Voor de akkerbouw van morgen

Transcriptie

1 Nieuwsbrief nr. 8 december 2016 Voor de akkerbouw van morgen BESTUUR EN ALGEMENE LEDENVERGA- DERING Bestuur en vereniging 1) Half november zijn het bestuur en de algemene ledenvergadering (ALV) van BO Akkerbouw bijeengeweest. In deze vergadering is de stand van zaken van de verschillende programma s aan de orde geweest. Hierover zal in aparte gedeelten in de nieuwsbrief worden gerapporteerd. Daarnaast is een aantal bestuurlijke onderwerpen besproken. Zo is de heer Van Wenum benoemd tot vicevoorzitter van het bestuur in de vacature die was ontstaan door het afscheid van de heer Haanstra. Omdat verschillende organisaties (verenigingen en bedrijven) belangstelling tonen om betrokken te zijn bij de brancheorganisatie en de vereniging hiervoor openstaat, heeft het bestuur gesproken over de wijze waarop BO Akkerbouw zal omgaan met verzoeken om het lidmaatschap of partnerschap. In de door het bestuur vastgestelde gedragslijn is het voor de vraag of er sprake moet zijn van lidmaatschap of partnerschap van belang of een aspirant lid een specifiek belang dient (bijvoorbeeld biologische landbouw) of een algemeen belang. Ook wordt onderscheid gemaakt tussen een aspirant lid dat onderdeel is van de keten uitgangsmateriaal, teelt, handel of verwerking van één of meerdere akkerbouwproducten en een aspirant lid dat betrokken is bij de akkerbouwketen, maar geen ketenschakel is (bijvoorbeeld een toeleverancier). Overzicht vergaderdata februari Sectie Teelt 28 maart Bestuur en ALV (reservedatum) 9 mei Sectie UHV 23 mei Bestuur en ALV (reguliere vergadering) 26 september Bestuur en ALV (reservedatum) 10 oktober Sectie Teelt 31 oktober Sectie UHV 9 november Bestuur en ALV (reguliere vergadering Actieplan gewasbeschermingsmiddelen akkerbouw 1) Het bestuur besloot tevens een actieplan te ontwikkelen om op een meer pro actieve wijze om te gaan met het onderwerp gewasbeschermingsmiddelen. Het initiatief tot dit actieplan is gekomen vanuit de Vakgroep Akkerbouw van LTO. Gekozen is voor een aanpak waarbij de sector de lead in het maatschappelijk debat terugpakt door het zelf formuleren van een krachtige stip op de horizon en het uitwerken van een plan hoe daar te komen. Dit dient omgeven te worden door een zorgvuldige - vermoedelijk meerjarige - communicatiecampagne. Jaarplan, begroting en contributiebesluit ) Op voorstel van het bestuur heeft de ALV ingestemd met het jaarplan en de begroting voor In het jaarplan worden beknopt de belangrijkste aandachtspunten voor de vereniging en de verschillende programma s voor 2017 beschreven. De begroting is zoals gebruikelijk - onderverdeeld in een gedeelte dat de vereniging betreft en wordt gefinancierd uit contributiebaten en een gedeelte dat bestaat uit de verschillende programma s, zoals bijvoorbeeld het programma onderzoek en innovatie. Voor ieder programma gelden aparte financieringsafspraken. Uit het gedeelte dat betrekking heeft op de vereniging volgt een benodigd contributiebedrag van ruim ,-. Dit bedrag komt globaal overeen met het benodigde contributiebedrag voor De ALV heeft dan ook voor 2017 besloten de contributiebedragen te handhaven op het niveau dat voor 2016 geldt. Data-intensieve akkerbouw 1) Omdat data en de uitwisseling van data een steeds grotere rol gaan spelen in de akkerbouwketen is eerder dit jaar de Adviesraad Data-intensieve Akkerbouw ingesteld. In de adviesraad is naast LTO, NAV en NAJK een aantal coöperaties vertegenwoordigd. De adviesraad heeft een gedragscode opgesteld met regels waaraan alle partijen in de akkerbouw en bedrijven die zaken doen met bedrijven in de 1

2 akkerbouwketen zich zouden moeten houden. Doel van de code is ervoor te zorgen dat er duidelijke kaders voor het gebruik van data zijn, waardoor de ondernemer inzicht heeft in en regie heeft over de toepassing van zijn data door derden. De code bevat bepalingen over eigendom, geheimhouding en beveiliging van data. Het bestuur heeft de code vastgesteld, waarna deze nader juridisch zal worden getoetst voordat deze beschikbaar komt voor de keten. Tevens heeft de adviesraad een visiedocument opgesteld waarin wordt geanalyseerd wat de rol van BO Akkerbouw zou moeten zijn ten aanzien van het onderwerp data en data-uitwisseling en de verhouding met het reeds lopende PETA (Project Elektronische Transacties Akkerbouw). PETA is een samenwerkingsverband van een aantal coöperaties en WUR met als doel het stimuleren en uniformeren van elektronische data-uitwisseling in de akkerbouw. BO Akkerbouw is volgens het visiedocument verantwoordelijk voor activiteiten die het vertrouwen en het draagvlak voor het delen van data bevorderen. Tot deze activiteiten behoort bijvoorbeeld het opstellen en beheren van de hierboven genoemde gedragscode. Daarnaast is BO Akkerbouw via zijn programma Onderzoek en Innovatie verantwoordelijk voor kennisontwikkeling en overdracht op onder meer het thema management, economie en data. De verkregen kennis staat ten dienste van de gehele akkerbouwketen. Sectorvisie akkerbouw ) Momenteel werken BO Akkerbouw en Rabobank samen aan het opstellen van een visie voor de akkerbouwsector. Doel is voor de periode tot 2030 de belangrijkste knelpunten en uitdagingen in kaart te brengen waarmee de akkerbouwsector naar verwachting wordt geconfronteerd en aan te geven hoe de sector hierop het meest kansrijk kan inspelen. De sectorvisie wordt opgesteld met behulp van een sectortafel die bestaat uit een breed samengestelde groep personen uit teelt, handel en verwerking in verschillende akkerbouwketens. Doel is de sectorvisie eind februari gereed te hebben, zodat de aanbevelingen mede onder de aandacht kunnen worden gebracht bij de kabinetsformatie in het voorjaar van Handleiding afstemming bij crises 1) In het voorjaar besloot het bestuur tot het opstellen van een handleiding voor communicatie en afstemming bij crises met gevolgen voor de voedselveiligheid. Het bestuur was van mening dat de coördinatie en afstemming door BO Akkerbouw meerwaarde kan hebben bij vooral calamiteiten waarbij meerdere gewasketens betrokken zijn. In de laatste vergadering van het bestuur is een korte handleiding ( crisisdraaiboek ) vastgesteld waarbij het accent ligt op een faciliterende rol van BO Akkerbouw. Nu de handleiding is vastgesteld, wordt deze voor gebruik in de praktijk gereed gemaakt. Manifest Organische stof: leven in de Nederlandse bodem Eind oktober is het manifest Organische stof: leven in de Nederlandse bodem aangeboden aan de Vaste Kamercommissie voor Economische Zaken. Het manifest is gericht op maatregelen om de positie van organische stof in de Nederlandse meststoffenregelgeving te verbeteren. Omdat het onderwerp organische stof van belang is voor de gehele Nederlandse akkerbouw heeft BO Akkerbouw op verzoek van zijn leden het manifest mede ondertekend. BO Akkerbouw mede-ondertekenaar van brandbrief over knelpunten en oplossingen gewasbescherming Op initiatief van LTO Nederland is recent aan de Staatssecretaris van EZ een brandbrief gestuurd waarin aandacht wordt gevraagd voor een aantal knelpunten en oplossingen op het gebied van gewasbescherming. De brief is mede ondertekend door Greenport Holland en BO Akkerbouw. Aandacht wordt gevraagd voor de onderwerpen kleine toepassingen, vergroening in gewasbescherming, vrijstellingen, biociden en een aantal randvoorwaardelijke thema s. ONDERZOEK EN INNOVATIE Uitvoering programma Onderzoek en innovatie 1) Begin mei is het programma Onderzoek en innovatie voor de periode 2016 tot en met 2020 verbindend verklaard. Dit betekent dat het programma een zodanig algemeen belang vertegenwoordigt dat niet alleen telers die zijn aangesloten bij de leden van BO Akkerbouw een 2

3 bijdrage in de kosten van het programma moeten leveren, maar ook niet aangeslotenen verplicht zijn de financiële bijdrage te betalen. Afgelopen zomer heeft het bestuur de Staatssecretaris van Economische Zaken gevraagd om medewerking bij het verkrijgen van de gegevens die nodig zijn om de verplichte financiële bijdrage te kunnen opleggen. Dit zou de vorm kunnen hebben dat RVO de betrokken telers vraagt of zij BO Akkerbouw willen machtigen om toegang te krijgen tot hun areaalgegevens. RVO beschikt immers met de Landbouwtelling over het meest volledige bestand van telers die tot de doelgroep van het programma en de financiële bijdragen behoren. Omdat half oktober nog geen reactie van de staatssecretaris was ontvangen heeft het bestuur een rappelbrief gestuurd. Deze heeft mede geleid tot schriftelijke vragen vanuit de Tweede Kamer. Zonder duidelijkheid over de mogelijkheden om tot het opleggen en innen van de verplichte financiële bijdragen te kunnen overgaan, kan de uitvoering van de onderzoeksprogrammering voor 2017 niet van start gaan. Verwacht wordt dat de staatssecretaris op korte termijn een standpunt over het verzoek van de BO zal innemen. Aanvulling onderzoek ) Als aanvulling op het onderzoek voor 2016 waartoe eerder is besloten heeft het bestuur zijn akkoord gegeven aan een tweetal projecten. Het betreft een aanvulling op het werkplan voor de CBAV in 2016 (ca ,-, excl. BTW) en een aantal regionale demonstratieprojecten voor groenbemesters (ca ,-, excl. BTW). Het betreft demonstratieprojecten voor vijf regio s, te weten: zuidoostelijk zandgebied, zuidwestelijk klei, noordoostelijk zand, noordwest centraal klei en Oldambt. Onderzoeksprogrammering ) Het bestuur van de brancheorganisatie heeft zich in de laatste vergadering uitgesproken over de onderzoeksprogrammering voor Gepoogd is tot een breed gedragen programmering te komen. Uitgangspunt is de onderzoeksvisie die ten grondslag ligt aan de programmering en de eerder ingediende onderzoekswensen. De in projectvoorstellen vertaalde onderzoekswensen zijn besproken door de Sectie Teelt en vervolgens voorgelegd aan de Sectie Uitgangsmateriaal, Handel en Verwerking (UHV) en aan de Commissie Onderzoek en Innovatie. Deze laatste commissie bestaat uit vertegenwoordigers/onderzoeksdeskundigen van leden van de brancheorganisatie. Door deze procedure is de inbreng van alle ketenpartijen verzekerd en is getoetst of de onderzoeksprogrammering doublures vertoont met initiatieven van andere partijen. Het resultaat van de raadpleging is beoordeeld door de Sectie Teelt, die het bestuur positief heeft geadviseerd. De onderzoeksprogrammering, waarmee het bestuur heeft ingestemd, vertegenwoordigt een budget van circa 1 miljoen, exclusief BTW. Op de website van BO Akkerbouw is de voorlopige programmering voor 2017 opgenomen (zie De programmering vertegenwoordigt een private bijdrage in het kader van de Topsectorenaanpak. Eén van de uitgangspunten van de programmering is namelijk dat waar het past binnen de eigen programmering, aansluiting zal worden gezocht bij Publiek Private Samenwerkingsvormen (PPS). De medefinanciering bedraagt circa 1,7 miljoen per jaar: 1,6 miljoen in de PPS Beter Bodembeheer en ,- in de PPS sturen op bodemweerbaarheid door toediening organische reststromen. Indirect financieren ketenpartijen ook mee aan de projecten in de programmering. Enerzijds door resultaten op te pakken en verder te brengen. Anderzijds door vanuit het eigen verdienmodel te investeren op onderwerpen die relevant zijn voor de programmering van BO Akkerbouw. Voor het grootste deel van het voor de uitvoering van het programma benodigde budget zal een beroep worden gedaan op de verplichte financiële bijdragen in het kader van de onderzoeksprogramma. Voor enkele deelonderwerpen van de programmering die met name een gewasspecifiek karakter hebben, zal een beroep worden gedaan op de middelen die BO Akkerbouw voor dit doel overgedragen heeft gekregen van het Productschap Akkerbouw (PA). 3

4 SECTORCOMMUNICATIE Week van de Akkerbouw 1) Eind juni vond de Week van de Akkerbouw plaats. De afgelopen periode is dit evenement geëvalueerd. Hoewel de totaalindruk is dat het evenement als geslaagd wordt beschouwd, zijn er kanttekeningen geplaatst bij de meerwaarde van een evenement met meerdere activiteiten verspreid over een week. Wat betreft de open dag is de aanbeveling gedaan het aantal akkerspots (de samenwerking tussen enkele telers en nabijgelegen handels- of verwerkingsbedrijven) terug te brengen, maar deze intensiever te ondersteunen. Ook zou moeten worden nagegaan of de open dag ook naar de stad zou kunnen worden gebracht. Omdat aanbevolen wordt het evenement iedere twee jaar te organiseren, zou via social media en de website blijvend aandacht moeten worden gegenereerd met nieuwe informatie. Het bestuur heeft de aanbevelingen overgenomen en besloten in 2018 het evenement opnieuw te organiseren. Een datum voor het evenement zal zo spoedig mogelijk worden vastgesteld. Akkerbouw en onderwijs 1) In de laatste vergadering van het bestuur is de vraag aan de orde geweest of en hoe meer ondersteuning kan worden geboden om in het onderwijs aandacht te krijgen voor akkerbouw(producten). Online informatie over akkerbouw is te vinden op de website akkerbouwvoorjou.nl, maar deze website en het bijbehorende lesmateriaal zijn nog niet af. Voor het organiseren van bezoeken van schoolklassen aan landbouwbedrijven bestaat het Platform Boerderijeducatie Nederland. Deze organisatie verenigt 220 boerenbedrijven uit verschillende sectoren die zich richten op verschillende vormen van onderwijs. De organisatie hanteert kwaliteitseisen voor te bezoeken bedrijven en zorgt dat de bedrijven eenvoudig door scholen kunnen worden gevonden. BO Akkerbouw zou als ondersteunend samenwerkingsverband namens de akkerbouw kunnen optreden. Het bestuur meent dat meer aandacht voor akkerbouw in het onderwijs gewenst is en heeft gevraagd een concreet voorstel uit te werken om een beeld te krijgen van de benodigde inspanning en het benodigde budget. CERTIFICERING Wederzijdse acceptatie VVAK en Vegaplan herbevestigd 2) Sinds 2009 bestaat er een overeenkomst tot wederzijdse acceptatie van voedselveiligheidscertificaten volgens de Belgische IKKB standaard (thans: Vegaplan) en die volgens het Voedsel- en Voederveiligheid Akkerbouw (VVAK). De wederzijdse acceptatie betekent dat een Nederlandse teler die deelneemt aan VVAK zonder aanvullende controles zijn producten kan leveren aan een Belgische afnemer die Vegaplan certificering verlangt, en omgekeerd. Omdat de schema s steeds worden aangepast aan actuele eisen, zijn deze opnieuw vergeleken. Vastgesteld is dat de schema s inhoudelijk nog steeds gelijkwaardig zijn. Deze gelijkwaardigheid is opnieuw in een overeenkomst vastgelegd. De wederzijdse acceptatie geldt voor industriegroenten, suikerbieten, consumptieaardappelen en granen, zaden en peulvruchten. Voor de levering van industriegroente uit Nederland naar België en de levering van consumptieaardappelen uit België naar Nederlandse aardappelverwerkers gelden bijzondere voorwaarden. De wederzijdse acceptatie past in het streven naar een nauwere samenwerking met nationale voedselveiligheidsschema s in andere Europese landen. VVAK en SAI 2) In zijn laatste bijeenkomst heeft het Akkerbouw Certificeringsoverleg, dat het VVAK beheert, de resultaten besproken van een analyse waarin VVAK is vergeleken met de eisen die zijn opgenomen in het schema voor principes en praktijken voor een duurzame productie die zijn geformuleerd door het Sustainable Agriculture Initiative (SAI). Afnemers van verwerkende industrieën vragen steeds vaker om producten die zijn geproduceerd onder een schema dat voldoet aan de SAI-beginselen. Uit het benchmark-onderzoek blijkt dat VVAK in combinatie met Nederlandse wetgeving op brons-niveau voldoet aan SAI. VVAK met de module Duurzaam Akkerbouw Bedrijf (DAB) en Nederlandse wetgeving voldoet op zilver-niveau aan SAI. 4

5 Geanalyseerd is welke eisen aan VVAK zouden moeten worden toegevoegd om op een hoger niveau overeen te komen met de SAI-beginselen. Het Akkerbouw Certificeringsoverleg heeft zich vervolgens de vraag gesteld of het huidige niveau van benchmarking aan SAI volstaat of dat aanpassing van VVAK wenselijk is om op een hoger niveau overeen te komen met SAI. Het Akkerbouw Certificeringsoverleg heeft het streven uitgesproken om VVAK op zilver niveau te laten aansluiten op SAI. Met betrekking tot de DAB-module is de afspraak gemaakt nader te analyseren welke voordelen voor de teler een aanscherping van de duurzaamheidseisen met zich meebrengt, mede in relatie tot de te verwachten extra kosten DIVERSEN Bezoek nieuwe DG Agro en Natuur 1) Medio november heeft de nieuwe DG Agro en Natuur van het Ministerie van Economische Zaken, mevrouw Marjolijn Sonnema, kennis gemaakt met een vertegenwoordiging van de akkerbouwsector en met de brancheorganisatie. Het werkbezoek vond plaats bij Suiker Unie. Informeel is een aantal actuele onderwerpen besproken dat van belang is voor de sector. Namens het ministerie waren aanwezig Marjolijn Sonnema, Louise Veerbeek en Puck Bonnier. Namens BO Akkerbouw namen aan het gesprek deel Dirk de Lugt, Jaap van Wenum, Teun de Jong en Matthé Elema. Het was een open en constructief gesprek. Thema s die aan de orde zijn gesteld waren de discussie met EZ over de gegevensverstrekking in het kader van het onderzoeksprogramma, het mest- en mineralenbeleid (w.o. de stand van zaken m.b.t. equivalentie), gewasbescherming, versterking marktpositie primaire sector in relatie tot mededinging (rapport Commissie Veerman) en belang deskundigheid bij NVWA en landbouwattaches in relatie tot de export. Het bezoek werd afgesloten met een rondleiding bij Suiker Unie. Vereffening productschappen vordert 1) De vereffening van de voormalige product- en bedrijfschappen wordt uitgevoerd door een vereffeningsorganisatie die ressorteert onder de Minister van Economische Zaken. De voortgang van de vereffening verschilt per bedrijfslichaam. Voor de product- en bedrijfschappen waar de vereffening ver gevorderd is, zal medio volgend jaar de vereffening worden afgesloten met een verslag over de periode sinds de opheffing van de schappen. Er zal vanaf dat moment per schap nog een vermogen worden aangehouden voor het afwikkelen van de resterende nog lopende verplichtingen, zoals de uitvoering van het sociaal plan voor de medewerkers van de voormalige schappen. Aan dat vermogen van de verschillende schappen zal nog een bedrag worden toegevoegd dat resteert uit de vereffening van het Landbouwschap, die onlangs is afgesloten. Volgens de Wet opheffing bedrijfslichamen worden de vermogensbestanddelen per bedrijfslichaam geadministreerd en wordt een eventueel na vereffening resterend saldo door de Minister besteed ten gunste van het bedrijfsleven dat betrokken was bij het bedrijfslichaam in kwestie. 5

6 BO Akkerbouw beschikt nog over een bedrag van overgedragen gelden van het voormalige Productschap Akkerbouw. Het betreft middelen die uitsluitend mogen worden besteed ten gunste van het bedrijfsleven dat de middelen destijds door middel van een heffing van het productschap bijeengebracht heeft. De besteding van deze middelen wordt verantwoord aan de vereffeningsorganisatie. BO Akkerbouw kan bovendien dienen als platform om de Minister van EZ te adviseren over de besteding van een mogelijk batig saldo dat na vereffening voor de akkerbouwsectoren resteert. Beëdiging keurmeesters 1) De aardappelsector heeft BO Akkerbouw gevraagd om de beëdigingprocedure en de beëdiging van de keurmeesters m.b.t. de keuring van consumptie- en industrieaardappelen te regelen. De procedure is geregeld in de regeling keurmeester aardappelen Op woensdag 31 augustus 2016, tijdens de Aardappeldemodag in Westmaas, vond de eerste beëdigingsbijeenkomst plaats. Dick Hylkema (NAO), Adrie Bossers (LTO) en Mark Zuidhof (Vavi) hebben een korte inleiding gegeven, daarna vond de officiële beëdiging plaats door BO voorzitter Dirk de Lugt. In totaal zijn er vijftien keurmeesters beëdigd. In 2017 zal op de website van BO Akkerbouw een lijst met bedrijven en beëdigde keurmeesters worden gepubliceerd. Werkzaamheden CEMP Akkerbouw, Vollegrondsgroenten en Aardbeien 3) Uiteindelijk zijn van de 120-dagen vrijstellingen die in 2016 zijn aangevraagd, alleen vrijstellingen voor Tracer tegen Suzukii-fruitvlieg in wijndruiven, voor Pirimor tegen bladluizen in tuinbonen en voor Agrichem Asulam 2 tegen onkruiden in spinazie toegekend. Voor de overige aanvragen is het niet gelukt om de NVWA te overtuigen van de noodzaak. Vanaf eind 2015 is er weer de mogelijkheid geweest om financiële ondersteuning te vragen aan het Fonds Kleine Toepassingen (FKT). Het huidige fonds loopt voor de periode en wordt gevuld door bijdragen van de overheid (50%), Nefyto (de vereniging van de toelatingshouders [25%]) en de teelt (25%). Jaarlijks is hierdoor totaal beschikbaar ,-, waarvan ,- voor de akkerbouw en ,- voor vollegrondsgroenten en aardbeien. De bijdrage van de akkerbouw in het fonds wordt betaald door BO-Akkerbouw, de bijdrage van de overige gewasgroepen komt uit de reserves van het voormalige Productschap Tuinbouw (PT). Door onduidelijkheid bij het ministerie van EZ over de meldingsplicht in Brussel voor de bijdrage van de overheid (de jaarlijkse bijdrage van de overheid valt net wel of net niet binnen de meldingsplicht voor staatssteun), duurde het vrij lang voor er groen licht kwam voor het huidige fonds; daardoor was er in 2014 en een groot deel van 2015 geen mogelijkheid om beroep te doen op het fonds. Voor de akkerbouw is ondersteuning gevraagd voor de volgende zaken: Uitbreiding Callisto naar de teelt van sorghum (inmiddels gerealiseerd). Uitbreiding Yatze naar de teelt van vlas (aanvraag wordt binnenkort ingediend). Uitbreiding Prosaro naar de teelten van lupine en veldbonen (aanvraag wordt binnenkort ingediend). 6

7 Uitbreiding Vivendi 100 naar de teelten van sorghum, quinoa en miscanthus (aanvraag wordt binnenkort ingediend). Residuproeven met asulam in de teelt van cichorei (voorlopig niet toegekend, omdat asulam nog niet (opnieuw) toegelaten is in de EU en omdat het nog niet duidelijk is hoeveel de residuproeven kosten [er loopt nog een metabolismestudie]). Uitbreiding DuPont Harmony SX naar de teelt van soja (besluitvorming over ondersteuning moet nog plaatsvinden). In de afgelopen periode zijn voor de kleinere akkerbouwmatige teelten de volgende uitbreidingen gerealiseerd: Tanaris in winterkoolzaad. Callisto in sorghum. Infinito in sjalotten, bosui en knoflook. Reflect in wortelen. Kestrel in koolzaad. Focus Plus in zomerkoolzaad, kruisbloemige groenbemesters, overige groenbemesters (onder andere tagetes en raketblad). Skyway Xpro in lijnzaad en koolzaad. Retengo Plust in voederbiet. XenTari Wg in sjalotten, bosui en knoflook. Roundup PowerMax in vezelgewassen, blauwmaanzaad, lijnzaad, mosterdzaad, koolzaad, boekweit, quinoa en sorghum. In de periode moeten in de EU 261 actieve stoffen opnieuw worden beoordeeld. Met alle nieuwe regels (vervangingsstoffen, hormoonverstoorders, etc.) zullen er regelmatig actieve stoffen verdwijnen, waardoor het middelenpakket met name voor kleine teelten, maar ook voor grote teelten, steeds smaller zal worden. Daarnaast gaat het ook in de EU allang niet meer alleen over wetenschappelijke beoordelingen; de publieke opinie, ngo s, Europees Parlement, et cetera, lijken steeds meer invloed te krijgen op het stemgedrag van de lidstaten. De discussie over glyfosaat is hier een voorbeeld van. Op verzoek van Plantum neemt de CEMP Akkerbouw, Vollegrondsgroenten en Aardbeien het werk om een toereikend middelpakket te behouden / te verkrijgen voor de teelt van vlas over van Plantum. Voor vragen kunt u contact opnemen met: 1) Matthé Elema ) Jan Wielemaker ) Hans de Keijzer