Mijnheer de Voorzitter, Mijnheer de Algemeen Directeur, Dames en. heren in al jullie graden en hoedanigheden, beste studenten

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Mijnheer de Voorzitter, Mijnheer de Algemeen Directeur, Dames en. heren in al jullie graden en hoedanigheden, beste studenten"

Julia Adam
7 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 HoGent 28/09/2011 Mijnheer de Voorzitter, Mijnheer de Algemeen Directeur, Dames en heren in al jullie graden en hoedanigheden, beste studenten Het gaat bijzonder goed met het hoger onderwijs. Bijna overal worden inschrijvingsrecords genoteerd. De integratie van meer dan studenten en meer dan personeelsleden, lijkt definitief op spoor en op schema. In 2013 zullen zo n studenten of één vierde van deze Hogeschool virtueel verhuizen naar de Universiteit en zo de samenwerking verstevigen tussen de Gentse instellingen. De Vlaamse Regering heeft een groeipad uitgetekend van 225 miljoen op lange termijn, waarvan 42 miljoen nog deze legislatuur, voor de omkadering zowel voor de onderwijsopdrachten als voor de onderzoeksopdrachten. Voor de professionele bachelors komt er tussen 2012 en 2014 in constant beleid 24 miljoen euro bij. Dit jaar 1

2 heeft collega Lieten bijna 11 miljoen euro extra vrijgemaakt voor projectmatig wetenschappelijk onderzoek en in 2014 komt er een nog eens 3 miljoen euro bij professoren komen er bij. Dat is één derde méér. Het gaat dus goed met het hoger onderwijs. Op basis van het kliksysteem komt er deze legislatuur nog eens 58 miljoen bij. 100 miljoen extra geld voor het hoger onderwijs tijdens deze legislatuur. In elk bedrijf dat zo groeit, zouden directie en aandeelhouders die groei met trots communiceren. Als minister van onderwijs, en dus als woordvoerder van de grootste aandeelhouder van het hoger onderwijs de Vlaamse overheid, en dus de belastingbetaler, ben ik trots. Uiteraard zijn er groeipijnen. De vicerector Onderwijsbeleid van de KU Leuven wees in zijn videoboodschap afgelopen maandag terecht op de dubbele opdracht van het hoger onderwijs: het afleveren van werknemers, en het vormen van kritische, creatieve persoonlijkheden. Hij focuste, vooral op de druk van die opdracht op 2

3 de instellingen, waar ik toch eerder geneigd ben te focussen op de druk van de verwachtingen van de samenleving op onze jongeren, en de rol van onze instellingen die jongeren te leren omgaan met die druk. Die dubbele opdracht is vandaag moeilijker dan 20 jaar geleden. Niet omdat er méér studenten zijn: er is immers geen onderzoek dat aantoont dat er een rechtlijnig verband is tussen meer studenten en meer werklast. Uit cijfers van de regeringscommissarissen bleek overigens dat de aangroei van studenten voor alle hogescholen tussen 2002 en 2009 steeg met bijna 4% terwijl het personeelsbestand in diezelfde jaren steeg met bijna 20%. De student/staff-ratio daalde in de hogescholen van 14 naar 12,5. Ondanks deze objectieve gegevens wordt er dus toch een grotere werkdruk waargenomen. Wel is er onderzoek dat lijkt aan te tonen dat er een verband is tussen de democratisering van het hoger onderwijs en de werkdruk. Ik druk me dus voorzichtig uit omdat die werkdruk reëel is, maar het aanvoelen van en omgaan met die werkdruk erg afhangt van persoon en context. 3

4 Waarom zeg ik tussen democratisering en werkdruk? Omdat, minstens in even grote mate als de groei zelf, ook de veranderingen in codes en verwachtingen als een gevolg van die veranderingen, een rol spelen. Ik zie er drie grote: Meer kinderen stromen door naar hoger onderwijs. Ik hoor stemmen, ook bij jullie, die een verband leggen tussen (beperking van) de kwantiteit en kwaliteit. Ik geloof, samen met opvoedingsoptimist Dirk Vandamme, dat groei en kwaliteit verzoenbaar zijn. Wel denk ik dat we werk moeten maken van méér en betere screening en oriëntering, niet vanuit een markteconomische logica maw omdat verkeerde keuzes teveel geld kosten maar vanuit een pedagogische logica omdat verkeerde keuzes teveel talent verloren laten gaan De doorstroming wordt diverser. Dat is, laten we eerlijk zijn, vandaag nog onvoldoende het geval. De uitval in de loop van het secundair onderwijs is daarvoor bij allochtone kinderen nog 4

5 onevenredig hoog Hetzelfde na het eerste jaar hoger onderwijs. Maar de diversiteit is onvermijdelijk, gelet op de demografie. We moeten daarin investeren, niet alleen door die kinderen onze codes en onze verwachtingen eigen te maken, maar ook door ons eigen onderwijs meer af te stemmen op hun codes en verwachtingen. Tot slot lijkt me ook de groeiende mondigheid en inspraak van jongeren zelf, en van hun ouders, een element van werkdruk. Ik wil die inspraak en mondigheid niet afremmen, wel integendeel. We moeten investeren in communicatie in beide richtingen, en we moeten investeren in een statuut voor leerlingen en studenten, net omdat duidelijke regels en goede communicatie de juridisering van het onderwijs kunnen tegengaan. Ik hoor stemmen om terug te grijpen naar recepten uit het verleden om tegemoet te komen aan de uitdagingen van de toekomst. Dat is echter niet de weg vooruit. Studenten van de toekomst zullen actief meedoen in de arena van kennis en vaardigheden. 5

6 We moeten ook het onderscheid tussen professionele en academische opleidingen niet groter maken dan het is. Zowel in de Verenigde Staten als in Engeland is een beweging op gang gekomen rond reinventing undergraduate education. De kerngedachte hierin is dat ook in de bachelors er een band moet zijn met onderzoek om de onderzoeksingesteldheid en het vermogen tot innovatie van de afgestudeerden aan te scherpen. De kennissamenleving draait immers rond innovatie, en de hogescholen spelen een hoofdrol in dit verhaal. Zelfs in het beroepssecundair onderwijs, waar kinderen niet doorstromen naar hoger onderwijs, zijn bedrijven vooral vragende partij voor jongeren met een goede algemene bagage, niet alleen technisch, maar vooral ook op vlak van attitude en menselijke vaardigheden. De rest doen ze zelf wel in het bedrijf. Domweg omdat bedrijven sneller technologisch evolueren dan scholen. Ik denk ook dat de fundamenten voor die persoonlijke en technische vaardigheden gelegd worden in het secundair onderwijs, en dat het hoger onderwijs er is om jongeren af te werken, om ruw talent te 6

7 polijsten, om verworven kennis te verdiepen tot kennis die nuttig is in de praktijk, of kennis die nuttig is voor het verder versterken van kennis van anderen. Om jongeren de ruimte te geven om de zogenaamd horizontale competenties verder te ontwikkelen als jongvolwassene. Om vooral ook ervoor te zorgen dat de creativiteit van jongeren, voor zover die nog niet helemaal verknoeid is in het secundair, kan openbloeien Het is, om een verhaal van Borges te parafraseren, immers niet de bedoeling om jongeren te leren gedichten op te zeggen of liederen na te spelen, maar om ze met de kennis van die gedichten en liederen in staat te stellen hun eigen verzen te schrijven, hun eigen lied te zingen. Het moet onze gemeenschappelijke bedoeling zijn om jongeren mobieler te maken wat we proberen door de nieuwe taalregeling in het hoger onderwijs, door bescheiden inspanningen te leveren voor de studentenvoorzieningen, door het verhogen van het bedrag en het aantal Erasmusbeurzen, en door beurzen te geven voor studeren buiten Europa. Ik denk dat de inspanningen om onze talenten in het buitenland kennis en ervaring te laten opdoen, evenredig moeten zijn 7

8 met de inspanningen van onze instellingen om buitenlandse studenten bij hen te laten studeren. Ik denk ook dat Europa op het vlak van mobiliteit van jongeren en kennis dezelfde inspanningen zou moeten leveren als voor het redden van de Euro. Een solidair Europa is immers een Europa van mensen die zich Europeaan voelen, en die zich verbonden voelen met andere Europeanen. Ik leg nogal veel van mijn hoop bij het verhogen van de startkansen van kinderen in het basisonderwijs waar we met de Vlaamse Regering voor het reces beslist hebben om ruimer te omkaderen, vooral in de kleuterklassen, en waar we in de talennota gekozen hebben voor meetbare en remedieerbare inspanningen voor de onderwijstaal (testen bij overgang van kleuter naar lagere en lager naar secundair, verplichte bijlessen voor wie achter loopt) en tegelijkertijd voor de mogelijkheid om vroeger, intenser en meer andere talen te leren Ik neem de handschoen op om verder te blijven kijken op welke manier we rationeler en efficiënter met de middelen die we hebben, 8

9 kunnen omgaan. Ik doe graag een oproep op jullie om alle overbodige lasten in kaart te brengen. Ik wil, samen met jullie, ook kijken naar een rationelere programmatie, omdat ik ervan overtuigd ben dat de competitie en competiviteit van onze associaties er niet een is tegenover elkaar, maar tegenover de rest van Europa. Het voorstel om het inschrijvingsgeld te verhogen, hoe het ook sociaal gecorrigeerd wordt, is evenwel een verkeerd signaal. Vooral als het gemotiveerd wordt als een instrument voor selectie: wie sommige studierichtingen wil promoten door het inschrijvingsgeld op nul te zetten, lijkt immers ook te zeggen dat een verdubbeling voor andere studierichtingen er een is om die te ontraden. Ik denk dat de hogeronderwijsverantwoordelijken terecht blijven hameren op een responsabilisering van de overheid, die vooral niet moet besparen op diegene die onze samenleving in de toekomst moeten dragen en vooruit stuwen. Ik denk ook dat een Minister van onderwijs, als hij verantwoordelijkheid en autonomie geeft aan de instellingen, ook verantwoording mag vragen voor het gebruik van die middelen. Er is één responsabilisering die ik niet wens: één die de investering in de 9

10 ontwikkeling van talent legt bij diegene die dat talent én de centen heeft, en niet bij de samenleving die dat talent nodig heeft. Laat ons niet uitsluiten maar insluiten. Dames en heren, Beste studenten Ik wens jullie een succesvol, interactief en creatief academiejaar. 10

Vergelijkbare documenten

Werkgevers Ondernemers. In gesprek over de inhoud van het onderwijs

Werkgevers Ondernemers. In gesprek over de inhoud van het onderwijs Werkgevers Ondernemers In gesprek over de inhoud van het onderwijs 1 Algemeen Doe mee en praat mee! Antwoord of reactie op deze vraag? Dé landelijke dialoog over ons onderwijs en de toekomst. Deel gedachten,