Werkboekje Eigen Lijf. Naam:

Transcriptie

1

2 Werkboekje Eigen Lijf Naam: Januari 2011

3 Het eigen lijf paspoort Wat heb je nodig? weegschaal plakband liniaal meetlint spiegel lijm lippenstift (gekleurde) stempelkussen Over mezelf Datum Dit is het paspoort Ik ben een jongen / meisje. Mijn geboortedatum is Mijn leeftijd is jaar. Gewicht Toen ik geboren werd woog ik gram (vraag thuis eens na). Ga op de weegschaal staan. Mijn gewicht is nu kilogram. Werkboekje eigen lijf 2

4 Hoeveel waarschuwingsborden heb je? Wat denk je, leef je gezond? Wat zou je kunnen veranderen? Voor op school Wat heeft iedereen ingevuld? Zijn jullie het eens met bijvoorbeeld het waarschuwingsbord bij één uur tv kijken? Wat betekent voor jou op tijd naar bed gaan? Wat lijkt jou het ongezondst? Maak een top 5 van, naar jouw idee, meest ongezonde gewoonten: Werkboekje eigen lijf 27

5 Vul hieronder de Leef ik gezond? test in: - Ik was mijn handen nadat ik naar de wc ben geweest. - Ik was mijzelf één keer per dag of neem een douche. ja / nee ja / nee - Ik ontbijt s morgens. ja / nee - Ik eet in de pauze een gezond tussendoortje. ja / nee - Ik eet elke dag fruit. ja / nee - Ik ga door de week op tijd naar bed. ja / nee - Ik kijk langer dan één uur per dag tv. ja / nee - Ik doe aan sport. ja / nee - Ik eet afwisselend. ja / nee - Ik loop en/of fiets elke dag meer dan een half uur. - Ik poets elke dag minimaal twee keer mijn tanden. ja / nee ja / nee - Soms lijkt het me wel lekker om een sigaretje te roken. ja / nee Werkboekje eigen lijf 26

6 Lengte Toen ik geboren werd was ik centimeter lang. Je bent nu veel langer. Ga op je sokken tegen de muur staan. Goed rechtop met je hielen en je rug tegen de muur. Laat een ander een boek op je hoofd leggen. Stap zelf onder het boek vandaan en meet met een meetlint hoe lang je bent. Mijn lengte is centimeter. Haar Welke kleur heeft je hoofdhaar? Is je haar steil / gekruld of kroezig? Trek een lange haar uit je hoofd en meet deze op: centimeter. Trek een korte haar uit je hoofd en meet deze op: centimeter. Plak met een stukje plakband de beide haren hieronder vast. Werkboekje eigen lijf 3

7 Uiterlijk Neem een pasfoto mee van thuis en plak die hiernaast op of maak een tekening van je gezicht met behulp van een spiegel. Ogen Bekijk je ogen goed in de spiegel. Wat zie je? Probeer één van je ogen eens zo nauwkeurig mogelijk na te tekenen in het hokje hiernaast. Welke kleur hebben je ogen? Let op je pupillen, die zwarte rondjes in het midden van je oog. Doe je handen voor je ogen, zodat je wel kunt kijken maar niets meer ziet omdat het zo donker is. Niet je ogen dichtdrukken! Leg van tevoren de spiegel zo voor je dat je er meteen in kunt kijken. Hou je handen een tijdje voor je ogen, doe ze ineens weg en kijk meteen in de spiegel. Wat gebeurt er met je pupillen? 42. Werkboekje eigen lijf 4

8 Op tafel zie je in plexiglas het hart en de longen van een lammetje. Rond de longen zie je allemaal grote en kleine bloedvaten. Welke kleuren hebben ze? Wat betekenen die kleuren? 43. Roken is erg slecht voor je gezondheid. Je kunt er longziekten van krijgen, zoals longkanker. Kijk eens op de lege sigarettenpakjes. Welke gevaren zitten er nog meer aan roken? Door niet te roken voorkom je ten dele vervuiling van je longen. Je kunt dus invloed uitoefenen op je gezondheid.. Werkboekje eigen lijf 25

9 37. Mensen die blind zijn maken vaak gebruik van brailleschrift om bijvoorbeeld een boek te lezen en doen dit door bolletjes te voelen. Op tafel ligt het braillealfabet en een woord geschreven in braille. Wat staat er in braille geschreven? Ademhaling 38. Hoe vaak haal je adem per minuut? Ik haal keer er minuut adem. 39. Je kunt op twee manieren ademhalen. Zet je handen strak in je buik, waardoor je met je borst ademhaalt. Zet je handen eens strak tegen de zijkanten van je borst. Je kunt dit nu het gemakkelijkst met je buik ademhalen. Probeer dit eens! 40. Schat eens hoeveel liter lucht je longen kunnen bevatten? liter. 41. Bekijk de uitleg op tafel eens goed. Door het blazen in de spirometer, kun je meten hoeveel liter longinhoud je hebt. Ik heb liter longinhoud. Werkboekje eigen lijf 24

10 Oren Er zijn veel verschillende oren. We kunnen ze in twee groepen verdelen: met een losse oorlel met een vaste oorlel Kijk naar de tekeningen. Heb jij losse of vaste oorlellen? Kun jij je oren bewegen? Gebit Hoeveel tanden heb je boven? onder? Hoeveel kiezen heb je boven? onder? Werkboekje eigen lijf 5

11 Hoeveel kiezen heb je met vullingen? Mis je tanden of kiezen? Hoeveel? Hoe komt dat? Waarvoor gebruik je je lippen? Welke woorden kun je zeggen zonder je lippen te bewegen? Schrijf ze op: Mond Smeer je mond eens in met gekleurde lippenstift. Maar daarna een zoen-afdruk in het hokje hiernaast. Maak je mond zo breed mogelijk zonder je handen te gebruiken. Meet hem eens. Mijn mond is centimeter breed. Doe je mond zo ver mogelijk open. Hij is nu centimeter groot. Kun je met je tong het puntje van je neus raken? Werkboekje eigen lijf 6

12 35. Op de platen op tafel staan nummers die je niet kan lezen als je geheel of gedeeltelijk kleurenblind bent. Schrijf de verschillende nummers op: Strooi wat poeder op je hand. en wijsvinger en leg dit in je hand en proef het met je neus dicht. Proef je wat? Zo ja, wat? Herhaal de proef met je neus open. Wat proef je bij potje 1, 2 en 3? Werkboekje eigen lijf 23

13 33. Druk op de startknop van de bandrecorder. Je hoort, met tussenpozen, vijf verschillende geluiden. Schrijf op wat je hoort: Spoel de band terug (zie aanwijzing). 34. Op tafel staan drie geurpotten. Ruik eraan en schrijf op wat je ruikt Werkboekje eigen lijf 22

14 Kun je je tong: dubbelvouwen? oprollen? op de kant uitsteken? Vingers Met behulp van een stempelkussen kun je prachtige vingerafdrukken maken. Druk je wijsvinger op het stempelkussen en dan zachtjes op een kladblaadje. Als het je lukt om op het klad-blaadje een mooie afdruk te maken, stempel dan in de hokjes hieronder. vingerafdruk links rechts vingerafdruk Zijn de beide afdrukken hetzelfde? Hoe lang is je langste vinger? centimeter Hoe lang is je kortste vinger? centimeter Kun je je vingers kruisen? Probeer eens alle vingers van één hand met elkaar te kruisen. Kun je het op twee manieren? De ene keer één vinger boven en de andere keer diezelfde vinger onder. Werkboekje eigen lijf 7

15 Niemand heeft zo n vingerafdruk als jij. In de vingers zitten lijntjes zoals je ziet. In de onderstaande vakjes maken je groepsgenoten een afdruk zonder dat jij het ziet. Jij zet je vingerafdruk in de boekjes van de anderen. Afdruk Van: Afdruk Van: Kun je, door de vingers en de afdrukken te vergelijken, ontdekken van wie de afdrukken zijn. Vul dat in. Werkboekje eigen lijf 8

16 Zintuigen 32. Voor je staan twee voelkastjes. In elk kastje zit één voorwerp. Voel zonder te kijken wat erin zit. en Werkboekje eigen lijf 21

17 Hoe behandel je gewone blaren? Kruis maar aan. Je smeert ze in met een huidzalfje en plakt er een pleister op. Je prikt ze met een schone naald van opzij door en plakt er een pleister op. Je peutert ze open, knijpt ze uit en plakt er een pleister op. 29. Brandwonden (plaatje verbranding) Bij een eerstegraads verbranding: is de huid rood. Rennen! Naar de kraan en minuten koud water (vul in hoeveel minuten water) laten stromen op de brandplek. Verder niets doen. Bij een tweedegraads verbranding: ontstaan er blaren. Ook onder de kraan houden. Je mag deze blaren NIET doorprikken! Bij een derdegraads verbranding: is de huid echt beschadigd. Een dokter moet de huid behandelen. 30. Als je valt en je been schaaft, komt er soms wel en soms niet bloed uit de wond. Als er wel bloed uit komt, welke huidlagen heb je dan beschadigd? en 31. In je huid zitten hele kleine gaatjes. Bekijk deze met een loep. Die gaatjes noemen we poriën. Waarom denk je dat we poriën hebben? Werkboekje eigen lijf 20

18 Spijsvertering 1. De spijsvertering begint bij de mond. Hier worden grote brokken voedsel kleingemaakt. Een gaaf gebit is dus heel belangrijk. Hoeveel vullingen heb je op dit moment? (Zie het antwoord bij het onderdeel gebit van je paspoort.) vullingen. Poets je wel goed? Bekijk de poster goed! 2. Schat eens hoe lang de darmen van een mens zijn? meter. 3. Haal de (namaak)darm uit de etalagepop en meet deze op. De lengte van deze namaakdarm van de mens is meter. Klopte jouw schatting van opdracht 2? 4. De taak van onze darmen is het opnemen van voedingsstoffen en water. Voedingsstoffen zijn bijvoorbeeld eiwitten, suikers en vetten (voorbeelden hiervan staan op de tafel). Wat niet opgenomen wordt, wordt afgevoerd; dat poep je uit. Dit transport duurt ongeveer 1 à 2 dagen (zie poster). Probeer met een pingpongbal dit transport na te bootsen (zie tekening op tafel). Werkboekje eigen lijf 9

19 5. Zet deze nummers op de goede plaats bij de: 1. dunne darm 4. endeldarm 2. slokdarm 5. maag 3. mondholte 6. dikke darm Wat doen deze organen? Trek een lijntje van het orgaan naar de juiste functie. dikke darm hier verzamelen zich de resten maag hier vermengt het eten zich met speeksel endeldarm hier komen de voedingsstoffen in het bloed slokdarm hier wordt water uit de resten gehaald mondholte hier wordt het voedsel door het zuur verteerd dunne darm hier wordt het voedsel naar beneden geduwd Werkboekje eigen lijf 10

20 25. Tel in het model het aantal huidlagen van de mens. De eerste huidlaag heet In totaal heeft de mens huidlagen. 26. Welke huidlaag verbrandt er als eerste als je te lang in de zon zit? 27. Bulten en blauwe plekken (plaatje bult) Bulten en blauwe plekken zijn allebei bloeduitstortingen. Er is wel een bloedvat kapot gegaan, maar de huid is heel gebleven. Het bloed schemert door de huid heen. Een bult is een hobbelige bloeduitstorting. Na een paar dagen ziet hij er hetzelfde uit als een blauwe plek. Wat denk je dat je moet doen om ervoor te zorgen dat een bult niet groter wordt? Waarom helpt dit, denk je? 28. Blaren (plaatje blaar) Heb je wel eens blaren gehad? Zo ja, hoe waren die ontstaan? Blaren loop je op door een combinatie van druk en het heen en weer schuiven van de huid. Wrijving en druk samen zorgen ervoor dat zich vocht onder de huid ophoopt. Werkboekje eigen lijf 19

21 Huid en haar 21. Trek een haar uit je hoofd en leg die samen met de haren van je groepsgenoten op een dekglaasje en plak ze met een plakbandje vast. De begeleid(st)er legt het onder de binoculair en zet die scherp. Is jouw haar plat, vierkant of rond van vorm? 24. kippenvel Wanneer heb je kippenvel? Bekijk de onderstaande plaatjes: Op het rechter plaatje zie je hoe kippenvel er uit ziet. Beschrijf wat je ziet, dus wat er gebeurt als je kippenvel hebt. Waarom denk je dat we het zo noemen? Werkboekje eigen lijf 18

22 6. Sommige mensen hebben problemen bij de spijsvertering. Hierdoor kunnen soms stenen ontstaan. Bekijk de stenen en zoek op de poster de plaats op waar ze ontstaan. Steen 1 ontstaat in Steen 2 ontstaat in Steen 3 ontstaat in Bloedsomloop 7. Kun je je hart voelen kloppen? Leun voorover op een tafel waarbij je op je linkerborst steunt. Stop je rechterhand tussen je borst en de tafel. (Gebruik hiervoor niet de tafels met de microscopen.) Voel je je hartslag? Hoe vaak klopt je hart per minuut? (Je mag ook een ½ minuut tellen en dan vermenigvuldigen met 2.) 8. Elke keer als je hart samentrekt wordt je bloed via slagaders door je lichaam gepompt. Je kunt dit zelf ook voelen in je polsslagader. Leg je wijs- en middelvinger losjes op je pols (onder je duim). Hoeveel keer voel je je polsslagader kloppen? keer per minuut. Werkboekje eigen lijf 11

23 9. Heb je hetzelfde aantal polsslagen als het aantal hartslagen geteld? Verbaast je dat? Herhaal opdracht 7 nadat je tien diepe kniebuigingen hebt gemaakt. Na de inspanning heb ik een polsslag van keer per minuut. 10a. Wat voor kleur heeft je bloed? Hoeveel liter bloed heeft een volwassen mens in zijn lichaam? liter. 10b. Kijk op de poster. Hoeveel liter bloed heb jij in je lichaam? liter. 11. Met behulp van een stethoscoop luister je naar je hart. Als je heel goed luistert, kun je je hart horen samentrekken. Probeer eens te beschrijven wat je hoort. 12. Bloed bestaat uit allerlei verschillende onderdelen. Probeer te beschrijven wat je allemaal door de microscoop kunt zien in het menselijk bloed. Ik zie Werkboekje eigen lijf 12

24 21. Leg de röntgenfoto s op de lichtbak en bekijk ze nu goed. Waarvan is foto 1 gemaakt? Waarom zou deze foto gemaakt zijn? Wat zie je op foto 2 naast botten nog meer? Zijn röntgenfoto s belangrijk? Waarom? 22. Bekijk de poster eens goed, vooral het kogelgewricht. Begrijp je waarom dit gewricht zo heet? Waarom vind je zo n kogelgewricht in je lichaam? Welk gewricht staat er nog meer op deze poster? Hoe heet het? Waar vind je dit gewricht terug in je eigen lichaam? Werkboekje eigen lijf 17

25 19. Leg je hand in het vak en trek hem om. Buig je vingers eens en voel in je hand waar de botjes zitten. Probeer nu in je hand te tekenen hoe de botjes zitten. Het is niet erg als je met je tekening buiten de lijntjes komt Heb je niet voldoende tijd? Maak het op school af! 20. Controleer met behulp van magere Hein of je tekening klopt. Heeft magere Hein net zoveel ribben als jij bij jezelf geteld had bij vraag 17? Werkboekje eigen lijf 16

26 Teken hieronder eens een paar rode bloedcellen, maar dan tienmaal zo groot als wanneer je ze door de microscoop ziet. 13. Bekijk de video door op de startknop (play ) te drukken. Je ziet opnamen van het hart van een jongen van elf jaar. Het geluid wat je hoort, is het geluid van snel stromend bloed. Zet na het kijken de band op stop!!! Schrijf in eigen woorden op wat voor geluid een pompend hart maakt. (Soms wordt deze video klassikaal bekeken.) Werkboekje eigen lijf 13

27 Het menselijk hart Werkboekje eigen lijf 14

28 Botten en spieren 14. De botten in je lichaam zorgen ervoor dat je niet als een puddinkje in elkaar zakt. Waar zorgen ze precies voor? en 15. Botten kunnen niet vanzelf bewegen. Probeer erachter te komen hoe je je botten in beweging kunt krijgen. Dit doe je door je te bewegen. 16. Maak eens een spierbal (bovenarm) en meet deze op met een centimeter. Mijn spierbal is centimeter dik! 17. Als je goed voelt, kun je je ribben tellen. Hoeveel tel je er? Zitten al je ribben vast (aan je borstbeen of aan andere ribben)? 18. Onderzoek je ruggengraat of de ruggengraat van een ander kind, dat is makkelijker. Buig je rug een beetje. Wat gebeurt er met de wervels van je ruggengraat? Hoeveel wervels kun je tellen? Werkboekje eigen lijf 15