Aan : Bestuur TCM Van : werkgroep baanrenovatie baan 1 t/m 3 olv R. de Vries Datum : 25 maart Betreft : adviesrapport mbt renovatie baan 1 t/m 3

Transcriptie

1 Aan : Bestuur TCM Van : werkgroep baanrenovatie baan 1 t/m 3 olv R. de Vries Datum : 25 maart 2014 Betreft : adviesrapport mbt renovatie baan 1 t/m 3 Geachte voorzitter, beste Ton, Middels dit adviesrapport willen de werkgroepleden het bestuur informeren over de resultaten van de opdracht. Tevens wordt een advies geformuleerd en een voorstel gedaan voor het vervolgtraject. Aanleiding Baan 1 t/m 3, Gravelbanen, zijn toe aan vernieuwing. Hierop is een werkgroep geformeerd die de opdracht hebben gekregen te onderzoeken welke baansoort het meest geschikt is om aan te leggen. Meegenomen moet worden dat het conform richtlijnen KNLTB vorm gegeven moet worden, zodat de banen goedgekeurd worden voor competitie en toernooien. Ook moet meegenomen worden dat de keuze in baansoort bepalend zal zijn voor renovatie van de overige banen als het afschrijvingstermijn is verstreken. Dat zal na ongeveer 7 jaar het geval zijn. Vooraf heeft de werkgroep geen duidelijke opdrachtformulering meegekregen. Om toch een focus en scoop aan te brengen, is de volgende opdrachtformulering binnen de werkgroep beschreven: Opdrachtformulering Vanuit clubbestuur is gevraagd zsm, maar uiterlijk voor de zomer, met een advies te komen in keuze van baansoort mbt vervanging van baanblok 1 t/m 3. Er is voldoende budget om tot vervanging over te gaan. Er zijn vooraf geen criteria cq kaders geformuleerd, behalve dat de keuze in baansoort conform richtlijnen KNLTB dient te zijn, zodat competitie en toernooien gespeeld mogen worden. Doel is na zomerseizoen 2014 de banen 1 t/m 3 daadwerkelijk te vervangen. Opzet onderzoek Er is een werkgroep geformeerd met personen met van elkaar onderscheidende kennis/kunde en variërend in leeftijd en speelsterkten. Het betreft: Remco de Vries (vz en not.), Adry Steur (jurist), Nico Mul (grondwerkdeskundige), Jan de Vries (Beheerder TCM) en Gijs Keijzer (clublid, gericht op spelkwaliteit). In werkgroep is besproken ahv een voorstudie, 3 a 4 baansoorten uit te werken in een advies. Om tot een baankeuze te komen, is een catalogus mbt baansoorten gebruikt 1. Hieruit zijn een 4-tal baansoorten gekozen om nader mee te nemen in het vooronderzoek / adviesrapport, te weten: Gravel en Gravel Plus (onder afschot), Smash Court, Tennis Force en Kunstgras. In bijlage 1 zijn, ter vergelijk, de verschillende kenmerken opgenomen per baansoort. De kosten (aanschaf en onderhoud) zullen in een extra document als bijlage toegevoegd worden (betreft PDF-bestand). Ahv de gekozen baansoorten, is gestart met een vergelijkend onderzoekje (een aantal deelaspecten vanuit de catalogus zijn hierin meegenomen, waaronder speelkwaliteiten, onderhoud - in tijd en kosten- en duur bespeelbaarheid). Clubs met desbetreffende toepassing zijn benaderd om ervaringen uit te vragen. De uiteindelijke bevindingen zullen in het adviesrapport voorgelegd worden aan het bestuur, die een besluit zullen nemen. Proces De werkgroep is in 5 maanden tijd, 4 keer bij elkaar geweest om zaken te bespreken, afspraken te maken en vervolgacties uit te zetten. Uit de catalogus kwam al snel naar voren dat een bodemonderzoek van essentieel belang is. 1 Baansoorten in beeld, KNLTB, 2013 Werkgroep baanrenovatie blok 1 t/m 3 maart 2014

2 Dit om tot een goed advies te kunnen komen, maar ook om te werken conform richtlijnen vanuit de KNLTB. Daarnaast is het baanblok 1 t/m 3 onderhevig aan segmentverzakkingen, wat een extra argument was om een bodemonderzoek uit te laten voeren. Het bodemonderzoek is begin maart 2014 uitgevoerd door KIWA ISA Sport en het rapport is half maart opgeleverd. Het rapport geeft een zodanig richtinggevend en bindend advies, dat de werkgroep besloten heeft het advies in het rapport over te nemen en voor te leggen aan het bestuur. Het rapport is toegevoegd als bijlage 2. Communicatie en instemming leden Nav het adviesrapport zal het bestuur een besluit moeten nemen over de definitieve keuze in baansoort voor baanblok 1 t/m 3. Het besluit dient vervolgens gecommuniceerd te worden in notulen, nieuwsbulletin en jaarverslag. De werkgroep is van mening dat er geen instemming van de leden gevraagd hoeft te worden, omdat het rapport van het bodemonderzoek resulteert in een min of meer dwingend advies voor maar 1 baansoort, wil er sprake zijn van een duurzame keuze die geschikt is voor het baanblok 1 t/m 3. Samenvatting rapport bodemonderzoek Uitkomsten bestaande situatie Uit het onderzoek zijn de onderstaande maatgevende aspecten geconstateerd: 1. Sterk wisselende laagdikte van de zandlaag, zoals die op het klei/veenpakket aanwezig is; 2. Relatief grote verschilzakkingen aan het maaiveld van circa 40 tot 150 mm; 3. Eenzijdig afschot in oostelijke richting in hoogteligging banen 1-3 van circa 0,10 m; 4. Kwaliteiten lavafundering en zandonderbouw voldoen voor hergebruik; 5. Drainagestelsel is nog wel in enige mate functioneel maar dient wel te worden vernieuwd vanwege ouderdom van 20 à 30 jaar en ontbreken omhulling. Door het ontbreken van detailgegevens over het indertijd opgebrachte zandpakket (info over laagdikten, voorbelastingen en vergravingen ondergrond en aanwezigheid oude slootprofielen ontbreekt) en de aanleg daarin van de banen 1-3 (met name peilkeuze) is nu moeilijk voorspelbaar wat het zettingsgedrag van de tennisbanen gaat worden na veranderingen in de huidige maaiveldhoogten. Conclusie en aanbevelingen Adviezen opwaardering banen 1-3 Op basis van de punten 1 en 2 in paragraaf 3.1 wordt de ombouw naar seizoensverlengend baantype, zoals gravel plus en kunstgras, niet wenselijk geacht. Voor ombouw naar gravel plus banen dient baan 2 verhoogd te worden aangelegd ten opzichte van de banen 1 en 3. Aangezien baan 2 nu het laagst ligt, zal deze optie relatief grote verschil zakkingen tot gevolg hebben. Ook voor de aan te brengen lijngoot zullen ongewenst grote maaiveldzakkingen en zakkingsverschillen van toepassing zijn. Voor de ombouw naar baantypen met de toepassing van kunstgras is een zijdelings afschot niet toegestaan. Met een peilverhoging van 0,07 à 0,16 m dient na aanleg rekening te worden gehouden met ongewenste zakkingsverschillen tot 20 à 50% van deze maaiveldzakking. De voorkeur gaat uit naar de toepassing van opnieuw een gravel toplaag. Bij onverhoopte maaiveldzakkingen (lees: ontstaan van ingesloten laagten) zal de waterhuishouding bij dit baantype redelijk tot goed blijven functioneren. Herstelwerkzaamheden zijn daarbij relatief eenvoudig uitvoerbaar. Het eenzijdige afschot in oostelijke richting in de hoogteligging, zoals dat nu aan de orde is, zal naar verwachting na de aanleg (circa 20 à 30 jaar geleden) zijn ontstaan. Met name de zuidelijke speelhelft van baan 2 is daarbij extreem verzakt met circa 0,16 m ten opzichte van het westelijke deel van baan 1 dat het hoogst gelegen is (op 0,33 à 0,40 m boven het open waterpeil). Werkgroep baanrenovatie blok 1 t/m 3 maart 2014

3 Formeel dienen gravel tennisbanen horizontaal (zonder zijdelings afschot) te worden aangelegd. Voor de banen 1-3 betekent dit dat de zuidelijke speelhelft van baan 2 met circa 0,16 m moet worden opgehoogd en baan 3 met circa 0,07 à 0,10 m. Deze peilverhoging zal in de toekomst echter weer maaiveldzakkingen teweeg brengen van naar raming 20 à 50% van de toegepaste peilverhogingen. Om de banen eerst te gaan voorbelasten en het zakkingsgedrag met zakbaken te meten, dat is een kostbaar en tijdrovend proces. Voor baan 2 kan wel worden overwogen om bijvoorbeeld 4 weken voor de daadwerkelijke aanvang van de renovatiewerkzaamheden bijvoorbeeld big bags met zand neer te zetten tussen service lijn en zuidelijke achteruitloop. Zo kan enige voorbelasting worden toegepast voordat de daadwerkelijke peilverhoging van 0,15 m met nieuwe drainage wordt aangebracht. De zakkingsverschillen na aanleg kunnen hierdoor worden verminderd. Met de KNLTB is reeds afgestemd dat een zijdelings afschot van circa 0,08 m in oostelijke richting kan worden toegestaan op deze planlocatie. Kiwa ISA Sport zal bij de keuring namens de KNLTB dispensatie verlenen voor een zijdelings afschot van circa 0,08 m, de banen zijn hiermee goedgekeurd voor het spelen van competitie en toernooien onder auspiciën van de KNLTB. De verwachting is dat met deze wijze van opwaarderen de speelzekerheid en de hoogte- en vlakheidsligging van de gravel tennisbanen wederom langjarig worden verbeterd. Advies werkgroep De werkgroep adviseert het bestuur het advies, beschreven in het rapport mbt bodemonderzoek, over te nemen. Dit om te komen tot een duurzame keuze die past bij het type bodem, maar ook om spelkwaliteit te kunnen garanderen. Als dit advies overgenomen wordt, zal dit tevens voldoen aan de KNLTB-norm. Uit de bijlagen kan tevens worden opgemaakt dat aanleg en onderhoud van Gravel het voordeligste is tov de andere baansoorten. Voorstel vervolgproces In het rapport bodemonderzoek staat tevens aangegeven wat en op welke manier het baanblok 1 t/m 3 vervangen / gerenoveerd dient te worden. De werkgroep adviseert dit over te nemen. Voorstel vervolgproces: 1. Besluit nemen door bestuur mbt keuze baansoort baanblok 1 t/m 3 2. Ontbinden werkgroep onderzoek keuze baansoort baanblok 1 t/m 3 3. Formeren nieuwe technische werkgroep en in gang zetten renovatieproces conform advies. Hierin zal beheerder voortouw dienen te nemen, bijgestaan door een grondwerkspecialist voor tennisbanen (wellicht vanuit KNLTB in combinatie met een TCM lid met kennis van grondwerk). 4. Advies: het is aan te bevelen bij meerdere partijen een offerte op te vragen en alleen in zee te gaan met betrouwbare en vakkundige aannemers, die ook investeren in een duurzame klantrelatie (incl. leveren van service en nazorg). Aanleg van Gravelbanen is aanzienlijk goedkoper dan de aanleg van andere baansoorten, waardoor er wellicht geld over is om ook direct te investeren in hek -en tegelwerk. Dit om het aanzicht van het park en de kwaliteit van de aanleg van het banenblok beter te kunnen borgen. Werkgroep baanrenovatie blok 1 t/m 3 maart 2014

4 Bijlage 1 Samenvatting Baansoorten in beeld H1 - Banenbeleid 1.1 Algemeen Om de kwaliteit van sportvloeren en sportaccommodaties te kunnen borgen, beschikt Nederland over een systeem van normeren en keuren van sportvloeren en sportaccommodaties. De wijze waarop normen en keuringsmethoden tot stand komen staat beschreven in het Procedurehandboek Kwaliteit Sportaccommodaties. In dit handboek wordt beschreven hoe normen en keuringsmethoden worden opgesteld, wie ze vaststelt en wie controleert. Dat controleren betreft dan of sportvloeren of sportaccommodaties daadwerkelijk aan de gestelde normen voldoen op basis van de keuringsmethoden. De KNLTB hecht veel waarde aan het systeem van normeren en keuren van sportvloeren en sportaccommodaties. De kwaliteit van tennisaccommodaties draagt in zeer belangrijke mate bij aan de kwaliteit en beleving van de beoefening van de tennissport. Het normering- en keuringssysteem, waarin inbegrepen controles op de verrichte werkzaamheden, is dan ook van groot belang voor tennisverenigingen, omdat dit meer zekerheid biedt bij de aanleg van tennisbanen. Sinds 1997 geldt dat tennisbanen die worden gebruikt voor competitie en toernooien onder auspiciën van de KNLTB, dienen te beschikken over een keurmerkcertificaat. Dit keurmerkcertificaat is te verkrijgen doordat de banen tijdens de aanleg worden gekeurd door een door NOC*NSF erkende keuringsinstantie. Alleen tennisbanen die voorkomen op de Sportvloerenlijst van NOC*NSF mogen worden aangelegd. 1.2 Ontwikkelingen De laatste jaren heeft de ontwikkeling van baansoorten in Nederland een enorme vlucht genomen. Steeds meer alternatieven voor gravel komen op de markt. Uit de statistieken blijkt dat gravelbanen steeds meer terrein aan het verliezen zijn, terwijl in de zoektocht naar alternatieve baansoorten de gravelbaan wel steeds als uitgangspunt wordt genomen. Belangrijkste reden hiervoor is de algemeen gewaardeerde speltechnische eigenschappen. De KNLTB stelt vast dat ondanks overeenkomstige speltechnische eigenschappen van een aantal alternatieve baansoorten voor gravel de speltechnische eigenschappen van de standaard gravelbaan nog niet volledig zijn geëvenaard. De verschillen variëren in balsnelheid, balstuithoogte, balrotatie, glijden en stroefheid. Nieuwe inzichten en ontwikkelingen op banengebied laten tevens zien dat de perceptie over exploitatie, onderhoud en mogelijke speelweken van gravelbanen diende te worden bijgesteld ten gunste van de gravelbaan. Waar voorheen gemiddeld voor het onderhoud aan gravelbanen een uur per dag per baan werd gerekend kan tegenwoordig worden volstaan met gemiddeld een half uur per dag per baan. Daarnaast werden gravelbanen traditiegetrouw voor een periode van 30 weken per jaar als bespeelbaar aangemerkt. Op gravelbanen kan echter zeker langer worden doorgespeeld in tegenstelling tot wat traditiegetrouw als uitgangspunt werd genomen. Afhankelijk van de weersomstandigheden kunnen gravelbanen gemiddeld 40 weken per jaar bespeeld worden. Uiteraard speelt de mate van onderhoud en de beschikking over de juiste onderhoudsmaterialen daarbij een rol. Ook zijn gravelbanen in tegenstelling tot veel andere baansoorten uitermate geschikt voor zelfwerkzaamheid, waarbij reparaties makkelijk zelf kunnen worden uitgevoerd. De vereniging is daarmee dus minder afhankelijk van de aannemer. Om gravelbanen gedurende de wintermaanden open te kunnen houden zijn er ontwikkelingen en reeds toegepaste mogelijkheden op het gebied van baanverwarming. Dit draagt bij aan de mogelijkheid om op gravelbanen het hele jaar te kunnen tennissen. Vorenstaande heeft geleid tot een aantal aanpassingen van met name de algemene perceptie over de seizoensduur van gravelbanen, de onderhoudsintensiteit en de onderhoudskosten. Bij de ontwikkeling van de regelgeving golden gravelbanen ook heel lang als de maatstaf. Voorbeeld daarvan zijn de tennisballen. De eisen die aan de bal worden gesteld zijn ooit gerelateerd aan de eigenschappen van gravel met het daarbij behorende gewenste en vereiste stuitgedrag. Later in de tijd zijn zachtere banen zoals de kunstgrasbanen in opkomst gekomen. Op die banen is sprake van een minder hoge stuit en dat gaat veelal ten koste van timing en dus veelal spelplezier. Gevolg was dat men ging spelen met de zogenaamde pressureless bal, oftewel hardere ballen. Die ballen garandeerden een constant stuitgedrag waarmee de zachtheid van de baan enigszins werd gecompenseerd. Nadeel van deze balsoort is echter dat de hardheid en stugheid van de bal voelbaar is in de arm. Dat gecombineerd met de factor spelplezier levert dan een minder positief beeld op. Werkgroep baanrenovatie blok 1 t/m 3 maart 2014

5 1.3 Gravelbanen De keuze voor een baansoort hangt mede af van het verenigingsbeleid en de lokale omstandigheden. Die keuze zal altijd de verantwoordelijkheid zijn en blijven van de verenigingen. In het kader van tennisspelontwikkeling, leren tennissen en spelplezier, beschouwt de KNLTB de gravelbaan als de meest wenselijke baansoort. Gravelbanen bieden speltechnisch en vanuit het gedachtegoed goede tennissers te willen opleiden de meeste mogelijkheden en appelleren het meest aan de technische, tactische, mentale en conditionele ontwikkeling op alle niveaus. Daarnaast toont onderzoek aan dat de meeste mensen nog steeds een voorkeur hebben voor het spelen op gravel. Dit gecombineerd met de eerder beschreven, ten onrechte ontstane negatieve perceptie op elementen als onderhoudsduur en seizoensduur leidt dit tot de conclusie dat de gravelbaan een herpositionering verdient. 1.4 Tennisspelontwikkeling en toptennis op gravel In deze brochure wordt naast spelplezier ook melding gemaakt van het belang van gravel als baansoort in de ontwikkeling van tennisspelers en speelsters. Als het om toptennis gaat is het een vanzelfsprekend gegeven dat de KNLTB streeft naar een aansprekende positie van Nederland in het mondiale tennis. Goede prestaties in Davis Cup en Fed Cup en spelers en speelsters in de top honderd van de wereldranglijsten levert een grote bijdrage aan het imago en de aantrekkingskracht van tennis. En dat laatste is uiteraard van groot belang voor de continuïteit van onze sport en de tennisverenigingen. Toonaangevende landen in het hedendaagse toptennis als Spanje en Rusland, beschikken procentueel over zeer veel gravelbanen (respectievelijk 84% en 75%). Ook spelers en speelsters die in nationaal teamverband de laatste jaren ver zijn gekomen in de Davis Cup en Fed Cup komen uit landen waar het aantal gravelbanen hoog is. Belangrijke tennisnaties zoals de Verenigde Staten, Frankrijk en Australië zijn tot de conclusie gekomen dat een afname van het aantal gravelbanen niet in het belang is van de talentontwikkeling en de gewenste prestaties op het hoogste niveau. Met name de VS en Australië zijn jaren lang dominant geweest in het toptennis. In die landen zijn dan ook bewegingen gaande om de aanleg van gravelbanen te promoten. Ook in Frankrijk ziet men het percentage gravelbanen verminderen en ontwikkelt men plannen om dat een halt toe te roepen. Trainen en spelen op gravel wordt (inter)nationaal van groot belang geacht. In het opleidingsprogramma van de NLTB is trainen en spelen op gravel dan ook een belangrijke voorwaarde om de tennisontwikkeling van spelers te stimuleren. Trainen en spelen op gravel stimuleert de (tennis)ontwikkeling op de meest directe manier. Dan dient innen het ontwikkelingsprogramma ook de nadruk te liggen op het spelen op die baansoort. Vooral omdat alle basisvaardigheden, die in het hedendaagse toptennis een grote rol spelen en vereist worden, op gravel ontwikkeld worden. Dit geldt voor tal van vaardigheden zoals balans, vastheid, uithoudingsvermogen, het opbouwen van punten, het gebruik van verschillende hoeveelheden rotatie, het gebruik van hoeken en het kunnen verdedigen en aanvallen. Al deze aspecten komen ook - soms geïsoleerd - voor op andere baansoorten, maar nergens zo compleet, complex en gecombineerd als op gravelbanen. Hieronder een korte toelichting op een aantal van bovengenoemde vaardigheden: Vastheid: op gravel worden over het algemeen lange(re) rally s gespeeld dan op een andere toplaag. Spelers slaan als gevolg hiervan meer ballen in veel verschillende situaties tijdens één rally. De relatief langzame ondergrond zorgt ervoor dat spelers hun gehele spelarsenaal aan slagen beter kunnen ontwikkelen. Bovendien leren spelers geduld opbrengen in een rally; Snelheid en stuit van de bal: gravel is een langzame baansoort. Deze eigenschap spoort spelers aan om voldoende balsnelheid (na de stuit) te ontwikkelen. De hogere stuit van de bal ontwikkelt het aanpassingsvermogen van spelers; Spin: spin - en met name de verschillende doseringen van spin - is een cruciale factor in het huidige tennis. Ontwikkeling van de coördinatie om dit te kunnen duurt veel langer dan de ontwikkeling van slice/vlakke slagen, omdat er meer lichaamsdelen actief zijn en ten opzichte van elkaar afgestemd moeten worden. Daarnaast is het timen van een verticale slag (spin) veel moeilijker dan horizontale slagen (slice/vlakke slagen). Spelen op een toplaag waarop dit uitgelokt wordt is dus cruciaal. In staat zijn om op gravelbanen, verschillende hoogtes van raakpunten bij de tegenstander op te leggen is een specifieke technisch/tactische vaardigheid die op andere baansoorten minder wordt vereist en ontwikkeld; Coördinatie en balans: spelers kunnen op gravel beter experimenteren met hoeken, lobs en dropshots. Dit vraagt in combinatie met de lange rally s veel van de balans en bewegingsvaardigheden van spelers. De balans wordt extra gestimuleerd door het ontwikkelen van slidings. Slidings zijn op gravel ten op zichte van andere baansoorten het meest betrouwbaar en worden op de meest natuurlijke manier gevormd bij spelers; Beenkracht: gravel moedigt spelers aan gebruik te maken van benen (kracht/snelheid) en vraagt hierbij tegelijkertijd om een hoge bewegingsintensiteit. De kracht en snelheid van de benen komen zowel tot uiting bij het lopen en glijden als bij het genereren van energie om dode ballen te kunnen versnellen. Werkgroep baanrenovatie blok 1 t/m 3 maart 2014

6 Uithoudingsvermogen: de impliciete fysieke ontwikkeling wordt door het spelen op gravel extra gestimuleerd. Niet fit zijn en spelen op gravel gaan duidelijk niet samen. Daarnaast bevorderen de langere rally s en langere wedstrijden de werkethiek; Tactisch inzicht: op gravel worden (vanwege de lange rally s) minder snel punten beslist door winners/scorende punten of fouten. Dit dwingt spelers in verschillende situaties oplossingen te bedenken en keuzes te maken om uiteindelijk een rally winnend af te sluiten. Mentaal: het spelen op gravel vraagt meer geduld en doorzettingsvermogen. Dat helpt om de mentale vaardigheden verder te ontwikkelen. H4 - Baantypen 4.1 Algemeen Tennisbanen zijn grofweg onder te verdelen in een zevental baantypen, gebaseerd op het soort toplaag en op de fundering (gebonden of ongebonden). Baantype: Erkende en gecertificeerde baansoorten (mei 2013) A. mineraal ongebonden Gravel, Canada Tenn, Gravel onder afschot: te weten GravelPlus, GravelPlus Premium, Prestige Gravel B. mineraal gebonden Eurotop, Nootenboom All Weather Beton, Poritop, TennisForce C. kunststof Easiclay (LW), Kushion Kourt (Open/LW), Recaflex, Tennisfloor Pro D. zandkunstgras o.a. ARCADIS UltraGrass, Desso Forte of Crown Tennis, GM Floor Tennis, Edel Elite, Huisman Probounce Centercourt, Advantage TennisCourt E. zandkunstgras (op gebonden o.a. ARCADIS UltraGrass, Desso Forte of Crown Tennis, GM onderbouw) Floor Tennis, Edel Elite, Advantage TennisCourt F. zandkunstgras (rood) o.a. SmashCourt, Tennispro Vision, Advantage Red Court, AA TennisRood, GM Floor Smash Elk type baan heeft globaal de volgende constructieopbouw: toplaag fundering onderbouw In de hierna volgende paragrafen wordt nader ingegaan op de functie en eigenschappen van iedere laag, inclusief de waterhuishouding (paragraaf 3.2 tot en met 3.6). 4.2 Constructiehoogte Baantype: Erkende en gecertificeerde baansoorten (mei 2013) A. mineraal ongebonden Gravel, Canada Tenn, Gravel onder afschot: te weten GravelPlus, GravelPlus Premium, Prestige Gravel B. mineraal gebonden Eurotop, Nootenboom All Weather Beton, Poritop, TennisForce C. kunststof Easiclay (LW), Kushion Kourt (Open/LW), Recaflex, Tennisfloor Pro D. zandkunstgras o.a. ARCADIS UltraGrass, Desso Forte of Crown Tennis, GM Floor Tennis, Edel Elite, Huisman Probounce Centercourt, Advantage TennisCourt E. zandkunstgras (op gebonden o.a. ARCADIS UltraGrass, Desso Forte of Crown Tennis, GM onderbouw) Floor Tennis, Edel Elite, Advantage TennisCourt F. zandkunstgras (rood) o.a. SmashCourt, Tennispro Vision, Advantage Red Court, AA G. zandkunstgras (rood) (op gebonden onderbouw) TennisRood, GM Floor Smash, Desso Grand Slam Clay TennisPro Vision, Advantage Red Court, SmashCourt Elk baantype heeft zijn eigen constructiehoogte. De ondergrond voor een standaardconstructie moet aan de onderstaande randvoorwaarden voldoen: De ondergrond moet vrij zijn van (ongelijkmatige) zetting. De grondwaterstand bevindt zich op minimaal 500 mm onder het maaiveld. Het eventuele drainagestelsel (h.o.h. maximaal 4 meter) moet zich bij voorkeur direct onder de bodem van het cunet van de standaard constructie bevinden en in directe verbinding staan met de constructie. De volledige constructie moet ongevoelig zijn voor vorst, conform de norm ISA-CONSTR2 (november 2005). Werkgroep baanrenovatie blok 1 t/m 3 maart 2014

7 H5 - De banen A MINERAAL (ONGEBONDEN) A1 GRAVEL A1.1 Algemeen Gravel is een mengsel van gemalen baksteen en gebroken materiaal, afkomstig uit de keramische industrie. Gelet op de historie en speleigenschappen zijn gravelbanen nog steeds de standaard, waar nieuw ontwikkelde banen mee worden vergeleken. De (standaard) gravelbaan dient volledig vlak te worden aangelegd. Voor KNLTB-competitiewedstrijden zijn een aantal baansoorten gelijkgesteld met de standaard gravelbaan. Bijzonderheden: De baan vergt gedegen voor-en najaarsonderhoud. Beregening is noodzakelijk. Gravelbanen zijn gemiddeld 40 weken per jaar bespeelbaar (afhankelijk van de weersomstandigheden). Gravelbanen met baanverwarming lenen zich voor gebruik gedurende het hele jaar. A1.2 Constructieopbouw GRAVEL toplaag gravel 0-2 laagdikte mm fundering lava 0-16 laagdikte minimaal 100 mm onderbouw onderbouwdrainzan d laagdikte circa 280 mm Drainage Constructiehoogt e Hart op hart 4,00 m Totaal 400 mm A1.3 Onderhoud (voorschriften leverancier) Dagelijks onderhoud Na iedere speelbeurt vegen/slepen met bezem/sleepnet. Na-egaliseren en grote beschadigingen repareren. Regelmatig walsen/rollen (vooral aan het begin van het seizoen). Regelmatig sproeien (gravel moet vochtig blijven). Wekelijks onderhoud Banen schoonhouden (blad, papier, onkruid verwijderen). Grof gravel bij de baseline terugstrooien. Toplaag opruwen met staaldraadbezem. Jaarlijks onderhoud Het jaarlijks onderhoud valt uiteen in twee delen: het voorjaarsonderhoud en het najaarsonderhoud. Het onderhoud kan eventueel worden uitgevoerd door de leverancier of een gespecialiseerd bedrijf. Voorjaarsonderhoud Banen schoonmaken (blad en mos verwijderen). Uitgelopen delen van de baan opvullen met gravel. Toplaag lostrekken, doorharken en frezen. Egaliseren en walsen. Na eerste walsbeurt belijning aanbrengen. Sproeien, walsen en slepen tot de toplaag voldoende stabiel is. Eventueel nieuw toplaagmateriaal aanbrengen, afhankelijk van de kwaliteit van het aanwezige gravel. Mos en algen bestrijden. Inrichtingsmaterialen aanbrengen. Werkgroep baanrenovatie blok 1 t/m 3 maart 2014

8 Najaarsonderhoud Inrichtingselementen opnemen. Belijning opnemen en schoonmaken. Banen schoonmaken. Mos en algen bestrijden. A1.4 Praktijkervaringen (verenigingen/knltb) De nu volgende karakterisering van gravelbanen is gebaseerd op de praktijkervaringen van verenigingen en KNLTB. Sportfunctionaliteit (stabiliteit, demping, stroefheid, balgedrag) In het voorjaar zijn de banen zacht: in de loop der tijd worden ze steeds harder en stabieler. Gravelbanen hebben een hoge mate van demping. Gravelbanen spelen zeer prettig en hebben een hoog spelcomfort. De speltechnische eigenschappen van gravelbanen worden beschouwd als het referentiekader waarmee andere baansoorten worden vergeleken. Balgedrag en balstuit zijn goed. In gravel blijft een duidelijke balafdruk achter. Ten aanzien van het glijden en de mate van grip noemen we de volgende karakteristieken: - Het starten, wegkomen voor een actie is goed; - Het glijden tijdens het spel is goed; - Herstel na een actie (remmen, wenden en keren) is goed. Duurzaamheid Gravel is onderhevig aan slijtage (verwering en verbrijzeling). Om de duurzaamheid te bevorderen, moet de toplaag in het voorjaar gefreesd worden. Na verloop van tijd neemt de waterdoorlaatbaarheid van de toplaag af. Gravelbanen kunnen bij goed onderhoud gemiddeld langer mee dan de meeste andere baansoorten. Bespeelbaarheid (bespelingsbestendigheid, klimaatbestendigheid) Gravel is in zijn algemeenheid gevoelig voor water. In de loop van het seizoen neemt de waterdoorlaatbaarheid standaard af. De kwaliteit van onderhoud speelt daarin een belangrijke rol. Gravelbanen zijn bij opdooi en vorst niet meer bespeelbaar. In verband met de stabiliteit en de belijning moeten de banen na opdooi gewalst worden. Onderhoud Gravelbanen vergen intensief onderhoud. Het onderhoud van gravelbanen is geschikt voor zelfwerkzaamheid. A2 GRAVEL ONDER AFSCHOT A2.1 Algemeen Gravel onder afschot is een variant op de traditionele gravelbaan. Het principe van dit systeem is dat het water horizontaal (via de zijkanten) wordt afgevoerd. Daarnaast is het toegepaste gravelmateriaal van een andere samenstelling en een aangepaste korrelverdeling. Dit heeft tot doel dat er een harde en verdichte graveltoplaag wordt aangebracht die het overtollige regenwater grotendeels oppervlakkig afvoert naar lijngoten. De samenstelling en de toepasbaarheid van het gravel onder afschot moet niet worden verward met de samenstelling van de traditionele gravelbaan. Met uitzondering van de toplaag is er een grote overeenkomst met de baansoort Canada Tenn. De basis blijft gravel waardoor de speleigenschappen en uitstraling overeenkomen met die van een traditionele gravelbaan. Het aanleggen van gravel onder afschot vraagt een gedegen vooronderzoek op het gebied van draagkracht van de natuurlijke ondergrond. Deze baansoort is gelijkgesteld met een standaard gravelbaan voor het spelen van KNLTB-competitiewedstrijden met uitzondering van de Eredivisie gemengd competitiewedstrijden. Bij toernooien is er geen sprake van gelijkstelling. Wel is er het beleid dat outdoor jeugdranglijsttoernooien vanaf 2* op gravel gespeeld moeten worden. Voor internationale gravel toernooien geldt dat er ook geen sprake is van gelijkstelling. De volgende erkende en gecertificeerde sportvloeren zijn gravel onder afschot: GravelPlus GravelPlus Premium Prestige Gravel Werkgroep baanrenovatie blok 1 t/m 3 maart 2014

9 Bijzonderheden: De baan wordt eenzijdig onder afschot aangelegd. Het oppervlaktewater wordt afgevoerd richting lijngoten. Beregening is noodzakelijk. Gravel onder afschot zijn gemiddeld 40 weken per jaar bespeelbaar (afhankelijk van de weersomstandigheden). A2.2 Constructieopbouw Gravel onder afschot toplaag gravel 0-1 laagdikte circa 25 tot 30 mm fundering lava 0-16 laagdikte minimaal 100 mm onderbouw onderbouwdrainzan d laagdikte circa 270 mm Drainage Constructiehoog te Hart op hart 4,00 m Totaal 400 mm A2.3 Onderhoud (voorschriften leverancier) Dagelijks onderhoud Na iedere speelbeurt vegen/slepen met bezem/sleepnet. Na-egaliseren en kleine beschadigingen repareren. Regelmatig sproeien (de baan moet vochtig blijven). Wekelijks onderhoud Banen schoonhouden (blad, papier, onkruid verwijderen). Kuilen en oneffenheden uitvlakken, opvullen en walsen. Indien noodzakelijk gravel 0-1 bijstrooien. Afwateringsgoten schoonmaken. Jaarlijks onderhoud Het jaarlijks onderhoud vindt plaats in het voorjaar en kan eventueel worden uitgevoerd door de leverancier. Banen schoonmaken (blad en mos verwijderen). Uitgelopen delen van de baan opvullen met gravel 0-1. Sproeien, walsen en slepen tot de toplaag voldoende stabiel is (na opdooi). Eventueel nieuw toplaagmateriaal aanbrengen, afhankelijk van de kwaliteit van de aanwezige gravel. Mos en algen bestrijden. De belijning controleren. A2.4 Praktijkervaringen (verenigingen/knltb) Gravel onder afschot met zijn aangepaste samenstelling en korrelverdeling is een nieuw product waar op de lange termijn (> 3 jaar) nog onvoldoende ervaring mee is opgedaan. Bijzondere aandacht dient te worden besteed aan het onderhoud met betrekking tot het in stand houden van het afschot en de vlakheid. Het aanleggen van gravel onder afschot vraagt een gedegen vooronderzoek op het gebied van draagkracht van de natuurlijke ondergrond. Niet alle gebieden in Nederland lenen zich automatisch voor de aanleg van gravel onder afschot, tenzij civieltechnische maatregelen worden getroffen (grondverbetering et cetera). Doel hiervan is om verzakkingen tegen te gaan die de waterafvoer negatief kunnen beïnvloeden. De nu volgende karakterisering van gravel onder afschot is gebaseerd op de praktijkervaringen van verenigingen en KNLTB. Hierbij zijn tevens de ervaringen van Canada Tenn banen meegenomen. Dit omdat de constructiewijze van gravel onder afschot volledig overeenkomt met Canada Tenn, behalve de toepassing van het toplaagmateriaal. Sportfunctionaliteit (stabiliteit, demping, stroefheid, balgedrag) De stabiliteit is vergelijkbaar met de standaard gravelbaan. De demping is op termijn minder dan een standaard gravelbaan. Het spelcomfort is vergelijkbaar met een standaard gravelbaan. Balgedrag en balstuit zijn goed. Er blijft een duidelijke balafdruk achter. Ten aanzien van het glijden en de mate van grip noemen we de volgende karakteristieken: - Het starten, wegkomen voor een actie is goed; - Het glijden tijdens het spel is goed; - Herstel na een actie (remmen, wenden en keren) is goed. Werkgroep baanrenovatie blok 1 t/m 3 maart 2014

10 Duurzaamheid Gravel is onderhevig aan slijtage (verwering en verbrijzeling). Het in stand houden van het afschot op langere termijn vraagt de nodige aandacht. Storingen in het afschot dienen door middel van lasergestuurde apparatuur te worden hersteld. Hiervoor dient een beroep te worden gedaan op de aannemer. Gravelbanen onder afschot kunnen bij goed onderhoud naar verwachting net zo lang mee als standaard gravelbanen. De lijngoten zijn essentieel voor de afwatering van de constructie. Afwijkingen in de hoogte van de lijngoten kunnen invloed hebben op de afwatering. Dit dient regelmatig gecontroleerd te worden. Bespeelbaarheid (bespelingsbestendigheid, klimaatbestendigheid) De banen zijn na een regenbui redelijk snel bespeelbaar. De waterdoorlaatbaarheid van het gravel is nihil in vergelijking met standaard gravel, maar dankzij het afschot in de banen kan het water worden afgevoerd (de meeste neerslag watert af via het afschot naar de lijngoten). In verband met de stabiliteit en veiligheid moet gravel onder afschot bij warm en droog weer vochtig worden gehouden. Bij opdooi en vorst kunnen de banen niet worden bespeeld. In verband met de stabiliteit en de belijning moeten de banen na opdooi gewalst worden. Onderhoud Gravel onder afschot vergt intensief onderhoud, vergelijkbaar met dat van standaard gravelbanen. Wel vergt het voorjaarsonderhoud minder handelingen. De banen liggen onder afschot. Voor een goede waterafvoer moet uitholling en bolling worden voorkomen. Daarbij vragen de meest bespeelde plaatsen (baseline, servicevakken) extra aandacht. De speelveldbelijning dient volledig vlak met de banen te liggen om een stagnerende waterafvoer te voorkomen. Werkgroep baanrenovatie blok 1 t/m 3 maart 2014

11 A3 CANADA TENN A3.1 Algemeen Canada Tenn is gemaakt van een hard en zeer slijtvast natuurgesteente dat oorspronkelijk in Canada werd gewonnen, maar ook in Europa voorkomt (bijvoorbeeld in Duitsland). Het ruwe basismateriaal wordt zodanig bewerkt dat een samenstelling met verschillende korrelgroottes ontstaat. Met kalk als bindmiddel is dit grijsgroene materiaal goed te gebruiken als toplaag voor tennisbanen. De eerste Canada Tennbaan in Nederland is rond 1995 aangelegd. Het aanleggen van Canada Tenn vraagt een gedegen vooronderzoek op het gebied van draagkracht van de natuurlijke ondergrond. Deze baansoort is gelijkgesteld met een standaard gravelbaan voor het spelen van KNLTBcompetitiewedstrijden met uitzondering van de Eredivisie gemengd competitiewedstrijden. Bij toernooien is er geen sprake van gelijkstelling. Wel is er het beleid dat outdoor jeugdranglijsttoernooien vanaf 2* op gravel gespeeld moeten worden. Voor internationale gravel toernooien geldt dat er ook geen sprake is van gelijkstelling. Bijzonderheden: De baan wordt eenzijdig onder afschot aangelegd. Het oppervlaktewater wordt afgevoerd richting lijngoten. Beregening is noodzakelijk. Canada Tennbanen zijn gemiddeld 40 weken per jaar bespeelbaar (afhankelijk van de weersomstandigheden). A3.2 Constructieopbouw CANADA TENN toplaag Canada Tenn 0-2 laagdikte circa 20 tot 27 mm fundering lava 0-16 laagdikte minimaal 100 mm onderbouw onderbouwdrainzan laagdikte circa 280 mm d Drainage Hart op hart 4,00 m Constructiehoogte Totaal 500 mm A3.3 Onderhoud (voorschriften leverancier) Dagelijks onderhoud Na iedere speelbeurt vegen/slepen met bezem/sleepnet. Na-egaliseren en kleine beschadigingen repareren. Regelmatig sproeien (de baan moet vochtig blijven). Wekelijks onderhoud Banen schoonhouden (blad, papier, onkruid verwijderen). Kuilen en oneffenheden uitvlakken, opvullen en walsen. Indien noodzakelijk Canada Tenn bijstrooien. Afwateringsgoten schoonmaken. Jaarlijks onderhoud Het jaarlijks onderhoud vindt plaats in het voorjaar en kan eventueel worden uitgevoerd door de leverancier. Banen schoonmaken (blad en mos verwijderen). Uitgelopen delen van de baan opvullen met Canada Tenn. Sproeien, walsen en slepen tot de toplaag voldoende stabiel is (na opdooi). Eventueel nieuw toplaagmateriaal aanbrengen, afhankelijk van de kwaliteit van de aanwezige Canada Tenn. Mos en algen bestrijden. De belijning controleren.

12 A3.4 Praktijkervaringen (verenigingen/knltb) Het aanleggen van Canada Tennbanen vraagt een gedegen vooronderzoek op het gebied van draagkracht van de natuurlijke ondergrond. Niet alle gebieden in Nederland lenen zich automatisch voor de aanleg van Canada Tennbanen, tenzij civieltechnische maatregelen worden getroffen (grondverbetering et cetera). Doel hiervan is om verzakkingen tegen te gaan die de waterafvoer negatief kunnen beïnvloeden. De nu volgende karakterisering van Canada Tennbanen is gebaseerd op de praktijkervaringen van verenigingen en KNLTB. Sportfunctionaliteit (stabiliteit, demping, stroefheid, balgedrag) In het voorjaar zijn de banen zacht: in de loop der tijd worden ze steeds harder en stabieler. De demping is op termijn minder dan een standaard gravelbaan. Canada Tennbanen bieden een prettig en hoog spelcomfort. Balgedrag en balstuit zijn goed. Er blijft een duidelijke balafdruk achter. In de eerste periode na aanleg zijn de banen relatief zacht. Ten aanzien van het glijden en de mate van grip noemen we de volgende karakteristieken: - Het starten, wegkomen voor een actie is goed; - Het glijden tijdens het spel is goed; - Herstel na een actie (remmen, wenden en keren) is goed. Duurzaamheid De Canada Tenn toplaag is harder dan een standaard graveltoplaag en daardoor minder aan slijtage onderhevig. Het in stand houden van het afschot op langere termijn vraagt de nodige aandacht. Storingen in het afschot dienen door middel van lasergestuurde apparatuur te worden hersteld. Hiervoor dient een beroep te worden gedaan op de aannemer. Canada Tennbanen kunnen bij goed onderhoud net zo lang mee als standaard gravelbanen. De lijngoten zijn essentieel voor de afwatering van de constructie. Afwijkingen in de hoogte van de lijngoten kunnen invloed hebben op de afwatering. Dit dient regelmatig gecontroleerd te worden. Bespeelbaarheid (bespelingsbestendigheid, klimaatbestendigheid) De banen zijn na een regenbui redelijk snel bespeelbaar. De waterdoorlaatbaarheid van de Canada Tenn toplaag is minder dan die van standaard gravel, maar dankzij het afschot in de banen kan het water worden afgevoerd (de meeste neerslag watert af via het afschot naar de lijngoten). Het toplaagmateriaal (gemalen leisteen) stuift nauwelijks: het soortelijk gewicht is zwaarder dan dat van standaard gravel. In verband met de stabiliteit en de veiligheid moet Canada Tenn bij warm en droog weer vochtig worden gehouden. Bij opdooi en vorst kunnen de banen niet meer worden bespeeld. In verband met de stabiliteit en de belijning moeten de banen na opdooi gewalst worden. Onderhoud Canada Tenn vergt intensief onderhoud, vergelijkbaar met dat van standaard gravelbanen. Wel vergt het voorjaarsonderhoud minder handelingen. De banen liggen onder afschot. Voor een goede waterafvoer moet uitholling en bolling worden voorkomen. Daarbij vragen de meest bespeelde plaatsen (baseline, servicevakken) extra aandacht. De speelveldbelijning dient volledig vlak met de banen te liggen om een stagnerende waterafvoer te voorkomen.

13 B MINERAAL GEBONDEN B2 TENNISFORCE B2.1 Algemeen TennisForce bestaat uit een halfverharding, gebonden door polyurethaan, en is afgestrooid met gravel. Deze baansoort is gelijkgesteld met een standaard gravelbaan voor het spelen van KNLTBcompetitiewedstrijden met uitzondering van de Eredivisie gemengd competitiewedstrijden. Bij toernooien is er geen sprake van gelijkstelling. Wel is er het beleid dat outdoor jeugdranglijsttoernooien vanaf 2* op gravel gespeeld moeten worden. Voor internationale gravel toernooien geldt dat er ook geen sprake is van gelijkstelling. Bijzonderheden: Geadviseerd wordt de baan eenzijdig onder afschot aan te leggen. Het oppervlaktewater wordt afgevoerd door middel van goten. Beregening is noodzakelijk. TennisForcebanen zijn het hele jaar door te bespelen. B2.2 Constructieopbouw TENNISFORCE toplaag TennisForce laagdikte minimaal 25 mm afgestrooid met gravel fundering lava 0-16 laagdikte minimaal 100 mm onderbouw onderbouwdrainzand laagdikte minimaal 370 mm drainage hart op hart 4,00 m Constructiehoogte Totaal 500 mm B2.3 Onderhoud (voorschriften leverancier) Dagelijks onderhoud Na iedere speelbeurt vegen/slepen met bezem/sleepnet. Regelmatig sproeien (het gravel moet vochtig blijven). Wekelijks onderhoud Banen schoonhouden (blad, papier, onkruid verwijderen). Jaarlijks onderhoud De leverancier is verantwoordelijk voor het jaarlijks onderhoud. Werkzaamheden worden uitgevoerd conform het onderhoudscontract. Vergruisde gravel verwijderen en aanvullen op de gehele baan (zie periodiek onderhoud). Periodiek onderhoud Door slijtage van het instrooimateriaal (gravel) kan een vergruisde laag ontstaan. Daarom is periodiek onderhoud nodig. Vergruisde gravel verwijderen, toplaag schoonspuiten en aanvullen (vooral op meest bespeelde plaatsen). B2.4 Praktijkervaringen (verenigingen/knltb) De nu volgende karakterisering van TennisForcebanen is gebaseerd op de praktijkervaringen van verenigingen en KNLTB. Sportfunctionaliteit (stabiliteit, demping, stroefheid, balgedrag) Het spelcomfort is goed. De baan voelt zachter aan dan gravel (dit wordt veroorzaakt door de licht dempende werking van de toplaag). De stabiliteit van de baan is afhankelijk van de beregening.

14 Balgedrag en balstuit zijn goed, maar regelmatig egaliseren is nodig om een egale balstuit te behouden. In TennisForce blijft een matige balafdruk achter. Bij droog weer neemt de grip op de baan af. TennisForce is vergelijkbaar met een harde gravelbaan in de zomer. Ten aanzien van het glijden en de mate van grip noemen we de volgende karakteristieken: - Het starten, wegkomen voor een actie is redelijk; - Het glijden tijdens het spel is redelijk; - Herstel na een actie (remmen, wenden en keren) is redelijk. Duurzaamheid De baansoort is vrij nieuw, dus de verwachting van een lange levensduur moet in de praktijk nog bewezen worden. Het gravel is sterk aan slijtage onderhevig (verwering en verbrijzeling). De waterdoorlaatbaarheid kan afnemen. Bespeelbaarheid (bespelingsbestendigheid, klimaatbestendigheid) Na een gemiddelde regenbui is de baan (mits goed onderhouden) snel bespeelbaar. Een automatische beregeningsinstallatie is noodzakelijk, omdat bij droog weer goed gesproeid moet worden. Tijdens vorst en opdooi zijn de banen bespeelbaar. Onderhoud TennisForce vergt relatief weinig onderhoud.

15 F ZANDKUNSTGRAS (ROOD) (op ongebonden onderbouw) F1 ZANDKUNSTGRASBANEN (ROOD) (op ongebonden onderbouw) F1.1 Algemeen Zandkunstgras rood bestaat uit een kunststofmat ingestrooid met keramisch rood zand. Zandkunstgras rood kent sinds januari 2013 een algemene norm NOCNSF-KNLTB2-15 d. De volgende erkende en gecertificeerde sportvloeren zijn zandkunstgras roodbanen op een ongebonden onderbouw: SmashCourt AA TennisRood Advantage RedCourt TennisPro Vision Desso Grand Slam Clay GM Floor Smash Probounce Centrecourt Rood CSC ProCourt Classic Court RS Desso Forte Clay Bijzonderheden: Het zand moet worden ingestrooid tot boven de top van de kunststofvezels. De vezel moet continue bedekt zijn. Bij dit systeem wordt op het keramische rode infillmateriaal gespeeld. De belijning dient zichtbaar te zijn door een iets langere vezel. De vezels zijn korter en staan dichter op elkaar dan bij zandkunstgras. Afschot is niet toegestaan. Het gebruik van zandkunstgras roodbanen kan gedurende het hele jaar, maar gemiddeld worden zandkunstgras roodbanen 45 weken per jaar bespeelbaar geacht (afhankelijk van de weersomstandigheden). F1.2 Constructieopbouw ZANDKUNSTGRAS (ROOD) toplaag kunstgrasmat laagdikte mm - ingestrooid met rood keramisch of gecoat zand - geotextieldoek fundering lava 0-16 laagdikte minimaal 100 mm onderbouw onderbouwdrainzand laagdikte minimaal 390 mm drainage hart op hart 4,00 m Constructiehoogte Totaal 500 mm F1.3 Onderhoud (voorschriften leverancier) Dagelijks onderhoud Banen schoonhouden (blad, papier, onkruid verwijderen). Toplaag egaal houden door regelmatig te slepen. Bij voorkeur na iedere speelbeurt de baan slepen (zoals bij gravelbanen) Bij voorkeur eenmaal per dag de lijnen borstelen Wekelijks onderhoud Zandvulling controleren en plaatselijk aanvullen (vooral bij de baseline). Zandvulling egaal en los houden door slepen en borstelen. Naden en belijning controleren.

16 Jaarlijks onderhoud Eén keer per jaar verrichten van specialistisch onderhoud (door leverancier) Toplaag reinigen en borstelen. Zandvulling aanvullen. Baan inspecteren en controleren. Eventueel kleine reparaties uitvoeren. Mos en algen bestrijden. F1.4 Praktijkervaringen (verenigingen/knltb) De nu volgende karakterisering van zandkunstgras (rood) tennisbanen is gebaseerd op de praktijkervaringen van verenigingen en KNLTB. Sportfunctionaliteit (stabiliteit, demping, stroefheid, balgedrag) De baan biedt een redelijk spelcomfort. De stabiliteit en het schokabsorberende vermogen zijn goed. Balgedrag en balstuit zijn redelijk. In zandkunstgras (rood) tennisbanen blijft een lichte balafdruk achter. Ten aanzien van het glijden en de mate van grip noemen we de volgende karakteristieken: - Het starten, wegkomen voor een actie is redelijk; - Het glijden tijdens het spel is redelijk tot goed; - Herstel na een actie (remmen, wenden en keren) is redelijk. Duurzaamheid De verwachting is dat de levensduur van deze banen overeen komt met die van zandkunstgrasbanen (circa 10 tot 12 jaar). Die verwachting kan op dit moment nog niet worden gestaafd op basis van voldoende praktijkervaring omdat de baan daarvoor te nieuw is. Het rode infillmateriaal kan na verloop van tijd verkleuren. Bespeelbaarheid (bespelingsbestendigheid, klimaatbestendigheid) Na regen zijn de banen redelijk snel weer bespeelbaar. Er is zeer geringe stofvorming en/of verwaaiing van zandvulling (tot op heden). Beregening is niet noodzakelijk. Bij langdurige droogte of warmte adviseert de KNLTB wel de banen te besproeien ter verbetering van het spelcomfort. Banen zijn bij opdooi, ijzel of sneeuw niet bespeelbaar: bespeling kan dan beschadigingen (oneffenheden) in de toplaag en de fundering veroorzaken. Eén of enkele dagen erna zijn de banen weer bruikbaar (afhankelijk van de weersomstandigheden). Schuif sneeuw niet weg: er wordt dan teveel infillmateriaal weggeschoven wat een ongelijke en onvoldoende verdeling van het infillmateriaal tot gevolg heeft. Onderhoud Verenigingen verwachten een onderhoudsniveau dat vergelijkbaar is met zandkunstgrasbanen. De praktijk heeft echter uitgewezen dat het onderhoudsniveau van zandkunstgras rood banen hoger is. Vooral het schoonhouden en gelijkmatig verdelen van het infill materiaal neemt meer tijd in beslag. Regelmatig onderhoud en jaarlijks specialistisch onderhoud zijn beide van groot belang voor de levensduur van de banen. De zichtbaarheid van de belijning kan op den duur verminderen: regelmatig (dagelijks) onderhoud kan vervuiling op / in de witte vezels grotendeels voorkomen. Minimaal één keer per jaar decompacteren (los maken gehele laag) van de toplaag voorkomt op den duur gladheid.

17 Bijlage 2 Rapport bodemonderzoek RENOVATIEADVIES drie gravel tennisbanen T.C. Monnickendam Opdrachtgever : T.C. Monnickendam, P/a Elger 20, 1141 CD MONNICKENDAM Contactpersoon : de heer N. Mul, ncmul@ziggo.nl Datum : 18 maart 2014 Projectnummer : Opgesteld door : de heer P. Kranendonk Projectleider : de heer R. van den Brink Renovatie- en ombouwadvies 3 graveltennisbanen T.C. Monnickendam te Monnickendam maart 2014 INHOUDSOPGAVE: 1 INLEIDING BEVINDINGEN Algemeen Samenvatting terreinopname en materiaalanalyses...7 baanblok Indicatief geotechnisch en hydrologisch onderzoek CONCLUSIES EN ADVIEZEN Bestaande situatie tennisbanen TC Monnickendam Adviezen opwaardering banen Stappenplan renovatie banen Voorbelasting baan Bestaande toplaag Hoogteligging Waterhuishouding Afmetingen Hekwerk Lichtmasten Obstakels Lavafundering Toplaag Milieutechnische werkzaamheden Globale werkomschrijving renovatie baanblok Algemene uitgangspunten...17 BIJLAGEN: 1. Situatieschets 2. Profielbeschrijving tennisbanen 3. Hoogteligging tennisbanen 4. Bijzonderheden tennisbanen 5. Lab analyses Kiwa ISA Sport 6. Foto s huidige situatie Renovatie- en ombouwadvies 3 graveltennisbanen T.C. Monnickendam te Monnickendam maart INLEIDING Tennisvereniging TC Monnickendam heeft aan Kiwa Isa Sport de opdracht verstrekt om een kwaliteitsbeoordeling uit te voeren en een renovatieadvies en optioneel ombouwadvies op te stellen voor drie gravel tennisbanen gelegen in één baanblok. Op basis van het terreinbezoek op 21 februari 2014 wil de tennisvereniging de banen laten renoveren of om laten bouwen naar tennisbanen van het type gravel onder afschot. Alvorens tot een renovatie- en ombouwadvies te kunnen komen, is onderzoek verricht naar de kwaliteit van de banen, de samenstelling en eigenschappen van de natuurlijke grondslag direct onder de drie banen en de huidige ligging en werking van het drainagesysteem.

18 Voorliggende rapportage heeft betrekking op het kwaliteitsonderzoek en bevat een specifiek renovatie- en ombouwadvies. De in deze rapportage opgenomen bevindingen en adviezen zijn gebaseerd op steekproefsgewijs uitgevoerde profielboringen. In deze rapportage wordt ervan uitgegaan dat het bij de boringen verkregen beeld van de constructieopbouw representatief is voor het gehele oppervlak. Kiwa ISA Sport kan niet verantwoordelijk worden gehouden voor afwijkingen tussen het verkregen beeld en de daadwerkelijke situatie. In deze rapportage wordt verwezen naar normen van NOC*NSF. Indien zich wijzigingen in een norm voordoen is de meest recente versie van toepassing. Opbouw van de rapportage Om inzicht te verkrijgen in de constructieopbouw van de banen heeft ASC Sports & Water namens Kiwa ISA Sport een onderzoek op locatie uitgevoerd. De bevindingen van dit onderzoek zijn opgenomen in hoofdstuk 2 van deze rapportage. In hoofdstuk 3 zijn de conclusies en adviezen van de uitgevoerde onderzoeken opgenomen en is een advies opgesteld voor het opwaarderen van de baanconstructies. BEVINDINGEN 2.1 Algemeen Op 21 februari 2014 is door Kiwa ISA Sport een bezoek gebracht aan het tennispark van TC Monnickendam te Monnickendam. De heren P. Kranendonk en S. Heldens van ASC Sports & Water hebben namens Kiwa ISA Sport constructief en geotechnisch onderzoek op de banen uitgevoerd. De aanwezige gravel tennisbanen bevinden zich in één baanblok van drie aaneengeschakelde banen met baannummering 1-3. Het doel van het onderzoek is om te beoordelen welke baantypen bij het opwaarderen van de baanconstructie tot de mogelijkheden behoren. De sterk samendrukbare ondergrond zal daarbij de maatgevende factor zijn. In onderstaande tabel zijn de aangetroffen resultaten weergegeven met de bijbehorende normen / reglement en de eventuele afwijking. 2.2 Samenvatting terreinopname en materiaalanalyses baanblok 1-3 norm/reglement resultaat afwijking materiaal toplaag - kwaliteit gravel n.v.t. - dikte mm mm n.v.t. fundering - kwaliteit lava 0/16 conform norm NOCNSF- M2.a, maart 2011 volumegewicht van 1166 kg/m3 - laagdikte minimaal 100 mm mm; voldoet niet zandonderbouw - kwaliteit onderbouwdrainzand voldoet conform norm NOCNSF- M3.c, maart laagdikte gravelbanen: minimaal 280 mm constructiehoogte - totale dikte 400 mm - mineraal gravelbanen (ongebonden) afwijking volumegewicht marginaal; lava herbruikbaar max. 25 mm 95 mm; voldoet niet 195 mm (lokaal bij boring B1) 305 mm incl. toplaag van 25 mm, voldoet niet 95 mm (lokaal bij boring B1) natuurlijke grondslag klei en veen waterhuishouding - drainage circa 3.00 m hoh, sterk verouderd hoogteligging geen afschot afschot van 60 à 150 mm in 60 à 150 mm

19 oostelijke richting reglement KNLTB - obstakels wedstrijd- en diverse obstakels obstakels toernooireglement KNLTB. geen obstakels - afmetingen m x m x voldoet aan minimale eis voor dispensatie KNLTB Overige bijzonderheden: ballenwaaiers aanwezig. 2.3 Indicatief geotechnisch en hydrologisch onderzoek Vanwege het voornemen tot een opwaardering van de drie gravel tennisbanen en de ligging op een slecht draagkrachtige ondergrond is in opdracht van Kiwa ISA Sport door ASC Sports & Water een indicatief geotechnisch onderzoek uitgevoerd. Daarbij is tevens het functioneren van de grondwaterhuishouding beoordeeld. Uit het veldonderzoek en de archiefgegevens kan het volgende worden afgeleid: -3 heeft een afschot van 60 à 150 mm in oostelijke richting. Het peil van de banen is gelegen op 0,40 à 0,24 m boven het momentaan gemeten waterpeil van het driezijdig omliggende oppervlaktewater; t via een hoofddrain (verzamelleiding in westelijke tegelverharding) met pompput (noordwestelijk van baan 1) af op het oppervlaktewater. De omhulling van de drains was volledig verteerd. De drains dateren van medio 1985; t met een laagdikte van circa 6 m is bij het bouwrijp maken naar verwachting een zandlaag opgebracht. Ter plaatse van de banen 1-3 is de laagdikte van het opgebrachte zand sterk wisselend en varieert van circa 0,10 m tot meer dan 1,80 m; gging van de banen blijkt dat het zuidelijke deel van baan 2 sinds de aanleg de grootste maaiveldzakking heeft ondergaan. Het westelijke deel van baan 1 is het hoogst gelegen op circa 0,35 à 0,40 m boven het open waterpeil; e planlocatie functioneert niet naar behoren. Vooral in de zuidelijke achteruitloop van baan 2 is frequent wateroverlast aan de orde door de ingesloten laagte aldaar. De verwachting is dat het drainagestelsel met de zakking van de banen is mee verlaagd. Daardoor ligt de verzamelleiding nu relatief hoog ten opzichte van de drains in het banenblok. Uit het onderzoek is af te leiden dat de aanwezige laagdikte van het zand sterk wisselend is. Ondanks dat in de zuidelijke speelhelft van baan 2 niet de dikste zandlaag is aangetroffen is aldaar wel de grootste maaiveldzakking aan de orde. Oorzakelijke verbanden hiervoor zijn uit dit onderzoek vooralsnog niet af te leiden. De hoge ligging van het westelijk deel van baan 1 houdt mogelijk verband met de relatief dunne zandlaag die in deze zone is aangetroffen van 0,2 à 0,4 m. De invloed van de omstaande beplantingen en bomen op de banen 1-3 wordt niet maatgevend geacht in het zakkingsproces. De afstand van de (grote) bomen tot de baanconstructies bedragen tenminste circa 3 à 5 m. In deze rapportage is een opwaardering van het baanblok 1-3 nader uitgewerkt met de onderstaande uitgangspunten: dering; drainagestelsel te vervangen door een nieuw drainagestelsel. Drains op een onderlinge afstand van 3,00 meter.

20 g worden hergebruikt, mits na controle blijkt dat de hoofddrain goed functioneert. Bij gebrekkig functioneren dient in afstemming met de opdrachtgever tot herstel en/of vervanging te worden overgegaan. 3 CONCLUSIES EN ADVIEZEN De in dit hoofdstuk opgenomen adviezen zijn van toepassing op de voorgenomen opwaardering van de gravel tennisbanen 1-3 van TC Monnickendam. 3.1 Bestaande situatie tennisbanen TC Monnickendam Algemeen De wens is om de huidige drie graveltennisbanen te renoveren, danwel om te bouwen naar een andere baansoort. Uit een beoordeling van de baanconstructies en de bodemopbouw dient te worden afgeleid welke mogelijkheden kansrijk worden geacht. Het wederom toepassen van een gravel toplaag heeft als voordeel dat bij ongewenste nazakkingen herstelwerkzaamheden relatief eenvoudig uitvoerbaar zijn. De toepassing van baanconstructies onder afschot met de toepassing van lijngoten (bijvoorbeeld gravel plus) en van kunstgras varianten maken herstelwerkzaamheden een stuk kostbaarder. Bijzonderheden en uitgangspunten Naar aanleiding van de waarnemingen en gegevens uit het indicatief geotechnisch en hydrologisch onderzoek op de drie gravel tennisbanen en de kwaliteit en leeftijd van de bestaande drainage wordt in dit ombouwadvies een aangepaste, niet volledig genormeerde constructieopbouw voorgesteld. Met de aspecten, zoals in paragraaf 2.3 zijn weergegeven, wordt in de voorgestelde renovatie- en ombouwadviezen rekening gehouden om ongewenste risico s op zakkingen e.d. te voorkomen en de waterhouding te verbeteren of te optimaliseren voor deze situatie. Het uitgangspunt is dat er een voldoende duurzame en kwalitatief hoogwaardige tennisbaanconstructie ontstaat waarin voldoende waterbergend en waterafvoerend vermogen wordt bereikt. Het beheersen van de kosten en van de tijdsduur dat de banen buiten gebruik zijn vormen hierbij mede bepalende factoren. Uit het renovatieadvies kan de herbruikbaarheid van de aanwezige materialen worden afgeleid. Bij te leveren en/of aan te vullen materialen dienen te voldoen aan de geldende normen en dienen afgestemd te zijn op de aanwezige materialen en bijbehorend renovatieadvies. Uitkomsten bestaande situatie Uit het onderzoek zijn de onderstaande maatgevende aspecten geconstateerd: 1. Sterk wisselende laagdikte van de zandlaag, zoals die op het klei/veenpakket aanwezig is; 2. Relatief grote verschilzakkingen aan het maaiveld van circa 40 tot 150 mm; 3. Eenzijdig afschot in oostelijke richting in hoogteligging banen 1-3 van circa 0,10 m; 4. Kwaliteiten lavafundering en zandonderbouw voldoen voor hergebruik; 5. Drainagestelsel is nog wel in enige mate functioneel maar dient wel te worden vernieuwd vanwege ouderdom van 20 à 30 jaar en ontbreken omhulling. Door het ontbreken van detailgegevens over het indertijd opgebrachte zandpakket (info over laagdikten, voorbelastingen en vergravingen ondergrond en aanwezigheid oude slootprofielen ontbreekt) en de aanleg daarin van de banen 1-3 (met name peilkeuze) is nu moeilijk voorspelbaar wat het zettingsgedrag van de tennisbanen gaat worden na veranderingen in de huidige maaiveldhoogten. 3.2 Adviezen opwaardering banen 1-3 Op basis van de punten 1 en 2 in paragraaf 3.1 wordt de ombouw naar seizoensverlengend baantype, zoals gravel plus en kunstgras, niet wenselijk geacht. Voor ombouw naar gravel plus banen dient baan 2 verhoogd te worden aangelegd ten opzichte van de banen 1 en 3. Aangezien baan 2 nu het laagst ligt, zal deze optie relatief grote verschil zakkingen tot gevolg hebben. Ook voor de aan te brengen lijngoot zullen ongewenst grote maaiveldzakkingen en zakkingsverschillen van toepassing zijn. Voor de ombouw naar baantypen met de toepassing van kunstgras is een zijdelings afschot niet toegestaan. Met een peilverhoging van 0,07 à 0,16 m dient na aanleg rekening te worden gehouden met ongewenste zakkingsverschillen tot 20 à 50% van deze maaiveldzakking.