DUURZAME VERWERKING GFT- AFVAL PROVINCIE BRABANT OP DE MIDDELLANGE TERMIJN

Transcriptie

1 Ecofys BV P.O. Box 8408 NL-3503 RK Utrecht Kanaalweg 16-G NL-3526 KL Utrecht The Netherlands T +31 (0) F +31 (0) E info@ecofys.nl DUURZAME VERWERKING GFT- AFVAL PROVINCIE BRABANT OP DE MIDDELLANGE TERMIJN -Vertrouwelijk- B. Meuleman A. Florentinus Y. de Bie Mei 2006 Copyright Ecofys 2006 In opdracht van: Provincie Noord-Brabant

2 Samenvatting GFT-afval wordt in de provincie Noord-Brabant bijna overal gescheiden ingezameld. Ruim ton ingezameld GFT-afval wordt hierdoor jaarlijks verwerkt tot compost. De verwerking van het Brabantse GFT-afval is vastgelegd in een verwerkingscontract tussen de zes Brabantse gewesten en Essent Milieu voor een jaarlijks verwerkingstarief, dat vastgesteld wordt op basis van een vast tarievenmodel. Dit contract loopt af in 2012 waardoor de mogelijkheid ontstaat GFT-afval wellicht op een alternatieve wijze in te zamelen en verwerken. Het doel van dit onderzoek is het in kaart brengen van de kansen voor een duurzamere verwerking van GFT-afval met energieopwekking op de middellange termijn ( ). De huidige verwerkingstarieven in de provincie Noord-Brabant zijn 75 per ton GFTafval. Deze verwerkingstarieven zijn opgebouwd uit composteerkosten, transportkosten, overslagkosten, residuverwerking, afzet compost en kosten begeleiding Afvalsturing. Uit analyse blijkt dat de composteerkosten ongeveer 57 per ton GFT-afval zijn. Met deze composteerkosten is het interessant om alternatieve verwerkingsmethoden te zoeken. Echter, in Nederland is door een grotere vrijheid op gemeentelijk niveau voor het inzamelen van GFT-afval druk op het verwerkingstarief van GFT-compostering ontstaan. De verwachting is dat deze composteertarieven gaan dalen naar 40 tot 45 per ton GFT-afval. Een dergelijk tarief maakt gescheiden inzamelen en composteren van GFT-afval nog goedkoper dan (integraal) verbranden ( 103/ton in 2005). De liberalisering van het GFTafval beleid en de afloop van het langjarige GFT-afval contract biedt financieel gezien goede vooruitzichten voor de gemeenten in de provincie. Alternatieve technologieën voor de verwerking van GFT-afval zijn verbranding, vergassing, superkritisch vergassen, pyrolyse, HTU en vergisting. Het voordeel van deze technologieën is dat deze netto energie leveren, terwijl het huidige composteren netto energie kost 1. Met de ontwikkelingen van deze alternatieve technologieën zal men rekening moeten bij het opstellen van nieuwe contracten en mogelijke investeringen in nieuwe infrastructuur. Commercieel beschikbaar in 2009 zijn verbranding en vergisting. Echter de niet-commercieel technologieën zijn wel veelbelovende oplossingen voor het verwerken van de moeilijke en natte GFT-afvalstroom. Het valt daarom aan te raden in 2009 te kijken naar de voortgang van deze technologieën. Voor implementatie van een aantal van deze alternatieve technologieën is het noodzakelijk dat gescheiden inzameling van GFTafval gehandhaafd blijft. 1 Voor composteren is indirect energiebesparing te vinden door de vervanging van kunstmest en veenvervanger II

3 Op basis van alle informatie is een beslisboom gegenereerd die als doel heeft de technische mogelijkheden en gevolgen weer te geven van elk alternatief keuze van GFT-afval compostering. Onderstaande figuur geeft de beslisboom weer. AVI Noord-Brabant ONF I-GF GI-T GI-GFT Boiler Bio-WKK BEC Composteren Super Houtfractie Houtfractie Torreficeren / Pelleteren Compost Torreficeren / Pelleteren Meestook BEC Bio-WKK Boiler BEC Meestook F iguur 1 Besl isboom a lt ernat ieve verwerkingsro utes GF T- af va l ( GI = gescheiden inzameling; I = integraal inzameling; BEC = bioenergiece ntra le; ONF = organisc he n at te f rac t ie; WKK = warm tekrachtkoppeling) Aan de hand van de beschikbare informatie en de beslisboom zijn de volgende hoofdconclusies te trekken: o Houtachtige biomassa ingezameld via aparte takkenrondes (bij particulieren) kan relatief eenvoudig worden ingezet voor duurzame energiedoeleinden. De composteerders van groenafval in de regio spelen hierbij een belangrijke rol vanwege de benodigde vergunningen, ruimte en apparatuur om deze stroom op te werken naar de gewenste specificaties. o De houtfractie uit apart ingezamelde tuinafval (met bijvoorbeeld tuinafvalkorven) kan door scheiding en verkleining worden ingezet voor duurzame energiedoeleinden. Van dit tuinafval kan ongeveer 30% als houtfractie worden aangemerkt. Voor de gehele provincie komt dit overeen met ton houtachtige biomassa. Apart inzamelen van tuinafval lijkt financieel gezien gunstig uit te pakken voor gemeenten in de stedelijkheidsklasse 4 en 5. Vanwege de te verwachten lage fractie tuinafval in GFT-afval in gemeenten met stedelijkheidsklasse 2, is het financieel gezien niet gunstig om tuin- III

4 afval apart in te zamelen. Voor gemeenten met stedelijkheidsklasse 3 kan met de beschikbare informatie hierover geen uitspraak worden gedaan. De 10 composteerders van groenafval in de regio spelen bij het verwerken van tuinafval een belangrijke rol. Deze groencomposteerders bezitten merendeels de benodigde vergunningen, ruimte en apparatuur om deze stroom op te werken naar de gewenste specificaties. Bovendien verwerken de groencomposteerders ook het groenafval afkomstig van bijvoorbeeld milieustraten, hoveniers, Rijkswaterstaat, waaruit ook een houtfractie kan worden afgescheiden. Aangezien de gemeenten in de provincie Noord-Brabant juridisch gezien tot 2012 apart ingezameld tuinafval moeten aanleveren aan Essent Milieu, is deze optie pas na 2012 interessant. o Na GFT-compostering kan een houtfractie uit de compost worden gezeefd. Uit experimenten is gebleken dat 10% van de input aan GFT-afval als houtfractie kan worden afgezeefd. Voor de gehele provincie komt dit overeen met ton houtachtige biomassa. De bestaande GFT-composteerders in de regio spelen hierbij een belangrijke rol. Essent Milieu wil op niet al te lange termijn in Maastricht de grove fracties verontreinigd uit de zeefoverloop van Moerdijk, Deurne en Venlo gaan bewerken tot hoogwaardige biomassa. o Afzetkanalen voor houtachtige fractie (takkenrondes, tuinafvalkorven of na GFTcompostering) van GFT-afval zijn: o Bestaande bio-energiecentrales (bijvoorbeeld Cuijk, Sittard, kolencentrales) o Nieuwe bio-energiecentrales (bijvoorbeeld Moerdijk, Oss, Borselle) o Kleine houtboiler initiatieven (bijvoorbeeld Eindhoven) o Vanwege de verscheidenheid in stedelijkheidsklassen in de provincie is zeer aannemelijk dat het GFT-afval uit de provincie in 2012 via verschillende routes wordt verwerkt. Het is voor de gemeenten van belang de inzameling af te stemmen op de kwalitatief beste stromen die in de gemeente voorhanden zijn. Er zal in landelijke gemeentes meer op T-fractie worden ingezet en in hoogbouwwijken van grote steden op integraal. De diversiteit die als gevolg hiervan ontstaat, zal geclusterd moeten worden wanneer men de verschillende stromen zo efficiënt mogelijk wil verwerken. o Vergisting van GFT-afval kan op twee schaalniveau s plaatsvinden: decentraal en centraal. Het voordeel van de decentrale optie is dat deze kunnen aansluiten op de reeds bestaande GFT-infrastructuur en installaties. Het voordeel van de centrale optie is dat schaalvergroting de verwerkingskosten lager maakt. Echter, dit positief effect kan teniet worden gedaan door extra transportkosten. Een positief effect van de centrale optie is dat het qua schaalgrootte aansluit bij de schaalgroottes van de toekomstige technologieën (HTU, vergassing, pyrolyse en superkritisch vergassen). Echter, een grootschalige GFT-afvalverwerkingsfabriek in de provincie wijkt sterk af van de huidige infrastructuur voor GFT-afval en daarom is nader onderzoek noodzakelijk voor deze futuristische optie. Aanbevelingen Op basis van de bovenstaande conclusies worden de volgende aanbevelingen gedaan: IV

5 o Ervaringen die een aantal gemeenten binnen de provincie hebben met takkenrondes (bij particulieren) beschikbaar stellen aan de andere gemeenten. Deze stroom is relatief eenvoudig om te buigen richting duurzame energiedoeleinden. o Apart inzamelen van tuinafval lijkt in de gemeente Horst aan de Maas financieel gezien gunstig uit te pakken voor gemeenten in de stedelijkheidsklasse 4 en 5. Door met de gemeente Horst aan de Maas in overleg te treden kan worden gekeken of dit systeem haalbaar is voor de gemeenten met stedelijkheidsklasse 4 en 5 in de provincie Noord-Brabant. Voor de gemeenten met stedelijkheidsklasse 3 is het tot nu toe onduidelijk en zal nader onderzoek nodig zijn. Aangezien de gemeenten in de provincie Noord-Brabant juridisch gezien tot 2012 apart ingezameld tuinafval moeten aanleveren aan Essent Milieu, is deze optie pas na 2012 interessant. o Groencomposteerders in de provincie nauw betrekken bij de takkenrondes (bij particulieren) of bij het inzamelen van tuinafval. Zij moeten het materiaal opwaarderen voor duurzame energie doeleinden. Deze groencomposteerders direct betrekken bij nieuwe initiatieven. o De komende 3 jaar de ontwikkelingen rondom de technologieën HTU, vergassing, pyrolyse en superkritisch vergassen volgen en analyseren of het realistisch dat deze technologieën op termijn marktrijp zijn voor het verwerken van GFT-afval. V