VNR volop in actie. staat. De Vereniging Nederlandse Riviergemeenten. is daarom volop in actie VERENIGING NEDERLANDSE RIVIERGEMEENTEN

Transcriptie

1 rivier gemeenten VERENIGING NEDERLANDSE RIVIERGEMEENTEN nummer 2 mei 2010 VNR volop in actie De Vereniging Nederlandse Riviergemeenten is ruim 20 jaar geleden ontstaan vanuit een gezamenlijke gedachte bij gemeentebestuurders dat vervuiling ook via het water een gemeente binnen kan komen. Met de Europese Kaderrichtlijn Water is hierin verbetering gekomen. Dit betekent niet dat de VNR stil staat. Water blijft een thema dat de komende jaren in de belangstelling staat. De Vereniging Nederlandse Riviergemeenten is daarom volop in actie. Na de hoogwaters van 1993 en 1995 is de waterveiligheid hoog op de agenda gekomen: bij de Maas via Zandmaas/ IVM(2) (Integrale Verkenning Maas) en bij de Rijn via de PKB Ruimte voor de Rivier. Tegelijkertijd heeft een verbreding plaats gevonden naar alles wat met het leven langs de rivier is verbonden. Thema s Met het definitief worden van het Nationaal Water Plan, het aanstellen van een Deltacommissaris en de uitwerking van het Deltaprogramma spelen er veel wateronderwerpen die gemeenten raken. Veiligheid is een thema dat daarbij weer veel aandacht heeft en daarmee ook normering van waterkeringen. Verhoging of verlaging van deze norm kan grote consequenties hebben voor een gemeente en gebiedsontwikkeling zal een belangrijk instrument zijn om tot integrale oplossingen te komen. Tot 1 juni wordt hard gewerkt aan het opstellen van een Plan van Aanpak voor het Deltaprogramma Rivierengebied. Uitgangspunt is dat er 4600 m3/s water bij Eijsden en m3/s water bij Lobith afgevoerd moet worden. De Vereniging Nederlandse Riviergemeenten is daarom volop in actie Stuurgroepen Bestuurders van de VNR hebben sterk gelobbyd voor een goede vertegenwoordiging in overleg structuren en daarmee inbreng van gemeenten. Dit heeft tot resultaat geleid; gemeenten zijn vertegenwoordigd in de stuurgroepen van de regionale programma s. In deze nieuwsbrief staan artikelen met meer informatie over het Deltaprogramma Rivieren en over veiligheid (met bijbehorende normering). Verkiezingen Begin maart zijn gemeenteraadsverkiezingen gehouden. Veel colleges kennen een nieuwe samenstelling. Daarmee neemt de VNR afscheid van een aantal trouwe bezoekers van taakgroepen, maar verwelkomt ook nieuwe afgevaardigden. Het bestuur van de VNR benadert deze nieuwe gemeentebestuurders actief. Eenieder is welkom bij de vergaderingen van de taakgroepen in juni om nader kennis te maken met de VNR en elkaar. Het bestuur gaat er vanuit dat wij met elkaar de komende vier jaar een goed platform zijn om informatie op watergebied op te doen, ervaring uit te wisselen en meningen af te stemmen. Door actieve samenwerking leiden wij met elkaar het water in goede banen en maken wij gebruik van de kracht van water.

2 Normering en meerlaagsveiligheid Het Deltaprogramma kent het generieke thema waterveiligheid. De opdracht in dit thema is onder andere inhalen achterstand, invullen meerlaagsveiligheid, definiëren van nieuwe veiligheidsnormen per dijkringgebied. Trekker is het Ministerie van Verkeer en Waterstaat. Zij zijn hard aan de slag met het definiëren van nieuwe veiligheidsnormen, omdat er op korte termijn door het Kabinet een besluit moet worden genomen. Voor de door dijken en duinen (primaire waterkeringen) tegen overstroming beschermde gebieden is meerlaagsveiligheid het uitgangspunt. De basis wordt gevormd door de eerste laag: preventie. Overstromingen voorkomen door te zorgen dat dijken en duinen voldoen aan daarvoor nationaal vastgelegde normen. De tweede en derde laag zijn gericht op het beperken van de gevolgen van een overstroming. De tweede laag zet in op de ruimtelijke ordening: een duurzame ruimtelijke inrichting. De derde laag is die van de rampenbeheersing: een betere organisatorische voorbereiding op een mogelijke overstroming. Dijken De huidige normen voor dijken en duinen zijn halverwege de vorige eeuw vastgesteld. Sindsdien hebben zich ontwikkelingen voor gedaan (bevolking, economie, woningbouw) die wellicht gevolgen hebben voor de eisen die aan dijken gesteld worden. Het is de bedoeling dat het Kabinet de eerste helft 2011 over de nieuwe normen een principebesluit neemt. Een politiek besluit waarover met Tweede en Eerste Kamer wordt gedebatteerd, maar zonder de normen dan al te verankeren in wet- en regelgeving. Het formeel van toepassing laten zijn van het besluit komt pas in Eerst wordt het instrumentarium om waterkeringen technisch te toetsen verder ontwikkeld en worden de consequenties (in brede zin) voor de dijkringgebieden beter in beeld gebracht. Bij dat laatste moet met name worden gedacht aan gebiedsontwikkelingsprocessen op basis van meerlaagsveiligheid. Nieuwe normering Eind maart hebben in acht regio s met dijkringen consultaties plaats gevonden over de in ontwikkeling zijnde nieuwe normering. Deze consultaties waren gericht op ambtenaren van provincies, waterschappen, gemeenten en regionale directies van Rijkswaterstaat en hadden een behoorlijk technische insteek. Er was veel aandacht voor de methoden en gegevens die aan de nieuwe normering ten grondslag zullen liggen. Na de zomer volgt een meer maatschappelijk georiënteerde consultatie op bestuurlijk niveau. Dan staan vragen centraal als hoeveel verschil in veiligheid is acceptabel tussen gebieden en hoe wegen kosten en baten op tegen slachtofferrisico s. Schaduwwerking Ook aan de orde kwam de mogelijke schaduwwerking van de nieuwe normen: blokkeren van gebiedsontwikkelingen die niet passen binnen de uitgangspunten die voor de nieuwe normen zijn gehanteerd. Er wordt echter van uit gegaan dat de werkelijke gebiedsontwikkeling af zal wijken van de aannames die daarvoor nu gedaan worden en dus zal, los van ontwikkelingen in het denken over veiligheidsrisico s, alleen al om die reden eens in de zoveel decennia een herijking van de normen nodig zijn. Dit is juist en tegelijkertijd het halve verhaal. Overstromingen De andere helft zit in het uitgangspunt meerlaagsveiligheid, met name in de tweede laag, de ruimtelijke ordening. Niet omdat de voor de normering gekozen uitgangspunten leidend zijn, maar omdat de laatste jaren veel energie is gestopt in het in beeld brengen van de gevoeligheid voor overstromingen van vestigingsplaatsen voor woningbouw en industrie, voor mens en economisch belang. Het Deltaprogramma kent naast Waterveiligheid en Zoetwatervoorziening een derde generiek programma: nieuwbouwplannen en herstructurering, onder leiding van het ministerie van VROM. De opdracht is het ontwikkelen en implementeren van een afwegingskader/handreiking voor klimaatbestendige inrichting van nieuwbouw- en herstructureringsgebieden. Denk bijvoorbeeld aan bouwen en wonen in relatief laaggelegen (delen van) dijkringen. Ook hier speelt meerlaagsveiligheid een belangrijke rol.

3 IJSSEL Bronckhorst Brummen Deventer Doesburg Hattem Heerde Kampen Lochem Olst-Wijhe Rheden Voorst Westervoort Zevenaar Zutphen Dordrecht Druten Duiven Gorinchem Hardinxveld-Giessendam Hendrik-Ido-Ambacht Lingewaal Lingewaard Lopik Maassluis Nederbetuwe Neder Sliedrecht Tiel Ubbergen Vianen Vlaardingen Werkendam Wijk bij Duurstede Woudrichem Zaltbommel Zederik Zwijndrecht MAAS Bergen Be Horst a/d Maas Leudal Lith Maasdriel Maasgouw Maastricht Moerdijk Mooken Middelaar Oss Oostflakkee Peel en Maas Roermond Sittard- Taakgroepen maart De taakgroepen Rijn/Waal, IJssel en Maas zijn allen bijeen geweest in maart. In alle taakgroepen is het onderwerp Deltaprogramma Rivieren gepresenteerd, zowel de inhoudelijke als de procesmatige kant. Vertegenwoordiging van gemeenten in diverse overlegstructuren van het Deltaprogramma was een punt van zorg. Het bestuur van de VNR heeft actief gelobbyd en met succes. In zowel de stuurgroep Delta Rijn als Delta Maas zijn nu vijf gemeenten vertegenwoordigd. Ook naar het landelijke overleg wordt een gemeentebestuurder afgevaardigd Daarnaast is zorg geuit over de voortgang van projecten in het kader van Zandmaas/IVM2 en Ruimte voor de Rivier. Het moet niet zo zijn dat deze projecten uitgesteld worden omdat er nu plannen worden gemaakt in het kader van het Deltaprogramma. Plannen die uitvoeringsgereed zijn kunnen tot 2015 uitgevoerd worden. Voor nieuwe en gewijzigde plannen moet een robuustheidstoets hierin voorzien: maatregelen mogen geen nadelige effecten hebben op het voorkomen van wateroverlast. Ruimte voor de Rivier In de taakgroep IJssel stond een paradox centraal: maatregelen die nu genomen zijn in het kader van Ruimte voor de Rivier, zijn gericht op het voorkomen van overstroming. In de praktijk is er vooral sprake van situaties met laag water, met alle gevolgen van dien als stremming van de scheepvaart, wegzijging, lage grondwaterstand met gevolgen voor woningen en ernstige verdroging. In het kader van het Deltaprogramma zijn wellicht nog verdergaande maatregelen nodig. Bestuurders roepen op om niet alleen naar hoog water te kijken, maar de laagwatersituatie ook nadrukkelijk in planvorming te betrekken. Amersfoort aan Zee De vergadering van de taakgroep Rijn/Waal vond plaats in het baggermuseum van Sliedrecht. Hier was nog de tentoonstelling Amersfoort aan Zee te bezichtigen, ingericht naar aanleiding van het rapport van de commissie Veerman. Zeer visueel is weer gegeven wat de gevolgen zijn van een zeespiegelstijging als er geen maatregelen worden getroffen. Project MARE In de taakgroep Rijn/Waal is ook een presentatie gegeven over het samenwerkingsverband dat de Drechtsteden met elkaar zijn aangegaan op het gebied van water. Tevens was er een toelichting op het project Urban Flood Management, dat de gemeente Dordrecht uitgevoerd heeft en een vervolg krijgt in het Europese project MARE (Managing Adaptive REsponses to changing flood risks in de North Sea Region). Uitgangspunt is dat een stad ingericht wordt op een manier dat het zo goed mogelijk bestand is tegen hoog water (meerlaagsveiligheid). Een aantal maatregelen is innovatief en past niet altijd in Rijksbeleid. Hier lopen meer gemeenten tegen aan; (innovatief) meedenken over inrichtingsmaatregelen voor bescherming tegen hoog water kunnen niet worden uitgevoerd door het rigide vast houden aan Rijksbeleid.

4 Zwolle RIJN-WAAL A l b r a n d s w a a r d A r n h e m B a r e n d r e c h t B e r g a m b a c h t B e u n i n g e n B u r e n B i n n e n m a a s C u l e m b o r g lek Neerijnen Nieuw-Lekkerland Nijmegen Overbetuwe Papendrecht Renkum Rijnwaarden Rotterdam Schoonhoven rnisse Cromstrijen Cuijk Dirksland Eijsden Geertruidenberg Gennep Grave s Hertogenboscsch Heumen Heusden Geleen Venray Venlo Waalwijk West Maasen Waal WijchenWESTERSCHELDE Borsele Hulst Reimerswaal Vlissingen Op weg naar een Plan van Aanpak Deltaprogramma Rivieren Het Deltaprogramma Rivieren is een nationaal programma. Rijksoverheid, provincies, gemeenten, waterschappen en maatschappelijke organisaties werken hierin samen. Het Deltaprogramma Rivieren ontwikkelt een strategie om voor de lange termijn (tot 2100) een duurzaam, veilig en aantrekkelijk rivierengebied te realiseren. De aanpak wordt beschreven in het Plan van Aanpak Deltaprogramma Rivieren, dat 1 juni 2010 gereed zal zijn. Opsteller is het programmabureau Rivieren, aangestuurd door de Stuurgroepen Delta Rijn en Delta Maas. Het rivierengebied bestaat uit het Nederlandse deel van de Rijn, inclusief de aftakkingen (boven- en benedenrivieren), en de Maas: van Lobith en Eijsden naar zee. Naast veiligheid worden ook de opgaven voor natuur, waterkwaliteit, scheepvaart en regionale (ruimtelijke) ontwikkelingen meegenomen. Wat is de opgave: nu, straks en later Nu Om het mogelijk te maken dat in de periode de Rijn en Maas meer water kunnen afvoeren (Rijn m3/sec, Maas 3800 m3/sec) worden de PKB Ruimte voor de Rivier (RvdR) en de Maaswerken voortvarend uitgevoerd. De ruimtelijke reserveringen in de bestaande plannen voor deze hogere afvoeren blijven behouden. Nu en straks Waar het nu al mogelijk is en tegen aannemelijke kosten, kunnen maatregelen worden genomen voor het afvoeren van m3/sec voor de Rijntakken en 4600 m3/sec voor de Maas. Dit kan bijvoorbeeld door de wateropgave (afvoer en berging van meer water) en ruimtelijke ontwikkelingen te koppelen. Langs de rivieren zijn tal van voorbeelden te vinden, zoals bijvoorbeeld de projecten van Waalweelde en projecten uit IVM2 (Integrale Verkenning Maas). Het Plan van Aanpak komt met een robuustheidstoets die gebruikt kan worden om regionale initiatieven te toetsen aan de op te stellen lange termijn strategie. Later Het Deltaprogramma Rivieren richt zich op de lange termijn ( tot 2100). Uiteindelijk gaat het om het vaststellen van de integrale gebiedsopgave en de strategie om deze te realiseren. Een kwalitatieve duiding van de integrale gebiedsopgave maakt onderdeel uit van het Plan van Aanpak. Hieronder een toelichting. Zowel in de PKB RvdR als in IVM2 is een lange termijn visie beschreven. Voor beide lange termijn visies is geconstateerd dat de voorgestelde lange termijn maatregelen ontoereikend zijn om aan de geformuleerde randvoorwaarden (m.n. de hydraulische: Lobith en 4600 Eijsden) te voldoen. Daarbovenop komt de opgave uit het advies van de Deltacommissie: de verwachte rivierafvoeren op lange termijn blijven gelijk, maar de nieuwe prognoses gaan uit van een grotere stijging van de zeespiegel en het IJsselmeerpeil. Deze hogere peilen leiden tot een grotere veiligheidsopgave in de Rijn-Maasmonding en de IJsseldelta. De uitkomsten van de keuzes (Deltabeslissingen) in de Deltaprogramma s Rijnmond-Drechtsteden en IJsselmeer, maar ook van de generieke Deltaprogramma s Veiligheid (normering) en Zoetwaterstrategie, leiden tot een (aanzienlijk) zwaardere veiligheidsopgave voor de lange termijn dan in IVM2 en PKB RvdR is gesteld. Het effect van de nieuwe opgaven op de waterstanden verschilt per riviertraject. Naast de extra opgave vanuit veiligheid en zoetwaterstrategie zijn er intussen aanvullende opgaven voor o.a. natuur geformuleerd. Het Plan van Aanpak beschrijft de wijze waarop het Deltaprogramma Rivieren de lange termijn strategie in de periode 2010 tot 2015 gaat ontwikkelen. Deze strategie moet aangeven hoe de integrale gebiedsopgave te realiseren. Samenwerken in de regio: Programmaorganisatie Rivieren De opdrachtgever voor het Deltaprogramma Rivieren is de Minister van Verkeer en Waterstaat. Binnen het Deltaprogramma Rivieren functioneren twee regionale stuurgroepen: Stuurgroep Delta Rijn (SDR) en Stuurgroep Delta Maas (SDM). De Stuurgroep Rijn komt in de plaats van (en is tevens een verbreding van) het Bestuurlijke Overleg Bovenrivieren. Lees verder op volgende pagina.

5 De aansturing van het Programmabureau vindt plaats door deze twee regionale stuurgroepen. Vanuit de twee stuurgroepen is een delegatie benoemd voor de afvaardiging in een koepeloverleg, een overleg tussen Rijk en regio. In dit koepeloverleg vindt afstemming plaats: over zaken die zowel Maas als Rijn raken; met de minister van Verkeer en Waterstaat; met andere Deltadeelprogramma s. De vertegenwoordigers in de Stuurgroepen zijn o.a. Rijk, RWS, provincies, waterschappen en gemeenten. De ambtelijke begeleidingsgroepen Maas en Rijn (ABG) bereiden de Stuurgroepen voor, en vormen een afspiegeling van de vertegenwoordiging in de Stuurgroep. Bij de maatschappelijke participatie zullen regionale klankbordgroepen een belangrijke rol vervullen. De procesgroep draagt zorg voor de organisatie van de stuurgroepen, koepeloverleg, ABG s en klankbordgroepen. De gemeentelijke inbreng De gemeentelijke vertegenwoordiging in de SDR en SDM is zo goed als rond. Belangrijk aspect is een spreiding van gemeentelijke vertegenwoordigers over het gebied, om de geluiden/ signalen uit alle deelgebieden/regio s mee te nemen naar stuurgroep en ABG. Ook de bemensing van de ABG s is bijna rond, waarbij als vertrekpunt een duo bestuurder-ambtenaar (stuurgroep-abg) wordt nagestreefd. De gemeenteambassadeur Deltaprogramma Rivieren en de projectleider VNR maken tevens deel uit van de ABG s. Daarnaast zullen alle gemeenten betrokken worden bij de uitwerking van het Plan van Aanpak, in deelgebieden Bij de maatschappelijke participatie zullen regionale klankbordgroepen een belangrijke rol vervullen De aanpak Op 24 maart bezocht de Deltacommissaris, Wim Kuijken, het gebied Rijn/ Waal. Na een gesprek met een delegatie van de stuurgroep is hij afgereisd naar Bemmel, naar de oever van de Waal. Daar werd de groep ontvangen door regionale bestuurders, maatschappelijke groeperingen en het bedrijfsleven. Langs de Waal wordt fors ingezet op maatregelen om de rivier de ruimte te geven, waarbij een koppeling is gemaakt met ruimtelijke ontwikkelingen. Het betreft het programma Waalweelde, waarin overheden, maatschappelijke organisaties en het bedrijfsleven samenwerken. Op 28 april bezocht de Deltacommissaris het gebied Maas. De Deltacommissaris is een Regeringscommissaris onder rechtstreekse verantwoordelijkheid van de coördinerend bewindspersoon (Minister V&W). De Deltacommissaris heeft als taak het deltaprogramma op te stellen, te actualiseren en (doen) uitvoeren. Het programmabureau Rivieren stelt het Plan van Aanpak op. Begin april zijn daarvoor twee inspiratiesessies georganiseerd met experts, belangenorganisaties en betrokken overheden, om na te denken over werkwijze voor de komende jaren. Ook een aantal gemeenten heeft hier hun inbreng geleverd. Eind april is het Plan van Aanpak besproken in de Werkconferentie Deltaprogramma Rivieren. Maatschappelijke organisaties, overheden en bestuurders hebben hun reactie kunnen geven op een eerste versie van het Plan van aanpak. Het Plan van Aanpak zal op 1 juni 2010, na behandeling door de stuurgroepen eind mei, aangeboden worden aan de opdrachtgever (de Minister van V&W) en aan de Deltacommissaris. Meer informatie Het Programmabureau Rivieren is gevestigd aan de Annastraat 261 in Nijmegen. Het bureau is telefonisch te bereiken op De gemeenteambassadeur (Francis van Zandbrink) is actief om gemeenten te informeren over en te betrekken bij het Deltaprogramma Rivieren. Voor vragen, informatie of suggesties kunt u haar bereiken op tel of mail: francis@van-zandbrink.nl.

6 VERENIGING NEDERLANDSE RIVIERGEMEENTEN Bureau Vereniging Nederlandse Riviergemeenten Velperweg 157, 6824 MB Arnhem Telefoon (026) Fax (026) Internet VNR Bureau Voor de coördinerende, organiserende en dagelijkse werkzaamheden van de VNR is het VNR bureau verantwoordelijk. Het bureau is onder gebracht bij Kobessen Milieu BV in Arnhem. Per 1 maart is Edmee van der Hoeven werkzaam als projectleider van de VNR. Zij is het gezicht van het bureau, aanspreekpunt voor de VNR en adviseur in regionale overlegstructuren. Daarnaast blijft Teus Gijzel werkzaam als adviseur van het VNR bestuur en vertegenwoordiger in landelijke overlegstructuren. De werkzaamheden voor 2010 zijn onder andere Bevorderen van deelname aan taakgroep bijeenkomsten Directe contacten met lidgemeenten Nieuwe gemeenten werven als lid Profileren van VNR op bestuurlijk en ambtelijk niveau, onder andere door Uitbrengen nieuwsbrief Riviergemeenten Aanpassen en actualiseren website Betrokkenheid bij Deltaprogramma Rivieren Inhoudelijke bijdrage Deelname aan stuurgroepen Waterveiligheid; deelname aan discussie over normering en gebiedspilots Afscheid Adriaan van Oosten De taakgroep IJssel en het bestuur hebben afscheid genomen van Adriaan van Oosten. De heer van Oosten is 12 jaar wethouder geweest in de gemeente Zutphen. Al die tijd was hij ook afgevaardigde naar de VNR, taakgroep IJssel. Sinds 2001 is van Oosten voorzitter van de taakgroep IJssel en daarmee sinds 2007 lid van het bestuur van de VNR. Hij heeft deze functie met veel plezier en enthousiasme uitgevoerd. De heer van Oosten stopt nu als wethouder en daarmee eindigen ook zijn werkzaamheden voor de VNR. De voorzittershamer van de taakgroep IJssel heeft hij overgedragen aan de heer Penninx, burgemeester van de gemeente Voorst. AGENDA VNR WAT WANNEER HOE LAAT LOCATIE Taakgroep Rijn / Waal Vrijdag 11 juni uur (aansluitend lunch) n.n.b. Taakgroep IJssel Donderdag 17 juni uur (aansluitend borrel) Voorst Taakgroep Maas Vrijdag 25 juni uur (aansluitend lunch) n.n.b. Bestuur VNR Vrijdag 9 juli uur Arnhem Jaarvergadering VNR Vrijdag 10 september uur Rotterdam (o.v.b.) gedrukt op milieuvriendelijk papier