Thema: Elke golf is de zee. Lezingen: Citaat van Willigis Jäger (zie orde van dienst) Johannes 14: 6-11a

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Thema: Elke golf is de zee. Lezingen: Citaat van Willigis Jäger (zie orde van dienst) Johannes 14: 6-11a"

Sofie van de Velde
7 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 PREEK 22 APRIL 2012 PGN NUENEN Thema: Elke golf is de zee Lezingen: Citaat van Willigis Jäger (zie orde van dienst) Johannes 14: 6-11a Preek Hoe kunnen we het besef ontwikkelen, of weer wakker roepen, dat we als mensen deel uitmaken van een groter geheel? Dat ons eigen geluk alleen maar verankerd kan zijn in het algemeen belang? Het is in onze samenleving steeds moeilijker om te zien dat mijn eigenbelang niet haaks hoeft te staan op dat van anderen. Maar zo ervaren we het wel steeds meer: het geld dat naar ontwikkelingssamenwerking gaat, gaat niet naar mijn oudedagsvoorziening. Polen die hier komen werken, bedreigen mijn werkgelegenheid. Enzovoort. We lijken vast te zitten in onontkoombare ketens van oorzaak en gevolg, waarbij de ander een directe of indirecte bedreiging vormt voor mijn bestaan. Is het nog mogelijk om op een andere manier te denken en onze samenleving in te richten? Een manier waarop het welzijn van de ander uiteindelijk ook mijn welzijn vormt? Waar halen we een nieuwe ethiek vandaan? Niet alleen op economisch vlak (daar heeft Piet al een plan voor klaarliggen, waar hij al 20 jaar mee wappert, maar wat bedroevend weinig gehoor vindt...) maar ook meer algemeen: wat kan een basis vormen voor een nieuwe manier van samenleven? Geen grote politieke ideologie, maar meer een visie die onze samenleving een andere impuls kan geven, kan voeden en leiden. Een nieuwe ethiek die het domein van de religie overstijgt: daar zijn veel, van oorsprong christelijke schrijvers, denkers en ethici mee bezig.

Het is in onze samenleving steeds moeilijker om te zien dat mijn eigenbelang niet haaks hoeft te staan op dat van anderen.

2 Ik noem Karen Armstrong met onder andere haar handvest over compassie: Heel in het kort stelt zij: de gulden regel (uitleg - Caroussel van Compassie) Maar ook anderen zijn er nadrukkelijk mee bezig: Willigis Jäger. We lazen van hem twee citaten. Vorige week werd zijn naam nadrukkelijk genoemd in een uitzending van Het Vermoeden van de Ikon. Daar was Coen Abbenhuis te gast, directeur NCRV. Gevraagd naar zijn heilige tekst, kwam hij met het citaat dat we net lazen. [fragment] "Wanneer we ons de Eerste Werkelijkheid voorstellen als een oneindige oceaan, dan zijn wij zoiets als de govlen op deze zee. Wanneer nu de golf ervaart 'ik ben de zee', dan zijn er nog steeds twee: golf en zee. Maar in de mystieke ervaring wordt ook deze dualiteit overstegen. Het ik van de golf vervloeit en in plaats daarvan ervaart de zee zich als golf. Het ik ervaart zichzelf ín de eenheid van beide en áls eenheid van beide. Alles is golf en oceaan tegelijkertijd. Alles is uitdrukkingsvorm van deze ene werkelijkheid." Zelf heb ik het in gesprekken en gespreksgroepen, als mensen vroegen naar wie of wat God nou eigenlijk is ook wel eens zo uitgedrukt: misschien wel de optelsom van alle bewustzijn, van alle informatie die er opgeslagen ligt in iedere levende cel, in elk atoom. En zo zijn wij zelf ook een klein deeltje van God en drukken wij met ons bestaan, met ons handelen, met ons wezen iets uit van God. En zo zijn wij verbonden met alle anderen. Abbenhuis: Wij ervaren als mensen dat we apart en uniek zijn, met een eigen identiteit. Wij zien onszelf als golf. Maar ons ware wezen is water. Op het moment dat we ophouden golf te zijn, zakken wij terug in de oceaan. Dan is alles golf en oceaan tegelijkertijd, en kunnen we geen onderscheid meer maken. Het gevoel van eenheid en verbondenheid geeft grote rust. Uiteindelijk zijn wij allen verbonden met elkaar. We zijn uitingsvormen van een en dezelfde scheppende kracht. Zo ervaar ik God. Ik ben wie ik ben, ik ben een individu,

Gevraagd naar zijn heilige tekst, kwam hij met het citaat dat we net lazen.

3 maar tegelijk ben ik veel meer dan dat. Ik voel mij gehouden in de hand van God, die wat mij betreft vele malen onbegrijpelijker en omvattender is dan ik mijzelf kan voorstellen. Tegelijkertijd straalt Hij ook dwars door mij heen. Het idee van gescheidenheid is inderdaad één grote illusie: dat zei Boedha al, en dat zei Jezus en velen na hen. En zo wordt vanzelf duidelijk: wat ik een ander aandoe, doe ik het collectief aan, doe ik God aan, doe ik uiteindelijk mijzelf aan. We kunnen niet blijven handelen alsof ons leven en ons lot afgescheiden is van dat van anderen. Niet op individueel niveau, maar ook niet op maatschappelijk niveau. Als we ons volledig bewust zijn van het feit dat ons eigen leven, als golven in die oceaan, verbonden is aan dat van anderen kunnen we onze samenleving niet meer zo organiseren dat grote groepen mensen buitengesloten worden, de een zich verrijkt op kosten van anderen, een paar landen méér van onze zo schaarse water en energie verbruiken dan alle andere landen samen. Dan zal er nieuwe identiteit moeten onstaan: een identiteit die zegt: we zijn allemaal golven in die ene oceaan, of: we zijn allemaal leden van dat ene lichaam. Als de voet kreupel is, kan de hand niet doen alsof er niets aan de hand is... 'Een atoom is een geheel, maar creëert in zijn eentje geen zingeving,' zo meent Jäger. 'Een atoom heeft alleen zin binnen het grotere geheel dat molecuul heet, en die molecuul heeft op zijn beurt alleen weer zin heeft binnen een cel. Een maas in het visnet dankt haar bestaansgrond alleen aan het visnet." Nu nog naar het Johannesevangelie: Wat heeft die met die golven en de zee te maken? Jezus is met zijn leerlingen in gesprek over zijn naderend afscheid. Dan vraagt Thomas, die altijd alles met eigen ogen wil zien: "Laat ons de Vader zien, Heer, meer verlangen we niet." En dan antwoordt Jezus: "Wie mij heeft gezien, heeft de Vader gezien.geloof me: ik ben in de Vader en de Vader is in mij." Dit gaat over die golven en de zee. Dit is de niet-gescheidenheid, waar Jezus over

En zo wordt vanzelf duidelijk: wat ik een ander aandoe, doe ik het collectief aan, doe ik God aan, doe ik uiteindelijk mijzelf aan.

4 spreekt. Vader en zoon zijn on-afscheidelijk... En wij zijn dat ook. Er is geen God die ergens hoog en droog in het universum vertoeft, die buiten ons om ageert. Tot wie we ons af en toe kunnen richten. Hij is hier en nu aanwezig en drukt zich uit door ons. En hoe zit dat dan met die eerste zin van onze tekst? "Ik ben de weg, de waarheid en het leven. Niemand kan bij de Vader komen dan door mij" Het is vooral het tweede deel van de zin die al tot zoveel vraagtekens en ellende heeft gezorgd. Aanleiding voor hele generaties om het christendom als de enige ware religie te zien. Jezus als de exclusieve weg om tot God te komen. Reden om tot in de verste uithoeken van de aarde missie te bedrijven om mensen te overtuigen, dwingen soms, zich te bekeren tot het christendom. Op straffe van hel en verdoemenis. Dat is de zogenaamde 'Wirkungsgeschichte' van deze tekst. Hoe de tekst heeft gefunctioneerd in de geschiedenis van het christendom. Er valt nog veel meer over te zeggen, maar als we vandaag deze uitspraak van Jezus nu eens in het licht van ons thema lezen? Er is geen weg tot God buiten Jezus om. Er is sowieso geen weg tot God buiten anderen om. Want God is alles in allen. Elke golf is de zee. God heeft zich wel heel specifiek gemanifesteerd in Jezus: door hem wordt zichtbaar, tastbaar, voelbaar hoe we als mens, als golf, als druppeltje, zo leven kunnen dat we ons bewust worden van het feit dat niets ons kan scheiden van de liefde van God. Maar ook niets ons kan scheiden van anderen. Want horen toe aan dezelfde bron, zijn deel van diezelfde zee. Deel van diezelfde liefde. Laat dat onze leidraad zijn. Laat dat onze missie, visie en werkplan in één zijn. Daar hebben we inderdaad misschien geen geïnstitutionaliseerde godsdienst meer voor nodig, maar wel een antenne voor dit geheim. Niets kan ons scheiden van de liefde van God. Niets kan ons scheiden van elkaar. Wat zullen we elkaar dan nog in

Niemand kan bij de Vader komen dan door mij" Het is vooral het tweede deel van de zin die al tot zoveel vraagtekens en ellende heeft gezorgd.

5 de weg zitten? Wat zullen we dan nog jaloers zijn op elkaar? Wat zullen we onze samenleving dan nog inrichten op basis van de behoeftes van kleine groepen ten koste van alle anderen? Het leven is te mooi en te kostbaar om niet allen erin te laten delen. Ds. Christien Crouwel

behoeftes van kleine groepen ten koste van alle anderen?

Vergelijkbare documenten

voor zondag 24 april 2016 Thema: Elke golf is de zee

ORDE VAN DIENST voor zondag 24 april 2016 Thema: Elke golf is de zee Voorganger: ds. Christien Crouwel Gastheer: Daan Warners, Lector: Sity Keizer, Diaken: Henk Roozenbeek Organist: Johan Meij; Koster: