Ernstige arbeidsongevallen

Transcriptie

1 Ernstige arbeidsongevallen Wetgeving en vastgestelde knelpunten Ir. Werner Keppens 1 INHOUD 1. Waarom deze wetgeving over EAO 2. Definitie ernstig arbeidsongeval 3. Aangifte van een arbeidsongeval 4. Onderzoek van een ernstig arbeidsongeval 5. Behandeling van ernstige arbeidsongevallen door TWW 6. Vastgestelde knelpunten 2 1

2 1. Waarom deze wetgeving over EAO A a n ta l a rb e id s o n g e v a lle n Totaal aantal ongevallen Aantal zeer ernstige ongevallen T o t a a l a a n t a l o n g e va lle n A a n t a l z e e r e rn s t ig e o n g e va lle n (d o d e lijk e o n g e va lle n e n o n g e va lle n m e t b lijve n d e o n g e s c h ik t h e id ) L in e a ir (A a n t a l z e e r e rn s t ig e o n g e va lle n (d o d e lijk e o n g e va lle n e n o n g e va lle n m e t b lijve n d e o n g e s c h ik t h e id )) L in e a ir (T o t a a l a a n t a l o n g e va lle n ) 4 2

3 Wat leert ons de internationale praktijk? INTERNATIONALE PRAKTIJK LEERT DAT(3) VELE LESSEN NIET GETROKKEN WORDEN! VELE LESSEN AAN DE OPPERVLAKTE BLIJVEN STEKEN! VELE LESSEN WORDEN GETROKKEN, MAAR WORDEN NIET DOORGEGEVEN OF ZELFS VERGETEN! ANALYSE? GRONDIGHEID? SYSTEMATIEK?, BORGING? SPIJTIG! MAAR. LESSONS NOT LEARNED FROM ACCIDENTS 5 Conclusie vanuit de Belgische statistiek van Arbeidsongevallen + = Aantal zakt - = Ernst stijgt dus FOCUS OP ERNSTIGE Arbeidsongevallen 6 3

4 Hefbomen: AO moeten gebruikt worden als trigger voor het dynamisch risicobeheersingssysteem Ondersteuning van bestaande deskundigen (IDPB / EDPB) Gerichte en betere inspectie 7 2. Definitie ernstig arbeidsongeval 8 4

5 Definitie EAO Welzijnswet Art. 94bis 1 EAO : een ongeval dat zich voordeed op de arbeidsplaats zelf en dat wegens zijn ernst een grondig specifiek onderzoek vereist met het oog op het treffen van preventiemaatregelen die herhaling moeten vermijden (inclusief ongevallen op de weg wanneer weg = arbeidsplaats, dus werk-werk verkeer ) 9 Definitie ernstig arbeidsongeval Een EAO is : - hetzij een dodelijk ongeval, - hetzij een ongeval dat voldoet aan volgende criteria : Afwijkende gebeurtenis volgens bijlage I, of Bij afwijkende gebeurtenis betrokken voorwerp volgens bijlage II EN - Blijvend letsel of - Tijdelijk letsel volgens bijlage III 10 5

6 Bijlage I (art. 26 4, 2 ): Afwijkende gebeurtenis als gevolg van: Elektrische storing, explosie, brand (codes 10 tot 19) Overlopen, kantelen, lekken, leeglopen, verdampen, vrijkomen (codes 20 tot 29) Breken, barsten, glijden, vallen, instorten van het betrokken voorwerp (codes 30 tot 39) Verlies controle over een machine, vervoer- of transportmiddel, handgereedschap, voorwerp (codes 40 tot 44) Vallen van personen van hoogte (code 51) Gegrepen of meegesleept te worden door een voorwerp of de vaart daarvan (code 63) 11 Bijlage II (art. 26 4, 2 ): Bij de afwijkende gebeurtenis betrokken voorwerp: Steigers of bovengrondse constructies (codes tot 02.99) Graafwerken, sleuven, putten, onderaardse gangen, tunnels of ondergrondse wateromgeving (codes 03.01, 03.02, 03.03) Installaties (codes tot 04.99) Machines of toestellen (codes tot 05.99; tot 07.99; tot 10.99) Systemen voor gesloten of open transport en opslag (codes tot 11.99; en 14.11) Voertuigen voor transport over land (codes tot 12.99) Chemische stoffen, explosieven, radioactieve stoffen, biologische stoffen (codes tot 15.99; en 19.03) Veiligheidssystemen en veiligheidsuitrusting (codes tot 16.99) Wapens (code 17.05) Dieren, micro-organismen, virussen (codes 18.03, en 18.05) 12 6

7 Bijlage III (art. 26 4, 2, b): Soort letsels: Vleeswonden met verlies van weefsel met meerdaagse AO (code 013*) Botbreuken (codes 020 tot 029) Traumatische amputaties (verlies van ledematen code 040) Afzettingen (code 041*) Schuddingen en inwendige letsels die in afwezigheid van behandeling levensbedreigend kunnen zijn (code 053*) Schadelijke effecten van elektriciteit met meerdaagse AO (code 054*) Brandwonden met meerdaagse AO of chemische of inwendige verbrandingen of bevriezingen (code 060 tot 069) Acute vergiftigingen (codes 071 en 079) Verstikkingen en verdrinkingen (codes 081 tot 089) Effecten van straling (niet thermische) met meerdaagse AO (code 102) 13 Beslissingstabel EAO BESLISSINGSTABEL EAO (minimumcriteria) GEVOLGEN ONGEVAL BIJLAGE 1 BIJLAGE 2 BIJLAGE 3 EAO? DOOD JA BLIJVENDE LETSELS JA JA BLIJVENDE LETSELS JA JA TIJDELIJKE LETSELS JA JA JA TIJDELIJKE LETSELS JA JA JA 14 7

8 Beslissingstabel EAO BESLISSINGSTABEL EAO (minimumcriteria) GEVOLGEN ONGEVAL BIJLAGE 1 BIJLAGE 2 BIJLAGE 3 EAO? ZEAO DOOD JA JA BLIJVENDE LETSELS JA JA BLIJVENDE LETSELS JA JA JA JA TIJDELIJKE LETSELS JA JA JA TIJDELIJKE LETSELS JA JA JA 15 Beslissingsmatrix EAO A r b e id s o n g e v a l o p d e a r b e id s p la a t s? ja D o d e lijk a r b e id s o n g e v a l? j a E r n s t ig a r b e i d s - o n g e v a l B lijv e n d le t s e l? ja ja A f w ijk e n d e g e b e u r t e n is u it B ijla g e 1? j a B e t r o k k e n v o o r w e r p u it B ijla g e 2? T ijd e lijk le t s e l u it B ijla g e 3? j a G e e n e r n s t i g a r b e id s o n g e v a l Microsoft Word-document 16 8

9 A r b e id s o n g e v a l o p d e a r b e id s p la a t s? ja D o d e lijk a r b e id s o n g e v a l? j a ZEER E r n s t ig a r b e i d s - o n g e v a l B lijv e n d le t s e l? ja ja A f w ijk e n d e g e b e u r t e n is u it B ijla g e 1? j a B e t r o k k e n v o o r w e r p u it B ijla g e 2? T ijd e lijk le t s e l u it B ijla g e 3? j a G e e n e r n s t i g a r b e id s o n g e v a l Aangifte van een arbeidsongeval 18 9

10 Electronische aangifte Werkgever Wetsverzekeraar Fonds voor arbeidsongevallen FOD WASO provinciale directie Aangifte van AO onmiddellijk IDPB en EDPB Doorsturen van omstandig of voorlopig verslag binnen de 10 dagen Geen directe aangifte aan FOD WASO, enkel aangifte via wetsverzekeraar of via elektronische aangifte (Uitzondering voor dodelijke ongevallen en eao met blijvende ongeschiktheid). Voor EAO wel doorsturen van omstandig of voorlopig verslag binnen de 10 dagen. AD TWW Directie Antwerpen Onmiddellijke melding van EAO aan FOD WASO Werkgever IDPB en EDPB Wetsverzekeraar onmiddellijk Fonds voor arbeidsongevallen FOD WASO provinciale directie Art. 27 van het KB van 27 maart 1998 betreffende het beleid inzake het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk dodelijk arbeidsongevalongeval ernstig arbeidsongeval met blijvende ongeschiktheid AD TWW Directie Antwerpen

11 4. Onderzoek van een ernstig arbeidsongeval 21 Ernstige Arbeidsongevallen Wij kunnen slechts leren uit ongevallen als wij de juiste en voldoende lessen trekken ongeval goed analyseren de lessen verspreiden en onthouden een goede systematiek onderhouden binnen het bedrijf collectief geheugen opbouwen en onderhouden AD TWW Directie Antwerpen

12 Wat verwacht de regelgever? Preventie in de eerste plaats (Voorkomen is beter dan genezen!) Zeker bij ERNSTIG Arbeidsongeval (genezen is soms moeilijk) Juiste Lessen trekken = een goede analyse (De ezel en de tweede keer!) (Doe het goed van de eerste keer!) Iedereen betrekken (rol van het Comité niet vergeten) Voldoende competentie,tijd besteden en info verzamelen Niet alleen primaire maar ook secundaire oorzaken vinden En de juiste secundaire oorzaken! Effectieve maatregelen definiëren Iedereen betrekken (rol van het Comité niet vergeten) Maatregelen moeten een herhaling van het gebeurde kunnen vermijden De maatregelen ook uitvoeren (Geen woorden maar daden) Correct actieplan (juiste omschrijving,uitvoerder eenduidig benoemd, streefdatum) Opvolgingssysteem AD TWW Directie Antwerpen Ongevallenonderzoek als preventie-instrument Een arbeidsongeval, hoe klein ook, is een signaal dat er iets mis loopt in het bedrijf. Elk ongeval verdient dus de nodige aandacht. Elk ongeval heeft meerdere oorzaken. Het is belangrijk al de oorzaken op te sporen en de relaties te onderzoeken. De oorzaken kunnen als volgt worden ingedeeld: primaire oorzaken (machines, producten, omgevingsfactoren ) secundaire oorzaken (organisatie, opleiding, arbeidsrelaties ) tertiaire oorzaken (oorzaken die liggen bij derden in ruime zin) DUS : steeds voldoende diepgaand onderzoek! 24 12

13

14 Verslaggeving wat is een omstandig verslag? (KB Beleid, art. 26 2) Omstandig verslag = Verslag bevoegde preventiedienst(en) + Aanvullingen door de werkgever 27 Verslag v/d bevoegde preventiedienst (KB Beleid, art. 26 2) 1. de identificatie v/d slachtoffers en hun werkgevers 2. de gedetailleerde beschrijving v/d plaats v/h ongeval 3. de gedetailleerde omschrijving v/d omstandigheden v/h ongeval (inclusief beeldmateriaal) 4. de vastgestelde primaire, secundaire, tertiaire en eventuele verdere oorzaken 5. de aanbevelingen v/d IDPB/EDPB om herhaling v/h ongeval te vermijden 6. de identificatie v/d betrokken (rechts)personen en hun bevoegde IDPB/EDPB s 7. de identificatie v/d opsteller(s) v/h verslag 8. de identificatie v/d personen aan wie een afschrift v/h verslag is toegezonden 28 14

15 Aanvullingen door de werkgever (KB Beleid, art. 26 2) De beslissingen i.v.m. de te nemen maatregelen om herhaling van gelijkaardige ongevallen te vermijden Het actieplan, bevattende de termijnen binnen welke de maatregelen toegepast zullen zijn en de verantwoording van deze termijnen Het advies van het Comité PB of de syndicale delegatie over de oorzaken die aan de basis liggen v/h EAO en over de maatregelen die zijn voorgesteld om herhaling ervan te vermijden DUS : HANDTEKENING WERKGEVER VERPLICHT! Zeker niet klakkeloos verslag IDPB of EDPB op post doen! 29 Bijzondere EAO en in Wet (1) Art. 94ter 2 geeft een procedure voor ongevallen op een arbeidsplaats waarbij meerdere (rechts)personen betrokken zijn, zoals: ondernemingen van buitenaf ( derden ) uitzendkrachten tijdelijke of mobiele bouwplaatsen 30 15

16 Bijzondere EAO en in Wet (2) Principe : alle betrokken werkgevers/personen zijn samen verantwoordelijk voor de uitvoering v/h ongevallenonderzoek en het nemen van preventiemaatregelen, dus: in principe slechts één enkel verslag tenzij verschillende visies of belangen opvoedende taak van grotere werkgevers (incl. uitzendbureau s) t.o.v. kleinere - wegwijzer in reglementering vooraf praktische afspraken over onderzoek, verslag en verdeling kosten afspraken opnemen in overeenkomsten, dus alle procedures werken met derden enerzijds, en overeenkomsten tussen bouwdirecties belast met uitvoering en (onder)aannemers zijn te herzien! Samenwerking tussen uitzendbureau en gebruiker Behandeling van ernstige arbeidsongevallen door TWW 32 16

17 Actie TWW na vaststelling EAO: de hoofdlijnen Onmiddellijke melding ongeval Onmiddellijke melding ernstig ongeval neen Ernstig? Administratieve afhandeling Inspecteur ter plaatse en bevestigen van afspraken ja ja Openen van nieuw dossier Dodelijk? neen Blijvend ongeschikt? ja Direct ter plaatse? ja Inspecteur ter plaatse bevestiging afspraken Brief aan WG/gebruiker en interimkantoor neen neen Brief aan WG/gebruiker en interimkantoor 33 Behandeling EAO door TWW (1) Bij onmiddellijke aangifte van dodelijk ongeval (= ZEAO) Inspecteur gaat ter plaatse voor onmiddellijke vaststellingen (geen uitgebreid onderzoek) (stapt niet af bij verkeersongeval) Desgevallend schriftelijke bevestiging van de gemaakte afspraken Uitgebreid onderzoek door IDPB of EDPB op vraag werkgever (cfr. KB) Binnen 10 dagen (voorlopig) verslag bij TWW-RD In geval voorlopig verslag wordt termijn omstandig verslag opgelegd in brief Administratieve evaluatie van verslag(en) door administratieve staf (controlelijsten) eventueel brief voor aanvullingen Technische evaluatie door inspecteur (controlelijst) eventueel brief voor aanvullingen Eventueel bijkomend onderzoek door inspecteur in onderneming met indien nodig opstellen van PJ (bij vraag van Parket zal zeker een autonoom onderzoek worden uitgevoerd) Afsluitende brief naar bedrijf 34 17

18 Behandeling EAO door TWW (2) Bij onmiddellijke aangifte van ongeval bijlage I of II met blijvende ongeschiktheid (= ZEAO) Directiehoofd beslist of inspecteur ter plaatse moet gaan voor onmiddellijke vaststellingen (geen uitgebreid onderzoek) (niet bij verkeersongeval) Desgevallend schriftelijke bevestiging van de gemaakte afspraken Uitgebreid onderzoek door IDPB of EDPB op vraag werkgever (cfr. KB) Binnen 10 dagen (voorlopig) verslag bij TWW-RD Indien voorlopig verslag wordt termijn omstandig verslag opgelegd in brief Administratieve evaluatie van verslag(en) door administratieve staf (controlelijsten) eventueel brieven voor aanvullingen Technische evaluatie door inspecteur (controlelijst) eventueel brief voor aanvulling Eventueel bijkomend onderzoek door inspecteur met indien nodig opstellen van PJ (bij vraag van Parket zal wellicht een autonoom onderzoek worden uitgevoerd) Afsluitende brief naar bedrijf 35 Behandeling EAO door TWW (3) EAO zonder (onmiddellijke) aangifte Uitgebreid onderzoek door IDPB of EDPB Binnen 10 dagen omstandig verslag bij TWW-RD Administratieve en technische evaluatie Aandacht voor EAO vanwege inspecteur tijdens normale inspectiebezoeken en aangepaste actie (grondige inspectie, waarschuwing, PJ, corrigerende maatregelen met regularisatietermijn ) Bij vaststelling herhaling nalatigheid bij EAO en nog strenger optreden (inspectie, waarschuwing, PJ, corrigerende maatregelen met regularisatietermijn, ) Geen enkele informatie over EAO: normaal niet meer mogelijk vanaf 1/01/2006 wegens melding vanwege FAO 36 18

19 Aanstelling van deskundige Bij herhaalde weigering om onderzoek te laten uitvoeren door IDPB of EDPB (wet art. 94ter 4) Bij gebrekkige samenwerking tussen de verschillende preventiediensten indien meerdere werkgevers betrokken zijn (KB art. Bij complexe omstandigheden: indien één of meerdere oorzaken of gevolgen van het ongeval zich situeren buiten de verhoudingen tussen de betrokken werkgevers Opmerking de deskundige moet onafhankelijk zijn van het betrokken bedrijf - direct of indirect (concurrentie) Problemen lijst van deskundigen, lastenboek deskundigen, procedure voor aanstelling 37 Immuniteit van de werkgever Art. 46, 1, 7 van de arbeidsongevallenwet voorziet dat de immuniteit van de werkgever kan ingetrokken worden indien deze werkgever de wetgeving zwaarwichtig heeft overtreden en daardoor de werknemers aan risico s heeft blootgesteld. Dit geldt enkel indien de bevoegde ambtenaren de werkgever hiervan schriftelijk heeft ingelicht met expliciete vermelding van: de vastgestelde gevaren, de vastgestelde overtredingen, de te nemen maatregelen, de opheffing van de immuniteit

20 6. Vastgestelde knelpunten 39 Opdracht wordt heel laat gegeven aan EDPB Onvolledige aangiftes en codes (moeilijk om te coderen) Inspectiediensten doen onderzoek als feiten achterhaald Andere parameters gebruikt door verschillende partijen (bv. blijvende ongeschiktheid) Nieuwe definitie ernstig arbeidsongeval? Opdrachtgever verplichten om onderzoek te doen? Weinig omstandige verslagen voor buitenlandse werknemers, opdrachtgever omstandig verslag laten maken? 40 20

21 Vragen? 41 21