Workshop staatssteun. Coördinatiepunt Staatssteun Decentrale Overheden Ghaitrie Hanoeman Doortje Ninck Blok

Transcriptie

1 Workshop staatssteun Coördinatiepunt Staatssteun Decentrale Overheden Ghaitrie Hanoeman Doortje Ninck Blok Europa decentraal Lukas Ament Lisanne Vis-Boer

2 We beginnen met een vraag aan u Een gemeente wil een subsidie geven aan een producent van personenauto s voor innovatie om het productieproces van auto s milieuvriendelijker te maken. De autofabrikant wil de subsidie gebruiken voor de ontwikkeling van energiebesparende machines. Vraag Kan er sprake zijn van staatssteun?

3 Deze workshop Wat is staatssteun? Rol Rijk en decentrale overheden Staatssteun in beweging Kenniscentrum Europa decentraal Wat kan er allemaal binnen de staatssteunregels Uit de praktijk

4 Wat is staatssteun? Als met overheidsgeld een voordeel wordt verleend aan een bepaalde onderneming die dat voordeel onder normale marktomstandigheden niet zou krijgen en als dat (potentieel) leidt tot oneerlijke concurrentie op de interne markt, is er sprake van staatssteun.

5 Wat is staatssteun? Artikel 107, lid 1 VWEU bepaalt vijf (cumulatieve) voorwaarden voor staatssteun: 1. de maatregel moet ondernemingen een voordeel opleveren; 2. de maatregel moet met staatsmiddelen zijn bekostigd; 3. de maatregel moet een selectief voordeel opleveren; 4. de maatregel moet het handelsverkeer binnen de EU ongunstig beïnvloeden; 5. de maatregel moet de mededinging vervalsen of dreigen te vervalsen.

6 Wat is staatssteun? Staatssteun mag niet, tenzij de Europese Commissie vindt dat het wel mag (exclusieve bevoegdheid) Zo lang de Commissie geen oordeel over de steun heeft gegeven, mag die niet toegekend en/of verleend worden (stand still) Om de Commissie in de gelegenheid te stellen om dat oordeel te geven, moet een steunmaatregel gemeld worden (tenzij er een vrijstelling van toepassing is) De mogelijkheden voor steunverlening onder de vrijstellingen worden verder op in deze presentatie besproken

7 Wat is staatssteun? Voordeel = Een economisch voordeel dat een onderneming onder normale marktvoorwaarden (zonder overheidsingrijpen) niet had kunnen verkrijgen: - subsidie - garantstelling of lening met gunstige voorwaarden - gratis cursus of advies, gratis publiciteit - het (ver)kopen van grond zonder reële marktprijs (openbare biedprocedure; onafhankelijke taxatie) - derving van inkomsten voor steunverlener

8 Wat is staatssteun? Vervolg voordeel Market Economy Operator test Als de overheid handelt als een marktdeelnemer in een markteconomie is er geen sprake van voordeel! Dit kan zijn als: Investeerder/aandeelhouder Verkoper/exploitant Garantsteller Schuldeiser

9 Wat is staatssteun? Vervolg voordeel Market Economy Operator test Wat speelt een rol bij deze test? Enkel financiële overwegingen spelen een rol bij de beslissing over de transactie. Publieke belangen, zoals regionale ontwikkeling of sociale beleidsoverwegingen mogen niet meewegen in de test. De transactie moet marktconform zijn en dit moet onderbouwd aangetoond worden door hetzij een tender, een benchmark, een onafhankelijke taxatie of het moet gaan om een pari passu transactie. Het moment van de test moet voorafgaand aan de transactie plaatsvinden.

10 Wat is staatssteun? Staat = Rijk, provincies, gemeenten, waterschappen Staatsmiddelen = begrotingsgeld, minder inkomsten Onderneming in Europeesrechtelijke zin = elke entiteit die een economische activiteit ontplooit = aanbieden van goederen en/of diensten op een markt; ook stichting, vereniging, overheidsonderdeel Tussenstaatse handel = handel tussen lidstaten door begunstigde of zijn concurrent Hoe lokaal is lokaal?

11 Wat is staatssteun? Vervolg Interstatelijke handel Hoe lokaal is lokaal? Bepaalde activiteiten hebben, door de specifieke omstandigheden ervan, slechts een zuiver lokaal karakter en kunnen het handelsverkeer binnen de EU niet ongunstig beïnvloeden Welke factoren spelen een rol? de begunstigde onderneming levert goederen of diensten aan een beperkt gebied binnen een lidstaat en de kans is klein dat consumenten uit andere lidstaten worden aangetrokken er is niet meer dan een marginaal effect op de voorwaarden voor grensoverschrijdende investeringen of grensoverschrijdende vestiging

12 Quiz Kan er sprake zijn van staatssteun? Als gemeente garant staan voor een lening van een onderneming bij een bank Subsidie van de gemeente aan een onderneming voor de bouw van een museum Verkoop van grond door de gemeente aan een onderneming

13 Rol Rijk en decentrale overheden Alle Nederlandse decentrale staatssteunprocedures lopen via het Coördinatiepunt staatssteun decentrale overheden o o o o o o Decentrale overheden die staatssteun moeten melden naar het Coördinatiepunt Beoordelen decentrale analyse; is een gang naar Brussel echt nodig? Welke procedure is het meest geschikt/verplicht? Overleg met decentrale overheden en de Europese Commissie Melding of kennisgeving via SANI Jaarlijkse rapportage via SARI

14 Rol Rijk en decentrale overheden Een gemeente maakt deel uit van de overheid van een lidstaat Een gemeente is zelf verantwoordelijk voor de naleving van de staatssteunregels, inclusief de beoordeling of er (mogelijk) sprake is van staatssteun Naleving van de staatssteunregels is een juridische verplichting. Behoudens de vrijstellingen is het niet melden van staatssteun onrechtmatig met het risico op terugvorderingsverplichting van de verleende steun

15

16 Advies en begeleiding: ministerie van BZK Schakel tussen decentrale overheid, departementen en Commissie Formele gesprekspartner: lidstaat Nederland, vertegenwoordigd door de Permanente Vertegenwoordiging van Nederland bij de Europese Unie (PVEU) Interdepartementale afstemming: ISO (inclusief VNG en IPO) Advies en voorlichting (met Europa decentraal) beleid

17 Het staatssteunrecht in beweging

18 State Aid Modernisation Vrijwel volledig ingevoerd in 2014/2015 Meer steun vrijgesteld van aanmelding bij de Commissie Commissie krijgt meer ruimte om grote mededingingsverstorende zaken te behandelen Meer verantwoordelijkheid bij de lidstaat met nadruk op compliance Controle door de Commissie verschuift van ex ante naar ex post Veronderstelde secundaire gevolgen: minder lange procedures en minder administratieve lasten Praktisch nadeel: minder rechtszekerheid

19 Steunbedrag Uitbreiding reikwijdte vrijstellingen minder aanmeldingen Nog steeds aanmelding Aanmelding (richtsnoeren/verdrag) AGVV uitbreiding (aanmeldings- en intensiteitsdrempels) AGVV uitbreiding Vrijstellingsgebied AGVV (nieuwe categorieën) Aanmeldingsplichtig Vrijgesteld De minimis Nieuwe de-minimis Type steun

20 Publicaties en lopende zaken Vanuit het Rijk/Europa decentraal: Handreiking Diensten van Algemeen Economisch Belang Handreiking gebiedsontwikkeling (verwacht) Handreiking Staatssteun voor de overheid (verwacht) Vanuit de Commissie: Mededeling over het begrip staatssteun e_aid_en.html GBER Guide guide_gber_en.pdf

21

22 Wij zijn de schakel tussen EU recht en beleid en de decentrale praktijk Toegankelijk, onafhankelijk en kwalitatief sterk

23 Advies en begeleiding: Europa decentraal Ons doel: Kennis en expertise over EU recht en beleid en juiste toepassing ervan bij decentrale overheden vergroten Onze missie: Europese regels in duidelijke taal

24 Advies en begeleiding: Europa decentraal Onze diensten: Kennis en expertise bundelen bezoekers per maand Juridische helpdesk: 1000 vragen per jaar Europese Ster: abonnees Bijeenkomsten, cursussen, workshops: per jaar Signaleringsloket Publicaties Bridge Puur lokaal, wat mag er allemaal? En ook: Coördinatiepunt Staatssteun MinBZK Project EU subsidies EU proof: 200+ LinkedIn

25 Advies en begeleiding: Europa decentraal Vragen gesteld door (+/ vragen in 2015): Gemeenten: 65% Provincies: 19,5% Rijk: 3,5% Waterschappen: 8% Anders: 4% Meestbevraagde onderwerpen (2015): Staatssteun: 51,8% Aanbesteden: 40,9% Europees mededingingsrecht: 6,7% DAEB: 0,6%

26 Ondersteuning bij kennisgevingen Belangrijkste vrijstellingen: De-minimisverordening Algemene Groepsvrijstellingsverordening Landbouw Groepsvrijstellingsverordening

27 De-minimisverordening Steun per drie belastingjaren Andere plafonds gelden bij landbouw, visserij, DAEB en goederenvervoer over de weg voor derden Berekening de-minimisplafond op voortschrijdende grondslag Per onderneming (per lidstaat) Eén onderneming

28 AGVV Hoofdstuk I algemene voorwaarden (o.a.): Geen steun aan onderneming in moeilijkheden Zgn. Deggendorfclausule Hoofdstuk II monitoring Kennisgeving binnen 20 werkdagen na inwerkingtreding Bijhouden dossiers

29 AGVV Hoofdstuk III Specifieke bepalingen steun categorieën (o.a.): Regionale steun Kmo-steun Steun voor O&O&I Steun voor milieubescherming Steun voor breedbandinfrastructuur Steun voor cultuur en erfgoed Steun voor sportinfrastructuur Consultatie: Steun voor regionale luchthavens Steun voor zee- en binnenhavens Ophoging drempels cultuur

30 LGVV Hoofdstuk III Specifieke bepalingen steun categorieën (o.a.): Primaire landbouwproductie Verwerking van landbouwproducten en afzet van landbouwproducten Cultureel en natuurlijk erfgoed op landbouwbedrijven Steun voor het herstel van schade als gevolg van natuurrampen in de landbouwsector Steun voor onderzoek en ontwikkeling in de landbouwen de bosbouwsector

31 Nieuwe vrijstelling: cultuur Voorheen: Geen regels, aanmelden (of afhouden) Procedure 3-18 maanden, wel veel goedkeuringen Nu: Vrijstelling voor steun voor cultuur en cultureel erfgoed Heel breed en ruim! 100% in aanmerking komende kosten (publicaties: 70%) Aanmeldingsdrempels 100 en 50 mln (resp. investerings- en exploitatiesteun) NB: Film aparte regels NB: In Nederland Nationale Monumentenregeling

32 Nieuwe vrijstelling: sport Voorheen: Geen regels voor sport: aanmelden bij Commissie Procedure 3-18 maanden, wel veel goedgekeurd Nu: Vrijstelling steun voor sportinfrastructuur, zoals stadions en trainingsfaciliteiten Kennisgeving voldoende: procedure enkele dagen tot weken Vereisten o.a.: 100% in aanmerking komende kosten minus de exploitatiewinst Toegang voor meerdere gebruikers op transparante en nietdiscriminerende basis 20% capaciteit voor andere activiteiten of sportclubs Tarieven verhuur faciliteit openbaar maken via register

33 Kennisgevingen-barometer Overzicht van hoeveelheid kennisgevingen gedaan door provincies, gemeenten en samenwerkingsverbanden

34

35 Uit de praktijk! Casus I Kleinschalige zorgformule voor mensen met verstandelijke handicap heeft financiële ondersteuning nodig Biedt de bewoners zorg, rust, veiligheid en continuïteit Gemeente wil subsidie verlenen Vraag Kan hier sprake van staatssteun zijn?

36 Uit de praktijk!

37 Uit de praktijk! Biedt de LGVV uitkomst? Artikel 26: Steun voor de kosten van de preventie, bestrijding en uitroeiing van dierziekten en plantenplagen en steun voor het herstel van schade als gevolg van dierziekten en plantenplagen

38 Uit de praktijk! Is er sprake van een plantenplaag in de zin van artikel 26 LGVV? In LGVV is plantenplaag gedefinieerd als schadelijke organismen als omschreven in artikel 2, lid 1, onder (e), van Richtlijn 2000/29/EG van de Raad. Artikel 2, lid 1, onder (e), van deze RL omschrijft schadelijke organismen als alle soorten, stammen en biotypen van planten, dieren of ziekteverwekkers die schadelijk zijn voor planten of plantaardige producten. Conclusie: de LGVV biedt ruimte voor decentrale overheid om boeren te vergoeden voor door muizen veroorzaakte schade!

39 Dank voor uw aandacht en succes!

40 Meer informatie Coördinatiepunt Staatssteun Decentrale Overheden (Doortje Ninck Blok) (Ghaitrie Hanoeman) Kenniscentrum Europa decentraal (Lisanne Boer) (Zana Sami) (Paul Zondag) (Lukas

41