Gemeente Den Haag. De voorzitter van Commissie Samenleving BOW/ RIS oktober Herziening gemeentelijke cultuurprijzen

Transcriptie

1 Wethouder van Stadsontwikkeling, Wonen, Duurzaamheid en Cultuur Joris Wijsmuller Gemeente Den Haag De voorzitter van Commissie Samenleving BOW/ RIS oktober 2015 Herziening gemeentelijke cultuurprijzen Geachte voorzitter, Graag informeer ik u via deze brief over het besluit van het college om de gemeentelijke cultuurprijzen te herzien. Het doel dat wordt beoogd met de uitreiking van de gemeentelijke cultuurprijzen is enerzijds om Den Haag te positioneren als stad met een grote culturele rijkdom en anderzijds om kunstenaars te eren, motiveren en stimuleren. Dat uitgangspunt is niet veranderd. Wel is in de loop der jaren het aantal gemeentelijke cultuurprijzen toegenomen, maar hebben de prijzen niet allemaal meer het beoogde effect. Daarnaast blijkt dat sommige prijzen enigszins gedateerd zijn en dat het mede daardoor een steeds grotere uitdaging wordt om geschikte laureaten te vinden. Ook zijn de bedragen voor enkele van de prijzen laag, zeker voor de oeuvreprijzen in de verschillende sectoren. Ook landelijk is er veel gebeurd op het gebied van de prijzen en zijn twee tegengestelde bewegingen te onderscheiden. Enerzijds is er een tendens naar minder, maar grotere prijzen, zoals De Amsterdamprijs van het Amsterdam Fonds voor de Kunst, die jaarlijks aan drie kunstenaars of instellingen wordt uitgereikt die een bijzondere en stimulerende bijdrage leveren aan kunst in Amsterdam. Anderzijds komen er in veel sectoren almaar prijzen bij, hetgeen de waarde van en de mate waarin prijzen eervol zijn, devalueert. In aanloop naar de vaststelling van het Meerjarenbeleidsplan Kunst en Cultuur volgend jaar door uw raad, heeft het college daarom besloten om de gemeentelijke cultuurprijzen te evalueren en waar nodig te herzien of af te schaffen. Hieronder volgt een nadere toelichting op de bestaande prijzen en het besluit tot herziening per prijs. Den Haag kent thans zes verschillende cultuurprijzen: Cultuurprijs Den Haag De Komeet! Victorine Heftingprijs Literaire Jan Campertprijzen Muziekprijzen van de Johan Wagenaar Stichting Ouborgprijs voor beeldende kunst S. Brankaer

2 BOW/ De eerste drie prijzen worden door de gemeente zelf uitgereikt, de overige prijzen door culturele instellingen die zijn opgenomen in het Meerjarenbeleidsplan Kunst & Cultuur De prijzen zijn opgenomen in het beleidsplan en de begroting van de betreffende instelling, mede op basis waarvan de hoogte van de subsidie van de instelling is bepaald. Herziening van het beleid voor deze prijzen hangt dan ook nauw samen met de voorbereiding voor het meerjarenbeleidsplan Kunst en Cultuur Cultuurprijs Den Haag De Cultuurprijs Den Haag is in 1999 ingesteld met als doel aandacht te genereren voor de cultuursector in Den Haag. De prijs is bestemd voor een persoon, groep of instelling die door middel van activiteiten op het gebied van de kunsten heeft bijgedragen aan een grotere bekendheid van en waardering voor het culturele belang van de stad Den Haag. De Cultuurprijs Den Haag wordt tweejaarlijks uitgereikt. Tot en met de uitreiking in 2012 ontving de laureaat een door Pierluigi Pompei ontworpen sculptuur en een bedrag van ,- dat diende te worden besteed aan een kunstproject in Den Haag. Naast het prijzengeld werd er een bedrag van ,- beschikbaar gesteld voor de uitreiking van de prijs. De Cultuurprijs Den Haag is niet bekend bij een groot publiek en de media-aandacht is in het verleden beperkt geweest. De voorwaarde om met het prijzengeld een kunstproject in Den Haag te realiseren is in het verleden voor sommige genomineerden een reden geweest om de prijs niet te aanvaarden. In de praktijk is deze voorwaarde daarom stilaan losgelaten: de laureaat hoeft niet meer zélf een kunstproject te bewerkstelligen. Met de postume toekenning van de Cultuurprijs Den Haag in 2015 aan Marnix Rueb heeft het college, op verzoek van de nabestaanden van de laureaat, er voor gekozen om het volledige bedrag van beschikbaar te stellen voor de vervaardiging van een beeld van Haagse Harry, het geesteskind van Marnix Rueb. Ook is het sculptuur tijdens de laatste uitreiking vervangen door een oorkonde, waarmee de samenwerking met de vervaardiger van de sculpturen de facto tot een einde is gekomen. De afgelopen editie van de Cultuurprijs Den Haag heeft gezien de keuze voor een bekende laureaat en door een betere media-aanpak, in samenwerking met de belanghebbenden, een veel grotere hoeveelheid media-aandacht weten te trekken. De Cultuurprijs Den Haag wordt gezien als een eerbetoon aan de laureaat die een binding heeft met en betekenis heeft voor het culturele leven in Den Haag. De prijs wordt in stand gehouden met een totaalbudget van ,-, te besteden in overleg met de laureaat, maar de organisatie eromheen wordt anders ingestoken. De verplichting om een Haags cultureel project te realiseren, vervalt, maar als een laureaat wel een project wil realiseren, omarmt de gemeente dat. De tweejaarlijkse uitreikingstermijn van de Cultuurprijs Den Haag wordt met ingang van 1 januari 2016 versoepeld, met een minimum van één keer per vier jaar en een maximum van één keer per twee jaar. Om de Cultuurprijs Den Haag meer inhoud en cachet te geven wordt voor de uitreiking van de prijs een groot mediamoment georganiseerd, gekoppeld aan de uitvoering van een eventueel door de laureaat gekozen project. In feite gaat het dan om een voortzetting van de manier waarop de laatste uitreiking plaats heeft gevonden. Victorine Heftingprijs De Victorine Heftingprijs, vernoemd naar de eerste vrouwelijke directeur van het Haags Gemeentemuseum, is in 1988 ingesteld als emancipatieprijs. De prijs wordt elke twee jaar uitgereikt en is bestemd voor een Haagse kunstenares ter onderscheiding van de kwaliteit van haar werk. Doel van de prijs is het stimuleren en onder de aandacht brengen van vrouwelijk talent in Den Haag. De toekenning en uitreiking werden tot en met 2004 georganiseerd door de organisatie Importante Projectbureau voor de vrouwelijke ambitie (tegenwoordig gefuseerd met een aantal andere organisaties in PEP: Participatie Emancipatie Professionals). Omdat de Victorine Heftingprijs in eerste instantie een culturele prijs is, worden de prijstoekenning en uitreiking sinds 2005 vanuit de sector Cultuur georganiseerd. De gemeente stelt ter beschikking: als prijzengeld en voor de organisatie. De Victorine Heftingprijs heeft inmiddels weinig uitstraling meer en krijgt hierdoor nauwelijks mediaaandacht. De aandacht die de prijs krijgt komt vooral vanuit de omgeving van de laureaat.

3 BOW/ Bovendien doet vrouwenemancipatie in de kunsten inmiddels gedateerd aan, waardoor het doel van de prijs specifieke stimulering van vrouwelijk talent niet meer bij deze tijd lijkt te passen. Vrouwen in de kunst willen gewaardeerd worden voor hun werk, niet vanwege hun vrouw-zijn. Mede hierdoor wordt het steeds moeilijker om geschikte kandidaten te vinden voor deze prijs. De Victorine Heftingprijs wordt met ingang van 1 januari 2016 afgeschaft. De Komeet! De Komeet! is een gezamenlijke prijs van de gemeente Den Haag en Fonds 1818 en is ingesteld naar aanleiding van een motie van GroenLinks in Deze tweejaarlijkse prijs werd van 2004 tot en met 2012 uitgereikt om culturele initiatieven van jong creatief talent (onder de 30 jaar) te stimuleren. Projecten vanuit verschillende kunstdisciplines en cross-overprojecten komen in aanmerking voor De Komeet! Een deskundige jury beoordeelt de inzendingen op artistieke kwaliteit, innovatie, bereik van jongeren en betekenis voor de stad Den Haag. De organisatie van het selectietraject en de uitreiking worden uitbesteed aan een externe organisatie. Door de opzet van de prijs (o.a. voorrondes) zijn de hiermee gemoeide kosten fors; zowel de gemeente als Fonds1818 stelt ter beschikking. Het was de bedoeling dat winnaars van de prijs het ingediende project realiseren met het prijzengeld, maar doorgaans is het prijzengeld niet toereikend gebleken voor de realisatie en is het nodig om andere financieringsbronnen (fondsen, subsidie, sponsoring) aan te vragen, met als gevolg dat de realisatie van een winnend project nog wel eens op zich laat wachten. Mede daardoor genereert het lange traject van prijsuitreiking tot realisatie amper media-aandacht en is het voor de winnaar van de prijs niet zonder meer een positieve ervaring. Sinds de laatste uitreiking in 2012 is de prijs daarom on hold gezet. Fonds1818 stemt in met formele beëindiging van de prijs. In Den Haag bestaan intussen andere initiatieven die jong talent op het gebied van kunst stimuleren, zoals: Aanmoedigingsprijs van Stroom i.s.m. de KABK: een prijs van die wordt toegekend aan afgestudeerden van de KABK op basis van de eindexamenpresentatie. De Pulchri Talens Talentprijs, een prijs voor jonge kunstenaars in de schilderkunst. Piket Kunstprijzen: een initiatief van de stichting mr. F.H. Piket, bestemd voor jonge kunstenaars. Naast schilderkunst worden ook prijzen uitgereikt in de disciplines danskunst en toneelkunst. Jacques Senf Prijs voor jonge Haagse cultureel ondernemers die op (eigen)zinnige wijze bijdragen aan promotie, productie en/of distributie van podiumkunst. De prijs is een initiatief van het Circustheater, Diligentia/Pepijn, Nationale Toneel, Koninklijke Schouwburg, Theater aan het Spui en het Zuiderstrandtheater en zal in 2016 voor het eerst worden uitgereikt. Diverse muziekconcoursen in de regio (Prinses Christina Concours, Holland International Piano Concours) De tweejaarlijkse prijs De Komeet! wordt per direct beëindigd. Jan Campertprijzen Het doel van de Jan Campert Stichting is het bevorderen van de Nederlandse letterkunde, waarbij het uitreiken van literaire prijzen één van de middelen is om dit te bereiken. De stichting wil hiermee bijdragen aan de publieke erkenning en een grotere bekendheid van belangrijk geacht literair werk. De Jan Campert Stichting reikt namens de gemeente in totaal zes verschillende literatuurprijzen uit, namelijk: Constantijn Huygensprijs: jaarlijkse oeuvreprijs ( ) Jan Campertprijs: jaarlijkse poëzieprijs ( 5.000) F. Bordewijkprijs: jaarlijkse prozaprijs ( 5.000) J. Greshoffprijs: tweejaarlijkse essayprijs ( 5.000) G.H. s Gravesandeprijs: driejaarlijkse prijs voor bijzondere literaire verdiensten ( 5.000) Nienke van Hichtumprijs: tweejaarlijkse prijs ter bekroning van jeugdboeken ( 5.000)

4 BOW/ Naast deze zes prijzen in Den Haag bestaan er landelijk meer dan 50 literatuurprijzen die periodiek worden uitgereikt. Ondanks het hoge aantal literatuurprijzen dat alleen in Den Haag al wordt uitgereikt worden de prijzen volgens de Jan Campert Stichting wel als eervol gezien en in de sector gewaardeerd. De Constantijn Huygensprijs, Jan Campertprijs, J. Greshoffprijs en Nienke van Hichtumprijs worden gehandhaafd. De frequentie van de F. Bordewijkprijs wordt teruggebracht van jaarlijks naar tweejaarlijks. De G.H. s Gravesandeprijs wordt afgeschaft. Het budget van de Constantijn Huygensprijs en de Jan Campertprijs wordt opgehoogd met gebruikmaking van de vrijval van het budget van de afgeschafte prijzen. De uitwerking van dit besluit wordt opgedragen aan de Jan Campert Stichting met ingang van het Meerjarenbeleidsplan Kunst & Cultuur Muziekprijzen van de Johan Wagenaar Stichting De Johan Wagenaar Stichting reikt sinds 1948 de muziekprijzen uit namens de gemeente. Aanvankelijk waren dit alleen compositieprijzen, maar in 1958 is besloten om de prijzen in zes verschillende categorieën uit te reiken. Deze zes prijzen werden onregelmatig uitgereikt; alleen als daar volgens het bestuur aanleiding toe bestond. Een aantal jaren geleden heeft de Johan Wagenaar Stichting besloten om de prijzen te herzien, wat heeft geleid tot vier muziekprijzen die regelmatig worden uitgereikt. Per kunstenplanperiode wordt er één oeuvreprijs uitgereikt en twee van de drie kleinere prijzen: Johan Wagenaar Prijs: prijs voor een geheel oeuvre ( ) Kees van Baarenprijs: prijs voor een bijzonder orkest- of muziekdramatisch werk ( 5.000) Willem Pijperprijs: prijs voor een werk met een bijzondere signaalfunctie ( 5.000) Theo Bruinsprijs: prijs voor iemand die zich heeft ingezet voor het Nederlandse muziekleven ( 5.000) De laureaat hoeft niet per se binding te hebben met Den Haag, maar is vaak wel verbonden aan het Koninklijk Conservatorium. Ondanks het relatief lage prijzengeld hebben de muziekprijzen een hoog aanzien in de sector. Daarnaast bestaan er, naast de landelijke Matthijs Vermeulenprijs, weinig tot geen andere Nederlandse prijzen op het gebied van nieuwe muziek. Sinds dit jaar trekken de Johan Wagenaar Stichting en de gemeente gezamenlijk op in de communicatie rondom de prijzen, wat voor de komende twee prijzen heeft geresulteerd in aandacht van lokale én landelijke media. De muziekprijzen worden gehandhaafd en het budget voor de Johan Wagenaar Prijs wordt opgehoogd tot , met gebruikmaking van de vrijval van het budget van de afgeschafte prijzen. De uitwerking van dit besluit wordt opgedragen aan de Johan Wagenaar Stichting met ingang van het Meerjarenbeleidsplan Kunst & Cultuur Ouborgprijs De Ouborgprijs is de Haagse stadsprijs voor beeldende kunst, ingesteld in 1990 en vernoemd naar de Haagse kunstenaar Pieter Ouborg. Stroom Den Haag reikt namens de gemeente deze prijs tweejaarlijks uit. De prijs wordt toegekend aan een Haagse kunstenaar met een oeuvre dat nationaal en lokaal van belang is en bestaat uit een geldbedrag van , een publicatie verzorgd door Stroom en een tentoonstelling in het Gemeentemuseum. De laureaten hebben allemaal een binding met Den Haag. De Ouborgprijs was oorspronkelijk een oeuvreprijs. Omdat aan de prijs een tentoonstelling in het Gemeentemuseum en een publicatie zijn verbonden wordt de (nationale) naam en faam van de kunstenaar, zijn of haar oeuvre en het belang van het Haagse kunstklimaat vergroot. Dit effect bestaat nog altijd, maar doordat de laatste tijd met name mid-career kunstenaars de prijs hebben gewonnen, is de prijs in feite van karakter veranderd en geen echte oeuvreprijs meer. Het college heeft hier in beginsel geen probleem mee, maar het vraag om herbezinning op doelstelling, vorm en frequentie.

5 BOW/ De Ouborgprijs wordt gehandhaafd en minstens één keer per vier jaar, en maximaal één keer per twee jaar uitgereikt. Aan Stroom wordt gevraagd een gemotiveerd voorstel te doen bij de aanvraag voor het Meerjarenbeleidsplan Kunst & Cultuur over doelstelling, vorm en frequentie van de prijs. Met vriendelijke groet, De wethouder van Stadsontwikkeling, Wonen, Duurzaamheid en Cultuur, Joris Wijsmuller