Welk nut heeft de zee? Onderzoek aan gebruiksvoorwerpen

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Welk nut heeft de zee? Onderzoek aan gebruiksvoorwerpen"

Transcriptie

1 Onderzoek aan gebruiksvoorwerpen Doel: Materialen: Groepsgrootte: Duur: De leerlingen ontdekken dat de zee invloed heeft op veel gebruiksvoorwerpen en andere zaken in hun dagelijkse leven. Afbeeldingen van functies van de zee Klassikaal 45 minuten Inleiding (10 minuten) Laat de leerlingen een onderzoekje doen aan een zelfgekozen gebruiksvoorwerp, bijvoorbeeld een kledingstuk. Laat hen de link met de zee er zelf bij bedenken met behulp van de volgende hulpvragen erbij. Waar is het kledingstuk van gemaakt? Welke grondstof is daarvoor nodig? Wat is de link met Waar is het kledingstuk gemaakt? Wat is de link met (hoe is het hier gekomen?) Waarom heb je dit kledingstuk (mooi, warm, droog) Waarom dragen ze in andere landen andere kledingstukken? Hoe wordt ons klimaat bepaald? Wat is er behalve materialen/grondstoffen nog meer nodig om kleding te maken (energie)? Wat is de link tussen energie en Op welke manieren is er energie uit de zee te halen? Draai de opdracht om: Maak vakken op het bord met daarin de verschillende functies van de zee: gas/olie, transport, klimaat, zand/grind etc.. Laat de leerlingen op zoek gaan in het lokaal naar tastbare invullingen daarvan en met een post-it sticker de voorwerpen opschrijven en deze in de juiste vakken plaatsen. Kern (15 minuten) Laat de verschillende afbeeldingen van de functies van de zee zien en vraag wat de link met de zee volgens hen is. Of deel de foto s uit en laat ze zelf de link met de zee ernaast schrijven.. 1

2 1) Foto van een weerkaartje. Functie: Nederland heeft een zeeklimaat. De Noordzee bepaalt dus voor een belangrijk deel ons klimaat: in de winter vochtig en niet te koud en in de zomer vochtig en niet te heet. Dit komt door o.a. de warme golfstroom. ) Foto van snelweg in aanleg. Functie: levering van zand. 3) Foto van grote hoeveelheid bananen. Functie: Transport 4) Foto van grind/schelpenpaadje. Functie: levering van grind en schelpen. 5) Foto van maaltijd met vis. Functie: levering van vis en schelpdieren. 6) Foto van gasfornuis met vlam. Functie: levering aardgas 7) Foto van rijdende auto. Functie: levering van olie. 8) Foto van plastic tasje. Functie: levering van olie. 9) Foto van zoutvaatje. Functie: levering van zout. 10) Foto van stofzuiger. Functie: energielevering. 11) Foto van toerist op strand. Functie: recreatie. Achtergrondinformatie Oliewinning: In 00 was de Noordzeebodem goed voor een totaalproductie van 360 miljoen kubieke meter olie. Begin 003 schatte de off shore-industrie de resterende voorraad op 700 miljoen kubieke meter olie. Schelpenwinning: De toepassingsmogelijkheden van schelpen zijn gelegen in drainage, verharding van fietspaden, gritfabricage en mengvoederindustrie, isolatie onder vloeren enzovoort. Zandwinning: Per jaar gebruikt Nederland ongeveer 7 miljoen kubieke meter zand. De helft van dit zand komt vooral uit de Noordzee. De rest van het zand wordt gewonnen uit afgravingen op het land. Het zand wordt gebruikt voor woningbouw, waterstaatkundige werken en wegenbouw. Ook de bollenteelt neemt zand af. Zoutwinning: In de buurt van Harlingen wordt sinds 1995 zout gewonnen, dat zich op 800 meter diepte onder het aardoppervlak bevindt. Het zout wordt gewonnen door de zoutlaag te injecteren met water en de pekel op te pompen. Ook in de buurt van Veendam en Hengelo wordt zout gewonnen. De zoutlagen en zoutpijlers zijn ontstaan in het Perm door de indamping van zeewater. Energie opwekking: Op plaatsen met een groot getijverschil (het hoogteverschil van de zeespiegel tussen hoog- en laagwater) is het mogelijk om energie op te wekken uit de zich verplaatsende watermassa s. Het zeewater passeert dan bij de eb- en vloedbeweging een stuwdam met ingebouwde generatoren (net als bij een stuwmeer). Wereldwijd is het op deze manier mogelijk om zo n megawatt op te wekken. Dit is vier keer het totale vermogen van alle Nederlandse elektriciteitscen-.

3 trales bij elkaar. Deze manier van energieopwekking is echter maar op een paar plaatsen rendabel. Windenergie: Op zee waait het veel harder dan op land, waardoor een windmolenpark daar veel rendement zal hebben. De Nederlandse overheid wil in megawatt aan windenergie op zee opwekken wat gelijk is aan 15% van de Nederlandse energiebehoefte. Transport: In 005 werd er in de Nederlandse zeehavens 39 miljoen ton goederen gelost en 10 miljoen ton goederen geladen. Per schip zal vooral het containervervoer toenemen. De regering wil het vervoer over water stimuleren, omdat het milieuvriendelijker en veiliger is dan vervoer per vrachtauto of vliegtuig. Per ton vervoerde vracht gebruikt de scheepvaart vier tot zeven keer minder brandstof dan het wegvervoer. Afronding (15 minuten) Laat de leerlingen een haiku of een elfje schrijven waarin het belang van de zee voor henzelf duidelijk wordt. Een haiku bestaat uit drie zinnen: de eerste zin heeft 5 lettergrepen, de tweede zin zeven en de derde weer zeven. Een elfje bestaat uit 5 regels en 11 woorden. Regel 1: één woord. Regel : twee woorden. Regel 3: drie woorden. Regel 4: vier woorden. Regel 5: één woord. Officieel zijn er nog meer regels voor een elfje, die kunnen afhankelijk van het niveau toegepast worden. Zie hiervoor het internet. Geef van beide vormen van gedichten een eigen voorbeeld.. 3

4 . 4

5 . 5

6 . 6

Energiewinning in het waddengebied

Energiewinning in het waddengebied Energiewinning in het waddengebied Inleiding In Nederland en in veel andere landen is de elektriciteitsproductie grotendeels gebaseerd op de verbranding van kolen, gas en olie. De Nederlandse voorraad

Nadere informatie

wrakken Introductie Scheepvaartroutes op de Noordzee

wrakken Introductie Scheepvaartroutes op de Noordzee Scheeps wrakken Introductie De Noordzee is een van de drukst bevaren zeeën ter wereld. In het Nederlandse deel alleen al varen 340 schepen per dag (dus 124100 per jaar!). En dat is nog afgezien van de

Nadere informatie

inhoud blz. Inleiding 1. De haven 2. Soorten havens 3. Soorten vracht 4. Lossen en laden 5. Werken in de haven 6. Filmpjes Pluskaarten

inhoud blz. Inleiding 1. De haven 2. Soorten havens 3. Soorten vracht 4. Lossen en laden 5. Werken in de haven 6. Filmpjes Pluskaarten De haven inhoud blz. Inleiding 3 1. De haven 4 2. Soorten havens 5 3. Soorten vracht 7 4. Lossen en laden 10 5. Werken in de haven 12 6. Filmpjes 14 Pluskaarten 16 Bronnen en foto s 18 Colofon en voorwaarden

Nadere informatie

Wat voor een bedrijf is Nedmag?

Wat voor een bedrijf is Nedmag? Leuk dat je je spreekbeurt houdt over Nedmag! In dit document vind je allerlei informatie over Nedmag en magnesiumzout, zodat je je spreekbeurt goed kunt voorbereiden. Mocht je toch nog vragen hebben,

Nadere informatie

Titel De gasbel onder Nederland

Titel De gasbel onder Nederland De gasbel onder Nederland Het ontstaan van gas en zout in de Nederlandse bodem Korte lesomschrijving In deze les maken leerlingen kennis met het ontstaan van de gasbel onder Slochteren in de provincie

Nadere informatie

LESINSTRUCTIE GROEP 5/6

LESINSTRUCTIE GROEP 5/6 LESINSTRUCTIE GROEP 5/6 Bij Samsam nr. 5 2017 De zee Burgerschap Samsam komt 5 x per jaar uit met een magazine, en een werkblad. Daarbij hoort een website met filmpjes en aanvullende informatie: samsam.net

Nadere informatie

1. Ecologische voetafdruk

1. Ecologische voetafdruk 2 VW0 THEMA 7 MENS EN MILIEU EXTRA OPDRACHTEN 1. Ecologische voetafdruk In de basisstoffen heb je geleerd dat we voedsel, zuurstof, water, energie en grondstoffen uit ons milieu halen. Ook gebruiken we

Nadere informatie

De zee wat denk je zelf? Eerste kennismaking met zee d.m.v. ludieke quiz. Deze kan vragen en discussies oproepen over de zee.

De zee wat denk je zelf? Eerste kennismaking met zee d.m.v. ludieke quiz. Deze kan vragen en discussies oproepen over de zee. Strand en zee VO onderbouw 1 De zee wat denk je zelf? Quiz Doel: Materialen: Groepsgrootte: Duur: Eerste kennismaking met zee d.m.v. ludieke quiz. Deze kan vragen en discussies oproepen over de zee. Muziek

Nadere informatie

Les met werkblad - biologie

Les met werkblad - biologie Les met werkblad - biologie Doel: Leerlingen hebben na de deze les een idee hoe het is om te wadlopen. Ze weten wat ze onderweg tegen kunnen komen. Materialen: - Werkblad 5: Wadlopen - Platte bak (minimaal

Nadere informatie

aan het water koeler is dan op het land langzamer afkoelt dan aarde

aan het water koeler is dan op het land langzamer afkoelt dan aarde Het klimaat GROEP 3-4 27 45 minuten 1, 42 en 43 De leerling: aan het water koeler is dan op het land langzamer afkoelt dan aarde landklimaat en zeeklimaat blauwe kleurpotloden Zorg voor de activiteit De

Nadere informatie

Bedreigingen. Broeikaseffect

Bedreigingen. Broeikaseffect Bedreigingen Vroeger gebeurde het nogal eens dat de zee een gat in de duinen sloeg en het land overspoelde. Tegenwoordig gebeurt dat niet meer. De mensen hebben de duinen met behulp van helm goed vastgelegd

Nadere informatie

De Noordzee HET ONTSTAAN

De Noordzee HET ONTSTAAN De Noordzee De Noordzee is de zee tussen Noorwegen, Groot-Brittannië, Frankrijk, België, Nederland, Duitsland en Denemarken. De Noordzee is een ondiepe (30-200 m) randzee van de Atlantische oceaan met

Nadere informatie

Lesbrief DUURZAAM BOUWEN OPDRACHT 1 - WAT IS DAT, DUURZAAMHEID?

Lesbrief DUURZAAM BOUWEN OPDRACHT 1 - WAT IS DAT, DUURZAAMHEID? Lesbrief Primair onderwijs - BOVENBOUW DUURZAAM BOUWEN De haven van Rotterdam is de grootste haven van Europa. Veel mensen werken in de haven. Steeds meer spullen die je in de winkel koopt, komen per schip

Nadere informatie

3 Voedselweb van het wad

3 Voedselweb van het wad Spel Doel: De leerlingen leren dat verschillende waddieren en planten van elkaar afhankelijk zijn, doordat ze elkaar eten. Alle dieren en planten zijn met elkaar verbonden, in een voedselweb. Materialen:

Nadere informatie

BENODIGDHEDEN o Werkbladen o Antwoordkaarten o Eventueel verdiepingsopdracht

BENODIGDHEDEN o Werkbladen o Antwoordkaarten o Eventueel verdiepingsopdracht Leerkrachtinformatie Groep 6 Zeehavens in Zeeland Lesduur:90 minuten (klassikaal en in tweetallen) DOEL De leerlingen weten op een kaart van Zeeland de zeehavens te vinden en te benoemen; kunnen de werking

Nadere informatie

Titel De gasbel onder Nederland

Titel De gasbel onder Nederland De gasbel onder Nederland Het ontstaan van gas, zout en steenkool in de Nederlandse bodem Korte lesomschrijving In deze les maken leerlingen kennis met het ontstaan van de gasbel onder Slochteren in de

Nadere informatie

Leefgebieden in de duinen. Les met werkblad - biologie

Leefgebieden in de duinen. Les met werkblad - biologie Groep 5 t/m 8 Les met werkblad - biologie Doel: Leerlingen weten na de les dat leefomstandigheden op kleine stukjes van een gebied sterk kunnen verschillen. Leerlingen kunnen noemen dat er door hoogteverschillen

Nadere informatie

Wil jij dit helpen voorkomen? Kruis aan wat volgens jou bijdraagt tot een beter milieu.

Wil jij dit helpen voorkomen? Kruis aan wat volgens jou bijdraagt tot een beter milieu. Welkom in SEAFRONT, hét themapark over zee en zeevaart, over vis en visserij! Ik ben de mascotte van SEAFRONT. Vandaag gaan wij samen op stap. Kijk straks goed rond tijdens je bezoek, als je mij ziet is

Nadere informatie

Voedselweb van strand en zee

Voedselweb van strand en zee Spel Doel: Materialen: Groepsgrootte: Duur: De leerlingen leren dat verschillende zeedieren en planten van elkaar afhankelijk zijn, doordat ze elkaar eten. Alle dieren en planten zijn met elkaar verbonden,

Nadere informatie

Elektriciteit en stroom, wat is het? Proefjes met stroom en electriciteit

Elektriciteit en stroom, wat is het? Proefjes met stroom en electriciteit Energie 5 en 6 2 Elektriciteit en stroom, wat is het? Proefjes met stroom en electriciteit Doelen Begrippen Materialen De leerlingen: begrijpen hoe elektriciteit en stroom ontstaan, als een brandstof wordt

Nadere informatie

Eindexamen vmbo gl/tl aardrijkskunde 2011 - I

Eindexamen vmbo gl/tl aardrijkskunde 2011 - I Beoordelingsmodel Aan het juiste antwoord op een meerkeuzevraag wordt 1 punt toegekend. De Nederlanders en hun vakantiebestemmingen 1 maximumscore 1 De Veluwe / het Veluwemeer 2 maximumscore 2 1 = juist

Nadere informatie

Wadden. Wat eet ik vanavond? Spelcircuit - quiz. VO onderbouw

Wadden. Wat eet ik vanavond? Spelcircuit - quiz. VO onderbouw Wadden VO onderbouw Wat eet ik vanavond? Spelcircuit - quiz Doel: Materialen: De leerlingen maken kennis met het wad, de dieren en planten die er leven en ondervinden wie wie eet. - Foto wadpierenhoopje

Nadere informatie

LESINSTRUCTIE GROEP 7/8

LESINSTRUCTIE GROEP 7/8 LESINSTRUCTIE GROEP 7/8 Bij Samsam nr. 5 2017 De zee Burgerschap Samsam komt 5 x per jaar uit met een magazine, en een werkblad. Daarbij hoort een website met filmpjes en aanvullende informatie: samsam.net

Nadere informatie

Bewoners. Noordzee. Introductie. Als de Noordzee een paspoort zou hebben dan zou het er zo uitzien:

Bewoners. Noordzee. Introductie. Als de Noordzee een paspoort zou hebben dan zou het er zo uitzien: Gemiddelde: diepte 94 meter Oppervlak: 572.000 km2 Bodem: hoofdzakelijk zand Bewoners van de Noordzee Introductie Als de Noordzee een paspoort zou hebben dan zou het er zo uitzien: De Noordzee is natuurlijk

Nadere informatie

Informatie over de versterking van de Noord-Hollandse kust Voor je spreekbeurt of werkstuk

Informatie over de versterking van de Noord-Hollandse kust Voor je spreekbeurt of werkstuk Informatie over de versterking van de Noord-Hollandse kust Voor je spreekbeurt of werkstuk De kust is (niet) veilig! De dijk aan de kust van Petten ziet er zo sterk en krachtig uit, maar toch is hij niet

Nadere informatie

Groep 8 - Les 4 Duurzaamheid

Groep 8 - Les 4 Duurzaamheid Leerkrachtinformatie Groep 8 - Les 4 Duurzaamheid Lesduur: 30 minuten (zelfstandig) DOEL De leerlingen weten wat de gevolgen zijn van energie verbruik. De leerlingen weten wat duurzaamheid is. De leerlingen

Nadere informatie

Over haaien, vissen en bruinvissen. Leerlingen ontdekken het verschil tussen hondshaaien, bruinvissen en vissen.

Over haaien, vissen en bruinvissen. Leerlingen ontdekken het verschil tussen hondshaaien, bruinvissen en vissen. VO Werkblad Doel: Leerlingen ontdekken het verschil tussen hondshaaien, bruinvissen en vissen. Materialen: - Werkblad 3: - Potlood - Filmpjes: Dolfijnen, bruinvissen en vissen. De filmpjes zijn te vinden

Nadere informatie

In de weer voor het klimaat

In de weer voor het klimaat 6 Doelen Begrippen Materialen Duur De leerlingen: weten dat bepaalde activiteiten en producten veel energie kosten en dus zorgen voor een grote uitstoot van CO2. zijn zich bewust dat hun koop-en leefgedrag

Nadere informatie

Leesboekje de seizoenen

Leesboekje de seizoenen Leesboekje de seizoenen Leesboekje De Seizoenen Pagina 1 Dit is de winter. Dit is de sneeuw. Dit is de hagel. Dit is de ijzel. Dit is het ijs. Dit is het donker. Dit is het licht. Dit is de kat. Dit is

Nadere informatie

Wat en waar zijn de wadden? Les met werkblad - topografie

Wat en waar zijn de wadden? Les met werkblad - topografie Les met werkblad - topografie Doel: De leerlingen kennen na afloop de namen van de waddeneilanden en de volgorde waarin ze liggen. Ze kunnen enkele belangrijke plaatsen rond het waddengebied aanwijzen

Nadere informatie

DIEP IN DE ONDERGROND HERMAN DAMVELD LEZING BIBLIOTHEEK ASSEN

DIEP IN DE ONDERGROND HERMAN DAMVELD LEZING BIBLIOTHEEK ASSEN DIEP IN DE ONDERGROND HERMAN DAMVELD LEZING 19-4-2016 BIBLIOTHEEK ASSEN Over mezelf Zelfstandig onderzoeker en publicist. Sinds 1976 studeer ik op (kern)energie, radioactief afval, aardgas. Veel artikel

Nadere informatie

Natuurkunde in het veld

Natuurkunde in het veld Natuurkunde in het veld Voorwoord: Het natuurkundige deel van het vakoverstijgend project Dinkel heeft als titel Natuurkunde in het veld. Hierin gaan jullie een aantal natuurkundige zaken in en aan de

Nadere informatie

Spinnen maar! Extra bladen voor de spinner

Spinnen maar! Extra bladen voor de spinner Spinnen maar! Extra bladen voor de spinner Deze download bevat opdrachtbladen voor de spinner die de kinderen individueel kunnen doen. Ideaal voor bijvoorbeeld het inloopwerk. Ga voor spelletjes en kringactiviteiten

Nadere informatie

Sta in je recht. Lessen over (kinder)rechten voor PO

Sta in je recht. Lessen over (kinder)rechten voor PO Sta in je recht Lessen over (kinder)rechten voor Speed-date Wij hebben een rechtsysteem waar iedereen zich aan moet houden. Maar welke rechten zijn dat dan? Welke ken je en welke rechten lijken jou vanzelfsprekend?

Nadere informatie

Groep 8 - Les 3 Restproducten

Groep 8 - Les 3 Restproducten Leerkrachtinformatie Groep 8 - Les 3 Restproducten Lesduur: 20 minuten (zelfstandig) DOEL De leerlingen weten wat restproducten zijn en welke restproducten horen bij verschillende manieren van energie

Nadere informatie

Fossiele brandstoffen? De zon is de bron!

Fossiele brandstoffen? De zon is de bron! Energie 5 en 6 3 Fossiele brandstoffen? De zon is de bron! Filmpjes werkblad Doelen Begrippen Materialen Duur De leerlingen: weten dat fossiele brandstoffen hele oude resten van planten zijn. kunnen een

Nadere informatie

Groep 8 Basisles: Elektriciteit opwekken

Groep 8 Basisles: Elektriciteit opwekken Leerkrachtinformatie Lesduur: 35 tot 40 minuten Deze basisles kunt u op verschillende manieren organiseren: A. Klassikaal (35 minuten) U verzorgt en begeleidt de les. U gebruikt hierbij deze leerkrachtinformatie

Nadere informatie

Cliptoets Windenergie. Docentenhandleiding

Cliptoets Windenergie. Docentenhandleiding Cliptoets Windenergie Docentenhandleiding We hebben iedere dag energie nodig. Die wekken we vooral op met olie, gas en steenkool. Maar die grondstoffen raken op. Bovendien vervuilen ze het milieu. Het

Nadere informatie

TRANSPORT 3.1 t/m 3.4

TRANSPORT 3.1 t/m 3.4 TRANSPORT 3.1 t/m 3.4 Schooljaar: 2015-2016 3.1. GESCHIEDENIS, BEHOEFTE, TRANSPORTMIDDELEN KLAS 2A 2B 2C 2D 2G Algemene Techniek Mnr. Baromeo 3.1.1. Geschiedenis De uitvinding van het wiel is rond 3500

Nadere informatie

Texel (5 minuten) Het eiland Texel Op Texel schijnt de zon langer, regent het minder en waait het meer dan in de rest van Nederland. D. C........ D. K... D. W... O........ D.. H..... D.. B... O.........

Nadere informatie

Naam HAVEN ROTTERDAM import en export

Naam HAVEN ROTTERDAM import en export Naam HAVEN ROTTERDAM import en export Als er één plek is die duidelijk maakt waarom Nederland in de moderne tijd zo n belangrijk handelsland is, dan is het Rotterdam wel. De haven ligt in de delta van

Nadere informatie

LESBRIEF ONDERBOUW VOORTGEZET ONDERWIJS - HAVO - AARDRIJKSKUNDE ANTWOORDEN

LESBRIEF ONDERBOUW VOORTGEZET ONDERWIJS - HAVO - AARDRIJKSKUNDE ANTWOORDEN ZAND BOVEN WATER LESBRIEF ONDERBOUW VOORTGEZET ONDERWIJS - HAVO - AARDRIJKSKUNDE Rotterdam is de belangrijkste haven van Europa. Steeds meer containers, grondstoffen en andere spullen worden via Rotterdam

Nadere informatie

Afhankelijk van de natuur vmbo-b12. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. http://maken.wikiwijs.nl/62385

Afhankelijk van de natuur vmbo-b12. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. http://maken.wikiwijs.nl/62385 Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 06 June 2016 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/62385 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein. Wikiwijsleermiddelenplein

Nadere informatie

Energie. Jouw werkbladen. In de klas. Ontdek zélf hoe de wereld werkt! Naam: Klas: Energie Onderbouw havo/vwo Leerlingen In de klas versie 04-2014 1

Energie. Jouw werkbladen. In de klas. Ontdek zélf hoe de wereld werkt! Naam: Klas: Energie Onderbouw havo/vwo Leerlingen In de klas versie 04-2014 1 Energie Jouw werkbladen In de klas Naam: Klas: Ontdek zélf hoe de wereld werkt! Energie Onderbouw havo/vwo Leerlingen In de klas versie 04-2014 1 Energie op aarde Energie, fossiele brandstoffen, groene

Nadere informatie

Lespakket Strandvondsten

Lespakket Strandvondsten Lespakket Strandvondsten Instructieblad groep 1 & 2 Inhoud pakket - Achtergrondinformatie vindt u op www.rotterdam.nl/lesmateriaalnatuuronderwijs - Instructieblad groep 1 & 2 - Materialen van het pakket:

Nadere informatie

HET KLIMAAT EN DE NOORDPOOL. Bernd Roemmelt / Greenpeace

HET KLIMAAT EN DE NOORDPOOL. Bernd Roemmelt / Greenpeace HET KLIMAAT EN DE NOORDPOOL Bernd Roemmelt / Greenpeace 2. NOORDPOOL OPDRACHT 1 Bekijk het filmpje: 1. Welke landen liggen rondom de Noordpool? 2. In welke zee ligt de Noordpool? Bernd Roemmelt / Greenpeace

Nadere informatie

Het g e h e i m van de w

Het g e h e i m van de w Lessenserie over een bijzonder natuurgebied 3 8 natuur- en Het g e h e i m van de w Mieke Bon De Waddenzee... Wadlopen, zeilen, zeehon- & Janneke Bakker den spotten, de eilanden ontdekken, een weekendje

Nadere informatie

THEMA 3 WEER & KLIMAAT. LES 2 Golfstromen. Deze les gaat over: Bij dit thema horen ook: Golfstromen in de oceanen Verschil landijs zee-ijs

THEMA 3 WEER & KLIMAAT. LES 2 Golfstromen. Deze les gaat over: Bij dit thema horen ook: Golfstromen in de oceanen Verschil landijs zee-ijs Powered by ESA NEMO NSO SPACE EXPO WNF THEMA 3 WEER & KLIMAAT LES 2 Golfstromen Deze les gaat over: Golfstromen in de oceanen Verschil landijs zee-ijs Bij dit thema horen ook: Les 1 In het ISS Les 3 Weer

Nadere informatie

Op ontdekkingstocht naar aardolie

Op ontdekkingstocht naar aardolie O p o n t d e k k i n g s t o c h t n a a r a a r d o l i e Op ontdekkingstocht naar aardolie Miljoenen jaren geleden De mens heeft in de loop van de tijd vele vormen van energie gebruikt: spierkracht,

Nadere informatie

Ondergrondse opslag van aardgas. Locaties Grijpskerk en Langelo

Ondergrondse opslag van aardgas. Locaties Grijpskerk en Langelo Ondergrondse opslag van aardgas Locaties Grijpskerk en Langelo Ondergrondse opslag van aardgas Elke dag voldoende aardgas voor iedereen. Het lijkt de normaalste zaak van de wereld, maar dat is het niet.

Nadere informatie

Begrijpend lezen. E i n d s i g n a l e r i n g k e r n 1 1. Inhoud De Eindsignalering bestaat uit de volgende toetsen:

Begrijpend lezen. E i n d s i g n a l e r i n g k e r n 1 1. Inhoud De Eindsignalering bestaat uit de volgende toetsen: Toet s i n s t r u c t i e E i n d s i g n a l e r i n g k e r n 1 1 Inhoud De Eindsignalering bestaat uit de volgende toetsen: Begrijpend lezen Spellingtoets deel 1 en 2 Veilig & vlot kern 11. Materialen

Nadere informatie

Groep 7 - Varen over de Westerschelde

Groep 7 - Varen over de Westerschelde Leerkrachtinformatie Groep 7 - Varen over de Westerschelde Lesduur:90 minuten (in tweetallen) DOEL De leerlingen weten welke type schepen er over de Westerschelde varen; hebben onderzocht hoe de stabiliteit

Nadere informatie

Lesbrief DUURZAAM WERKEN OPDRACHT 1 - WERKEN IN DE HAVEN

Lesbrief DUURZAAM WERKEN OPDRACHT 1 - WERKEN IN DE HAVEN Lesbrief Primair onderwijs - BOVENBOUW DUURZAAM WERKEN De haven van Rotterdam is de grootste haven van Europa. Veel mensen werken in de haven. Steeds meer spullen die je in de winkel koopt, komen per schip

Nadere informatie

Fauna en flora van de Noordzee

Fauna en flora van de Noordzee Welkom in SEAFRONT, hét themapark over zee en zeevaart, over vis en visserij! Ik ben de mascotte van SEAFRONT. Vandaag gaan wij samen op stap! Kijk straks goed rond tijdens je bezoek, als je mij ziet is

Nadere informatie

Naam: DELFSTOFFEN. pagina 1 van 10

Naam: DELFSTOFFEN. pagina 1 van 10 Naam: DELFSTOFFEN In de aarde zitten heel veel materialen verborgen, die wij in de loop van de eeuwen hebben ontdekt. Wij kunnen ons geen leven meer voorstellen zonder deze stoffen. Turf werd vroeger gemaakt

Nadere informatie

Schooljaar: 2015-2016 TRANSPORT 3.2. Kenmerken / Eigenschappen van Transportmiddelen KLAS 2A 2B 2C 2D 2G. Algemene Techniek Mnr.

Schooljaar: 2015-2016 TRANSPORT 3.2. Kenmerken / Eigenschappen van Transportmiddelen KLAS 2A 2B 2C 2D 2G. Algemene Techniek Mnr. TRANSPORT 3.2 Schooljaar: 2015-2016 Kenmerken / Eigenschappen van Transportmiddelen KLAS 2A 2B 2C 2D 2G Algemene Techniek Mnr. Baromeo 3.2. De kenmerken van Transportmiddelen Hiernaast zie je een moderne

Nadere informatie

Energie en milieu. Klas : Naam : Datum: OPDRACHT Nr : TE 30. Zoekopdracht milieuproblemen

Energie en milieu. Klas : Naam : Datum: OPDRACHT Nr : TE 30. Zoekopdracht milieuproblemen Klas : Naam : Datum: OPDRACHT Nr : TE 30 Energie en milieu Zoekopdracht milieuproblemen Je gaat uitzoeken hoe energieverbruik milieuvervuiling veroorzaakt. Je noteert in de tabel hoe jullie deze zoekopdracht

Nadere informatie

De waddendijk. Kringgesprek werkblad meten

De waddendijk. Kringgesprek werkblad meten Randje Texel 6 De waddendijk Kringgesprek werkblad meten Doelen Begrippen Materialen Duur De leerlingen: weten dat Texel tussen de Waddenzee en de Noordzee in ligt. weten dat de duinen ons beschermen tegen

Nadere informatie

6,3. Werkstuk door een scholier 1843 woorden 2 december keer beoordeeld. Inleiding

6,3. Werkstuk door een scholier 1843 woorden 2 december keer beoordeeld. Inleiding Werkstuk door een scholier 1843 woorden 2 december 2003 6,3 32 keer beoordeeld Vak ANW Inleiding Energie is iets dat altijd in de buurt is. Bijvoorbeeld een boterham eten, tanken en wassen. Het meeste

Nadere informatie

Kwelder. Woordenboekspel. Spel. VO onderbouw

Kwelder. Woordenboekspel. Spel. VO onderbouw Spel Doel: Materialen: Leerlingen kennen na afloop de betekenis van de volgende termen: getijdebeweging, kwelder, springvloed, brak water, slenk, halofyten, schor, opslibbing. Per groepje van 4 leerlingen:

Nadere informatie

Zin in schrijven! Workshop vrij en creatief schrijven voor jonge anderstaligen door Fros van der Maden - auteur Op Schrift -

Zin in schrijven! Workshop vrij en creatief schrijven voor jonge anderstaligen door Fros van der Maden - auteur Op Schrift - Zin in schrijven! Workshop vrij en creatief schrijven voor jonge anderstaligen door Fros van der Maden - auteur Op Schrift - I Oefenen met observeren 1. Het woordenschilderij A Kijk 60 seconden heel goed

Nadere informatie

Themabrief. Wij gaan op vakantie 11-05-2015-09-07-2015. PSZ Het Talent, De Wildestraat 38-40, Schiedam t: 06-42062584 e:pszhettalent@komkids.

Themabrief. Wij gaan op vakantie 11-05-2015-09-07-2015. PSZ Het Talent, De Wildestraat 38-40, Schiedam t: 06-42062584 e:pszhettalent@komkids. Themabrief Wij gaan op vakantie 11-05-2015-09-07-2015 PSZ Het Talent, De Wildestraat 38-40, Schiedam t: 06-42062584 e:pszhettalent@komkids.com Wat willen wij? Het laatste thema van dit schooljaar staat

Nadere informatie

H 2. We wensen je veel succes en een leuke en leerzame Eureka!Cup.

H 2. We wensen je veel succes en een leuke en leerzame Eureka!Cup. H 2 O, of gewoon: water. We hebben er genoeg van op onze aardbol: men schat zo n 1,4 miljard kubieke kilometer. Helaas is nog geen 3 procent daarvan zoet, en bevindt het zich lang niet altijd op de juiste

Nadere informatie

Energy-Floor haalt energie uit de bodem van uw woning

Energy-Floor haalt energie uit de bodem van uw woning Energy-Floor haalt energie uit de bodem van uw woning De laatste jaren is er qua energiebehoefte veel veranderd in de woningbouw. Voorheen waren de behoefte en kosten m.b.t. verwarming in nieuwbouw woningen

Nadere informatie

Thema: Noordpool, natuur, dieren, reizen, klimaat

Thema: Noordpool, natuur, dieren, reizen, klimaat Lesbrief www.leopold.nl Auteur: Enzo Pérès-Labourette / ISBN 978 90 258 7316 5 Leeftijd: 5-8 jaar Thema: Noordpool, natuur, dieren, reizen, klimaat Wat ik bomen wil vertellen Voor het lezen Vertel aan

Nadere informatie

LESBRIEF NR 1 OPDRACHT 1 FEEST! SAMSAM = 40 JAAR! VOOR GROEP 7 + 8 +

LESBRIEF NR 1 OPDRACHT 1 FEEST! SAMSAM = 40 JAAR! VOOR GROEP 7 + 8 + LESBRIEF NR 1 VOOR GROEP 7 + 8 + DOWNLOAD DEZE LESBRIEF OOK OP SAMSAM.NET Wat is Samsam? Samsam is een cross-mediale methode over wereldburgerschap en kinderrechten. Het doel van Samsam is leerlingen te

Nadere informatie

Transport en Logistiek

Transport en Logistiek Transport en Logistiek Het Buitenhout College / Transport & Logistiek 1 verhuizingen popconcerten scheepvaart defensie supermarkten koeriersdienst sport horeca zorginstellingen weekmarkt luchtvaart autodealers

Nadere informatie

Klimaat verandert toerisme

Klimaat verandert toerisme 5 10 15 20 25 30 35 40 Tekst 4 Klimaat verandert toerisme (1) Het klimaat verandert, zoveel is inmiddels wel zeker. De temperatuur loopt op, neerslagpatronen veranderen, de kans op hittegolven neemt toe,

Nadere informatie

Museum De Buitenplaats Kijken is een kunst

Museum De Buitenplaats Kijken is een kunst Museum De Buitenplaats Kijken is een kunst Groep 5 Les 1 Ik en mijn selfie Les 1 Ik en mijn selfie Samenvatting van de les De kinderen kijken naar een selectie portretten waaronder selfies. Ze analyseren

Nadere informatie

Opdracht Beroepsoriëntatie

Opdracht Beroepsoriëntatie Opdracht Beroepsoriëntatie Sector: Offshore Auteur: Henk Yip Groep: WP11a2 Periode: Blok 1.1 Datum: Woensdag 16 oktober 2013 De Haagse Hogeschool Werktuigbouwkunde Voorwoord Ik ben Henk Yip, ik ben een

Nadere informatie

Spaar energie! Wat is energie? Zelf aan de slag. Waarom energie besparen? Sommige centrales die elektriciteit. Stijn Dekelver

Spaar energie! Wat is energie? Zelf aan de slag. Waarom energie besparen? Sommige centrales die elektriciteit. Stijn Dekelver Stijn Dekelver De maand oktober is al enkele jaren de maand van de energiebesparing. De overheid roept dan alle mensen in Vlaanderen op om zuinig om te gaan met energie. Sommige centrales die elektriciteit

Nadere informatie

WERKBUNDEL SEAFRONT ZEEBRUGGE Niveau 2 (3-6 de leerjaar)

WERKBUNDEL SEAFRONT ZEEBRUGGE Niveau 2 (3-6 de leerjaar) GEBOUW 1 1. De cyclus van water 1.1 Vul de volgende tekst aan. Maak gebruik van onderstaande woorden: rivieren wolken zee regen afkoeling zon beken ondergronds wind 1. Water verdampt door de warmte van

Nadere informatie

BIOLABO NAVERWERKING

BIOLABO NAVERWERKING BIOLABO NAVERWERKING INHOUD 1. Inleiding 2. Biodiversiteit, wat levert het op? 2.1 Inleiding 2.2 Voorbereiding 2.3 Opdracht 2.4 Afsluiter 2.5 Nuttige links 1. Inleiding Biodiversiteit is belangrijk voor

Nadere informatie

Zx-ronde zondag 27 januari 2013

Zx-ronde zondag 27 januari 2013 Zx-ronde zondag 27 januari 2013 Elektriciteit uit waterkracht Dit verhaaltje is de laatste in serie verhaaltjes over duurzame energie opwekking. We hebben windturbines, zonnecellen en osmosecentrale`s

Nadere informatie

Voedsel bewaren. Lesinfo. 1.1. Doelstelling. 1.2. Benodigdheden. 1.3. Inleiding

Voedsel bewaren. Lesinfo. 1.1. Doelstelling. 1.2. Benodigdheden. 1.3. Inleiding Lesinfo Voedsel bewaren 1.1. Doelstelling De kinderen aantonen dat het belangrijk is om voedsel op de juiste manier te bewaren en een verband kunnen leggen tussen voedingsmiddelen en de geschikte bewaarmethode.

Nadere informatie

Bernd Roemmelt / Greenpeace HET KLIMAAT EN DE NOORDPOOL

Bernd Roemmelt / Greenpeace HET KLIMAAT EN DE NOORDPOOL Bernd Roemmelt / Greenpeace HET KLIMAAT EN DE NOORDPOOL HET KLIMAAT EN DE NOORDPOOL Greenpeace is een organisatie die ereldijd opkomt voor het milieu. We illen de natuur en de dieren daarin beschermen.

Nadere informatie

AGENDA 10 DECEMBER TOT EN MET 21 DECEMBER

AGENDA 10 DECEMBER TOT EN MET 21 DECEMBER -- 07-12-2018 Nieuwslijn nr.8 Maandag 10 dec. Dinsdag 11 dec. Donderdag 13 dec. Vrijdag 14 dec. Maandag 17 dec. Dinsdag 18 dec. AGENDA 10 DECEMBER TOT EN MET 21 DECEMBER Alles-in-1 thema energie, week

Nadere informatie

Bijlage VMBO-GL en TL

Bijlage VMBO-GL en TL Bijlage VMBO-GL en TL 2009 tijdvak 1 biologie CSE GL en TL Bijlage met informatie. 913-0191-a-GT-1-b De Waddenzee - Informatie Lees eerst informatie 1 tot en met 7 en beantwoord dan vraag 40 tot en met

Nadere informatie

Lesbrief DUURZAAM WERKEN OPDRACHT 1 - WERKEN IN DE HAVEN

Lesbrief DUURZAAM WERKEN OPDRACHT 1 - WERKEN IN DE HAVEN Lesbrief Primair onderwijs - MIDDENBOUW DUURZAAM WERKEN De haven van Rotterdam is de grootste haven van Europa. Veel mensen werken in de haven. Steeds meer spullen die je in de winkel koopt, komen per

Nadere informatie

Quickscan opties wind / zand combinaties

Quickscan opties wind / zand combinaties Quickscan opties wind / zand combinaties RWS Noordzee 19 september 2008 Eindrapport 9T6810 Barbarossastraat 35 Postbus 151 6500 AD Nijmegen +31 (0)24 328 42 84 Telefoon Fax info@nijmegen.royalhaskoning.com

Nadere informatie

Introductie Presentatie aan Bewonersorganisatie. Milieu en Kortenbos Wat kunnen we zelf doen

Introductie Presentatie aan Bewonersorganisatie. Milieu en Kortenbos Wat kunnen we zelf doen Introductie Presentatie aan Bewonersorganisatie Milieu en Kortenbos Wat kunnen we zelf doen Wie ben ik? Mijn naam is Graham Degens Ik heb >30 jaar in de olie industrie gewerkt, om olie en gas optimaal

Nadere informatie

Flipping the classroom

Flipping the classroom In dit projectje krijg je geen les, maar GEEF je zelf les. De leerkracht zal jullie natuurlijk ondersteunen. Dit zelf les noemen we: Flipping the classroom 2 Hoe gaan we te werk? 1. Je krijgt of kiest

Nadere informatie

Een beginners handleiding voor duurzame energie

Een beginners handleiding voor duurzame energie Een beginners handleiding voor duurzame energie Waarom leren over duurzame energie? Het antwoord is omdat: een schone energiebron is het niet begrensd wordt door geografische grenzen en geo-politiek INHOUD

Nadere informatie

Les Crisis in de olie

Les Crisis in de olie LESSENSERIE ENERGIETRANSITIE Les Crisis in de olie Werkblad Les Crisis in de olie Werkblad Op zondag 4 november 1973 bestonden er nog geen inline- skates. Hadden ze wel bestaan, dan had je die dag heerlijk

Nadere informatie

LESBRIEF LES 1 DE VOEDSELKETENLES SAMENVATTING LES 1 VOORBEREIDING BENODIGDHEDEN DUUR LESDOELEN LINK ZAAKVAKKENINHOUD. Wat is voedselverspilling?

LESBRIEF LES 1 DE VOEDSELKETENLES SAMENVATTING LES 1 VOORBEREIDING BENODIGDHEDEN DUUR LESDOELEN LINK ZAAKVAKKENINHOUD. Wat is voedselverspilling? SAMENVATTING In deze les wordt het begrip voedselverspilling geïntroduceerd. De leerlingen maken kennis met een voedselketen en ontdekken welke partijen daarbij betrokken zijn (de schakels in de voedselketen:

Nadere informatie

Genoeg ruimte? In de methodes

Genoeg ruimte? In de methodes Genoeg ruimte? Het berekenen van de oppervlakte van rechthoekige figuren komt in alle methoden voor. Vaak staat in de tekening aangegeven wat de te gebruiken eenheid is, bijvoorbeeld een vierkante meter.

Nadere informatie

Alternatieve energiebronnen

Alternatieve energiebronnen Alternatieve energiebronnen energie01 (1 min, 5 sec) energiebronnen01 (2 min, 12 sec) Windenergie Windmolens werden vroeger gebruikt om water te pompen of koren te malen. In het jaar 650 gebruikte de mensen

Nadere informatie

Gebruiksfuncties van de Noordzee, 2005/2009

Gebruiksfuncties van de Noordzee, 2005/2009 Indicator 5 januari 2010 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. Het Nederlands Continentaal Plat

Nadere informatie

Tuin van Heden 3 en 4 Werken met kunst in de paasperiode. Kernles 1: Kunstenaar, wat vertel je mij?

Tuin van Heden 3 en 4 Werken met kunst in de paasperiode. Kernles 1: Kunstenaar, wat vertel je mij? Tuin van Heden 3 en 4 Werken met kunst in de paasperiode Opmerking vooraf: Voor de uitwerking van deze lessen hebben we doelen gehaald uit verschillende thema s van de betreffende graad. Na elk doel verwijzen

Nadere informatie

Kreeftachtigen hebben meestal kleine ogen, waar ze maar weinig mee zien. Ze kunnen wel bijzonder goed ruiken.

Kreeftachtigen hebben meestal kleine ogen, waar ze maar weinig mee zien. Ze kunnen wel bijzonder goed ruiken. Kreeftachtigen Er zijn veel verschillende soorten kreeftachtigen. Van ieder soort leven er vaak zeer grote aantallen in zee. Kreeftachtigen zijn bijvoorbeeld de roeipootkreeftjes, de zeepissebedden en

Nadere informatie

Planten en dieren in de duinen. Interactief verhaal

Planten en dieren in de duinen. Interactief verhaal Interactief verhaal Doel: Leerlingen kennen na de les een aantal belangrijke eigenschappen van planten en dieren. Konijnen leven, hazen niet. Konijnen zijn sprinters, hazen zijn lange afstand renners.

Nadere informatie

What s up Zuiderzeeland? Natuurkunde, theoretische opdracht

What s up Zuiderzeeland? Natuurkunde, theoretische opdracht What s up Zuiderzeeland? Natuurkunde theoretische opdracht kernmodule, 4vmbo Naam: Klas: Pompen of verzuipen Zoals je aan de titel al kunt zien is het onderwerp van deze module het afvoeren van overtollig

Nadere informatie

Hoofdstuk 3. en energieomzetting

Hoofdstuk 3. en energieomzetting Energie Hoofdstuk 3 Energie en energieomzetting Grootheid Energie; eenheid Joule afkorting volledig wetenschappelijke notatie 1 J 1 Joule 1 Joule 1 J 1 KJ 1 KiloJoule 10 3 Joule 1000 J 1 MJ 1 MegaJoule

Nadere informatie

Natuur en Milieu tabellen resultaten onderzoek Windmolens op land

Natuur en Milieu tabellen resultaten onderzoek Windmolens op land Natuur en Milieu tabellen resultaten onderzoek Windmolens op land Hoe belangrijk vindt u windenergie voor Nederland? 1: Zeer onbelangrijk 24 3% 2: Onbelangrijk 16 2% 3: Niet belangrijk, niet onbelangrijk

Nadere informatie

Oefenexamen wiskunde vmbo-tl. Onderwerp: verbanden H1 H4 H7. Antwoorden: achterin dit boekje

Oefenexamen wiskunde vmbo-tl. Onderwerp: verbanden H1 H4 H7. Antwoorden: achterin dit boekje Oefenexamen wiskunde vmbo-tl Onderwerp: verbanden H1 H4 H7 Antwoorden: achterin dit boekje 1 BRUG Hiernaast zie je de tekening van een brug over een kanaal. De boog onder de brug heeft de vorm van een

Nadere informatie

2014D04091 LIJST VAN VRAGEN

2014D04091 LIJST VAN VRAGEN 2014D04091 LIJST VAN VRAGEN Nr. Vraag 2 Hoe verhoudt de ontwerp-rijksstructuurvisie zich met de voorgestelde Europese kaderrichtlijn op het gebied van maritieme ruimtelijke ordening en geïntegreerd kustbeheer?

Nadere informatie

eerste leerjaar www.lessenpakket.be

eerste leerjaar www.lessenpakket.be eerste leerjaar 1 Wat voor lekkers zwemt daar? Opdracht Plaats de letters in de juiste volgorde en schrijf de naam van de vis onder de passende tekening. namen van vissen samenstellen a.d.h.v. losse door

Nadere informatie

Afhankelijk van de natuur. banner. Green Science CITAVERDE. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.

Afhankelijk van de natuur. banner. Green Science CITAVERDE. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs. banner Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres Green Science CITAVERDE 12 juli 2016 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/81673 Dit lesmateriaal is gemaakt met

Nadere informatie

Mijn eigen Positieve Plastic Voetafdruk - UPCYCLEN

Mijn eigen Positieve Plastic Voetafdruk - UPCYCLEN WIJSHEIDS WERKBLAD 1.1 / HOOFDSTUK 4 / LEEFTIJD 10-12 Mijn eigen Positieve Plastic Voetafdruk - UPCYCLEN WOORD BETEKENIS Produceren Welke nieuwe woorden heb je in hoofdstuk 4 geleerd? Schrijf de betekenis

Nadere informatie