CDS: de KNO arts. Na audiologie. Eerste arts die diagnose bevestigt. Uitleg. revalidatie. slechthorendheid. diagnostiek.

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "CDS: de KNO arts. Na audiologie. Eerste arts die diagnose bevestigt. Uitleg. revalidatie. slechthorendheid. diagnostiek."

Transcriptie

1 CDS: de KNO arts Na audiologie Eerste arts die diagnose bevestigt Uitleg slechthorendheid revalidatie diagnostiek 30 minuten

2 CDS: KNO anamnese Gezinsamenstelling Zwangerschap Bevalling Kind Ontwikkeling bijvoorbeeld - intoxicaties - infecties - pre-term - thuis/ ziekenhuis - geboortegewicht - APGAR score - drinken - omrollen Familie anamnese

3 CDS: KNO onderzoek Algemene indruk Oren Neus/Ogen Mond/ verhemelte Hoofd hals bijvoorbeeld - hypotonie - grote schedel - pre auriculaire fistel - atresie - brede epicantus - submucosale verhemeltespleet - fistel i/d hals - retrognatie is hier meer aan de hand?

4 CDS: KNO 1 Verwijzing voor onderzoeksochtend: Klinische Genetica en Kindergeneeskunde aanvullend oogheelkundig onderzoek ECG en bloedonderzoek opvragen hielprikkaart (Guthriekaart) evt kinderneurologie Na 6 maanden of op leeftijd van 8-9 maanden retour KNO CDS: KNO 2

5 Werkwijze CDS na bilaterale refer Audioloog KNO 1 (2-3 mnd) Klinische genetica Kindergeneeskunde Oogheelkunde sequentiële diagnostiek Preciado et al 2005 KNO 2 (±9 mnd) MRI tenzij diagnose CI: MRI enct Diagnose Geen diagnose follow up na 5 jaar

6 CDS: KNO 2 Na 6 maanden of op leeftijd van 8-9 maanden slechthorendheid revalidatie diagnostiek Hoe verloopt revalidatie? (VUmc/ NSDSK) Hoortoestellen? Vaker vocht in de middenoren (OME)? evt buisjes inclusief BERA onder narcose Bij ernstige gehoorsverlies of onvoldoende reaktie op hoortoestellen: CI bespreken

7 Cochleaire Implantatie VUmc Indicatie: kinderen die geen/ te weinig reactie vertonen met hoortoestellen voor taal spraak ontwikkeling Streven: Besluitvorming: vòòr 1e jaar! Dus idealiter: na neonatale gehoorscreening start hoortoestellen revalidatie goede algemene ontwikkeling CT en MRI rond 8e maand aangevraagd (narcose) CT en MRI rond 10e maand vervaardigd adviesochtend 9e-10e maand: besluit CI rond 1e jaar: cochleaire implantatie ingreep Revalidatie van ernstige slechthorendheid bij jonge kinderen verdient een strak tijdsplan

8 CDS: KNO 2 Na 6 maanden of op leeftijd van 8-9 maanden slechthorendheid revalidatie diagnostiek Hoe verloopt diagnostiek? (CDS overleg) geen CMV, geen Connexine 26? en (nog) geen andere diagnose?

9 CDS: KNO 2 Als er geen diagnose gevonden wordt.. cartoon beeldvorming

10 CDS: KNO 2 Na 6 maanden of op leeftijd van 8-9 maanden slechthorendheid revalidatie diagnostiek Hoe verloopt diagnostiek? (CDS overleg) geen CMV, geen Connexine 26? en (nog) geen andere diagnose? beeldvorming! In 30% van de scans bij slechthorende kinderen zijn er afwijkingen te zien

11 CDS: KNO 2 beeldvorming Wanneer nu CT en wanneer nu MRI? MRI brengt meer diagnosen aan het licht dan CT Altijd MRI, tenzij.. ouders geen narcose willen een specifieke afwijking (bv EVA) wordt gezocht een ouder kind dan wordt CT in spontane slaap of met instructies overwogen.

12 CDS: KNO 2 beeldvorming CT: benige structuren: botranden van cochlea en labyrinth, mastoid en middenoor en gehoorbeenketen OOK: benig kanaal van vestibulair aquaduct NIET: zenuwen en hersenen

13 CDS: KNO 2 beeldvorming MRI: weke delen : vocht in cochlea en labyrinth, zenuwen in interne gehoorgang structuren in hersenen OOK: vocht in vest. aquaduct en endolymf. sac NIET: middenoor, mastoid, gehoorbeenketen

14 CDS: KNO 2 beeldvorming enkele voorbeelden

15 CDS: KNO 2 beeldvorming Enlarged Vestibular Aquaduct (EVA) meest voorkomende afwijking bij beeldvorming

16 CDS: KNO 2 beeldvorming Enlarged Vestibular Aquaduct (EVA) normaal Diameter van VA: In het midden gemeten groter dan 1,5mm Valvassori & Clemis 1978 Op MRI ook vaak een vergrote Endolyfatische zak

17 CDS: KNO 2 beeldvorming Congenitale labyrinth malformatie <3e wk 4e wk 5-7e wk een stop in de ontwikkeling van cochlea & labyrinth Jackler 1987

18 normaal CDS: KNO 2 beeldvorming Congenitale labyrinth malformatie

19 CDS: KNO 2 beeldvorming Afwijkingen niet op CT zichtbaar CT MRI normaal cytomegalo virus infectie van der Knaap et al

20 CDS: KNO 2 beeldvorming Afwijkingen niet op CT zichtbaar n.cochlearis hypoplasie/ agenesie n.facialis normaal n.vestibularis sup n.cochlearis n.vestibularis inf Casselman et al. 1997

21 CDS: KNO & beeldvorming Conclusies KNO diagnostiek: CDS houdt zich bezig met diagnostiek in sequentiële vorm, waarbij beeldvorming bij unilaterale SH in eerste instantie en bij bilaterale SH in tweede instantie wordt verricht. 30% van de scans bij slechthorendheid is afwijkend, bij unilateraal verlies is dit hoger. MRI brengt meer diagnoses aan het licht dan CT.

22 CDS: KNO & beeldvorming let op gehoorverlies op latere leeftijd: bv. auditieve neuropatie, progressief gehoorsverlies (CMV, EVA e.a.) meningitis! belangrijke informatie over post meningitis gehoor evaluatie

23 CION consensus protocol betreffende postmeningitis gehoorevaluatie en behandeling. Hoewel er veel bekend is over de risico s van meningitis, worden er nog steeds gevallen van gehoorverlies postmeningitis gemist. Cochleaire Implantatie Overleg Nederland Groningen Een nationaal consensus protocol garandeert hopelijk een vroege detectie van slechthorendheid of, zo nodig, een succesvolle cochleaire implantatie mogelijk is. Amsterdam Leiden Utrecht Rotterdam Nijmegen Maastricht Na meningitis is het namelijk mogelijk dat door verlittekening binnen enkele weken een obliteratie van het slakkenhuis optreedt wat implantatie onmogelijk zou maken.

24 Bacteriëlemeningitis dexamethasonvoorstartantibiotica Cochleaire Implantatie Overleg Nederland kind audiologischonderzoek zodratoestandvanpatiënt hettoelaat/voorontslag patiënt OAE fail verwijzingnaar audiologischcentrum spoed (AC)/CIteam voorgehooronderzoek pass SNHL 30dB geentotgering perceptiefverlies SNHL >30dB mildtoternstig perceptiefverlies Dexamethason: De Gans et al NEJM 2002

25 SNHL 30dB geentotgering perceptiefverlies SNHL >30dB mildtoternstig perceptiefverlies spoed Cochleaire Implantatie Overleg Nederland spoed toenameperceptief gehoorsverlies MRIbrughoekenbreinmetcontrast herhalengehooronderzoek consultciteam aankleuring/tekenenvanfibrosevan decochleae audiologischefollowup (advies:1,2,6and12maanden naeerstegehoortest) Voortgangsdiagnostiek, revalidatieenbegeleiding passendbijgehoorverlies (multidisciplinairezorgmet zonodighoortoestellenofci) geenaankleuring/ geentekenenvan fibrosevande cochleae 30-70dB(matigtot ernstigperceptief verlies):frequent gehooronderzoeken individueelbeleid. evtmrherhalen/ci 70dB bilateraal zeerernstig perceptief verlies spoed (bilaterale)cioperatie

26 MRI met contrast: aankleuring van de cochleae = verhoogde perfusie= intracochleaire activiteit leidend tot fibrosering

27 Cochleaire implantatie en Meningitis Conclusies: Bij meningitis is het belangrijk om bij alle kinderen het gehoor snel na de meningitis en frequent te controleren. Bij ernstige slechthorendheid is een strak revalidatie tijdschema nodig om vòòr het 1e jaar te beslissen over CI.

Medische diagnostiek naar gehoor bij meningitis: het landelijk protocol

Medische diagnostiek naar gehoor bij meningitis: het landelijk protocol 2e VUmc nascholingsdag over het jonge slechthorende kind: Medische diagnostiek naar gehoor bij meningitis: het landelijk protocol Paul Merkus Postmeningitis follow up in Nederland Eén jaar na meningitis

Nadere informatie

De implementatie van het zorgverbeteringsproject

De implementatie van het zorgverbeteringsproject Nascholingsmiddag Slechthorendheid bij kinderen: etiologie, diagnostiek en revalidatie De implementatie van het zorgverbeteringsproject Sanne van Kordenoordt Projectmedewerker Centrum voor Diagnostiek

Nadere informatie

Audiologische diagnostiek en revalidatie. Cas Smits, klinisch fysicus-audioloog

Audiologische diagnostiek en revalidatie. Cas Smits, klinisch fysicus-audioloog Audiologische diagnostiek en revalidatie Cas Smits, klinisch fysicus-audioloog Inhoud Werking van het gehoor Traject in het eerste jaar Aanmeldingen Diagnostiek Revalidatie Na het eerste jaar gehoorbeenketen

Nadere informatie

Diagnostiek naar de oorzaak van slechthorendheid binnen het Centrum Diagnostiek Slechthorendheid

Diagnostiek naar de oorzaak van slechthorendheid binnen het Centrum Diagnostiek Slechthorendheid Diagnostiek naar de oorzaak van slechthorendheid binnen het Centrum Diagnostiek Slechthorendheid Derde VUMC nascholingsdag 22 maart 2013 Margot Mulder, kinderarts Aangeboren slechthorendheid: Literatuur:

Nadere informatie

Centrum voor diagnostiek van slechthorendheid bij kinderen

Centrum voor diagnostiek van slechthorendheid bij kinderen Centrum voor diagnostiek van slechthorendheid bij kinderen Sinds juni 2006 is in Nederland de gehoorscreening bij pasgeboren kinderen ingevoerd. Een vroege opsporing van gehoorverlies maakt het vroeg starten

Nadere informatie

Het belang van etiologische diagnostiek bij slechthorendheid

Het belang van etiologische diagnostiek bij slechthorendheid Het belang van etiologische diagnostiek bij slechthorendheid Ad Snik, namens Hearing and Genes, otogenetisch spreekuur UMC Radboud Nijmegen Theo Goverts, namens centrum diagnostiek slechthorenheid (CDS)

Nadere informatie

Audiologische zorg na prenatale CMV infectie Yvonne Simis, Cas Smits, Theo Goverts

Audiologische zorg na prenatale CMV infectie Yvonne Simis, Cas Smits, Theo Goverts udiologische zorg na prenatale CMV infectie Yvonne Simis, Cas Smits, Theo Goverts 22 maart 2013 Zorg bij CMV in het C Eén virus Zeven kinderen Zeven routes van/naar het C Zeven trajecten binnen het C Prenataal

Nadere informatie

Gehoorrevalidatie bij jonge kinderen. Alex Hoetink klinisch fysicus - audioloog

Gehoorrevalidatie bij jonge kinderen. Alex Hoetink klinisch fysicus - audioloog Gehoorrevalidatie bij jonge kinderen Alex Hoetink klinisch fysicus - audioloog Onderwerpen Werking van het gehoor Gehoorverlies Gehoordiagnostiek op het Audiologisch Centrum (AC) Gehoorrevalidatie op het

Nadere informatie

Behandeling en revalidatie van blijvende gehoorschade: hoortoestellen en cochleaire implantatie in een multidisciplinaire benadering

Behandeling en revalidatie van blijvende gehoorschade: hoortoestellen en cochleaire implantatie in een multidisciplinaire benadering Behandeling en revalidatie van blijvende gehoorschade: hoortoestellen en cochleaire implantatie in een multidisciplinaire benadering een presentatie aan de hand van casussen dr.ir. Cas Smits klinisch fysicus-audioloog

Nadere informatie

Gehoorscreening en -diagnostiek in een NICU-populatie

Gehoorscreening en -diagnostiek in een NICU-populatie Gehoorscreening en -diagnostiek in een NICU-populatie André Goedegebure, Saskia Coenraad, Hans Hoeve Afdeling KNO, Erasmus MC Rotterdam Sophia Kinder Ziekenhuis (SKZ) Vergroot risico gehoorverlies NICU

Nadere informatie

Meningitis: het belang van gedegen multidisciplinaire diagnostiek van gehoor en communicatie De rol van het AC

Meningitis: het belang van gedegen multidisciplinaire diagnostiek van gehoor en communicatie De rol van het AC Meningitis: het belang van gedegen multidisciplinaire diagnostiek van gehoor en communicatie De rol van het AC Yvonne Simis, klinisch fysicus-audioloog, VUmc 12 oktober 2011 Inhoud De rol van het AC in

Nadere informatie

CMV en slechthorendheid diagnostiek, behandeling & revalidatie

CMV en slechthorendheid diagnostiek, behandeling & revalidatie Derde VUmc nascholingsdag over het jonge slechthorende kind CMV en slechthorendheid diagnostiek, behandeling & revalidatie Vrijdag 22 maart 2013 NEMO AMSTERDAM Het jonge slechthorende kind Vroege detectie,

Nadere informatie

Neonatale gehoorscreening, en daarna

Neonatale gehoorscreening, en daarna Maastricht University Medical Centre MUMC Neonatale gehoorscreening, en daarna de zorg voor het slechthorende kind JR Hof 27 mei 2014 Gehoorscreening Doel Aantonen van een permanent conductief, perceptief

Nadere informatie

Gehoorverlies na Meningitis diagnostiek, preventie & behandeling

Gehoorverlies na Meningitis diagnostiek, preventie & behandeling Tweede VUmc nascholingsdag over het jonge slechthorende kind Gehoorverlies na Meningitis diagnostiek, preventie & behandeling Woensdag 12 oktober 2011 NEMO AMSTERDAM Het jonge slechthorende kind Vroege

Nadere informatie

CI-ON en bilaterale CI in Nederland: de stand van zaken

CI-ON en bilaterale CI in Nederland: de stand van zaken CI-ON en bilaterale CI in Nederland: de stand van zaken Dr.ir. C. Smits, klinisch fysicus-audioloog KNO-Audiologie VU medisch centrum Amsterdam Inhoud CION Doelstellingen CION Bilaterale CI bij kinderen

Nadere informatie

Zorgtraject na de neonatale gehoorscreening

Zorgtraject na de neonatale gehoorscreening Zorgtraject na de neonatale gehoorscreening Dr.L.Ruytjens klinisch fysicus-audioloog Sophia Kinderziekenhuis Rotterdam mede namens L.Heijkoop en A.Verbaan logopedisten Inhoud Neonatale gehoorscreening

Nadere informatie

Neonatale gehoordiagnostiek

Neonatale gehoordiagnostiek Neonatale gehoordiagnostiek Hoe je met klikken verder komt Terugkomdag ALGO-screeners 17 januari 2018 Samuel Hoekman klinisch fysicus - audioloog Wat ga ik vertellen Outline Gehoor Gehooronderzoek Screening

Nadere informatie

Figuur Fout! Geen tekst met opgegeven opmaakprofiel in document.-1 Cochleair implantaat

Figuur Fout! Geen tekst met opgegeven opmaakprofiel in document.-1 Cochleair implantaat Cochleair implantaat Inleiding Als iemand doof of zeer ernstig slechthorend is en hoortoestellen brengen (nog langer) onvoldoende resultaat met zich mee, dan wordt tegenwoordig een cochleair implantaat

Nadere informatie

Gehoordiagnostiek neonataal CASUS

Gehoordiagnostiek neonataal CASUS Gehoordiagnostiek neonataal CASUS Presentatie Nascholingsdag audiologen te Utrecht Vrijdag 17 maart 2006 Age Hoekstra klinisch fysicus-audioloog Audiologisch Centrum van de Prof. J.J. Groen Stichting Amersfoort

Nadere informatie

Programma Terugkomdag NICU neonatale gehoorscreening 2016

Programma Terugkomdag NICU neonatale gehoorscreening 2016 Programma Terugkomdag NICU neonatale gehoorscreening 2016 Programma: Vanaf 13.30u: Ontvangst 13.45u: Resultaten NICU neonatale gehoorscreening 1998-2015 Mw. Dr. H.L.M. van Straaten, Isala Zwolle 14.15u:

Nadere informatie

5 jaar AABR neonatale gehoorscreening in Nederlandse NICU s

5 jaar AABR neonatale gehoorscreening in Nederlandse NICU s 5 jaar AABR neonatale gehoorscreening in Nederlandse NICU s Irma van Straaten kinderarts-neonatoloog Isala klinieken Zwolle Paul Verkerk arts epidemioloog TNO Kwaliteit van Leven Leiden Mw Dr HLM van Straaten

Nadere informatie

Isala Vrouw-kindcentrum

Isala Vrouw-kindcentrum Isala Vrouw-kindcentrum Terugkomdag NICU AABR neonatale gehoorscreening Auteur: K.S de Graaff-Korf Datum: 17 januari 2018 Isala Vrouw-kindcentrum Welkom! AMC VUMC SKZ WKZ AZN MMC LUMC / JKZ UMCG AZM Isala

Nadere informatie

AANGEBOREN GEHOORSTOORNISSEN:

AANGEBOREN GEHOORSTOORNISSEN: AANGEBOREN GEHOORSTOORNISSEN: DIAGNOSE, BEHANDELING/REVALIDATIE, ETIOLOGIE Els De Leenheer, MD, PhD Dienst Neus-, Keel- Oorheelkunde Universitair ziekenhuis Gent Conductief gehoorverlies Uitwendig oor

Nadere informatie

Cochleaire implantatie bij volwassenen

Cochleaire implantatie bij volwassenen Cochleaire implantatie bij volwassenen Sommige zeer ernstig slechthorende of dove mensen kunnen zelfs met krachtige hoortoestellen niet of nauwelijks spraakverstaan. Een cochleair implantaat (CI) kan ervoor

Nadere informatie

Congenitale slechthorendheid

Congenitale slechthorendheid Congenitale slechthorendheid Anamnese Aat Neon is een premature boreling (32 weken) die beademd moet worden omwille van respiratoire insufficiëntie. Als Aat gunstig evolueert en het moment nadert waarop

Nadere informatie

Wachtlijsten Erasmus MC-Sophia

Wachtlijsten Erasmus MC-Sophia Wachtlijsten Erasmus MC-Sophia Deze wachttijden zijn bijgewerkt in Februari 2017. De wachttijden worden elke maand tussen de 1e en uiterlijk de 10e dag van de maand geactualiseerd. In het Erasmus MC vindt

Nadere informatie

Gevolgen van slechthorendheid voor de ontwikkeling, gezinsbegeleiding en samenwerking met het CB

Gevolgen van slechthorendheid voor de ontwikkeling, gezinsbegeleiding en samenwerking met het CB Gevolgen van slechthorendheid voor de ontwikkeling, gezinsbegeleiding en samenwerking met het CB Bettie Carmiggelt Arts M&G - Adviseur NCJ Noëlle Uilenburg Manager Onderzoek en Ontwikkeling & Vroegtijdige

Nadere informatie

Congenitaal gehoorverlies en de kinderarts. CDS symposium 17 maart 2010 Margot Mulder, kinderarts

Congenitaal gehoorverlies en de kinderarts. CDS symposium 17 maart 2010 Margot Mulder, kinderarts Congenitaal gehoorverlies en de kinderarts CDS symposium 17 maart 2010 Margot Mulder, kinderarts Kindergeneeskundig onderzoek naar de oorzaak van het congenitaal gehoorverlies doel Patiënt: te verwachten

Nadere informatie

Etiologisch onderzoek naar slechthorendheid op de kinderleeftijd. Sarina Kant & Rosanne van Velzen 27-09-2013

Etiologisch onderzoek naar slechthorendheid op de kinderleeftijd. Sarina Kant & Rosanne van Velzen 27-09-2013 Etiologisch onderzoek naar slechthorendheid op de kinderleeftijd Sarina Kant & Rosanne van Velzen 27-09-2013 Etiologisch onderzoek naar slechthorendheid op de kinderleeftijd Richtlijn Multidisciplinaire

Nadere informatie

CAT Combined Approach Tympanoplastiek Sanering Radicalisatie. Schoonmakende (sanerende) ooroperatie

CAT Combined Approach Tympanoplastiek Sanering Radicalisatie. Schoonmakende (sanerende) ooroperatie CAT Combined Approach Tympanoplastiek Sanering Radicalisatie Schoonmakende (sanerende) ooroperatie Een sanerende ooroperatie is erop gericht een chronische oorontsteking van het middenoor te verhelpen.

Nadere informatie

Objectieve Diagnostiek. Tympanometrie Oto-Akoestische Emissies BERA Rechts 70 db, Links 90 db

Objectieve Diagnostiek. Tympanometrie Oto-Akoestische Emissies BERA Rechts 70 db, Links 90 db Objectieve Diagnostiek - casuïstiek - Arjan J Bosman en Henriëtte Koch Audiologisch Centrum UMC St Radboud Nijmegen Objectieve Diagnostiek Tympanometrie, stapedius reflexen functionaliteit middenoor Oto-Akoestische

Nadere informatie

3.013 OU3,0 - 5 FES. 20,4. College voor Zorgverzekeringen. > Retouradres Postbus 320, 1110 AH Diemen

3.013 OU3,0 - 5 FES. 20,4. College voor Zorgverzekeringen. > Retouradres Postbus 320, 1110 AH Diemen 3.013 OU3,0-5 FES. 20,4 Zorgverzekeringen > Retouradres Postbus 320, 1110 AH Diemen Aan de Geschillencommissie van Stichting Klachten en Geschillen Zorgverzekeringen (SKGZ) T.a.v. mevrouw Postbus 291 3700

Nadere informatie

MRI van de hersenen bij congenitale cytomegalovirus infectie

MRI van de hersenen bij congenitale cytomegalovirus infectie MRI van de hersenen bij congenitale cytomegalovirus infectie Department of Pediatrics / Child Neurology Center for Childhood White Matter Disorders VU University Medical Center Amsterdam, NL Hersenen en

Nadere informatie

Audiometrie. Bij mensen met een verstandelijke beperking. Henriëtte Koch Audiologisch Centrum

Audiometrie. Bij mensen met een verstandelijke beperking. Henriëtte Koch Audiologisch Centrum Audiometrie Bij mensen met een verstandelijke beperking Henriëtte Koch Audiologisch Centrum Voorwaarden aan onderzoeker Affiniteit met de doelgroep Kunnen observeren Geduld, duidelijke structuur kunnen

Nadere informatie

kno specialisten in keel-, neus- & oorheelkunde Plotselinge doofheid

kno specialisten in keel-, neus- & oorheelkunde Plotselinge doofheid kno haarlemmermeer specialisten in keel-, neus- & oorheelkunde Plotselinge doofheid Eigenlijk is het beter te spreken van plotseling gehoorsverlies, omdat met doofheid strikt genomen volledig verlies van

Nadere informatie

Cochleaire Implantatie (CI)

Cochleaire Implantatie (CI) Cochleaire Implantatie (CI) Cochleaire Implantatie (CI) 1. Inleiding 3 2. Hoe wordt geluid in ons oor verwerkt? 3 3. Wat is een Cochleair Implantaat? 3 4. Wat kan een Cochleair Implantaat? 6 5. Procedure

Nadere informatie

Samenvatting. 11 Samenvatting

Samenvatting. 11 Samenvatting Samenvatting Cochleaire implantatie (CI) is een ingreep die tot doel heeft de gehoorstoornis van mensen met aangeboren of verworven doofheid te verminderen. Het implantaat stimuleert via elektroden die

Nadere informatie

Revalidatie van het gehoor bij volwassenen

Revalidatie van het gehoor bij volwassenen Revalidatie van het gehoor bij volwassenen Gehoor en communicatie zijn van groot belang voor de mens. Wanneer er een beperking van gehoor, spraak of taal optreedt, heeft dat vaak grote gevolgen voor het

Nadere informatie

De nieuwe richtlijn otitis media in de tweede lijn: een synopsys. Roger Damoiseaux

De nieuwe richtlijn otitis media in de tweede lijn: een synopsys. Roger Damoiseaux De nieuwe richtlijn otitis media in de tweede lijn: een synopsys Roger Damoiseaux Otitis Media bij kinderen in de tweede lijn INITIATIEF: Nederlandse Vereniging voor KNO-heelkunde en Heelkunde van het

Nadere informatie

PREVALENTIE EN DIAGNOSTIEK VAN SLECHTHORENDHEID BIJ PERSONEN MET EEN VERSTANDELIJKE BEPERKING EN AUTISMESPECTRUMSTOORNIS

PREVALENTIE EN DIAGNOSTIEK VAN SLECHTHORENDHEID BIJ PERSONEN MET EEN VERSTANDELIJKE BEPERKING EN AUTISMESPECTRUMSTOORNIS Utrecht 2 november 2007 PREVALENTIE EN DIAGNOSTIEK VAN SLECHTHORENDHEID BIJ PERSONEN MET EEN VERSTANDELIJKE BEPERKING EN AUTISMESPECTRUMSTOORNIS CHRIS DE BAL DEP. LOGOPEDIE EN AUDIOLOGIE LESSIUS HOGESCHOOL

Nadere informatie

BPPV komt eerder zelden voor

BPPV komt eerder zelden voor BPPV komt eerder zelden voor Dr.Hélène Valcke NKO Vertigo: tips en valkuilen Een overwegend % vertigo patiënten met positie gebonden vertigo krijgen de diagnose BPPV zonder investigatie. Echter elke vestibulaire

Nadere informatie

cochleaire implantatie bij kinderen

cochleaire implantatie bij kinderen cochleaire implantatie bij kinderen inleiding Een cochleair implantaat (CI) is een hulpmiddel dat ernstig slechthorende of dove kinderen en volwassenen de mogelijkheid biedt om geluid en spraak te kunnen

Nadere informatie

Use it or loose it Kolb, 1989

Use it or loose it Kolb, 1989 Use it or loose it Kolb, 1989 LICHTPERCEPTIE: Bij ontbreken lichtwaarneming eerste 4 mnd degeneratie zenuwvezels retina naar visuele cortex. Volledig cataract eerste 4 mnd totale blindheid Volledig cataract

Nadere informatie

hoofd, hals en zenuwstelsel info voor patiënten Cochleair implantaat Vooronderzoeken

hoofd, hals en zenuwstelsel info voor patiënten Cochleair implantaat Vooronderzoeken hoofd, hals en zenuwstelsel info voor patiënten Cochleair implantaat Vooronderzoeken Inhoud 01 Vooronderzoeken... 04 02 Operatie... 08 03 Kosten... 08 04 Contactgegevens... 10 05 Schema... 11 01. Vooronderzoeken

Nadere informatie

Plotselinge doofheid. Wat is plotselinge doofheid?

Plotselinge doofheid. Wat is plotselinge doofheid? Deze brochure heeft tot doel u informatie te geven over plotselinge doofheid. Als u recent voor deze aandoening bij een Keel, Neus- en Oorarts (KNO- arts) bent geweest, dan kunt u in deze brochure daar

Nadere informatie

Verloop pieklatentie vs intensiteit

Verloop pieklatentie vs intensiteit Neonatale screening - OAE Audiometrie bij Jonge Kinderen Mogelijkheden en Valkuilen Arjan J Bosman Audiologisch Centrum UMC St Radboud Nijmegen Neonatale screening - ALGO Objectieve Diagnostiek Tympanometrie,

Nadere informatie

VWVJ. Karen Van Doorslaer Referatendag - 15/12/2006 ONTWIKKELING VAN STANDAARD GEHOORONDERZOEK IN HET CLB

VWVJ. Karen Van Doorslaer Referatendag - 15/12/2006 ONTWIKKELING VAN STANDAARD GEHOORONDERZOEK IN HET CLB ONTWIKKELING VAN STANDAARD VWVJ GEHOORONDERZOEK IN HET CLB Karen Van Doorslaer Referatendag - 15/12/2006 Inhoud 1. Het opstellen van een screeningsprogramma 2. Ontwikkeling van standaard GEHOOR : Afgelegde

Nadere informatie

Cochleaire implantatie en logopedie

Cochleaire implantatie en logopedie Cochleaire implantatie en logopedie Nancy de Ruiter- Flokstra Logopediste NSDSK nderuiter@nsdsk.nl Het cochleaire implantaat Het CI-team Revalidatie en logopedie Het Cochleaire Implantaat Het oor Hoe een

Nadere informatie

Hoortoestelaanpassing bij kinderen met het Down Syndroom

Hoortoestelaanpassing bij kinderen met het Down Syndroom Hoortoestelaanpassing bij kinderen met het Down Syndroom Sander Ubbink klinisch fysicus audioloog i.o. academisch ziekenhuis Maastricht inhoud: prevalentie otologische problemen diagnostiek rehabilitatie

Nadere informatie

cytomegalovirus infectie in de zwangerschap en de auditieve gevolgen op het kind

cytomegalovirus infectie in de zwangerschap en de auditieve gevolgen op het kind cytomegalovirus infectie in de zwangerschap en de auditieve gevolgen op het kind NVA 19 april 2007 Dr HLM van Straaten neonatoloog Inhoud Introductie CMV CMV manifestaties CMV epidemiologie CMV en auditieve

Nadere informatie

Lange termijn follow-up van neonataal vastgesteld gehoorverlies in de NICU populatie

Lange termijn follow-up van neonataal vastgesteld gehoorverlies in de NICU populatie Lange termijn follow-up van neonataal vastgesteld gehoorverlies in de NICU populatie K.S. de Graaff-Korf 17 januari 2018 Isala Vrouw-kindcentrum Introductie Aanleiding voor follow-up onderzoek was met

Nadere informatie

Gehoorverlies bij kinderen

Gehoorverlies bij kinderen Libra Audiologie Gehoorverlies bij kinderen Onlangs heeft u de mededeling gekregen dat uw kind slechthorend is. Er komt dan ineens veel op u af, er zijn zoveel vragen te stellen en beslissingen te nemen.

Nadere informatie

Neuro Zti electodes. Doel van de studie. Exclusie criteria. Selectie criteria 31/10/2017

Neuro Zti electodes. Doel van de studie. Exclusie criteria. Selectie criteria 31/10/2017 Bilaterale cochleaire implantatie met het Neuro Zti system van Oticon Medical Wendy Huinck, Lucas Mens, Sebastian Ausili, Martijn Agterberg, Emmanuel Mylanus Hearing & Implants, Radboudumc Nijmegen Donders

Nadere informatie

Horen en CMV. Leiden CONCERT study. Dr.ir. Wim Soede, klinisch fysicus audioloog. KNO/Centrum Audiologie en Hoorimplantaten LEIDEN

Horen en CMV. Leiden CONCERT study. Dr.ir. Wim Soede, klinisch fysicus audioloog. KNO/Centrum Audiologie en Hoorimplantaten LEIDEN Horen en CMV Leiden CONCERT study Dr.ir. Wim Soede, klinisch fysicus audioloog KNO/Centrum Audiologie en Hoorimplantaten LEIDEN Slecht horen met één of twee oren Richting horen Hoofdschaduw: tactisch zitten?

Nadere informatie

Operaties aan het oor

Operaties aan het oor KNO Operaties aan het oor Het Antonius Ziekenhuis vormt samen met Thuiszorg Zuidwest Friesland de Antonius Zorggroep Uw KNO-arts heeft voorgesteld om uw oorklachten te behandelen met een operatie. Deze

Nadere informatie

Trommelvliesbuisjes. Dagbehandeling / kort verblijf

Trommelvliesbuisjes. Dagbehandeling / kort verblijf Trommelvliesbuisjes Dagbehandeling / kort verblijf Beter voor elkaar 2 Inleiding Omdat uw kind regelmatig last heeft van oorklachten, zoals oorpijn, pijn bij het slikken en minder goed horen, heeft de

Nadere informatie

Bijlage I Indicatoren en kwaliteitsnormen

Bijlage I Indicatoren en kwaliteitsnormen Bijlage I Indicatoren en kwaliteitsnormen Aanpassingen per 1 januari 2015 Definities normen, streefwaarden en n Norm Doel: Definitie: bewaken van de publieke waarden van de uitvoering. is een minimale

Nadere informatie

Verwijderen oorontsteking (cholesteatoom)

Verwijderen oorontsteking (cholesteatoom) Verwijderen oorontsteking (cholesteatoom) In overleg met de behandelend arts is besloten tot een ooroperatie. Deze behandeling vindt plaats tijdens een dagopname op de Chirurgische Dagbehandeling (CDB)

Nadere informatie

Gehooronderzoek. Audiologisch Centrum. Afdeling KNO

Gehooronderzoek. Audiologisch Centrum. Afdeling KNO Gehooronderzoek Audiologisch Centrum Afdeling KNO Een Audiologisch Centrum is gespecialiseerd in onderzoek en advies voor mensen met gehoorproblemen. U komt bij het Audiologisch Centrum omdat een huisarts

Nadere informatie

CHOLESTEATOOM. Dr. T. Crins

CHOLESTEATOOM. Dr. T. Crins CHOLESTEATOOM Dr. T. Crins Welkom In overleg met uw behandelend arts heeft u besloten tot een ooroperatie op de afdeling Neus-, Keel- en Oorziekten van het Sint-Franciscusziekenhuis te Heusden-Zolder.

Nadere informatie

patiënteninformatie trommelvliesbuisjes bij kinderen

patiënteninformatie trommelvliesbuisjes bij kinderen patiënteninformatie trommelvliesbuisjes bij kinderen In overleg met de KNO-arts heeft u besloten om bij uw kind trommelvliesbuisjes te laten plaatsen. In deze folder geven wij u inhoudelijke informatie

Nadere informatie

Vervangen van de stijgbeugel bij otosclerose

Vervangen van de stijgbeugel bij otosclerose Vervangen van de stijgbeugel bij otosclerose In overleg met uw behandelend arts heeft u besloten tot een ooroperatie op de afdeling Keel-, Neus- en Oorheel-kunde (KNO) van het Radboudumc. Deze folder

Nadere informatie

Neonatale gehoorscreening

Neonatale gehoorscreening Neonatale gehoorscreening Anneke Meuwese-Jongejeugd programmacoördinator 1 Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Geen / Zie hieronder Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties

Nadere informatie

In CANG aanwezig. landelijke TNO- NICU database. Termijn$ I ja tekst. I ja tekst. I ja tekst. I ja tekst.

In CANG aanwezig. landelijke TNO- NICU database. Termijn$ I ja tekst. I ja tekst. I ja tekst. I ja tekst. Wordt gereviseerd. Nieuwe versie oktober 2017 op de website Minimale gegevensset voor de neonatale gehoorscreening door de Jeugdgezondheidszorg Ontwikkeld door C.P.B. van der Ploeg en P. van Dommelen TNO

Nadere informatie

Page 1. Gehoortesten Hoortoestellen Implantaten. Paul J Govaerts, MSc, MD, PhD. The Eargroup & Univ Antwerp Antwerp - Belgium

Page 1. Gehoortesten Hoortoestellen Implantaten. Paul J Govaerts, MSc, MD, PhD. The Eargroup & Univ Antwerp Antwerp - Belgium Apparatuur & Audiologie Paul J Govaerts, MSc, MD, PhD The Eargroup & Univ Antwerp Antwerp - Belgium Apparatuur & Audiologie Het gehoor Gehoortesten Hoortoestellen Implantaten Page 1 Apparatuur & Audiologie

Nadere informatie

Cochleair implantaat

Cochleair implantaat hoofd, hals en zenuwstelsel info voor de patiënt Cochleair implantaat Vooronderzoeken UZ Gent, Dienst Neus-, Keel- en Oorheelkunde Cochleair implantaat: vooronderzoeken Voor de beslissing wordt genomen

Nadere informatie

VWVJ. Karen Van Doorslaer Referatendag - 07/12/2007 ONTWIKKELING VAN STANDAARD GEHOORONDERZOEK IN HET CLB

VWVJ. Karen Van Doorslaer Referatendag - 07/12/2007 ONTWIKKELING VAN STANDAARD GEHOORONDERZOEK IN HET CLB ONTWIKKELING VAN STANDAARD VWVJ GEHOORONDERZOEK IN HET CLB Karen Van Doorslaer Referatendag - 07/12/2007 Opstellen van een screeningsprogramma Literatuurstudie Inventarisatie van de huidige werkwijze en

Nadere informatie

Welkom op het Informatiemoment Standaard gehoor oktobercyclus

Welkom op het Informatiemoment Standaard gehoor oktobercyclus Welkom op het Informatiemoment Standaard gehoor oktobercyclus VOORMIDDAG Inleiding: doelstellingen Doelstelling 1 Doelstelling 3 Casusbespreking Praktische voorbereiding: Hoe gaan we het doen? Overzicht

Nadere informatie

Naam kind... Geboortedatum kind... Naam moeder. Naam vader. Deze vragenlijst is ingevuld door.. postcode en woonplaats. Datum.

Naam kind... Geboortedatum kind... Naam moeder. Naam vader. Deze vragenlijst is ingevuld door.. postcode en woonplaats. Datum. Universitair Medisch Centrum Hearing & Genes Beste ouder(s), verzorger(s), Uw kind is aangemeld bij Hearing & Genes in Nijmegen voor onderzoek naar de mogelijke oorzaak van zijn/haar gehoorsverlies. Graag

Nadere informatie

Diagnostiek bij Auditieve Neuropathie. Bert van Zanten Klinisch-fysicus/Audioloog UMCU

Diagnostiek bij Auditieve Neuropathie. Bert van Zanten Klinisch-fysicus/Audioloog UMCU Diagnostiek bij Auditieve Neuropathie Bert van Zanten Klinisch-fysicus/Audioloog UMCU Overzicht Een casus avant la lettre Auditory Neuropathy Spectrum Disorder Geheugenopfrissing anatomie en fysiologie

Nadere informatie

trommelvliesbuisjes Informatie voor ouders / verzorgers

trommelvliesbuisjes Informatie voor ouders / verzorgers trommelvliesbuisjes Informatie voor ouders / verzorgers Uw kind krijgt trommelvliesbuisjes In overleg met uw KNO-arts krijgt uw kind trommelvliesbuisjes. Uw kind wordt voor deze operatie één dagdeel opgenomen

Nadere informatie

DOOFHEID: genen of decibels? Dr. Jenneke van den Ende, klinisch geneticus

DOOFHEID: genen of decibels? Dr. Jenneke van den Ende, klinisch geneticus DOOFHEID: genen of decibels? Dr. Jenneke van den Ende, klinisch geneticus Antwerpse geneeskundige dagen 14/15-9-2018 DOOFHEID Frequent probleem - congenitaal - op latere leeftijd Congenitaal gehoorsverlies

Nadere informatie

Kind en gehoor. Universitair Revalidatiecentrum voor Communicatiestoornissen. Informatiebrochure patiënten

Kind en gehoor. Universitair Revalidatiecentrum voor Communicatiestoornissen. Informatiebrochure patiënten Kind en gehoor Universitair Revalidatiecentrum voor Communicatiestoornissen Informatiebrochure patiënten 2 Kind en gehoor 3 Beste ouders, U bent naar onze dienst verwezen omdat er op basis van de neonatale

Nadere informatie

WAT GEHOORVERLIES EIGENLIJK BETEKENT

WAT GEHOORVERLIES EIGENLIJK BETEKENT WAT GEHOORVERLIES EIGENLIJK BETEKENT Hoe weet u of u gehoorverlies heeft? De kans is groot dat u de laatste bent die dat weet. De meeste gehoorverliezen ontwikkelen zich namelijk zo geleidelijk dat u het

Nadere informatie

Functioneren van het oor / buisjes

Functioneren van het oor / buisjes Afdeling: Onderwerp: KNO 1 Buisjes Functioneren van het oor Aan het oor onderscheidt men drie delen: uitwendig oor, middenoor en binnenoor. Het uitwendig oor bestaat uit de oorschelp en de uitwendige gehoorgang,

Nadere informatie

Cochleaire implantatie stap voor stap. Because sound matters

Cochleaire implantatie stap voor stap. Because sound matters Cochleaire implantatie stap voor stap Because sound matters Inhoud Inleiding... 3 Hoe horen werkt... 4 Verschillende soorten gehoorverlies... 5 Wat is een cochleair implantaat?... 6 Hoe werkt het cochleair

Nadere informatie

SAMENVATTING VOOR DE NIET MEDISCH ONDERLEGDE LEZER

SAMENVATTING VOOR DE NIET MEDISCH ONDERLEGDE LEZER 9 SAMENVATTING VOOR DE NIET MEDISCH ONDERLEGDE LEZER In dit proefschrift zijn de eerste resultaten van de DECIBEL-study besproken. DECIBEL is het acroniem voor DEVELOPMENTAL EVALUATION OF CHILDREN: IMPACT

Nadere informatie

OPERATIES AAN HET OOR

OPERATIES AAN HET OOR OPERATIES AAN HET OOR In deze folder geeft het Ruwaard van Putten Ziekenhuis u algemene informatie over de diverse operatiemogelijkheden aan het oor. Leest u deze informatie zorgvuldig. Indien voor u van

Nadere informatie

Ooroperatie: cochleaire implantatie (ci)

Ooroperatie: cochleaire implantatie (ci) Heeft u opmerkingen of suggesties i.v.m. deze brochure? Geef ons gerust een seintje! Dienst kwaliteit E-mail: info@jessazh.be Tel: 011 33 55 11 Ooroperatie: cochleaire implantatie (ci) Jessa Ziekenhuis

Nadere informatie

ZIEKTE VAN MÉNIÈRE Keel-, Neus- en Oorheelkunde FRANCISCUS VLIETLAND

ZIEKTE VAN MÉNIÈRE Keel-, Neus- en Oorheelkunde FRANCISCUS VLIETLAND ZIEKTE VAN MÉNIÈRE Keel-, Neus- en Oorheelkunde FRANCISCUS VLIETLAND Inleiding In deze folder vindt u informatie over de ziekte van Ménière. Bij de ziekte van Ménière heeft u last van een combinatie van

Nadere informatie

CMV screening Versie 2. dec 2016

CMV screening Versie 2. dec 2016 CMV screening Versie 2. dec 2016 Beoordelaars: F. Maingay-de Groof, B. Boersma, GJ Blok, C.Akkerman Inleiding Het Cytomegalovirus (CMV) kan de foetus transplacentair infecteren en aanleiding geven tot

Nadere informatie

Gehooronderzoek. Figuur 1. Stemvork

Gehooronderzoek. Figuur 1. Stemvork Gehooronderzoek Als u met klachten over het gehoor bij een keel-, neus- en oor-arts (KNO-arts) komt, zal de arts een aantal vragen stellen om het probleem beter te kunnen begrijpen. De vragen hebben onder

Nadere informatie

Libra R&A locatie Leijpark. Gehoor en gehooronderzoek bij VIN-revalidanten. Informatie voor familie en naasten

Libra R&A locatie Leijpark. Gehoor en gehooronderzoek bij VIN-revalidanten. Informatie voor familie en naasten Libra R&A locatie Leijpark Gehoor en gehooronderzoek bij VIN-revalidanten Informatie voor familie en naasten Uw kind/partner/naaste volgt het programma Vroege Intensieve Neurorevalidatie (VIN) van Libra

Nadere informatie

Interventies bij slechthorende kinderen

Interventies bij slechthorende kinderen Interventies bij slechthorende kinderen samenwerking met de JGZ Noëlle Uilenburg Onderzoek en Ontwikkeling Vroegtijdige Onderkenning Gehoorstoornissen 6 november 2014 Disclosure belangen spreker Noëlle

Nadere informatie

Inleiding. Gehooronderzoek

Inleiding. Gehooronderzoek Gehooronderzoek Inleiding Deze brochure heeft tot doel u informatie te geven over allerlei vormen van gehooronderzoek. Als u voor gehooronderzoek binnenkort bij een keel -, neus- en oorarts (kno-arts)

Nadere informatie

Ooroperatie. Keel- neus- en oorheelkunde

Ooroperatie. Keel- neus- en oorheelkunde 1/5 Keel- neus- en oorheelkunde Ooroperatie Inleiding Uw Keel- Neus- Oorarts heeft voorgesteld om uw oorklachten te behandelen met een operatie. Deze folder heeft tot doel om u wat informatie te geven

Nadere informatie

Producten. Onderwijs. Zorg. Audiologisch Centrum - Multidisciplinaire diagnostiek. - Basis- en voortgezet onderwijs Cluster 2 - Ambulante begeleiding

Producten. Onderwijs. Zorg. Audiologisch Centrum - Multidisciplinaire diagnostiek. - Basis- en voortgezet onderwijs Cluster 2 - Ambulante begeleiding Doelgroep Kinderen en volwassen van alle leeftijden waarbij een vermoeden van of sprake is van problemen op het gebied van: - Gehoor - Spraak en taal - Communicatie Producten Onderwijs - Basis- en voortgezet

Nadere informatie

Auditieve verwerkingsproblemen na niet aangeboren hersenletsel (NAH)

Auditieve verwerkingsproblemen na niet aangeboren hersenletsel (NAH) Auditieve verwerkingsproblemen na niet aangeboren hersenletsel (NAH) Voordracht 1 (theorie) Nederlandse Vereniging voor Audiologie 28 sept. 2007 K.H. Woldendorp revalidatiearts Overzicht voordracht Inleiding

Nadere informatie

Het belang van een goed gehoor

Het belang van een goed gehoor Publiekslezing UMC Utrecht Het belang van een goed gehoor - Behandelingen bij een slecht gehoor - Jeroen Peters, arts-onderzoeker Keel-Neus-Oorheelkunde Afdeling Keel-Neus-Oorheelkunde en Heelkunde van

Nadere informatie

Medische oorzaken van gecombineerde visuele en auditieve handicaps

Medische oorzaken van gecombineerde visuele en auditieve handicaps Medische oorzaken van gecombineerde visuele en auditieve handicaps R.J.C. Admiraal, R.J.E. Pennings, J.R.M. Cruysberg (Nijmegen) KNO-NVA vergadering 7 april 2011 Embryologie oog en oor overeenkomsten Neuroectodermale

Nadere informatie

Informatieavond leerkrachten en pedagogisch medewerkers van slechthorende kinderen. Yvonne Simis, klinisch fysicus-audioloog 4 oktober 2012

Informatieavond leerkrachten en pedagogisch medewerkers van slechthorende kinderen. Yvonne Simis, klinisch fysicus-audioloog 4 oktober 2012 Informatieavond leerkrachten en pedagogisch medewerkers van slechthorende kinderen Yvonne Simis, klinisch fysicus-audioloog 4 oktober 2012 Programma 19.30 Opening en inleiding audiologie door: Yvonne Simis,

Nadere informatie

Keel-, Neus- en Oorheelkunde. Ziekte van Ménière.

Keel-, Neus- en Oorheelkunde. Ziekte van Ménière. Keel-, Neus- en Oorheelkunde Ziekte van Ménière www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl KNO039 / Ziekte van Ménière / 03-01-2016 2 Ziekte van Ménière

Nadere informatie

Plotsdoofheid (Sudden deafness)

Plotsdoofheid (Sudden deafness) Keel-, Neus- en Oorheelkunde Plotsdoofheid (Sudden deafness) www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl KNO037 / Plotsdoofheid 2 Plotsdoofheid (Sudden

Nadere informatie

slechthorendheid en hoortoestellen

slechthorendheid en hoortoestellen patiënteninformatie slechthorendheid en hoortoestellen U bent bij de KNO-arts geweest omdat u niet goed hoort. Mogelijk kunt u door een hoortoestel beter gaan horen. Wat kunnen de klachten zijn? Welke

Nadere informatie

Cochleair implantaat: CI

Cochleair implantaat: CI Cochleair implantaat: CI Vera Prijs Inhoud Anatomie van het oor CI systeem CI-traject in UMCUtrecht Mogelijkheden en beperkingen Modaliteiten Toekomstige ontwikkelingen Anatomie van het gehoor Het binnenoor

Nadere informatie

AC Kentalis De poort naar diagnostiek en begeleiding op maat.

AC Kentalis De poort naar diagnostiek en begeleiding op maat. AC Kentalis De poort naar diagnostiek en begeleiding op maat. Harry Simkens 29 maart 2016 Klinisch fysicus audioloog AC Kentalis... is aangesloten bij de FENAC (Federatie van Nederlandse Audiologische

Nadere informatie

Keel- neus- en oorziekten (KNO) TROMMELVLIESBUISJES. dagbehandeling

Keel- neus- en oorziekten (KNO) TROMMELVLIESBUISJES. dagbehandeling Keel- neus- en oorziekten (KNO) TROMMELVLIESBUISJES dagbehandeling Binnenkort wordt uw kind een dag opgenomen voor het plaatsen van trommelvliesbuisjes. In deze folder leest u over de werking van het oor

Nadere informatie

info voor patiënten Cytomegalovirus

info voor patiënten Cytomegalovirus info voor patiënten Cytomegalovirus Inhoud 01 Cytomegalovirus 05 02 Opvolging in het UZ Gent 09 03 Vlaams CMV-register 11 04 Contact 11 01. Cytomegalovirus Wat is het cytomegalovirus? Het cytomegalovirus

Nadere informatie