De renovatie van Blaak 34

Transcriptie

1 De renovatie van Blaak 34 Van sleets kantoorgebouw tot hernieuwd monument 19 september 2016 V8 architects Vasteland BK Rotterdam +31 (0) contact@v8architects.nl

2 Ambitie Rijksmonument Blaak 34 zal een metamorfose ondergaan. Het prachtige na-oorlogse gebouw zal een kantoorgebouw blijven, maar dan op een manier waarbij de monumentale kwaliteiten zo goed mogelijk zichtbaar en bruikbaar worden. Een herwaardering van dit uitzonderlijke gebouw in Rotterdam als moderne wederopbouwstad. Het bestaande gebouw Uit het bouwhistorisch rapport van Bureau Polderman blijkt dat bij de oplevering wisselend gedacht werd over de kwaliteiten van het gebouw. De (vak)pers, de publieke opinie en de mening vanuit de bouwwereld waren niet positief. Zelfs de architect schijnt daags voor de oplevering gezegd te hebben; als wij opnieuw een plan voor de N.H.M moesten maken, dan zouden we t beslist anders doen. Dit had te maken met de lange tijd tussen ontwerp en realisatie ( ) en de enorme vlucht voorwaarts die het bouwen in Nederland maakte voor en direct na de oorlog. Het resulteerde in een gebouw met vele stijltegenstellingen. Kenmerkend is bijvoorbeeld de tegenstelling tussen de zeer klassieke baksteengevel en de daarin toegepaste stalen kozijnen in zilverkleur. Ook in het interieur is het een mix van wandbespanningen, marmer en messing, afgewisseld met Tl-verlichting in het zicht en stalen deuren met zeer veel glas. De originele hoofdvorm van het gebouw is nog steeds courant en zeer goed inzetbaar. Als kantoorgebouw is het goed geschikt. De voorname, prachtig gedetailleerde entrees zijn goed gelegen en van voldoende formaat. Het atrium geeft voldoende licht op de werkvloeren. Het interieur heeft tijdens de verbouwing in 1998 een aantal ruimtelijke en gebouwvreemde ingrepen ondergaan. Ruimtelijk gaat het vooral om het toevoegen van twee verdiepingen op het dak en diverse ingrepen in het atrium; er werden balkons aan beide zijden opgehangen en het betonraster op de eerste verdieping werd dichtgezet zodat de ruimte gebruikt kon worden als kantine. Aanpak Uitgaande van de krachtige karakteristieken van het gebouw is gekozen voor een aanpak waarbij de ruimtelijkheid en de detaillering elkaar versterken. De monumentale begane grond met haar uitgesproken materialisering en detaillering wordt in relatie gebracht met het atrium. Dit zal voor de beleving en het gebruik betekenen dat elke bezoeker overzicht houdt en maximaal kan genieten van het hele gebouw. Ook stelt het de gebruikers in staat zich te identificeren met het hele gebouw. De routing in het gebouw wordt heel overzichtelijk. Van fietsenkelder tot vergaderruimte en van hoofdentrée tot bovenste verdieping, alles leidt door of langs het atrium dat zo een oriënterende functie krijgt. De gevel en de in het gebouw aangewezen monumentale ruimten blijven intact. Het eventueel gebruik van meer mensen in het gebouw heeft niet geleid tot grote noodzakelijke ingrepen aan het interieur of exterieur. De glazen opbouw uit 1998 blijft gehandhaafd. De bestaande zonweringen op de bovenste verdiepingen zijn met de nieuwe installaties voldoende gebleken. Op het dak zal één liftopbouw van minder dan 50 cm. plaats maken voor 2 lift opbouwen van gelijke hoogte. Deze ingreep bevindt zich in het midden van het gebouw en is daarom niet te zien vanaf straatniveau. Samen met DGMR is er gewerkt aan een zorgvuldig brandveiligheidsplan. Dit is van zeer groot belang want hierdoor kunnen de volgende verbeteringen worden aangebracht: - monumentale ruimtes schoon houden van o.a. sprinklerleidingen en koppen - meer vrijheid creëren in het gebruik van diverse ruimtes - vluchtwegen logischer in de gebouwstructuur opnemen Meer specifiek leidt het tot de volgende fysieke ingrepen: Het atrium op de begane grond wordt op een passende wijze ingezet als een verbindend licht-element. Deze ruimte bevond zich tot de verbouwing van 1998 onder een betonraster (Polderman, p.26 en 27) met invullingen van glas. Dit raster was niet beloopbaar en is in 1998 ondersteund door een balkenstructuur en bedekt met een staalplaatbetonvloer. Dit constructieve geheel is gespoten met een brandveilige foam. Het raster terug brengen kan alleen door het in zijn geheel te reconstrueren. In het ontwerp komt het raster te vervallen waardoor de daaronder gelegen ruimte onderdeel gaat uitmaken van het atrium en zo gaat functioneren als kloppend hart van het gebouw. Een kantoorvloer met een onbegaanbaar raster maakt plaats voor een verbindende ruimte tussen de entréezone en de diverse kantoorverdiepingen. Voor het eerst wordt het atrium niet alleen een lichtelement maar ook functioneel inzetbaar.

3 1950, oplevering atrium boven kantoorruimte heden atrium boven kantoorruimte 2017 atrium van begane grond tot dak De trap naar de kelder(polderman, p56), gelegen achter prachtige bronzen deuren aan de Posthoornstraat krijgt haar grandeur terug. De trap is een deel van de lange as van het gebouw en is in de huidige toestand zeer grof in twee smalle trappen verdeeld waardoor de beleving teniet is gedaan. Ze zal weer toegang geven aan de in goede staat verkerende kelder laag. De daklichten in het plafond van de effectenhal (Polderman, p44) en in de vloer van de effectenhal onder de bank (Polderman, p43) worden in ere hersteld. Hierdoor komt er weer licht vanuit het atrium via de effectenhal naar de ontvangsthal tussen de kluizen. Doordat de liftdeuren 60 minuten brandwerend worden kunnen de diverse lifthallen een veel ruimer en transparanter uiterlijk krijgen. Ontwerp van het atrium Ruimtelijk is het atrium het hart van het gebouw. Als tegenhanger van de gesloten bankgevels is hier juist gekozen voor een hele zachte en tactiele benadering. De atriumgevels zijn alle vier zeer sterk verticaal ontworpen als een lichte kroonluchter. Alles wijst naar het grote daklicht. De gevelbekleding bestaat uit vinnen die bekleed zijn met een lichte stof. De vinnen geven ritme aan de naar beneden steeds groter wordende raamvlakken. Dit sterke consistente thema wordt nog benadrukt door de verlichting door translucente horizontale vlakken die de vinnen verbinden op vloerniveau. Het atrium bestaat uit een klassieke driedeling. Beneden een bredere multifunctionele ruimte met veel hout, direct aansluitend op de monumentale entréezone. Het middendeel met veel detail en een meer abstracte kroon van twee verdiepingen in vol glas. Hierdoor wordt de in tijd gelaagde opbouw van het gebouw goed afleesbaar. Deze overgang wordt nog benadrukt door een vijftal lichtlijnen die pendelen aan de dakconstructie en verwijzen naar de hoogte van het originele daklicht uit Het resultaat Gelegen aan de Blaak, opnieuw een toonaangevende straat in Rotterdam, zal op nummer 34 weer een gebouw staan dat van buiten maar ook van binnen weer iconische kwaliteiten heeft. De combinatie van originele pracht, de tactiele elegantie van het atrium en de moderne techniek resulteert in een onderscheidend gebouw in Rotterdam.

4 zicht in atrium vanaf de tweede verdieping

5 atriumgevel

6 opengewerkte doorsnede

7 reactie welstandsadvies Van sleets kantoorgebouw tot hernieuwd monument -planvoorstel t.o.v bouwhistorisch onderzoek -achthoekige zitbank effectenhal -wandbekleding atrium

8 Nieuwe dynamiek Bij de verbouwing van 1998 is het betonraster ter hoogte van de eerste verdieping onherstelbaar aangetast. Op het lichtdoorlatende atriumraster werd een dichte vloer gelegd waardoor de begane grond donker en richtingloos werd. In het nieuwe ontwerp is gekozen voor een opzet waarbij de originele indeling van entrée, effectenhal, wachtruimte en klerkenhal weer in ere hersteld wordt (zie de schematische bijlagen). De entrée, de effectenhal en de wachtruimte bij de loketten zijn zo uitgewerkt, dat ze als driespan weer een prachtige formele entrée kunnen vormen met bijvoorbeeld een horeca gelegenheid in de wachtruimte. Alle drie de ruimtes zijn voorzien van Calacatta marmeren vloeren en wanden. De nieuwe dynamiek in het gebouw gaat echter verder dan dat. Juist het midden van het gebouw, het atrium, wordt geactiveerd ten faveure van alle huurders. Hierdoor worden veel vergeten kwaliteiten van het gebouw weer tot leven gebracht. Het gebouw is sinds de opening in 1950 een multi-tenant gebouw geweest. De tweede en derde verdieping werden onderverhuurd en er was zelfs een dienstwoning in het gebouw. Er zijn mede daarom twee kernen ontworpen zoals die er vandaag de dag nog zijn. Deze kernen liggen beide op de centrale as van het gebouw en worden nu met het open atrium verbonden. Naar de liften in de oostelijke kern komen nieuwe eiken houten pendeldeuren. Op de verdiepingen worden de voorruimten aangekleed met nieuwe eiken vloeren en nieuwe stalen kozijnen. De overgang tussen effectenhal en atrium is heel verrassend. Vanuit de effectenhal loop je onder een balkon door naar een lichte hoge ruimte die een overweldigende grootsheid en eenheid uitstraalt. Moderne geweven wollen stoffen worden strak gespannen op houten panelen met Dacron vulling. De grote ramen en armaturen vormen tezamen met de stoffen panelen een grote eenduidige kroonluchter. Deze combinatie van glas en lichte stoffen geeft een high-tech indruk die tegelijk zachtheid en ambachtelijkheid uitstraalt. De verbinding tussen wachtruimte en klerkenhal was oorspronkelijk een serie van 24 balies. Deze zijn in 1998 verloren gegaan. De richting en dimensies van deze afscheiding tussen de kolommen komt weer terug. Afhankelijk van de huurders zal de indeling zoveel mogelijk terug komen in een transparante scheiding (zie bijlagen).

9 kantoor semi-publiek oorspronkelijke indeling bankgebouw NHM kantoor semi-publiek semi-publiek nieuwe indeling Blaak House

10 kantoor semi-publiek routing bankgebouw NHM kantoor semi-publiek semi-publiek routing Blaak House

11 semi-publiek semi-publiek lichte scheiding tussen semi-publieke ruimten, uitvoering afhankelijk van huurder (geen brandscheiding) doorsnede atrium NHM doorsnede atrium Blaak House

12 Hieronder zijn drie opties getekend voor de wand tussen de voormalige wachtruimte en het nieuwe atrium. Optie A zou een goede invulling zijn wanneer de wachtruimte gebruikt gaat worden voor horeca. Dit kan in de praktijk ook een functionele menging tussen de twee ruimtes betekenen. Optie B en C zijn in het huidige plan getekend als voorstel. De mate waarin glas wordt toegepast is huurdersafhankelijk. Op dit moment kunnen wij niet verder gaan dan het terugbrengen van de originele structuur. Het gebouw is er bij gebaat dat de vier ruimtes zoals besproken in de bovenstaande schema s zoveel mogelijk samen werken.

13

14

15 Achthoekige sofa, Effectenhal De originele achthoekige zitbank is bewaard gebleven, inclusief de later aangebrachte houten Fenix. De staat van de bank is nog niet in kaart gebracht maar de intentie is er om het meubel opnieuw te stofferen en samen met de Fenix terug te plaatsen. Verwacht wordt dat zich onder de bestaande zitbank een gat in de vloer bevindt. Deze kan licht toelaten tot de voorruimte van de kluizen. In het voetstuk van de Fenix bevinden zich glazen onderdelen om dit te realiseren. Tevens zijn er zes prachtige originele armaturen terug gevonden die we weer willen gaan gebruiken in de entréezone. Ze komen uit de entrée, de wachtruimte en ook uit de effectenhal. effectenhal 1950

16 houten Fenix met voet één van de zes lantarens het binnenwerk van de zitbank

17 Wandbekleding atrium Het atrium bestaat uit een klassieke driedeling. Beneden een brede multifunctionele ruimte met veel hout, direct aansluitend op de monumentale entréezone. Het middendeel met veel detail en bovenin een meer abstracte kroon van twee verdiepingen in vol glas. Het middendeel is een combinatie van glas en lichte stoffen die een high-tech indruk geeft en tegelijk zachtheid en ambachtelijkheid uitstraalt. Moderne geweven wollen stoffen worden strak gespannen op houten panelen met Dacron vulling. De grote ramen en armaturen vormen tezamen met de stoffen panelen een grote eenduidige kroonluchter. Het is belangrijk dat de beklede elementen verschillende schalen aan kunnen. Je beleeft ze immers van grote afstand (vanaf de begane grondvloer), maar ziet ze ook van heel dichtbij (wanneer je vanuit het kantoor het atrium in kijkt). Tevens is er een groot verschil tussen het recht op de stoffen en vinnen kijken en het overlangs aanschouwen. Er is daarom gezocht naar een relatief grove stof die de diverse schalen interessanter maakt. Een stof met een weving in twee kleuren en twee dieptes. De stof bestaat uit een dikke en een dunne draad. Zij maken als vanzelf een verloop bij een gewijzigd perspectief, omdat de dunne, donkere draad onderin de stof ligt. Een proefopstelling met meerdere stoffen leert ons dat er grote verschillen zijn in de beleving van deze stof door zijn gelaagdheid. Er zijn met name grote donker-licht verschillen op grote en kleine afstand en van onder en boven gezien. beeld bijna haaks op de stof beeld van onderaf, 5 verdiepingen lager, vlakke heldere indruk dichtbij de vin

18 beeld van onderaf, 5 verdiepingen lager beeld bijna haaks op de stof

19 detail, haaks is de dunne draad te zien, overlangs geeft deze alleen een toonverschil detail