Recreatiedomein De Brielmeersen BOMENLEERPAD

Transcriptie

1 Naam : Klas : Datum : / / Recreatiedomein De Brielmeersen BOMENLEERPAD Voor het 1 e jaar van de 1 e graad ASO Bomenleerpad De Brielmeersen 0

2 1. OVERZICHTSKAART Bomenleerpad De Brielmeersen 1

3 2. STARTPLAATS/EINDPLAATS (A) 2.1. Op ontdekking, maar met spelregels Laat geen afval achter. Laat elk stukje natuur achter zoals je het hebt aangetroffen. Doe alle hekken achter je dicht, beschadig geen omheiningen. Doe niet mee aan watervervuiling. Neem alle afval mee, ook lege blikjes en kauwgom. Pluk of vertrap geen bloemen of paddestoelen. Laar de natuur de natuur. In een natuurdomein haal je zeker nooit planten voor een verzameling. Tijdens de biotoopstudie worden slechts niet-beschermde planten geplukt als de gids of leerkracht daar de toestemming voor geeft. Beschadig de bomen niet. Bomen ondervinden ernstige schade door bijvoorbeeld bekrassing van de schors. Dit kan leiden tot het afsterven van de boom en verstoring van het bos. Blijf op de paden. De vele voeten van een grote groep laten een breed spoor achter van vertrapte planten. Als iedereen op de paden blijft, wordt de vertrapping beperkt. Eerbiedig de plaatselijke voorschriften. Denk aan je eigen veiligheid. Klim niet in de bomen. Eet geen plantendelen of paddenstoelen. Er zijn meer giftige planten dan je denkt. Sommige bessen zijn giftig. Ook vele paddenstoelen zijn giftig. Enkel experts weten welke paddenstoelen eetbaar zijn. Bomenleerpad De Brielmeersen 2

4 3. STOPPLAATS B 3.1. Het bos, een huis met verdiepingen Onderzoek 1 : Meten van de lichtsterkte Benodigdheden : - Lichtsterktemeter Meet de lichtsterkte in de open vlakte, aan de rand van het bos en in het bos zelf en noteer de meetresultaten in de onderstaande tabel. Waarnemingen : Open vlakte Rand van het bos In het bos meetresultaten lux lux lux Besluit : Zonder licht kunnen groene planten niet overleven. In een bos is de lichtsterkte maar een fractie van die in het open veld. Bosplanten zijn daarom voortdurend in strijd met elkaar : ze willen allemaal een goed belicht plaatsje veroveren. Als we het bos vergelijken met een huis, dan stellen we vast dat het opgebouwd is in 4 verdiepen. Schrijf de juiste benaming van de laag bij de figuur. Bomenleerpad De Brielmeersen 3

5 Beschrijf deze vier lagen. Benaming van de laag Omschrijving Geef twee voorbeelden van planten die in elke laag voorkomen. Benaming van de laag Benaming van een plant Bomenleerpad De Brielmeersen 4

6 Onderzoek 2 : Meten van de temperatuur Benodigdheden : - Thermometer Meet de temperatuur in de open vlakte, aan de rand van het bos en in het bos zelf en noteer de meetresultaten in de onderstaande tabel. Waarnemingen : Open vlakte Rand van het bos In het bos meetresultaten C C C Besluit : De temperatuur kan bepalend zijn voor de aanwezige planten en dieren. is het het warmst. Het bos heeft dus een invloed. Zonnekloppers zoeken in de zomer ook wel eens de koelte van het bos op. Onderzoek 3 : Meten van de luchtvochtigheid Benodigdheden : - Hygrometer Meet de luchtvochtigheid in de open vlakte, aan de rand van het bos en in het bos zelf op 1 meter van de grond. Noteer de meetresultaten in de onderstaande tabel. Bomenleerpad De Brielmeersen 5

7 Waarnemingen : Open vlakte Rand van het bos In het bos meetresultaten % % % Besluit : is het het vochtigst. De bladeren het water en de bomen houden de waterdamp tegen. Onderzoek 4 : Aanpassingen van hondsdraf aan zijn omgeving Benodigdheden : - Meetlat (of schuifmaat) Meet de lengte van de bladsteel van enkele hondsdrafplantjes uit de open vlakte, aan de rand van het bos en in het bos zelf tot op 1mm nauwkeurig. Noteer je meetresultaten in de onderstaande tabel. Leid af hoe hondsdraf aangepast is aan zijn omgeving. Vervolledig het besluit. Waarnemingen : Open vlakte Rand van het bos In het bos meetresultaten Bomenleerpad De Brielmeersen 6

8 Besluit : De bladstelen van de hondsdrafplantjes zijn het langst. De bladeren zijn gericht. Door deze aanpassingen aan de schaarse belichting slagen de plantjes erin om toch voldoende zonlicht op te vangen Identiteitskaart van een boom Onderzoek 5 : De hoogte van een boom meten Benodigdheden : - Boomhoogtemeter - Lintmeter (25 meter) - Vouwmeter (2 meter) - Zorg ervoor dat tijdens het gebruik van de meetdriehoek de zijde A altijd verticaal staat (controle met het schietlood). - Kijk door het vizier in de richting van de boomtop. - Als je door het vizier de lucht ziet, stap je langzaam naar voor tot je de top van de boom ziet. - Als je echter de kruin van de boom ziet, stap je langzaam naar achter tot je de top van de boom ziet. Vermits de rechthoekszijden van de driehoek gelijk zijn, is de hoogte van de boom (Z) gelijk aan de afstand tot de boom (X) plus de ooghoogte (Y). Z = X+Y Bomenleerpad De Brielmeersen 7

9 - Meet de afstand tot de boom (X) met de lintmeter. - Meet de ooghoogte (Y) met de vouwmeter. Waarnemingen : Afstand tot de boom (X) Ooghoogte (Y) Hoogte van de boom (Z) meetresultaten m m m Besluit : De gemeten boom is meter hoog. Onderzoek 6 : De leeftijd van een boom bepalen Benodigdheden : - Schijf uit de stam van een doorgezaagde boom - Tel het aantal groeiringen die terug te vinden zijn op de doorgezaagde boomstam. In onze streken vormt zich elk jaar zo n groeiring (jaarring). Waarnemingen : De doorgezaagde boomstam telt groeiringen. Besluit : De boom is jaar oud. Bomenleerpad De Brielmeersen 8

10 4. STOPPLAATS C 4.1. De bouw van een blad Onderzoek 1 : De delen van het blad - Ga aan een willekeurige boom staan en bekijk hoe een blad is opgebouwd. Pluk het blad niet van de boom! - Benoem de aangeduide delen van het blad. Kies uit : bladtop bladrand zijnerf hoofdnerf bladmoes adertjes bladschijf bladsteel bladschede bladvoet Oplossing : Bomenleerpad De Brielmeersen 9

11 Onderzoek 2 : De nervatuur Als we de nerven van de bladeren bestuderen, merken we dat er drie vormen zijn die steeds terugkeren : veernervig, handnervig en parallelnervig (rechtnervig en kromnervig). - Bestudeer de bladeren aan de boom waarbij je je bevindt en bepaal de nervatuur. Waarneming : De bladeren van de boom waarbij ik mij bevind zijn. Onderzoek 3 : De bladinsnijdingen Als we de bladranden van de bladeren bestuderen, merken we dat er twee mogelijkheden zijn : - Bij sommige bladeren is de bladrand ingesneden. Bladrandinsnijdingen zijn ondiepe insnijdingen die zich beperken tot de omtreklijn van het blad. Bomenleerpad De Brielmeersen 10

12 Bladrandinsnijdingen : - Bij andere bladeren is de bladschijf ingesneden. Bladschijfinsnijdingen zijn diepere insnijdingen waarbij delen van de bladschijf tussen de nerven ontbreken. o Als de bladschijf een aaneengesloten geheel vormt, gaat het om enkelvoudige bladeren. o Als de insnijdingen tot de hoofdnerf gaan, is de bladschijf verdeeld in deelblaadjes. We spreken dan van samengestelde bladeren. Bladschijfinsnijdingen -> enkelvoudige bladeren : Bladschijfinsnijdingen -> samengestelde bladeren : Bomenleerpad De Brielmeersen 11

13 - Bestudeer de bladeren aan de boom waarbij je je bevindt en ga na hoe de bladeren zijn ingesneden. Waarneming : Schrappen wat niet past : De bladeren van de boom waarbij ik mij bevind hebben ondiepe/diepe insnijdingen. Het gaat dus over een bladrandinsnijding/bladschijfinsnijding. Vul aan : Het bladeren zijn Indien het gaat over een bladschijfinsnijding, zijn de bladeren enkelvoudig of samengesteld? Onderzoek 4: De bladstand Bladeren zitten vast op de knopen van de stengel. Sommige bladeren staan alleen op één knoop, andere staan met meerdere samen op een knoop. - één per knoop = verspreide bladstand - twee per knoop = tegenoverstaande bladstand - meer dan twee per knoop = kransbladstand - Bestudeer de bladstand van de boom waarbij je je bevindt. Waarneming : De boom waarbij ik mij bevind heeft een. bladstand. Bomenleerpad De Brielmeersen 12

14 4.2. Werken met een determineertabel Onderzoek 5 : Determineren van bomen Benodigdheden : - Determineertabel voor bomen (blz. 14) - Zoek vijf verschillende bomen langs het pad. - Ga na welk soort boom je hebt aangetroffen. Maak hierbij gebruik van de determineersleutel. - Maak een schets van deze bladeren. Waarnemingen : Schets 1 : Schets 2 : Boom 1 : Boom 2 : Schets 3 : Schets 4 : Boom 3 : Boom 4 : Bomenleerpad De Brielmeersen 13

15 Determineersleutel voor bomen (onderzoek 5) Bomenleerpad De Brielmeersen 14

16 Onderzoek 6 : Determineren van kruidachtige planten Benodigdheden : - Twee vouwmeters - Determineertabel voor kruidachtige planten (blz. 16) - Vouw de meters op 100 cm in een hoek van Leg de meters in de berm langs de kant van het pad zodat ze 1m² kruidachtige planten omvatten. - Ga na hoeveel verschillende soorten planten je terugvindt. - Zoek in de determineertabel de benaming van deze planten. - Benoem de delen van de afgebeelde plant. Kies uit : blad bloem stengel vrucht met zaden wortel Waarnemingen : Hoeveel verschillende soorten planten vind je terug? Noteer de naam van de plantjes : Benoem de aangeduide delen van het herderstasje: Bomenleerpad De Brielmeersen 15

17 Witte klaver Gras Witte dovenetel Paarse dovenetel Brandnetel Hondsdraf Gewone paardenbloem Vergeet-mij-nietje Boterbloem Distel Ooievaarsbek Smalle weegbree Bomenleerpad De Brielmeersen 16

18 4.3. De mens, een spelbreker? Tijdens de leerwandeling heb je ongetwijfeld vastgesteld dat jij niet de eerste mens was die hier kwam. Welke positieve en negatieve invloeden van de mens heb je vastgesteld? Positieve menselijke invloeden Negatieve menselijke invloeden Einde van een leerrijke wandeling Bomenleerpad De Brielmeersen 17

19 Bronnen : VVKSO leerplan AV Biologie 1 e graad secundair onderwijs - Licap Brussel D/1997/0279/025 september Deltour A. e.a., Bio voor jou 1 handboek, werkboek, cd-rom Wommelgem, Uitgeverij Van In 1 e druk, 1 e bijdruk, 2005 D Haeninck L. e.a., Biogenie 1 handleiding cd-rom Antwerpen, Uitgeverij De Boeck 2006 De Schutter P. e.a., Bioskoop 1 handboek Kapellen, Uitgeverij Pelckmans 4 de druk, cf b321b67b3b667655b jpg Auteur : Nick Verthriest Hammestraat 1, 9850 Hansbeke Datum : Maart 2008 Bomenleerpad De Brielmeersen 18