DE AANPAK VAN GEWELD TEGEN HANDHAVERS EN HULPVERLENERS doorpakken of downplayen

Transcriptie

1 DE AANPAK VAN GEWELD TEGEN HANDHAVERS EN HULPVERLENERS doorpakken of downplayen Liesbeth Schuijer Mariska Wijnbelt Nederlandse School voor Openbaar Bestuur Master of Public Administration

2 Onze onderzoeksvraag Hoe verhouden: (1) politici en bestuurders op nationaal niveau (2) lokale bestuurders (3) managers van politie, brandweer en ambulancezorg, en (4) professionals zich tot het fenomeen geweld tegen handhavers en hulpverleners?

3 Onze werkwijze Atelierieropdracht voor 5 MPA studenten Duur: 4 maanden (februari mei 2012) Begeleiding: Arthur Docters van Leeuwen Methode: quick scan; literatuuronderzoek en interviews met 30 sleutelfunctionarissen

4 NATIONAAL

5 Beleid gebaseerd op indrukken Actieprogramma Aanpak agressie en geweld tegen werknemers met publieke taken (2006 voorloper van Actieprogramma Veilige Publieke Taak):

6 Actieprogramma Veilige Publieke Taak Ontwikkeling: Van een breed programma met veel aandacht voor versterking van de professionele weerbaarheid en het handelen van werkgevers binnen de publieke sector Naar aanpakken en doorpakken (ferm optreden, nadruk op repressieve/strafrechtelijke interventies, verscherping maatregelen)

7 Perceptie van geweld Onbezonnen, irrationeel geweld, gepleegd door hufters en korte lontjes, waarvan handhavers en hulpverleners slachtoffer worden => Bij een dergelijke perceptie lijkt een repressieve aanpak vanzelfsprekend

8 Actualiteit (januari 2013) Moreel appèl minister Plasterk: Gebrek aan opvoeding leidt tot geweld in de samenleving. Er is onvoldoende besef in de samenleving dat geweld niet acceptabel is. Zonder een goede opvoeding zijn regels en straffen van de overheid om geweld en agressie aan te pakken zinloos. Het kabinet zet wel in op hogere straffen en supersnelrecht, maar: Er is meer nodig.

9 LOKAAL

10 Nieuwe werkwijzen leiden tot agressie en geweld Zero tolerancebeleid bij politie > grotere nadruk op doorpakken & hogere boetes Meer handhavers (BOA s) met minder bevoegdheden Steeds meer slachtoffers worden door ambulancedienst op straat gestabiliseerd Brandweer rukt ook uit bij spoedmeldingen reanimatie

11 Politie Implementatie van relevante onderdelen VPTprogramma is voortvarend ter hand genomen Gedetailleerd geweldsprotocol wordt met strakke hand toegepast door managers ( altijd aangifte doen ) Concrete afspraken met OM over opvolging aangiftes

12 Gemeente Bestrijding van geweld tegen medewerkers met een publieke taak onvoldoende prioriteit; een concrete aanpak ontbreekt veelal Openlijke twijfel over effectiviteit Haagse beleid Burgemeester ziet geen regierol t.a.v. versterking samenwerking op regioniveau tussen politie, OM en werkgevers met een publieke taak

13 Brandweer en ambulance geweld is van alle tijden ; geweld hoort bij het werk : rechtvaardiging om geen gerichte maatregelen te hoeven treffen Concreet, helder gecommuniceerd actieprogramma ontbreekt Managers bieden professionals geen moreel kompas: ik steun je in je afweging Geen afspraken met politie over behandeling/opvolging van aangiftes

14 PROFESSIONAL

15 De professionals Verschillen van mening over de vraag of er meer geweld wordt toegepast tegen handhavers en hulpverleners dan vroeger Zijn het erover eens dat: Geweld tegen hen van alle tijden is Het respect van de burger voor hun professionele handelen is afgenomen

16 STELLING Ook bij de politie ontbreekt een duidelijk moreel komas: wat acceptabel is en watnietis onduidelijk

17 Bejegening door professionals Unaniem oordeel hulpverleners: Bejegening is zeer bepalend voor de vraag of een agressieve/gewelddadige reactie bij de burger ontstaat of niet Het is onderdeel van de professionaliteit van de hulpverlener om hier goed mee om te gaan Hulpverleners moeten oog hebben voor culturele verschillen en psychiatrische problematiek

18 STELLING De cultuur van bonnen schrijven bij de politie (zonder goede uitleg) draagt bij aan agressief gedrag bij het publiek

19 STELLING Politiemensen hebben teveel professionele ruimte om in een situatie van geweld te kiezen voor de escaleren of doorpakken (Voorbeeld: roze en blauwe horecateams in provinciestad)

20 Teleurgestelde professionals Politiemensen: tevreden over opvolging aangiftes; ontevreden over lage straffen Hulpverleners: zeer ontevreden over opvolging aangiftes: Onmogelijkheid anoniem aangifte doen Horen niets van gedane aangiftes Zaken blijven bij politie op de stapel liggen en worden niet met voorrang opgepakt OM seponeert met standaard sepotbrief

21 STELLING De politie heeft bij de opstelling en uitvoering van het geweldsprotocol onvoldoende oog voor de aanpak van geweld tegen hulpverleners

22 Perceptie van geweld Geweld kent verschillende verschijningsvormen. Niet alleen de irrationele woede uitbarstingen van hufters en korte lontjes, maar ook: Geweld als gevolg van psychiatrische problematiek Geweld als gevolg van verkeerde bejegening door professional Geweld als gevolg van verkeerde verwachtingen bij het publiek

23 Aanbevelingen Betrek de professionals als ervaringsdeskundigen bij duiding fenomeen en formulering van beleid Biedt een moreel kompas aan medewerkers zodat zij met behoud van professionele ruimte kunnen afwegen welk gedrag onacceptabel is en formuleer op welke manier daartegen zal worden opgetreden

24 Aanbevelingen (vervolg) Zorg dat professionals goed voorbereid en vaardig zijn om geweldsincidenten tegemoet te treden (internaliseer principe van procedurele rechtvaardigheid ) Organiseer goede publieksvoorlichting over de (veranderde) werkwijzen van handhavers en hulpverleners

25 Aanbevelingen (vervolg) Meer onderzoek is geboden: Naar de effectiviteit van het ingezette (repressieve) beleid Naar de oorzaken van het geweld en de motieven van de groep geweldplegers Naar de houding van berusting en het niet te doorgronden niets doen van bestuurders en managers op lokaal niveau