Dansen op een slappe koord. Deontologie van de jeugdambtenaar

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Dansen op een slappe koord. Deontologie van de jeugdambtenaar"

Rosalia Sasbrink
7 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Dansen op een slappe koord Deontologie van de jeugdambtenaar Prof. Dr. Jeroen Maesschalck Marijke Roosen Leuvens Instituut voor Criminologie K.U.Leuven 1 Overzicht Inleiding Niveau van de organisatie: Integriteitsbeleid Niveau van het individu: omgaan met dilemma s Dilemmatraining 2 1

2 Enkele definities Ethiek = algemeen aanvaarde waarden en normen die richtinggevend zijn voor het dagelijks handelen Integer handelen = handelen in overeenstemming met algemeen aanvaarde waarden en normen In de overheid, bv.: loyaliteit, objectiviteit, onkreukbaarheid, openheid, zorgvuldigheid,.. Is meer dan het vermijden van fraude en corruptie Ambtelijk integriteitsbeleid = geheel van beleidsinstrumenten dat erop gericht is de integriteit van de overheid in haar geheel en het integer handelen van individuele ambtenaren afzonderlijk te bevorderen. 3 Waarom hier geld in investeren? Is dit niet gewoon de laatste management-fad? Nee recent is de behoefte toegenomen: Recente moderniseringen leiden tot nieuwe dilemma s die nieuw integriteitsbeleid behoeven, vb.: Kwaliteitsmanagement Gerichtheid op outputs Fundamenteel: Omdat andere thema s belangrijker zijn dan integriteit, is integriteit belangrijker dan om het even welk ander thema (Dennis Thompson): Integriteit is geen primair beleidsdomein, maar wel essentiële randvoorwaarde voor: kwalitatieve en rechtvaardige beslissingen in de primaire domeinen vertrouwen van de burgers in de overheid 4 2

3 Waarom integriteitsbeleid? Waarom een nieuw beleidsdomein met een eigen label ( integriteitsbeleid ) creëren? Kunnen we niet gewoon de klassieke instrumenten analyseren en waar nodig aanpassen? Labels zijn belangrijk om een thema op de agenda te plaatsen en beslissingen af te dwingen Het samenbrengen van instrumenten onder één label maakt een globale strategie mogelijk Onderlinge afstemming van instrumenten met het oog op synergieën 5 Mogelijke barrières tegen een integriteitsbeleid Er zijn nauwelijks integriteitsproblemen in onze organisatie Kan men alleen weten door goed detectiesysteem Er zijn ethische dilemma s in elke overheidsorganisatie Integriteitsbeleid zal de schandaalsfeer en wantrouwen van de burger alleen nog aanwakkeren Enge korte termijnvisie Onderschatting van burger De medewerkers zullen zich aangevallen voelen Vermijden door de stimulerende, ondersteunende dimensie van integriteitsbeleid te benadrukken 6 3

4 Twee benaderingen van integriteitsbeleid De controlerende benadering Onethisch gedrag voorkomen Nadruk op externe controle: formele regels die specifiëren wat ambtenaren moeten vermijden Typische instrumenten: wetgeving strikte gedragscodes strikte procedures De stimulerende benadering Ethisch gedrag stimuleren Nadruk op interne controle: oordeelsvermogen aanscherpen, ambtenaren ondersteunen in het omgaan met dilemma s Typische instrumenten: workshops, trainingsessies ambitieuze ethische codes individuele begeleiding 7 Instrumenten van een integriteitsbeleid Deontologische codes Vorming: bv. dilemmatraining Integratie in het personeelsbeleid: bv. integriteit benadrukken bij selectie, aanwerving, evaluatie Risicoanalyses (= kwetsbaarheden in kaart brengen) Vangnet voor het melden van integriteitsschendingen bv. vertrouwenspersonen, klokkenluidersregeling Andere mogelijke maatregelen bv. functieroulatie, tijdsregistratie, geschenkenregeling, beleid inzake nevenwerkzaamheden INTEGRATIE 8 4

5 Een mini-dilemmatraining: inleiding Ethisch dilemma Situatie waarbij waarden en normen in het geding zijn en waarbij een keuze moet worden gemaakt uit meerdere alternatieven, terwijl voor elk van die alternatieven goede argumenten te geven zijn. Intuïtie en regels schieten tekort Doel van de training: aanscherpen van het moreel oordeelsvermogen : Kennen van de waarden Vaardigheid in ethische besluitvorming Structuur van de training: Het waardenkader Een model voor ethische besluitvorming (Terry Cooper) 9 Ethisch dilemma Als jeugddienstmedewerker moet jij ervoor zorgen dat de subsidiedossiers van de jeugdverenigingen worden goedgekeurd door de gemeenteraad. Sinds twee jaar is er een jeugdvereniging voor kansarme jongeren. Dit initiatief wordt getrokken door een aantal vrijwilligers. Jij weet dat zij het erg moeilijk hebben gehad om dit initiatief uit de grond te stampen. Wanneer zij hun subsidiedossier indienen, blijkt dit zeer onvolledig te zijn, waardoor zij waarschijnlijk de subsidies zullen mislopen. Daarom vraagt deze vereniging een uitzondering, en wenst zij twee weken extra te krijgen om het dossier alsnog te vervolledigen. Het gemeentebestuur wenst echter het reglement strikt toe te passen, en laat enkel dossiers die volledig zijn én binnen de deadline zijn ingediend, in aanmerking te nemen. Wat doe je? 10 5

6 De deontologische code in de Vlaamse Overheid (1) 1. Loyauteit in relatie tot collega s en chef open dialoog, initiatief nemen, constructief samenwerken, loyauteit t.o.v. chef is niet absoluut tegenover de Vlaamse regering constructief meewerken in beleidsondersteuning eenmaal beslissing genomen: loyaal uitvoeren 2. Correctheid eerlijk handelen geen informatie achterhouden respect vertrouwelijk houden van voorkennis 3. Klantvriendelijkheid duidelijke taal, redelijke termijnen, behulpzaam,. 11 De deontologische code in de Vlaamse Overheid (2) 4. Objectiviteit geen discriminatie persoonlijk voorkeur en privé-belangen mogen geen weerslag hebben op objectiviteit giften en geschenken (incl. uitnodigingen), te overwegen factoren: Welke reden? Op welk moment en in welke situatie? Risico op verwachte tegenprestatie? Passend binnen normale professionele relatie? Schendt het aanvaarden het principe van het algemeen belang? Alleenstaand geval of terugkerend patroon? Zijn er andere personeelsleden van dezelfde dienst die geregeld van dezelfde persoon geschenk ontvangen? Is personeelslid open over geschenk? Tussenkomsten van volksvertegenwoordigers opnemen in het dossier 12 6

7 De deontologische code in de Vlaamse Overheid (3) 5. Zuinig beheer van middelen Vb. bij het organiseren van activiteiten 6. Spreekrecht en spreekplicht binnen het ministerie: soepele communicatie onregelmatigheden meedelen aan chef strafrechtelijke misdrijven: Procureur des Konings tegenover de burger: informatieverstrekking tegenover de pers: doorverwijzen naar woordvoerder als privé-persoon: met een zekere gereserveerdheid geheimhoudingsplicht: intern beraad, privacy, Model voor ethische besluitvorming (Terry Cooper) 1. De situatie beschrijven Een zo objectief mogelijk beeld van de feiten schetsen 2. Het ethisch probleem definiëren Het probleem definiëren in termen van waarden en principes, niet in praktische termen 3. De alternatieve actiemogelijkheden identificeren De neiging onderdrukken om het probleem in zwart-wit termen te zien 4. De waarschijnlijke gevolgen projecteren Essentieel is morele verbeelding, de vaardigheid om zich de mogelijke scenario's zo levendig mogelijk in te beelden 14 7

8 Model voor ethische besluitvorming (Terry Cooper) 5. Kiezen tussen de alternatieve mogelijkheden In deze laatste stap is het proces niet meer lineair, maar gaat het over een parallelle afweging van drie elementen: Identificeren en expliciteren van de ethische principes die resp. elk van de alternatieven ondersteunen De verdediging van resp. elk van de alternatieven repeteren Testen welke actie het meest met ons zelfbeeld overeenkomt door anticiperende zelfbeoordeling : inbeelden welke gevoelens (bv. schuld, trots) zich zouden manifesteren, wanneer één van de alternatieven zou worden uitgevoerd 15 Samenvatting model Terry Cooper Model voor ethische besluitvorming 1. De situatie beschrijven 2. Het ethisch probleem definiëren 3. De alternatieve actiemogelijkheden identificeren 4. De waarschijnlijke gevolgen projecteren 5. Kiezen tussen de alternatieve mogelijkheden expliciteren van de ethische principes verdediging repeteren anticiperende zelfbeoordeling 16 8

9 Besluit van de dilemmatraining Integriteitsbeleid: evenwicht tussen controlerende en stimulerende benadering Instrumenten afgestemd op andere beleidsdomeinen Het kan zinvol zijn om expliciete heuristieken te gebruiken bij ethische dilemma s: Bv. Model voor ethische besluitvorming (Terry Cooper) Definieer het probleem in termen van waarden, niet in praktische termen Overstijg het zwart-wit denken Gebruik morele verbeelding Integratie van dilemmatrainingen in het bestaande (integriteits)beleid is een cruciale succesfactor! 17 Contactgegevens Marijke Roosen Leuvens Instituut voor Criminologie (K.U.Leuven) Prof. Dr. Jeroen Maesschalck Leuvens Instituut voor Criminologie (K.U.Leuven) 18 9

Vergelijkbare documenten

Opzet onderzoek. Overzicht presentatie. Overzicht presentatie. Ethiek en integriteit. Belang van integriteit bij de politie

Opzet onderzoek. Overzicht presentatie. Overzicht presentatie. Ethiek en integriteit. Belang van integriteit bij de politie Opzet onderzoek Implementatiestrategieën voor de deontologische code van de Belgische politiediensten: een toolbox voor een modern integriteitsbeleid Evi Devis Jeroen Maesschalck Frank Hutsebaut Leuvens