Drone Luchthaven Fortmond Herbestemmingsvisie, Team Weldoeners Ruimte voor Ruimdenkers

Transcriptie

1 Drone Luchthaven Fortmond Herbestemmingsvisie, Team Weldoeners Ruimte voor Ruimdenkers

2 Artist impression: Drone Luchthaven Fortmond, Team Weldoeners.

3 Artist impression: Drone Luchthaven Fortmond, Team Weldoeners.

4 PERSBERICHT VOORWOORD De voormalig steenfabriek in Fortmond zal worden omgedoopt tot eerste Droneluchthaven van Nederland. In het kader van de prijsvraag Ruimte voor Ruimdenkers van de provincie Overijssel vormt het kunstenaarsduo Frans van Ditzhuijzen en Thijs van Dalen het team Weldoener. Met deze prijsvraag daagt de provincie jonge ontwerpers, kunstenaars, visionairs en ondernemers uit om een ontwerp te ontwikkelen voor inactieve gebieden in Overijssel. Als Weldoeners voor de samenleving in Overijssel zijn Frans en Thijs op zoek naar hedendaagse verenigingen die van betekenis kunnen zijn in de toekomst. Ze verwachten dat Drone s in de nabije toekomst een belangrijke rol gaan spelen in onze samenleving. Vanuit dit inzicht kwam het idee om Nederlands eerste Droneluchthaven te ontwikkelen. Onze herbestemmingsvisie is toekomst gericht, de Drone wordt wellicht net zo alledaags als de Wi-Fi die nu overal in de lucht hangt. Het industrieelerfgoed aan de IJssel leent zich perfect voor deze nieuwe industrie. Als Weldoeners willen zij het luchtruim van de Duursche Waarden vrijgeven, deze is uitermate geschikt voor vliegactiviteiten. Er kan dankbaar gebruik worden gemaakt van de oude architectuur van de steenoven. Boven op steenovens kan een landingsbaan komen en de schoorsteen kan dienen als luchtverkeers toren. Kinderen en volwassenen kunnen in de Droneluchthaven kennis maken met deze op afstand bestuurbare luchtvaartuigen. Ook kan er nagedacht worden over hoe deze technische ontwikkelingen van invloed kunnen zijn op de natuur en op de samenleving. Naast een Drone vereniging is er nog mogelijkheid voor meer toekomstgerichte verenigingen die zich kunnen vestigen in dit imposante bouwwerk. Herbestemming doet een beroep op het creatief vermogen. Niet alleen op ons creatief vermogen als ontwerpers maar het vraagt creativiteit van alle partijen zoals opdrachtgevers, de bouwsector en (lokale) overheden. Iedereen wordt uitgedaagd om met mensen en partijen buiten hun eigen discipline samen te werken. Tot verkort was de herbestemmingspraktijk voor ons als afgestudeerde kunstacademie studenten nog onbekend terrein. Wij zijn niet gehinderd door enige kennis. Met een open blik hebben wij naar de opgave gekeken en gebruik gemaakt van het proces om tot nieuwe inzichten te komen. Volgens ons gaat herbestemming over de transformatie van een gebouwde omgeving. Het beperkt zich dus niet tot een gebouw dat een nieuwe bestemming krijgt, ook het invullen van de locatie is van betekenis. Wij zijn van mening dat herbestemming ook toekomstperspectief moet bieden. Zowel op de toekomstige samenleving en/of economie. Een nieuwe invulling moet zorgen voor meer vitaliteit in de omgeving van het desbetreffende gebouw en gebied. Daarom is onze herbestemmingsvisie voor de voormalig Steenfabriek in Fortmond, Overijssel toekomst gericht. De toekomst zien wij als een confrontatie met ideeën die wij nog niet hebben geaccepteerd als realiteit. De prijsuitreiking van Ruimte voor Ruimdenkers is op vrijdag 13 maart van 10:00 tot 13:00 in de oude textielfabriek van Ten Cate, aan de Sluiskade noordzijde 14 in Almelo.

5 INTRODUCTIE In november 2014 bezochten wij de Provincie Overijssel. Onze aandacht werd getrokken door een 40 meter hoge schoorsteen die al zichtbaar is vanaf grote afstand. Dit bleek de schoorsteen van de voormalig steenfabriek langs de IJssel in Fortmond te zijn. Bij aankomst op de locatie werden wij overvallen door de schoonheid van het uiterwaarde landschap en het bouwwerk. Als twee creatievelingen zagen wij een notie van mogelijkheden en vonden wij het zonde om dit imposante bouwwerk onbenut te laten. Het landmark verzag in de twintigste eeuw een hoop mensen van een baan en was hiermee lange tijd een van de beste werkgevers van Fortmond en zijn omgeving. In 1976 sloot de steenfabriek en verloor hiermee zijn functie en betekenis. Natuurlijk verval nam de overhand. Met het project De Weldoener stelden wij een kader en werd ons de kans gegeven om tot en met maart 2015, toe te werken naar een toekomstbeeld. Als team De Weldoener hebben wij onderzocht hoe de oude steen fabriek weer van betekenis kan zijn en maken wij onze herbestemmingsvisie kenbaar. Wij geven een mogelijkheid hoe wij in samenwerking met grondeigenaar Staatsbosbeheer dit gebied in de toekomst kunnen ontwikkelen en beheren. HET VIZIER OP DE TOEKOMST GERICHT. Waar wij in het begin nog dachten aan een hedendaagse invulling, bleek gedurende het proces een toekomstgerichte invulling interessanter. Uit een participatie rapport met de omwonenden van de steenfabriek, dat we aangereikt kregen door Corne Balemans (Projectleider van Staatsbosbeheer), blijkt dat een van de wensen van de Fortmonders zich richt op een beter uitzicht. Een wens die volgens ons gaat om beleving. In een tweede participatierapport stelt Staatsbosbeheer Het gebied moet voor iedereen beleefbaar zijn. De huidige situatie laat toe dat het gebeid voor iedereen beleefbaar is omdat het openbaar toegankelijk is. Alleen is er, op de prachtige natuur na, weinig te beleven. In een gesprek op 26 januari geeft Corne aan dat de Uitkijktoren die naast de steenoven is geplaatst, actief gebruikt wordt en een mooi uitzicht biedt op de omgeving. Momenteel is dit de enige vorm van recreatie. Staatsbosbeheer heeft aangegeven de steenoven graag te willen behouden. Het is immers een rijksmonument en daarnaast wordt het gezien als industrieel erfgoed. Een industrieel erfgoed waar wij als team De Weldoener kansen zien voor een nieuwe industrie. In een gesprek op 18 februari liet Lina van Veen, medewerker Ruimtelijke Ontwikkelingen bij de Gemeente Olst-Wijhe, ons weten Wij durven wel in het onbekende te treden. Dit vonden wij een interessante uitspraak die van Veen verder in ons gesprek onderbouwde met als voorbeeld het Aardehuis project. Een bouwproject dat de vorm heeft van een collectief particulier opdrachtgeverschap. De ecologische wijk met zelfvoorzienende aardehuizen ligt in Olst. Tijdens ons verblijf daar bezochten wij het Aardehuizen-project en zijn we in gesprek gegaan met bewoners en medeoprichters van de Aardehuizen. Voor ons is dit project een perfect voorbeeld van een samenwerking tussen een gemeente die risico s durft te nemen en open staat voor nieuwe ingevingen en ideeën. Ideeën die nu wellicht nog abstract kunnen klinken maar in de toekomst misschien wel vanzelfsprekend zijn. Deze inzichten hebben er onder andere toe geleid dat wij anders zijn gaan denken over de opgave en tot de conclusie zijn gekomen dat een toekomstgerichte herbestemming niet alleen interessanter is, maar misschien ook wel een noodzaak. Onze herbestemmingsvisie gaat een relatie aan met een toekomst beeld van de samenleving en de wereld om ons heen. De oude steenoven in Fortmond is beeldbepalend voor zijn omgeving. Dit industrieel erfgoed is kenmerkend voor de identiteit voor de Gemeente Olst-Wijhe. Als eerste Drone Luchthaven van Nederland kan dit bouwwerk opnieuw bepalend zijn als landmark voor de gemeente die hiermee niet alleen aan de grotere gemeentes Deventer en Zwolle aantoont innovatief te zijn, maar ook aan de rest van Nederland.

6 DRONE LUCHTHAVEN FORTMOND Onze herbestemmingsvisie is toekomst gericht. Als we in het jaar van de sluiting (1976) van de steenfabriek hadden gezegd; we verbouwen de oorspronkelijke ovens tot woonruimtes zou iedereen ons voor gek verklaard hebben.. Wie wilt er nou wonen in een oude fabriek? Tegenwoordig is een loft in een oud gebouw, zoals een oude fabriek of loods, iets waar veel mensen naar verlangen, een bezit dat status heet. Naast het feit dat een Loft woning tegenwoordig alledaags is, vinden wij het niet aan ons de taak om nog meer woongelegenheid aan te bieden. Nu zijn we al bijna 40 jaar verder, dat biedt ons de kans om vanuit het heden over de toekomst te kunnen nadenken. Wij, als team De Weldoener, zijn opzoek gegaan naar hoe we het aspect weldoener op een toekomstgerichte manier kunnen inzetten. Zoals de oude steenfabriek vroeger als Weldoener voor haar omgeving fungeerde. Wij willen deze verloren kwaliteit terug brengen. Om een brug te slaan tussen hedendaagse herbestemmen en onze toekomstvisie zochten we naar een drager van het aspect Weldoener. De drager van het aspect weldoener zijn volgens ons de lokale verenigingen die van belang kunnen zijn in onze toekomstige samenleving. Een tastbaar begrip, volgens ons, zijn de drones. Wij verwachten dat Drone s in de nabije toekomst een belangrijke rol gaan spelen in onze samenleving. Verenigingen die van belang kunnen zijn willen wij een plek geven in onze herbestemming voor de steenfabriek in Fortmond. Deze zouden bijeen kunnen komen of zich kunnen vestigen in de voormalige ovens onder de Droneluchthaven. Als Weldoeners geven wij het luchtruim van de Duursche Waarden vrij omdat we van mening zijn dat deze uitermate geschikt is voor vliegactiviteiten. De Droneluchthaven Fortmond geeft fysiek ruimte aan de drones en geeft mentale ruimte om over deze technologische innovatie na te denken. Hierbij kun je denken aan actuele vragen zoals; Hoe kan deze techniek samenvloeien met de fysieke natuur? of Wat betekent dit voor onze toekomstige economie? of Waar liggen de ethische vraagstukken voor deze technologie?. Het Nederlandse Drone platform Dronewatch.nl wijde een artikel op hun website en Facebook pagina aan de Drone Luchthaven Fortmond. In hun nieuwsrubriek werd onze herbestemmingsvisie als Innovatief herbestemmingsplan benoemd en werd er enthousiast op gereageerd door de Drone community. Dat onze herbestemmingsvisie vernieuwd is blijkt dan ook wel uit het feit dat er in Nederland en in andere landen nog geen Droneluchthavens bestaan. Dit vinden wij vreemd als je je bedenkt dat dit een van de snelst groeiende industrie is van dit moment. De waarde van het gebouw ligt hem in het gebruik. Dankzij onze invulling krijgt de oude steenoven weer betekenis. Zo krijgt het gebouw een meerwaarde voor de samenleving in Overijssel en kan dit Industrieel erfgoed dan ook gebruikt worden door de samenleving. Een kleine ingreep kan al zorgen voor veel beweging en effect. Dit ondervonden wij tijdens ons verblijf bij de Steenoven toen wij een prototype van een Drone landingsbaan op de steenoven installeerden. Nog voordat er een Drone in de lucht was begonnen de voorbijgaande wandelaars al nieuwsgierig vragen te stellen waar het voor diende en bleven er zelfs een aantal kijken vanuit de nabije uitkijk toren hoe de eerste Drone op steeg vanaf de steenovens.

7 FUNCTIES VERVOLG De Droneluchthaven is de nieuwe verschijningsvorm voor de oude steenoven. Dit is een bewuste keuze omdat we hiermee in gaan op een toekomstaspect en vragen oproepen over een andere manier van herbestemmen. Het is goed om te weten dat wij het imposante gebouw niet alleen voor Drone s willen gebruiken maar dat ook andere verenigingen zich kunnen huisvesten in een van de ovens. Verenigingen die van betekenis kunnen zijn in de toekomst. In veel verenigingen zit een oorspronkelijk enthousiasme en deze staan dicht bij de samenleving. Als Weldoener kunnen wij dan ook fungeren als brug tussen de lokale verenigingen en ontwikkelingen. Verenigingen kunnen het draagvlak bieden voor de Drone Luchthaven en zorgen voor meer vitaliteit in de omgeving. Om dit mogelijk te maken moeten er een aantal fysieke ingrepen gedaan worden. Om plek te geven aan de verenigingen worden de huidige ovens in de steenoven omgebouwd tot ontmoetingsplekken voor verenigingen en wordt er ruimte gemaakt voor opslag. Om ruimte te creëren voor verblijf, bedachten wij een doorzichtige opblaasbare constructie die op de oven komt te staan. Deze constructie kan voor verschillende doeleinden gebruikt worden In de verschillende bubbels kunnen verschillende activiteiten plaats vinden, van lezing en vergaderplek, tot een informatieve ruimte van Staatsbosbeheer. We hebben gekozen voor een opblaasbare constructie zodat het op- en af te bouwen valt en het monument niet aangetast hoeft te worden. Het erfgoed dient dan als plint voor de nieuwe constructie. Ook in deze uitwerking biedt het flexibiliteit. Om een vervolg aan dit project te kunnen geven zouden we het prijzengeld van ,- als volgt kunnen inzetten: 1.000,- Participatie budget Dit willen we besteden aan een participatieproces met de gemeente, omwonenden, en belanghebbenden ,- Activiteiten programma Hierbij kunnen we een aantal activiteiten organiseren met betrekking tot het opzetten van een Dronevereniging. Dit kan inhouden; een halfjarig traject waar er zes keer een activiteit georganiseerd wordt omtrent de Droneluchthaven Fortmond ,- Uitwerking constructie Vanuit dit budget kunnen we experts betalen die zich kunnen richting op hoe de opblaasbare constructie kan worden geproduceerd. Daarnaast kunnen we uit dit budget experts betalen die kunnen helpen met het onderzoek naar subsidies, fondsen en financieringsmodellen om de bouw van de opblaasbare constructie mogelijk te maken ,- Honorarium budget Vanuit dit budget kunnen we onszelf (Thijs van Dalen & Frans van Ditzhuijzen) uitbetalen voor een periode van zes maanden. Om ruimte te bieden aan de eerste luchthaven voor Drones in Nederland komt er op de steenovens ook een plek om op te stijgen en te landen. Deze plek doet denken aan een helikopterplatform. Het Droneplatform is goed zichtbaar vanuit de binnenruimte van de opblaas constructie. Naast een Droneplatform kan het ook fungeren als ontmoetingsplek.

8 Drone Luchthaven Fortmond Herbestemmingsvisie, Team Weldoeners Ruimte voor Ruimdenkers