Kraakbeenschade Behandeling

Transcriptie

1 Kraakbeenoperaties

2 2

3 Uw arts heeft u geadviseerd om een kraakbeen-behandeling te plannen. Deze folder geeft u informatie over hetgeen de orthopeed in het CWZ met u heeft besproken. Hierdoor kunt u na het gesprek alles nog eens rustig nalezen ter voorbereiding op de opname. Het kniegewricht De knie is het gewricht tussen het bovenbeen en het onderbeen. Aan de voorzijde van de knie zit de knieschijf. In het kniegewricht worden krachten en bewegingen van het onderbeen op het bovenbeen overgebracht en vice versa. Deze krachten en bewegingen worden opgevangen en geleid door de spieren, het kapsel en de banden in en om het gewricht (kruisbanden) en de meniscus en het kraakbeen. De (kruis)banden, het kapsel en de meniscus zorgen voor de passieve stabiliteit, de spieren zorgen voor de actieve stabiliteit. De meniscus functioneert ook als demping tussen de botten. De bot-oppervlakken van de knie zijn bedekt met gewrichtskraakbeen, wat een wit, glimmend en soepel weefsel is zonder bloedvaten of zenuwen (ongeveer zoals een kippenbotje). Dit gewrichtskraakbeen beschermt de lagergelegen structuuruiteinden van de kniebotten tegen wrijving. De bekleding van het kniegewricht produceert een vloeistof die voeding verschaft aan het kraakbeenoppervlak dat gewichtsbelasting ondergaat. Deze vloeistof houdt tevens het gewrichtsoppervlak gesmeerd, waardoor de gewrichten soepel over elkaar kunnen schuiven. 3

4 Kraakbeenschade Kraakbeenschade in de knie kan ontstaan door bijvoorbeeld een trauma (ongeluk, verdraaiing) aan de knie en soms ook door een tijdelijke doorbloedingsstoornis van een gedeelte van het bot onder het kraakbeen. Soms is de oorzaak niet te achterhalen. Als kraakbeenschade gelokaliseerd is in slechts een klein deel van de knie, kan dit soms toch veel pijnklachten geven bij het belasten van de knie en soms zelfs in rust. Tevens kan de knie dan dik worden. Dit komt omdat het kraakbeen in een bepaald gebied slechter is van kwaliteit en het kapsel van de knie hierop reageert door het aanmaken van meer gewrichtsvocht. Soms treedt de pijn pas op bij intensieve activiteiten, maar later ook bij de normale dagelijkse dingen of zelfs s nachts. Fietsen gaat vaak beter dan wandelen. Een kraakbeendefect, zoals hierboven omschreven, wordt geconstateerd bij een kijkoperatie van de knie of door een MRI scan. Als dit het geval is bij een jonge patiënt, wordt besproken of (op termijn) een operatieve behandeling een optie zou zijn. Behandeling Niet-operatief gewichtscontrole quadricepstraining: voorste dijspier vervult belangrijke schokdempende functie en vermindert vrij snel in volume en kracht bij knieproblemen steunzolen met een ophoging aan de gezonde binnen- of buitenzijde: de ophoging komt enkel aan de aangedane zijde (links of rechts) en op die manier wordt de gezonde binnen- of buitenzijde meer belast en die met het kraakbeenletsel minder glucosamine/ hyaluronzuur injecties Daarnaast geven we het advies om lang staan, wandelen en slenteren te vermijden, dit zorgt er namelijk voor dat het gewrichtsvocht uit het kraakbeen wordt geduwd. We raden aan om tijdens deze activiteiten regelmatig uit te rusten en zo het kraakbeen de tijd te geven om opnieuw voldoende vocht op te nemen. 4

5 Operatief Er zijn diverse operatieve behandelingen. De gekozen techniek is afhankelijk van de mate van kraakbeenschade, locatie van schade, uw klachten. Uw orthopeed bespreekt met u welke methode voor u van toepassing is. Hier worden 4 methoden uitgelegd. 1. Schoonmaken door middel van kijkoperatie Tijdens een kijkoperatie worden er kraakbeenfragmenten uit de knie verwijderd, waarna de hele knie grondig gespoeld wordt. Dit om eventuele afbraakproducten te verwijderen. Het doel is niet zozeer een herstel van het letsel, maar wel een verminderen van de pijn en zwelling (= symptomatische behandeling). 2. Microfractuur-behandeling Een microfractuur-behandeling bestaat uit het maken van kleine gaatjes in het blootgelegde en beschadigde botoppervlak. Dit oppervlak, is hard en heeft geen goede doorbloeding. Er worden kleine gaatjes gemaakt om deze harde laag te doorboren en het bot te laten bloeden. Daardoor wordt het mogelijk gemaakt voor genezende cellen om het oppervlak te bereiken. Deze procedure wordt gewoonlijk uitgevoerd middels een kijkoperatie van de knie (een kleine incisie in de knie met gebruik van een camera om het beschadigde gebied te bekijken), maar kan in sommige gevallen ook uitgevoerd worden door het kniegewricht te openen (open operatie). 5

6 4. OATS plastiek Bij een OATS plastiek worden cilindervormige pijpjes bot met overliggend kraakbeen uit een minder belast gedeelte van dezelfde knie gehaald en in het kraakbeendefect getransplanteerd. Door middel van deze pijpjes kan het gewrichtsvlak van de knie gereconstrueerd worden. Mogelijke complicaties Gelukkig treden na een kraakbeenoperatie niet vaak complicaties op. De mogelijke complicaties op een rijtje: Er kan een verstopping van een bloedvat in het been (trombose) ontstaan. Wanneer dit niet behandeld wordt, kan er een stolsel naar de longvaten of hersenvaten schieten. Dit kan zeer ernstige gevolgen hebben. In het ziekenhuis krijgt u een spuitje ter voorkoming van trombose. Trombose is herkenbaar aan een gezwollen, glanzende, en pijnlijke kuit. 6

7 Omdat er sneden in de huid worden gemaakt, kan een huidzenuw beschadigd raken. Dit geeft een doof gevoel in een gedeelte van de huid. Meestal verdwijnen deze klachten in de loop van de tijd vanzelf. Soms zijn ze echter blijvend. De knie kan stijf worden door vorming van littekenweefsel. Een infectie is een vervelende complicatie. De kans hierop is erg klein, maar het kan ernstige gevolgen hebben voor het gewrichtskraakbeen. Er kan een nabloeding optreden. Soms moet er dan een hechting geplaatst worden. De bloeddrukband voor het bloedleeg maken van de knie, kan te strak gezeten hebben. Dit kan een kneuzing veroorzaken. Deze klachten verdwijnen vanzelf. Afstoting van de botcilinder met overliggend kraakbeen; de doorbloeding van het bot lijkt in deze situatie niet goed op gang te komen, waardoor het overliggend kraakbeen snel verslechtert en opnieuw klachten kan veroorzaken. Voorbereiding operatie Beslissing tot operatie Als u samen met de arts heeft besloten tot een operatie, worden er door de dokterassistente van de operatieplanning orthopedie een aantal zaken met u afgesproken. Van hen hoort u de operatiedatum, opnametijd en de verdere noodzakelijke voorbereidingen. Zij maken voor u een afspraak bij het preoperatieve spreekuur van de anesthesist. De arbodienst Vraagt u zich af of uw aandoening of behandeling consequenties heeft voor het uitoefenen van uw werk? Overleg dan met uw specialist. Zo wordt duidelijk of u (tijdelijk) beperkingen heeft en zo ja, welke. 7

8 De bedrijfsarts begeleidt de terugkeer naar uw werk. Daarom is het belangrijk dat uw bedrijfsarts op de hoogte is van uw aandoening of behandeling. Afspraken over uw werk zullen vaak soepeler verlopen als u de bedrijfsarts al vóór de ingreep informeert. U kunt een gesprek voeren met uw bedrijfsarts op het arbeidsomstandighedenspreekuur van de arbodienst van het bedrijf of de organisatie waar u werkt. Om uw privacy te beschermen is uw toestemming nodig voor eventueel overleg tussen uw specialist en uw bedrijfsarts. Anesthesie (verdoving) Een goede verdoving bij een operatie is belangrijk. Deze verdoving kan bij een knie-operatie via algehele anesthesie of via een ruggeprik. Hierover kunt u meer lezen in de CWZ-folder Verdoving (anesthesie) bij volwassenen. Voor de operatie en de anesthesie zijn meestal enige voorbereidingen noodzakelijk, dit wordt ook wel preoperatief onderzoek of preoperatieve voorbereiding genoemd. Spreekuur anesthesioloog De anesthesioloog schat in welke risico s in uw geval aan de anesthesie verbonden zijn en hoe deze kunnen worden beperkt. Daarom heeft de doktersassistente een afspraak voor u op het spreekuur van de anesthesioloog gemaakt. In de folder Verdoving (anesthesie) bij volwassenen kunt u hier meer over lezen. Wat moet u meenemen? Tijdens uw opname heeft u nodig: ondergoed en bedkleding kamerjas, pantoffels toiletartikelen (geen handdoek en washandjes) lectuur en dergelijke U wordt verzocht zelf krukken mee te nemen. U leent deze bij de Thuiszorgwinkel. Ook kunt u de krukken huren of kopen op verpleegafdeling A22. 8

9 Waardevolle bezittingen Het is raadzaam grotere geldbedragen, sieraden en andere kostbaarheden thuis te laten. De ervaring leert dat het gevaar van zoek raken en diefstal in een openbaar gebouw aanwezig is. Het ziekenhuis kan hiervoor niet aansprakelijk worden gesteld. Medicijnen De medicijnen die u tijdens uw verblijf nodig heeft, ontvangt u van de ziekenhuisapotheek. Neem geen medicijnen in zonder hierover overleg te plegen. Een combinatie van geneesmiddelen kan namelijk bij ondeskundig gebruik gevaarlijk zijn. Omdat het van belang is te weten welke medicijnen u tot de opnamedag heeft gebruikt, verzoeken wij u deze medicijnen, in de originele verpakking, bij opname mee te nemen. Dieet Meldt u het de verpleegkundige als u een bepaald dieet volgt? Dan wordt bekeken of wijzigingen hierin noodzakelijk zijn. Allergie Wanneer u weet dat u voor bepaalde stoffen allergisch (overgevoelig) bent, is het belangrijk dit te melden. Hiermee wordt dan rekening gehouden bij uw behandeling en verpleging. Bloedverdunners Bij het gebruik van bloedverdunnende geneesmiddelen is het soms nodig deze voor de operatie te stoppen. Uw arts geeft aan of dit voor u van toepassing is. Stop nooit op eigen initiatief met het gebruik van bloedverdunners. De dag van de operatie U meldt zich op het afgesproken tijdstip op de verpleegafdeling orthopedie of dagbehandeling waar u wordt opgenomen. Op de afdeling krijgt u een opnamegesprek met de verpleegkundige. Hierin worden bijzonderheden met betrekking tot uw gezondheid en uw persoonlijke omstandigheden besproken. 9

10 Tevens vertelt de verpleegkundige u nog kort het een en ander over de gang van zaken rond de operatie. Als u dat prettig vindt, kan uw partner/begeleider bij het opnamegesprek aanwezig zijn. Pijnstilling Voor de operatie start u met de pijnmedicatie. Dit heeft als doel een spiegel in uw bloed op te bouwen zodat na de operatie de pijnmedicatie meer effect heeft. Nuchter Omdat de operatie onder anesthesie plaatsvindt, is het nodig dat u nuchter bent. Hierover heeft de anesthesioloog op het spreekuur afspraken met u gemaakt. Meer informatie hierover kunt u lezen in de folder Verdoving (anesthesie) bij volwassenen. Voorbereiding operatie Voordat u naar de operatiekamer gaat krijgt u een operatiejasje aan. U mag tijdens de operatie geen sieraden dragen. Deze maatregelen zijn er om de hygiëne op de operatiekamer te waarborgen en daardoor infecties te voorkomen. Zonodig krijgt u voorbereidende medicatie zoals deze door de anesthesioloog is afgesproken (premedicatie). Ook is het belangrijk dat u voor de ingreep nog even plast, zodat de blaas leeg is. Een kwartier voor de ingreep wordt u naar de verkoeverkamer gebracht, hier worden u nog wat vragen gesteld waarna u naar de operatiekamer wordt gereden. Daar moet u overstappen op een smalle operatietafel. De anesthesioloog geeft u de verdoving, die met u besproken is. Ook zal er voordat de operatie begint algemene of specifieke bewakingsapparatuur aangesloten worden, om lichaamsfuncties zoals bloeddruk, pols en ademhaling tijdens de operatie goed te kunnen observeren. Hierna zal de operatie uitgevoerd worden. 10

11 Na de operatie De operatiedag Na de ingreep blijft u in de uitslaapruimte (verkoeverkamer) van de operatieafdeling tot u goed wakker bent en tot alle controles (o.a. bloeddruk en pijn) goed zijn. Een verpleegkundige haalt u weer op. Op de afdeling worden door de verpleegkundigen nog enkele keren de pols, bloeddruk en de wond gecontroleerd. U krijgt na de operatie pijnmedicatie en een spuitje om trombose tegen te gaan. Om uw knie zit een drukverband, om zwelling te voorkomen. De rest van de dag heeft u bedrust. Om de knie te ondersteunen mag er een kussen onder de knie gelegd worden. De eerste dag na de operatie De verpleegkundige verwijdert het drukverband. Ook controleert zij de wond. Wanneer gebruik is gemaakt van een drain (dun slangetje om operatievocht af te laten lopen), dan wordt die vandaag verwijderd. Als het nodig is krijgt een elastische kous (tubigrip) om de knie, ter ondersteuning en ter voorkoming van zwelling van de knie. Deze kous gebruikt u iedere dag en gaat s nachts af. De fysiotherapeut komt bij u langs. U krijgt uitleg over het revalidatieprotocol. Bij vrijwel alle bovengenoemde operatietechnieken (behalve bij het alleen schoonmaken van de knie) zal er sprake zijn van een periode waarin u de knie niet volledig mag belasten, meestal is dit gedurende 6 weken. Het bot in combinatie met het kraakbeen heeft deze tijd nodig om goed in te kunnen groeien en om een goede doorbloeding te krijgen. U leert om met behulp van 2 krukken te lopen, zonder volledig steun te nemen op het geopereerde been. Ook worden er buig- en strekbewegingen van de knie geoefend op geleide van pijn en zwelling. Douchen mag, maar niet te lang om verweking van de wond te voorkomen. De hechtingen die in de wond zitten zijn meestal oplosbaar. Het duurt ongeveer zes weken voordat deze hechtingen verdwenen zijn. Mochten de hechtingen niet oplosbaar zijn, dan krijgt u te horen 11

12 vanaf wanneer deze verwijderd moeten worden en waar dat plaats zal vinden. Naast het bezoek van de fysiotherapeut, zal er ook nog een röntgenfoto ter controle gemaakt worden. Als alle controles goed zijn, de pijn onder controle is en de fysiotherapeut tevreden is over het herstel, volgt ontslag vaak in de middag van de eerste dag na de operatie. Ontslag Bij ontslag uit het ziekenhuis krijgt u een controleafspraak mee, die ongeveer zes weken na de operatie plaatsvindt, en u krijgt eventuele recepten voor pijnmedicatie mee. U krijgt een machtiging en een overdracht mee voor de fysiotherapie buiten het ziekenhuis. U geeft deze af bij uw eerste bezoek aan de fysiotherapie. Uw huisarts krijgt van ons bericht over de operatie en nabehandeling. Mochten er vóór uw controleafspraak klachten of complicaties optreden, overlegt u dan met uw fysiotherapeut of belt u naar het verpleegkundig spreekuur orthopedie. Nazorg Adviezen voor thuis Afhankelijk van de operatie en individuele factoren, ondervindt u na de operatie nog enige tijd hinder van het operatiegebied. Er volgen nog enkele adviezen: Na het douchen de wond droogdeppen. U mag de eerste week niet baden en zwemmen. Droog houden van de wond bevordert een goede wondgenezing, dus kunt u beter ook geen afsluitende pleister op de wondjes gebruiken. Bij een warme, gezwollen knie, kunt u gebruik maken van coldpacks (verkrijgbaar bij de drogist). Daarnaast is het dan belangrijk om het been omhoog te leggen. Naast de pijnstillers die u eventueel van ons hebt voorgeschreven gekregen, is het verstandig om paracetamol (500 mg) als aanvulling gebruiken. 12

13 Een goede pijnbestrijding is belangrijk voor het genezingsproces. U kunt deze maximaal 4 daags 2 gebruiken. Als u de pijnstillers wilt afbouwen, begint u met de andere pijnstillers. Als laatste bouwt u de paracetamol af. Dit doet u als volgt: De eerste twee dagen neemt u vier maal daags - om de zes uur twee tabletten paracetamol van 500 mg. Dan twee dagen vier maal daags - om de zes uur - één tablet paracetamol van 500 mg. Daarna stopt u en gebruikt u alleen zonodig bij pijn twee tabletten paracetamol van 500 mg. (maximaal 4 maal daags). De tubigrip gebruikt u thuis totdat de zwelling van uw knie grotendeels verdwenen is. Dit kunt u met uw fysiotherapeut overleggen. Nabehandeling Het ondergaan van een kraakbeenbehandeling is geen kleinigheid. Zeker in de eerste maand na de operatie, vraagt de revalidatie veel van u. Voor een goed resultaat is het nauwkeurig volgen van een revalidatieprogramma belangrijk. Uw knie heeft in het begin veel rust nodig. U leert de knie langzaam weer te belasten, zodat u de normale dagelijkse activiteiten op de juiste manier kunt doen. Deze revalidatie verloopt in drie fasen: De eerste weken thuis De eerste weken thuis bestaat uit zoveel mogelijk rust. Rust is van essentieel belang voor een goede genezing. Bij het lopen maakt u daarom altijd gebruik van twee krukken en mag u niet volledig belasten. Uw dagelijkse activiteit is in deze periode beperkt tot het lopen van kleine stukjes en het doen van oefeningen voor uw knie. De fysiotherapeut instrueert u hoe u de knie strekt en buigt en u uw spiergevoel traint. De fysiotherapeut beoordeelt wanneer u verder kunt met oefenen aan de hand van pijn, zwelling en warmte van de knie. 13

14 Het hervatten van het dagelijks leven en werkzaamheden U leert steeds zelfstandiger te bewegen. U werkt aan het herstel van het normale looppatroon. U leert weer lopen zonder krukken en oefent samen met de fysiotherapeut om het geopereerde been goed te gebruiken. De knie wordt steeds beweeglijker. Ook de kracht en coördinatie van de spieren nemen toe. Er wordt naar gestreefd, dat u na 6 weken mag beginnen met buiten lopen zonder krukken, fietsen en autorijden. De fysiotherapeut houdt de mate waarin de knie belast kan worden nauwkeurig in de gaten. Hierbij let hij weer op zwelling, warmte, pijn en de mate waarin u de knie kunt buigen en strekken. Als u de knie zwaarder kunt belasten, gaat u intensiever trainen. Het trainingsprogramma bestaat dan uit fietsen, roeien, steppen, lopen en specifieke kracht- en stabiliteitsoefeningen. U kunt in deze periode weer beginnen met werken. Dit is afhankelijk van de inhoud van het werk. Zittend werk kan vaak sneller hervat worden dan zwaarder lichamelijk werk. De terugkeer naar zwaardere belasting en sport U leert de knie zwaarder te belasten met verschillende oefeningen. Met deze specifieke oefeningen bereidt u de knie voor op intensieve belasting. Dit is van belang als u werk doet waarbij u veel staat, loopt en tilt, en waarbij de kniebelasting groot is. Ook als u weer wilt gaan sporten zijn deze oefeningen van belang. De meeste sporten kunnen vaak na 6-9 maanden weer uitgeoefend worden. Sommige contactsporten, zoals voetbal, volleybal, basketbal en hockey kunnen vaak pas na 9-12 maanden hervat worden. Bovengenoemde termijnen verschillen per patiënt. Als u weer wilt gaan werken of sporten is het verstandig dit te bespreken met de orthopeed en/of de fysiotherapeut. 14

15 Vragen en/of problemen Ontstaan er ondanks de goede voorbereidingen toch nog problemen of zijn er na het lezen van de folder nog vragen, neem dan contact op met het verpleegkundig spreekuur. Telefoonnummers vindt u achter in deze brochure. U kunt ook contact opnemen door een te sturen naar polikliniek: orthopedie@cwz.nl. Bij problemen - als u na de behandeling/operatie weer thuis bent - kunt u buiten kantooruren en in het weekend contact op nemen met uw huisarts, die kan u zonodig verwijzen naar de spoedeisende hulp van CWZ. Verhindering Mocht de geplande operatiedatum niet door kunnen gaan bijvoorbeeld omdat: er meer voorbereiding nodig blijkt te zijn door longarts of cardioloog; u ziek bent met koorts (griep); u verhinderd bent door onverwachte privé-omstandigheden. Laat dit dan zo snel mogelijk weten. U belt naar de afdeling operatieplanning orthopedie, bereikbaar op werkdagen tussen uur, tel. (024) Als u tijdig belt, kan er nog een andere patiënt gepland worden en maken wij met u een nieuwe afspraak. 15

16 Adres en telefoonnummers Canisius-Wilhelmina Ziekenhuis Weg door Jonkerbos SZ Nijmegen Maken, annuleren of verzetten van afspraken op de polikliniek: Polikliniek orthopedie (B56) Telefoon (024) of online via orthopedie.cwz.nl Iedere werkdag van uur bereikbaar Voor het verzetten van de operatiedatum: Operatieplanning orthopedie Telefoon (024) Iedere werkdag tussen uur bereikbaar Voor alle vragen over uw behandeling en/of operatie: Verpleegkundig spreekuur orthopedie Telefoon (024) Iedere werkdag van 8.30 tot 9.30 uur bereikbaar Verpleegafdeling orthopedie (A22) Telefoon (024) Website: 16 G543 / 12-15