Gelderse Bestuursscan. Gemeente Arnhem

Transcriptie

1 Gelderse Bestuursscan Gemeente Arnhem

2 Inhoudsopgave Voorwoord 2 Deskresearch 3 Kansen- en ontwikkelanalyse 7 Bijlage: Zelfanalyse 10 Brief aan College van Gedeputeerde Staten van Gelderland 38 1

3 Voorwoord De gemeenten in Gelderland staan voor grote opgaven. Economische, demografische en andere ontwikkelingen vragen om een krachtige gemeenschappelijke aanpak van kansen en problemen. Nieuwe taken op het gebied van zorg, jeugd en arbeidsparticipatie stellen hogere eisen, waardoor gemeenten meer moeten samenwerken. Om deze redenen is in opdracht van de provincie Gelderland en de VNG afdeling Gelderland de adviescommissie gestart met het project Sterk bestuur in Gelderland. Het project gaat na of de Gelderse gemeenten en hun samenwerkingsverbanden voldoende zijn toegerust om ook in de toekomst de kwaliteit te bieden waar inwoners recht op hebben. Om dit te onderzoeken heeft de Adviescommissie de volgende onderzoeksmethoden gehanteerd. Er is gestart met een deskresearch om inzicht te krijgen over de feitelijke situatie van de gemeente. Vervolgens heeft de gemeente een zelfanalyse ingevuld, waarbij zij een beeld heeft geschetst van huidige en toekomstige ontwikkelingen en haar visie daar op. De deskresearch en de zelfanalyse vormden de onderleggers voor het gesprek met het MT, het college en (een delegatie van) de gemeenteraad. Na afloop van dit gesprek is door de Adviescommissie een kansen- en ontwikkelanalyse opgesteld, die de basis vormt voor het regionale rapport en handvatten geeft voor antwoorden op de toekomstbestendigheid van de gemeente, haar positie in de regio en bijbehorende samenwerkingsverbanden. Tot slot danken wij de gemeente voor haar medewerking en de constructieve gesprekken. Namens de adviescommissie Sterk Bestuur in Gelderland, mr. G.J. de Graaf, voorzitter 2

4 Deskresearch De deskresearch op de volgende pagina s is opgesteld op basis van gemeentelijke documenten. 3

5 Gemeente Arnhem De gemeente Arnhem is de hoofdstad van de provincie Gelderland. De reden dat Arnhem de hoofdstad van Gelderland is geworden, heeft te maken met de rol die de stad speelde toen Gelderland nog Gelre heette en een zelfstandig hertogdom was. In het Duivelshuis op de Markt woonde Maarten van Rossem, de gevreesde veldheer van hertog Karel van Gelre in de Gelderse vrijheidsstrijd. Het Duivelshuis, de parken, de deftige huizen en de Rijn herinneren aan de geschiedenis van de stad. Arnhem ligt aan de rivier de Nederrijn en de Sint-Jansbeek, waaraan de stad zich heeft ontwikkeld. De stad ligt zowel ten noorden als ten zuiden van de Rijn. Door de ligging van Arnhem op routes tussen West-, Oost-, Noord- en Zuid-Nederland en dichtbij Duitsland heeft de stad zich kunnen ontwikkelen als handelsstad. In de stad komen zes belangrijke wegen samen, vormt het station een belangrijk spoorwegknooppunt in alle richtingen en is dit het belangrijkste station voor de verbinding met Duitsland. De gemeente Arnhem grenst aan de gemeenten Apeldoorn, Rozendaal, Rheden, Westervoort, Lingewaard, Overbetuwe, Renkum en Ede. Bevolking: Op 1 januari 2014 telde de gemeente Arnhem inwoners. De bevolkingsomvang is in de periode toegenomen met 8%. Over de periode is er sprake van een groei van 4%. De verdeling tussen mannen en vrouwen is nagenoeg gelijk (50,4% is vrouw). De groene druk -de verhouding tussen het aantal 0- tot 19-jarigen en het aantal 20- tot 65-jarigen- bedraagt in de gemeente Arnhem 34,3% (ref. Gelderland 40,1%). De grijze druk -de verhouding tussen het aantal personen van 65 jaar of ouder en het aantal personen van 20 tot 65 jaar- is met 21,1% lager dan de groene druk. De grijze druk is in de gemeente Arnhem lager dan gemiddeld ten opzichte van de groep gemeenten van vergelijkbare grootte. De grijze druk is in de periode toegenomen met 4%. Het aandeel autochtonen bedraagt 85,4% (ref. Gelderland 70,3%) en het aandeel allochtonen 29,7% (ref. Gelderland 14,5%). Werkgelegenheid: In vergelijking met de groep gemeenten van vergelijkbare bevolkingsomvang bevinden zich in de gemeente Arnhem relatief minder vestigingen van bedrijven (101 per inwoners, ref. Gelderland: 113). Het aantal banen (totaal ) per inwoners bedraagt 995 en is daarmee hoger dan in de referentiegroep (en Gelderland: 693 banen per inwoners). In de gemeente bevindt zich relatief veel zakelijke dienstverlening, collectieve dienstverlening en handel. In de gemeente Arnhem bedraagt de functiemengingsindex: 60,2 (score van 0 is woongemeente, score van 100 is werkgemeente). Daarmee is de gemeente meer een werk- dan woongemeente. Woningen: Arnhem had in woningen. 48,3% van de woningvoorraad maakt onderdeel uit van de koopsector. Dit aandeel is lager dan het gemiddelde over de gemeenten uit dezelfde gemeentegrootteklasse ( inwoners). 37,7% van de woningen in de gemeente Arnhem bevindt zich in de sociale huursector, en 14,0% in de particuliere huursector. De gemiddelde woningwaarde (peildatum 1 januari 2013) is , en ligt daarmee lager dan het Gelderse gemiddelde ( , in Gelderland). Inkomen: Het gemiddeld besteedbaar inkomen van particuliere huishoudens in Arnhem is met , lager dan het gemiddelde in de groep gemeenten van vergelijkbare bevolkingsomvang. Dit ligt ook onder het provinciale gemiddelde van , in Gelderland. In de gemeente Arnhem zijn relatief meer personen in de arbeidsproductieve leeftijd aangewezen op een uitkering dan in de vergelijkingsgroep: (177 per inwoners tegenover 125 per inwoners voor heel Gelderland). Ook het aandeel Arbeidsongeschiktheidsuitkeringen is met 79 per hoger dan in de rest van de provincie (70 per 1.000). Gemeenteraad (totaal 39 zetels) D66 8 zetels SP 8 zetels PvdA 5 zetels VVD 4 zetels GroenLinks 4 zetels CDA 3 zetels Zuid Centraal 2 zetels Verenigd Arnhem, Arnhemse Ouderen Partij en Partij voor de Dieren allen: 1 zetel College van Burgemeester en Wethouders Burgemeester Herman Kaiser (CDA) Wethouder Gerrie Elfrink (SP) Wethouder Martijn Leisink (D66) Wethouder Henk Kok (GroenLinks) Wethouder Ine van Burgsteden (CDA) Wethouder Hans Giesing (D66) Wethouder Alex Mink (SP) Gemeentesecretaris Caroline van der Wiel Organisatiemodel: De gemeente Arnhem heeft een directie, die voor de gehele organisatie opdrachtnemer is van het college van Burgemeester en Wethouders. De directie geeft sturing aan de clusters en is verantwoordelijk voor een goede uitvoering van de koers die door het bestuur van de gemeente is uitgezet. De gemeentelijke organisatie is ingedeeld in 9 clusters, met ieder hun eigen afdelingen. Bestuurlijke stabiliteit: De huidige burgemeester, de heer Kaiser, is sinds augustus 2013 burgemeester van Arnhem. Hij is de opvolger van Pauline Krikke die van 2001 tot 2013 deze functie vervulde. De huidige coalitie van SP, D66, GroenLinks en CDA kan rekenen op een meerderheid van 23 zetels. Ten opzichte van de coalitie in de periode is de VVD niet teruggekeerd. Daarvoor in de plaats is het CDA in de coalitie gekomen. Organisatie op orde: De gemeente Arnhem is in 2012 overgestapt op een nieuwe organisatiestructuur, een flexibele netwerkorganisatie met korte lijnen. De nieuwe structuur komt voort uit het streven om vooral de Arnhemmers meer centraal te stellen. Arnhem wil een kleinere organisatie zijn die luistert naar de burgers, instellingen en bedrijven en mét hen tot doordachte en samenhangende oplossingen komt. Het aantal fte in 2013 bedroeg De formatie daalt in de komende jaren nog veel verder, met name ook als resultante van het coalitieakkoord: 2014 =1490, 2015=1428, 2016=1426, 2017=1403, 2018=1383. Voor de komende periode is een aanvullende bezuiniging (t/m 2018) van 6,9 miljoen voorzien. Financiële positie: Arnhem staat onder repressief toezicht van de provincie Gelderland. De inventarisaties van de risico s wordt gedaan met behulp van het programma NARIS. Daarnaast wordt ook periodiek gebruikgemaakt van een stresstest, die speciaal ontwikkeld is voor gemeenten. Arnhem is de afgelopen jaren geconfronteerd met aanzienlijke bezuinigingen van het Rijk, een teruglopende en stilstaande vastgoedmarkt en een groeiende werkloosheid. Deze ontwikkelingen hebben een grote impact op de financiële en vermogenspositie van de gemeente. De vermogenspositie, waarbij de beschikbare weerstandscapaciteit van 48,2 miljoen wordt vergeleken met de berekende benodigde weerstandscapaciteit van 56,8 miljoen (bij een zekerheidspercentage van 90%) en 50,6 miljoen (bij een zekerheidspercentage 75%) blijkt onvoldoende. Inmiddels blijkt dat de vermogenspositie is verbeterd, tot voldoende niveau. Samenwerking: De gemeente Arnhem werkt op veel terreinen samen met andere gemeenten. In november 2012 is de raad geïnformeerd over de ontwikkelingen rond regionale samenwerking in de omgeving. Een van de ontwikkelingen was het initiatief van de burgemeesters van de gemeenten in de stadsregio Arnhem-Nijmegen om na te denken over de toekomst van de samenwerking op dit niveau. Dit initiatief heeft geleid tot de notitie 'Samen voor een krachtige regio!'. In deze notitie is de ambitie beschreven om de vierde economische regio van Nederland te blijven en de scharnierfunctie tussen de Randstad en Duitsland te vervullen. Grote beleidsopdrachten, zoals de decentralisaties, worden samen met de 11 gemeenten in de regio opgepakt. Ook op terrein van leerplicht, milieu, onderhoud wegen, riolering, openbaar groen, verlichting en met de omgevingsdienst (Odra) wordt samengewerkt. Arnhem participeert in de Stadsregio Arnhem-Nijmegen. In G5-verband (naast Arnhem ook Lingewaard, Overbetuwe, Rheden en Renkum) is daarnaast de afgelopen jaren ingezet op samenwerking op operationeel niveau (beleidsarm/piofach). De komende periode moet blijken of daar een aparte intergemeentelijke organisatie voor wordt opgezet.

6 Strategie en Leiderschap: Arnhem is al een aantal jaren bezig met het veranderen van de organisatie, mede ingegeven door vastgestelde taakstellingen. Hoewel de structuur deels leidend is geweest in de planning, zijn de zogenoemde vitale aspecten van de verandering bepalend voor het realiseren van de in de visie genoemde doelen. Met name de aspecten cultuur, leiderschap en sturing zijn daarbij van belang voor het welslagen van de organisatieverandering. De nieuwe cultuur wordt opgebouwd rond de begrippen vertrouwen, samenwerken, resultaat, richting, ruimte en regels. De nieuwe manier van leidinggeven is daar ook op gebaseerd. De nota Nieuwe tijden, anders werken vormt de basis. In 2013 is het Beleidskader Personeel en Organisatie vastgesteld. In dit Beleidskader is aangegeven dat de komende jaren in het teken staan van de afronding, doorontwikkeling en borging van de ingezette veranderingen. De samenleving is in beweging. Het is daarom belangrijk dat er binnen onze organisatie ook sprake is van continue beweging. Dat betekent dat we lerend organiseren en dat medewerkers gestimuleerd worden om verantwoordelijk te zijn voor hun loopbaan en ontwikkeling; de organisatie stimuleert en faciliteert. Interactie met de samenleving: Vanuit de idee van de verbonden stad is het streven om maximaal rendement uit de inzet van alle burgers, organisaties, bedrijven en overheid bij de grootste opgaven van de stad te genereren. Daarbij staat een nieuwe definitie van de verhouding tussen bewoners, organisaties, bedrijven en de gemeentelijke overheid centraal. Dat vraagt qua houding veel van iedereen, niet in de laatste plaats van de gemeentelijke overheid zelf. De Wijkaanpak Nieuwe Stijl behelst 22 wijkactieplannen die zijn samengesteld door wijkgesprekken. De meest recente burgerpeiling dateert uit Hieruit blijkt dat Arnhem voor een drietal onderzochte rollen ongeveer op het gemiddelde scoort. In de gemeente is in 2012 voor het laatst een Klanttevredenheidsonderzoek uitgevoerd. Arnhem scoort hier een 7,7 (gemiddelde provincie is tevens een 7,7). Uit de benchmark Digitale Dienstverlening (Ernst&Young, 2013) scoort Arnhem als nummer drie van Nederland. De volwassenheid van de digitale dienstverlening wordt gebaseerd op de mate waarin burgers en ondernemers producten digitaal kunnen afnemen, de effectiviteit van de zoekmachine en de resultaten van het responsonderzoek. Bezuinigingen: Arnhem heeft een sluitende meerjarenbegroting , al moeten daar de komende jaren nog een groot aantal taakstellingen voor ingevuld/gerealiseerd worden. Doordat bezuinigingen niet een onmiddellijk effect hebben, loopt de vermogenspositie terug. Eind 2010 was de omvang van het eigen vermogen (Algemene reserve en bestemmingsreserves) nog 172 miljoen, in de MJPB miljoen. In de MJPB 2013 en 2014 zijn dan ook maatregelen getroffen om de verslechtering van de vermogenspositie tegen te gaan. Uit de vergelijking van de gemeentelijke jaarcijfers door de VNG blijkt verder dat Arnhem een netto schuld van 4.764, heeft per inwoner (ref. Nederland: 2.456, ). Krimp: In Arnhem is er sprake van een positief migratiesaldo. De gemeente heeft ook te maken met een natuurlijke bevolkingsaanwas, waardoor er de afgelopen jaren sprake was van lichte groei. Arnhem telt nu rond de inwoners. Dat aantal blijft de komende decennia groeien, naar , in 2040 (bron: CBS). Grondproblematiek: Arnhem voert een combinatie van een actief (ontwikkellocaties) en passief grondbeleid. Op dit moment is een herziening van de Nota Grondbeleid uit 2005 in procedure ('Zicht op gegronde keuzes, op moment van schrijven van deze paragraaf is deze nota nog niet vastgesteld), mede ingegeven door de huidige ontwikkelingen op de grond- en vastgoedmarkt. Het motto Actief tenzij' wordt genuanceerd naar meer situationeel grondbeleid. Per project wordt de beste afweging wordt gemaakt tussen (financiële) risico's en inhoudelijk belang voor de stad. Om de grex tegen marktconforme waarden in de boeken te hebben staan, is er de afgelopen jaren voor ruim 90 mln. afgeboekt. De huidige omvang na afboekingen bedraagt 110 mln. De huidige risico s bedragen in totaal circa 25,5 mln. (zekerheidspercentage 90% ) en 22,9 mln. (zekerheidspercentage 75%). Schuytgraaf (woningbouw Arnhem-Zuid) en de Rijnboog (binnenstad ontwikkeling met horeca, cultuur, winkels en wonen)) vormen daarbij de grootste risicolocaties. Samenwerking 4 O s: De gemeente Arnhem werkt op economisch terrein samen met tal van partners. Bijvoorbeeld de KvK, HORA (hotels), kiemt (innovatie), Binnenstadsmanagement, stichting Arnhemse bedrijventerreinen, Oost NV (participatiemaatschappij). Arnhem participeert ook in het regionale Platform Onderwijs en Arbeidsmarkt (POA). Uit de Gelderse mkbmonitor ( ) blijkt dat Arnhem als 27 e scoort van de 56 Gelderse gemeenten. In de gemeente Arnhem bevonden zich in scholen voor het basisonderwijs en 9 scholen voor het voortgezet onderwijs. 34,8% van de scholen in het basisonderwijs behoort tot het openbaar onderwijs. 55,6 % van de scholen in het voortgezet onderwijs behoren tot de categorie speciaal onderwijs. In Arnhem zijn verder het ROC Rijn IJssel, ROC A12, Hogeschool van Arnhem en Nijmegen (HAN), ArtEZ hogeschool voor de kunsten en Arnhem International School gevestigd. Met deze instellingen wordt nauw samengewerkt. Decentralisaties: De gemeente Arnhem werkt met betrekking tot het sociale domein samen in de regio Arnhem. Met 11 gemeenten op het gebied van de Participatiewet en met 12 gemeenten (inclusief Wageningen) als het gaat om de Jeugdzorg en AWBZ/Wmo. De afspraken en een procesbeschrijving staan vermeld in de Regionale Sociale Visie. Jeugdzorg: De jeugdzorg wordt vanaf 1 januari 2015 van het Rijk overgeheveld naar de gemeenten. In het Regionale Transitiearrangement (RTA) waar Arnhem in participeert, staan juridische en financiële componenten. De vervolgstap die nu gemaakt moet worden is dit de vertalen naar lokale opgaven. De regionale visie Zorg voor de jeugd en de nota Naar een veerkrachtige samenleving vormen de uitgangspunten voor de transformatie. De doorontwikkeling van het CJG vindt plaats binnen het transitieteam Jeugdzorg. AWBZ/Wmo: Deze decentralisatie wordt in de regio Arnhem opgepakt. Naar verwachting wordt de landelijke wet- en regelgeving voor begeleiding en persoonlijke verzorging in mei 2014 vastgesteld. Uit de regionale visie blijkt dat er een lokale invulling dient plaats te vinden met betrekking tot de uitvoeringspraktijk. In plaats van de zogenaamde grondslagen in de AWBZ of de verschillende toegangscriteria voor gemeentelijke regelingen hanteert Arnhem voortaan de Zelfredzaamheidsmatrix. Die matrix brengt de zelfredzaamheid van de burger op alle leefgebieden in beeld, met de daarbij behorende arrangementen. Participatiewet: De Contourennota Participatie 2014 staan de kaders voor de uitvoering van de Participatiewet. Arnhem intensiveert de Werkgeversbenadering, zet extra in op de zelfredzaamheid van inwoners en gaat hoogwaardig en activerend handhaven. Op regionale schaal wordt gewerkt aan een gezamenlijke dienstverlening (gemeenten, UWV en Presikhaaf Bedrijven).. Passend Onderwijs: Samenwerkingsverband SWV PassendWijs is verantwoordelijk voor het inrichten en realiseren van Passend Onderwijs in de gemeenten Arnhem, Rheden, Rozendaal, Overbetuwe, Lingewaard en Renkum. SWV PassendWijs bestaat uit 25 besturen van 134 scholen. Alle aangesloten besturen van SWV PassendWijs maken met elkaar afspraken over hoe voor elke leerling zo goed mogelijk Passend Onderwijs kan worden gerealiseerd. Operationele samenwerking: Arnhem neemt deel aan de Omgevingsdienst Regio Arnhem (ODRA). Bij de ODRA is een aantal taken ondergebracht op het gebied van milieu, handhaving en toezicht (basispakket). Jaarlijks moet er een aantal zaken afgestemd worden met de ODRA, hiertoe vindt er periodiek opdrachtgeversoverleg plaats. Op het gebied van veiligheid wordt er samengewerkt met de Veiligheidsregio- en Gezondheidsregio Gelderland Midden (VGGM). In G5-verband (met Renkum, Rheden, Overbetuwe en Lingewaard) is er samenwerking op het gebied van Sport, ICT, Belastingen, Inkoop-en aanbesteding, interim-pool, ingenieursdiensten en subsidies.

7 Bestaande samenwerkingsverbanden: In de programmabegroting zijn de verbonden partijen (rechtspersonen waarin de gemeente een bestuurlijk en financieel belang heeft) opgenomen. Het betreft de volgende samenwerkingen (allen GR): Stadsregio Arnhem-Nijmegen, Veiligheids- en Gezondheidsregio Gelderland-Midden, Werkvoorziening Presikhaaf Bedrijven, Regionaal Historisch Centrum Gelders Archief, Onderwijszaken, Euregio Rijn-Waal, Park Lingezegen, Onderwijszaken en Omgevingsdienst Regio Arnhem (ODRA). Overzichtskaart regionale samenwerkingsverbanden Sociaal Veiligheid Bestuurlijk Fysiek Toelichting: rechtsboven vindt u het aantal samenwerkingsverbanden (per domein) met andere gemeenten. Bij het sociale domein werkt Arnhem bijvoorbeeld samen met 57 andere gemeenten (het gaat bijvoorbeeld om GGD s, Jeugdzorg, Passend Onderwijs, RMC s) in 16 samenwerkingsverbanden. Op de vier kaartafbeeldingen is per domein (sociaal, bestuurlijk, veiligheid en fysiek) te zien met welke gemeenten het meest wordt samengewerkt: hoe donkerder het groen, des te meer samenwerkingsverbanden. Ook kan afgelezen worden in welke richting deze samenwerkingen zich oriënteren, bijvoorbeeld richting het westen of oosten, of juist verspreid per domein. De totale congruentiescore van Arnhem: 18% (gemiddelde Nederland bedraagt tevens 18%).

8 Kansen- en ontwikkelanalyse Op 2 september 2014 heeft de Adviescommissie Sterk Bestuur in Gelderland achtereenvolgens gesproken met delegaties van het college van B&W, het MT en de gemeenteraad. De adviescommissie heeft gesproken met vertegenwoordigers die zeer zelfbewust en met verantwoordelijkheidsgevoel de rol van centrumgemeente oppakken. In de gesprekken is, naast het functioneren van de gemeente zelf, met name veel aandacht besteed aan de rol van Arnhem in de regio en de betekenis van de regio voor de gemeenten. De adviescommissie constateert dat de gemeente Arnhem een duidelijke strategie volgt in het regionale krachtenveld. Met de gemeente Arnhem is de adviescommissie van mening dat, gezien de opgaven waar de gemeenten voor staan, er meer resultaten geboekt zouden moeten worden in het regionaal werken. Daarvoor is meer samenhang en eensgezindheid in de regio noodzakelijk. Dit is een complex vraagstuk. Onderstaand geven wij naar aanleiding van deze gesprekken aan waarin naar onze mening kansen liggen voor de gemeente, alsmede punten die in onze ogen verder ontwikkeld kunnen/moeten worden. Kansen Algemeen beeld Arnhem is een stabiele gemeente met een college dat is samengesteld uit de partijen CDA, SP, D66 en GroenLinks. Arnhem heeft vanwege de samenstelling van de bevolking te maken met grootstedelijke problematieken. De inwoners hebben een gemiddeld inkomen dat wat lager ligt dan gemiddeld in Gelderland en er is een hoger percentage van de bevolking dat een uitkering nodig heeft. Met de stad gaat het goed. Arnhem beschikt over een compleet pakket aan voorzieningen. Financieel is de gemeente op dit moment op orde, maar alertheid is vereist, omdat er nog bezuinigingen moeten worden gerealiseerd. Er is vertrouwen in de voorbereidingen voor de drie transities in het sociaal domein. Dat is een voorbeeld waarbij Arnhem bewust heeft gekozen voor regionale samenwerking. De relatie tussen het college en de raad is constructief. Organisatie De ambtelijke organisatie is gereorganiseerd. Dat heeft geleid tot een plattere structuur met substantieel minder leidinggevenden (van 200 naar 80). Er zijn twee punten die om aandacht vragen. De werkdruk is in onderdelen van de organisatie nog onevenredig hoog en de nieuwe manier van werken vraagt om een andere aanpak van vraagstukken. De gemeente wil gaan van spelbepalend naar regisserend naar faciliterend. De nieuwe rolneming is een kans, maar vraagt wel veel van de medewerkers. Arnhem levert veel ambtelijke en bestuurlijke capaciteit aan de regionale samenwerkingsverbanden. Raad Ook de gemeenteraad is zich zeer bewust van de verantwoordelijkheden die horen bij een centrumgemeente. Als samenwerking in de regio noodzakelijk is, dan is er ook alle bereidheid om daaraan medewerking te verlenen. De inhoud moet leidend zijn bij het aangaan van samenwerkingen. Raadsleden voelen zich op de eerste plaats verantwoordelijk voor de stad Arnhem. Regionale samenwerking moet voordelen voor de stad opleveren. 7

9 Intergemeentelijke samenwerking Het gemeentebestuur en de ambtelijke organisatie denken bij samenwerking consequent in drie niveaus, namelijk de samenwerking met de omliggende gemeenten voor operationele taken, de samenwerking op beleids (uitvoerend) niveau in de agglomeratie Arnhem (inclusief de Liemers gemeenten) en de samenwerking op het terrein van economische ontwikkeling en profilering en vraagstukken op het gebied van bereikbaarheid en mobiliteit met de gemeente Nijmegen. Ontwikkelpunten Raad Belangrijk is dat de raadsleden vinden dat de stad te veel grootse plannen ontwikkelt die uiteindelijk niet daadkrachtig worden uitgevoerd met een realistische planning en afstemming met de bevolking. Dat is een manco dat als gevolg heeft dat de stad niet als betrouwbare (bestuurskrachtige) partner wordt gezien. Grote project kunnen beter in behapbare brokken worden opgeknipt. De raad is slechts beperkt betrokken bij de visieontwikkeling op het terrein van regionale samenwerking. Discussies over belang en strategie van samenwerking zijn volgens de gesprekspartners uit de raad nog onvoldoende gevoerd. Raads(fracties) hebben nauwelijks contacten met fracties van andere gemeenten in de regio. Bij de voorbereiding op de decentralisaties is de raad voldoende betrokken. Er is veel zorg over de beheersbaarheid van de financiële consequenties. Raadsleden vinden dat de input van collega-raadsleden uit Nijmegen in het regionaal werken beter is gestructureerd. Organisatie en financiën Alhoewel de organisatieverandering een positief effect heeft en kansen biedt, zijn er wel zorgen. De rolneming als regiegemeente dreigt niet voldoende tot ontwikkeling te kunnen komen, omdat de overheadfuncties op het terrein van P&O, juridische zaken, financiën en planning en control relatief veel middelen vergen terwijl deze middelenfuncties niet bijdragen aan de regiegemeente. Alhoewel de financiën op orde zijn, dreigen er nog wel negatieve herverdeeleffecten. Als die werkelijkheid worden, kan de gemeente alleen nog bezuinigen door fors te snijden op bijvoorbeeld de terreinen sport en cultuur. Samenwerking in de G5 en de G12. De samenwerking met de G5 is soms coöperatief, soms weinig productief. Met Renkum en Rheden (en Roozendaal) gaat het prima, maar met Lingewaard is het lastig. Het eventueel afhaken van Lingewaard zet de G5-samenwerking onder druk en heeft ook consequenties voor de samenwerking met (het wel coöperatieve) Overbetuwe. Op korte termijn zal er een besluit vallen of deze samenwerking geformaliseerd zal worden in een aparte rechtsvorm. Er is onvoldoende sense of urgency bij de regiogemeenten als het gaat om de noodzaak tot samenwerking. Als gevolg daarvan kost samenwerking veel inspanning en zijn de resultaten beperkt. Arnhem gaat uit van het uitgangspunt dat de verschillende gemeenten in het gebied gelijkwaardig, maar niet gelijk zijn. Lastig is dat de langzaamste gemeente het tempo bepaalt. De samenwerking op operationeel niveau zou veel sterker het domein van de ambtelijke top moeten zijn. Maar in de praktijk is hier toch veel bestuurlijke invloed op vanuit de colleges/wethouders. Arnhem kiest er bewust voor om in samenwerkingsverbanden niet altijd de trekkende rol te spelen. Dit om te voorkomen dat Arnhem dominant en arrogant gedrag wordt verweten. Op het terrein van de decentralisaties heeft Arnhem er bewust voor gekozen om juist wel de rol van trekker op zich te nemen. Dat was onvermijdelijk omdat de belangen voor de stad zeer groot zijn. Kenmerkend is de uitspraak dat Arnhem zich niet kan permitteren om dat aan de regio over te laten. 8

10 Die samenwerking loopt goed en de twaalf gemeenten trekken redelijk eensgezind op. Een deel van de regiogemeenten, met de name de kleine gemeenten, ervaren dat positief. De middelgrote gemeenten vinden dat Arnhem te veel bepalend is. De realisatie ligt op koers, ook bij de aanbestedingen zal de planning worden gerealiseerd. Een zorgenpunt is dat op termijn de zorginstellingen door monopolisering te veel macht gaan krijgen. Aanvulling vanuit de gemeente: Arnhem moet als centrumstad in staat moet zijn om de centrumrol te vervullen (bevoegdheden/tools). Daarbij is door het college aangegeven de provincie het lef moet hebben om met een voorstel tot herindeling te komen. De stadsregio en de samenwerking Arnhem-Nijmegen Arnhem gaat er steeds meer voor kiezen om operationele samenwerking met de directe buren op te zetten en de kern van de regionale samenwerking op het niveau van de agglomeratie ( de IJssel overgaan ) te leggen. Mede vanwege de door het Rijk opgelegde taken (3 D s) en samenwerkingsverbanden (omgevingsdienst) wordt er door Arnhem samengewerkt in 2 agglomeraties. Dat betekent dat de betekenis van de stadsregio heel klein wordt. Taken die nu regionaal, in de eigen agglomeratie worden uitgevoerd rond Arnhem of Nijmegen, behoorden niet tot het (veelal) ruimtelijk-economische takenpakket van de stadsregio. De eigen regio komt, mede door de hiervoor geschetste ontwikkeling (3 D s, omgevingsdienst) weer meer centraal te staan. Arnhem ziet wel het belang van een goede samenwerkingsrelatie met de stad Nijmegen. Een goede relatie in een organisch groeiend samenwerkingsverband kan, met name op de terreinen economie en mobiliteit, meerwaarde opleveren. Het gaat wat Arnhem betreft niet om de instituties en er is geen behoefte aan een (faciliterend) regiokantoor. De samenwerking met de andere gemeenten rond Nijmegen biedt voor Arnhem geen meerwaarde. Het succes van de samenwerking tussen de steden Arnhem en Nijmegen is cruciaal voor het economisch succes van de regio als geheel. Dit betreft de zogenaamde I-as zoals ook verwoord in de provinciale Omgevingsvisie. De rol van de provincie De sturende rol van de provincie wordt gemist. Het ontbreekt aan een sturingsmodel voor regionale samenwerking. De provincie zou meer actief moeten ingrijpen als het niet goed loopt. In de nieuwe opzet van de samenwerking Arnhem-Nijmegen zou de provincie het gat moeten opvullen dat valt door het wegvallen de WGR+ regio. Daarmee zou de provincie een veel doortastender middenbestuur worden. Zo kan de provincie de vitaliteit van de stadsagglomeraties en stedelijke netwerken bevorderen. Arnhem merkt op dat de provincie die rol al meer en meer inneemt. Adviescommissie Sterk Bestuur in Gelderland, Namens deze, Jaap van Luijk 9

11 Bijlage: Zelfanalyse 10

12 Toelichting van de gemeente Arnhem bij de enquêtevragen Realisatie van opgaven. De stellingen over het stellen en realiseren van doelen en samenwerking zijn in hoge mate een beschrijving van de feitelijke situatie. Als het om een typering van overigens beperkte verschillen tussen gemeenten gaat is in Arnhem wellicht sprake van een relatief grote oriëntatie op de wensen van bewoners, organisaties en bedrijven. De tweede groep stellingen gaat volledig voorbij aan allerlei andere mogelijke redenen voor samenwerking. Bijvoorbeeld: opgelegd vanuit Den Haag (vorming veiligheidsregio en ODRA); overdracht van taken (decentralisaties); strategisch (werkgelegenheid, economische positionering); gemeenschappelijke regelingen (bv. vervoer, regiotaxi), verbetering kwaliteit/innovatie (bedrijfsvoering/shared service). Gemeenten opereren niet in een vacuüm. In onze inleidende beschouwingen zijn we daarop reeds ingegaan. Als het gaat om de noodzaak tot samenwerking: bij een aantal maatschappelijke functies in het sociaal domein hebben kleinere gemeenten de grote nodig (bv. drugshulpverlening). Wij zouden zonder hen kunnen, zij niet zonder ons. Dit is een natuurlijk gegeven voor de stad en de regio. Tegelijk hebben de steden er belang bij dat problemen in de aangrenzende regio ook op een goede manier getackeld worden. Vandaar dus ook: samenwerking. Strategische, beleidsmatige en operationele samenwerking. De drie primaire schaalniveaus zijn duidelijk. Daarnaast zijn er andere thematische vormen van samenwerking: de Gelderse steden en de provincie, de G32, Landsdeel Oost, G9 (cultuursteden), steden in NRW (al dan niet in Euregio-verband). Ten aanzien van de veel genoemde (on-)evenredigheid geldt dat hier sprake is van slechte vragen. De inbreng is uiteindelijk altijd gebaseerd op gevoelde noodzaak en competenties en op afspraken die worden gemaakt over de te leveren prestaties. Daarmee is evenredigheid al op voorhand ingebouwd. Als het erom gaat of de één meer doet en invloed heeft dan de ander: dat vloeit veelal voort uit de positie waarin men verkeert en het is niet productief daarover moeilijk te doen. Je werkt samen op basis van (al dan niet impliciete) afspraken en probeert elkaar daaraan binnen redelijkheid te houden. Samenwerking en maatschappelijke organisaties. Met name bij de vragen rond de drie decentralisaties, maar ook elders missen we zoals al aangegeven in de vraagstelling de maatschappelijke omgeving. Goede voorzieningen voor de mensen in een sociaal en economisch krachtige, en tegelijkertijd fysiek aantrekkelijke regio vragen om een goede afstemming ook wat betrokkenheid en schaalniveau betreft tussen overheden, maatschappelijke organisaties en bedrijven. Juist de noodzaak van die afstemming op thema en op omgevingskenmerken draagt bij aan de wijze waarop samenwerking tussen gemeenten gestalte krijgt en is in hoge mate medebepalend voor elk onderzoek naar bestuurskracht. 11

13 1. Karaktereigenschappen van uw gemeente In hoeverre bent u het eens met de volgende stellingen?* Helemaal mee eens Mee eens Niet eens en niet oneens Mee oneens Helemaal mee oneens Het College van B en W beschikt over de capaciteiten om de huidige taken uit te voeren of uit te laten voeren. De gemeenteraad beschikt over de capaciteiten om de huidige taken uit te voeren of uit te laten voeren. De ambtelijke organisatie beschikt over de capaciteiten om de huidige taken uit te voeren of uit te laten voeren (kwaliteit). De ambtelijke organisatie heeft voldoende capaciteit om de huidige taken uit te voeren of uit te laten voeren (kwantiteit). De gemeente is in staat om voldoende kwalitatief goed personeel aan te trekken. De financiële positie van de gemeente is een belemmering voor het adequaat functioneren van het lokaal bestuur. De nieuwe strategische opgaven zijn voor de gemeente aanleiding om de omvang van het totale takenpakket te heroverwegen (kerntakendiscussie). Onderlinge verhoudingen tussen College en Raad zijn goed. * Wij verwijzen hier naar de mondelinge toelichting, aangekondigd in de brief aan GS. 12

14 1. Karaktereigenschappen van uw gemeente (vervolg) Op welke twee punten vindt u dat de organisatie van uw gemeente positief scoort ten opzichte van de organisaties van andere gemeenten?* Wat zijn twee verbeterpunten binnen uw organisatie?* Welke drie kenmerken kenschetsen het politiek/bestuurlijke klimaat van uw gemeente het best?* Maatschappelijk betrokken Professioneel Gericht op de burger Polariserend Stabiel Probleemgericht Oplossingsgericht Strategisch Detaillistisch Goede onderlinge verhoudingen Integer Daadkrachtig Toekomstgericht Samenwerkingsgericht * Wij verwijzen hier naar de mondelinge toelichting, aangekondigd in de brief aan GS. 13

15 2. Realisatie van de opgaven door uw gemeente In hoeverre bent u het eens met de volgende stellingen?* Helemaal mee eens Mee eens Niet eens en niet oneens Mee oneens Helemaal mee oneens De gemeente is in staat om lokale doelen te stellen. De gemeente is in staat om lokale doelen te bereiken. Inwoners hebben daadwerkelijk invloed op het lokale beleid van de gemeente. Ondernemers hebben daadwerkelijk invloed op het lokale beleid van de gemeente. Maatschappelijke organisaties hebben daadwerkelijk invloed op het lokale beleid van de gemeente. In hoeverre bent u het eens met de volgende stellingen?* Helemaal mee eens Mee eens Niet eens en niet oneens Mee oneens Helemaal mee oneens De (financiële) positie van de gemeente maakt regionale samenwerking noodzakelijk. De (financiele) positie van de gemeente maakt ambtelijke samenwerking met andere gemeente(n) noodzakelijk. De gemeente verkent een ambtelijke fusie. De gemeente verkent een bestuurlijke fusie (herindeling). * Wij verwijzen hier naar de mondelinge toelichting, aangekondigd in de brief aan GS. 14

16 3. Samenwerken op strategisch, beleidsmatig en operationeel niveau Welke gemeenten zijn de voornaamste partners voor de strategische opgaven? ARNHEM NIJMEGEN ACHTERHOEK STEDENDRIEHOEK Arnhem Aalten Apeldoorn Beuningen Berkelland Brummen Doesburg Bronckhorst Epe Duiven Doetinchem Lochem Groesbeek Montferland Voorst Heumen Oost Gelre Zutphen X Lingewaard Oude IJsselstreek DE VALLEI Millingen a.d. Rijn Winterswijk Barneveld Nijmegen RIVIERENLAND Ede Overbetuwe Buren Nijkerk Renkum Culemborg Scherpenzeel Rheden Druten X Wageningen Rijnwaarden Geldermalsen NOORD-VELUWE Rozendaal Lingewaal Elburg Ubbergen Maasdriel Ermelo Westervoort Neder-Betuwe Harderwijk Wijchen Neerijnen Hattem Zevenaar Tiel Heerde West Maas en Waal Nunspeet Zaltbommel Oldebroek Putten 15

17 3. Samenwerken op strategisch, beleidsmatig en operationeel niveau (vervolg) Zijn er gemeenten buiten Gelderland die voor u belangrijke partners zijn voor de strategische opgaven? Nee X Ja, namelijk. G32 steden, Landsdeel-Oost Zwolle-Enschede, steden in NRW In hoeverre bent u het eens met de volgende stellingen?* Helemaal mee eens Mee eens Niet eens en niet oneens Mee oneens Helemaal mee oneens De bestuurlijke invloed van de samenwerkingspartners voor de strategische opgaven is evenredig. De ambtelijke inzet van de samenwerkingspartners voor de strategische opgaven is evenredig. Hoe waardeert u de samenwerking voor de strategische opgaven?* Zeer goed Goed Neutraal Slecht Zeer slecht * Wij verwijzen hier naar de mondelinge toelichting, aangekondigd in de brief aan GS. 16

18 3. Samenwerken op strategisch, beleidsmatig en operationeel niveau (vervolg) Welke aangrenzende of omliggende gemeenten zijn uw belangrijkste beleidsmatige (dus niet: PIOFA) samenwerkingspartners op het vlak van economische, ruimtelijke en sociaal-maatschappelijke functies? ARNHEM NIJMEGEN ACHTERHOEK STEDENDRIEHOEK Arnhem Aalten Apeldoorn Beuningen Berkelland Brummen X Doesburg Bronckhorst Epe X Duiven Doetinchem Lochem Groesbeek Montferland Voorst Heumen Oost Gelre Zutphen X Lingewaard Oude IJsselstreek DE VALLEI Millingen a.d. Rijn Winterswijk Barneveld X Nijmegen RIVIERENLAND Ede X Overbetuwe Buren Nijkerk X Renkum Culemborg Scherpenzeel X Rheden Druten Wageningen X Rijnwaarden Geldermalsen NOORD-VELUWE X Rozendaal Lingewaal Elburg Ubbergen Maasdriel Ermelo X Westervoort Neder-Betuwe Harderwijk Wijchen Neerijnen Hattem X Zevenaar Tiel Heerde West Maas en Waal Nunspeet Zaltbommel Oldebroek Putten 17

19 3. Samenwerken op strategisch, beleidsmatig en operationeel niveau (vervolg) Zijn er gemeenten buiten Gelderland die voor u belangrijke beleidsmatige samenwerkingspartners zijn op het vlak van economische, ruimtelijke en sociaal-maatschappelijke functies? Nee X Ja, namelijk met steden en in allerlei sectorale netwerken in Nederland en buiten Nederland In hoeverre bent u het eens met de volgende stellingen?* Helemaal mee eens Mee eens Niet eens en niet oneens Mee oneens Helemaal mee oneens De bestuurlijke invloed van de partners voor de beleidsmatige samenwerking is evenredig. De ambtelijke inzet van de partners voor de beleidsmatige samenwerking is evenredig. Hoe waardeert u de beleidsmatige samenwerking tussen de partners?* Zeer goed Goed Neutraal Slecht Zeer slecht * Wij verwijzen hier naar de mondelinge toelichting, aangekondigd in de brief aan GS. 18

20 3. Samenwerken op strategisch, beleidsmatig en operationeel niveau (vervolg) Welke aangrenzende of omliggende gemeenten zouden in de toekomst uw belangrijkste beleidsmatige (dus niet: PIOFA) samenwerkingspartners op het vlak van economische, ruimtelijke en sociaal-maatschappelijke functies kunnen zijn? X Exact dezelfde als nu ARNHEM NIJMEGEN ACHTERHOEK STEDENDRIEHOEK Arnhem Aalten Apeldoorn Beuningen Berkelland Brummen Doesburg Bronckhorst Epe Duiven Doetinchem Lochem Groesbeek Montferland Voorst Heumen Oost Gelre Zutphen Lingewaard Oude IJsselstreek DE VALLEI Millingen a.d. Rijn Winterswijk Barneveld Nijmegen RIVIERENLAND Ede Overbetuwe Buren Nijkerk Renkum Culemborg Scherpenzeel Rheden Druten Wageningen Rijnwaarden Geldermalsen NOORD-VELUWE Rozendaal Lingewaal Elburg Ubbergen Maasdriel Ermelo Westervoort Neder-Betuwe Harderwijk Wijchen Neerijnen Hattem Zevenaar Tiel Heerde West Maas en Waal Nunspeet 19

21 3. Samenwerken op strategisch, beleidsmatig en operationeel niveau (vervolg) Zijn er gemeenten buiten Gelderland die voor u in de toekomst belangrijke beleidsmatige samenwerkingspartners op dit vlak zouden kunnen zijn? Nee Ja, namelijk. Dezelfde als nu. 20

22 3. Samenwerken op strategisch, beleidsmatig en operationeel niveau (vervolg) Met welke gemeenten werkt u op operationeel niveau (dienstverlening en bedrijfsvoering) samen? ARNHEM NIJMEGEN ACHTERHOEK STEDENDRIEHOEK Arnhem Aalten Apeldoorn Beuningen Berkelland Brummen Doesburg Bronckhorst Epe Duiven Doetinchem Lochem Groesbeek Montferland Voorst Heumen Oost Gelre Zutphen X Lingewaard Oude IJsselstreek DE VALLEI Millingen a.d. Rijn Winterswijk Barneveld Nijmegen RIVIERENLAND Ede X Overbetuwe Buren Nijkerk X Renkum Culemborg Scherpenzeel X Rheden Druten Wageningen Rijnwaarden Geldermalsen NOORD-VELUWE Rozendaal Lingewaal Elburg Ubbergen Maasdriel Ermelo Westervoort Neder-Betuwe Harderwijk Wijchen Neerijnen Hattem Zevenaar Tiel Heerde West Maas en Waal Nunspeet Zaltbommel Oldebroek Putten 21

23 3. Samenwerken op strategisch, beleidsmatig en operationeel niveau (vervolg) Zijn er gemeenten buiten Gelderland met wie u op operationeel niveau samenwerkt? X Nee Ja, namelijk... In hoeverre bent u het eens met de volgende stellingen?* Helemaal mee eens Mee eens Niet eens en niet oneens Mee oneens Helemaal mee oneens De bestuurlijke invloed van de partners voor de operationele samenwerking is evenredig. De ambtelijke inzet van de partners voor de operationele samenwerking is evenredig. Hoe waardeert u de operationele samenwerking?* Zeer goed Goed Neutraal Slecht Zeer slecht * Wij verwijzen hier naar de mondelinge toelichting, aangekondigd in de brief aan GS. 22

24 3. Samenwerken op strategisch, tactisch en operationeel niveau (vervolg) Met welke gemeenten zou u in de toekomst (dus potentieel) op operationeel niveau (dienstverlening en bedrijfsvoering) samen kunnen werken? Opm. We willen ons concentreren op dit compacte gebied Exact dezelfde als nu van de G5. Wel zijn er wellicht mogelijkheden op bedrijfsvoeringsgebied met Nijmegen of Provincie ARNHEM NIJMEGEN ACHTERHOEK STEDENDRIEHOEK Arnhem Aalten Apeldoorn Beuningen Berkelland Brummen Doesburg Bronckhorst Epe Duiven Doetinchem Lochem Groesbeek Montferland Voorst Heumen Oost Gelre Zutphen Lingewaard Oude IJsselstreek DE VALLEI Millingen a.d. Rijn Winterswijk Barneveld Nijmegen RIVIERENLAND Ede Overbetuwe Buren Nijkerk Renkum Culemborg Scherpenzeel Rheden Druten Wageningen Rijnwaarden Geldermalsen NOORD-VELUWE Rozendaal Lingewaal Elburg Ubbergen Maasdriel Ermelo Westervoort Neder-Betuwe Harderwijk Wijchen Neerijnen Hattem Zevenaar Tiel Heerde West Maas en Waal Nunspeet Zaltbommel Oldebroek 23

25 3. Samenwerken op strategisch, beleidsmatig en operationeel niveau (vervolg) Zijn er gemeenten buiten Gelderland met wie u in de toekomst op operationeel niveau samen zou kunnen werken? X Nee, zie opmerking vorige pagina Ja 24

26 4. Bijdrage aan samenwerken - Strategische opgaven in de regio Wat is uw bijdrage in termen van middelen (financieel, kennis en capaciteit) op de volgende domeinen in de strategische samenwerking? "Naar verhouding" wil hier zeggen: in verhouding tot de omvang en de eigen behoefte van de gemeente. Geen bijdrage Gemeente draagt naar verhouding weinig bij Gemeente draagt naar verhouding bij Gemeente draagt disproportioneel veel bij N.v.t. Economie Duurzaamheid Werkgelegenheid Infrastructuur, verkeer en vervoer Veiligheid Onderwijs Ruimte en wonen Toerisme Zorg en welzijn Sport Cultuur 25

27 4. Bijdrage aan samenwerken - Strategische opgaven in de regio (vervolg) In hoeverre is strategische samenwerking in de regio binnen de volgende domeinen van belang voor uw gemeente?* Economie Duurzaamheid Werkgelegenheid Infrastructuur, verkeer en vervoer Veiligheid Onderwijs Ruimte en wonen Toerisme Zorg en welzijn Sport Cultuur Niet belangrijk Beetje belangrijk Belangrijk Cruciaal N.v.t. * Wij verwijzen hier naar de mondelinge toelichting, aangekondigd in de brief aan GS. 26

28 4. Bijdrage aan samenwerken - Beleidsvorming en -uitvoering in de (sub)regio Wat is uw bijdrage in termen van middelen (financieel, kennis en capaciteit) in de beleidsvorming en -uitvoering op de volgende domeinen?* "Naar verhouding" wil hier zeggen: in verhouding tot de omvang en de eigen behoefte van de gemeente. Geen bijdrage Gemeente draagt naar verhouding weinig bij Gemeente draagt naar verhouding bij Gemeente draagt disproportioneel veel bij N.v.t. Economie Duurzaamheid Werkgelegenheid Infrastructuur, verkeer en vervoer Veiligheid Onderwijs Ruimte en wonen Toerisme Zorg en welzijn Sport Cultuur Decentralisate AWBZ/Wmo Uitvoering Participatiewet Decentralisatie Jeugdzorg * Wij verwijzen hier naar de mondelinge toelichting, aangekondigd in de brief aan GS. 27

29 4. Bijdrage aan samenwerken - Beleidsvorming en -uitvoering in de (sub)regio (vervolg) In hoeverre is samenwerking in de regio bij beleidsvorming en - uitvoering binnen de volgende domeinen van belang voor uw gemeente?* Economie Duurzaamheid Werkgelegenheid Infrastructuur, verkeer en vervoer Veiligheid Onderwijs Ruimte en wonen Toerisme Zorg en welzijn Sport Cultuur Decentralisate AWBZ/Wmo Uitvoering Participatiewet Decentralisatie Jeugdzorg Niet belangrijk Beetje belangrijk Belangrijk Cruciaal N.v.t. * Wij verwijzen hier naar de mondelinge toelichting, aangekondigd in de brief aan GS. 28

30 4. Bijdrage aan samenwerken - Bedrijfsvoering en Dienstverlening Wat is uw bijdrage in termen van middelen (financieel, kennis en capaciteit) aan de samenwerking bij bedrijfsvoering en dienstverlening op de volgende domeinen?* "Naar verhouding" wil hier zeggen: in verhouding tot de omvang en de eigen behoefte van de gemeente. Geen bijdrage Gemeente draagt naar verhouding weinig bij Gemeente draagt naar verhouding bij Gemeente draagt disproportioneel veel bij N.v.t. Planning en control (financien) Communicatie Shared Service Center ICT Personeel (uitwisseling) Sociale dienst Belastinginning Afvalverwerking Juridische dienstverlening Cultuur(historie) * Wij verwijzen hier naar de mondelinge toelichting, aangekondigd in de brief aan GS. 29

31 4. Bijdrage aan samenwerken - Beleidsvorming en -uitvoering in de (sub)regio (vervolg) In hoeverre is samenwerking in de regio bij bedrijfsvoering en dienstverlening op de volgende domeinen van belang voor uw gemeente?* Planning en control (financien) Communicatie Shared Service Center ICT Personeel (uitwisseling) Sociale dienst Belastinginning Afvalverwerking Juridische dienstverlening Cultuur(historie) Niet belangrijk Beetje belangrijk Belangrijk Cruciaal N.v.t. * Wij verwijzen hier naar de mondelinge toelichting, aangekondigd in de brief aan GS. 30

32 5. Drie decentralisaties in het verschiet In hoeverre bent u het eens met de volgende stellingen?* Helemaal mee eens Mee eens Niet eens en niet oneens Mee oneens Helemaal mee oneens De gemeente heeft een goed zicht op de gevolgen van de decentralisatie van de Begeleiding uit de Awbz De gemeente heeft een goed zicht op de gevolgen van de Participatiewet De gemeente heeft een goed zicht op de gevolgen van de decentralisaties van de Jeugdzorg * Wij verwijzen hier naar de mondelinge toelichting, aangekondigd in de brief aan GS. 31

33 5. Drie decentralisaties in het verschiet (vervolg) Met welke gemeenten bereidt u de decentralisatie van de Begeleiding uit de Awbz voor? ARNHEM NIJMEGEN ACHTERHOEK STEDENDRIEHOEK Arnhem Aalten Apeldoorn Beuningen Berkelland Brummen X Doesburg Bronckhorst Epe X Duiven Doetinchem Lochem Groesbeek Montferland Voorst Heumen Oost Gelre Zutphen X Lingewaard Oude IJsselstreek DE VALLEI Millingen a.d. Rijn Winterswijk Barneveld Nijmegen RIVIERENLAND Ede X Overbetuwe Buren Nijkerk X Renkum Culemborg Scherpenzeel X Rheden Druten Wageningen X Rijnwaarden Geldermalsen NOORD-VELUWE X Rozendaal Lingewaal Elburg Ubbergen Maasdriel Ermelo X Westervoort Neder-Betuwe Harderwijk Wijchen Neerijnen Hattem X Zevenaar Tiel Heerde West Maas en Waal Nunspeet Zaltbommel Oldebroek Putten 32

34 5. Drie decentralisaties in het verschiet (vervolg) Zijn er gemeenten buiten Gelderland met wie u de decentralisatie van de Begeleiding uit de Awbz voorbereidt? Nee X Ja, namelijk... grote steden in Nederland (kennisdeling/lobby) 33

35 5. Drie decentralisaties in het verschiet (vervolg) Met welke gemeenten bereidt u de uitvoering van de Participatiewet voor? ARNHEM NIJMEGEN ACHTERHOEK STEDENDRIEHOEK Arnhem Aalten Apeldoorn Beuningen Berkelland Brummen X Doesburg Bronckhorst Epe X Duiven Doetinchem Lochem Groesbeek Montferland Voorst Heumen Oost Gelre Zutphen X Lingewaard Oude IJsselstreek DE VALLEI Millingen a.d. Rijn Winterswijk Barneveld Nijmegen RIVIERENLAND Ede X Overbetuwe Buren Nijkerk X Renkum Culemborg Scherpenzeel X Rheden Druten X Wageningen X Rijnwaarden Geldermalsen NOORD-VELUWE X Rozendaal Lingewaal Elburg Ubbergen Maasdriel Ermelo X Westervoort Neder-Betuwe Harderwijk Wijchen Neerijnen Hattem X Zevenaar Tiel Heerde West Maas en Waal Nunspeet Zaltbommel Oldebroek Putten 34

36 5. Drie decentralisaties in het verschiet (vervolg) Zijn er gemeenten buiten Gelderland met wie u de uitvoering van de Participatiewet voorbereidt? Nee X Ja, namelijk... _zie bij AWBZ 35

37 5. Drie decentralisaties in het verschiet (vervolg) Met welke gemeenten bereidt u de decentralisatie van de jeugdzorg voor? ARNHEM NIJMEGEN ACHTERHOEK STEDENDRIEHOEK X Arnhem Aalten Apeldoorn Beuningen Berkelland Brummen X Doesburg Bronckhorst Epe X Duiven Doetinchem Lochem Groesbeek Montferland Voorst Heumen Oost Gelre Zutphen X Lingewaard Oude IJsselstreek DE VALLEI Millingen a.d. Rijn Winterswijk Barneveld Nijmegen RIVIERENLAND Ede X Overbetuwe Buren Nijkerk X Renkum Culemborg Scherpenzeel X Rheden Druten X Wageningen X Rijnwaarden Geldermalsen NOORD-VELUWE X Rozendaal Lingewaal Elburg Ubbergen Maasdriel Ermelo X Westervoort Neder-Betuwe Harderwijk Wijchen Neerijnen Hattem X Zevenaar Tiel Heerde West Maas en Waal Nunspeet Zaltbommel Oldebroek Putten 36

38 5. Drie decentralisaties in het verschiet (vervolg) Zijn er gemeenten buiten Gelderland met wie u de decentralisatie van de jeugdzorg voorbereidt? Nee X Ja, namelijk... zie ABWZ, participatiewet Dank voor het invullen Deze versie van de vragenlijst is bedoeld ter ondersteuning van de voorbereiding van de beantwoording in het College en het overleg met derden die u wilt betrekken. Het aanleveren van de antwoorden kan alleen via de digitale vragenlijst die voor de gemeentesecretaris toegankelijk is gemaakt. 37

39 College van Gedeputeerde Staten van Gelderland Postbus GX Arnhem Datum : 25 maart 2014 Uw kenmerk : Ons kenmerk : Contactpersoon : Margriet Snijders Telefoonnummer : Onderwerp : Project bestuurskracht Gelderland Geachte voorzitter en leden van GS, Eind december hebben wij van u een brief ontvangen waarin u aankondigt in 2014 een onderzoek uit te gaan voeren naar de bestuurskracht van de Gelderse gemeenten, mede in relatie tot de regio. Wij hebben van bureau BMC vervolgens de opzet van het onderzoek en een vragenlijst ontvangen die wij u samen met deze brief ingevuld toesturen. Wij vinden het onderzoek belangrijk en nuttig. Het kan ons en u kansen en handvatten bieden om tot goede afwegingen te komen rond het thema bestuurskracht en de samenwerking met andere gemeenten. Als college nemen we hierbij nadrukkelijk het voortouw. Wij zien het als onze verantwoordelijkheid om de raad hierover goed te informeren en zenden onder meer daarom deze brief ook in afschrift aan de raad. De brief kan samen met de vragenlijst ook de onderlegger vormen voor het gesprek dat BMC met een delegatie van de raad gaat voeren. In deze brief willen wij een aantal strategische noties over het voetlicht brengen die wij op voorhand aan het onderzoek willen meegeven en waartoe de onderzoeksopzet en enquête van BMC ons onvoldoende mogelijkheid biedt. Wij achten de enquête en het format van het onderzoek in meerdere opzichten onder de maat, zowel onderzoekstechnisch als inhoudelijk. De enquête bevat onheldere vragen die op voorhand leiden tot multi-interpretabele antwoorden, waar de onderzoeker dus met lege handen staat. Inhoudelijk doelen wij onder meer op de reikwijdte van het onderzoek. De blik van het onderzoek is sterk bestuurscentrisch. Wij missen bij de vraagstelling heel nadrukkelijk de maatschappelijke omgeving. Lokale besturen en partners gaan in de samenleving allianties aan om de nieuwe opgaven goed in zicht te krijgen en te organiseren. De veerkracht en het organisatorisch vermogen van partijen in de samenleving moeten ons inziens belangrijke variabelen zijn bij het onderzoek. Ook de aanpak waarbij de bestuurskracht van afzonderlijke gemeenten naast elkaar wordt gemeten en besproken brengt beperkingen met zich mee. Het geheel is immers meer dan de som der delen. In dit verband verbazen wij ons er over dat de bestuurskracht van Arnhem niet nadrukkelijker wordt onderzocht in relatie tot Nijmegen, waarmee wij al enkele decennia een belangrijk stedelijk netwerk vormen. Eusebiusbuitensingel 53 Postbus EL Arnhem Telefoon Fax gemeente@arnhem.nl