AFRIKAANS. neem mij mee op reis neem my saam op reis

Transcriptie

1 AFRIKAANS neem mij mee op reis neem my saam op reis

2 afrikaans Vertaling Sandra Nortje en Gerard van der Weyde

3 Wat & Hoe: wat anders!? Wat & Hoe maakt deel uit van Kosmos Uitgevers, Utrecht/Antwerpen Leverbaar in de serie Wat & Hoe: Wat & Hoe Onderweg Wat & Hoe Select Wat & Hoe Taalgidsen Kijk voor meer informatie op: watenhoe watenhoe_reizen 7e druk, 2016 Kosmos Uitgevers, Utrecht/Antwerpen Technische realisatie en productie: LINE UP boek en media bv Omslagontwerp: Julia Brants, Den Haag Vormgeving: Julia Brants, Den Haag Illustraties: Monique van den Hout ISBN NUR 507 Alle rechten voorbehouden / All rights reserved Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze en/of door welk ander medium ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Deze uitgave is met de grootst mogelijke zorgvuldigheid samengesteld. Noch de maker, noch de uitgever stelt zich echter aansprakelijk voor eventuele schade als gevolg van eventuele onjuistheden en/of onvolledigheden in deze uitgave. Wij zouden het zeer waarderen wanneer u geconstateerde onjuistheden ons wilt doorgeven, zodat wij hiermee rekening kunnen houden bij een volgende druk. Uw opmerkingen kunt u zenden aan: info@watenhoe.nl

4 Inhoud 3 Woord vooraf 6 1 Handig om te weten Beknopte grammatica Uitspraak Handige rijtjes Datum, tijd en getallen Persoonlijke gegevens 25 2 Praktische zaken Bank Post Telefoon Internet Foto en video Het weer Veiligheid 38 Inhoud 3 Ontmoetingen Algemeen Iemand aanspreken Zich voorstellen Elkaar begrijpen Hobby s Een mening geven Een compliment geven Iets aanbieden Uitnodigen Iets afspreken Iemand versieren Afscheid nemen 58 4 Onderweg De weg vragen Douane Bagage De auto Verkeersborden Het benzinestation Pech en reparaties 72

5 4 4.8 De fiets Vervoermiddel huren Liften Inlichtingen Openbaar vervoer 82 5 Overnachten Accommodatie zoeken Bij de receptie Kamperen Hotel/appartement/huisje Klachten Vertrek 101 Inhoud 6 Eropuit Bezienswaardigheden Sport en recreatie Aan het water In de sneeuw Wandelen en bergbeklimmen Fitness en wellness Winkelen Algemeen Levensmiddelen Kleding en schoenen Kapper Afrekenen Eten en uitgaan In het restaurant Bestellen Klachten Afrekenen Uitgaan Kaartjes reserveren Gezondheid De dokter roepen Klachten van de patiënt Het consult Recept en voorschriften De tandarts 150

6 10 In moeilijkheden Om hulp vragen Ongelukken Er is iemand vermist Verlies en diefstal Aanranding De politie Woordenlijsten 160 Nederlands Afrikaans 160 Afrikaans Nederlands 215 Inhoud

7 6 Woord vooraf Woord vooraf Al ruim 90 jaar kun je je met Wat & Hoe Taalgidsen verstaanbaar maken in vele talen. Dat betekent niet dat de gidsen inmiddels hoogbejaard zijn. Met de huidige generatie gidsen kun je vragen naar de beschikbaarheid van wifi, plekken om je telefoon op te laden of waar je geheugenkaartjes kunt kopen voor je camera. Ook zijn vele taalgidsen inmiddels als app beschikbaar voor Android en ios. Sommige apps bevatten beluisterbare uitspraak die je kunt laten horen aan je gesprekspartner. En er zelf mee oefenen kan natuurlijk ook! De Wat & Hoe Taalgidsen staan bekend om de vele handige zinnetjes die je kunt gebruiken in een hotel, restaurant of gewoon op straat. Bij alle zinnen zie je meteen hoe je ze moet uitspreken. Er zijn praktische tekeningen waarop je ook kunt aanwijzen wat je nodig hebt. Achterin staan woordenlijsten in beide richtingen die van pas kunnen komen om snel even een woord op te zoeken. Wil je meer weten over de grammatica, dan kun je voorin daarover een beknopte praktische uitleg vinden. De gidsen zijn in samenwerking met Van Dale tot stand gekomen. Wat & Hoe-taalgidsen zijn er in de volgende talen: Afrikaans Arabisch Braziliaans Bulgaars Catalaans Chinees Mandarijn Deens Duits Engels Fins Frans Fries Grieks Hebreeuws Hongaars Indonesisch Italiaans Japans Kroatisch Noors Pools Portugees Roemeens Russisch Slowaaks Spaans Thai Tsjechisch Turks Vietnamees Zweeds Deze Wat & Hoe-taalgidsen zijn ook als app verkrijgbaar: Duits Engels Frans Italiaans Spaans

8 1 Handig om te weten Beknopte grammatica In het Afrikaans is het bepaalde lidwoord die, ongeacht het geslacht van het zelfstandig naamwoord dat erop volgt. De Nederlandse bepaalde lidwoorden de en het worden in het Afrikaans allebei die. Het onbepaalde lidwoord een wordt in het Afrikaans n [ə]. Het meervoud van de meeste woorden wordt gevormd door een s of een e achter het zelfstandig naamwoord te plaatsen: museum-museums, trein-treine. Net als in het Nederlands verdubbelt in het geschreven Afrikaans vaak de laatste medeklinker, om te voorkomen dat de klank lang wordt uitgesproken hotel-hotelle. Op dezelfde manier als in het Nederlands verandert bij sommige woorden de klank in het meervoud: stad-stede, skip-skepe. Als het oorspronkelijke Nederlandse woord op een t eindigt, komt die t in het meervoud terug: nag-nagte (nacht). Enkele woorden krijgen -ers als meervoud: kind-kinders, goed-goeters (ding-dingen, spulletjes). De Nederlandse aanwijzende voornaamwoorden dit, deze, die en dat zijn: hierdie (deze, dit) en daardie (die en dat). Daardie wordt in informeel taalgebruik vaak daai: hierdie vrou, daardie man, daai kind. Dit wordt in het Afrikaans gebruikt voor onpersoonlijke werkwoorden bijvoorbeeld: dit reën (het regent) en dit kraak op solder (het kraakt op zolder). Handig om te weten... zhet werkwoord Werkwoorden worden in het Afrikaans vrijwel allemaal zeer regelmatig vervoegd. In de tegenwoordige tijd zijn alle vervoegingen hetzelfde als de infinitief (het hele werkwoord, de onbepaalde wijs). ik werk jij werkt hij/zij werkt wij werken jullie werken zij werken ek werk jy werk hy/sy werk ons werk julle werk hulle werk Beknopte grammatica Uitzonderingen zijn hê (hebben), dat voor alle personen wordt vervoegd als het, en wees (zijn) dat voor alle personen wordt vervoegd als is. Na een hulpwerkwoord, wordt bij hê en wees de infinitiefvorm gebruikt:

9 8 Ek wil hierdie motor hê (ik wil deze auto hebben). Dit kan nie wees nie! (Dat bestaat niet!) Wederkerende werkwoorden Handig om te weten... Wederkerende werkwoorden zijn werkwoorden waarbij in het Nederlands zich of een ander wederkerend voornaamwoord wordt gebruikt. Werkwoorden die in het Nederlands wederkerend zijn, zijn dit vrijwel altijd ook in het Afrikaans, maar in plaats van zich wordt bij hy hom gebruikt, bij sy haar bij hulle hulle en bij julle julle. Hij verspreekt zich is: hy verspreek hom, zij wast zich : sy was haar, zij scheren zich : hulle skeer hulle, jullie scheren je, julle skeer julle. De overige vormen zijn: ek skaam my (ik schaam me), jy verspreek jou (je verspreekt je), en ons was ons (wij wassen ons). zde vragende vorm De vragende vorm is hetzelfde als in het Nederlands. Van Jy koop die kaartjies (Jij koopt de kaartjes) is de vragende vorm Koop jy die kaartjies? Het is voor (zelfs volwassen) kinderen gebruikelijk om vragen indirect te stellen aan hun ouders, en aan beduidend oudere personen Sal ma die kaartjies koop? (Koopt u de kaartjes (moeder)?). Dezelfde indirecte vorm wordt ook door winkelpersoneel gebruikt: Sal mevrou die kaartjies kontant of met n kredietkaart betaal? (Betaalt u de kaartjes contant of met een creditcard?) zde ontkenning Beknopte grammatica De ontkenning wordt in het Afrikaans gevormd door nie achter het werkwoord te plaatsen: Ek koop nie (Ik koop niet). Zinnen met een voorwerp krijgen een samengestelde ontkenning. Nie wordt dan dubbel gebruikt, de eerste keer na het werkwoord, en de tweede keer altijd aan het einde van de zin: Ek koop nie die kaartjies nie (Ik koop de kaartjes niet). Bij gebruik van een hulpwerkwoord komt de eerste nie achter het hulpwerkwoord en de tweede aan het einde van de zin: Ek sal nie die kaartjies koop nie (Ik zal de kaartjes niet kopen). Bij een vraag komt de eerste nie achter het onderwerp en de tweede, zoals altijd, aan het einde van de zin: Het jy nie die kaartjies gekoop nie? (Heb je de kaartjes niet gekocht?) Na woorden die een ontkenning insluiten, zoals niemand, niks (niets) geen, niewaar (nietwaar), volgt aan het eind van de zin ook nie: Niemand gaan hotel toe nie (Niemand gaat naar het hotel); Daar is niks wat ek vir jou kan doen nie (er is niets wat ik voor jou kan doen); Nie waar nie? (nietwaar?)

10 2 Praktische zaken Bank Waar is hier ergens een bank/een wisselkantoor? Waar kan ek hier iewers n bank/wisselkantoor kry? waar kan ek hier iewərs ə bank/wəssəlkantoor kry? Kan ik hier deze... inwisselen? Kan ek hierdie... hier wissel? kan ek hierdie... hier wəssəl? Kan ik hier pinnen? Kan ek hier met my kaart geld trek/met my kaart betaal? kan ek hier met my kaart geld trek/met my kaart bətaal? Kan ik hier met een creditcard geld opnemen? Kan ek hier met my kredietkaart geld trek? kan ek hier met my krədietkaart geld trek? Hoeveel provisie moet ik betalen? Hoeveel kommissie moet ek betaal? hoefeel kommiesie moet ek bətaal? Waar moet ik tekenen? Waar moet ek teken? waar moet ek teekən? Kan ik kleinere biljetten krijgen? Kan ek asseblief kleiner note kry? kan ek assəblief kleinər nootə kry? Ik zoek een geldautomaat Ek is op soek na n OTM/outoteller? ek əs op soek naa ə oo-tee-em/ouwtoetellər? Wat is het minimum/maximum? Wat is die minimum/maksimum bedrag? wat əs die mieniemum/maksiemum bədrag? Mag ik ook minder opnemen? Mag ek ook minder as dit neem? mag ek ook məndər as dət neem? Dit zijn de gegevens van mijn bank in Nederland/België Dit is my bankbesonderhede in Nederland/België dət əs my bankbəsondərheedə ən needərland/belgiejə Praktische zaken Bank

11 40 3 Ontmoetingen 3.1 Algemeen zdank u wel Ontmoetingen Algemeen Bedankt/dank u wel Dankie dankie Geen dank/graag gedaan Dis n plesier dəs ə pləsier Heel hartelijk dank Baie dankie baijə dankie Erg vriendelijk van u Dis vriendelik van jou dəs friendələk van jouw Het was me een waar genoegen Ek het dit baie geniet ek het dət baijə geniet Dank u voor de moeite Dankie vir die moeite dankie fər die moeitə Dat had u niet moeten doen Dit was nie nodig nie dət was nie noodəg nie Dat zit wel goed, hoor Dis goed dəs goed zpardon Pardon Verskoon my fərskoon my Sorry! Jammer! jammer! Sorry, ik wist niet dat... Jammer, ek het nie geweet dat nie jammər, ek het nie geweet dat... nie

12 onderweg 4.11 oppad oppad onderzoeken (med.) 9.3 ondersoek ondərsoek ondiep vlak flak ongedierte 5.5 goggas goggas ongelijk (niet vlak) 5.3 ongelyk ongəlyk ongeluk 3.1, 10.2 ongeluk ongəluk ongerust bekommerd/ongerus bəkommərd/ongərus ongesteld zijn menstrueer menstruheer ongetrouwd ongetroud ongətrouwd ongeveer ongeveer ongəfeer onkosten onkoste onkostə onmiddellijk onmiddellik onməddəllək onmogelijk 1.3 onmoontlik onmoontlək ons (100 g) 2.6, 3.2, 3.7, 3.9, 3.10, gram hondərd gram onschuldig 10.6 onskuldig onskuldəg ontbijt 5.4 ontbyt ontbyt ontbreken 5.5 ontbreek ontbreek ontlasting 9.3 ontlasting ontlasting ontmoeten (leren kennen) 3.3 ontmoet ontmoet ontmoeten (tegenkomen) 3.3 raakloop raakloop ontruiming ontruiming ontruiməng ontsmettingsmiddel ontsmettingsmiddel ontsmettəngsməddəl ontsteking (med.) 4.4, 9.3 ontsteking ontsteekəng ontvangstbewijs ontvangsbewys ontfangsbəwys ontwikkelen 2.5 ontwikkel ontwəkkəl ontzettend 5.5 ontsettend ontsettənd onweer 2.6 onweer onweer onzin 3.6 onsin onsən oog 7.4, 9.2 oog oog oogarts oogarts oogarts oogdruppels oogdruppels oogdruppəls oogkas 9.2 oogkas oogkas oogschaduw oogskadu oogskaadu oor 9.2 oor oor oorbel oorbel oorbel oordruppels oordruppels oordruppəls oorpijn 9.2 oorpyn oorpyn oosten 4.1 ooste oostə op 1.3, 1.4, 2.2, 2.3, 2.5, 2.7 op op opa oupa oupa opbellen bel bel open 1.3, 2.5, 4.3, 4.12, 5.2, 5.5 open oopən openbaar vervoer 4.12, 6.1 openbare vervoer oopənbaarə fərfoer openen open oopən openingstijden 1.3 openingstye oopənəngstyhə 191 O

13 192 P opera 8.5 opera oopəra opereren opereer oopəreer operette operette oopərettə opgravingen opgrawings opgraawəngs ophalen 3.10, 4.9, 4.12, 7.1, 7.2, 8.6 oplaai oplaaij oplader oplaaier oplaaijər oplichting verkul ferkul opnieuw 4.1, 4.12 opnuut opnuut oponthoud oponthoud oponthoud oppas 5.4 oppas oppas oprit oprit oprət opruimen opruim opruim opruiming 1.3 opruiming opruiməng opschrijven 3.4, 5.1 neerskryf neerskryf optelling optel optel opticien (winkel) 7 oogkundige oogkundəge opzoeken 3.4 opsoek opsoek oranje oranje ooranjə orkaan orkaan orkaan oud 3.3, 6.1 oud oud ouders ouers ouərs oven 8.2 oond oond overal 4.1 oral ooral overdag oordag oordag overgeven braak braak overhemd hemp hemp overkant oorkant oorkant overmorgen 1.4 oormore oormoorə overnachting oornagverblyf oornagfərblyf overstappen 4.11, 4.12 oorstap oorstap oversteken 4.1 oorsteek oorsteek overstroming 2.7 oorstroming oorstrooməng overtocht oortog oortog p paard perd perd paardrijden 6.2 perdry perdry paars pers pers paddenstoelen sampioene sampiehoenə pagina 2.2 bladsy bladsy pak pak pak pak(ket)je pakkie pakkie paleis paleis paleis

14 AFRIKAANS De beste tolk voor op reis Vlot de rekening vragen op een terrasje? Een gesprekje aanknopen? Met deze taalgids kom je altijd uit je woorden. ALTIJD HANDIG GETALLEN Hallo Tot ziens Ja, graag Nee, dank u wel Sorry Links Rechts Hoeveel kost dit? Waar is het toilet? Hallo Totsiens Ja, graag Nee, dankie Jammer Links Regs Hoeveel kos dit? Waar is die toilet? hallouw totsiens jaa, graag nee, dankie jammər lənks regs hoefeel kos dət? waar əs die toijlet? een twee drie vier vyf ses sewe agt nege tien een twee drie fier fyf ses seewə agt neegə tien Ruim woorden & zinnen Woordenlijst Nederlands Afrikaans Woordenlijst Afrikaans Nederlands Duidelijke aanwijzingen voor uitspraak NUR 507