Nadere Uitwerking Visienota Armoedebeleid Grootegast

Transcriptie

1 Nadere Uitwerking Visienota Armoedebeleid Grootegast Grootegast september 2014

2 Inhoudsopgave 1. Inleiding Nadere uitwerking Visienota 2 2. Armoedebeleid in het Westerkwartier Intensivering armoedebeleid 5 3. Verbeteren toegang Kanskaartenactie Voedselbank Volkstuinen voor minima Jeugdsportonds en Stichting Leergeld Samenvatting verbetering toegang 9 4. Participatiebevordering kinderen in armoede Kindpakket Mogelijkheden voor ZZP'ers Verbinding met overige beleidsterreinen 13 1

3 1. Inleiding Het kabinet heeft in juli 2013 besloten om voor de jaren 2013, 2014 en 2015 extra middelen aan gemeenten beschikbaar te stellen voor de intensivering van het armoede- en schuldenbeleid, met specifieke aandacht voor kinderen. In Grootegast willen we, op basis van de in november 2013 door de raad vastgestelde Visienota Armoedebeleid, dit extra budget voornamelijk in gaan zetten voor voorzieningen gericht op kinderen die opgroeien in armoede en de versterking van publiek private samenwerking op het gebied van armoedebestrijding. Voorbeelden van dergelijke initiatieven zijn ook benoemd door het kabinet. Het gaat daarbij om partijen als Stichting Leergeld, Jeugdsportfonds en Jeugdcultuurfonds. In de Visienota Armoedebeleid is aangegeven dat we als gemeente de armoedeproblematiek aan willen pakken door minima zodanig te ondersteunen, dat zij hun armoedesituatie zoveel mogelijk zelf kunnen verbeteren. De inzet is daarbij dat deze mensen economisch en/of maatschappelijk zoveel mogelijk zelfredzaam worden. Deze visie is zodanig vormgegeven dat deze aansluit aan bij de Visie op het Sociale Domein en de daarbij behorende Uitgangspuntennota zoals die onlangs door de raden in het Westerkwartier is vastgesteld. In de Visienota Armoedebeleid staat de visie op wat wij noodzakelijk achten om ervoor te zorgen dat Grootegast een gemeente met een sociaal gezicht is en blijft. De Visienota beperkte zich nadrukkelijk tot wat onze visie op armoedebestrijding is. Waarbij zoveel mogelijk is uitgegaan van de bestaande voorzieningen die er zijn op het gebied van inkomensondersteuning. Speciale aandacht is daarbij vooral gegeven aan kinderen die opgroeien in armoede en de wijze waarop wij de zelfredzaamheid van onze inwoners willen bevorderen. 1.1 Nadere uitwerking onderdelen Visienota Bij het vaststellen van de visie door de raad is aangegeven dat in het eerste halfjaar van 2014 verder vorm en inhoud zou worden gegeven aan een aantal onderdelen uit het armoedebeleid in Grootegast. De eerste resultaten van deze verdere uitwerking liggen nu voor. De nader uitgewerkte onderwerpen zijn afkomstig uit hoofdstuk 4.5 van de Visienota Armoedebeleid. Het gaat daarbij om: Het duidelijker zichtbaar maken van de toegang Er is er een groot scala aan inkomensondersteunende voorzieningen beschikbaar. Om te zorgen dat de mensen die een beroep op deze voorzieningen kunnen/moeten doen dat ook daadwerkelijk doen, is het nodig dat de toegang tot deze voorzieningen duidelijk is. Voedselbank Het benutten van de Voedselbank Grootegast, Marum en Zuidhorn. De gemeente Grootegast ziet de voedselbank als burgerinitiatief en onderdeel van het gemeentelijke armoedebeleid. De voedselbank levert door middel van hun dienstverlening een belangrijke bijdrage aan het creëren van rust en zekerheid. Particpatiebevordering van kinderen in armoede Om de maatschappelijke participatie van kinderen te bevorderen en daarmee te voorkomen dat jeugdigen in een achterstandspositie komen zijn een aantal aanvullende voorzieningen opgezet ter bevordering van de maatschappelijke participatie van schoolgaande kinderen. Samenwerking met organisaties Samen met organisaties uit het veld bekijken of samenwerking geïntensiveerd kan worden. In veel regio's in Nederland zijn organisaties actief, die als doel hebben om kinderen in armoede hulp te bieden. Zo ook in Grootegast. Door intensiever samen te werken met deze partijen, willen we een compleet en passend aanbod voor kinderen organiseren. Gedacht kan daarbij worden aan nauwe samenwerking met scholen, kerken en private organisaties. 2

4 Meer mogelijkheden voor ondersteuning ZZP'ers Er komen steeds meer werkende armen. In veel gevallen gaat het om ZZP'ers. Deze groep komt momenteel niet in aanmerking voor schuldhulpverlening op basis van het Beleidsplan Schuldhulpverlening Om ook deze groep meer ondersteuning te kunnen bieden worden de mogelijkheden en kosten in beeld gebracht voor het aanbieden van schuldhulpverlening. Verbindingen leggen met overige beleidsterreinen Het armoedebeleid raakt aan veel beleidsterreinen binnen het sociale domein. We willen daarom nadrukkelijker de verbinding zoeken met deze beleidsterreinen om ervoor te zorgen dat wij zo efficiënt en effectief mogelijk armoede kunnen bestrijden. Bovenstaande onderwerpen zijn in deze notitie nader uitgewerkt. Voor sommige onderdelen geldt dat het nog niet mogelijk is om nu met een concrete uitwerking te komen. Er liggen veel dwarsverbanden met andere beleidsterreinen waarop op dit moment veel ontwikkelingen zijn. In de komende maanden en jaren is verdere ontwikkeling nodig. Veelal zal hiervoor aangehaakt worden bij de ontwikkeling van het Sociaal Domein Westerkwartier en de beleidsstukken en verordeningen die van daaruit opgesteld moeten worden. Voor de totstandkoming van deze nadere uitwerking hebben we samengewerkt met ketenpartners, inhoudsdeskundigen en cliëntondersteuners. Ook de komende periode blijven we in overleg met betrokkenen om het beleid en de voorzieningen door te ontwikkelen. 3

5 2. Armoedebeleid in het Westerkwartier Gelijktijdig met de verdere uitwerking van het armoedebeleid in Grootegast heeft de afgelopen periode een inventarisatie plaatsgevonden van de gemeentelijke voorzieningen in het kader van Armoedebeleid/Minimabeleid in de gemeenten in het Westerkwartier. Met deze inventarisatie is inzichtelijk gemaakt welke voorzieningen er zijn en of er grote verschillen zijn in het gemeentelijk beleid. In dit hoofdstuk gaan we kort in op de belangrijkste uitkomsten van de inventarisatie. Alvorens in te gaan op het armoedebeleid in de gemeenten in het Westerkwartier is in onderstaande figuren weergegeven hoeveel huishoudens (in percentages en aantallen) een inkomen hebben onder de lage inkomensgrens. Figuur 1: Situatie Westerkwartier huishoudens met een laag inkomen(100% bijstandsnorm) Gemeente Zuidhorn Grootegast Leek Marum Totaal huishoudens Huishoudens laag inkomen Percentage 6,07% 7,10% 7,33% 5,93% Bron: CBS RIO 2011, bewerking door Sociaal Planbureau Groningen Figuur 2: Situatie Lage inkomensgrens in de provincie Groningen Bron: Sociaal Planbureau Groningen Uit de figuren valt op te maken dat in de gemeenten in het Westerkwartier het percentage huishoudens met inkomen onder de lage inkomensgrens relatief laag is in vergelijking met de overige gemeenten in de provincie Groningen. Toch hebben we het nog steeds over een grote groep huishoudens met een laag inkomen. 4

6 Om de groep huishoudens met een laag inkomen ondersteuning te bieden wordt in alle vier gemeenten in het Westerkwartier uitvoering gegeven aan Armoede/Minimabeleid. Deze termen worden veelal door elkaar gebruikt maar voorop staat dat het gaat om de niet wettelijke voorzieningen die de gemeente beschikbaar stelt voor inwoners met een minimuminkomen. De voorzieningen kunnen door de gemeente zelf worden uitgevoerd of door derden in opdracht van de gemeente. Een andere mogelijkheid is dat de gemeente een subsidie verstrekt aan een maatschappelijke organisaties die voorzieningen beschikbaar stellen aan inwoners. De criteria voor deze voorzieningen worden door de organisaties zelf bepaald. De gemeentelijke voorzieningen hebben veelal verschillende namen maar qua inhoud zijn er veel overeenkomsten. Alle gemeenten mogen op basis van wettelijke richtlijnen voorzieningen aanbieden aan inwoners met een inkomen tot 110% van het minimuminkomen. Elke gemeente is vrij om de hoogte van de vermogenstoets te bepalen. 2.1 Intensivering Armoedebeleid: De mogelijkheden om als gemeenten voorzieningen treffen op basis van een budgetbenadering zijn wettelijk bijna uitgesloten. Er zijn mogelijkheden op basis van de bijzondere bijstand maar deze zijn tijdrovend en intensief. Particuliere initiatieven spelen beter in op deze behoefte. Het kabinetsbeleid heeft de afgelopen jaren enkele maatregelen opgeleverd die de beleidsruimte van gemeenten verder hebben aangetast. Het huidige kabinet heeft weer maatregelen aangekondigd die de beleidsruimte juist weer vergroten. Het gaat hierbij om de volgende aangekondigde maatregelen van dit kabinet op armoedebeleid: - De individuele bijzondere bijstand voor daadwerkelijk gemaakte kosten wordt verruimd. - Extra aandacht is er voor gezinnen met kinderen, werkenden met een laag inkomen en ouderen met een klein pensioen. De mogelijkheden voor bijzondere bijstand in de vorm van een aanvullende zorgverzekering of een pas voor culturele, maatschappelijke en sportvoorzieningen worden ruimer. Het is belangrijk dat kinderen uit gezinnen met een laag inkomen kunnen sporten. Daarom wordt de subsidie aan Jeugdsportfonds Nederland verlengd en de Sportimpuls verhoogd. - Mensen die langdurig van een laag inkomen rond moeten komen zonder zicht op verbetering, krijgen op individuele basis een toeslag. - Categoriale bijzondere bijstand voor aannemelijke kosten wordt beperkt. - Voor dit hele pakket wordt landelijk structureel 100 miljoen vrijgemaakt. Voor het Westerkwartier betekend dit dat voor intensivering van het Armoede- en Schuldenbeleid in 2014 per gemeente de volgende bedragen beschikbaar zijn: Leek Marum Grootegast Zuidhorn De gemeenten in het Westerkwartier voeren een redelijk overeenkomend beleid waarbij de uitvoering op onderdelen verschilt. De invoering van de nieuwe WWB/Participatiewet per 1 januari 2015 biedt, op basis van de huidige informatie, meer mogelijkheden tot individueel maatwerk in het Armoedebeleid. De gezamenlijke visie op het Sociale Domein en de huidige overeenkomsten tussen de vier gemeenten bieden een goede basis om toekomstige landelijke ontwikkelingen en subsidieaanvragen en beleid op elkaar af te stemmen. Vooralsnog is het niet zinvol om alle regelgeving en uitvoering van de vier gemeenten gelijk te trekken. Enerzijds omdat dit veel werk oplevert zonder dat de doelgroep hiervan positieve gevolgen kan verwachten. Anderzijds omdat de gemeenten Leek en Marum in hun beleid ook samen optrekken met de ISD Noordenkwartier en de gemeente Noordenveld. Wel is vastgesteld dat het goed is om naar elkaars beleid te kijken om te bepalen of hierin nog mogelijkheden zitten voor verruiming van het eigen beleid. In het gezamenlijk optrekken richting en met organisaties zien wij ook meerwaarde. 5

7 3. Verbeteren Toegang Een belangrijk aandachtspunt bij het verder uitwerken van het armoedebeleid is het verbeteren van de toegang. Hiermee wordt bedoelt dat we willen zorgen dat iedereen die een beroep kan/moet doen op de voorzieningen in het kader van Armoedebeleid, weet waar de toegang tot de voorzieningen is geregeld. We willen ervoor zorgen dat inwoners die het nodig hebben optimaal gebruik kunnen maken van de mogelijkheden. Uit onderzoek van het Sociaal Cultureel Planbureau blijkt dat veel huishoudens geen gebruik maken van landelijke en gemeentelijke inkomensvoorzieningen terwijl zij daar wel recht op hebben. De belangrijkste oorzaken van het niet gebruik zijn: onbekendheid met regelingen, men denkt er geen recht op te hebben of de aanvraagprocedure is te ingewikkeld. In de Visienota armoedebeleid hebben we aangegeven dat we het niet gebruik tegen willen gaan door samen te werken met professionele en/of vrijwilligersorganisaties die regelmatig contact hebben met de doelgroep. Wij hebben samen met deze organisaties gekeken op welke wijze wij de doelgroep kunnen bereiken. Ook is gekeken hoe de toegang in de omliggende gemeenten georganiseerd is. 3.1 Kanskaartenactie 1 Om alvast een eerste impuls te geven aan het verbeteren van de toegang hebben we als pilotgemeente meegewerkt aan de Kanskaartenactie van Humanitas. Dit in navolging van de gemeenten Hoogezand-Sappemeer, Groningen/Haren en Veendam. Kanskaarten is een project met als doel de zelfredzaamheid van kwetsbare burgers te vergroten, zodat zij op een meer volwaardige manier kunnen participeren in de maatschappij. Aanleiding voor dit project is dat de armoede in Nederland toeneemt. Vaak blijken kwetsbare burgers niet te weten welke inkomensregelingen en aanvullende voorzieningen er zijn, ondanks dat gemeenten en instellingen hun best doen om informatie over deze regelingen te geven. Het doel van het project wordt gerealiseerd door informatie dichtbij kwetsbare burgers (dus thuis) en persoonlijk te verstrekken. Door informatie over inkomensregelingen en voorzieningen dichtbij aan huis te geven en begeleiding te bieden aan de bewoners, krijgen zij toegang tot de financiële vergoedingen waar ze voor in aanmerking kunnen komen. Het middel daarvoor is De Kanskaart, waarop alle voorzieningen van betreffende gemeente vermeld staan met de gegevens van betreffende instellingen waar hulp gezocht en gevonden kan worden. In de afgelopen periode zijn in totaal 360 kaarten verspreid in Grootegast. Hierbij is in samenwerking met Humanitas een selectie gemaakt van adressen waarvan de kans groot is geacht dat mensen in aanmerking komen voor een aanvulling op het inkomen. De actie is aangekondigd door een advertentie op de gemeentepagina en een advertentie in de Schakel (Dorpskrant Grootegast). De reacties waren overwegend (zeer) positief, ook van de mensen die geen gebruik van de kaart maakten. Van de 360 kaarten die zijn uitgedeeld is er met de bewoners van 290 adressen contact geweest bij het ophalen van de kaarten. In totaal heeft dit 32 hulpvragen opgeleverd. De advertentie in de krant heeft nog een 3 aanmeldingen opgeleverd. In totaal heeft de kanskaartenactie daarmee 35 hulpvragen opgeleverd. Daarnaast hebben ook een aantal mensen bij Humanitas aangegeven zelf actie te gaan ondernemen om de aanvullingen aan te vragen. De hulpvragen gingen over de volgende onderwerpen: Stichting Leergeld; 3 gezinnen waarmee Leergeld rechtstreeks contact op gaat nemen. Participatiefonds Doe Met; 5 gezinnen. Voedselbank en Kindervakantieweek; 3 gezinnen 1 De teksten in dit hoofdstuk zijn integraal overgenomen uit de evaluatie van de Kanskaarten Actie zoals opgesteld door I. de Bruijn van Humanitas 6

8 Algehele financiële situatie: 15 gezinnen Kwijtscheldingen; 2 gezinnen Belastingteruggave; 3 gezinnen Overige vragen; 4 gezinnen Van de 35 hulpvragen zijn er 5 gezinnen die weinig tot geen Nederlands spreken. Het overgrote deel van de gezinnen bestaat uit jonge gezinnen met kinderen. Het percentage hulpvragen, van mensen die wij thuis troffen, is ongeveer 12 %. Met alle hulpvragers is inmiddels contact opgenomen en een afspraak gepland. Afgaande op bovenstaande gegevens kunnen we spreken van een succesvolle actie. De resultaten geven aanleiding om ook in de toekomst Kanskaarten acties te plannen. Hierover gaan we als gemeente ook in 2015 weer in gesprek met Humanitas en andere vrijwilligersorganisaties. 3.2 Voedselbank De gemeente Grootegast ziet de voedselbank als burgerinitiatief en onderdeel van het gemeentelijke armoedebeleid. De voedselbank levert door middel van hun dienstverlening een belangrijke bijdrage aan het creëren van rust en zekerheid. Op het moment dat in de primaire levensbehoeften van mensen wordt voorzien en crisissituaties snel kunnen worden opgelost, biedt dat ruimte voor het (verder) ontwikkelen van de zelfredzaamheid. Hiernaast kan de Voedselbank een belangrijke vindplaats zijn om mensen die in armoede leven te bereiken. Om deze reden is aan de voedselbank voor 2013 en 2014 een startsubsidie toegezegd. Op 22 maart 2013 is de Voedselbank Grootegast en Marum daadwerkelijk van start gegaan met het in gebruik nemen van het depot en het starten van voorbereidende werkzaamheden. In juli 2013 is men voorzichtig gestart met de uitgifte van voedselpakketten en de officiële opening vond op 18 oktober 2013 plaats. In het Jaarverslag 2013 Stichting Voedselbank Grootegast en Marum heeft de stichting zelf het volgende gezegd over het eerste jaar: Veel vrijwilligers hebben in 2013 prachtig werk verricht om de praktische en bestuurlijke organisatie van de grond te krijgen. In snel tempo groeiden de aanvragen en de organisatie slaagde er in de beschikbaarheid van voedsel in hetzelfde tempo mee te laten groeien door veel winkelacties en een gerichte benadering van bedrijven. Met een brede groep vrijwilligers konden we eind 2013 de beginfase achter ons laten. De Voedselbank kon goed starten dankzij subsidies van de gemeente Grootegast en Marum, particuliere donateurs, heel veel vrijwilligers en de steun van de ons omringende voedselbanken. Onze Voedselbank voelt zich vanaf het begin gedragen door de samenleving in het Westerkwartier. Een goede inbedding is een krachtig middel om ons werk te kunnen uitvoeren. In 2014 gaan we ons als organisatie verder verstevigen met oog voor nieuwe ontwikkelingen in het kader van armoedebestrijding en de omgang met voedsel. De Stichting Voedselbank Grootegast en Marum geeft zelf als doel aan het willen werken aan de vermindering van (verborgen) armoede. Zij hanteert daarbij de volgende doelstelling: - mensen die onder een bepaald bestaansminimum leven periodiek van een evenwichtig voedselpakket voorzien; - voedsel verzamelen en uitdelen; verspilling tegen gaan; - bewustheid in de gemeenten vergroten door informatie te geven over de problemen bij armoede; - belang hechten en aandacht geven aan gemeenschapszin, deskundigheid en betrokkenheid van vrijwilligers; - het verrichten van alle verdere handelingen, die met voorgaand verband houden of daartoe bevorderlijk kunnen zijn. 7

9 Daarnaast willen ze: - een ontmoetingsplaats creëren voor klanten; - op vraag van klanten zorg dragen voor doorverwijzingen; - structureel activiteiten organiseren ter ondersteuning van klanten; - speciale aandacht geven aan kinderen en jongeren. Deze doelstellingen sluiten aan bij de onze Visienota Armoedebeleid. In onze ogen speelt de voedselbank daarom een belangrijke rol in het Armoedebeleid. Enerzijds als voorziening in het kader van het Armoedebeleid en anderzijds als toegangspunt tot andere voorzieningen. De voedselbank heeft een belangrijke signalerende en doorverwijzende rol en heeft ook een behoorlijke naamsbekendheid opgebouwd in korte tijd. Wij zijn daarom in gesprek gegaan met de voedselbank om te kijken hoe we gebruik kunnen maken van elkaars expertise. Uit dit gesprek is naar voren gekomen dat de voedselbank ziet dat er bij veel cliënten sprake is van meervoudige problematiek. Ze komen vaak binnen omdat ze een voedselpakket nodig hebben maar vaak blijken er meerdere achterliggende problemen te zijn. Samen met de voedselbank gaan we de komende periode verder werken aan het scholen/voorlichten van de vrijwilligers van de voedselbank. De voorlichting zal met name gericht zijn op het signaleren van problemen en het bekend zijn met de sociale kaart van de gemeente. De contacten tussen de medewerkers van de afdeling Samenlevingszaken de Voedselbank gaan we versterken. De voedselbank ziet daarbij voor zichzelf vooral een rol voor de acute hulp in de vorm van voedselpakketten. De verstrekking daarvan zien ze het liefst als tijdelijk middel (max. 3 maanden) waarbij ondertussen gewerkt wordt aan de achterliggende problemen. Juist hierin gaan we de komende periode samen optrekken en is ook contact met andere partijen belangrijk. 3.3 Volkstuinen voor minima Vanuit de gedachte dat we ook voor onze inwoners met een inkomen beneden de lage inkomensgrens het actief meedoen in de samenleving willen bevorderen hebben we in maart 2014 besloten een startsubsidie te verstrekken voor het project volkstuinen voor cliënten voedselbank. Het project, dat een gezamenlijk initiatief is van Dorpsbelangen Grootegast, De Zijlen en de Voedselbank Grootegast/Marum, heeft als doel cliënten van de voedselbank te betrekken bij het telen van producten voor eigen gebruik en ten bate van de voedselbank. Door dit initiatief kunnen cliënten van de voedselbank iets terug doen voor de ondersteuning die ze ontvangen. Het levert een bijdrage aan de zelfredzaamheid en participatie in de samenleving, daarnaast zit er een vorm van wederkerigheid in. Dit zijn allemaal aspecten die goed passen binnen het Armoedebeleid van de gemeente Grootegast maar ook binnen de ontwikkelingen die we zien binnen het Sociaal Domein. De toegekende subsidie is bedoelt voor het dekken van de kosten die gemaakt worden voor begeleiding en coaching van de doelgroep. 3.4 Jeugdsportfonds en Stichting Leergeld Zoals in de inleiding aangegeven willen we in Grootegast, op basis van de vastgestelde Visienota Armoedebeleid, het extra budget Armoede- en Schuldenbleid voornamelijk in gaan zetten voor voorzieningen gericht op kinderen die opgroeien in armoede en de versterking van publiek private samenwerking op het gebied van armoedebestrijding. Voorbeelden van dergelijke initiatieven zijn ook benoemd door het kabinet. Het gaat daarbij om partijen als Stichting Leergeld, Jeugdsportfonds en Jeugdcultuurfonds. Jeugdsportfonds Het jeugdsportfonds (JSF) is een landelijk georganiseerde stichting die tot doel heeft om de sportdeelname bij kinderen tot 17 jaar van niet financieel draagkrachtige ouder(s) te bevorderen. Het fonds is landelijk georganiseerd met provinciale afdelingen. Het JSF Groningen is inmiddels actief in 12 gemeenten in de provincie Groningen en heeft zich ten doel gesteld om de activiteiten in andere gemeenten te intensiveren. Een beroep op het JSF kan uitsluitend worden gedaan door een intermediair die op een professionele wijze is betrokken bij de opvoeding van een jeugdige. Dit kan bijvoorbeeld zijn een hulpverlener, jongerenwerker of docent. Via de intermediair kan een aanvraag bij het Jeugdsportfonds worden ingediend. Ook werkt het jeugdsportfonds nauw samen met Stichting Leergeld. 8

10 De voorzieningen worden in natura verstrekt door bijvoorbeeld rechtstreekse overmaking van contributie naar een vereniging of via uitgave van kledingvouchers. Het JSF ontvangt ongeveer de helft van de middelen uit landelijke fondsen en andere sponsoren. Het beleid is er op gericht dat de andere helft van de middelen afkomstig moet zijn van de gemeenten waarin de activiteiten worden georganiseerd. Deelname aan het JSF zien wij als een aanvulling op de bestaande voorzieningen van het Armoedebeleid en het past goed binnen de visie waarin we meer voorzieningen gericht op kinderen die opgroeien in armoede willen realiseren. Ook zorgt het voor een versterking van publiek private samenwerking op het gebied van armoedebestrijding. Hiermee sluiten we aan bij de initiatieven die door het kabinet als goede voorbeelden zijn genoemd. Om deze reden is aan het JSF voor 2014 een financiele bijdrage verstrekt van 2.500,00. Hiermee kunnen vooralsnog 10 kinderen ondersteund worden. Na afloop van 2014 zal op basis van daadwerkelijk gebruik bekeken worden welke bijdrage voor 2015 nodig/gewenst is. Stichting Leergeld Westerkwartier In oktober 2013 is de Stichting Leergeld Westerkwartier opgericht. De missie van deze stichting is het voorkomen van sociale uitsluiting van kinderen uit gezinnen met minimale financiële middelen. De doelgroep bestaat uit kinderen in de leeftijd van 4 tot 18 jaar. Het doel is deze kinderen de kans bieden om deel te nemen aan binnen- en buitenschoolse activiteiten. Gezinnen die om hulp vragen, worden thuis bezocht door een opgeleide vrijwilliger die de hulpbehoefte inventariseert en een inkomens/schuldentoets doet. Wanneer er geen voorliggende voorzieningen zijn, kan Stichting Leergeld hulp bieden in de vorm van giften in natura of vergoeding van kosten aan clubs en scholen. Na afhandeling van de aanvraag blijft St. Leergeld in contact met het gezin als follow-up. Net als het Jeugdsportfonds zien wij de Stichting Leergeld Westerkwartier als een belangrijke aanvulling op de bestaande voorzieningen van het Armoedebeleid. Ook de dienstverlening van deze stichting is gericht op kinderen die opgroeien in armoede, daarnaast werken ze nauw samen met het Jeugdsportfonds. Dit samen zorgt voor een versterking van publiek private samenwerking op het gebied van armoedebestrijding zoals het kabinet die voor staat.voor 2014 is daarom ook aan Stichting Leergeld Westerkwartier een subsidie verleent van welke bekostigd wordt uit het extra budget voor armoedebestrijding. 3.5 Samenvatting verbeteren toegang De in dit hoofdstuk genoemde initiatieven geven aan dat er sinds het opstellen van de Visienota Armoedebeleid hard gewerkt is aan het duidelijker zichtbaar maken van de toegang. De Kanskaartenactie in samenwerking met Humanitas heeft hier een belangrijke bijdrage aan geleverd en kan dit ook in de toekomst doen. Verder blijkt de Voedselbank te voorzien in een behoefte en heeft het tegelijk een belangrijke signalerende functie. Het project volkstuinen vormt een mooie aanvulling op en samenwerking met de Voedselbank en zorgt bovendien voor participatiebevordering van minima. Dit geldt ook voor de Stichting Leergeld en het Jeugdsportfonds die dat in het bijzonder doen voor de kinderen die opgroeien in armoede. Geconcludeerd kan worden dat de ontwikkelde initiatieven in belangrijke mate bijgedragen aan het beter zichtbaar maken van de toegang, participatiebevordering van (kinderen van) minima en samenwerking tussen organisaties. Deze initiatieven willen we de komende periode blijven ondersteunen en waar nodig en mogelijk gaan we nieuwe initiatieven nemen of steunen. De ingezette voorzieningen zullen jaarlijks geëvalueerd worden om te kijken of voortzetting of uitbreiding gewenst is. Daarnaast zal de komende jaren bekeken worden of er ook subsidies vertrekt worden aan soortgelijke projecten zoals het Jeugdcultuurfonds. Ook willen we (sport-)verenigingen, zwembaden, kerken actiever benaderen met informatie over de voorzieningen die er zijn en op welke wijze de doelgroep er een beroep op kan doen. 9

11 4. Participatiebevordering kinderen in armoede In de Visienota is aangegeven dat speciale aandacht uit moet gaan naar het bevorderen van de maatschappelijke participatie van kinderen om te voorkomen dat jeugdigen in een achterstandspositie komen. Deels hebben we hier invulling aan gegeven met het steunen van initiatieven als het Jeugdsportfonds en de Stichting Leergeld Westerkwartier. We willen in Grootegast echter nog meer doen voor deze doelgroep. Dit sluit ook goed aan bij de wensen vanuit het kabinet om juist deze doelgroep speciale aandacht te geven. Uit het rapport Kinderen in Tel 2014 is gebleken dat het aantal kinderen dat in een gezin opgroeit dat van een bijstandsuitkering moet rondkomen met meer dan tien procent is gestegen in de periode 2009 tot Kindpakket In 2013 heeft de Kinderombudsman het rapport Kinderen in Armoede gepresenteerd. In dit rapport zijn een aantal aanbevelingen gedaan met betrekking tot armoedebeleid dat specifiek gericht is op kinderen. Een belangrijke aanbeveling daarbij is het samenstellen van een zogenaamd Kindpakket. Dit Kindpakket moet onderdelen bevatten die rechtstreeks ten goede komen aan kinderen. Dit pakket geldt voor kinderen in een huishouden met een besteedbaar inkomen onder de norm van 110% van het sociale minimum. Wanneer ouders/verzorgers weinig financiële armslag hebben is er vaak te weinig geld om de extra kosten te betalen voor hun kind/kinderen. Dit heeft gevolgen; een kind heeft het gevoel dat het niet mee kan doen en voelt zich buitengesloten. Het gaat hierbij om hele gewone extra kosten. Voor veel voorzieningen geldt dat ze al (gratis) beschikbaar zijn voor kinderen. Er zal daarom ook gekeken moeten worden hoe we de bekendheid van deze voorzieningen kunnen vergroten. In Grootegast willen we zoveel mogelijk Kindpakket-elementen aan elk kind rechtstreeks beschikbaar maken. De uitgangspunten die we voor het Kindpakket willen hanteren zijn: - Het pakket is simpel en uitvoerbaar, zodat elke euro aan het kind wordt uitgegeven. - We gaan uit van zo min mogelijk uitvoeringskosten. - Inkomensnorm maximaal 110% wettelijke sociaal minimum - We sluiten aan bij de basisbehoeften van kinderen: Met het Kindpakket streven we na om te voorzien in een niet-veel-maar-toereikend behoefte, dit heeft onder andere als doel om kinderen: - de mogelijkheid te bieden om erbij te horen en te participeren, met het doel sociale isolatie te voorkomen; - te laten deelnemen aan activiteiten die goed zijn voor de persoonlijke ontwikkeling en zelfvertrouwen van het kind. In onze ogen dient de doelgroep voor het Kindpakket met name te bestaan uit kinderen in de leeftijdscategorie 11 t/m 13 jaar. Deze groep ligt het meest voor de hand omdat: - Deze leeftijdscategorie de overstap naar de middelbare school maakt en hierdoor meer kosten heeft op het gebied van kleding, schoolspullen en vrijetijdsbesteding. - De druk van het erbij horen op deze leeftijd een grote rol begint te spelen, bijvoorbeeld als het gaat om kleding. - De participatie van kinderen op het gebied van sport afneemt naarmate zij ouder worden. Het aanbieden van een Kindpakket is onder meer bedoeld om de (sport)participatie te verhogen. Voor deze doelgroep willen we een bedrag beschikbaar stellen van maximaal 200 per jaar. De inzet van dit bedrag gaan we zoveel mogelijk vormgeven via verstrekking in natura of doormiddel van vouchers. 10

12 Met het beschikbaar stellen van dit Kindpakket willen we de maatschappelijke participatie van kinderen en in het bijzonder die van schoolgaande kinderen, bevorderen. Met het invoeren van het Kindpakket gaan we ook gelijk de vergoedingen op grond van het Participatiefonds Doe Met tegen het licht houden. Het Participatiefonds Doe Met is een gezinsgebonden budget. Op dit moment bekijken we of we het beleid voor het Doe Met fonds ook gaan aanpassen om het meer persoonsgebonden kunnen toepassen. Dit met als doel om kinderen een eigen budget, in de vorm van een Kindpakket, te geven. Om deze wijziging door te voeren zal de Verordening aanvullende inkomensondersteuning moeten worden aangepast. Dit heeft raakvlakken met de verordeningen die opgesteld moeten worden in verband met de invoering van de Participatiewet per 1 januari De uitwerking hiervan zal daarom de komende periode worden meegenomen in het traject voor de beleidsontwikkeling voor het Sociaal Domein (zie ook hoofdstuk 6). De verdere uitwerking van het Kindpakket vindt de komende maanden plaats in samenspraak met kinderen uit de doelgroep, scholen,(sport-)verenigingen, zwembaden. Ook scholen gaan we hier bij betrekken omdat scholen ook een belangrijke signalerende functie hebben op het gebied van armoede. In de klas komt sneller naar voren of kinderen actief (kunnen) deelnemen aan activiteiten of dat de mogelijkheden hiertoe ontbreken. Een goede informatievoorziening richting schoolbesturen en docenten achten wij van groot belang voor het succesvol maken van een Kindpakket. 11

13 5. Mogelijkheden ZZP ers De afgelopen jaren is het aantal (kleine) ondernemers meer dan verdubbeld. Van de startende ondernemers stopt de helft echter ook weer binnen vijf jaar, zo blijkt in de praktijk. In 60% van de gevallen is dit vanwege financiële problemen. Deze laatste groep mensen klopt in toenemende mate aan bij de gemeente. Het is wenselijk om ook voor deze doelgroep goede schuldhulpverlening beschikbaar te stellen. Deze groep komt op basis van het Beleidsplan Schuldhulpverlening nog niet in aanmerking voor schuldhulpverlening. De Groninger Kredietbank biedt deze doelgroep ook geen dienstverlening aan. Om toch ook deze groep meer ondersteuning te kunnen bieden worden de mogelijkheden en kosten in beeld gebracht voor het aanbieden van schuldhulpverlening. Bij het opstellen van het nieuwe beleidsplan schuldhulpverlening vanaf 2016 willen we ook voor deze doelgroep voorzieningen treffen. We zijn hiervoor in gesprek met Zuidweg & Partners. Zuidweg & Partners biedt als onafhankelijk bemiddelaar, schuldhulpverlening aan ondernemers en ex-ondernemers in het midden- en kleinbedrijf. Op dit moment doen ze dat voor ruim 160 gemeenten door het hele land. Daarbij (onder)zoeken ze de best haalbare oplossing voor alle betrokkenen en beperken we de maatschappelijke schade. Gezien de (juridische en fiscale) complexiteit van de gemiddelde schuldhulpaanvraag kunnen ze voor de gemeente een belangrijke zorg uit handen nemen. De dienstverlening voor deze specifieke doelgroep past goed binnen ons uitgangspunt van de Visienota Armoedebeleid ten aanzien van Zelfstandigen.. De gesprekken die we momenteel voeren zijn er op gericht om te komen tot afspraken over dienstverlening aan de doelgroep en de kosten die daarmee gemoeid zijn. Zoals aangegeven nemen we de verdere uitwerking ook mee in het volgende Beleidsplan Schuldhulpverlening. 12

14 6. Verbinding met overige beleidsterreinen In de visienota is aangegeven dat het armoedebeleid raakt aan veel beleidsterreinen binnen het sociale domein. Er wordt daarom nadrukkelijk verbinding gezocht met deze beleidsterreinen om ervoor te zorgen dat wij zo efficiënt en effectief mogelijk armoede kunnen bestrijden. Het gaat hierbij om de volgende beleidsterreinen: Werk en inkomen (bijvoorbeeld re-integratie en activeringsbeleid, gemeentelijke schuldhulpverlening). Jeugd en onderwijs Welzijn, gezondheid en zorg (Wmo). Op dit moment zijn we samen met de andere Westerkwartiergemeenten druk bezig met de transitie en transformatie van het Sociale Domein waarmee we de taken die gemeenten hebben en krijgen op het gebeid van bovengenoemde beleidsterreinen integraal willen gaan benaderen. In het kader van nieuwe wet- en regelgeving zal de gemeente de komende jaren de ondersteuning van kwetsbare inwoners gedeeltelijk zelf moeten gaan organiseren. Wij zijn er van overtuigd dat de gemeente een belangrijke plaats moet innemen in de verbinding tussen werk, onderwijs, welzijn, zorg en gezondheid. Daarnaast zal er ook steeds meer gemeenschapszin en een meer zorgzame, zelfredzame samenleving moeten gaan ontstaan. Omdat deze ontwikkelopgave vorm moet krijgen in tijden van economische recessie en bezuinigingen moet de gemeente de ondersteuning van kwetsbare burgers zo vraaggericht en effectief mogelijk organiseren. De ondersteuning die wij als overheid bieden is in eerste instantie gericht op het creëren van omstandigheden die het mogelijk maken dat mensen (uiteindelijk) zelf hun leven kunnen veranderen. Daarnaast moeten we zorgen voor een vangnet voor de mensen die het niet op eigen kracht redden. We sluiten hiermee met ons armoedebeleid aan bij de methodiek van de WMO en de visie die is opgesteld voor het Sociaal Domein Westerkwartier. De Participatiewet (met daarin o.a. de Wet maatregelen WWB) is één van de beleidsonderdelen van het Sociaal Domein die een duidelijke link heeft met het armoedebeleid. Met de invoering van de Participatiewet per 1 januari 2015 worden de mogelijkheden voor categoriale bijzondere bijstand verder beperkt. Dat betekent dat de ruimte voor gemeenten om groepen mensen extra inkomensondersteuning te geven voor aannemelijke kosten die verband houden met kenmerken van de groep waar ze toe behoren wordt beperkt. Dit geldt bijvoorbeeld voor de Beleidsregel chronisch zieken en gehandicapten en de Beleidsregel bijdrage voor 65-plussers. Tegelijk krijgen gemeenten meer financiële ruimte om via individueel maatwerk aanvullende inkomensondersteuning te leveren. Om in het beleid vorm en inhoud te geven aan bovenstaande wijziging wordt momenteel door een werkgroep, die valt onder aansturing van het programmateam Sociaal Domein, gewerkt aan de benodigde beleidskeuzes en verordeningen. 13