Toeristische Trendrapportage Limburg 2010/2011

Transcriptie

1 Toeristische Trendrapportage Limburg 2010/2011

2 Toeristische Trendrapportage Limburg 2010/ 11 Opdrachtgever: Opdracht: Jaarlijks rapport over het Limburgse aanbod van verblijfsaccommodaties, inkomend en binnenlands toerisme in Limburg en werkgelegenheid in de Limburgse vrijetijdssector conform de landelijke R&T Standaard. Uitgevoerd door: Minou Schreuder-Roijmans, Ellen Buth-van der Slik en Rick Janssen Postbus EV Breda Uitgave: juni 2011 Bij het samenstellen van deze rapportage is de grootste zorgvuldigheid betracht. De opdrachtgever (Provincie Limburg) en de samensteller van het rapport (ZKA Consultants & Planners) zijn echter niet aansprakelijk voor enige directe of indirecte schade als gevolg van de aangeboden informatie. Deze Trendrapportage is tot stand gekomen in samenwerking met de Provincie Limburg. Daarnaast zijn het conceptrapport en de toeristisch-recreatieve ontwikkelingen besproken met een discussiegroep bestaande uit vertegenwoordigers van Provincie Limburg, RECRON, Koninklijke Horeca Nederland, Samenwerkende VVV s Limburg (SVL) alsmede Stichting Regiobranding Zuid-Limburg.

3 INHOUDSOPGAVE SAMENVATTING 1 1. INLEIDING Aanleiding Leeswijzer Aanpak 3 2. ALGEMENE ONTWIKKELINGEN Inleiding Algemene ontwikkeling Toekomstperspectief Kansen en bedreigingen 6 3. VERBLIJFSTOERISTISCH AANBOD LIMBURG Inleiding Huidige aanbod Ontwikkeling aanbod verblijfsaccommodaties 8 4. BINNENLANDSE VAKANTIES Inleiding Vakanties in eigen land Limburg op de binnenlandse vakantiemarkt BINNENLANDSE VAKANTIES IN LIMBURG: PER SECTOR Inleiding Vakantiewoningen Toeristisch kamperen Hotels Overige toeristische vakanties Vaste gasten INKOMEND TOERISME Inleiding Inkomend verblijfstoerisme naar Nederland Buitenlandse verblijfstoeristen in Limburg 39

4 7. BEZETTING Inleiding Huidige bezettingsgraad Ontwikkeling bezettingsgraad WERKGELEGENHEID Inleiding Werkgelegenheid toeristisch-recreatieve sector Limburg SPIN-OFF VAN TOERISME Inleiding Directe spin-off Indirecte spin-off Totale spin-off Overige effecten 53 Bijlage 1 Bijlage 2 Bijlage 3 Bijlage 4 Bijlage 5 Ontwikkeling verblijfstoeristisch aanbod - nader uitgewerkt Binnenlands toerisme - nader uitgewerkt Inkomend toerisme - nader uitgewerkt Afbakening toeristisch-recreatieve sector Limburg: gezellig en sjoen!

5 SAMENVATTING Trendrapportage 2010/2011 Deze trendrapportage geeft inzicht in de volgende onderdelen van de vrijetijdseconomie: Binnenlandse toeristische vakanties; Vaste standplaatsvakanties van Nederlanders; Buitenlandse verblijfsgasten; Bezettingsgraden verblijfsaccommodaties; Toeristisch-recreatieve werkgelegenheid; Spin-off van verblijfstoerisme. Omdat landelijke cijfers ontbreken is het niet mogelijk inzicht te geven in de vaste standplaatsvakanties van buitenlanders of inkomend dagtoerisme (gezien de grensligging van Limburg is de omvang van deze segmenten vermoedelijk aanzienlijk). Ook zijn geen analyses verricht van binnenlands zakelijk verblijfstoerisme en dagtoerisme/vrijetijdsactiviteiten van Nederlanders. Voor deze onderwerpen is momenteel namelijk geen actuele informatie beschikbaar. Verblijfstoeristisch aanbod stabiel Ten opzichte van 2009 laat het verblijfstoeristisch aanbod in Limburg een stabilisatie zien. Het aantal accommodaties bleef gelijk, en het aantal slaapplaatsen nam toe met 0,2%. Dit terwijl het afgelopen jaar landelijk zowel het aantal accommodaties als het aantal slaapplaatsen afnam (respectievelijk met -1,4% en -0,2%). Het aantal slaapplaatsen op huisjescomplexen is met 4,6% toegenomen ten opzichte van In de andere accommodatievormen daalde het aantal slaapplaatsen (in hotels -0,2%, op kampeerterreinen met -1,2% en in groepsaccommodaties met -6,9%). Binnenlandse vakantiemarkt: Limburg behoudt 2 e positie, maar verliest terrein In Limburg zijn in 2010 circa 2,2 miljoen binnenlandse vakanties met bijna 10 miljoen overnachtingen doorgebracht. Limburg komt hiermee op een tweede plaats uit qua aantal vakanties en op een vierde plaats wat betreft het aantal overnachtingen. Gelderland is, net als voorgaande jaren, wederom de provincie met het hoogste aantal vakanties en overnachtingen. In Limburg is het aantal vakanties en overnachtingen vorig jaar gedaald met respectievelijk 4,3% en 10,7% ten opzichte van Doordat deze afname groter is dan het landelijk gemiddelde, nam ook het marktaandeel van Limburg op de binnenlandse vakantiemarkt af 2. De belangrijkste verklaringen voor de afname van de binnenlandse vakantiemarkt zijn: het economische herstel (dat ervoor zorgde dat Nederlanders verder van huis op vakantie gingen), de relatief lage prijzen van vliegtickets en de extra internationale vlieg- en treinverbindingen die in 2010 zijn geopend. Hierdoor kunnen Nederlanders makkelijker en relatief goedkoper naar het buitenland reizen. Door het economische herstel zijn de gemiddelde bestedingen, per persoon per vakantiedag in Limburg gestegen met 4% ten opzichte van 2009, naar 33,50 3. Echter door de afname van het aantal vakanties, zijn de totale bestedingen in Limburg vanuit de binnenlandse vakantiemarkt gedaald met ongeveer 6% naar 402 miljoen In Zuid-Limburg steeg het aantal vakanties maar daalde het aantal overnachtingen. In de regio s Noord- en Midden-Limburg, daalde zowel het aantal vakanties als het aantal overnachtingen. Over heel Nederland bekeken, daalde het aantal vakanties in 2010 met 1,4% en steeg het aantal overnachtingen met 0,2%. In Noord- en Zuid-Limburg zijn de bestedingen ten opzichte van 2009 gestegen (met respectievelijk 4,0% en 4,7%) De bestedingen per persoon per dag in Midden-Limburg zijn gedaald met 7,9%. 1

6 Inkomend toerisme: marktaandeel Limburg gedaald Zowel landelijk als in Limburg groeide net als in de meeste andere provincies het aantal buitenlandse gasten en overnachtingen ten opzichte van De belangrijkste oorzaak voor deze stijging is het herstel van de wereldeconomie. Het aantal buitenlandse gasten in Limburg nam met 4,9% toe (landelijk 9,7%) en het aantal overnachtingen met 3,4% (landelijk 7,1%). De groei in Limburg was voor zowel het aantal overnachtingen als het aantal gasten in 2010 dus minder sterk dan de landelijke groei. Hierdoor daalde het marktaandeel van Limburg. In de ranglijst met provincies staat Limburg nu vijfde als het gaat om aantal buitenlandse gasten (3 e in 2009) en vierde als het gaat om aantal overnachtingen (eveneens 4 e in 2009). Bezettingsgraden verblijfsaccommodaties Limburg veelal benedengemiddeld De slaapplaatsbezetting van de verschillende typen verblijfsaccommodaties in Limburg blijft achter bij het landelijk gemiddelde. De bezettingsgraad van de huisjescomplexen in Limburg ligt als enige type, boven het landelijk gemiddelde (45,8% versus 35,6%). De bezettingsgraad van hotels, pensions en jeugdaccommodaties (38,4%), ligt net als de bezetting van groepsaccommodaties (19,2%) en kampeerterreinen (9,1%), onder het landelijk gemiddelde 4. Daarentegen hebben zowel de bezettingsgraden van hotels, pensions en jeugdaccommodaties als die van huisjescomplexen en kampeerterreinen, in de periode , een positievere ontwikkeling doorgemaakt dan landelijk het geval was. Werkgelegenheid: relatief belang sector licht gedaald tot 7,3% In 2010 was toerisme en recreatie goed voor circa banen in Limburg, hiermee is het de vijfde sector naar grootte. De totale werkgelegenheid in Limburg komt in 2010 neer op mensen, hetgeen resulteert in een aandeel van 7,3% voor de toeristisch-recreatieve sector. In 2009 was dit aandeel 7,4%, geconcludeerd kan dus worden dat de toeristisch recreatieve sector een iets minder gunstige ontwikkeling laat zien dan de totale werkgelegenheid in de provincie. Over vijf jaar bezien vertonen twee deelsectoren een duidelijk opgaande trend in werkgelegenheid, namelijk cultuur, recreatie & amusement en sport. De werkgelegenheid in de sectoren logiesverstrekking, vervoer en detail- & groothandel in recreatiegoederen e.d. is de afgelopen 5 jaar gedaald. De werkgelegenheid in de deelsector horeca is nagenoeg gelijk gebleven. Totale spin-off van verblijfstoerisme ruim 450 miljoen De totale verblijfstoeristische bestedingen in de provincie Limburg bedroegen in ,75 miljard. Bijna 45% van de bestedingen, oftewel 322,5 miljoen, betreft directe spin-off (bestedingen van toeristen bij niet-toeristische bedrijven). De indirecte spin-off (bestedingen van toeristisch-recreatieve bedrijven bij bedrijven buiten de sector) is geringer: deze wordt geraamd op ruim 129 miljoen (exclusief BTW). De totale spin-off van het verblijfstoerisme komt hiermee uit op ruim 450 miljoen. Ofwel van elke euro die een verblijfstoerist in Limburg uitgeeft komt direct of indirect meer dan 60% terecht buiten de verblijfstoeristische sector. Daarnaast is de sector belangrijk voor het voorzieningenniveau, woon- en leefklimaat, vestigingsklimaat en levert het een belangrijke bijdrage aan bekendheid en imago van de provincie Limburg. 4 Landelijk gezien bedraagt de bezettingsgraad van hotels, pensions en jeugdaccommodaties 44,4%, van groepsaccommodaties 24,1% en van kampeerterreinen 11,4%. 2

7 1. INLEIDING 1.1. Aanleiding De Provincie Limburg hecht sterk aan kennis van vraag en aanbod binnen de toeristische sector om haar beleid te kunnen monitoren, te evalueren met haar partners en bij te stellen. Dit vereist jaarlijks inzicht in relevante kengetallen. Om te komen tot dit inzicht heeft de Provincie Limburg opdracht gegeven aan ZKA Consultants & Planners om de Toeristische Trendrapportage Limburg 2010/2011 op te stellen Leeswijzer Deze rapportage is als volgt opgebouwd: Eerst is kort ingegaan op (landelijke) ontwikkelingen en trends (hoofdstuk 2); Daarna is gekeken naar het verblijfstoeristisch aanbod in Limburg (hoofdstuk 3); Vervolgens is op hoofdlijnen ingegaan op de ontwikkeling van de binnenlandse vakantiemarkt in Limburg (hoofdstuk 4); Aansluitend worden de binnenlandse vakanties in Limburg per sector behandeld (hoofdstuk 5); Daarna is het inkomend toerisme nader bekeken (hoofdstuk 6); Vervolgens zijn de bezettingsgraden van de logiesaccommodaties nader geanalyseerd (hoofdstuk 7); Hierna is ingegaan op de werkgelegenheid in de toeristische sector (hoofdstuk 8). Tot slot komt de spin-off van toerisme aan bod (hoofdstuk 9). Voorafgaand aan dit hoofdstuk zijn in een korte samenvatting de belangrijkste uitkomsten van deze studie vermeld Aanpak Voor het samenstellen van deze trendrapportage is gebruik gemaakt van de meest recent beschikbare landelijke bronnen. Het trendrapport voldoet evenals vorig jaar aan de Landelijke R&T Standaard (2009). Aanvullingen t.o.v. trendrapportage 2009/2010 Dit jaar is de rapportage t.o.v. de trendrapportage 2009/2010 uitgebreid met twee onderdelen: Splitsing drie deelregio s: In eerdere trendrapportages zijn de cijfers uitgesplitst naar Zuid-Limburg en Noord- en Midden-Limburg. Op verzoek van de Provincie Limburg zijn de cijfers van Noord- en Midden-Limburg in deze trendrapportage opgesplitst, zodat drie regio s ontstaan 5 ; Bezettingsgraden van de logiesaccommodaties: Dit jaar is voor de eerste keer een hoofdstuk opgenomen over de bezettingsgraden van de logiesaccommodaties (hoofdstuk 7). Met de onderwerpen zoals deze in voorgaande trendrapportages aan de orde kwamen, werd zowel ingegaan op de vraag als het aanbod. Op de relatie hiertussen, ofwel het relatieve gebruik van het aanbod is echter niet eerder ingegaan. 5 Als uitgangspunt is de COROP regio-indeling gehanteerd. 3

8 Inzicht in de (ontwikkeling van de) bezettingsgraad is essentieel om inzicht te krijgen in het economisch functioneren van de verblijfstoeristische sector. Hiervoor is het gebruik van het aanbod afgezet tegen het aanbod (beide op basis van Statistiek Logiesaccommodaties van het CBS). De bezettingsgraden in Limburg in 2010 zijn geanalyseerd en vergeleken met de bezetting in andere provincies en tevens is de ontwikkeling over een langere periode geanalyseerd. Verschil Trendrapportage 2009/2010 Dit jaar bevat de trendrapportage, in tegenstelling tot vorig jaar, geen analyse van de volgende twee modules: Verblijf van zakelijke gasten in Limburg; Dagtoerisme/vrijetijdsactiviteiten. Van deze bronnen zijn momenteel nog geen nieuwe versies beschikbaar 6. Derhalve is besloten in deze trendrapportage ook geen integraal beeld van de vrijetijdsbestedingen te schetsen. 6 Het CVTO verschijnt naar verwachting in september BZR wordt vervangen door het ContinuZakenreisOnderzoek waarvoor gemeten wordt van 1 oktober (2010) tot en met 30 september (2011). De eerste editie verschijnt vermoedelijk eind 2011/begin Van het SIT is wel een nieuwe versie verkrijgbaar, maar het is ons inziens alleen zinvol om deze aan te schaffen als ook nieuwe informatie over de binnenlandse zakenreizen gebracht kan worden. 4

9 2. ALGEMENE ONTWIKKELINGEN 2.1. Inleiding Alvorens in te gaan op de cijfers van de vrijetijdssector in Limburg, wordt in dit hoofdstuk kort gekeken naar algemene ontwikkelingen 7. Hierbij wordt eerst een beeld geschetst van de situatie in Nederland het afgelopen jaar (2.2.). Vervolgens wordt een blik op de toekomst geworpen (2.3.). Tot slot is ingegaan op de kansen en bedreigingen voor de toeristisch-recreatieve sector in Limburg (2.4.) Algemene ontwikkeling Internationaal toerisme: herstel gedreven door opkomende economieën In 2010 is het internationaal wereldtoerisme volgens de World Tourism Organization (UNWTO) met bijna 7% gestegen. In 2009 daalde het internationaal toerisme met 5% als gevolg van de wereldwijde financiële crisis. Het internationaal herstel van het toerisme in 2010 was groter dan verwacht en liet verschillende tempo s zien. Groei was er het afgelopen jaar vooral in Azië en het Midden-Oosten (respectievelijk +13% en +14%). De groei van het aantal internationale aankomsten in Europa was met 3% meer bescheiden. Inkomend toerisme Nederland: 11% stijging in gasten In 2010 trok Nederland ongeveer 11 miljoen buitenlandse gasten. Dit betekent een stijging van 11%, wat ruim boven het Europees gemiddelde ligt (3%). Het aantal gasten is hierdoor na de dalingen in 2008 en 2009 weer terug op het recordniveau van De belangrijkste oorzaak die ten grondslag ligt aan de groei is volgens het Nederlands Bureau voor Toerisme en Congressen (NBTC), het herstel van de wereldeconomie. Andere verklaringen zijn het internationale kunst- en cultuurevenement Holland Art Cities, de relatief lage prijzen van vliegtickets en de extra vlieg- en treinverbindingen die in 2010 met Nederland zijn geopend. Vrijwel alle herkomstlanden laten een groei zien over De Duitse markt de belangrijkste herkomstmarkt qua aantal gasten blijft achter bij de totale groei van het inkomend toerisme met 5%. Buurland België laat een stijging zien van het aantal toeristen van 9%. Ook Groot-Brittannië laat een groeiend aantal toeristen zien (11%). Naast het economisch herstel heeft een iets verbeterde koersverhouding van de pond t.o.v. euro hieraan bijgedragen. Het aantal gasten uit Zuid- Europa laat een forse stijging (22%) zien, deze groei is mede veroorzaakt door een groeiend aantal low cost vliegverbindingen. De Aziatische markten laten een wisselend beeld zien. Uit Japan kwamen 23% meer gasten, uit India 31%. Opvallend is dat China daarentegen uitgaande van CBS cijfers een negatief beeld laat zien (-5%). De Nederlandse hotels hebben qua bezoekers een goed jaar achter de rug. Zij hebben 14% meer buitenlandse gasten ontvangen. Het aantal buitenlandse gasten in verblijfsrecreatieve accommodaties (campings, bungalows en groepsaccommodaties) stabiliseerde ten opzichte van Bron: Toerisme in perspectief 2011, Nederlands Bureau voor Toerisme & Congressen, april

10 Binnenlandse vakanties Nederland: kleine daling vakanties Uit het ContinuVakantieOnderzoek (CVO) blijkt dat het aantal binnenlandse vakanties in 2010 met ongeveer vakanties (-1,4%) is gedaald. De provincies Zeeland, Utrecht en Noord-Brabant zijn de enige provincies die een groei van het aantal vakanties hebben weten te realiseren in Alleen de hotellerie liet een groei zien (+6%). De bungalow- (-5%) en kampeersector (-3%) lieten beide een daling zien van het aantal binnenlandse vakanties. Als belangrijkste verklaringen kunnen gezien worden: het herstel van de economische crisis (waardoor Nederlanders weer verder weg op vakantie gingen), de extra lange meivakantie, het matige weer in de tweede helft van de zomer en de extra internationale vlieg- en treinverbindingen die in 2010 zijn geopend. Hierdoor kunnen Nederlanders makkelijker en relatief goedkoper naar het buitenland reizen Toekomstperspectief Verwachting inkomend toerisme Nederland 2011: herstel zet door In 2011 verwacht het UNWTO door het verdere herstel van de wereldeconomie, wereldwijd een groei van het internationaal toerisme van 4 tot 5%. De groei zal het sterkst zijn in Azië en het Midden-Oosten. In Europa wordt een meer bescheiden groei verwacht (2 tot 4%). Hierbij is rekening gehouden met: De door de IMF verwachte groei van de werkeloosheid, in de meeste westerse economieën; De verwachting dat de koopkracht onder druk zal komen te staan door overheidsbezuinigingen. Per saldo wordt door het NBTC verwacht dat het inkomend toerisme naar Nederland in 2011 met 3% zal stijgen ten opzichte van Verwachting binnenlands toerisme 2011: stabilisatie/lichte daling De verwachting van het Centraal Planbureau (CPB) is dat het herstel van de Nederlandse economie zal doorzetten (+1,75%). Tegelijkertijd is de verwachting dat de koopkracht licht zal dalen. Gelet op de grote samenhang tussen de economische ontwikkeling en het vakantiegedrag betekent dit waarschijnlijk een verdere stabilisatie van de vakantiemarkt. Het NBTC verwacht 8 een lichte daling van het aantal binnenlandse vakanties en een lichte stijging van het aantal buitenlandse vakanties (voortzetting langdurige trend) Kansen en bedreigingen Limburg blijft belangrijke toeristische bestemming Limburg bekende en beminde toeristische bestemming Limburg is van oudsher, mede door de diversiteit in het landschap, de authenticiteit en de aanwezige voorzieningen, een belangrijke toeristische bestemming voor de (binnenlandse) vakantiemarkt. De aantrekkingskracht, met name voor shortbreaks is nog steeds groot. Structuur verblijftoeristische sector Limburg sluit aan bij trends Het verblijfstoeristisch aanbod in Limburg bestaat, in vergelijking met andere provincies, uit relatief veel hotels en betrekkelijk weinig kampeercapaciteit. Deze structuur sluit aan bij de trend (zowel provinciaal als landelijk) van een toename van hotelvakanties en een daling van de kampeervakanties. 8 Op basis van grootschalig onderzoek onder de Nederlandse bevolking van NBTC-NIPO (januari 2011). 6

11 Enkele zorgwekkende tendensen (Toegevoegde waarde) omgevingskwaliteit staat onder druk De toegevoegde waarde van de omgeving voor de (verblijfs)toeristische sector in Limburg wordt onvoldoende benut en staat onder druk (onder meer door schaalvergroting in de landbouw). De synergie tussen accommodaties en de omgevingkwaliteit zou veel beter benut kunnen worden. In Midden-Limburg (onder andere Maasplassen) bestaan er nog volop kansen voor de toeristisch-recreatieve sector om beter de relatie te leggen met het water. Als gekeken wordt naar Noord- Limburg, kan gesteld worden dat hier meer gebruik gemaakt zou kunnen worden van de omgevingskwaliteiten. Waardoor grotere trekkers, zoals vakantieparken, meer verbindingen leggen met de externe omgeving. Ook in Zuid-Limburg zou meer aandacht kunnen zijn voor het toevoegen van nieuwe waarden aan de omgeving. Dreiging marginalisatie verblijfstoeristisch aanbod Als er geen innovatie en kwaliteitslag plaatsvindt, dreigt het bestaande verblijfstoeristische aanbod gedateerd te worden en te marginaliseren (met uitzondering van Maastricht en delen van Parkstad). In de jaren 80 en 90 is er flink geïnvesteerd in diverse toeristische voorzieningen in Limburg (Thermae 2000, ontwikkeling van diverse bungalowparken, etc.). Momenteel valt op dat er wegens gebrek aan innovatie de dreiging van een gedateerd product op de loer ligt. Bedrijfsvoering te kleinschalig Daarnaast is opvallend dat in Limburg, tegen de landelijke tendens in, afgelopen vijf jaar een schaalverkleining van ondernemingen heeft plaatsgevonden (met uitzondering van de bungalowsector). Kleinschalig ondernemerschap heeft veelal tot gevolg dat minder investeringen gedaan kunnen worden en er daardoor minder vernieuwing van de grond komt. Verder is bekend dat sommige ondernemingen delen van het jaar of bepaalde dagen in de week gesloten zijn 9, hetgeen de beschikbare verblijfstoeristische capaciteit beperkt. Net als de minder goede performance op het gebied van kwaliteit en gastvrijheid in zijn algemeenheid, is dit ook een serieuze bedreiging voor de sector Marktontwikkeling: vergroting marktbereik Doorontwikkelen aanbod wellness en entertainment Onder meer op het gebied van wellness/gezondheid en entertainment heeft Limburg blijvende potenties. Limburg sluit daarmee goed aan op de trend van meer bewustwording van het belang van gezondheid, ontspanning en toename van sporten. Ook wanneer het gaat om entertainment sluit dit goed aan bij de huidige markttrends zoals de toename van shortbreaks en de behoefte aan vermaak en beleving. Impuls noodzakelijk voor aantrekken internationale markt Limburg heeft een gunstige ligging in de Euregio. Deze unieke ligging biedt bij uitstek kansen indien het niveau van het samengesteld toeristisch product 10 op internationaal niveau wordt gebracht. Bijvoorbeeld bij de ontwikkeling van de Maasplassen als (laagdrempelig) watersportconcept Dit zou mede kunnen samenhangen met de relatief beperkte zakelijke markt (kleine thuismarkt, afstandsperceptie Randstad). Oorspronkelijk aanbod (zoals omgevingskwaliteiten als heuvels, bossen, water, cultuur, etc.) + afgeleid aanbod (verblijfsaccommodaties, dagattracties, horeca, etc.) + organiserend vermogen (toeristische promotie, evenementen, etc.). 7

12 3. VERBLIJFSTOERISTISCH AANBOD LIMBURG 3.1. Inleiding In dit hoofdstuk wordt het verblijfstoeristische aanbod in Limburg vergeleken met de overige provincies in Nederland. In paragraaf 3.2. wordt het huidige aantal verblijfsaccommodaties en slaapplaatsen, per provincie weergegeven. De ontwikkeling van het aantal accommodaties en slaapplaatsen in Limburg wordt in paragraaf 3.3. belicht Huidige aanbod Het aantal toeristische verblijfsaccommodaties en het aantal slaapplaatsen in Nederland worden door het CBS geregistreerd. Het CBS maakt hierbij onderscheid tussen: Hotels, pensions, jeugdaccommodaties (met 5 slaapplaatsen); Kampeerterreinen met toeristische verhuur (met 20 slaapplaatsen); Huisjescomplexen met toeristische verhuur (met 20 slaapplaatsen); Groepsaccommodaties (met 20 slaapplaatsen). Bedrijven die meerdere accommodatievormen aanbieden, worden meerdere malen geteld. De gegevens van vaste standplaatsen van campings, tweede woningen, jachthavens en overige accommodatievormen worden door het CBS niet opgenomen. Hoewel de CBS registratie dus niet volledig is, is het de enige gegevensbron waarbij het accommodatieaanbod binnen Nederland kan worden vergeleken. De kaart op de volgende bladzijde geeft per provincie het totaal aantal toeristische verblijfsaccommodaties weer, en het totaal aantal slaapplaatsen (peildatum december 2010). Op de kaart (figuur 3.1. op de volgende pagina) is af te lezen dat de provincie Limburg 734 accommodaties telt, welke samen slaapplaatsen hebben. Voor wat betreft het aantal toeristische verblijfsaccommodaties neemt Limburg, net als vorig jaar, een vierde plaats in, na Noord-Holland, Gelderland en Noord-Brabant. Limburg neemt gelet op het aantal slaapplaatsen, net als vorig jaar, een vijfde plaats in. Naast Gelderland, Noord-Holland en Noord-Brabant, heeft de provincie Zeeland ook meer slaapplaatsen. Limburg heeft met 54 slaapplaatsen per km 2 land, een relatief hoge slaapplaatsdichtheid. Limburg is hiermee, net als vorig jaar, de derde provincie, na Zeeland en Noord-Holland Ontwikkeling aanbod verblijfsaccommodaties Ten opzichte van 2009 laat het aanbod in Limburg een stabilisatie zien. Het aantal accommodaties bleef gelijk terwijl het aantal slaapplaatsen toenam met 0,2%. Dit terwijl het afgelopen jaar landelijk zowel het aantal accommodaties als het aantal slaapplaatsen afnam (respectievelijk met -1,4% en -0,2%). 11 Deze slaapplaatsdichtheid is berekend op basis van het areaal land per provincie. Wanneer gekeken wordt naar het totaal areaal, dus inclusief water, is Limburg de koploper wat betreft slaapplaatsdichtheid. De berekening op basis van areaal land is ons inziens echter relevanter. 8

13 Figuur 3.1. Aantal toeristische verblijfsaccommodaties en slaapplaatsen Noord-Holland accommodaties slaapplaatsen Zuid-Holland 543 accommodaties slaapplaatsen Groningen 213 accommodaties Friesland slaapplaatsen 682 accommodaties slaapplaatsen Flevoland 85 accommodaties slaapplaatsen Utrecht 190 accommodaties slaapplaatsen Drenthe 485 accommodaties slaapplaatsen Overijssel 622 accommodaties slaapplaatsen Gelderland accommodaties slaapplaatsen Zeeland 626 accommodaties slaapplaatsen Bron: CBS Noord-Brabant 746 accommodaties slaapplaatsen Limburg 734 accommodaties slaapplaatsen 408 hotels kamers 162 kampeerterreinen kampeerpl. 102 huisjescomplexen bedden 62 groepsaccommodaties bedden Het aantal hotelaccommodaties nam in 2009 met 8 (+2,0%) toe, terwijl het aantal accommodaties in de verblijfsrecreatieve logiesvormen 12 eveneens met 8 daalde. Het aantal slaapplaatsen op huisjescomplexen is toegenomen (+4,6%) ten opzichte van Het aantal slaapplaatsen in hotels nam licht af (-0,2%) ten opzichte van 2009, evenals het aantal slaapplaatsen op kampeerterreinen en groepsaccommodaties, met respectievelijk -1,2% en -6,9%. 12 Hieronder vallen toeristische kampeerterreinen, huisjescomplexen en groepsaccommodaties. 9

14 In figuur 3.2. is de ontwikkeling van het verblijfstoeristisch aanbod in Limburg in de periode weergegeven. In bijlage 1 is ingegaan op de uitgesplitste deelregio s: Noord-Limburg, Midden-Limburg en Zuid-Limburg. Figuur 3.2. Ontwikkeling verblijfstoeristisch aanbod Limburg ,0% 1,2% 0,0% -2,0% Hotels, pensions en jeugdaccommodaties -0,5% Toeristische kampeerterreinen Huisjesterreinen Groepsaccommodaties -4,0% -6,0% -5,6% -4,3% -8,0% -10,0% -12,0% -14,0% -11,0% -13,0% -10,1% -12,3% Bron: CBS Aantal accommodaties Aantal slaapplaatsen Hotels, pensions en jeugdaccommodaties Het aantal hotels, pensions en jeugdaccommodaties in Limburg is de afgelopen vijf jaar toegenomen met 1,2% versus een landelijke stijging van 2,4%. Opvallend is dat het aantal slaapplaatsen in deze accommodaties in Limburg afnam met 0,5% terwijl op landelijk niveau het aantal slaapplaatsen groeide met 10,3%. Landelijk is de afgelopen vijf jaar de gemiddelde grootte van een hotel gestegen, terwijl in de provincie Limburg een afname van de grootte is waar te nemen. De grootte van de accommodaties in deze groep blijft sterk achter bij het landelijk gemiddelde: het gemiddeld aantal slaapplaatsen per accommodatie in Limburg bedraagt 47 tegen gemiddeld 67 bedden in Nederland. Overigens dient wel opgemerkt te worden dat accommodaties met minder dan 5 slaapplaatsen niet opgenomen zijn in de cijfers van het CBS. Hierdoor wordt een deel van de Bed & Breakfast accommodaties over het hoofd gezien. Over het aantal B&B s zijn geen eenduidige cijfers bekend, dit komt mede doordat B&B s met minder dan 5 slaapplaatsen niet verplicht zijn zich te registreren 13. Toeristische kampeerterreinen In de afgelopen vijf jaar is het aantal toeristische kampeerterreinen gedaald met 11,0%, de daling in Nederland was iets minder fors met 8,4%. Het aantal slaapplaatsen is over deze periode in Limburg zelfs met 13% gedaald, landelijk daalde het aantal slaapplaatsen op toeristische kampeerterreinen beduidend minder hard (-1,0%). 13 Bij de overkoepelende organisatie Bed & Breakfast Nederland staan in Limburg 409 B&B s geregistreerd met minder dan 5 slaapplaatsen (Bron: Naar verwachting zijn deze niet opgenomen in de registratie van het CBS. Overigens is bij deze organisatie van 131 accommodaties in Limburg niet bekend hoeveel slaapplaatsen zij hebben. 10

15 Gemiddeld bieden de kampeerterreinen in Limburg 377 slaapplaatsen (circa 75 standplaatsen) per kampeerterrein. In 2006 waren dit nog 386 slaap-plaatsen per kampeerterrein. Landelijk gezien is de gemiddelde grootte van kampeerterreinen toegenomen (van gemiddeld 294 slaapplaatsen in 2006 naar gemiddeld circa 318 slaapplaatsen in 2010). De kampeerterreinen in Limburg hebben gemiddeld 60 slaapplaatsen meer dan het gemiddelde in heel Nederland. Dit verschil is echter de afgelopen vijf jaar kleiner geworden. Huisjescomplexen Het aantal huisjescomplexen in Limburg is in de periode met 5,6% gedaald, dit terwijl op landelijk niveau het aantal huisjescomplexen gelijk bleef in deze periode 14. Het aantal slaapplaatsen in Limburg op huisjescomplexen, nam met 4,3% af, terwijl er landelijk een toename was van 4,6%. De huisjescomplexen in Limburg hebben gemiddeld 32 slaapplaatsen meer dan het gemiddelde in heel Nederland. In Limburg steeg het gemiddeld aantal slaapplaatsen per huisjescomplex de afgelopen vijf jaar met 7,6%, van 289 naar 311 bedden. In Nederland was de toename van het aantal slaapplaatsen per huisjescomplex groter dan in Limburg (gemiddeld 4,6%). Groepsaccommodaties De groepsaccommodaties verliezen terrein in Nederland. Zowel in Limburg als in Nederland is de afgelopen vijf jaar het aantal groepsaccommodaties afgenomen. In Limburg nam het aanbod af met 10,1%, landelijk bedroeg de afname 8,5%. Het aantal slaapplaatsen bij groepsaccommodaties nam in Limburg af met 12,3%. In Nederland is de afname iets kleiner met 11,9%. Limburg biedt gemiddeld 69 slaapplaatsen per groepsaccommodatie aan, dit is gelijk aan de landelijke grootte. 14 Overigens vonden in de tussenliggende jaren wel mutaties plaats in het aantal huisjescomplexen. 11

16 4. BINNENLANDSE VAKANTIES 4.1. Inleiding In dit hoofdstuk worden de binnenlandse vakanties nader omschreven. In paragraaf 4.2. wordt gestart met een overzicht van de vakanties in eigen land, waarna de provincie Limburg op de binnenlandse vakantiemarkt nader zal worden toegelicht in paragraaf Vakanties in eigen land In 2010 werden ruim 17,7 miljoen vakanties door Nederlanders in eigen land doorgebracht, een daling van 1,4% ten opzichte van Het aantal vakantieovernachtingen kwam in 2010 neer op bijna 94 miljoen, een lichte stijging van 0,2% ten opzichte van Geconcludeerd kan worden dat Nederlanders minder in eigen land op vakantie gaan, maar dat de vakanties wel relatief wat langer zijn. In 2008 hebben Nederlanders voor het eerst meer vakanties in het buitenland dan in Nederland ondernomen. Het aandeel binnenlandse vakanties is in 2010, in tegenstelling tot vorig jaar, licht afgenomen (van 49,5% naar 49,0%). Nederlanders gaan dus net als de twee voorgaande jaren nog altijd meer op vakantie naar het buitenland. De belangrijkste verklaringen voor de afname op de binnenlandse vakantiemarkt zijn: het economische herstel (dat ervoor zorgde dat Nederlanders verder van huis op vakantie gingen), de relatief lage prijzen van vliegtickets en de extra vlieg- en treinverbindingen die in 2010 met Nederland zijn geopend. Hierdoor kunnen Nederlanders makkelijker en relatief goedkoper naar het buitenland reizen. Tabel 4.1. Aantal binnenlandse vakanties en overnachtingen Nederlanders Jaar Aantal vakanties Aantal overnachtingen Bron: CVO In figuur 4.1 is een overzicht gegeven van het aantal vakanties en overnachtingen in de verschillende provincies in Nederland. Gelderland is, net als voorgaande jaren, wederom de provincie met het hoogste aantal vakanties en overnachtingen. Limburg heeft circa 2,2 miljoen vakanties en bijna 10 miljoen overnachtingen en komt hiermee op een tweede plaats uit qua aantal vakanties en op een vierde plaats wat betreft aantal overnachtingen. Limburg heeft voor het eerste jaar nu ook qua overnachtingen de provincies Noord-Brabant en Noord-Holland voor moeten laten gaan. Ten opzichte van de koploper Gelderland, heeft Limburg zijn positie overigens verbeterd (doordat de daling in Gelderland groter was dan in Limburg). Bij de helft van de provincies is het aantal overnachtingen gestegen in 2010, met als grootste stijger de provincie Utrecht (+20% vakanties en +28% aantal overnachtingen). In Limburg is het aantal vakanties en vakantieovernachtingen gedaald met respectievelijk 4,3% en 10,7%. Limburg scoort daarmee minder goed dan heel Nederland. De provincies Flevoland, Zuid-Holland, Drenthe en Gelderland leveren (duidelijk) in: deze provincies hebben net als Limburg in 2010 zowel het aantal vakanties als het aantal overnachtingen zien afnemen. 12

17 Figuur 4.1. Vakanties en overnachtingen in eigen land: per provincie Noord-Holland vakanties overnachtingen Zuid-Holland vakanties overnachtingen Groningen vakanties overnachtingen Friesland vakanties overnachtingen Drenthe vakanties overnachtingen Flevoland vakanties overnachtingen Utrecht vakanties overnachtingen Noord-Brabant Zeeland vakanties vakanties overnachtingen overnachtingen Overijssel vakanties overnachtingen Gelderland vakanties overnachtingen Limburg vakanties overnachtingen Bron: CVO De provincie Limburg heeft op jaarbasis het hoogste aantal vakanties per km 2 landoppervlak. Het aantal vakanties per km 2 land is in Limburg met 1.024, bijna twee keer zo hoog als het landelijk gemiddelde (525 vakanties per km 2 land). Ook wat betreft het aantal overnachtingen per km 2 land is Limburg koploper (per jaar overnachtingen per km 2 landoppervlak) Limburg op de binnenlandse vakantiemarkt Het binnenlands toerisme in Nederland is sinds 1990 vrij gelijkmatig gegroeid naar een maximum van 18,7 miljoen vakanties in Het aantal binnenlandse vakanties liep tussen 2002 en 2005 licht terug. In 2006 was er een lichte stijging, gevolgd door twee jaren van een lichte daling, met daaropvolgend een stijging (3%) in Afgelopen jaar is het aantal binnenlandse vakanties gedaald (-1,4%), desalniettemin steeg het aantal overnachtingen licht (0,2%). 13

18 Limburg kende in de periode een periode van continue groei voor het binnenlands toerisme. Vanaf 2002 is het verloop van het binnenlands toerisme grillig. In de jaren 2006 en 2007 was er een groei, gevolgd door een lichte daling in In 2009 was er herstel te zien, echter het afgelopen jaar (2010) laat weer een terugval zien. Het aantal vakanties in Limburg daalde afgelopen jaar met 4,3%, terwijl het aantal vakantieovernachtingen met 10,7% afnam. In tabel 4.2. is het verloop van het aantal vakanties en vakantieovernachtingen in de provincie Limburg in de afgelopen vijf jaar weergegeven, evenals het aandeel van Limburg in Nederland. Tabel 4.2. Aandeel Limburg vakanties en overnachtingen Aantal vakanties Aantal vakantieovernachtingen Limburg Aandeel Limburg in NL Limburg Aandeel Limburg in NL ,2% ,0% ,8% ,8% ,6% ,3% ,8% ,7% ,4% ,4% Bron: CVO In 2010 vond ruim 12% van alle binnenlandse vakanties plaats in Limburg. Dit marktaandeel is gedaald ten opzichte van 2009 en ligt nu net boven het niveau van Ook het aandeel overnachtingen is vorig jaar gedaald (van 11,7% tot 10,4%). Van de 2,2 miljoen vakanties die door Nederlanders in Limburg zijn doorgebracht, zijn er vakanties toe te rekenen aan vaste standplaatsen 15. De overige bijna 2,1 miljoen vakanties werden door Nederlandse toeristen ondernomen. Dat wil zeggen dat van alle binnenlandse vakanties naar Limburg, 93% een toeristische vakantie is. Hiermee heeft Limburg, net als eerdere jaren, het hoogste aandeel toeristische vakanties van alle provincies in Nederland. De daling van het aantal vakanties in Limburg komt vooral door de terugval van de vakanties op vaste standplaatsen (-30% in 2010). Het aantal binnenlandse toeristische vakanties in Limburg daalde afgelopen jaar met 1,7%. Binnenlands toerisme in de Limburgse regio s Binnen Limburg vond in 2010 circa 39% van de vakanties van Nederlanders plaats in Noord-Limburg, ongeveer 17% in Midden-Limburg en 42% in Zuid-Limburg. Deze verdeling is nagenoeg gelijk aan de verdeling vijf jaar geleden (2006). Tabel 4.3. geeft de vakanties en overnachtingen weer in de Limburgse regio s. Tabel 4.3. Vakanties en overnachtingen in Limburgse regio s Noord-Limburg Midden-Limburg Zuid-Limburg Vakanties Overnachtingen Vakanties Overnachtingen Vakanties Overnachtingen Bron: CVO 15 Onder vaste standplaatsen wordt verstaan: mensen met een eigen accommodatie in Limburg, bijvoorbeeld een stacaravan of zomerhuisje. 14

19 Het aantal vakanties in Zuid-Limburg is in 2010 gestegen met 3,6%, terwijl in Noorden Midden-Limburg sprake was van een afname van het aantal vakanties (met respectievelijk 8,3% en 12,9%). Het aantal overnachtingen nam in alle drie de regio s af, in Zuid-Limburg was de daling het meest beperkt (-5,1%), Noord-Limburg kende de grootste afname (-14,6%). Zuid-Limburg heeft dus in 2010 beter gepresteerd dan Noord- en Midden-Limburg op de binnenlandse vakantiemarkt. Vorig jaar was het beeld juist omgekeerd, toen was er in Zuid-Limburg sprake van een daling van het aantal vakanties en overnachtingen, terwijl in zowel Noord- als Midden-Limburg er een groei was van de binnenlandse vakantiemarkt. Vakantieduur In figuur 4.2. is een verdeling naar vakantieduur voor de verschillende regio s weergegeven. De grafiek laat zien dat er in Limburg gemiddeld iets meer korte vakanties plaatsvinden dan in de rest van Nederland. In 2009 was dit nog niet het geval, de provincie Limburg heeft dus haar positie op de korte vakantiemarkt versterkt. Dit komt met name door de regio Zuid-Limburg, in deze regio ligt het aandeel korte vakanties (2 tot 4 dagen) op 60%. Het aandeel korte vakanties (2 tot 4 dagen) is in zowel Noord- als in Zuid-Limburg gestegen, in Midden-Limburg daalde dit aandeel licht. Landelijk was tot vorig jaar een stijgende trend waar te nemen van het aantal korte vakanties, dit jaar is de nationale trend stabilisatie van het aantal korte vakanties. De vakanties van 5 tot 8 dagen zijn op provinciaal niveau, net als landelijk, in aandeel afgenomen. In Midden-Limburg was een lichte stijging van dit type vakanties waar te nemen. In Noord-Limburg daalde in 2010 het aandeel van vakanties die 9 tot 15 dagen duren, terwijl in Midden- en Zuid-Limburg, maar ook provinciaal dit aandeel gelijk bleef. Het aandeel van vakanties die langer dan 16 dagen duren, daalde voor de drie Limburgse regio s, terwijl dit aandeel landelijk gelijk bleef. Figuur 4.2. Verdeling naar vakantieduur per regio Noord-Limburg 52% 40% 7% 2% Midden-Limburg 42% 48% 8% 2% Zuid-Limburg 60% 30% 9% 2% Limburg gem. 54% 37% 8% 2% NL gem. 52% 32% 11% 5% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% 2-4 dagen (= korte vakantie) 5-8 dagen 9-15 dagen 16+ dagen Bron: CVO 15

20 Accommodatiekeuze van Nederlandse toeristen in Limburg In figuur 4.3. is de ontwikkeling van het aantal overnachtingen per accommodatietype in Limburg uiteengezet. Het aantal overnachtingen in vakantiewoningen, hotels/pensions en overnachtingen van vaste gasten, daalden afgelopen jaar. Toeristisch kamperen stabiliseerde, terwijl de overnachtingen overige toeristische logiesvormen (o.a. jeugdherberg, trekkershut, volkstuinhuisje) de enige stijger was afgelopen jaar. Figuur 4.3. Ontwikkeling aantal overnachtingen per accommodatievorm Limburg Bron: CVO Vakantiewoningen Toeristisch kamperen Hotel/pension Overige toeristische vakanties Vaste gasten De vakantiewoning is, ondanks een forse daling van het aantal overnachtingen, net als in 2009 met afstand de populairste accommodatievorm in Limburg met circa 48% van de overnachtingen in De vakantiewoning verliest daarmee iets in populariteit ten opzichte van 2009, in dat jaar vond ongeveer 49% van het aantal overnachtingen in Limburg plaats in een vakantiewoning. Het jaar 2010 was een slecht jaar voor de bungalowvakanties in Limburg, het aantal overnachtingen daalde ten opzichte van 2009 met ruim 12%. Landelijk gezien was er in 2010 sprake van een daling van het aantal overnachtingen in vakantiewoningen met 7,5%. Toeristisch kamperen zat tot twee jaar geleden in Nederland in een neerwaartse spiraal. De afgelopen 2 jaar zit de kampeersector, mede als gevolg van de economische crisis, op nationaal niveau in de lift. In 2010 groeide het aantal overnachtingen in de kampeersector landelijk met ruim 3%. Limburg volgt deze landelijke trend echter niet, daar bleef het aantal overnachting in de kampeersector gelijk. Desalniettemin laat het aandeel toeristisch kamperen een stijging zien, het aantal overnachtingen in de kampeersector bedraagt anno 2010 ongeveer 19% van het totaal aantal overnachtingen. Ongeveer 16% van de binnenlandse overnachtingen in Limburg vindt plaats in hotels, pensions of bed&breakfast adressen. Hotels en pensions hebben een slecht jaar achter de rug in Limburg wat betreft binnenlandse toeristische vakanties, het aantal overnachtingen in deze sector is in 2010 gedaald met bijna 16%, terwijl er landelijk sprake was van een lichte groei (+0,4%). 16

21 De groei van de hotelsector in 2009 heeft ervoor gezorgd dat het aantal overnachtingen in hotels en pensions voor het eerst, het aantal overnachtingen in de kampeersector oversteeg (slechts een verschil van overnachtingen). In 2010 is de kampeersector gestabiliseerd, dit terwijl de hotelsector terrein heeft verloren. Hierdoor ligt het aantal overnachtingen in 2010 wederom lager dan de kampeersector (verschil van ). Onder overige toeristische overnachtingen vallen de volgende accommodatievormen: woning van een particulier, groepsaccommodatie, appartementen, rivier-, cruise, zeil- of motorjacht, trekkershut, etc. Het aantal overnachtingen in deze sector is in Limburg in 2010 met bijna 23% toegenomen. Landelijk was er een toename van het aantal overnachtingen in overige toeristische accommodaties van ruim 14%. De toename in Limburg is met name toe schrijven aan de trekkershut en de jeugdherberg/groepsaccommodatie. Vaste gasten met een eigen accommodatie vertegenwoordigen slechts 7% van het aantal overnachtingen in Limburg. Landelijk gezien wordt ongeveer een kwart van de overnachtingen door vaste gasten gerealiseerd. Het aantal overnachtingen door vaste gasten is in 2010 in Limburg gedaald met ruim 39% (landelijk +0,4%). Bestedingen In 2010 werd in Limburg ruim 402 miljoen uitgegeven door Nederlandse vakantiegangers, een daling van ongeveer 6% ten opzichte van Onderstaande grafiek laat de ontwikkeling van de gemiddelde besteding per vakantiedag per persoon, voor binnenlandse vakanties zien. De bestedingen hebben de afgelopen tien jaar een groei doorgemaakt, waarbij de bestedingen in Limburg telkens hoger waren dan het gemiddelde in Nederland. De gemiddelde besteding per vakantiedag per persoon in Limburg, bedraagt in ,50, in 2009 was dit nog 32,20. Een stijging van 1,30 per vakantiedag per persoon, terwijl de landelijke stijging slechts 0,10 per vakantiedag per persoon was. In figuur 4.4. is de ontwikkeling van de gemiddelde bestedingen per vakantiedag in Limburg, de drie deelregio s en Nederland weergegeven. Figuur 4.4. Ontwikkeling van gemiddelde bestedingen per vakantiedag Limburg NL gem. Noord-Limburg Midden-Limburg Zuid-Limburg Bron: CVO 17

22 Limburg heeft in 2010 wederom de hoogste gemiddelde bestedingen per persoon per dag, van alle provincies in Nederland, namelijk afgerond 34 (zie figuur 4.5.). Limburg wordt gevolgd door de provincies Groningen en Noord-Holland, deze provincies hebben in 2010 een gemiddelde besteding per vakantiedag van 29. Dit bedrag omvat alle uitgaven tijdens de vakantie, dus inclusief de kosten van de accommodatie, kosten van boodschappen, dagjes uit en alle andere activiteiten die tijdens een vakantie ondernomen worden. Figuur 4.5. Gemiddelde besteding per provincie Noord-Holland 29 Friesland 29 Flevoland 24 Groningen 29 Drenthe 23 Overijssel 24 Zuid-Holland 22 Utrecht 19 Gelderland 22 Zeeland 23 Noord-Brabant 22 Limburg 34 Bron: CVO De deelregio Zuid-Limburg heeft met 42,60, de hoogste gemiddelde bestedingen per persoon per dag. In Zuid-Limburg zijn de bestedingen de afgelopen vijf jaar gestegen met 14%, dit is gelijk aan de provinciale stijging. De bestedingen per persoon per dag in Noord- en Midden-Limburg stegen in deze periode ook, maar minder hard (respectievelijk 13% en 10%). Landelijk namen de gemiddelde bestedingen per persoon per dag in dezelfde periode toe met 13%. Het hoge gemiddelde bedrag wordt deels verklaard door de accommodatiekeuze. Limburg kent een hoog aandeel bungalowvakanties en bij een verblijf in een vakantiewoning wordt gemiddeld 31,30 per persoon per vakantiedag uitgegeven. Dit brengt het provinciale gemiddelde op een hoog niveau. Daarnaast heeft Limburg ook een relatief hoog aandeel overnachtingen in hotels. De gemiddelde bestedingen bij een hotelverblijf in Limburg komen neer op 61,80 per persoon per vakantiedag. In andere provincies is het aandeel toeristisch en vast kamperen groter dan in Limburg. Normaliter liggen de bestedingen van dit soort vakanties lager. Tabel 4.4. Gem. besteding per vakantiedag Limburg (in ) Noord-Limburg 25,10 28,60 28,40 27,30 28,40 Midden-Limburg 21,10 22,70 23,30 25,30 23,30 Zuid-Limburg 37,30 37,80 39,80 40,70 42,60 Limburg (totaal) 29,30 31,50 32,50 32,20 33,50 Bron: CVO 18

23 De bestedingen per persoon per vakantiedag in Zuid-Limburg laten een structureel opwaartse trend zien, terwijl in Noord- en Midden-Limburg de bestedingen per persoon per vakantiedag, een grilliger beeld laten zien. In Noord-Limburg was er in 2010 sprake van herstel, de bestedingen stegen afgelopen jaar tot het niveau van In Midden-Limburg daalde de gemiddelde bestedingen per persoon per vakantiedag juist tot het niveau van Nederlandse vakantiegangers in Limburg naar doelgroep In grafiek 4.6. is de ontwikkeling te zien van het aantal binnenlandse vakanties in Limburg, uitgesplitst naar doelgroep. Over de afgelopen 5 jaar blijkt dat de grootste stijger, de doelgroep alleenstaanden is. Het aantal vakanties dat deze doelgroep in Limburg heeft doorgebracht is de afgelopen 5 jaar gestegen met 51%. In 2009 vertoonde deze doelgroep een afname, echter in 2010 bevindt, door de groei, het aantal vakanties van deze doelgroep zich meteen boven het niveau van de jaren ervoor. Tevens heeft de doelgroep gezinnen zonder kinderen (alle leeftijdsgroepen) de afgelopen 5 jaar een groei doorgemaakt. Ook het aantal vakanties van de doelgroep gezinnen met kinderen waar het jongste kind jonger is dan 6 jaar oud, is de afgelopen 5 jaar gestegen. Daarentegen zijn alle andere doelgroepen van gezinnen met kinderen, de afgelopen 5 jaar minder vakanties in Limburg gaan ondernemen. Als we kijken naar de ontwikkeling in 2010 (ten opzichte van 2009), kan geconstateerd worden dat in deze periode de doelgroep gezinnen zonder kinderen in de leeftijdsgroep onder de 55 jaar het afgelopen jaar een flinke groei heeft doorgemaakt in het aantal vakanties. Ook steeg het aantal vakanties van alleenstaanden en gezinnen met kinderen waarvan de jongste jonger dan 6 jaar. Het aantal vakanties van gezinnen met kinderen waarvan allen jonger dan 6 jaar bleef afgelopen jaar gelijk. Daarentegen heeft de doelgroep gezinnen met kinderen waar het jongste kind tussen 6 en 13 jaar oud is, het afgelopen jaar minder vakanties doorgebracht in Limburg. Ook het aantal vakanties van gezinnen zonder kinderen in de leeftijd van 55 jaar en ouder daalde vorig jaar. Figuur 4.6. Ontwikkeling vakanties in Limburg per doelgroep Bron: CVO Alleenstaand Gezinnen zonder kinderen (< 55 jaar) Gezinnen zonder kinderen (55+ jaar) Gezinnen met kinderen <6 jaar Gezinnen met kind(eren), jongste <6 jaar Gezinnen met kind(eren), jongste 6-13 jaar Gezinnen met kind(eren) >13 jaar 16 Indexcijfer, 2006 =100 19

24 Waardering De Nederlandse vakantiegangers waardeerden hun vakantie in Limburg in 2010 gemiddeld met het rapportcijfer 8,0. Dit is een fractie lager dan het gemiddelde landelijke rapportcijfer (8,1). Zowel in Limburg als landelijk, was de algemene waardering in 2010 gelijk aan de waardering in Limburg scoort op geen van de aspecten hoger dan Nederland, het verschil is echter maximaal 0,2. In figuur 4.7. is de waardering van de verschillende aspecten uiteengezet. Waardering vakanties Limburg Opvallend is dat zowel voor Limburg als voor Nederland, de algemene waardering hoger ligt dan de waardering voor de afzonderlijke aspecten. Ondanks dat de algemene waardering van de binnenlandse vakantie in Limburg in 2010, gelijk is gebleven ten opzichte van 2009, is de waardering voor enkele verschillende aspecten gedaald 17. Zo daalde de waardering over de kwaliteit van dienstverlening van 7,8 naar 7,7. Dit is gelijk aan de landelijke waardering, die gelijk is gebleven tussen 2009 en Het gemiddelde prijsniveau in de horeca wordt minder gewaardeerd dan landelijk, 6,9 in Limburg versus 7,1 landelijk. Terwijl de waardering in 2009 nog gelijk was (beiden 7,0). Op gebied van de kwaliteit van de accommodatie laat Limburg, net als de landelijke cijfers, een stabiel beeld zien. De kwaliteit van de accommodatie wordt in Limburg gewaardeerd met een 7,6, landelijk is de waardering 7,8. Op het gebied van kwaliteit van dienstverlening heeft Limburg iets in moeten leveren, van 7,8 naar 7,7. Limburg ligt hiermee op hetzelfde niveau als de landelijke waardering. Figuur 4.7. Ontwikkeling waardering binnenlandse vakanties Limburg ,5 8,0 7,5 7,0 6,5 6,0 Kwaliteit dienstverlening Kwaliteit accommodatie Gemiddeld prijsniveau horeca Gemiddeld prijsniveau boodschappen Algemeen oordeel vakantie Bron: CVO 17 Voor de verschillende aspecten kan alleen een vergelijking gemaakt worden vanaf 2008, omdat voordien de vraagstelling anders was. 20