ONDERZOEK JONGWERKT BEHOEFTEN VAN JONGEREN IN EEN VERANDERENDE ARBEIDSMARKT

Transcriptie

1 ONDERZOEK JONGWERKT BEHOEFTEN VAN JONGEREN IN EEN VERANDERENDE ARBEIDSMARKT Aanleiding Stichting Jongwerkt wil jong talent boeien en binden. De mooie Achterhoek is een krimpgebied en legt zich toe op smart industries. Het aantrekken van jong talent is van groot belang om smart industries nu en in de toekomst verder mogelijk te maken. Daarnaast zorgt jong talent er mede voor dat de leefbaarheid van het gebied in stand wordt gehouden. Om jong talent te boeien en te binden, moeten we weten waar jongeren behoefte aan hebben. Daarom heeft Jongwerkt een onderzoek uitgevoerd naar de behoeften van jongeren in de arbeidsmarkt. Dit onderzoek is mede mogelijk gemaakt door een bijdrage van het Rabobank Coöperatiefonds. Aanpak onderzoek Tussen september 2015 en mei 2016 heeft Jongwerkt de behoeften van jongeren in een veranderende arbeidsmarkt onderzocht. Hiervoor hebben wij gesprekken gevoerd met jongeren, bedrijven, overheden, onderwijsinstellingen en organisaties (zie lijst in bijlage 1). Bovendien hebben we ons verdiept in trendrapporten en verschillende onderzoeken van lecturer S. Corporaal, waaronder Aantrekkelijke Banen en Organisaties voor Jonge Baanzoekers (Corporaal, S., Van Riemsdijk, M.J., Kluijtmans, F. en van Vuuren, T. Tijdschrift voor HRM 3, 2012).

2 Aanvullend op de onderzoeksopzet hebben we de Euro Forum Eyes conferentie bezocht in Brussel op 6 november Ook waren we aanwezig bij het Landelijk Congres Bevolkingsdaling in Ulft op 10 december 2015, onderdeel werkgelegenheid voor jongeren in krimpregio s. De onderzoekers zijn Marijn Struik, Marie Baartmans en Hetteke Videler. Alle drie de onderzoekers hebben een universitaire opleiding afgerond. Marijn en Marie zijn de doelgroep (jong talent tot en met 30 jaar), Hetteke heeft veel ervaring in werken met de doelgroep. Alle drie werken in de Achterhoek en hopen dat veel meer jong talent de Achterhoek in de toekomst weet te vinden. maar door de economische crisis minder en later zichtbaar geworden dan verwacht. Met name in de ICT, de techniek en zorg is de kentering op de arbeidsmarkt zichtbaar. Voor deze sectoren geldt dat werkgevers vaak lang zoeken naar invulling van een vacature, als dat al lukt. Uitkomsten onderzoek Arbeidsmarkt De arbeidsmarkt verandert. De oorzaak van deze verandering is voor een deel demografisch van aard: de grote generatie uit de babyboom tijd stroomt uit de arbeidsmarkt. De generatie die nu afstudeert, is kleiner in omvang dan de hoeveelheid uitstromers: jong talent is dus schaars ten opzichte van de arbeidsplekken die vrij komen. Deze trend is al langer aan de gang, In de Achterhoek kunnen jongeren kiezen uit een ruim aanbod MBO opleidingen en één HBO opleiding. Voor meer aanbod op HBO niveau, of voor aanbod op universitair niveau moeten jongeren buiten de regio studeren. Veel jongeren kiezen er dan ook voor om buiten de regio te wonen, in hun studiestad. De eerste werkplek is vaak in de regio van de studiestad, of in een gebied dat veel kansen biedt op de arbeidsmarkt. In de ICT en technische sector liggen die kansen met name in de regio s Eindhoven, Twente en Randstad. Jong talent Uit gesprekken met jongeren in en buiten de Achterhoek blijkt dat er een tweedeling is wat betreft hun uitgangspunten. Enerzijds kiest een deel van de jongeren bewust voor de regio Achterhoek (vanwege partner, roots, familie/ vrienden). Zij ervaren dat er geen of een minder interessant werkaanbod is, maar gaan uit van hun gewenste vestiging in de Achterhoek. Voor een

3 ander deel geldt dat het arbeidsmarktaanbod het uitgangspunt is. Het werkaanbod in andere regio s sluit beter aan op hun behoeften dan het aanbod van werk in de Achterhoek. In regio s als Twente en Eindhoven is bijvoorbeeld veel meer verschillend aanbod en daardoor meer perspectief op de ontwikkeling die het jong talent wil maken. Uit gesprekken met jongeren, bij het Krimpcongres en in Brussel bleek dat jongeren die eenmaal weg zijn uit de streek, niet snel terugkeren. De wens om terug te gaan naar de geboortegrond kan groot zijn, maar de vestigingsplaats van het jong talent is vaak de plek waar de eerste baan wordt gevonden. Een verhuizing daarna, betekent over het algemeen werk vinden voor beide partners. Wat is een aantrekkelijk arbeidsmarktaanbod voor jong talent? Dat verschilt per jongere, maar heeft een aantal kenmerken. Jong talent is zich bewust dat het kan kiezen. Daarom kiezen ze voor werkgevers en werkplekken die passen bij de ontwikkeling die zij wensen door te maken. Vaak is er een groot bewustzijn op de ontwikkeling die ze willen maken. Een belangrijk deel van het jong talent wil bij verschillende werkgevers met goede begeleiding een aantal jaren aan de slag, voordat zij kiezen voor één werkgever. 2. De wensenlijst van jong talent verschilt o.a. naar opleidingsniveau 3. Jong talent trekt jong talent aan 4. Er wordt veel over jong talent gepraat, maar de groep wordt weinig betrokken bij het creëren van oplossingen De wensen van jong talent verschillen naar opleidingsniveau, maar kunnen getoetst worden bij werkgevers. Met een onderzoek kan een werkgever inzicht krijgen in hoeverre hij jong talent tot bloei kan brengen. Jongwerkt ontwikkelt hiervoor een online tool. Werkgevers In de Achterhoek hebben we diverse grote, iconische werkgevers. Een klein deel daarvan, in sectoren buiten smart industries, heeft geen moeite met het vinden van personeel. In de technische- en de ICT hoek, blijken er bij bedrijven vaak wel onvervulbare vacatures te bestaan. Gemeenten vormen een bijzondere groep werkgevers. Gemeenten kennen vaak een hoge gemiddelde leeftijd van het personeelsbestand. Tegelijkertijd zijn er niet veel vacatures. Toch leeft bij alle gemeenten op bestuurlijk niveau het idee dat er wat moet gebeuren om aantrekkelijk te worden voor jong talent. Saxion Hogeschool doet langjarig onderzoek naar de wensen van jong talent op de arbeidsmarkt. Belangrijke uitkomsten van dit onderzoek zijn: 1. Jong talent spreekt vaak niet de taal die in vacatures staat Uit gesprekken met bedrijven met moeilijk vervulbare vacatures, blijkt dat ze vaak zich niet bewust zijn van de ontwikkeling op de arbeidsmarkt. Ze denken dat ze moeite hebben met het vinden van jong talent doordat er geen

4 HBO of universitaire opleidingen in de streek zijn. Of ze vinden het gek dat jongeren niet actiever zoeken naar in deze regio. Deze bedrijven werven zonder rekening te houden met de wensen van jong talent. Dat idee, dat je je wervingsstrategie en je werkaanbod afstemt op de behoeften van jong talent, is ook vaak onbekend. Enkele gespecialiseerde high-tech bedrijven onderkennen het probleem op de arbeidsmarkt. Zij geven aan dat het niet kunnen vinden van voldoende jong talent de grootste bedreiging is voor het voortbestaan van de onderneming. Ze ervaren ook dat ze deze bedreiging niet zonder samenwerking met anderen kunnen oplossen. Sommige van deze kleinere bedrijven geven aan zich te willen vestigen in een andere streek als de situatie niet binnen twee jaar verandert. Bedrijven buiten de Achterhoek, in de smart hub regio s Enschede en Eindhoven onderkennen de problematiek in krimpregio s en de kanteling van de arbeidsmarkt. In beide gebieden ontstaat samenwerking tussen werkgevers, om zo een aantrekkelijk arbeidsmarktaanbod aan jong talent te kunnen doen, zo geven bedrijven aan. Overigens zien ondernemers uit Enschede en Eindhoven de Achterhoek niet als concurrent op het gebied van het vinden van jong talent. Organisaties Verschillende organisaties werken op het gebied van de arbeidsmarkt in de Achterhoek. Denk hierbij aan de Regio Achterhoek, POA, het WIC, Talententuin, innovatiehubs, et cetera. Deze organisaties zijn de afgelopen jaren de drijvende kracht geweest om jongeren in een moeilijke arbeidsmarkt aan werkervaring te helpen. Dat heeft zeker zijn vruchten afgeworpen. De nieuwe verhouding op de arbeidsmarkt, waarbij jong talent kan selecteren waar ze willen werken, wordt door de regio Achterhoek nog niet of onvoldoende onderkend. Met de Regio Achterhoek zijn veel gesprekken gevoerd over dit onderwerp. De regio zet zich in op profilering

5 als smart industries gebied, echter de regio Achterhoek vindt het niet nodig om te investeren in jong talent dat toch wel aan een baan komt. Het POA Achterhoek onderkent de kanteling op de arbeidsmarkt wel. Het vraagt om een andere werkwijze van deze organisatie, en het POA is die volop aan het verkennen. Jongwerkt werkt daarin nauw samen met het POA. Het WIC en de innovatiehubs richten zich op het boeien en binden van studenten. Dat is een belangrijke stap in het boeien en binden van jong talent. De stap erna, het vinden van passend werk voor jong talent, wordt door deze organisaties niet vormgegeven. Conclusies Uit het onderzoek is gebleken dat de arbeidsmarkt verandert. Jong talent is schaars in sectoren die te maken hebben met smart industries. De wensen van jong talent om zich ergens te vestigen zijn bekend. Een deel van de werkgevers en van de maatschappelijke organisaties is zich nog onvoldoende bewust van de kanteling op de arbeidsmarkt. Vervolgstappen Voor Jongwerkt zijn er twee logische vervolgstappen n.a.v. het onderzoek. 1. Een methode ontwikkelen voor werkgevers en regio s om duidelijk inzichtelijk te maken wat ze moeten doen om een aantrekkelijke werkgever te zijn voor jong talent. Een aantal van de uitkomsten kunnen werkgevers helpen een beter aanbod te doen, en een deel van de uitkomsten kunnen op regioniveau worden opgepakt. Met deze inzichten kunnen werkgevers in de Achterhoek en andere krimpregio s een aantrekkelijk arbeidsmarktaanbod ontwikkelen voor jongeren! 2. Het ontwikkelen van een traineetraject, afgestemd op de wensen en behoeften van jong talent. Jongwerkt is met beide vervolgstappen begonnen. De ontwikkeling van de methode is op gang. De methode wordt een benchmark, zodat werkgevers kunnen zien hoe aantrekkelijk zij zijn voor jong talent ten opzichte van andere, vergelijkbare werkgevers. De verdere ontwikkeling van deze benchmark vraagt nog om een investering. Voor het traineetraject heeft Jongwerkt een partner gevonden in Olympia Uitzendbureau. Op verzoek van de Regio Achterhoek hebben we een subsidieaanvraag gedaan. De subsidieaanvraag betrof het opzetten van een Achterhoekbreed traineetraject, vanuit de gemeten wensen van jong talent. De gevraagde subsidie is een opstartsubsidie, na de start kan het project zichzelf betalen. Deze subsidieaanvraag is afgewezen zonder toelichting. Bij navraag leek de aanleiding te zijn dat de regio ervan uitgaat dat talentvolle jongeren zelf wel aan de slag komen. Het POA heeft toegezegd mee te blijven helpen om subsidie te vinden. Ook zijn gesprekken met de provincie gevoerd en vervolggesprekken gepland.

6 Bijlage 1. Partijen die we hebben gesproken voor het onderzoek Jongeren JongAchterhoek Studenten HAN Individuele jongeren Onderwijsinstellingen Hogeschool van Arnhem en Nijmegen (HAN) Saxion Hogeschool Graafschap College Bedrijven* Goma JAWA Nedap Kramp VWDK Notarissen FrieslandCampina Feestfabriek Niice Olympia Uitzendbureau Sterk! Organisaties VNO-NCW Midden Rotaryclub Zutphen ICER ACT WIC LEADER Achterhoek Smart Achterhoek Platform LACH Achterhoek Werkt! Platform Onderwijs Arbeidsmarkt Achterhoek Overheden Gemeente Doetinchem Gemeente Aalten Gemeente Winterswijk Gemeente Oude IJsselstreek Gemeente Bronckhorst Regio Achterhoek Provincie Gelderland Euregio * De bedrijven buiten de regio Achterhoek willen niet bekend worden gemaakt, omdat dit hun positie op de arbeidsmarkt kan beïnvloeden. Dit geldt ook voor enkele high-tech bedrijven binnen de Achterhoek. Stichting Jongwerkt +31 (0) info@jongwerkt.nl