bij stedenbouwkundig plan Gezondheidspark Dordwijk te Dordrecht

Transcriptie

1 GI S Gc/ondheidspark Dordwijk GGD Zuid-Holland Zuid Gezondheids Effect Screening (GES) bij stedenbouwkundig plan Gezondheidspark Dordwijk te Dordrecht GGD Zuid-Holland Zuid Datum: 16 mei 2 Status: definitief Opgesteld door: I.G. Akkersdijk, arts milieuzaken

2 GES Ge/.ondheidspark Dordwijk GGD /uid-holland Zuid Inhoudsopgave L Inleiding Aanleiding Waarom een GES? 5 1. Doelstelling Totstandkoming van dit rapport 5 2. Inventarisatie milieu-gezondheidskundige aspecten Beschrijving stedenbouwkundig plan Inventarisatie milieu-gezondheidskundige aspecten 6 2. De GES-methodiek 7. Bedrijven en externe veiligheid 1.1 Bronnen 1.2 Beoordelingskader 1. Milieubelasting 11.4 Resultaten Wegverkeer en luchtverontreiniging Bronnen Gezondheidseffecten en beoordelingskader. 1 Benzeen 1 Fijn stof 1 Benzo(a)pyreen (B(a)P) 14 Stikstofdioxiden (NOz) 15 Koolmonoxide (CO) Milieubelasting Resultaten Wegverkeer en stank Bronnen Gezondheidseffecten en beoordelingskader Bronnen en milieubelasting Resultaten 2 6. Wegverkeer en geluidhinder Bronnen Gezondheidseffecten en beoordelingskader Milieubelasting 22

3 GES Gezondhcidspark Dordwijk GGDZuid-Holland Zuid 6.4 Resultaten Wegverkeer en externe veiligheid Bronnen Gezondheidseffecten en beoordelingskader Milieubelasting Resultaten Railverkeer en geluidhinder Bronnen Beoordelingskader Milieubelasting Resultaten Geluidhinder door wegverkeer en railverkeer in combinatie Resultaten Railverkeer en externe veiligheid Bronnen Beoordelingskader Bronnen en milieubelasting Resultaten Samenvatting resultaten Externe veiligheid Luchtverontreiniging Geurhinder Geluidhinder Conclusies 1. Referenties Begrippen en a/kortingen. 7 Bijlagen 9

4 GES Gezondheidspark Dordwijk GGD Zuid-Holland Zuid 1. Inleiding LI Aanleiding In opdracht van de gemeente Dordrecht is een stedenbouwkundig plan ontwikkeld onder de benaming Gezondheidspark Dordwijk. De locatie van het plangebied is aangegeven in figuur l van de bijlage. Het plan beoogt de door het Albert Schweitzer Ziekenhuis gewenste uitbreiding in de vorm van een gezondheidspark te realiseren en de sportvoorzieningen te clusteren op een meer attractieve en toekomstgerichte manier in de vorm van een sportboulevard. Het plan omvat, naast de uitbreiding van het ziekenhuis en de sportboulevard, woonbebouwing, kantoorruimte, winkels, parkeervoorzieningen en een manifestatieterrein. Rondom het gebied zijn diverse milieubelastende bronnen gesitueerd, zoals een drukke verkeersweg, een spoorlijn, en lokale wegen. Deze bronnen beïnvloeden in meer of mindere mate de lokale milieukwaliteit en daarmee mogelijk ook de gezondheid. De gemeente Dordrecht streeft ernaar in de ruimtelijke planvorming in een vroegtijdig stadium rekening te houden met milieu- en gezondheidsaspecten, om op deze wijze toekomstige milieurisico's voor de gezondheid te vermijden en een optimaal leefklimaat te realiseren. Daartoe is in het stedenbouwkundig plan reeds rekening gehouden met wettelijke randvoorwaarden voortkomend uit de milieuwet- en regelgeving. Deze randvoorwaarden geven veelal de minimaal vereiste milieukwaliteit aan, waarbij echter nog steeds sprake kan zijn van (een beperkte mate van) gezondheidseffecten en hinder en daarmee niet van een optimale milieukwaliteit. In het algemeen kan gesteld worden dat in een drukbevolkt en verkeersbelast stedelijk gebied als de Drechtsteden de milieugezondheidskwaliteit van de leefomgeving onvermijdelijk minder goed is dan op de hei in Drenthe. In de ruimtelijke ordening wordt mede daarom en uit oogpunt van verkeersveiligheid en het verkleinen van overlast en risico gekozen voor het leggen van bezoekconcentraties in de buurt van verkeersknooppunten. Daarmee worden deze knooppunten van bezoek niet de meest veilige gebieden uit oogpunt van gezondheid. Voor de GGDen in Nederland is in opdracht van de ministeries van VWS en VROM in het kader van het landelijke project Stad en Milieu een methodiek ontwikkeld waarmee in een vroegtijdig planstadium de gezondheidseffecten van een plan inzichtelijk kunnen worden gemaakt. In geval sprake is van nadelige gevolgen voor de gezondheid kan aan de hand van dit inzicht worden bijgestuurd. Deze methodiek, de zogenaamde GezondheidsEffectScreening (GES) wordt nader beschreven in hoofdstuk 2. De GGD Zuid-Holland Zuid heeft in overleg met de gemeente Dordrecht het initiatief genomen de G ES-methodiek toe te passen op het stedenbouwkundig plan Gezondheidspark Dordwijk, om op deze wijze ondersteuning te bieden aan het planproces. De inzichten van deze GES kunnen bijdragen aan de realisatie van een plan dat ook vanuit oogpunt van milieu en gezondheid optimaal genoemd kan worden. Dit rapport is een van de eerste GES-rapporten in Nederland. Eerder verschenen rapporten betroffen het Stad & Milieu-project Drachtstervaart (Smallingerland), het Stad & Milieuproject Spoorwegzone Amersfoort en het Hatema-terrein te Helmond. Omdat in deze GES als het ware met een vergrootglas wordt gekeken naar een ontwikkelingslocatie in stedelijk gebied zou de indruk kunnen ontstaan dat de hier beschreven situatie uitzonderlijk is. Het tegendeel is echter waar. Overal in stedelijk gebied is sprake van een zekere milieubelasting, vanwege de vervoersstromen die door een dergelijk gebied lopen

5 GHS Gc/ondhcidspark Dordwijk GGD Zuid-Holland Zuid en door allerlei vormen van menselijke bedrijvigheid. Bovendien wordt de luchtkwaliteit grotendeels bepaald door de regionale achtergrondconcentratie. Het is de uitdaging voor de gemeente en de projectontwikkelaars om gegeven deze milieubelasting aan de locatie een zo optimaal mogelijke invulling te geven. 1.2 Waarom een GES? Bij ruimtelijke planvorming wordt doorgaans uitsluitend rekening gehouden met milieufactoren op basis van wettelijke milieunormen of afspraken (bijv. in kader van vergunningverlening). Voor een aantal milieufactoren geldt dat ook beneden de wettelijke (grens-)waarden gezondheidsrisico's bestaan. Met de GES-methodiek wordt de milieukwaliteit in relatie tot gezondheid op een zodanige manier inzichtelijk gemaakt, dat een genuanceerder beeld van de plankwaliteit ten aanzien van milieu en gezondheid ontstaat. Naast de informatieve waarde ten behoeve van het planproces, biedt dit GES-rapport tevens aanknopingspunten voor verbetermogelijkheden in de uitwerking van het plan. 1. Doelstelling Het doel van dit GES-rapport is om inzicht te geven in de relevante milieugezondheidskundige gevolgen van het stedenbouwkundig plan. Daarmee wordt de mogelijkheid gegeven in de verdere uitwerking van het plan optimaal rekening te houden met milieugezondheidskundige aspecten. Bovendien kan het rapport gebruikt worden in de communicatie met aspirant bewoners en andere belangstellenden over milieugezondheidskundige aspecten van het plan. L4 Totstandkoming van dit rapport Het rapport is opgesteld door de GGD Zuid-Holland Zuid met een bijdrage van de GGD Rotterdam e.o. en commentaar van Tilly Fast van het steunpunt GES (GGD Nederland). De GGD heeft de benodigde milieugegevens verzameld en de Milieudienst Zuid-Hol!and Zuid heeft berekeningen uitgevoerd ten aanzien van geluid en luchtkwaliteit. De GGD heeft de GES-methodiek toegepast en het rapport opgesteld.

6 GES Gezondhcidspark Dordwijk GGD Zuid-I lolland/uid 2. Inventarisatie milieu-gezondheidskundige aspecten 2.1 Beschrijving stedenbouwkundig plan In de figuren 2.1 en 2.2 van de bijlage is het stedenbouwkundig plan (versie ) weergegeven. Het plangebied wordt omsloten door de N, de Oudendijk, het fietspad ten oosten van het ziekenhuis, en het Overkamppark. Het ziekenhuis en de daarachter gelegen bebouwing (APZ, Daltoncollege, JPC de Kreek) blijven in hun huidige vorm bestaan, evenals de bedrijven aan de Amnesty Internationalweg. Het plangebied laat zich functioneel in drie delen opsplitsen: de ziekenhuiszone ten oosten van de Karel Lotsyweg de middenzone ten westen van de Karel Lotsyweg de sportzone aan de westzijde van het gebied, langs de N. In de ziekenhuiszone vóór de huidige voorzijde van het ziekenhuis zal een uitbreiding van (poli)klinische functies, radiologie en eerste hulp plaatsvinden, met ambulancetoegang aan de zuidzijde en parkeren in enkele lagen (6 plaatsen) aan de noordzijde. Op een aantal plaatsen in dat gebied zullen een aantal kantoorgebouwen van 1-12 verdiepingen ten behoeve van het ziekenhuis worden gerealiseerd. In de middenzone worden een aantal gezondheidszorggerelateerde kantoren gerealiseerd, zoals Thuiszorg, GGD, huisartsenpost e.d. Op termijn - over circa 1 jaar - wordt hier ook het vervolg van de poliklinische zorg gerealiseerd, als de klinieken van de locatie Amstelwijck overkomen. Over het gehele gebied wordt halfverdiept een parkeerbak voor circa 1 auto's aangelegd. In de sportzone zullen een zwembad met 1. nr vloeroppervlak worden gerealiseerd, 2 sporthallen, en een nieuwe ijshal met buitenring van 22 m. Tevens komen er parkeervoorzieningen (7 plaatsen) en een beperkt oppervlak kantoren voor de sport- of gezondheidssector. Daarnaast wordt in de sportzone een gebied van minstens 1. nr opgenomen voor een manifestatieterrein. In het stedenbouwkundig plan wordt uitgegaan van de bouw van circa 2 woningen en circa 1. m 2 stedelijke en op gezondheid gerichte kantoorruimte. Voor deze GezondheidsEffectScreening is het van belang op te merken dat bij de totstandkoming van dit stedenbouwkundig plan reeds rekening is gehouden met de milieurandvoorwaarden zoals die door Stadsontwikkeling in de beginfase van het planproces zijn geïdentificeerd (notitie Milieu en duurzaamheid Kombipark, d.d ). 2.2 Inventarisatie milieu-gezondheidskundige aspecten Met de GES-methodiek kunnen de volgende bronnen en milieufactoren die mogelijk invloed hebben op het plangebied worden beoordeeld: bronnen: bedrijven, wegverkeer, railverkeer, waterverkeer, vliegverkeer, bodem, bovengrondse hoogspanningsleidingen milieufactoren: luchtverontreiniging, geurhinder, geluidhinder, externe veiligheid, bodemverontreiniging, elektromagnetische velden Op basis van een inventarisatie van aanwezige bronnen van milieubelasting in en om het plangebied is onderstaand overzicht van mogelijk relevante milieubelasting en gezondheidsfactoren verkregen (tabel 1.1). De bronnen vliegverkeer en waterverkeer zijn gelet op de ligging van het gebied niet relevant. Er loopt ook geen bovengrondse hoogspanningsleiding door het gebied.

7 GES Gezondheidspark Dordwijk GGD Zuid-llolland Zuid Tabel 1.1: overzicht van gezondheidsrelevante bronnen en milieufactoren in en om het plangebied Gezondheidspark Dordwijk. Milieufactoren Luchtverontreiniging Geurhinder Geluidhinder Externe veiligheid Bodemverontreiniging Wegverkeer nvt Bronnen Railverkeer nvt nvt + + nvt Bedrijven Uit een door de Milieudienst ZHZ verstrekt overzicht van bedrijven in de nabije omgeving en uit de overzichten van de Milieudienst ZHZ van klachten en meldingen van de laatste drie jaren blijkt dat er geen bedrijven in of om het plangebied aanwezig zijn die aanleiding geven tot relevante luchtverontreiniging, geurhinder of geluidhinder. Uit de notitie Milieu en duurzaamheid Kombipark blijkt ten aanzien van de bodem dat historisch onderzoek uitwijst dat vanuit de huidige gegevens en de Bodemkwaliteitskaart de verwachting is dat de bodem schoon tot licht verontreinigd is. Deze aspecten worden in de onderhavige GES dan ook niet verder uitgewerkt. 2. De GES-methodiek De GES-methodiek waarmee de invloed op de gezondheid in beeld wordt gebracht is uitvoerig beschreven in de publicatie "Lokale gezondheidseffectscreening t.b.v. ruimtelijke ordening en milieu, kwantificering van gezondheidseffecten" (Fast et al., 22). Dit rapport is gebaseerd op deze handleiding. De GES-methodiek is tweeledig: het geeft per milieufactor een gezondheidskundige maat (GES-score) voor de mate van milieubelasting en daarnaast een score voor het aantal woningen met een bepaalde milieubelastint* (uitgedrukt als woningscore). Daartoe is in de GES-handleiding aangegeven welke dosis-respons-relatie voor elke milieufactor gebruikt is. De GES-score varieert tussen O en 8, met op hoofdlijnen onderstaande indeling. Daarbij is een score 6 toegekend aan blootstellingen die hoger zijn dan het niveau waarvan het Ministerie van VROM, veelal wettelijk, heeft vastgelegd dat overschrijding niet toelaatbaar is, het Maximaal Toelaatbaar Risiconiveau (MTR) 1. Voor de verschillende milieuaspecten ziet er dat als volgt uit: het MTR niveau is die concentratie van een stof waarbij er per jaar één extra sterfgeval optreedt op een miljoen blootgcstcldcn.

8 GES Gczondhcidspark Dordwijk GGD/uid-Holland Zuid Tabel 1.2: milieufactoren, dosis-respons-relaties en GES-scores Luchtverontreiniging Concentratie < streefwaarde Streefwaarde -,1 MTR,1 -,5 x MTR,5- l,oxmtr l,-(l,...5)x MTR >(l,...5)xmtr Stank Hinder (%) >25 Ernstige hinder(%) - 1 >1 Geluid L-etm < >7 Ernstige hinder (%) < >26 >icr ja Externe Veiligheid P.R. >G.R. <1" nee 1'*- 1" nee 1"- 1- nee GESscore Bedacht moet worden dat de verschillende milieufactoren verschillende gezondheidskundige eindpunten kennen, zoals kans op gezondheidsschade of kanker bij blootstelling aan stoffen, de kans op acute sterfte bij externe veiligheidsrisico's en het aantal ernstig gehinderden bij blootstelling aan lawaai en stank. Voor blootstelling aan stoffen en externe veiligheidsrisico's zijn formele MTR-niveaus vastgesteld. Dit is niet het geval voor blootstelling aan lawaai en stank. Er is geen formeel MTR-niveau gekoppeld aan hinder door lawaai of stank. In het kader van de GES-methodiek is wel voor lawaai en stank een hinderniveau vastgesteld, waaraan een GES-score van 6 wordt toegekend, die naar de mening van de auteurs op MTRniveau ligt. Anders dan de voor stoffen en externe veiligheidsrisico's afgeleide MTR's is het "MTR-niveau" voor stank en lawaai een minder hard gegeven. De grote verschillen in gezondheidskundige eindpunten maakt het onmogelijk om de gezondheidsrisico's van de verschillende milieufactoren in absolute zin met elkaar te vergelijken. Het is dankzij de scoringssystematiek wel moelijk om relatieve vergelijkingen te maken. Om die reden zijn de scores met elkaar in overeenstemming gebracht. Om GES-scores meer zeggingskracht te geven en voor een ieder duidelijk te omschrijven wordt gebruik gemaakt van de volgende aan de GES-scores gekoppelde milieugezondheidskwaliteiten: Tabel 1.: relatie tussen GES-scores en milieugezondheidskwaliteit GES-score Milieugezondheidskwaliteit zeer goed groen goed redelijk vrij matig geel matig zeer matig onvoldoende ruim onvoldoende rood zeer onvoldoende

9 GBS Gczondheidspark Dordwijk GGD Zuid-Holland/uid Voor het tekenen van contouren op een kaart wordt gebruik gemaakt van de aan GES-scores gekoppelde kleurenzones. De precieze betekenis van de GES-scores is in de komende hoofdstukken per type milieubelasting aangegeven. Benadrukt moet worden dat de GES-methodiek alleen die milieufactoren beoordeelt waarvoor kwantificeerbare dosis-effect-relaties voor gezondheidseffecten bekend zijn. Daarnaast zijn er nog vele andere aspecten die de kwaliteit van een gebied bepalen, zoals uitstraling, architectuur, ligging t.o.v. het buitengebied, functie-bereikbaarheid, sociale veiligheid, omgevingskwaliteit, enz. De positieve invloed die van deze aspecten op de beleving van de leefomgeving en mogelijk daarmee op de gezondheid uitgaat kunnen met de GES-methodiek niet beoordeeld worden. Dit onderstreept de functie van de GES: niet het geven van een alomvattend kwaliteitsoordeel over een plangebied, maar het beschrijven van de milieugezondheidskwaliteit als randvoorwaarde waar men bij de ontwikkeling van een ruimtelijk plan mee te maken heeft met als doel het, gegeven deze randvoorwaarden, creëren van een ook vanuit gezondheidkundig oogpunt zo optimaal mogelijk plan. Tenslotte wordt in GES een beoordeling gegeven van de omvang van het gebied waarvoor een zekere GES-score geldt. Gekozen is voor het aantal woningen als maat voor de omvang van de invloed van een activiteit. De woningscore is als volgt toegekend aan het aantal woningen: Aantal woningen < >1 Woningscore In de GES-handleiding wordt aangegeven dat ook kantoren en andere verblijfsruimten van mensen meegenomen kunnen worden in de woningscore, op basis van een correctie factor gebaseerd op verblijftijd in de betreffende ruimte. In dit stadium van planvorming voor het Gezondheidspark Dordwijk is nog onduidelijk waar woningen, kantoren en overige voorzieningen precies zullen worden gebouwd en hoeveel personen er in de gebouwen zullen verblijven. Op basis van het genoemde aantal van circa 2 woningen en 1. nr kantoren wordt in deze GES voor het gehele plangebied uitgegaan van woningscore. In dit rapport zal daarom aan een GES-score die voor het hele plangebied geldt een woningscore worden toegekend. Als een GES-score niet voor het hele plangebied geldt zal er geen woningscore worden toegekend, maar zal waar mogelijk worden aangegeven tot op welke afstand van de bron de GES-score geldt. In de figuren in de bijlage zal dit duidelijk worden weergegeven.

10 GES Gezondheïdspark Dordwijk GGD7uid-Holland Zuid. Bedrijven en externe veiligheid.1 Bronnen Tijdens de productie, opslag, verwerking en het transport van gevaarlijke stoffen kunnen zich ongevallen voordoen. Hierdoor kan brand of een explosie ontstaan of er kunnen toxische stoffen vrijkomen. Binnen het plangebied bevindt zich een kunstijsbaan met een ammoniakkoelinstallatie. Volgens de plannen wordt de ijsbaan verplaatst naar een andere locatie in de sportzone. Omdat nog onduidelijk is waarheen zal in deze GES uitgegaan worden van de huidige locatie..2 Beoordelingskader Voor een beschrijving van de effecten van calamiteiten met gevaarlijke stoffen wordt een onderscheid gemaakt tussen giftige stoffen en brandbare of explosieve stoffen. Bij stoffen met brand- of explosiegevaar kunnen brandwonden, rookvergiftiging, botbreuken, snijwonden en kneuzingen het gevolg zijn. Bij toxische stoffen gaat het om vergiftigingsverschijnselen. In het veiligheidsbeleid worden echter alleen normen gehanteerd voor overlijdensrisico's. Hiervoor wordt onderscheid gemaakt in het Individueel of Plaatsgebonden Risico en het Groepsrisico. Het Plaatsgebonden Risico (PR) is de kans per jaar, dat een persoon die onafgebroken en onbeschermd op een plaats in de nabijheid van een inrichting of transportroute zou verblijven, overlijdt als rechtstreeks gevolg van een ongewoon voorval binnen een inrichting of op een transportroute waarbij een gevaarlijke stof is betrokken. Dit is dus de kans dat er een ongeval optreedt, bijv. 1" 4 /jaar, vermenigvuldigd met de kans op overlijden op een bepaalde plek, bijv. 1% oftewel l O' 2. Het PR is dan l O' 4, l O' 2 - KT 6. Op basis van het PR zijn op een plattegrond contouren te tekenen rond de inrichting. Deze contouren verbinden plekken met gelijk risico. Het Groepsrisico (GR) houdt niet alleen rekening met de kans op een ongeval en de kans op overüjden, maar ook met de verdeling en de dichtheid van aanwezige bevolking rond de inrichting. Dit GR wordt uitgedrukt in twee getallen. Ten eerste is dat de kans dat er een ongeval optreedt, bijv. l O" 4. Ten tweede is dit het aantal dodelijke slachtoffers dat minimaal te betreuren valt. Dit is dus het overlijdensrisico vermenigvuldigd met het aantal aanwezigen. Is het overlijdensrisico bijvoorbeeld 1" 2 en zijn er bijvoorbeeld 1 mensen aanwezig, dan is het aantal slachtoffers l O" 2 x 1 = 1. Het GR is dan een kans van I O" 4 op 1 slachtoffers. Het GR is niet met contourlijnen op een kaart aan te geven, omdat het in 2 getallen wordt uitgedrukt, de kans op een ongeval en het aantal slachtoffers daarbij. In tegenstelling tot het PR is het GR afhankelijk van het aantal mensen dat rond de inrichting aanwezig is. Als er woningen rond het bedrijf worden bijgebouwd neemt het GR toe. Voor het PR is tot dusverre voor nieuwe situaties en kwetsbare bestemmingen een norm gesteld van 1" 6 /jaar. In de generieke regelingen is vastgelegd voor welke bestemmingen (woningen, kantoren e.d.) de regelgeving van toepassing is. Het PR is als norm algemeen geaccepteerd maar niet wettelijk vastgelegd. Voor het GR geldt een oriënterende waarde en geen grenswaarde. Er is wel een inspanningsverplichting om aan deze oriënterende waarde te voldoen. Er wordt een AMvB voorbereid waarin de omgang met het GR wettelijk zal worden vastgelegd, maar uit een 1

11 GES Ge/ondheidspark Dordwijk GGD 7,uid-Holland Zuid inventarisatie is gebleken dat er veel knelpunten door overschrijding van de oriënterende waarde zijn. Het is te verwachten dat het GR een oriënterende waarde blijft. Voor GES zal uitgegaan worden van het Plaatsgebonden Risico en het Groepsrisico. Allereerst wordt een indeling gemaakt naar PR. Een score van 6 wordt gegeven bij een overschrijding van het MTR, een risico van I O" 6. Een risico van l O" 8 wordt beschouwd als het Verwaarloosbaar Risico (VR). Wordt het GR overschreden, dan wordt de hoogste GES-score toegekend, ook al wordt het MTR van het PR niet overschreden. Het GR zal veelal niet bekend zijn. In die gevallen wordt alleen getoetst aan het PR. De indeling ziet er dan als volgt uit: Plaatsgebonden Risico <1' 8 KT'-lOr' lo-'-lo' 6 > KT" Overschrijding Groepsrisico nee nee nee ja GES-score Is het PR van l O" 7 niet bekend, dan wordt bij een risico tussen l O" 8 en l O" 6 een GES-score toegekend.. Milieubelasting Plaatsgebonden risico Voor veel voorkomende inrichtingen waar externe veiligheid een rol speelt zijn er zogenaamde generieke richtlijnen. Deze zijn vervat in besluiten op basis van de Wet milieubeheer en daaruit voortvloeiende Algemene Maatregelen van Bestuur (AMvB's), zoals het Ontwerpbesluit milieukwaliteitseisen externe veiligheid inrichtingen milieubeheer. De ammoniakkoelinstallatie van de ijsbaan heeft een capaciteit van kg 2. Uit de ministeriële regeling bij het genoemde ontwerpbesluit valt af te leiden dat hiervoor een afstand van 5 m vanaf de bron geldt voor de PR=1" 6 -contour. Binnen deze contour geldt GES-score 6. Groepsrisico In de ministeriële regeling bij het ontwerpbesluit worden ook de dichtheden van personen per hectare in de omgeving van de inrichting gegeven, waarbij nog voldaan wordt aan de oriënterende waarde van het Groepsrisico. Het Groepsrisico is berekend voor het invloedsgebied van de inrichting, tot de 1%-letaliteitsgrens. Dit is de geografische verzameling van punten in de omgeving van een inrichting waar, voor het ongevalscenario met het grootste effect in de richting van dat punt, de overlijdenskans voor een onbeschermde persoon 1% is. Voor een ammoniakkoelinstallatie van deze aard en omvang wordt de afstand van de PR=1~ 6 contour tot de l %- letaalgrens niet van belang geacht en mag het maximaal aantal personen per ha. in het gebied vanaf de PR=1~ 6 -contour tot de 1%-letaliteitsgrens bedragen. 2 referentie: Gemeente Dordrecht, Stadsontwikkeling Milieu en duur/lamheid Komhipark. 11

12 GES Gczondhcidspark Dordwijk GGD Zuid-Holland Zuid.4 Resultaten GES-score 6 PR (afstand) <5m GR (dichtheid) > personen/ha In figuur in de bijlage is het gebied met GES-score 6 voor het plaatsgebonden risico van de ammoniakkoelinstallatie van de ijsbaan weergegeven, gebaseerd op de huidige locatie. Omdat T ff de contouren voor het PR=1~ en 1" niet bekend zijn kunnen zij niet worden weergegeven. Het GR kan niet in een figuur worden weergegeven. 12

13 GES Ge/,ondheidspark Dordwijk GGD Zuid-Holland Zuid 4. Wegverkeer en luchtverontreiniging 4.1 Bronnen Het wegverkeer direct langs en door het plangebied vormt een bron van luchtverontreiniging, waardoor de luchtkwaliteit met name in de directe omgeving van de weg verslechterd wordt. In combinatie met de heersende regionale achtergrondconcentraties van luchtverontreiniging, kan dit leiden tot een luchtkwaliteit waarbij negatieve gezondheidseffecten op kunnen gaan treden. De wegen die invloed hebben op de luchtkwaliteit in het plangebied Gezondheidspark Dordwijk zijn: de Randweg (N), de Overkampweg en de Karel Lotsyweg. 4.2 Gezondheidseffecten en beoordelingskader Op basis van eerdere studies naar wegverkeer en luchtverontreiniging, is gebleken dat de volgende stoffen van belang zijn bij de gezondheidskundige beoordeling van effecten van luchtverontreiniging door verkeer: Benzeen NO 2 (stikstofdioxide) CO (koolmonoxide) PM] o (fijn stof) B(a)P (benzo-a-pyreen) als indicator voor PAK Elk van deze stoffen komt in andere concentraties niveaus voor in de buitenlucht, en heeft eigen gezondheidsbeïnvloedende eigenschappen, zoals kort aangegeven in onderstaande tabellen. Benzeen Chronische blootstelling aan lage concentraties benzeen kan leiden tot het ontstaan van leukemie. Het achtergrondgehalte van benzeen is laag en ligt tussen de l en 2 ug/rrr. Verkeerswegen leveren in de meeste gevallen een geringe bijdrage aan het benzeengehalte. Bij lage snelheden is de verbranding onvollediger. De benzeenemissie is bij lage snelheden dan ook het hoogst. Vooral bij een koude start is dit het geval. Het RIVM heeft in 2 een MTR voorgesteld van 2 Concentratie Jaargemiddeld lig/m* < >2 GESscore 1 6 Opmerkingen geen overschrijding richtwaarde (5 ug/nv Jaargemiddeld) een verwaarloosbaar risico op kanker geen overschrijding grenswaarde (1 jig/m* Jaargemiddeld) een verwaarloosbaar risico op kanker Overschrijding grenswaarde geen overschrijding MTR Overschrijding MTR op leukemie Fijn stof Blootstelling aan fijn stof kan tot een verhoging van de dagelijkse sterfte, toename van ziekenhuisopnamen, verergering van astma, toename in klachten van de luchtwegen en longfunctievermindering leiden. 1

14 GES Gczondhcidspark Dordwijk GGD Zuid-Holland Zuid Bij een toename van de PM i o-concentratie met 1 (ig/m bedraagt de bijdrage aan gezondheidseffecten naar schatting (Gezondheidsraad, 1995): toename van dagelijkse sterfte 1, % toename ziekenhuisopnames voor luchtaandoemngen 1,5 % toename spoedopnames voor luchtwegaandoeningen 1,8 % verergering van astma, astmatische aanvallen 4,4 % verhoging klachten onderste luchtwegen,8 % longfunctievermindering, FEV1,2 % Er is nog geen concentratie (drempelwaarde) bekend waar beneden geen effecten verwacht worden. Het achtergrondgehalte van fijn stof is in Nederland relatief hoog en ligt tussen 28 en 42 ug/m, in Zuid-Holland bij 8 ug/m. De gemiddelde daggemiddelde concentratie gemeten in het jaar 2 door het meetstation aan de J.W. Frisostraat in Dordrecht bedraagt 2 ug/nr. Verkeerswegen kunnen vooral op relatief korte afstand een extra bijdrage leveren aan het fijn stofgehalte. Bij lage snelheden is de verbranding onvollediger. De emissie van fïjn stof is bij lage snelheden dan ook het hoogst. Vrachtverkeer stoot, afhankelijk van de snelheid, ongeveer 5-6 x zoveel fïjn stof uit als overig verkeer.de EU heeft voor 25 een MTR vastgesteld van 4 ug/m (jaargemiddeld). Concentratie Jaargemiddeld jig/m < >65 GESscore Opmerkingen Overschrijding streefwaarde (voorstel EU voor 21) Overschrijding MTR; een bijdrage van verkeer van circa -1 ug/nr; een toename van sterfte, ziekenhuisopnamen, luchtwegsymptomen en vermindering longfunctie. Overschrijding MTR; een bijdrage van verkeer van circa 1-25 (ig/m ; een toename van sterfte, ziekenhuisopnamen, luchtwegsymptomen en vermindering longfunctie. Overschrijding MTR; een bijdrage van verkeer van circa meer dan 25-5 jig/nr ; een toename van sterfte, ziekenhuisopnamen, luchtwegsymptomen en vermindering longfunctie. Benzo(a)pyreen (B(a)P) B(a)P wordt geclassificeerd als waarschijnlijk carcinogeen. Chronische blootstelling aan lage concentraties kan leiden tot het ontstaan van longkanker. Bij lage snelheden is de verbranding onvollediger. De B(a)P-emissie is bij lage snelheden dan ook het hoogst. Verkeerswegen leveren in de meeste gevallen een geringe bijdrage aan het B(a)P-gehalte. De streefwaarde is,1 ng/m. De achtergrondconcentratie (circa, ng/m 1 ligt boven de streefwaarde. Het MTR bedraagt l ng/m. Bron: Jaarover/.icht Luchtkwaliteit 2. RIVM, Bilthovcn. Rapportnr

15 GES Gczondhcidspark Dordwijk GGDZuid-llolland/.uid Concentratie Jaargemiddeld n g/m <,1,1 - l ] -5 >5 GESscore 6 7 Opmerkingen Overschrijding streefwaarde en Verwaarloosbaar Risico Overschrijding MTR, risico 1-5 x 1~ 4 voor longkanker Overschrijding MTR, risico meer dan 5 x 1~ 4 voor longkanker Stikstofdioxiden (NO 2 ) Blootstelling aan NÜ2 kan leiden tot een verlaagde longfunctie en een toename in luchtwegklachten. Bij welke concentraties dit optreedt is nog niet precies vastgesteld. Piekconcentraties zijn in ieder geval belangrijk voor het optreden van effecten. Vermoedelijk spelen alleen piekconcentraties boven circa l mg/m een rol. De door het verkeer optredende piekblootstellingen liggen daar onder. Voor een gezondheidskundige beoordeling van NOz van verkeer lijkt het dus beter om van gemiddelde concentraties uit te gaan. De emissie van NO2 hangt vooral af van de temperatuur waarbij de verbranding van brandstof plaatsvindt. Bij een hogere temperatuur ontstaat er meer NO2- Motoren van auto's zijn zo afgesteld dat bij een kruissnelheid van 8 km/uur een optimale verbranding plaats vindt. Bij deze snelheid is de temperatuur het hoogst. Bij auto's is de emissie van NOi bij deze snelheid dan ook l,5x zo hoog als bij lage snelheden. Bij vrachtverkeer is de emissie juist bij lage snelheden ongeveer l,5x zo hoog als bij hoge snelheden. Vrachtverkeer stoot bij hoge snelheden ongeveer lox en bij lage snelheden ongeveer 17x zoveel NÜ2 uit als overig verkeer. Verkeerswegen kunnen een grote bijdrage aan het NO2-gehalte leveren. Het MTR is voor 21 gesteld op 4 ug/m (Jaargemiddeld). Een gemiddelde van 4 ug/m komt ongeveer overeen met een P98 4 van 8-9 ug/m. Het achtergrondgehalte in Nederland bedroeg 21 ug/m in het jaar 2. In de Drechtsteden lag dit gehalte tussen de en 4 ug/m. De jaargemiddelde concentratie in 2 gemeten door het meetstation aan de J.W. Frisostraat in Dordrecht bedroeg 5 ug/m. 5 <,4 <8, >7 >15 Concentratie u,g/m Jaargemiddeld P98 uurgem. Jaargemiddeld P98 uurgem. Jaargemiddeld P98 uurgem. Jaargemiddeld P98 uurgem. GESscore 6 7 Opmerkingen Overschrijding streefwaarde Overschrijding MTR; Toename luchtwegklachten en verlaging longfunctie. Overschrijding MTR en grenswaarde; Sterkere toename luchtwegklachten en verlaging longfunctie. Koolmonoxide (CO) CO verdringt zuurstof bij binding aan het hemoglobine in het bloed. Dit kan leiden tot effecten op het hart en het centraal zenuwstelsel. Boven % COHb-gehalte in het bloed 1*98= 98-percenticl waardc=dc waarde die gedurende 98 % van de tijd niet wordt overschreden (en dus gedurende 2 % van de tijd wel wordt overschreden). Dit is een maat om piekconcentraties aan te geven. 5 Bron: Jaarover/icht Luchtkwaliteit 2. RIVM. Bilthoven. Rapportnr

16 GES Ge/.ondheidspark Dordwijk GGD/uid-Holland Zuid kunnen lichte verschijnselen als afwijkingen in het ECG en afname van reactie- en onderscheidingsvermogen optreden. Dit COHb-gehalte ontstaat bij lichte inspanning en een blootstelling aan CO van 1-15 mg/m gedurende 8 uur. Verkeerswegen leveren in de meeste gevallen een geringe bijdrage aan het CO-gehalte. Het achtergrondgehalte van CO in de buitenlucht is l a 2 mg/m. In het jaar 2 bedroeg de 8-uursgemiddelde concentratie (P98) gemeten door het meetstation aan de J.W. Frisostraat in Dordrecht l,8 mg/m. 6 Het MTR is 1 mg/m (8-uursgemiddelde). Concentratie (P98) 8-uursgemiddelde mg/m < >2 GESscore 6 7 Opmerkingen geen overschrijding grenswaarde Overschrijding grenswaarde; geen overschrijding MTR, Overschrijding MTR, lichte afwijkingen in het ECG en geringe afname reactie- en onderscheidingsvermogen. Overschrijding MTR; Grotere afwijkingen in het ECG en afname reactieen onderscheidingsvermogen. 4. Milieubelasting Voor het verkrijgen van een indicatie van de luchtverontreinigingsconcentraties langs de relevante wegen in en rond het plangebied, is uitgegaan van de verkeersgegevens zoals door de Milieudienst ZHZ gehanteerd in de CAR-II-modelberekeningen voor de update van de verkeersmilieukaart in 22. De berekeningen zijn uitgevoerd voor de huidige situatie en voor het jaar 21 volgens het scenario van het Besluit luchtkwaliteit. In deze scenarioberekening is echter nog geen rekening gehouden met extra verkeer op de bestaande (en nieuwe) wegen ten gevolge van nieuwe woningen en kantoren in het plangebied, omdat hierover nog geen gegevens voorhanden zijn. Evenmin is rekening gehouden met de omvangrijke toekomstige parkeervoorzieningen die een belangrijke functie hebben in het plangebied. Weg Rand weg N Karel Lotsyweg Overkampweg: gedeelte Randweg N-K.arel Lotsyweg gedeelte Karel Lotsy wég-oudendijk Intensiteit (mvt/etm) Snelheidstypering (km/uur, gemiddeld) snelweg, 1 stagnerend verkeer, 1 stagnerend verkeer, 1 In onderstaande bepaling van de GES-scores per component is uitgegaan van de met het CAR-II-model berekende concentraties, waarbij voor de Karel Lotsyw'egen de Overkampweg uitgegaan is van stagnerend verkeer (gemiddelde rijsnelheid 1 km/u), vrachtverkeerfractie,5 en bomenfactor 1,25 (één of meer rijen bomen met een onderlinge afstand van minder dan 15 meter). Voor de Karel Lotsyweg is voorts uitgegaan van bebouwing aan beide zijden en een beoordelingsafstand van 15, 2 en 25 meter tot de wegas, voor de Overkampweg van Bron: Jaaroverzicht luchtkwaliteit 2. RIVM. Bilthoven. Rapportnr

17 GES Gczondhcidspark Dordwijk GGD Zuid-Holland Zuid bebouwing aan één zijde van de weg en een beoordelingsafstand van 2, 25 en meter tot de wegas. Voor de Randweg N is uitgegaan van wegtype snelweg met gemiddeld 1 km/u, open wegtype, bomenfactor 1, (geen of hier en daar bomen), vrachtverkeerfractie,14 en beoordelingsafstand, 5, 8, 1, 2 en m tot de wegas. Voor alle drie wegen is het aantal parkeerbewegingen op nul gesteld. figuur 4.1 GES-scores verkeer en luchtverontreiniging, op basis van berekeningen met het CAR-II-model, situatie 21 Component Fijn stof B(a)P NO2 GES-achtergrond GES-totaal* 6 Opmerkingen Dit geldt voor het hele plangebied. Vlak langs de Randweg N (< m) liggen de waarden tegen de EU- grenswaarde van 4 jag/rrr (jaargemiddeld) aan en voor het hele plangebied is de gemiddelde waarde niet lager dan ug/m. Achtergrond is bepalend Dit geldt op korte afstand langs de wegen: < 1 5 m Karel Lotsy weg < m Overkampweg (N-KLweg) < 7 m Randweg N Benzeen CO * GES-score op basis van beïnvloeding lokale luchtkwaliteit door de weg en de heersende achtergrondconcentratie samen. De achtergrond concentratie geldt uiteraard voor het hele plangebied. In de scenarioberekening voor 21 met het CAR-II-model wordt het MTR van 4 ug/m voor stikstofdioxide niet meer overschreden zodat de GES-totaal score wordt. De overige scores blijven gelijk. Voor het berekenen van de verspreiding van stoffen over grotere afstanden dan m vanaf de wegas is het TNO-verkeersmodel een nauwkeuriger methode dan het CAR-II-model, o.a. omdat hierin rekening wordt gehouden met de invloed van de windrichting. In opdracht van de provincie Zuid-Holland zijn hiermee voor stikstofdioxide {jaargemiddeld) zonekaarten opgesteld voor de luchtkwaliteit langs snelwegen, voor het jaar 2 en voor een scenarioberekening ("global competition") voor 21. Voor het jaar 2 geldt dan GESscore 6 voor het gebied binnen 4 m vanaf de wegas van de Randweg N (zie figuur 4.2 in de bijlage). Volgens de scenarioberekening wordt in 21 slechts in een smalle strook langs de N de GES-score 6 gehaald. Voor de rest van het plangebied zou in 21 GES-score gelden (zie figuur 4.4). Bij de scenarioberekening is uitgegaan van schonere en zuinigere motoren en andere technologische ontwikkelingen in de nabije toekomst. 4.5 Resultaten De lokale luchtkwaliteit wordt voornamelijk bepaald door de regionaal heersende achtergrondconcentraties voor luchtverontreiniging. 17

18 GES Ge/ondheidspark Dordwijk GGD/uid-Holland Zuid Voor benzeen en voor koolmonoxide geldt een GES-score O voor het hele plangebied. Voor CO en benzeen is de luchtkwaliteit zodanig dat geen nadelige gezondheidseffecten te verwachten zijn. Voor benzo(a)pyreen geldt op basis van de achtergrondconcentratie GES-score voor het hele plangebied en is er nauwelijks een bijdrage van het plaatselijke wegverkeer. Voor stikstofdioxide geldt voor het hele plangebied GES-score op basis van de achtergrondconcentratie. Bij woningen die gesitueerd zijn op korte afstand tot wegen kan voor NOi de GES-score 6 bereikt worden ten gevolge van de invloed van het wegverkeer in combinatie met de reeds heersende (relatief hoge) achtergrondconcentratie (situatie 21). De zones met GES-scores voor NÜ2 zijn weergegeven in figuur 4.1 (CAR-II-model) en 4.2 (TNO-verkeersmodel) in de bijlage. De zones langs de wegen waarbinnen de EU-norm van 4 ug/m overschreden wordt (GES-score 6) zullen in 21 bijna geheel verdwijnen volgens scenario berekeningen met het CAR-II-model (figuur 4.) en met het TNO-verkeersmodel (figuur 4.4). De NOi concentratie zal ongeveer met 1 ug afnemen. In het hele plangebied zullen echter waarden van 25- ^ig/m blijven bestaan, dus een GES score van blijft in 21 van toepassing. Voor fijn stof (PMjo) geldt een GES-score voor het hele plangebied (woningscore ), hetgeen voornamelijk wordt bepaald door de achtergrondconcentratie. Door de bijdrage van het verkeer liggen de waarden vlak langs de Randweg N (< m) tegen de E U-grens waard e van 4 ug/m (jaargemiddeld) aan. Ook voor PMio geldt dat ondanks de voorspelde afname van enkele ug tot 21 de concentratie relatief hoog blijft (tussen de en 4 ug/rrr). De grenswaarde van 4 ug/m wordt weliswaar niet overschreden, maar het is niet zo dat er bij dergelijke concentraties geen gezondheidseffecten kunnen optreden. Er bestaat geen drempelwaarde waarbij geen effecten verwacht worden. Ook bij het voldoen aan de wettelijke grenswaarde kunnen met name gevoelige groepen zoals kinderen en ouderen wel degelijk hinder en gezondheidsklachten ondervinden door blootstelling aan een slechte luchtkwaliteit. 18

19 GES Ge/.ondheidspark Dordwijk GGD Zuid-Holland Zuid 5. Wegverkeer en stank 5.7 Bronnen Het wegverkeer kan een bron van stank vormen op korte afstand tot de weg, met name in situaties waarbij sprake is van stagnerend verkeer en bij slechte verspreidingscondities (zoals weinig wind, dichte bebouwing). 5.2 Gezondheidseffecten en beoordelingskader De geuremissie van wegverkeer is bij lage snelheden en onvolledige verbranding het hoogst. De geuremissie van vrachtverkeer is circa 1 x zo hoog als van personenauto's. Over de relatie tussen de geurbelasting van wegverkeer en hinder is niet veel bekend. Door TNO is hiernaar een onderzoek gedaan. Voor een kleine 1 woningen werd de geurbelasting berekend en de hinder door geur van wegverkeer bepaald. Voor ernstige hinder was een duidelijke relatie met de geurbelasting te leggen. De percentages ernstig gehinderden zijn circa 2x zo hoog als de percentages die berekend worden met de door TNO beschreven algemene relatie tussen geurconcentratie en ernstige hinder: Geurconcentratie (P98) (ge/m ) % ernstig gehinderden (relatie stank-wegverkeerhinder) % ernstig gehinderden (algemene relatie stankhinder) In de GES-methodiek wordt uitgegaan van de relatie tussen geur van wegverkeer en ernstige hinder. Deze hinder wordt als volgt beoordeeld: Hinder (%) >25 Ernstige hinder (%) -1 > 1 GES-score 1 6 De score wordt met name bepaald door het feit dat er niet meer dan 1% ernstig gehinderden zouden moeten zijn. Daaraan wordt de GES-score 6 gekoppeld. Ook wordt bij de indeling deels aangehaakt bij het streven van de overheid om maximaal 12% gehinderden en geen ernstig gehinderden te hebben. Wordt dit niet gehaald dan wordt een GES-score van toegekend. Aangezien de hinder van geur van wegverkeer over het algemeen niet wordt vastgesteld, zijn ook voor berekende geurbelastingen GES-scores bepaald. Zoals gezegd zijn deze berekeningen indicatief. De indeling in GES-scores geeft dan ook alleen een grove indicatie van de omvang van geurproblemen rond wegen. 19

20 GES Gc/.ondheidspark Dordwijk GGD/uid-HolIand Zuid Geurblootstelling-P98 (ge/m j ) <1 >1 en< 1 > 1 GES-score 2 4 Bij zeer geringe verkeersintensiteit worden al geurbelastingen van meer dan l ge/rrr berekend, zodat rond wegen vrijwel altijd een GES-score van minstens 2 geldt. 5. Bronnen en milieubelasting In onderstaande tabel zijn de verkeersgegevens aangegeven voor de lokale wegen (zie ook paragraaf.). Op basis van deze gegevens, de wegtypering zoals gebruikt in het CAR-IImodel en de rekentabellen van de GES-handleiding wordt afgeleid binnen welke afstand tot de wegas de geurconcentratie 1 ge/m wordt overschreden. Binnen deze afstand geldt GESscore 4, daarbuiten 2. Weg Karel Lotsyweg Overkampweg (N-Karel Lotsyweg) Overkampweg (Karel Lotsy wég-oudendijk) Verkeersintensiteit (mvt/etm) Afstand >1ge/m J (m vanaf wegas) Voor een snelweg type l zoals de Randweg N wordt in de GES-handleiding geen berekening gegeven, daarom is deze voor dit aspect buiten beschouwing gelaten. Deze berekening geldt voor de situatie in 21, er is geen rekening gehouden met de invloed van verkeer op nieuwe wegen in het plangebied in de toekomst. 5.4 Resultaten Voor het gehele plangebied geldt rond wegen GES-score 2 en op korte afstand (1 rond wegen GES-score 4. Dit geldt voor de situatie in 21. De GES-scores zijn weergegeven in figuur 5 in de bijlage. 2 m) 2

21 GIïS Gc/,ondheidspark Dordwijk GGD Zuid-I lolland Zuid 6. Wegverkeer en geluidhinder 6. l Bronnen De belangrijkste bron van wegverkeerslawaai voor het plan wordt gevormd door het verkeer op de Randweg N. Daarnaast heeft het verkeer op de Overkampweg en de Karel Lotsyweg invloed op de geluidbelasting, afhankelijk van de verkeersintensiteit, soort wegverharding en rijsnelheid. 6.2 Gezondheidseffecten en beoordelingskader Voor omgevingsgeluid met etmaalwaarden tot circa 65-7 db(a) zijn hinder en slaapverstoring de belangrijkste gezondheidseffecten. Hinder treedt op bij etmaalwaarden vanaf 4 db(a) in de woonomgeving. Ernstige hinder begint op te treden bij een etmaalwaarde van circa 42 db(a). Bij stijgende geluidbelasting neemt de hinder van vliegverkeer het sterkst toe, vervolgens die van wegverkeer en tenslotte die van railverkeer. Bij geluid van wegverkeer kunnen boven etmaalwaarden van 65-7 db(a) andere effecten als verhoogde bloeddruk en vooral ischemische hartziekten optreden. Het achtergrondniveau, in de natuur, bedraagt circa 2 db(a). Een gesprek levert een geluidbelasting van 5-6 db(a). Op korte afstand, 5 meter, van een zeer drukke weg in de bebouwde kom wordt een geluidbelasting van 7-8 db(a) berekend. Als grove indicatie geldt dat de geluidbelasting met a 4 db(a) afneemt bij een verdubbeling van de afstand. De Milieubalans 21 (RIVM) geeft aan dat op basis van berekeningen geschat wordt dat 75% van de Nederlandse bevolking op de woonlocatie te maken heeft met een geluidbelasting van meer dan 5 db(a). Voor ruim 4% is de geluidbelasting hoger dan 65 db(a) en voor ruim 1% hoger dan 7 db(a). Er zijn voor wegverkeer relaties tussen hinder van bewoners en de geluidbelasting aan de hoogst belaste gevel van de woning afgeleid op basis van een meta-analyse van een groot aantal onderzoeken. De hinder is vastgesteld door enquêtes onder een groot aantal bewoners. Met deze relaties is eigenlijk alleen de hinder voor een grote groep bewoners en niet voor een individu of kleine groep te schatten. De individueel ondervonden hinder hangt namelijk af van de mate van geluidsisolatie van de woning en individuele gewoonten als het sluiten van ramen, het zich verplaatsen naar de stille kant van het huis of bijvoorbeeld binnen blijven in de zomer. Ook of de woonkamer of slaapkamer aan een ^luidluwe zijde ligt is van belang. In de grote groep waar deze relaties zijn vastgesteld, zijn de isolatie van de woning, de aanwezigheid van geluidluwe ruimten en de individuele gewoonten uitgemiddeld. Vooralsnog is het niet mogelijk om relaties tussen hinder en geluidbelasting te schatten voor subgroepen, bijvoorbeeld voor zeer goed geluidsgeïsoleerde woningen of voor woonkamers aan de geluidluwe zijde. Worden er bijvoorbeeld woningen gebouwd met een dove gevel dan zal de hinder minder zijn dan op grond van de algemene relatie geschat wordt. Hoeveel minder is echter niet precies aan te geven. De hinder is namelijk niet zomaar te schatten door uit te gaan van de lagere binnenwaarden voor het geluid. Een dove gevel heeft bijvoorbeeld gebruiksbeperkingen tot gevolg, omdat in deze gevel geen deuren of ramen geopend kunnen worden. Hierdoor kunnen ook geen deuren en ramen tegen elkaar opengezet worden, waardoor de woning niet doorgespuid kan worden. Het gevolg kan zijn dat de hinder minder daalt dan op grond van de lagere binnenwaarden verwacht zou worden. Voor de gezondheidskundige beoordeling van de geluidbelasting wordt als uitgangspunt het optreden van ernstige hinder genomen. Bij het percentage ernstige hinder wordt wel vermeld 21

22 GES Gc/ondheidspark Dordwijk GGD Zuid-Holland Zuid hoeveel procent slaapverstoring er tevens vermoedelijk optreedt. De mate van ernstige hinder wordt op grond van de etmaalwaarden (L^m), de mate van slaapverstoring op grond van de equivalente nachtwaarde (LAcq.2-?) van de geluidbelasting geschat. Om te schatten hoeveel slaapverstoring er bij een bepaald percentage ernstige hinder is, wordt de etmaalwaarde eerst omgezet worden in de equivalente nachtwaarde. Als de Ucn-waarde bekend is, wordt de GES-score daarop gebaseerd. Is alleen de I_ei m.waarde bekend, dan wordt daar een GES-score aan toegekend, waarbij gebruik gemaakt wordt van de algemene relatie tussen I_d cn en Lc tm voor wegverkeer. De volgende indeling wordt gehanteerd: Gevelgeluidbelasting db(a) ^elm < >7 L-den < >68 Ernstig gehinderden (%) < >21 Geluidbelasting LAeq,2-7 db(a) < >59 Ernstig slaapve re t oord en (%) >1 GESscore Milieubelasting Door de Milieudienst ZHZ zijn de geluidbelastingen aan de gevel op een waarneemhoogte van 1 m berekend met rekenmodel SRM2-22 voor de prognose van de situatie in 215. De resultaten zijn weergegeven in een kaart met contouren voor de etmaalwaarden 5, 55, 6, 65 en 7 db(a). Hieruit blijkt dat de geluidbelasting in het gehele plangebied boven de 6 db(a) etmaalwaarde ligt en langs de wegen boven de 65 db(a) etmaalwaarde. 6.4 Resultaten Op basis van de berekende etmaalwaarden geldt voor het gehele gebied tenminste GES-score 4 en voor het gebied langs de wegen GES-score 5 (zie figuur 6 in de bijlage). Dit betekent dat in 9-14 % (score 4) respectievelijk % (score 5) van de woningen ernstige hinder kan worden ondervonden en in 4-7% respectievelijk 7-1% ernstige hinder door slaapverstoring. Ernstige hinder moet worden gezien als een stressor die aanleiding kan geven tot stressgerelateerde gezondheidsklachten. Bij figuur 6 moet worden opgemerkt dat de langs de Overkampweg-oost geplande nieuwbouw geprojecteerd is orj het huidige tracé van de Overkampweg, en daarmee binnen de aan de weg gerelateerde contour voor GES-score 5. Wanneer het wegtracé in de toekomst wordt verlegd in de richting van het park, verschuift daarmee ook de GES-contour en zal bij voldoende afstand tot de nieuwe weg de nieuwbouw buiten de GES-score 5 contour komen te liggen. 22

23 GlïS Gczondhcidspark Dordwijk GGD/.uid-Holland Zuid 7. Wegverkeer en externe veiligheid 7.1 Bronnen Over de Randweg N vindt transport plaats van gevaarlijke stoffen. Bij een inc ident kunnen gevaarlijke stoffen vrijkomen naar de omgeving die mogelijk gevaar opleveren voor de gezondheid van omwonenden. Op basis van een berekening van de kans op een incident en het effect (aantal slachtoffers) wordt het risico voor de omgeving bepaald. 7.2 Gezondheidseffecten en beoordelingskader Voor het beoordelingskader van veiligheidsrisico's wordt verwezen naar paragraaf.2. Voor het vervoer van gevaarlijke stoffen over de weg geldt een MTR voor het Plaatsgebonden Risico van l O" 6 voor nieuwe en l O" 5 voor bestaande situaties, met voor de laatste de aantekening dat sanering gewenst is. Voor het Groepsrisico geldt de volgende normlijn: Kans van 1" 4 /jaar op l O slachtoffers per km route; Kans van 1" 6 /jaar op 1 slachtoffers per km route; Kans van 1" 8 /jaar op 1 slachtoffers per km route enzovoort. Bij veranderingen in de lokale situatie (in transport en/of in aanwezigheid van bevolking) zijn er opnieuw berekeningen van groepsrisico's nodig. Voor GES worden de veiligheidsrisico's als volgt beoordeeld: Plaatsgebonden Risico <1' 8 io- 8 -io-' 1'' -1' 6 > IO' 6 Overschrijding Groepsrisico Nee Nee Nee Ja GES -score Is de ligging van het plaatsgebonden risico van 1' niet bekend, dan wordt bij een risico tussen l O" 8 en l O' 6 een GES-score van toegekend. 7. Milieubelasting In opdracht van de Provincie Zuid-Holland is in januari 22 door adviesgroep AVIV gerapporteerd over risico's van wegtransport van gevaarlijke stoffen in de Drechtsteden. Voor het plangebied Gezondheidspark Dordwijk zijn de gegevens over wegvak W4 (Werkendam - Rijksweg 16) en met name over het wegvak m relevant. Plaatsgebonden risico De berekende afstanden (vanuit het hart van de weg gemeten) voor het PR en de bijbehorende GES-scores zijn: PR- niveau 1' b IQ' 7 1' 8 Afstand GES-score

24 GHS Gezondhcidspark Dordwijk GGD Zuid-Holland Zuid Groepsrisico In het genoemde rapport wordt voor het wegvak km in de huidige situatie een overschrijding van de oriënterende waarde voor het groepsrisico berekend. Voor het wegvak km wordt de oriënterende waarde niet overschreden. Dit resulteert in een GES-score 6 voor het plangebied. 7.4 Resultaten De GES-scores voor het plaatsgebonden risico zijn weergegeven in figuur 7. Op basis van berekeningen vanuit de huidige situatie wordt voor het plangebied de oriënterende waarde van het groepsrisico overschreden, resulterend in GES-score 6. In deze berekening is geen rekening gehouden met de toename van het aantal mensen in het gebied als gevolg van de planontwikkeling Gezondheidspark Dordwijk. De verwachting is dat het groepsrisico hierdoor zal toenemen. 24