Voorwoord Peillaboratoria Referentielaboratoria Peillaborato- ria + Referentielaboratoria

Transcriptie

1 Voorwoord Dit rapport bevat drie soorten documenten : de documenten die door het W.I.V. zijn opgemaakt op basis van de gegevens verzameld door een netwerk van peillaboratoria, in het kader van de surveillance van infectieuze aandoeningen (cf. hoofding Peillaboratoria); de documenten die door de referentielaboratoria zijn opgemaakt voor de ziektekiem waarvoor zij verantwoordelijk zijn (cf. hoofding Referentielaboratoria); de documenten die door het W.I.V. zijn opgemaakt op basis van de gegevens verzameld door een netwerk van peil- en referentielaboratoria, in het kader van de surveillance van infectieuze aandoeningen (cf. hoofding Peillaboratoria + Referentielaboratoria). Voorwoord

2 Peillaboratoria Dankwoord Wij bedanken de verantwoordelijken van de peillaboratoria die aan de registratie van 2 hebben deelgenomen. De lijst van deze laboratoria wordt per provincie en per postcode voorgesteld. 2 Antwerpen Centraal Laboratorium Antwerpen 2 Antwerpen Instituut Tropische Geneeskunde 218 Antwerpen Alg. Medisch Laboratorium 218 Antwerpen Clinilabo 26 Antwerpen A.Z. Stuivenberg 217 Merksem A.Z. Jan Palfijn 22 Herentals Centrum voor Medische Analyse 22 Herentals St.-Elisabethziekenhuis 222 Heist-op-den-Berg Somedi Lab 23 Turnhout A.Z. St.-Jozef 23 Turnhout St.-Elisabethziekenhuis 235 Vosselaar Medisch Lab Kempen 239 Malle Alg. Z. St.-Jozef 244 Geel Alg. Z. St.-Dimpna 25 Lier Cedibel 257 Duffel A.Z. St.-Norbertus 265 Edegem U.Z.-Antwerpen 28 Mechelen St.-Jozefziekenhuis 28 Mechelen Stedelijk O.L.V.-Ziekenhuis 282 Bonheiden Imeldaziekenhuis 283 Willebroek A.Z. Van Enschodt 293 Braschaat Ziekenhuis Vesalius Dankwoord 1

3 Dankwoord Peillaboratoria 1 Brussel Laboratorium van Dokters Staquet 1 Brussel St.-Pieter Ziekenhuis 14 Brussel Centraal Labo 14 Brussel St.-Michiels Kliniek 15 Brussel Centre Hosp. Etterbeek-Ixelles 15 Brussel W.I.V. - Afdeling Bacteriologie 16 Brussel Biorim 17 Brussel Erasmus Ziekenhuis 18 Brussel Hôpital Français Reine Elisabeth 19 Brussel A.Z. - V.U.B. 19 Brussel C.H.U. Brugmann 112 Brussel Militair Hosp. Koningin Astrid 12 Brussel U.C.L. St-Luc 2 Dankwoord

4 Peillaboratoria Dankwoord 134 Ottignies Clin. St-Pierre 142 Braine-l'Alleud Hôpital de Braine-l'Alleud-Waterloo Dankwoord 3

5 Dankwoord Peillaboratoria 173 Asse H. Hartkliniek 18 Vilvoorde Van Helmont Ziekenhuis 3 Leuven H. Hartkliniek 3 Leuven Medisch Centrum voor Huisartsen 3 Leuven U.Z. St.-Rafaël 329 Diest A.Z. Diest 33 Tienen H. Hartkliniek 4 Dankwoord

6 Peillaboratoria Dankwoord 8 Brugge A.Z. St.-Jan 8 Brugge Lab voor Medische Biologie 831 Brugge A.Z. St.-Lucas 84 Oostende Alg. Bio-Klinisch Lab 84 Oostende Alg. Z. H. Hart 84 Oostende A.Z. Damiaan 85 Kortrijk Kliniek Maria's Voorzienigheid 85 Kortrijk Medisch Lab Bruyland 863 Veurne St.-Augustus Kliniek 87 Tielt St.-Andriesziekenhuis 879 Waregem Lab Klinische Biologie 879 Waregem Kliniek O.L.V.-Lourdes 88 Roeselare H. Hartziekenhuis 882 Torhout Kliniek St.-Rembert 887 Izegem St.-Jozefkliniek 89 Ieper Kliniek der Zwarte Zusters 89 Ieper O.L.V.-Gasthuis Moederhuis 893 Menen St.-Joriskliniek en Materniteit 897 Poperinge Mariaziekenhuis Dankwoord 5

7 Dankwoord Peillaboratoria 9 Gent A.Z. St.-Lucas 9 Gent Alg. Ziekenhuis 9 Gent Kliniek Maria Middelares 9 Gent Medisch Lab Medilab 9 Gent U.Z. - R.U.G. 91 St.-Niklaas Alg. Kliniek Maria Middelares 91 St.-Niklaas Stadskliniek 916 Lokeren Lab Lokeren 92 Dendermonde A.Z. St.-Blasius 92 Dendermonde Klinisch Lab Dendermonde 93 Aalst Lab Aalst 93 Aalst Median Lab 93 Aalst O.L.V.-Ziekenhuis 96 Zottegem Alg. Z. St.-Elisabeth 988 Aalter Medina 99 Eeklo H. Hartkliniek 994 Gent Lab Parijs-Nuytinck 6 Dankwoord

8 Peillaboratoria Dankwoord 6 Charleroi Labo de Biologie Clinique 64 Jumet C.H.U. Charleroi 641 Gosselies Clin. Notre-Dame de Grâce 66 Gilly Hôpital St-Joseph 611 Montigny-Le-Tilleul Hôpital Vésale 646 Chimay Centre de Santé des Fagnes 653 Thuin L.P.M.E. 654 Lobbes Clin. St-Joseph 7 Mons Hôpital Ambroise Paré 7 Mons Labo Libem 76 Soignies Labo d'anal. Médicales La Bassos 79 Braine-le-Comte Labo Deltenre 71 La Louvière Centre Hospitalier de Tivoli 713 Binche Labo Frère-Larebio 7331 Baudour Clin. L. Caty 75 Tournai Clin. La Dorcas 75 Tournai I.M.C. 77 Mouscron Clin. Refuge de la Ste-Famille 77 Mouscron Labo d'analyses Médicales 78 Ath Centre Hospitalier du Pays d'ath 785 Enghien Labo de Biologie Médicale Dankwoord 7

9 Dankwoord Peillaboratoria 4 Liège Clin. St-Joseph 4 Liège U.Lg. 42 Liège Inst. Prov. E. Malvoz 432 Chênée Clin. Notre-Dame des Bruyères 45 Huy Centre Hospitalier Hutois 462 Fléron Labo d'analyses Médicales Ralet 47 Eupen Hôpital St-Niklaus 48 Verviers Centre de Diagnostic 48 Verviers Centre Hospitalier Peltzer La Tourelle 496 Malmédy Clin. Reine Astrid 8 Dankwoord

10 Peillaboratoria Dankwoord 35 Hasselt Centraal Laboratorium 35 Hasselt Salvatorziekenhuis 35 Hasselt Virga Jesse Ziekenhuis 355 Heusden-Zolder St.-Franciskusziekenhuis 36 Genk Ziekenhuis Oost-Limburg 38 St.-Truiden Regionaal Ziekenhuis St.-Trudo 391 Neerpelt H. Hartkliniek 392 Lommel Maria Middelaresziekenhuis Dankwoord 9

11 Dankwoord Peillaboratoria 67 Arlon Clin. du Sud-Luxembourg 68 Libramont Centre Hospilalier de l'ardenne 1 Dankwoord

12 Peillaboratoria Dankwoord 5 Namur Centre Hospitalier Régional 54 Namur Labo Médical du Sud 56 Auvelais Centre Hospitalier Reine Fabiola 55 Dinant Clin. Ste-Anne 553 Yvoir U.C.L. Mont-Godinne Dankwoord 11

13 Dankwoord Peillaboratoria Wij danken ook de verantwoordelijken voor de referentielaboratoria (bijlage 1) die aan de surveillance van 1999 hebben deelgenomen : Dokters G. BIGAIGNON en M. VAN RANST voor Borrelia burgdorferi; Dokter S. LAUWERS voor Bordetella pertussis, Corynebacterium diphteriae en Legionella penumophila; Dokter J. GODFROID voor Brucella; Dokter J. BUTZLER voor Campylobacter; Mevrouw M. TURNEER voor Clostridium botulinum; Dokter D. SWINNE voor Cryptococcus neoformans; De heer T. VERVOORT voor Cryptosporidium, Cyclospora, Entamoeba histolytica, Leishmania, Leptospira en Plasmodium; Dokter H. GOOSSENS voor Enterococcus en Streptococcus pyogenes; Dokter D. PIERARD voor Escherichia coli; Dokter F. CROKAERT voor Haemophilus influenzae; Dokter C. VANDENVELDE voor Hantavirus; Dokter R. VRANCKX voor Hepatitis A, B, C; Dokter M. STRUELENS voor Legionella pneumophila en Staphylococcus aureus; Dokter M. YDE voor Listeria monocytogenes; Dokters F. PORTAELS en M. DUFAUX voor Mycobacterium; Mevrouw F. CARION voor Neisseria meningitidis; Dokter F. COSTY voor Rabies; Dokter I. WYBO voor Salmonella en Shigella; Dokter C. GODARD voor Staphylococcus aureus (faagtypering); Dokter P. MELIN voor Streptococcus agalactiae; Dokter J. VERHAEGEN voor Streptococcus pneumoniae en Yersinia; Dokters M. UYDEBROUCK en M. WANLIN voor multiresistente tuberculose; Dokter G. WAUTERS voor Yersinia; Dokter G. CORNELIS voor Yersinia pestis; Dokter R. VANHOOF voor resistentie tegen aminoglycosiden. Wij bedanken ook de volgende leden van de dienst Epidemiologie van het W.I.V voor hun kostbare bijdrage : Dokter F. VAN LOOCK als verantwoordelijke voor het surveillanceprogramma, De heer Y. DUPONT voor het gegevensbeheer, Mevrouw M. MEGANCK voor de gegevensinvoer, Mevrouw L. DE GENDT voor de gegevensvalidatie, De heer G. JEANFILS voor het verwerken van de gegevens en het maken van de figuren in dit verslag, Mevrouw S. GRANGE voor het tikwerk en de opmaak van dit verslag, Mevrouw A. MOTTE voor de vertaling van de documenten in dit verslag. Tot slot bedanken wij ook het personeel van de drukkerij voor het drukken van dit document. 12 Dankwoord

14 Peillaboratorium Samenvatting Doelstellingen van het peillaboratorianetwerk jaarlijkse en maandelijkse opvolging van de epidemiologische trends betreffende de geregistreerde micro-organismen; opsporing van infectiehaarden; schatting van de incidentie van de geregistreerde kiemen op nationaal en arrondissementsniveau en ook al zijn de benaderingen soms een onderschatting van de reële incidentie, toch kunnen zij worden gebruikt als indicatoren voor de incidentie. Zij brengen soms moeilijkheden teweeg wanneer men ze wil vergelijken met de cijfers van andere landen; versturing van de analyseresultaten naar de deelnemende laboratoria en naar de overheden en instellingen/personen die betrokken zijn bij de surveillance van infectieuze aandoeningen. Aantal deelnemende laboratoria 127 peillaboratoria, hetzij 48% van het totaal aantal laboratoria erkend voor microbiologie; lokalisatie van de peillaboratoria : 58% in Vlaanderen, 32% in Wallonië en 1% in Brussel; vergelijkbare lokalisatie van alle laboratoria voor microbiologie : 55% in Vlaanderen, 32% in Wallonië en 13% in Brussel. Evolutie van de nationale incidentie van de voornaamste ziektekiemen in vergelijking met 1999, toename van de incidentie van infecties met Campylobacter terwijl deze incidentie sinds 1998 stabiel bleef (1998 : 65/1 5, 1999 : 64/1 5, 2 : 73/1 5 ); stabilisatie van de incidentie van infecties met N. meningitidis (2 : 2,1/1 5 ); sinds 1997, stabilisatie van de incidentie van infecties met S. pneumoniae (2 : 13,3/1 5 ) ; in vergelijking met 1999, stabilisatie van infecties met H. influenzae (2 : 4,7/1 5 ); in vergelijking met 1999, daling van de trend van sexueel overdraagbare aandoeningen met C. trachomatis (1999 : 7,8/1 5, 2 : 6,7/1 5 ), terwijl de trend vanaf 1997 in stijgende lijn ging. Evolutie van de incidentie van bepaalde ziektekiemen per leeftijdsgroep in vergelijking met 1999, stabilisatie van de incidentie van infecties met S. pneumoniae bij personen 65 jaar (in 1999 en 2 : 2,6/1 5, in 1999 : N=49 en in 2 : N=434); sinds 1991, significante toename met lineaire trend van de incidentie van infecties met N. meningitidis bij personen tussen 15 en 24 jaar (1991 :,6/1 4, 2 :,43/1 4 ); stabilisatie van de incidentie van hepatitis A bij jongeren tussen 5 en 14 jaar (2 :,9/1 4 ). Beschrijving van enkele infectiehaarden 1. Campylobacter lokalisatie van 775 gevallen in het arrondissement Leuven (1999 : N=636); lokalisatie van 735 gevallen in het arrondissement Turnhout; lokalisatie van 518 gevallen in het arrondissement Mechelen, waarvan 121 in Heist-op-den-Berg (1999 : N=11). 2. Cryptosporidium daling van het aantal gediagnosticeerde gevallen, zowel in Wallonië (1999 : N=226, 2 : N=88) als in Vlaanderen (1999 : N=419, 2 : N=369). 3. Giardia daling van het aantal gediagnosticeerde gevallen in de meeste arrondissementen van het land. 4. S. pneumoniae lichte daling van het aantal gediagnosticeerde gevallen in heel België (1999 : N=141, 2 : N=136 ); opmerkelijk is het hoog blijvend aantal gediagnosticeerde gevallen in het arrondissement Charleroi (1999 : N=125, 2 : N=119). Samenvatting 1

15 Samenvatting Peillaboratorium 5. Y. enterocolitica in vergelijking met 1999, daling van het aantal gediagnosticeerde gevallen in 2 (N=57); we herinneren eraan dat dit aantal tussen 1986 (N=1514) en 1998 (N=44) in dalende lijn ging en in 1999 (N=568) opnieuw steeg. 6. N. meningitidis ook al ligt het aantal gediagnosticeerde gevallen in 2 een beetje lager dan in 1999, toch moet worden onderstreept dat het aantal gevallen in Brussel stijgt (1999 : N=19, 2 : N=32). 7. Hepatitis A lokalisatie in 2 van 158 gevallen in Brussel (in 1999 : N=125); bovendien zijn 74/158 (47%) gevallen afkomstig van kinderen tussen 5 en 14 jaar, terwijl het gemiddelde voor dit infectietype in deze leeftijdsgroep 32% bedraagt. Aanbevelingen omdat in enkele Belgische arrondissementen heel wat aandoeningen (hepatitis A, Influenza A, S. pneumoniae en N. meningitidis) optreden waarvoor een vaccin bestaat, strekt efficiëntere vaccinatie van de doelgroepen tot de aanbeveling; het is belangrijk om de evolutie van niet-griepale acute luchtweginfecties op de voet te volgen, met name per provincie of zelfs per arrondissement, zodat huisartsen hun behandeling kunnen aanpassen in functie van de in omloop zijnde bacteriën (S. pneumoniae en M. pneumoniae) en/of virussen (R.S.V. en Parainfluenza); het is van belang dat de bevolking wordt ingelicht over preventieve maatregelen om minder snel één of andere infectieziekte op te lopen (ziekte van Lyme, hantavirose, gastro-intestinale infecties, zie bijlagen); het zou nuttig zijn om een grondige studie te maken over de oorzaak van het groot aantal infecties met Campylobacter, Giardia, Y. enterocolitica en Cryptosporidium in sommige arrondissementen van het land. 2 Samenvatting

16 Peillaboratoria Inleiding Sinds 1983 coördineert de Afdeling Epidemiologie van het Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid (W.I.V.), voorheen Instituut voor Hygiëne en Epidemiologie (I.H.E.), de nationale surveillance van infectieuze aandoeningen via een netwerk van laboratoria voor microbiologie, peillaboratoria genoemd. Aan dit surveillanceprogramma zijn een veertigtal referentielaboratoria verbonden. Zij bevestigen de diagnose die door de peillaboratoria en andere Belgische laboratoria is gesteld, typeren de ontvangen stalen, bestuderen de antibioticaresistentie van de stalen, bieden andere kostbare epidemiologische gegevens omtrent de verzamelde informatie (bijlage 1). Doelstellingen van het surveillancenetwerk jaarlijkse en maandelijkse opvolging van de epidemiologische trends van de geregistreerde micro-organismen, opsporing van infectiehaarden, opvolging van de invloed van de vaccinatieprogramma s op de evolutie van het aantal diagnoses per leeftijdscategorie, verspreiding van de verzamelde gegevens onder de deelnemende laboratoria, de overheid en de instellingen die zich bezighouden met de preventie van aandoeningen die het gevolg zijn van micro-organismen. Doelstellingen van het jaarrapport beschrijving van de epidemiologische trends van de geregistreerde micro-organismen, voorstelling van de doelstellingen van de surveillance van elke geregistreerde kiem, voorstelling van de representativiteit van het surveillancenetwerk voor elke geregistreerde kiem, voorstelling van de evolutie van de incidentie van de geregistreerde infecties op nationaal en arrondissementsniveau, beschrijving van de voornaamste epidemiologische kenmerken van de patiënten met een positieve diagnose wat betreft de geregistreerde kiemen, met name verdeling per geslacht en leeftijdsgroep, voorstelling van de evolutie van de verspreiding van de diagnoses in functie van de oorsprong van de afgenomen stalen, voorstelling van de seizoensevolutie van de voornaamste geregistreerde kiemen, voorstelling van de geografische lokalisatie van de geregistreerde kiemen in 2, voorstelling van een reeks aanbevelingen die het mogelijk moeten maken om het aantal geregistreerde infecties te beperken. Doelstellingen van de rapporten van de referentielaboratoria voorstelling van de voornaamste epidemiologische kenmerken van de patiënten van wie een staal naar het referentielaboratorium is verstuurd door een peillaboratorium of door een ander Belgisch laboratorium voor microbiologie, voorstelling van de geografische lokalisatie van de stalen die in 2 zijn ontvangen, beschrijving (en opvolging van de evolutie) van de verschillende stamtypes die in 2 zijn geanalyseerd, onderzoek (en opvolging van de evolutie) naar de antibioticaresistentie van de stammen die in 2 zijn geanalyseerd in functie van hun type en de oorsprong van het afgenomen staal. Inleiding 1

17 Peillaboratoria Methoden Basisprincipes van het surveillancenetwerk de deelname van de peillaboratoria gebeurt op vrijwillige basis en wordt niet vergoed; elk deelnemend laboratorium wordt door een bioloog geleid; de registratie gebeurt op regelmatige tijdstippen, m.a.w. wekelijks; de aangifte van de patiënt blijft anoniem. Inhoud van de registratie infecties ter hoogte van de luchtwegen en het centraal zenuwstelsel, acute luchtweginfecties, gastro-intestinale infecties, zoönosen, seksueel overdraagbare aandoeningen, geïmporteerde infecties. Registratietypes op een registratieformulier (bijlage 2), via elektronische weg, met behulp van het programma Epi-Lab. Hiermee kunnen de gegevens worden ingevoerd en naar de server van het W.I.V. worden verstuurd. Beschrijving van de registratie betreffende het laboratorium : toegekend identificatienummer in functie van de lokalisatie van het laboratorium; betreffende de patiënt : geslacht, geboortedatum, postcode van de woning of van de plaats waar de besmetting vermoedelijk plaats heeft gehad of het land van oorsprong van de infectie; betreffende het staal : week waarin de diagnose werd gesteld, plaats waar het staal werd afgenomen. Gebruikte afkortingen A.L.I. : acute luchtweginfecties, aantal consultaties : aantal consultaties (in de praktijk of bij een huisbezoek) van geneesheren die deelnemen aan het surveillanceprogramma van A.L.I. en griep, C.S.V. : cerebrospinaal vocht, griepale A.L.I. : door een netwerk van geneesheren gediagnosticeerde acute luchtweginfecties bij patiënten met een griepale symptomatologie, m.a.w. : plotse aanvang, koorts, spierpijnen en respiratoire symptomen, incidentie : in dit rapport betreft het een indicator van de incidentie aangezien slechts 48% van de Belgische laboratoria voor microbiologie aan het netwerk deelneemt; toch moet worden gepreciseerd dat de meeste grote laboratoria die deelnemen aan het surveillanceprogramma hoofdzakelijk zijn verbonden aan een ziekenhuis; de vermelde incidenties in dit rapport zijn dus bruikbaar als indicator voor de nationale incidentie en de evolutie van de incidentie, ook al houden de cijfers soms een onderschatting van de werkelijke incidentie in, niet-griepale A.L.I. : door een netwerk van geneesheren gediagnosticeerde acute luchtweginfecties bij patiënten met een infectie ter hoogte van de bovenste, middenste en onderste luchtwegen, nl. een banale verkoudheid, faryngitis, otitis media, laryngitis, bronchitis en pneumonie, O.R. : Odds Ratio, P.L. : peillaboratoria, R.L. : Referentielaboratorium, R.S.V. : respiratoir syncytiaal virus, registratiefrequentie : aantal jaarlijks geregistreerde diagnoses door de peillaboratoria/aantal formulieren, totale A.L.I. : aantal contacten met griepale en/of niet-griepale A.L.I./1 contacten. Methoden 1

18 Methoden Peillaboratoria Representativiteit van het netwerk in 2 deelname van 127 peillaboratoria verspreid over 34 van de 43 arrondissementen in het land, hetzij 48% (127/263) van alle in 2 erkende laboratoria voor microbiologie, afwezigheid van laboratoria voor microbiologie in de arrondissementen Philippeville en Waremme, afwezigheid van peillaboratoria in de arrondissementen Diksmuide, Oudenaarde, Tongeren, Bastogne, Marche-en- Famenne en Virton, deelname van ten minste de helft van de erkende laboratoria in 25 arrondissementen, lokalisatie van de peillaboratoria : 58% in Vlaanderen, 32% in Wallonië en 1% in Brussel (tabel 1), vergelijkbare lokalisatie van de laboratoria voor microbiologie : 55% in Vlaanderen, 32% in Wallonië en 13% in Brussel (figuur 1), indeling van de peillaboratoria in 7% laboratoria verbonden aan een ziekenhuis en 3% privé-laboratoria : deze indeling is verschillend van de indeling van alle laboratoria erkend voor microbiologie, respectievelijk 51% en 49% (figuur 1). Tabel 1 : verspreiding van de peillaboratoria per arrondissement (N, ) Arrondissement N T % N T % N T % Arrondissement N T % N T % N T % Antwerpen Brussel Mechelen Nivelles Turnhout Ath Halle-Vilvoorde Charleroi Leuven Mons Brugge Mouscron Diksmuide Soignies Ieper Thuin Kortrijk Tournai Oostende Huy Roeselare Liège Tielt Verviers Veurne Waremme Aalst Arlon Dendermonde Bastogne Eeklo Marche-en-Fam Gent Neufchâteau Oudenaarde Virton St.-Niklaas Dinant Hasselt Namur Maaseik Philippeville Tongeren Wallonië Vlaanderen België N : aantal peillaboratoria T : aantal laboratoria voor microbiologie LV Figuur 1 : verspreiding van de peillaboratoria per arrondissement (%, 2) AL : AR : AT : AW : B : BG : BS : CR : DK : DM : DN : EK : GT : HS : HV : HY : IP : KR : LG : LV : MC : MH : MN : MR : MS : NC : NM : NV : OD : OS : PV : RS : SG : SN : TG : TH : TL : TN : TR : VR : VT : VV : WR : * 4/8 1/1 1/2 11/28 14/43 4/13 1/3 7/8 /1 2/4 2/2 1/1 7/19 7/12 1/7 1/2 3/6 6/8 5/19 6/8 2/4 6/11 4/9 /1 2/2 1/2 3/7 3/9 /5 3/5 / 2/4 4/8 3/1 /3 4/11 1/1 4/4 3/6 1/3 /1 4/7 /1 : Aalst : Arlon : Ath : Antwerpen : Brussel : Brugge : Bastogne : Charleroi : Diksmuide : Dendermonde : Dinant : Eeklo : Gent : Hasselt : Halle-Vilvoorde : Huy : Ieper : Kortrijk : Liège : Leuven : Mouscron : Mechelen : Mons : Marche-en-Fam. : Maaseik : Neufchâteau : Namur : Nivelles : Oudenaarde : Oostende : Philippeville : Roeselare : Soignies : St.-Niklaas : Tongeren : Turnhout : Tielt : Thuin : Tournai : Veurne : Virton : Verviers : Waremme VR AW OS BG EK SN DK TL GT DM MH RS IP KR OD AL B HV MC TR AT NV SG MN CR TN PV > - 49 > geen erkend labo TH MS HS LV TG TG WR LG VV NM HY DN MR BS NC AR VT 2 Methoden

19 Peillaboratoria Methoden Aantal deelnemers in 2 indiening van 6458 registratieformulieren, hetzij 97,8% van het aantal verwachte formulieren, indiening van ten minste 5 van de 52 verwachte formulieren door 116 laboratoria (91%), maximum aantal wekelijks ontvangen formulieren : 127, hetzij 1%, minimum aantal wekelijks ontvangen formulieren : 117, hetzij 92%, opmerkelijk is de dalende trend van het aantal ontvangen formulieren tussen de eerste helft (gemiddeld 126 formulieren) en de tweede helft (gemiddeld 122 formulieren) van 2 (figuur 2). Figuur 2 : evolutie van het wekelijks aantal ontvangen formulieren in 2 (3/1/2-31/12/2) aantal formulieren % J F M A M J J A S O N D Evolutie van het peillaboratorianetwerk sinds 1985 lichte daling van het aantal peillaboratoria die deelnemen aan het surveillancenetwerk, voornamelijk omwille van de fusie van bepaalde laboratoria, sinds 1988 lichte stijging van het percentage tussen het aantal peillaboratoria en het totaal aantal laboratoria erkend voor microbiologie, eveneens het gevolg van fusies van sommige laboratoria voor microbiologie (tabel 2). Tabel 2 : evolutie van het aantal peillaboratoria (1983-2) Jaar N %* Jaar N %* * : (aantal peillaboratoria/totaal aantal laboratoria voor microbiologie) x 1 Verspreiding van de verzamelde gegevens wekelijkse rapporten, ter beschikking van elke persoon die in het bezit is van het programma Epi-Lab, wekelijkse rapporten over A.L.I., van september tot april beschikbaar op papier en op de webpagina s (bijlagen 4 en 5), maandelijkse rapporten om de aandacht van de lezers te vestigen op het feit dat in een bepaalde maand sommige kiemen in een of ander Belgisch arrondissement toenamen; beschikbaar op papier en op de webpagina s (bijlage 3), jaarlijkse rapporten met als belangrijkste doelstelling de epidemiologische trends van een welbepaalde kiem sinds het begin van de registratie weer te geven; beschikbaar op papier en op de webpagina s, informatiebrochures over sommige ziektes voor de bevolking (nu beschikbaar : hepatitis A, Lyme-ziekte, hantavirose, meningitis, voedseltoxi-infectie); de brochures hebben tot doel de bevolking in te lichten omtrent het bestaan van de ziektes, de mogelijke preventieve maatregelen, de te treffen maatregelen indien een van de ziektes wordt vermoed; de informatie is beschikbaar op papier en op de webpagina s (bijlagen 6 tot 1); Internetadressen : van de afdeling Epidemiologie van het W.I.V. : van het surveillanceprogramma voor infectieuze aandoeningen : van het jaarrapport 2 : van de maandrapporten : van de informatiebrochure over de Lyme-ziekte : van de informatiebrochure over meningitis : van de informatiebrochure over hantavirose : van de informatiebrochure over hepatitis A : Methoden 3

20 Methoden Peillaboratoria Lijst van de software voor statistische verwerking Clipper, versie 5.2 Excel 2 Epi-Info, versie Methoden

21 Peillaboratoria Algemene Resultaten Evolutie van de registratiefrequentie In vergelijking met 1999 wordt het volgende vastgesteld : een toename van infecties met Campylobacter en Rotavirus, een toename van infecties met S. pyogenes, een stabilisatie van infecties met N. meningitidis en H. influenzae, een daling van infecties met S. pneumoniae, een daling van infecties met Y. enterocolitica, Giardia en Cryptosporidium (tabel 1). Tabel 1 : frequentie van de geregistreerde kiemen (1996-2) Kiem N N/lab N N/lab N N/lab N N/lab N N/lab D* Adenovirus 26 2, 443 3, , ,7 81 6,3 -,4 Campylobacter , , , , ,5 +6,3 Chlamydia pneumoniae 163 1, , ,8 56 4,1 62 4,7 +,6 Chlamydia trachomatis 787 5, , , , ,4-1, Cryptosporidium 413 3,1 63 4, , , ,2-1,5 Entamoeba histolytica 256 1, , , ,1 24 1,9 -,2 Giardia , , , , ,1-2,2 Haemophilus influenzae 45 3, , , 473 3, ,8 Hantavirus 224 1,7 55,4 49, , 68,5 -,5 Hepatitis A 565 4, , , 43 3, ,4 +,2 Influenza A 218 1, , 467 3, , ,1 +,9 Influenza B 53,4 111,9 82,6 29 1,7 88,7-1, Mycoplasma pneumoniae 563 4, , , , 136 1,6-9,4 Neisseria gonorrhoeae 1,8 117, , , ,1 -,3 Neisseria meningitidis 175 1, , , , ,7 -,1 Parainfluenza 21 1, , 34 2, , ,2 -,9 Plasmodium 326 2, , , , ,6 -,3 R.S.V , , , , ,9 +12,2 Rotavirus ,7 28 1,6 -,8 Shigella , 28 2, 297 2, ,6 -,6 Streptococcus pneumoniae , , , , , +,6 Streptococcus pyogenes 269 2, 252 1, , , ,7 +12,7 Yersinia enterocolitica 589 4, ,8 44 3, ,6 57 4, -,6 Totaal D* : verschil tussen het aantal isolaties per laboratorium in 2 en Seksueel overdraagbare aandoeningen afname van de registratiefrequentie van infecties met C. trachomatis en N. gonorrhoeae terwijl die sinds 1997 in stijgende lijn ging (figuur 1). Figuur 1 : C. trachomatis en N. gonorrhoeae : evolutie van de registratiefrequentie (N, ) N / jaar C. trachomatis 5 N. gonorrhoeae Algemene Resultaten 1

22 Algemene Resultaten Peillaboratoria 2. Infecties ter hoogte van de luchtwegen en het centraal zenuwstelsel Op basis van de stalen uit bloed en/of C.S.V. blijkt het volgende : daling van het aantal infecties met N. meningitidis, toename van het aantal infecties met S. pneumoniae, stabilisatie van het aantal infecties met H. influenzae (figuur 2). Figuur 2 : S. pneumoniae, N. meningitidis en H. influenzae : evolutie van de registratiefrequentie (N, ) N / jaar S. pneumoniae N. meningitidis H. influenzae Gastro-intestinale infecties toename van de registratiefrequentie van infecties met Campylobacter, in vergelijking met 1999, daling van de registratiefrequentie van infecties met Y. enterocolitica (figuur 3). Figuur 3 : Campylobacter en Y. enterocolitica : evolutie van de registratiefrequentie (N, ) N / jaar Campylobacter 4 2 Y. enterocolitica daling van de registratiefrequentie van Giardia en Cryptosporidium (figuur 4). Figuur 4 : Giardia en Cryptosporidium : evolutie van de registratiefrequentie (N, ) N / jaar 25 2 Giardia Cryptosporidium Algemene Resultaten

23 Peillaboratoria Algemene Resultaten Seizoensevolutie per infectietype 1. Gastro-intestinale infecties piek van infecties met Campylobacter in de zomer, ook al werden infecties met Y. enterocolitica het hele jaar door waargenomen, toch was tegen het einde van de zomer en bij aanvang van de herfst een lichte toename merkbaar (figuur 5). Figuur 5 : Campylobacter en Y. enterocolitica : vergelijking van de seizoensevolutie (N, ) N / 4 weken Campylobacter 2 Y. enterocolitica piek van infecties veroorzaakt door Giardia en Cryptosporidium op het einde van de zomer en/of bij aanvang van de herfst (figuur 6). Figuur 6 : Giardia en Cryptosporidium : vergelijking van de seizoensevolutie (N, ) N / 4 weken Giardia 5 Cryptosporidium Infecties ter hoogte van de luchtwegen en het centraal zenuwstelsel piek van infecties met S. pneumoniae en H. influenzae in de winter, infecties met N. meningitidis werden het hele jaar door geïsoleerd (figuur 7). Figuur 7 : S. pneumoniae, H. influenzae en N. meningitidis : vergelijking van de seizoensevolutie (N, ) N / 4 weken S. pneumoniae 5 H. influenzae N. meningitidis Algemene Resultaten 3

24 Algemene Resultaten Peillaboratoria 3. Luchtweginfecties infecties met M. pneumoniae, Adenovirus, Parainfluenza, C. pneumoniae, en N. meningitidis worden het hele jaar door vastgesteld hoewel in het algemeen in de winter een toename van het aantal gevallen optreedt; infecties met R.S.V., Influenza A, S. pneumoniae en Influenza B komen veel vaker voor in de winter en in de herfst dan in de zomer en de lente (figuur 8). Figuur 8 : vergelijking van de evolutie per week tussen het aantal R.S.V., M. pneumoniae, Influenza A, S. pneumoniae, Adenovirus, Parainfluenza, Influenza B, C. pneumoniae en N. meningitidis (1996-2) R.S.V N / week M. pneumoniae Influenza A S. pneumoniae Adenovirus Parainfluenza Influenza B C. pneumoniae N. meningitidis Algemene Resultaten

25 Peillaboratoria Algemene Resultaten 4. Acute luchtweginfecties 4.1. Griepale A.L.I. in de winter van 1997 trad de piek van Influenza B net na de piek van Influenza A op, maar in de winter van 1998 en van 2 bleef het aantal gevallen met Influenza B erg laag; in de winter van 1999 is de toename van het aantal Influenza B voorafgegaan aan die van Influenza A (figuur 9). Figuur 9 : Influenza A en Influenza B : seizoensevolutie per week (N, ) N / week Influenza A 1 Influenza A 8 Influenza A 6 Influenza A 4 Influenza B Influenza B Influenza B de evolutie van griepale A.L.I. stemt overeen met die van Influenza A en B (figuur 1). Figuur 1 : vergelijking van de wekelijkse evolutie van het aantal Influenza A en Influenza B met die van het aantal griepale A.L.I. (1996-2) N Influenza A en B / week Influenza A en B griepale ALI N griepale ALI / 1 patiëntcontacten Algemene Resultaten 5

26 Algemene Resultaten Peillaboratoria 4.2. Niet-griepale A.L.I. de evolutie van de geregistreerde niet-griepale kiemen loopt gelijk met de evolutie van de niet-griepale A.L.I. die door de peilpraktijken zijn geregistreerd (bijlage 5; figuur 11). Figuur 11 : vergelijking van de wekelijkse evolutie van het aantal R.S.V., S. pneumoniae, M. pneumoniae, Adenovirus en Parainfluenza en nietgriepale A.L.I. (1996-2) N niet-grielale kiemen / week niet-griepale kiemen niet-griepale ALI N niet-griepale ALI / 1 patiëntcontacten Evolutie van de nationale incidentie 1. Seksueel overdraagbare aandoeningen in vergelijking met 1999, lichte daling van de incidentie van S.O.A. met N. gonorrhoeae (2 : 1,4/1 5 ) en C. trachomatis (2 : 6,7/1 5 ) (tabel 2); 2. Gastro-intestinale infecties toename van de incidentie van infecties met Campylobacter (1999 : 64/1 5, 2 : 73/1 5 ) (tabel 2); 6 Algemene Resultaten

27 Peillaboratoria Algemene Resultaten 3. Infecties ter hoogte van de luchtwegen en het centraal zenuwstelsel in vergelijking met 1999, stabilisatie van de incidentie van infecties met N. meningitidis (2 : 2,1/1 5 ), in vergelijking met 1999, lichte daling van de incidentie van infecties met S. pneumoniae (2 : 13,3/1 5 ), in vergelijking met 1999, stabilisatie van de incidentie van infecties met H. influenzae (2 : 4,7/1 5 ) (tabel 2). Tabel 2 : evolutie van de nationale incidentie en van het aantal laboratoria per kiem (1993-2) Kiem Inc.* N** Inc.* N** Inc.* N** Inc.* N** Inc.* N** Inc.* N** Inc.* N** Inc.* N** Adenovirus ,5 12 4,4 26 6,4 3 8,2 37 7,8 38 B. burgdorferi 1,7 23 2,3 27 1,2 26,9 24 2,1 39 5,2 41 8, ,1 47 Campylobacter 43, , , , , , , , 119 C. pneumoniae ,6 1 3,2 23 3,5 29 5, 27 5,9 31 C. trachomatis 1,1 77 9,6 76 9,3 72 7,8 62 6,8 62 7,1 57 7,8 65 6,7 6 Cryptosporidium 2, 24 3,5 3 7,3 43 4,1 46 5,9 49 8,2 57 8,2 58 6,4 53 E. histolytica 2,1 39 1,1 3 2,6 35 2,5 32 2,8 37 2,9 34 2,6 37 2,3 35 Giardia 13, , , , , , , ,3 1 H. influenzae 4,1 8 4,2 79 3,9 75 4, 7 4,6 69 6,2 74 4,6 62 4,7 64 Hantavirus ,1 6,5 3,5 3 1,2 6,7 4 Hepatitis A - - 7, 64 5,6 63 5,6 69 4,6 58 5,1 6 4, 63 4,3 6 Influenza A ,1 12 3,8 2 4,6 22 5,1 33 6,3 4 Influenza B ,5 9 1,1 15,8 12 2,1 27,9 17 Listeria - -,3 22,4 25,5 18,4 21,6 23,5 18,5 14 M. pneumoniae , , , , ,5 73 N. gonorrhoeae 1,3 46 1,1 4 1,3 45 1, 38 1,2 37 1,6 37 1,7 39 1,4 34 N. meningitidis 1,1 49 1,3 57 1,8 63 1,7 71 1,8 66 1,6 63 2,2 72 2,1 71 Parainfluenza ,1 7 2,5 16 3, 18 3,8 22 2,7 18 Plasmodium 3,2 31 4,2 3 3, 26 3,2 33 3, 27 3,3 4 3,6 36 3,2 29 RSV ,7 27 2, 62 36, , ,5 85 Rotavirus , ,9 4 Shigella , 52 2,8 59 2,9 56 2, 39 S. pneumoniae 1,6 15 1, , , 19 13, , , ,3 14 S. pyogenes - - 1,7 62 1,9 57 2,7 7 2,5 66 2,9 7 2,6 66 3,8 73 Y. enterocolitica 8, 111 7,4 12 6,3 15 5,8 1 4,8 93 4,3 84 5,6 91 5, 86 Inc.* : N/1. inwoners K6-88 N** : N Labs Algemene Resultaten 7

28 Algemene Resultaten Peillaboratoria Registratiefrequentie per gewest vooral in Wallonië is de registratiefrequentie van Hantavirus en C. pneumoniae hoog; vooral in Vlaanderen is de registratiefrequentie van Campylobacter, Cryptosporidium, Giardia, Rotavirus en Y. enterocolitica hoog (tabel 3). Tabel 3 : verspreiding van de registratiefrequentie per gewest (N,1998-2) Brussel Vlaanderen Wallonië Onbekend (a) Totaal Kiem Adenovirus B. burgdorferi Campylobacter C. pneumoniae C. psittaci C. trachomatis Cryptosporidium Cyclospora E. histolytica Giardia H. influenzae (d) Hantavirus Hepatitis A Influenza A Influenza B Listeria M. pneumoniae N. gonorrhoeae N. meningitidis (d) Parainfluenza Plasmodium RSV Rotavirus Shigella S. pneumoniae (d) S. pyogenes (d) Y. enterocolitica TOTAAL aantal laboratoria (b) deelnamepercentage (%) (c) (a) postcode van patiënt onbekend (b) verdeling volgens de ligging van het laboratorium (c) deelnamepercentage (aantal opgestuurde formulieren / aantal verwachte formulieren) x 1 (d) diepe lokalisaties 8 Algemene Resultaten

29 Peillaboratoria Algemene Resultaten Nationale en regionale incidentie opmerkelijk is de hoge nationale incidentie (in dalende volgorde) van Campylobacter, Rotavirus, R.S.V., M. pneumoniae, Giardia en S. pneumoniae; opmerkelijk, in vergelijking met de twee andere gewesten, is de hoge incidentie van C. trachomatis, N. gonorrhoeae en hepatitis A in Brussel; opmerkelijk is de hoge incidentie van Campylobacter in Vlaanderen (tabel 4). Tabel 4 : vergelijking van de incidentie per gewest (1998-2) Brussel Vlaanderen Wallonië Totaal Kiem Adenovirus 22,2 27,6 34,6 5,3 7,1 4,9 2,9 3,7 4,1 6,4 8,2 7,8 B. burgdorferi 2,3 2,9 3, 4,1 6, 17,3 7,7 15,5 1,8 5,2 8,2 14,1 Campylobacter 54,4 6,8 68,1 72, 72, 84,5 39,1 35,8 37,3 65, 63,8 73, C. pneumoniae 5, 9,2 1,5 1,4 2,5 4, 6,4 7,9 7,8 3,5 5, 5,9 C. psittaci,1,2,2,1,1,1,1,1,1,1,1,1 C. trachomatis 16,2 22,9 13,8 4,9 5,3 5,2 5,4 5,5 5,4 7,1 7,8 6,7 Cryptosporidium 1,1 13,5 14,3 5,2 7,1 6,2 1,6 6,8 2,6 8,2 8,2 6,4 Cyclospora,1,2,,6,2,3,2,1,1,4,2,2 E. histolytica 7,2 5,8 4,6 3,1 2,5 2,3,7 1,5 1,4 2,9 2,6 2,3 Giardia 23,2 21,1 19, 18,6 18,5 17,2 1,2 11, 9,4 18,7 18,6 16,3 H. influenzae (a) 8,5 8,2 5,7 6, 3,8 4,3 5,4 4,8 4,9 6,2 4,6 4,7 Hantavirus,3,3,2,1,2,2 1,1 3,1 1,5,5 1,2,7 Hepatitis A 13,7 12,7 16,5 2,8 2,4 2,3 6,3 4, 4, 5,1 3,9 4,3 Influenza A 21,7 17,4 23,1 2,8 3,5 3,9 2,3 4, 5,4 4,6 5,1 6,3 Influenza B 3,5 6,,6,5 1,4,6,5 2, 1,4,8 2,,9 Listeria,7,3,4,6,5,5,4,4,4,6,5,5 M. pneumoniae 22,2 26,4 36,7 2,6 23,5 29,2 22,2 24,3 44,6 21,6 24,4 35,5 N. gonorrhoeae 4,5 4,5 2,1 1,2 1,3 1,4 1,1 1,6 1, 1,6 1,7 1,4 N. meningitidis (a) 1,6 2, 3,3 1,9 2,7 2,2 1, 1,4 1,4 1,6 2,2 2,1 Parainfluenza 17,1 21,9 15,3 1,3 1,9 1,5 1,3 1,5,9 3, 3,8 2,7 Plasmodium 8,7 1, 6,4 3,1 2,9 3,1 1,7 2,7 2,5 3,3 3,6 3,3 RSV 69,6 41,9 94,2 33,9 19,5 32,9 28, 23,4 33,6 36,5 23,2 39,5 Rotavirus -- 43,7 68, ,6 68, ,3 57, ,7 65,9 Shigella 7,3 7,9 5,1 2,3 2,4 2, 2, 2,2,9 2,8 2,9 2, S. pneumoniae (a) 21,1 2,6 17,4 13,1 11,9 12,1 12,1 14,3 13,4 13,9 13,7 13,3 S. pyogenes (a) 4,5 5,2 6,4 2,2 1,9 3,2 3,4 3,8 3,8 2,9 2,9 3,8 Y. enterocolitica 7,3 4,9 3,2 2,3 6,6 6,2 2, 3, 2,8 2,8 5,6 5, (a) diepe lokalisaties Evolutie van het aantal deelnemende laboratoria per kiem in vergelijking met 1999, lichte daling van het aantal laboratoria die in 2 ten minste één kiem diagnosticeerden van de meeste geregistreerde kiemen, met uitzondering van S. pyogenes, H. influenzae en S. pneumoniae (tabel 5). Tabel 5 : aantal laboratoria die 1 kiem diagnosticeerden (%, ) Kiem 1995 (135 labs) 1996 (14 labs) 1997 (134 labs) 1998 (133 labs) 1999 (129 labs) 2 (127 labs) N % N % N % N % N % N % Campylobacter , , , , Chlamydia trachomatis 72 53, , , , Cryptococcus neoformans 8 5,9 7 5, 8 6, 4 3, Cryptosporidium 43 31, , , , Entamoeba histolytica 35 25, , , , Giardia 14 77, 15 75, 98 73, , Haemophilus influenzae 75 55,6 7 5, 69 51, , Listeria 25 18, , , , Neisseria gonorrhoeae 45 33, , , , Neisseria meningitidis 63 46,7 71 5, , , Plasmodium 26 19, ,6 27 2,1 4 3, Streptococcus pneumoniae 11 74, , , , Streptococcus pyogenes 57 42,2 7 5, 66 49,3 7 52, Yersinia enterocolitica 15 77,8 1 71, , , Algemene Resultaten 9

30 Peillaboratoria Adenovirus Doelstellingen en beschrijving van het surveillancenetwerk 1. Doelstellingen schatting trend van infecties met het Adenovirus (1996-2), schatting incidentie op nationaal en arrondissementsniveau, voorstelling van de voornaamste epidemiologische kenmerken van de patiënten, vergelijking tussen de evolutie van het aantal geregistreerde gevallen met het Adenovirus en het aantal niet-griepale A.L.I. (cf. Methoden). 2. Representativiteit in 2 registratie van ten minste 1 infectie door 43 laboratoria, hetzij 34% van het totaal aantal deelnemende laboratoria, verspreiding van de 43 laboratoria over 23/43 arrondissementen : 23 in Vlaanderen, 15 in Wallonië en 5 in Brussel (tabel 1). Tabel 1 : Adenovirus : verspreiding van de laboratoria per arrondissement (N, %; ) Arrondissement N T % N T % N T % Arrondissement N T % N T % N T % Antwerpen Brussel Mechelen Nivelles Turnhout Ath Halle-Vilvoorde Charleroi Leuven Mons Brugge Mouscron Diksmuide Soignies Ieper Thuin Kortrijk Tournai Oostende Huy Roeselare Liège Tielt Verviers Veurne Waremme Aalst Arlon Dendermonde Bastogne Eeklo Marche-en-Fam Gent Neufchâteau Oudenaarde Virton St.-Niklaas Dinant Hasselt Namur Maaseik Philippeville Tongeren Wallonië Vlaanderen België N : aantal peillaboratoria die ten minste 1 geval diagnosticeerden T : totaal aantal peillaboratoria K81 3. Evolutie van het aantal deelnemende laboratoria in vergelijking met 1999, toename van het aantal laboratoria in Vlaanderen die ten minste 1 geval diagnosticeerden (2 : N=23, 1999 : N=17) (tabel 2). Tabel 2 : Adenovirus : evolutie van het aantal deelnemende laboratoria (1996-2) Jaar Laboratoria die ten minste 1 geval diagnosticeerden Jaar Laboratoria die ten minste 1 geval diagnosticeerden N % N % Adenovirus 1

31 Adenovirus Peillaboratoria Voornaamste epidemiologische kenmerken 1. Incidentie in 2 incidentie van 7,8/1 5 inwoners op nationaal niveau; opmerkelijk is het feit dat van de 332 gevallen gediagnosticeerd in Brussel, 46 gevallen zijn gelokaliseerd in Brussel- Stad, 43 in St.-Jans-Molenbeek, 38 in St.-Gillis en 36 in Schaarbeek (figuur 1). Figuur 1 : Adenovirus : incidentie per arrondissement (N/1 5 inw., 2) AL : Aalst AR : Arlon AT: Ath AW : Antwerpen B: Brussel BG: Brugge BS: Bastogne CR: Charleroi DK: Diksmuide DM : Dendermonde DN: Dinant EK: Eeklo GT: Gent HS: Hasselt HV: Halle-Vilvoorde HY: Huy IP: Ieper KR : Kortrijk LG: Liège LV: Leuven MC : Mouscron MH : Mechelen MN : Mons MR : Marche-en-Fam. MS: Maaseik NC: Neufchâteau NM: Namur NV: Nivelles OD: Oudenaarde OS: Oostende PV: Philippeville RS: Roeselare SG: Soignies SN : St.-Niklaas TG: Tongeren TH: Turnhout TL: Tielt TN: Thuin TR: Tournai VR : Veurne VT: Virton VV: Verviers WR: Waremme AW OS BG EK SN VR DK TL GT DM MH RS IP KR OD AL B HV MC TR AT NV SG MN CR TN PV incidentie/1. inwoners > - 4 > 4-8 > 8 TH MS HS LV TG TG WR LG VV NM HY DN MR BS NC AR VT 2. Evolutie van de incidentie en registratiefrequentie toename van de incidentie in Brussel en daling van de incidentie in Vlaanderen; opmerkelijk is het feit dat één van de laboratoria in Brussel 48 gevallen heeft gediagnosticeerd in 2, 293 in 1999, 226 in 1998 en 216 in 1997 (tabel 3). Tabel 3 : Adenovirus : evolutie van de incidentie/arrondissement (N/1 5 inw., ) Arrondissement Arrondissement Arrondissement Antwerpen 4, 9,5 17,4 7,8 St.-Niklaas 4,5 5, 6,3 1,3 Verviers,8 1,9 3,8 6,4 Mechelen 1,7 4, 8,9 2,9 Hasselt,5 3,7 1,1 5, Waremme, 3, 4,4 1,5 Turnhout 3,3 1,5 4, 1,7 Maaseik,9 3,3 5,1 3,2 Arlon 3,9 19,5 31, 25,1 Halle-Vilvoorde 5,6 4, 7,7 14,7 Tongeren 3,7 4,8 1,6 1,1 Bastogne, 2,5 2,5 4,9 Leuven 6,6 1,6 2,2 4,2 Vlaanderen 3,4 5,3 7,1 4,9 Marche-en-Fam.,,,, Brugge 4,5 8,6 1,5 3,7 N totaal Neufchâteau,,, 1,8 Diksmuide, 4,2, 4,2 Brussel 18, 22,2 27,6 34,6 Virton 2,1 6,3 6,2 18,6 Ieper, 1,9 3,8 2,9 N totaal Dinant 3,1 3,1 2, 4, Kortrijk 6,5 12,9 14, 1,8 Nivelles 2,6 2,3 2,6 2,3 Namur,7 1,8 1,8,7 Oostende 2,1 2,8 13,4 14,7 Ath, 5,1 5,1 2,5 Philippeville,, 1,6 6,5 Roeselare, 1,4 2,1,7 Charleroi 1,4 3,1 4,5 5,7 Wallonië 1,5 2,9 3,7 4,1 Tielt 2,3 13,7 14,8 2,3 Mons 1,2,4 2, 1,2 N totaal Veurne, 9, 7,1 8,9 Mouscron,, 2,9 1,4 Aalst,4,8 1,5 2,3 Soignies 5,2 9,9 9,8 12,1 Onbekend Dendermonde 7, 9,2 4,8 1,1 Thuin 2,8 3,4 8,2 4,1 N totaal Eeklo,, 8,8 2,5 Tournai 2,1,7,7 2,1 Gent 1,8 4,1 4, 1,8 Huy 1, 8,2 4, 3, België 4,4 6,4 8,2 7,8 Oudenaarde 5,3 1,5 6,1,9 Liège,7 1,9 1,7 2,2 N totaal van de arrondissementen met een incidentie > gemiddelde + 2 S.A.) voor het beschouwde jaar 1 van de arrondissementen met een incidentie > gemiddelde + 1 S.A.) voor het beschouwde jaar K81 2 Adenovirus

32 Peillaboratoria Adenovirus 81 gevallen, hetzij een lichte daling in vergelijking met 1999 (tabel 4). Tabel 4 : Adenovirus : evolutie van de registratiefrequentie (1996-2) Jaar Aantal gevallen Gemiddeld aantal Jaar Aantal gevallen Gemiddeld aantal gevallen/lab/jaar gevallen/lab/jaar , , , , ,1 3. Verdeling volgens geslacht en leeftijd 55% van de gevallen zijn in 2 gediagnosticeerd bij personen van het mannelijke geslacht (geslachtsverhouding M/V : 1,2); 83% van de gevallen zijn in 2 gediagnosticeerd bij kinderen < 5 jaar (figuur 2, tabel 5). Figuur 2 : Adenovirus : verdeling volgens leeftijd (N, 2) N Tabel 5 : Adenovirus : verdeling volgens geslacht en leeftijdsgroep (N, 2) Leeftijdsgroep Mannen Vrouwen (jaar) (N=441) (N=356) < leeftijd (jaar) 4. Seizoensevolutie het Adenovirus werd het hele jaar door waargenomen; opmerkelijk is echter het groot aantal gevallen gediagnosticeerd in de winter, vooral op het einde van februari in 1998 en op het einde van maart in 1999, in vergelijking met het aantal gediagnosticeerde gevallen tijdens de andere seizoenen in 1998 en 1999; in 2 is het grootst aantal gevallen evenwel eind november en begin december vastgesteld (figuur 3). Figuur 3 : Adenovirus : evolutie van het aantal diagnoses per 4 weken (1996-2) N / 4 weken Adenovirus 3

33 Adenovirus Peillaboratoria uit de resultaten sinds 1998 blijkt er een verband te bestaan tussen de evolutie van het aantal geregistreerde Adenovirussen en de evolutie van het aantal niet-griepale A.L.I. (figuur 4). Figuur 4 : Adenovirus : vergelijking tussen de wekelijkse evolutie van het Adenovirus en de niet-griepale A.L.I. (N; ) N Adenovirus / week Adenovirus niet-griepale ALI N niet-griepale ALI / 1 patiëntcontacten Besluit De evolutie van niet-griepale A.L.I. kan deels worden verklaard door de evolutie van het Adenovirus, in het bijzonder tegen het einde van de winter. Het is nuttig te herinneren aan het belang om per provincie of zelfs per arrondissement de ziektekiem verantwoordelijk voor niet-griepale acute luchtweginfecties te diagnosticeren zodat huisartsen de behandeling kunnen aanpassen aan de bacteriën en/of virussen die in omloop zijn. 4 Adenovirus

34 Referentielaboratorium Aminoglycosiden Het referentielaboratorium dat de resistentie tegen aminoglycosiden bestudeert, maakt deel uit van het Pasteur Instituut - Brussel. In het ziekenhuismilieu worden aminoglycosiden nog steeds veelvuldig gebruikt. Vooral de toxiciteit en de ontwikkeling van resistentie beperken hun klinische bruikbaarheid. Resistentie tegen aminoglycosiden kan het gevolg zijn van : een ribosomiale mutatie, de aanwezigheid van aminoglycoside-modificerende enzymen (AME), een verminderde opname, een verhoogde efflux van aminoglycosiden. AME-resistentie is veruit het belangrijkste mechanisme omdat de genetische determinanten meestal plasmide- of transposongebonden zijn. Dit laatste verklaart de belangrijke disseminatie van deze genen bij zowel Gram-positieve als Gram-negatieve bacteriën. De structuur van Aminoglycosiden bevat amino- en hydroxylgroepen die enzymatisch kunnen worden geacetyleerd, gefosforyleerd en genucleotidyleerd (figuur 1). Figuur 1 : Aminoglycosiden : modificatie van kanamycine B door modificerende enzymen De enzymen die deze activiteit uitvoeren zijn dus aminoglycoside-n-acetyltransferasen (AAC), aminoglycoside-ofosforyltransferasen (APH) en aminoglycoside-o-nucleotidyltransferasen (ANT). Deze drie groepen van enzymen worden nog verder ingedeeld in functie van de plaats van het C-atoom met de amino- of hydroxylgroep die door het enzym wordt gemodificeerd. De plaats van de modificatie wordt met een getal, achter de afkorting van het enzym en tussen haakjes aangeduid. Verder kunnen de enzymen van een bepaalde groep nog worden onderscheiden op basis van het substraatprofiel. Deze subtypes worden weergegeven door een Romeins cijfer achter het enzymtype en de plaats van modificatie : APH(3')-I, APH(3')-II, APH(3')-III, APH(3')-VI, APH(3')-V, APH(3')-IV. Ten slotte kunnen bepaalde enzymen worden gecodeerd door verschillende genen en de specificatie van dit gen wordt in de regel weergegeven door een kleine letter na het enzymtype, bijv. aac(6')ia, aac(6')ib, aac(6')ic, aac(6')if, aac(6')ig, enz. Analysen verricht in het kader van het referentiecentrum In 2 werden in totaal 123 stammen ontvangen voor onderzoek van de aanwezigheid van een resistentiemechanisme. De geografische herkomst van de stalen is weergegeven in tabel 1. Tabel 1 : Aminoglycosiden : geografische herkomst van de stalen (N = 123; 2) Lokalisatie Aantal stalen Lokalisatie Aantal stalen Montigny-le-Tilleul 53 Aalst 1 St.-Truiden 24 Diest 1 Genk 21 Herentals 1 Ottignies 14 Menen 1 Brussel 3 Roeselare 1 Tienen 2 Zottegem 1 Aminoglycosiden 1