Ondersteuningsbehoefte bij scholen die niet zijn aangesloten bij het Kwaliteitsnetwerk mbo

Transcriptie

1 Ondersteuningsbehoefte bij scholen die niet zijn aangesloten bij het Kwaliteitsnetwerk mbo

2 Colofon Titel Auteur Ondersteuningsbehoefte bij scholen die niet zijn aangesloten bij het Kwaliteitsnetwerk mbo Metje Jantje Groeneveld m.m.v. Peter IJsenbrant en Alie Kamphuis Datum oktober 2016 Projectnummer Eqavet.nl Postbus BP s-hertogenbosch Tel: CINOP Advies 2016 Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, op welke andere wijze dan ook, zonder vooraf schriftelijke toestemming van de uitgever.

3 Inhoudsopgave Inleiding Vergelijking inspectierapporten Onderzoek onder niet-aangesloten instellingen Inleiding Kwaliteitsborging en ondersteuning Kwaliteitszorgsysteem Inspectieoordeel, verbeteracties en gewenste ondersteuning Informatiebronnen Lidmaatschap Kwaliteitsnetwerk mbo Conclusie Conclusies en aanbevelingen Bijlage 1 Overzicht Inspectieoordeel Ondersteuningsbehoefte bij scholen die niet zijn aangesloten bij het Kwaliteitsnetwerk mbo I

4

5 Inleiding Aanleiding Het NCP EQAVET 1 voert, in opdracht van het ministerie van OCW, activiteiten uit die zijn gericht op het verder verbeteren van kwaliteitsborging in de mbo-instellingen in Nederland met als uiteindelijke doel dat de (basis)kwaliteit op orde is. Een deel van de mbo-instellingen in Nederland werkt gezamenlijk aan (het versterken van) de kwaliteitsborging van hun instellingen binnen de stichting Kwaliteitsnetwerk mbo. Niet alle mbo-instellingen zijn lid van dit netwerk. Het ministerie van OCW wil graag weten hoe de stand van zaken is rond de kwaliteitsborging bij de instellingen die niet zijn aangesloten en nagaan of en zo welke ondersteuningsbehoefte deze instellingen hebben. Zij heeft het NCP EQAVET gevraagd dit onderzoek uit te voeren. Onderzoeksaanpak NCP EQAVET heeft antwoord gezocht op de volgende hoofdvraag: Wat is de stand van zaken met betrekking tot de ondersteuningsbehoefte bij kwaliteitsborging op mbo-scholen die niet zijn aangesloten bij het Kwaliteitsnetwerk mbo? Om deze vraag te kunnen beantwoorden heeft NCP EQAVET de volgende subvragen onderscheiden: Wat is het oordeel van Inspectie over de kwaliteitsborging op mbo-instellingen in de laatste Staat van Instelling en is er verschil tussen scholen die wel, en scholen die niet zijn aangesloten bij het Kwaliteitsnetwerk mbo? Hoe is kwaliteitsborging verankerd in de scholen die niet zijn aangesloten bij het Kwaliteitsnetwerk mbo? Welke ondersteuning krijgen scholen die niet zijn aangesloten bij het kwaliteitsnetwerk en aan welke ondersteuning is er behoefte? Om deze vragen te kunnen beantwoorden zijn een drietal stappen gezet. 1 Op basis van de laatste onderzoeken in het kader van de Staat van de Instelling zijn de oordelen van de Inspectie van het Onderwijs van alle mbo-instellingen op het gebied van kwaliteitsborging geïnventariseerd en zijn de resultaten van de instellingen die zijn aangesloten bij het Kwaliteitsnetwerk mbo vergeleken met instellingen die niet zijn aangesloten bij het netwerk. 2 Er is een enquête uitgezet onder leden van het CvB en beleidsmedewerkers kwaliteitszorg van mbo-instellingen die niet zijn aangesloten bij het Kwaliteitsnetwerk mbo. 1 Deze afkorting staat voor Nationaal CoördinatiePunt European Quality Assurance for Vocational and Educational Training. Elke Europese lidstaat heeft een dergelijk NCP ingesteld. Ondersteuningsbehoefte bij scholen die niet zijn aangesloten bij het Kwaliteitsnetwerk mbo 1

6 3 Het conceptrapport is voorgelegd aan de instellingen die meegewerkt hebben aan het onderzoek en zij zijn uitgenodigd om op 6 oktober 2016 de uitkomsten van het rapport te bespreken met elkaar. De uitkomsten van deze bespreking zijn verwerkt in dit rapport. In hoofdstuk 2 worden de resultaten van de analyse van de Inspectierapporten beschreven, hoofdstuk 3 gaat in op de resultaten van de enquête. Hoofdstuk 4 bevat de belangrijkste conclusies en aanbevelingen ten aanzien van de ondersteuning van kwaliteitsborging voor mbo-instellingen die niet zijn aangesloten bij het Kwaliteitsnetwerk mbo. Het onderzoek is in de periode mei-juni 2016 uitgevoerd bij die instellingen waarvan op dat moment bekend was dat ze geen lid waren van het Kwaliteitsnetwerk mbo. 2 Ondersteuningsbehoefte bij scholen die niet zijn aangesloten bij het Kwaliteitsnetwerk mbo

7 1 Vergelijking inspectierapporten Wat is het oordeel van Inspectie over de kwaliteitsborging op mbo-instellingen in de laatste Staat van de Instelling en is er verschil tussen scholen die wel, en scholen die niet zijn aangesloten bij het Kwaliteitsnetwerk mbo? Op deze vraag is een antwoord gezocht in dit hoofdstuk. Om een indruk te krijgen van de stand van zaken op het gebied van kwaliteitsborging bij mbo-instellingen in Nederland is een overzicht gemaakt van de Inspectieoordelen op het thema kwaliteitsborging op basis van de laatste Staat van de Instelling 2. In kaart is gebracht of de betreffende instelling slecht of onvoldoende (rood gearceerd) scoorde dan wel voldoende of goed (groen gearceerd). Bij een score slecht of onvoldoende is in kaart gebracht op welke aspecten de instelling dan slecht of onvoldoende heeft gescoord (rood gearceerd) 3. Dit is in kaart gebracht voor zowel de aangesloten als de niet-aangesloten instellingen. De resultaten zijn te vinden in bijlage 1. Vervolgens is gekeken naar de verschillen tussen instellingen die niet zijn aangesloten bij het Kwaliteitsnetwerk mbo en scholen die wel zijn aangesloten bij het kwaliteitsnetwerk. Van de 24 niet aangesloten instellingen hebben 8 instellingen een onvoldoende gekregen van Inspectie op kwaliteitsborging. Dat wil zeggen, een derde van alle niet aan gesloten scholen. Van de 42 wel aangesloten instellingen hebben 10 instellingen een onvoldoende gekregen van Inspectie op kwaliteitsborging. Dat wil zeggen ongeveer een kwart van alle aangesloten scholen. Aangezien de staat van de kwaliteitsborging op de instellingen van vele zaken afhankelijk is, kunnen aan deze weergave geen conclusies verbonden worden. In het onderzoek is niet onderzocht wat de relatie tussen de geboden ondersteuning vanuit het Kwaliteitsnetwerk mbo en het oordeel van de inspectie op kwaliteitsborging is. Wel geeft het volgende hoofdstuk een algemeen beeld van de ondersteuningsbehoefte en van de ondersteuning die al wordt ingezet door instellingen die niet zijn aangesloten bij het Kwaliteitsnetwerk. De tevredenheid over deze ondersteuning en de mate waarin die ondersteuning een positieve invloed heeft gehad op de kwaliteitsborging van de betreffende instellingen zijn daarbij niet onderzocht. 2 De rapporten Staat van de Instelling zijn geraadpleegd via de website van de Inspectie van het Onderwijs in maart De aspecten die de Inspectie hanteert bij zijn beoordeling zijn: sturing, beoordeling, verbetering en verantwoording en verankering en dialoog en verantwoording. Ondersteuningsbehoefte bij scholen die niet zijn aangesloten bij het Kwaliteitsnetwerk mbo 3

8

9 2 Onderzoek onder niet-aangesloten instellingen 2.1 Inleiding Hoe is kwaliteitsborging verankerd in de scholen die niet zijn aangesloten bij het Kwaliteitsnetwerk mbo? Welke ondersteuning krijgen scholen die niet zijn aangesloten bij het Kwaliteitsnetwerk en aan welke ondersteuning is er behoefte? Deze vragen staan centraal in dit hoofdstuk. Om te achterhalen hoe de kwaliteitsborging verankerd is in de scholen en wat de ondersteuningsbehoefte is bij kwaliteitsborging voor mbo-instellingen die niet zijn aangesloten bij het Kwaliteitsnetwerk is een enquête opgesteld. De voorzitters van het CvB en een beleidsmedewerker kwaliteitszorg van de betreffende 24 instellingen zijn benaderd om de vragenlijst in te vullen (zie bijlage 1 voor het overzicht van nietaangesloten instellingen). De voorzitter van het CvB is daarbij direct uitgenodigd de vragenlijst in te vullen. Via de voorzitter is de naam van een beleidsmedewerker kwaliteitszorg gevraagd. Daarnaast is er door de MBO Raad een mail gestuurd aan de beleidsmedewerkers kwaliteitszorg van niet aangesloten instellingen, met het verzoek de enquête in te vullen. De enquête is ingevuld door 37 personen, 18 CvB leden 4, 14 medewerkers kwaliteitszorg en vijf personen met een andere functie binnen de instelling 5. Daarvan waren er 17 werkzaam op een, 12 op een aoc en 8 op een vakschool. Aangezien een deel van de medewerkers kwaliteitszorg de enquête anoniem heeft ingevuld 6 is niet exact na te gaan van hoeveel verschillende instellingen de respondenten afkomstig zijn. In elk geval hebben vertegenwoordigers van 17 van de 24 aangeschreven instellingen gereageerd, maar mogelijk zijn er meer instellingen die hebben gereageerd. Van zes instellingen weten we dat er meer dan één respondent heeft ingevuld. De antwoorden van de respondenten van deze instellingen zijn aan een diepere analyse onderworpen om na te gaan of er grote verschillen zijn in de antwoorden van de respondenten van één instelling. De verschillen zijn niet groot en zitten met name in de antwoorden over de lagen in de organisatie waar kwaliteitsborging is belegd in de organisatie en het organisatieniveau van de medewerkers die betrokken zijn bij de verbetering van de kwaliteitsborging. In algemene zin kan worden gezegd dat CvB ers daarin wat optimistischer antwoorden; zij geven aan dat kwaliteitsborging is belegd bij meerdere lagen in de organisatie en dat meer niveaus werken aan kwaliteitsborging dan de beleidsmedewerkers van deze instellingen. 4 Opvallend is dat, voor zover na te gaan, van 5 instellingen meerdere CvB-leden de enquête hebben ingevuld. Dit heeft te maken met de verdeling van de portefeuille kwaliteitszorg binnen de betreffende instelling. De gegevens van alle CvB ers van deze instellingen zijn meegenomen in de resultaten van het onderzoek. 5 Als ander functie werd ingevuld: bestuurssecretaris, manager onderwijsteam, hoofd kwaliteitszorg en interne controle, hoofd onderwijs en kwaliteit en directeur. 6 Deze respondenten zijn benaderd via de mailing van MBO Raad, die in verband met de wet op de privacy geen adressen aan de onderzoekers heeft verstrekt. Ondersteuningsbehoefte bij scholen die niet zijn aangesloten bij het Kwaliteitsnetwerk mbo 5

10 Ook zijn er wat verschillen in de vraag om externe ondersteuning en de partijen die dan worden geraadpleegd tussen CvB-niveau of het niveau van beleidsmedewerker. Echter, de verschillen zijn te gering om hier conclusies aan te verbinden. Tevens is er een nadere analyse uitgevoerd op de antwoorden van alle CvB ers en alle beleidsmedewerkers kwaliteitszorg. Bij deze analyse zijn ook geen opvallende verschillen gevonden. In de volgende paragrafen volgt een overzicht van de belangrijkste conclusies. 2.2 Kwaliteitsborging en ondersteuning Op de vraag of de instelling een strategische visie heeft geformuleerd ten aanzien van de kwaliteit van het onderwijs, antwoorden 34 respondenten (92%) dat dit inderdaad zo is. Slechts 3 respondenten (8%) geven aan dat dit niet het geval is. Van de 34 respondenten die aangeven dat hun instelling over een visie beschikt, geeft nog eens 94% (32 respondenten) aan dat de medewerkers in de instelling ook op de hoogte zijn van de visie. Onder vrijwel alle instellingen is er dus een visie op de kwaliteit van het onderwijs en de indruk bestaat dat die visie ook bekend is onder de medewerkers. Van het formuleren en inbedden van een visie op kwaliteit is de volgende stap hoe de kwaliteit te borgen binnen de instelling. De respondenten is gevraagd aan te geven op welk organisatieniveau kwaliteitsborging is belegd binnen de instellingen. Daarbij was het mogelijk om meerdere antwoorden te geven. Deze vraag levert het volgende beeld op: Tabel 2.1 Op welk niveau is kwaliteitsborging belegd binnen uw instelling? Antwoordmogelijkheid, op Aantal Percentage instellingsniveau teamniveau locatieniveau sectorniveau opleidingsniveau docentenniveau 9 24 Anders, namelijk 0 0 Kwaliteitsborging is volgens de respondenten dus vooral een taak van de instelling (35 maal genoemd) en het team (31 maal genoemd). Op behoorlijke afstand volgen locatie- (19) en sector-(16), opleidings- (11) en docentenniveau (9). Vervolgens is de respondenten gevraagd of er gebruik wordt gemaakt van de externe ondersteuning bij de kwaliteitsborging in de instelling. 59% van de respondenten (=22) geeft aan dat wel te doen, 41% (15 respondenten) zeggen daar geen gebruik van te maken. 6 Ondersteuningsbehoefte bij scholen die niet zijn aangesloten bij het Kwaliteitsnetwerk mbo

11 Van die 41% geeft 20% (= 3 respondenten) aan wel behoefte te hebben aan ondersteuning, 60% heeft dat niet (= 9 respondenten) en 20% weet het niet (= 3 respondenten). In een open vraag hebben de respondenten de ondersteuningsbehoefte toegelicht. Ondersteuningsbehoefte is er op het gebied van het aangaan van het gesprek met de medewerkers over de visie op kwaliteitszorg, advisering op basis van good practices, planmatige en systematische borging, implementatie van teamniveau naar docentniveau, operationalisering van verbeteracties en evaluatie (en borging van resultaten), collegiale visitatie. De instellingen die wel gebruik maken van externe ondersteuning is gevraagd om een toelichting op die ondersteuning. De instellingen zoeken met name ondersteuning voor de volgende thema s: Verbetering en borging kwaliteit examinering. Verbetering en borging kwaliteit onderwijspessen. Op de hoogte zijn en blijven van de landelijke wet- en regelgeving. Verbetering kwaliteitszorgsysteem en verhoging van kwaliteitsbewustzijn binnen de teams. Inzet onafhankelijke deskundigen voor audits. Hulp bij opzet van een auditsystematiek. De ondersteuning wordt gezocht in het platform kwaliteitsborging van de MBO Raad en bij diverse aanbieders van externe ondersteuning. Het gaat dan zowel om onderwijskundige als organisatieadviseurs, zoals (in willekeurige volgorde): systeemscans door Squerist; divers aanbod van Phasis (Wijnand Dickhoff) en Stevens Consultancy (Ronald Stevens); IVA Onderwijs; divers aanbod van CINOP. Enkele respondenten van een aoc noemen een samenwerkingsverband tussen 4 aoc s op het gebied van onder andere kwaliteitszorg (voor een toelichting zie paragraaf 2.6). Ook Excenter (Vereniging Exameninstellingen Onderwijs Bedrijfsleven) wordt genoemd als ondersteuningspartij en de inzet van tools als MBO Beter Light en de methodiek Leerkracht worden benoemd als ondersteunend bij kwaliteitsborging, gerelateerd aan de versterking van het team. In het gesprek waarin het conceptrapport is besproken met een deel van de respondenten is het volgende overzicht van ondersteuning naar voren gekomen: gesprekken met MBO 15; gesprekken met externe deskundigen die betrokken zijn bij (interne) audits; landelijke auditpool Diagonaal ; uitwisseling in regionale verbanden (in één geval gestimuleerd en gefaciliteerd vanuit de gemeente). Ondersteuningsbehoefte bij scholen die niet zijn aangesloten bij het Kwaliteitsnetwerk mbo 7

12 2.3 Kwaliteitszorgsysteem Alle 37 respondenten geven aan dat hun instelling beschikt over een kwaliteitszorgsysteem. 92% (= 34 respondenten) geeft aan dat dat systeem bekend is bij de medewerkers van de instelling. Slechts 1 respondent geeft aan dat dat niet zo is, 2 respondenten weten het niet. Van de 34 respondenten die hebben aangegeven dat het systeem bekend is bij de medewerkers geeft 94% (= 32 respondenten) aan dat er door de medewerkers van de instelling systematisch wordt gewerkt aan de verbetering van de onderwijskwaliteit op basis van het kwaliteitszorgsysteem. Slechts 1 respondent geeft aan dat dit niet gebeurt en wijt dit aan onbekendheid met het systeem, het hebben van andere prioriteiten en de hoge werkdruk. Vervolgens is de respondenten gevraagd in kaart te brengen welke medewerkers werken aan de verbetering van de onderwijskwaliteit op basis van het kwaliteitszorgsysteem. Op deze vraag waren meerdere antwoorden mogelijk. Dat levert het volgende resultaat op: Tabel 2.2 Welke medewerkers werken aan de verbetering van de onderwijskwaliteit op basis van het kwaliteitszorgsysteem? (Meerdere antwoorden mogelijk) Antwoordmogelijkheid Aantal Percentage Beleidsmedewerkers CvB Teamleiders Docenten Sectordirecteuren OOP (onderwijsondersteunend personeel) OBP (ondersteunend en beheer personeel) Anders, namelijk 2 6 In de categorie anders zijn leidinggevende functies genoemd die passen binnen de categorie teamleider en sectordirecteur. De respons op deze vraag laat zien dat het accent in het werken aan de verbetering van onderwijskwaliteit ligt bij CvB en beleidsmedewerkers, maar dat ook teams, zowel de leiders als de docenten, en de sectordirecteuren een belangrijke rol spelen. Daarmee is de betrokkenheid bij de verbetering van de onderwijskwaliteit binnen de ondervraagde instellingen groot te noemen. 2.4 Inspectieoordeel, verbeteracties en gewenste ondersteuning Aan de respondenten is gevraagd naar het oordeel van Inspectie op de kwaliteitsborging in de laatste Staat van Instelling. 7 respondenten geven aan een onvoldoende te hebben gescoord, 28 scoorden een voldoende en 1 respondent geeft aan dat de instelling een goed scoorde. De 7 respondenten die onvoldoende scoorden is gevraagd toe te lichten wat in het oordeel van Inspectie de belangrijkste redenen waren voor deze score. Respondenten 8 Ondersteuningsbehoefte bij scholen die niet zijn aangesloten bij het Kwaliteitsnetwerk mbo

13 konden maximaal drie redenen opgeven. In de opgegeven redenen zijn de volgende meerdere malen genoemd: Het systeem van kwaliteitsborging is nog niet bij iedereen in de organisatie geland; vooral wordt genoemd verbetering en verankering binnen de teams. De PDCA-cyclus is niet volledig doorlopen, bijvoorbeeld een systematische verbeteraanpak ontbreekt. Wijze van evalueren/analyseren is nog onvoldoende, waarbij met name de kwaliteit van en werkwijze bij audits wordt genoemd. Vervolgens is aan de respondenten voorgelegd wat zij doen om de kwaliteit op deze punten te verbeteren. In algemene zin wordt het opstellen van verbeterplannen genoemd, met daarin meetmomenten en (tussen)evaluaties om de (tussentijdse) resultaten te monitoren om zo te komen tot een systematische verbeteraanpak. De inzet van externe deskundigen wordt daarbij vermeld, zowel voor het helpen opstellen van verbeterplannen als ook voor organisatieonderzoek (werkzaamheden van externe deskundigen variëren van het geven van feedback op plannen tot het daadwerkelijk uitvoeren van een organisatieanalyse en het opstellen/uitvoeren van het plan en of het onderzoek). 5 van de 7 respondenten geven aan dat zij externe ondersteuning krijgen bij het verbeteren van de kwaliteitsborging. De verbetering van de opzet en de kwaliteit van een auditsysteem wordt ook een aantal keren genoemd als aandachtspunt. Aan de instellingen die voldoende of goed scoorden bij de Inspectie is gevraagd wat zij doen om dit oordeel te continueren, zodat zij bij een volgend bezoek van Inspectie hun voldoende of goed zullen behouden. Accent in de antwoorden ligt op verdere verankering van de kwaliteitsborging in de onderwijsinstelling. Het strakker neerzetten van de PDCAcyclus wordt daarbij genoemd, evenals verdere inbedding in de organisatie. Het laten indalen in de organisatie, in het bijzonder in de teams is een aandachtspunt. Diverse malen wordt een versterkte aandacht voor interne en externe audits genoemd. Ook meermaals genoemd: monitor op de acties die gedaan zijn en reflectie op rapporten van buitenaf (Inspectie, JOB-onderzoek, doorlichten door externe adviseur et cetera), het maken van evaluaties en het uitvoeren van analyses. Diverse respondenten noemen in dit kader ook het opstellen van verbeter- en actieplannen op basis van geconstateerde tekortkomingen. 13 van de respondenten geven aan ondersteuning te krijgen bij het continueren van de kwaliteitsborging, 17 respondenten geven aan zonder ondersteuning te continueren en 1 respondent weet het niet. De ondersteuning die wordt gekregen is zeer verschillend van aard en bestaat zowel uit interne als externe ondersteuning. Bij interne ondersteuning wordt gerefereerd aan interne beleidsafdelingen en ondersteuning door in gesprek te treden met collegae, zowel op het niveau van leidinggevenden als met docenten met kwaliteitstaken. Bij externe ondersteuning gaat het om inhuur van adviseurs van diverse organisaties, als ook de inzet van bijvoorbeeld Lean-tools. Ondersteuningsbehoefte bij scholen die niet zijn aangesloten bij het Kwaliteitsnetwerk mbo 9

14 2.5 Informatiebronnen De respondenten is gevraagd bij welke organisaties zij informatie inwinnen over kwaliteitsborging. Het Servicepunt Examinering scoort het hoogst. Opvallend is de tweede plek voor MBO in bedrijf, daar deze organisatie niet als primair doel heeft het voorlichten van mbo-instellingen over onderwerpen als kwaliteitsborging. 7 De derde plek wordt ingenomen door het Kwaliteitsnetwerk MBO. Dit is opvallend omdat alle respondenten afkomstig zijn van scholen die niet zijn aangesloten bij het Kwaliteitsnetwerk. Negen respondenten noemen een andere bron dan genoemd in de antwoordenlijst. Het gaat dan om EFQM, het platform kwaliteitszorg van de MBO Raad, een regionaal netwerk kwaliteitszorg, externe scholing op het gebied van kwaliteitszorg, externe partijen, LinkedIn en via verschillende websites. Eén respondent geeft aan dat de instelling voornemens is om lid te worden van het Kwaliteitsnetwerk. Tabel 2.3 Via welke organisaties informeert u zich over kwaliteitsborging (bijvoorbeeld informatie van de website, het volgen van een training/leergang)? (Meerdere antwoorden mogelijk) Antwoordmogelijkheid Aantal Percentage Servicepunt MBO in Bedrijf Kwaliteitsnetwerk mbo Mbo Academie Anders, namelijk 9 25 EQAVET Lidmaatschap Kwaliteitsnetwerk mbo Ten slotte hebben de respondenten enkele vragen beantwoord over de reden waarom zij geen lid zijn van het Kwaliteitsnetwerk mbo. Daarbij is het overigens opvallend dat van de respondenten er 5 aangeven wel degelijk lid te zijn van het Kwaliteitsnetwerk mbo. De aangeschreven instellingen zijn in overleg met het Kwaliteitsnetwerk geselecteerd als zijnde niet lid (uitgaande van de datum mei 2016), dus dit wijst er op dat er binnen deze instellingen onduidelijkheid bestaat over het al dan niet lid zijn van het Kwaliteitsnetwerk. Eén respondent licht dat ook toe: Ik weet niet zeker of we wel/geen lid zijn, we ontvangen altijd uitnodigingen maar ik weet niet of daar een lidmaatschap vanuit ons aan ten grondslag ligt. Redenen om niet lid te zijn van het Kwaliteitsnetwerk mbo zijn divers. Zo zijn er verschillende kleinschalige en regionale netwerken van mbo instellingen waarin samengewerkt wordt op het thema versterken kwaliteitsborging. Een aantal scholen in de groene sector werkt bijvoorbeeld samen in het samenwerkingsverband 4Groen (Groene Welle, AOC Terra, Nordwin en AOC Oost). Binnen dit samenwerkingsverband worden 7 Onze inschatting is de respondenten hier niet MBO in Bedrijf maar MBO 15 bedoelen. Deze organisatie heeft mbo instellingen in de periode tussen 2010 en 2015 ondersteuning geboden bij onder andere het orde krijgen van de kwaliteitsborging. 8 Zie voetnoot 7 10 Ondersteuningsbehoefte bij scholen die niet zijn aangesloten bij het Kwaliteitsnetwerk mbo

15 waarderende audits afgenomen. Van de scholen is alleen Groene Welle geen lid van het kwaliteitsnetwerk, de overige instellingen zijn dat wel. Een aantal respondenten geeft aan samen te werken met andere instellingen in de. landelijke auditpool Diagonaal. Dit is een samenwerkingsverband van 14 instellingen die onderling auditoren uitwisselen, gezamenlijk auditoren scholen en elkaar consulteren. Een van de respondenten geeft aan dat van die 14 instellingen er 11 ook lid zijn van het Kwaliteitsnetwerk mbo. Ook is er een kwaliteitsoverleg tussen de vakscholen, waaraan respondenten van deze doelgroep actief deelnemen. Nadere informatie over dit kwaliteitsoverleg is niet gevonden in het onderzoek. Een aantal respondenten geeft aan verder te zijn in de aanpak en de opzet van de kwaliteitszorg binnen de instelling dan het Kwaliteitsnetwerk mbo. Eén organisatie geeft bijvoorbeeld aan een EFQM-INK 4 sterren niveau gecertificeerde organisatie te zijn en lidmaatschap van het Kwaliteitsnetwerk heeft voor deze instelling geen toegevoegde waarde 9. In het gesprek met een aantal respondenten over het conceptrapport komt het beeld naar voren dat een aantal mbo instellingen haar kwaliteitsborging op orde heeft en dat zij externen betrekken bij hun interne audits. Ze leren van elkaar in kleinere verbanden en zien geen meerwaarde in de audits zoals het Kwaliteitsnetwerk mbo die uitvoert. In het gesprek komt verder de behoefte naar voren om de audits vraaggestuurd van onderop uit te voeren en het kwaliteitsbewustzijn van het team centraal te stellen. Het beeld bestaat bij de gesprekspartners dat deze behoefte binnen de audits van het Kwaliteitsnetwerk mbo minder goed tot zijn recht komt. Enkele respondenten wijzen op de in hun ogen hoge kosten van het lidmaatschap van het Kwaliteitsnetwerk mbo. Een enkeling geeft aan wel het lidmaatschap te willen overwegen als die audits geen verplichtend karakter zouden hebben. Intern beleid dat niet past bij de aanpak van het Kwaliteitsnetwerk mbo wordt ook diverse malen genoemd als reden om geen aansluiting te zoeken bij het Kwaliteitsnetwerk. Een enkele respondent geeft aan dat de instelling het lidmaatschap inmiddels wel overweegt. 2.7 Conclusie Hoe is kwaliteitsborging verankerd in de scholen die niet zijn aangesloten bij het Kwaliteitsnetwerk mbo? Vrijwel alle instellingen hebben een visie op de kwaliteit van het onderwijs en de indruk bestaat dat die visie ook bekend is onder de medewerkers. Kwaliteitsborging vindt vooral op instellings- en teamniveau plaats. Alle 37 respondenten geven aan dat hun instelling beschikt over een kwaliteitszorgsysteem. 92% (= 34 respondenten) geeft aan dat dat systeem bekend is bij de medewerkers van de instelling. Van deze groep geeft 94% (= 32 respondenten) aan dat er door de medewerkers van de instelling systematisch wordt gewerkt aan de 9 Per oktober 2016 heeft deze instelling zich wel aangesloten bij het Kwaliteitsnetwerk mbo. Ondersteuningsbehoefte bij scholen die niet zijn aangesloten bij het Kwaliteitsnetwerk mbo 11

16 verbetering van de onderwijskwaliteit op basis van het kwaliteitszorgsysteem. CvB en beleidsmedewerkers werken het meest aan deze verbetering, maar ook teams, zowel de leiders als de docenten, en de sectordirecteuren spelen een belangrijke rol. Welke ondersteuning krijgen scholen die niet zijn aangesloten bij het Kwaliteitsnetwerk en aan welke ondersteuning is er behoefte? 59% van de respondenten geeft aan externe ondersteuning in te schakelen bij kwaliteitsborging, 41% doet dat niet. Van die laatste groep geeft 20% aan wel behoefte te hebben aan ondersteuning. De instellingen die externe ondersteuning inschakelen doen dat voor de volgende thema s: Verbetering en borging kwaliteit examinering. Verbetering en borging kwaliteit onderwijspessen. Op de hoogte zijn en blijven van de landelijke wet- en regelgeving. Verbetering kwaliteitszorgsysteem en verhoging van kwaliteitsbewustzijn binnen de teams. Inzet onafhankelijke deskundigen voor audits. Hulp bij opzet van een auditsystematiek. De ondersteuning wordt gezocht in het platform kwaliteitsborging van de MBO Raad en bij diverse aanbieders van externe ondersteuning. Ook andere samenwerkingsverbanden op het gebied van kwaliteitszorg tussen instellingen worden genoemd. Van de respondenten die nog geen ondersteuning hebben op het gebied van kwaliteitsborging geeft 20% aan daar wel behoefte aan te hebben. Ondersteuningsbehoefte is er op het gebied van het aangaan van het gesprek met de medewerkers over de visie op kwaliteitszorg, advisering op basis van good practices, planmatige en systematische borging, implementatie van teamniveau naar docentniveau, operationalisering van verbeteracties en evaluatie (en borging van resultaten), collegiale visitatie. In het gesprek over het conceptrapport komt de behoefte aan ondersteuning op het gebied van meer vraaggericht uitvoeren van audits waarbij de teams centraal staan en die meer focus legt op het realiseren van onderwijskwaliteit. Voor het continueren of het verbeteren van het oordeel van Inspectie op het gebied van kwaliteitsborging worden interne als externe deskundigen ingezet. Het verbeteren van de PDCA-cyclus als ook het laten indalen van de visie op kwaliteitsborging zijn daarbij aandachtspunten. Dit geldt zowel voor scholen die voldoende/goed presteren in de ogen van Inspectie, als voor scholen die slecht/onvoldoende presteren. De verbetering van de opzet en de kwaliteit van een auditsysteem wordt ook een aantal keren genoemd als aandachtspunt. Informatie over kwaliteitsborging halen de bevraagde instellingen vooral bij het Steunpunt Examinering, MBO in Bedrijf 10 en het Kwaliteitsnetwerk mbo. Ondanks dat de instellingen geen lid zijn van het Kwaliteitsnetwerk is het dus wel een belangrijke bron van informatie. Redenen om niet lid te zijn van het Kwaliteitsnetwerk mbo zijn divers. De instellingen zijn lid van andere kleinschaliger samenwerkingsverbanden rond kwaliteitsborging. Een aantal instellingen geeft aan dat 10 Zie voetnoot 7 12 Ondersteuningsbehoefte bij scholen die niet zijn aangesloten bij het Kwaliteitsnetwerk mbo

17 het niveau van kwaliteitsborging in de eigen instelling hoger ligt dan dat wat de ondersteuning middels het Kwaliteitsnetwerk hen kan brengen. Een aantal respondenten geeft aan bezwaar te hebben tegen de kosten van deelname en de verplichte audits. Ondersteuningsbehoefte bij scholen die niet zijn aangesloten bij het Kwaliteitsnetwerk mbo 13

18

19 3 Conclusies en aanbevelingen Op basis van een inventarisatie van de Inspectieoordelen van alle mbo-instellingen op het onderdeel kwaliteitsborging in de laatste Staat van de Instelling blijkt dat er weliswaar verschil zit in het percentage voldoendes (van de leden scoort een kwart van de instellingen een slecht of onvoldoende, van de niet-leden een derde van de instellingen) maar dat hieraan geen conclusies kunnen worden verbonden. Alle respondenten van instellingen die niet zijn aangesloten bij het Kwaliteitsnetwerk mbo geven aan dat hun school een visie heeft op kwaliteit en dat deze visie ook bekend is onder alle medewerkers van de instelling. Er is een kwaliteitszorgsysteem, dat naar de mening van de respondenten, ook bij iedereen in de organisatie bekend is. Kwaliteitsborging is een taak die vooral belegd is op instellingsniveau en op teamniveau. Ook instellingen die niet zijn aangesloten bij het Kwaliteitsnetwerk mbo krijgen of zoeken ondersteuning bij de kwaliteitsborging. 59% van de respondenten van scholen, die niet zijn aangesloten bij het Kwaliteitsnetwerk mbo schakelt ondersteuning in. Van de 41% die dat niet doet, geeft 20% aan wel behoefte te hebben aan ondersteuning. De ondersteuning wordt gezocht in het platform kwaliteitsborging van de MBO Raad en bij diverse aanbieders van externe ondersteuning. Ook andere kleinschaliger samenwerkingsverbanden op het gebied van kwaliteitszorg tussen instellingen worden genoemd. Informatie over kwaliteitsborging halen de bevraagde instellingen vooral bij het Steunpunt Examinering, MBO in Bedrijf 11 en het Kwaliteitsnetwerk mbo. Ondanks dat de instellingen geen lid zijn van het Kwaliteitsnetwerk is het dus wel een belangrijke bron van informatie. Redenen om niet lid te zijn van het Kwaliteitsnetwerk mbo zijn divers. Belangrijkste overall conclusie is dat er meerdere mogelijkheden zijn voor instellingen om zich te laten ondersteunen en informeren over kwaliteitsborging in het mbo. Het Kwaliteitsnetwerk mbo is niet de enige partij die dat kan bieden. Scholen kunnen daarin hun eigen keuzes maken en zoeken naar de ondersteuning die past bij hun eigen vraag, hun aanpak en het niveau waarop de kwaliteitsborging in de instelling zich bevindt. Er leiden meerdere wegen naar Rome, of in dit geval, naar een oordeel voldoende of goed op het onderdeel kwaliteitsborging. 11 Zie voetnoot 7 Ondersteuningsbehoefte bij scholen die niet zijn aangesloten bij het Kwaliteitsnetwerk mbo 15

20 Bijlage 1 Overzicht Inspectieoordeel Naam niet aangesloten Instelling Soort inst. Oordeel kwaliteitsborging Albeda College Da Vinci College Landstede Groep Regio College ROC Aventus ROC Friese Poort ROC Horizon College ROC Kop van Noord-Holland ROC Menso Alting ROC Tilburg Scalda De Rooi Pannen Zadkine AOC De Groene Welle aoc Groenhorst aoc Citaverde College aoc Clusius College aoc Edudelta Onderwijsgroep aoc Lentiz Onderwijsgroep aoc Wellantcollege aoc CIBAP vakschool voor verbeelding vakschool Hout- en Meubileringscollege vakschool Leidse Instrumentmakersschool vakschool Scheepvaart en Transport College vakschool Koninklijke Kentalis overig Sturing Beoordeling Verbetering en verankering Dialoog en verantw. 16 Ondersteuningsbehoefte bij scholen die niet zijn aangesloten bij het Kwaliteitsnetwerk mbo

21 Naam aangesloten instelling Alfa-college AOC Oost Arcus College Oordeel kwaliteitsborging Sturing Beoordeling Verbetering en verankering Dialoog en verantw. Geen recente beoordeling Deltion College Drenthe College Friesland College Gilde Opleidingen Graafschap College Grafisch Lyceum Rotterdam Grafisch Lyceum Utrecht Helicon opleidingen Hoornbeek College ID College Koning Willem 1 College MBO Amersfoort MBO Utrecht Mediacollege Amsterdam Nimeto Utrecht Noorderpoort Nordwin College Nova College Onderwijsgr.Noord (Terra) Rijn IJssel ROC A12 ROC de Leijgraaf ROC Leeuwenborgh ROC Leiden ROC Midden Nederland ROC Mondriaan ROC Nijmegen ROC Rivor ROC Ter AA ROC TOP ROC van Amsterdam ROC van Flevoland ROC van Twente ROC West-Brabant SintLucas SOMA College Summa College SVO Vakopleiding FOOD Ondersteuningsbehoefte bij scholen die niet zijn aangesloten bij het Kwaliteitsnetwerk mbo 17