Screenende coloscopie MDL
|
|
- Helena Verbeke
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Screenende coloscopie MDL
2
3 Inhoudsopgave Inleiding 4 Erfelijke of familiaire aanleg? 5 Gang van zaken onderzoekstraject 13 Bezoek I, MDL-verpleegkundige 13 Bezoek II, Coloscopie 13 Bezoek III, Uitslag 14 Ander onderzoek? 15 Vragen 17 3
4 Inleiding Dikke darm kanker is in Nederland één van de meest voorkomende soorten kanker. Ongeveer personen per jaar worden in ons land door deze ziekte getroffen. Dit betekent dat de gemiddelde Nederlander een risico van ongeveer 6% loopt ooit in zijn of haar leven deze ziekte te krijgen. De leeftijd waarop de meeste mensen dit krijgen ligt tussen de 50 en 70 jaar. Dikke darm kanker ontstaat vrijwel altijd uit een in aanleg goedaardige poliep. Poliepen veroorzaken in veel gevallen géén klachten. Actief onderzoek verrichten naar de aanwezigheid van poliepen en deze vervolgens verwijderen, kan denkelijk dus heel veel darmkanker voorkómen. Overigens krijgen veel meer mensen poliepen (tot 30% in de 70-er levensjaren) dan er ooit kanker krijgen. Er zijn verschillende methoden om te speuren naar eventuele aanwezigheid van poliepen in de dikke darm. De meest gebruikelijke en betrouwbare methode is vooralsnog het inwendig kijken in de dikke darm: de coloscopie. Het lijkt anno nu nog niet haalbaar de gehele bevolking door middel van dit onderzoek te screenen. Personen die een bovengemiddeld risico lopen om darmkanker te krijgen, proberen we echter wel te selecteren en screenend onderzoek aan te bieden. 4
5 Erfelijke of familiaire aanleg? Als dikke darm kanker vaker op relatief jonge leeftijd voorkomt binnen een familie, kan dit een aanwijzing zijn voor een erfelijke, ofwel genetische, aanleg. Hetzelfde geldt voor andere soorten kanker, die aan de dikke darmkanker gerelateerd zijn. Van alle personen die dikke darmkanker krijgen, krijgt 80 á 85 % dit zo maar. Er is dan geen aanwijzing voor een factor die in aanleg aanwezig is. Ongeveer 15 á 20% van de personen met dikke darmkanker heeft een genetische of familiaire aanleg hiervoor. Juist hún familieleden kunnen baat hebben bij screenend onderzoek naar eventueel vóórkomen van poliepen. Deze poliepen kunnen voorlopers zijn van darmkanker. Bij een deel van deze familiaire kankervormen is een afwijking in ons erfelijkheidsmateriaal bekend en na te speuren. Hierdoor kan bij een patiënt vastgesteld worden of hij of zij een aandoening heeft, waarbij verhoogd risico bestaat voor het krijgen van dikke darmkanker. Het onderzoek wordt gedaan door een klinisch geneticus, ofwel een specialist in erfelijke aandoeningen. Dit onderzoek bestaat nog (nog) niet voor alle vormen van familiaire dikke darmkanker. Wellicht is dit in een later stadium mogelijk. Wellicht wordt duidelijk dat er geen sprake is van erfelijke aanleg. Zo kan een leefgewoonte, die familieleden met elkaar delen of gedeeld hebben, groter risico op kanker geven. Dit verklaart het gebruik van de begrippen erfelijk en familiair naast elkaar. Het Verwijsproject coloscopie biedt aan huisartsen de mogelijkheid om personen zónder darmklachten (in de leeftijd 45 jaar), maar met een familiehistorie van dikke 5
6 darmkanker of met één familielid met dikke darmkanker op relatief jonge leeftijd (< 50 jaar), te screenen op dit ziektebeeld. In praktische zin betekent dit voor u dat u allereerst een bezoek brengt aan onze Maag-darm-lever (MDL) verpleegkundige. Zij brengt uw persoonlijke ziektegeschiedenis, uw medicijngebruik en andere zaken over uw persoonlijke gezondheid in kaart. Vervolgens bekijkt zij, samen met u, uw familiestamboom: ouders, grootouders, broers en zussen en eventueel uw en hun kinderen. Een structuur voor het invullen van deze stamboom krijgt u meegestuurd. Zie bijlage 1 in het midden van dit boekje. Het is belangrijk om te proberen zo goed mogelijk na te gaan wat er binnen uw familie (nog) bekend is aan met name kwaadaardige ziekten. Probeer zo exact mogelijk te achterhalen welke ziekte het betrof en op welke leeftijd het betreffende familielid ziek werd. Met name de grens van 50 jaar is een hele magische. Het ontstaan van dikke darm kanker bij mensen onder de 50 jaar heeft onze speciale aandacht. Bij stamboomstudie gaat het vaak over ziekte bij grootouders en hun broers of zussen, die er allang niet meer zijn. Toch kan het voor u, uw broers of zussen, en eventueel uw kinderen van groot belang zijn zorgvuldig onderzoek te doen naar wat er nog bekend is in de familie. Met leverkanker wordt meestal bedoeld kanker, die naar de lever is uitgezaaid. Welke ziekte was dan de primaire kanker? Maagdarm kanker bestaat niet. De aandoening zit of in de maag of in de (dikke) darm. Aandoeningen bij familieleden waarover onduidelijkheid bestaat, worden niet meegenomen in de familiestamboom. Hoe zekerder we nog iets weten, hoe beter. Misschien is er nog een ouder familielid die u kan helpen. 6
7 Het formulier spreekt redelijk voor zich (zie bijlage 1): vrijwel in het midden treft u beide ouders aan daarnaast hun eventuele broers en zusters de regels erboven betreffen een eerdere generatie: uw grootouders van vaders en moeders zijde de onderste regels zijn voor uw eventuele broers en zussen. Bij alle personen treft u de volgende regels aan: ziekte vastgesteld op welke leeftijd overleden? Zo ja op welke leeftijd waaraan Het meest relevant is uiteraard een bekende, kwaadaardige ziekte. We denken met name aan: dikke darmkanker baarmoeder kanker (niet baarmoeder halskanker) maag- of dunne darmkanker hersentumoren kanker van urinewegen kanker van talgklieren (zeer zeldzaam) alvleesklierkanker ureter kanker Deze tumoren kunnen ook nog in combinatie voorkomen. Als iemand uit een familie één aandoening heeft, bestaat een verhoogd risico op één van de andere genoemde tumoren. Overigens hoeft dit niet altijd het geval te zijn. 7
8 De volgende websites kunt u betrouwbare informatie vinden over (erfelijke)darmkanker:
9
10 Poli Interne Geneeskunde / MDL Famlie Stamboom Gaarne vermelden wat bekend is aan vormen van kanker, met name dikke darmkanker, maagkanker, dunnedarmkanker, leveruitzaaiing. Indien bekend ook: baarmoederkanker, kanker van de urinewegen, kanker van de talgklieren, alvleesklierkanker, hersentumor. Voor de mogelijkheid van erfelijke kanker is met name ook de leeftijd, waarop de diagnose kanker is vastgesteld van belang. naam: geboortedatum: vader van vader moeder van vader ziekte vastgesteld op welke leeftijd overleden? zo ja op welke leeftijd waaraan oom/tante oom/tante vader ziekte vastgesteld op welke leeftijd overleden? zo ja op welke leeftijd waaraan Broers/Zusters : broer/zus broer/zus broer/zus geboren datum jaar ziekte: vastgesteld op in leven jaar leeftijd ja/nee overleden? Familie Stamboom versie 3 jaar leeftijd
11 vader van moeder moeder van moeder moeder oom/tante oom/tante broer/zus broer/zus broer/zus broer/zus
12
13 Gang van zaken onderzoekstraject Bezoek I, MDL-verpleegkundige U bezoekt op de polikliniek voor maag-darm-lever (MDL) ziekten een MDL-verpleegkundige. Zij bespreekt nog met u wat in deze brochure uitgelegd wordt. Daarna neemt ze met u uw medische geschiedenis, medicijngebruik en eventueel rookgedrag door. Vervolgens neemt zij met u de familiestamboom door. Samen bekijkt u of er nog onzekerheden zijn binnen de familiehistorie en of het mogelijk is hier meer duidelijkheid over te krijgen. Tenslotte geeft ze uitleg over het onderzoek van de dikke darm. Het betreft een kijkonderzoek ofwel een coloscopie. Afspraken hiervoor zijn dan al gemaakt. Het boekje over de coloscopie, met daarin informatie over laxeren, is dan al in uw bezit. Bezoek II, Coloscopie Volgens afspraak vindt dit onderzoek plaats door een arts van de afdeling maag-darm-leverziekten; een MDL-arts. Na afloop van deze scopie vertelt de verpleegkundige van de afdeling dagopname in het kort de resultaten van het onderzoek. Een uitgebreid gesprek hierover is op dat moment niet mogelijk. U bent gewoon niet helder genoeg door het zogenaamde roesje wat u gehad heeft voor de scopie. 13
14 Bezoek III, Uitslag Na u bezoek aan de MDL-verpleegkundige, maakt u een afspraak bij een MDL-arts voor het bespreken van de uitslag van de coloscopie. Deze MDL-arts geeft eventueel ook de uitslag van het weefselonderzoek, voor zover er poliepen gevonden en verwijderd zijn tijdens de scopie. Tevens heeft hij van tevoren uw familiestamboom bestudeerd. Op basis van alle bevindingen bij elkaar geeft de arts advies over eventueel vervolgonderzoek en informatie over de gebruikelijke periode die ervoor staat. Tevens laat de specialist u weten of het zinvol is u te verwijzen naar een specialist in erfelijke aandoeningen, een klinisch geneticus. Hiertoe worden zonodig afspraken gemaakt. Een van de klinisch genetici van het UMC Utrecht houdt op gezette tijden spreekuur in het St Jansdal, op de polikliniek kindergeneeskunde. U kunt daar als volwassene eventueel naar verwezen worden. Mochten er nog onduidelijkheden zijn, dan kan het nodig zijn verder speurwerk te verrichten binnen de familie. Zo kan het voorkomen dat bij een naast familielid van u gegevens nagevraagd worden, als deze persoon daarmee instemt. Tenslotte zal een brief met een samenvatting van al uw gegevens naar uw huisarts gezonden worden, zodat ook deze op de hoogte is van alles wat besproken is en wel of niet gevonden is. Voor zover voor u van toepassing, krijgt u op dit moment ook een afspraak voor een vervolg coloscopie. Er is een Landelijke richtlijn erfelijke tumoren, waarin wordt aangegeven wie met welke tussenpoos voor scopieonderzoek in aanmerking komt. 14
15 Ander onderzoek? Hebben we het over specifiek onderzoek, dan gaat het nog steeds over coloscopie-onderzoek. Vandaag de dag is dat nog de gouden standaard. Dit onderzoek is belastend: het is nodig van te voren te laxeren, het onderzoek is ongemakkelijk en soms zelfs pijnlijk, het kost u in de praktijk bij elkaar ongeveer twee dagen. Bovendien is er een klein risico op complicaties, al is dit klein. Het kan zijn dat tijdens dit onderzoek afwijkingen gemist worden. Wellicht komen er in de toekomst andere vormen van onderzoek beschikbaar, die makkelijker zijn voor u en minstens zo betrouwbaar. Bij iemand met een gemiddeld risico op kanker en voorstadia hiervan, is onderzoek naar bloedsporen in de ontlasting waarschijnlijk geschikt. Het is een relatief makkelijk onderzoek. Indien bloedsporen worden aangetoond, volgt een scopie. Bij mensen met een hoger risico op darmkanker wordt dit onderzoek niet erg geschikt geacht. Radiodiagnostisch onderzoek met CT-scan en zogenaamde virtuele coloscopie bestaat al. Nadeel hiervan is dat van te voren ook gelaxeerd moet worden. Ook kunnen kleine poliepen hiermee eerder gemist worden. Grotere poliepen kunnen weer reden zijn om alsnog een scopie te doen. Bij radiodiagnostisch onderzoek kan een bolletje ontlasting in de darm op een poliep lijken. Bij herhaald onderzoek eens in de zoveel jaar moet rekening gehouden moeten worden met de belasting van röntgenstralen op het lichaam (stralenbelasting). 15
16 MRI onderzoek kent geen stralenbelasting en zal in de toekomst wellicht in staat blijken weefsel en ontlasting in de darm van elkaar te onderscheiden. Er is dan dus geen sprake van stralenbelasting en geen noodzaak tot laxeren. Het speuren naar afwijkend DNA-materiaal in de ontlasting kan ook interessant zijn. Dit kan tegenwoordig al wel, maar is nog te weinig gevoelig en te weinig specifiek voor dagelijks gebruik. Het kan zijn dat dit onderzoek ook duur en tijdrovend is. Het scopie onderzoek zelf is zoals gezegd nog niet optimaal. Er kunnen kleine poliepen over het hoofd gezien worden, zo blijkt uit onderzoek waarin personen twee scopieën achtereen ondergaan door twee verschillende artsen. Het onderzoek kent een heel klein risico op complicaties, zoals perforatie en bloeding. Ook hier wordt uiteraard uitvoerig gezocht naar verbetering. Het is de bedoeling dat de voorbereiding op het onderzoek gemakkelijker en net zo effectief wordt, met een zo optimaal mogelijk onderzoeksresultaat. 16
17 Vragen Heeft u vragen over dit onderzoek, neemt u dan contact op met de MDL verpleegkundige: Mw. Trude Lugard Telefoon (0341) Ma en do van uur 17
18 18
19 Uitgave: Patiëntencommunicatie Harderwijk, december 2013 CAZ IN
20 Ziekenhuis St Jansdal Wethouder Jansenlaan DG Harderwijk Postbus AC Harderwijk Telefoon (0341)
Dikke darmpoliepen. MDL-centrum IJsselland Ziekenhuis. www.mdlcentrum.nl
Dikke darmpoliepen MDL-centrum IJsselland Ziekenhuis www.mdlcentrum.nl Inhoudsopgave 1. Wat zijn darmpoliepen? 2 2. Darmpoliepen en darmkanker 2 3. Wat kunnen de klachten zijn bij dikke darmpoliepen? 3
Nadere informatieFamiliaire Adenomateuze Polyposis (FAP) Informatie over het ziektebeeld
Familiaire Adenomateuze Polyposis (FAP) Informatie over het ziektebeeld Wat is FAP? Familiaire adenomateuze polyposis (FAP) is een erfelijke ziekte die zich kenmerkt door het ontstaan van honderden poliepen
Nadere informatieAls er bloed in uw ontlasting is gevonden
Als er bloed in uw ontlasting is gevonden januari 2014 2 3 Als er bloed in uw ontlasting is gevonden U heeft meegedaan aan het proefbevolkingsonderzoek darmkanker. De uitslag is dat er bloed in uw ontlasting
Nadere informatieDeze folder bevat informatie over het Lynch-syndroom. Het beschrijft:
Lynch-syndroom Deze folder bevat informatie over het Lynch-syndroom. Het beschrijft: Wat Lynch-syndroom is. Hoe het Lynch-syndroom te herkennen is. Wat te doen als het Lynch-syndroom is vastgesteld. Wat
Nadere informatieFamiliaire Adenomateuze Polyposis (FAP) Informatie over het ziektebeeld
Familiaire Adenomateuze Polyposis (FAP) Informatie over het ziektebeeld Wat is FAP? Familiaire adenomateuze polyposis (FAP) is een erfelijke ziekte die zich kenmerkt door het ontstaan van honderden poliepen
Nadere informatieErfelijkheid & Borstkanker
Erfelijkheid & Borstkanker Borstkanker komt veel voor en heeft meestal geen erfelijke oorzaak. Bij 5 tot 10% is een erfelijke aanleg de oorzaak van de ziekte. Deze aanleg wordt door de vader of moeder
Nadere informatieBevolkingsonderzoek darmkanker
Bevolkingsonderzoek darmkanker 2014 Bevolkingsonderzoek darmkanker In deze folder leest u meer over het bevolkingsonderzoek darmkanker en wat dit voor u kan betekenen. Waarom een bevolkingsonderzoek? Darmkanker
Nadere informatiePolikliniek Klinische Genetica Kanker en erfelijkheid
Polikliniek Klinische Genetica Kanker en erfelijkheid Polikliniek Klinische Genetica Kanker en erfelijkheid 1. Inleiding 3 2. Introductie 3 3. Kenmerken van erfelijke kanker 4 4. Het eerste gesprek 4 5.
Nadere informatieDikke-darmkanker. vrijdag 24 april 2015. Bas van Balkom MDL-arts
Dikke-darmkanker Bas van Balkom MDL-arts Inhoud Darmkanker en risicofactoren Lichamelijke klachten bij darmkanker Endoscopie (inwendig darmonderzoek) Vervolgonderzoeken Behandeling 2 Darmkanker 13.000
Nadere informatieHoe informeer ik mijn familie bij erfelijke of familiaire aanleg voor kanker?
Hoe informeer ik mijn familie bij erfelijke of familiaire aanleg voor kanker? Brochure voor patiënten en familieleden Inhoud 1. Inleiding 2. Erfelijke en familiaire kanker 3. Waarom familie informeren?
Nadere informatieHemochromatose (ijzerstapeling) in de familie
Hemochromatose (ijzerstapeling) in de familie Deze brochure is bedoeld als aanvulling op de gesprekken op bij de genetisch consulent en kan hier dus niet voor in de plaats komen. Algemene informatie wordt
Nadere informatieBevolkingsonderzoek darmkanker. Vervolgonderzoek in het ziekenhuis. Polikliniek maag-, darm-, leverziekten
Bevolkingsonderzoek darmkanker Vervolgonderzoek in het ziekenhuis Polikliniek maag-, darm-, leverziekten Over Alrijne Zorggroep Het Diaconessenhuis Leiden en Rijnland Zorggroep (Rijnland Ziekenhuis en
Nadere informatieBevolkingsonderzoek darmkanker
Bevolkingsonderzoek darmkanker 2016 Waarom een bevolkingsonderzoek darmkanker? Darmkanker is een ernstige ziekte. Van elke 100 mensen zullen vier tot vijf mensen in hun leven darmkanker krijgen. In 2014
Nadere informatie(MAP) Informatie over het ziektebeeld
MUTYH-geassocieerde polyposis (MAP) Informatie over het ziektebeeld Wat is MAP? Polyposis coli is een erfelijke aandoening die wordt D gekenmerkt door de ontwikkeling van poliepen in de dikke darm. De
Nadere informatieMedische Publieksacademie
Medische Publiekacademie Medisch Centrum Leeuwarden Leeuwarder Courant Dinsdag 20 januari 2015 Welkom! #mclmpa 1 Programma 19:30 Welkom door moderator Hans Willems, redacteur gezondheidszorg Leeuwarder
Nadere informatieEind goed, al goed? Of ook nog erfelijkheidsonderzoek? Margreet Ausems Afdeling Medische Genetica UMCU
Eind goed, al goed? Of ook nog erfelijkheidsonderzoek? Margreet Ausems Afdeling Medische Genetica UMCU Darmkanker in de familie? familie anamnese negatief: 85% -sporadische vorm- familie anamnese positief:
Nadere informatieBevolkingsonderzoek darmkanker
Bevolkingsonderzoek darmkanker vervolgonderzoek in het ziekenhuis polikliniek maag-, darm-, leverziekten U bent doorverwezen naar Rijnland Ziekenhuis omdat er bloed in uw ontlasting is gevonden bij het
Nadere informatieAls er bloed in uw ontlasting. is gevonden. Bevolkingsonderzoek
Als er bloed in uw ontlasting 2014 is gevonden Bevolkingsonderzoek Als er bloed in uw ontlasting is gevonden U heeft meegedaan aan het bevolkingsonderzoek darmkanker. De uitslag is dat er bloed in uw ontlasting
Nadere informatieUw kans op een kind met cystic fibrosis (taaislijmziekte) of sikkelcelziekte en thalassemie (erfelijke bloedarmoede)
Uw kans op een kind met cystic fibrosis (taaislijmziekte) of sikkelcelziekte en thalassemie (erfelijke bloedarmoede) Deze folder is bedoeld voor mensen die samen met hun partner een kind willen krijgen
Nadere informatiePatiënten Informatie Brochure Erfelijkheidsonderzoek: Exoom Sequencing
2 Patiënten Informatie Brochure Erfelijkheidsonderzoek: Exoom Sequencing Algemene informatie Exoom Sequencing is een nieuwe techniek voor erfelijkheidsonderzoek. In deze folder vindt u informatie over
Nadere informatieBevolkingsonderzoek Darmkanker
Bevolkingsonderzoek Darmkanker In verband met deelname aan het Bevolkingsonderzoek Darmkanker heeft u ontlasting afgestaan voor onderzoek. Uit dit onderzoek is gebleken dat in uw ontlasting sporen van
Nadere informatieBevolkingsonderzoek darmkanker
Bevolkingsonderzoek darmkanker 2018 Waarom deze folder? In deze folder vindt u informatie over het bevolkingsonderzoek darmkanker. De folder is bedoeld om u informatie te geven over het onderzoek, zodat
Nadere informatieDarmkanker: Het openbaren van het onbekende. Vasilios Kousoulas MDL-arts ziekenhuis Nij Smellinghe, Drachten
Darmkanker: Het openbaren van het onbekende Vasilios Kousoulas MDL-arts ziekenhuis Nij Smellinghe, Drachten Wanneer kun je spreken van een normale dikke darm? (1) Wanneer kun je spreken van een normale
Nadere informatieBewaren en gebruiken van restlichaamsmateriaal voor wetenschappelijk onderzoek door de afdeling Genetica
Bewaren en gebruiken van restlichaamsmateriaal voor wetenschappelijk onderzoek door de afdeling Genetica Inleiding U bezoekt binnenkort een Klinisch Genetisch spreekuur, omdat u een vraag heeft over de
Nadere informatieFamiliaire Adenomateuze Polyposis (FAP)
Hallo, ik ben Joep. Dit zijn mijn zusje Mieke en mijn vader en moeder Familiaire Adenomateuze Polyposis (FAP) Boekje met informatie voor jonge mensen Je hebt net te horen gekregen dat je FAP hebt. Of misschien
Nadere informatieBevolkingsonderzoek darmkanker
Bevolkingsonderzoek darmkanker 2017 Waarom deze folder? In deze folder vindt u informatie over het bevolkingsonderzoek darmkanker. De folder is bedoeld om u informatie te geven over het onderzoek, zodat
Nadere informatiePatiënteninformatie. Sigmoïdoscopie. Sigmoïdoscopie
Patiënteninformatie Sigmoïdoscopie Sigmoïdoscopie 1 Sigmoïdoscopie Wij verwachten u op... om... uur. Endoscopiecentrum, route 0.5 Er zijn meerdere artsen die u door kunnen verwijzen naar het Endoscopiecentrum.
Nadere informatieHoe gaat het in z n werk daar? Wat is er anders dan een gewone poli?
INTERVIEW d.d. 28 december 2009 Coeliakiepoli Op het interview-wenslijstje van Nynke en Zara staat Dr. Luisa Mearin. Zij is kinderarts MDL in het LUMC te Leiden en heeft als eerste met haar collega s in
Nadere informatieBevolkingsonderzoek darmkanker
Bevolkingsonderzoek darmkanker 2015 Waarom een bevolkingsonderzoek darmkanker? Darmkanker is een ernstige ziekte. Van elke 100 mensen zullen vier tot vijf mensen in hun leven darmkanker krijgen. Elk jaar
Nadere informatieBevolkingsonderzoek darmkanker Vervolgonderzoek
Bevolkingsonderzoek darmkanker Vervolgonderzoek 2 Waarom deze folder? U heeft meegedaan aan het bevolkingsonderzoek darmkanker. We hebben bloed in uw ontlasting gevonden Bloed in uw ontlasting kan verschillende
Nadere informatieBevolkingsonderzoek darmkanker Vervolgonderzoek
Bevolkingsonderzoek darmkanker Vervolgonderzoek 2 Waarom deze folder? U heeft meegedaan aan het bevolkingsonderzoek darmkanker. We hebben bloed in uw ontlasting gevonden Bloed in uw ontlasting kan verschillende
Nadere informatieErfelijkheid. Chirurgie / mammacare. Inhoudsopgave Pagina. Inleiding 2. Indicaties voor erfelijke aanleg 2. Hoe ontstaat erfelijke aanleg 3 BRCA 5
1/6 Chirurgie / mammacare Erfelijkheid Inhoudsopgave Pagina Inleiding 2 Indicaties voor erfelijke aanleg 2 Hoe ontstaat erfelijke aanleg 3 BRCA 5 Chek2-gen 5 Erfelijkheidsonderzoek 6 Erfelijke aanleg en
Nadere informatieBehandelwijzer kwaadaardige poliepen.
Behandelwijzer kwaadaardige poliepen www.nwz.nl Inhoud 1 Waarom deze behandelwijzer? 3 2 Het behandelteam 4 3 Een kwaadaardige poliep in de darmen 5 4 Controles 8 5 Registratie van kanker 9 6 Meer informatie,
Nadere informatieERASMUS MC. FAMILIEFORMULIER ERFELIJKHEIDSONDERZOEK EN -VOORLICHTING Datum van invullen: - -20 *doorhalen wat niet van toepassing is
ERASMUS MC AFDELING KLINISCHE GENETICA Kamer Ee 2018, Antwoordnummer 55, 3000 WB Rotterdam Telefoon 010-7036915, Fax 010-7043072 Email ervo@erasmusmc.nl FAMILIEFORMULIER ERFELIJKHEIDSONDERZOEK EN -VOORLICHTING
Nadere informatieDE DIKKE DARM DE DIKKE DARM
DE DIKKE DARM DE DIKKE DARM Om te begrijpen wat dikkedarmkanker is, wordt eerst het spijsverteringsstelsel en de werking van de spijsvertering uitgelegd. Om te begrijpen wat dikkedarmkanker is, wordt eerst
Nadere informatieWie helpen u op de polikliniek Maag-, Darmen Leverziekten
Maag-, Darm- en Leverziekten Wie helpen u op de polikliniek Maag-, Darmen Leverziekten www.catharinaziekenhuis.nl Inhoud Gang van zaken... 3 De polikliniek Maag-Darm- en Leverziekten... 3 De zorgverleners...
Nadere informatiePatiënteninformatie. Sigmoïdoscopie. Sigmoïdoscopie
Patiënteninformatie Sigmoïdoscopie Sigmoïdoscopie 1 Sigmoïdoscopie Wij verwachten u op... om... uur. Endoscopiecentrum, route 0.5 Telefoon (050) 524 5940 (poli MDL) Bereikbaar op werkdagen van 08:30 uur
Nadere informatieOnderzoek laatste deel dikke darm
H.65151.1014 Onderzoek laatste deel dikke darm (sigmoïdscopie) 2 Inleiding U krijgt een onderzoek (sigmoïdscopie) om meer te weten te komen over de binnenkant van het laatste deel van uw dikke darm. Via
Nadere informatieZaadbalkanker. typen en behandeling. Urologie
Zaadbalkanker typen en behandeling Urologie Inhoudsopgave 1. Inleiding...4 2. Wat is kanker?...5 3. Kenmerken van de tumor...6 4. Behandeling...8 5. Verloop van de ziekte... 13 6. Het leven met kanker...
Nadere informatieColoscopie in klinische opname
Coloscopie in klinische opname Endoscopieafdeling Zutphen In overleg met uw behandelend arts wordt bij u een coloscopie uitgevoerd. In deze brochure leest u wat u moet doen ter voorbereiding van dit onderzoek.
Nadere informatieDikke darm kanker is een veelvoorkomende vorm van kanker. Enkele feiten op een rij:
COLOgen-Test Dikke darmkanker Prof Dr. B. Weber Laboratoires Réunis Risico s in kaart De COLOgen test biedt u de mogelijkheid uw persoonlijk risico en predispositie op dikke darmkanker te bepalen. In deze
Nadere informatiePatiënteninformatiedossier (PID) MAMMACARE. onderdeel BORSTKANKER
Patiënteninformatiedossier (PID) MAMMACARE onderdeel BORSTKANKER Inhoud Wat is borstkanker?... 3 Vormen van kanker... 4 DCIS... 4 Ductaal carcinoom... 4 Lobulair carcinoom... 4 Erfelijke en familiare belasting...
Nadere informatieSamenvatting van dr. J.J. Koornstra (maag-darm-leverarts) en prof. dr. R.M.W.Hofstra
Medische Publieksacademie UMCG Thema: Dikkedarmkanker Samenvatting van dr. J.J. Koornstra (maag-darm-leverarts) en prof. dr. R.M.W.Hofstra (moleculair geneticus). Dikkedarmkanker is één van de meest voorkomende
Nadere informatieAls er bloed in uw ontlasting is gevonden
Als er bloed in uw ontlasting is gevonden 2015 Als er bloed in uw ontlasting is gevonden U heeft meegedaan aan het bevolkingsonderzoek darmkanker. De uitslag is dat er bloed in uw ontlasting (poep) is
Nadere informatieVerzekeringen & erfelijkheid
Verzekeringen & erfelijkheid U wilt een levens- of arbeidsongeschiktheidsverzekering afsluiten? Hier vindt u de www.bpv.nl antwoorden op veelgestelde vragen over erfelijkheid en het aanvragen van een verzekering.
Nadere informatieKinderen uit familiehuwelijken
Een gezonde baby Kinderen uit familiehuwelijken De geboorte van je baby is een van de mooiste momenten in je leven. Negen maanden lang kijk je er naar uit. Natuurlijk hoop je dat je kind gezond is. Gelukkig
Nadere informatieFamilieformulier Klinische Genetica
Familieformulier Klinische Genetica Indien u zich aanmeldt in verband met een aandoening bij een kind of in verband met kinderwens dienen beide (aanstaande) ouders een familieformulier in te vullen. Gegevens
Nadere informatieReeks 12: De eeuwige mens
Reeks 12: De eeuwige mens Hoe proberen we darmkanker in de toekomst te voorkómen Rogier de Ridder MDL-arts, MUMC+ r.de.ridder@mumc.nl Introductie 1. Waarom bevolking onderzoek naar darmkanker 2. Hoe ontstaat
Nadere informatieInformatie. Een proef-bevolkingsonderzoek naar darmkanker in de regio s Amsterdam en Rotterdam. Inhoudsopgave
Informatie Inhoudsopgave Een proef-bevolkingsonderzoek naar darmkanker in de regio s Amsterdam en Rotterdam Inleiding 3 Darmkanker 3 Een proef-bevolkingsonderzoek naar darmkanker 4 De coloscopie 5 Deelname
Nadere informatieKanker in de familie. een anonieme patiënt
een anonieme patiënt Kanker in de familie Ik was veertig jaar toen ik besloot mijn loopbaan te veranderen. Een keuze waar ik tot de dag van vandaag nog veel plezier aan beleef. Ik ging er helemaal van
Nadere informatieMDL-verpleegkundige. Interne geneeskunde MDL. alle aandacht
MDL-verpleegkundige Interne geneeskunde MDL alle aandacht MDL-verpleegkundige Door de maag-darm-lever arts bent u verwezen naar het spreekuur van de maag-darm-lever verpleegkundige. De MDL-verpleegkundige
Nadere informatieErfelijkheid & kanker. Titia Brouwer Maatschappelijk werker Afdeling Genetica 11 april 2016
Erfelijkheid & kanker Titia Brouwer Maatschappelijk werker Afdeling Genetica 11 april 2016 Erfelijkheidsonderzoek wegwijzer voor de praktijk Historie van de genetica Mendel 1822-1884 DNA, Watson & Crick,
Nadere informatieSt. Anna Borstzorg (mammapoli)
St. Anna Borstzorg (mammapoli) Uw huisarts heeft u doorverwezen naar St. Anna Borstzorg (mammapoli), van het St. Anna Ziekenhuis. In deze folder geven wij u meer informatie over de werkwijze binnen St.
Nadere informatieColoscopie. Inwendig onderzoek van de dikke darm. gemini-ziekenhuis.nl
Coloscopie Inwendig onderzoek van de dikke darm gemini-ziekenhuis.nl Inhoudsopgave Wat is een coloscopie? 3 U krijgt sedatie 3 Uw voorbereiding 3 Het onderzoek 5 Na het onderzoek 6 Weer thuis 6 Complicaties
Nadere informatieVerpleegkundig maag-, darmen leverspreekuur
Patiënteninformatie Verpleegkundig maag-, darmen leverspreekuur Informatie over wat het verpleegkundig maag-, darm- en lever (MDL) spreekuur is en wat wij voor u kunnen betekenen 1234567890-terTER_ Verpleegkundig
Nadere informatieMARKEN, verhoogd risico op borstkanker
MARKEN, verhoogd risico op borstkanker Uitwerking van de voorlichtingsavond dd 5-10-2011 in de Patmoskerk, Marken Mw R. Kaas oud-screeningsarts en genealoog, Mw I Kluijt klinisch geneticus Bij de inwoners
Nadere informatieErfelijkheidsonderzoek: de procedure
Erfelijkheidsonderzoek: de procedure Divisie Biomedische Genetica, afdeling Genetica Erfelijkheidsonderzoek: de procedure Wanneer erfelijkheidsonderzoek? Er is reden voor een erfelijkheidsonderzoek als:
Nadere informatiePOLIKLINIEK COLONCARE DIKKE DARMKANKER
POLIKLINIEK COLONCARE DIKKE DARMKANKER 17511 Inleiding Als bij het darmonderzoek een afwijking verdacht voor darmkanker bij u wordt geconstateerd, wordt u doorverwezen naar de polikliniek Coloncare. De
Nadere informatieMDL-verpleegkundige. Interne geneeskunde MDL. Locatie Hoorn/Enkhuizen
MDL-verpleegkundige Interne geneeskunde MDL Locatie Hoorn/Enkhuizen MDL-verpleegkundige Door de maag-darm-lever arts bent u verwezen naar het spreekuur van de maag-darm-lever verpleegkundige. De MDL-verpleegkundige
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting Kanker van de dikkedarm en endeldarm (darmkanker of colorectaal carcinoom) is een zeer belangrijke doodsoorzaak in de westerse wereld. Jaarlijks worden in Nederland meer dan 12.000
Nadere informatieMethotrexaat (MTX) bij de ziekte van Crohn MDL
Methotrexaat (MTX) bij de ziekte van Crohn MDL Inhoudsopgave Algemeen...4 Werking...4 Gebruik...5 Bijwerkingen...6 Foliumzuur...6 Aanvullende informatie...7 Zwangerschap en borstvoeding...7 Tot slot...8
Nadere informatieVerdenking dikke darmkanker Behandeltraject
Verdenking dikke darmkanker Behandeltraject Máxima Oncologisch Centrum Máxima Oncologisch Centrum Er is bij u een darmonderzoek verricht waarbij een afwijking is gevonden en waarbij gedacht wordt aan darmkanker.
Nadere informatieErfelijkheidsonderzoek
Erfelijkheidsonderzoek Divisie Biomedische Genetica, afdeling Genetica Erfelijkheidsonderzoek Wanneer erfelijkheidsonderzoek? Er is reden voor erfelijkheidsonderzoek als: U een ziekte heeft en vermoedt
Nadere informatieHet bi-allelisch Lynch syndroom
Het bi-allelisch Lynch syndroom Wat is het bi-allelisch Lynch syndroom? Het biallelisch Lynch syndroom is een erfelijke ziekte veroorzaakt door twee foutjes in het erfelijk materiaal waardoor kinderen
Nadere informatieZorgpad MEN1 syndroom. Informatie voor patiënten
Zorgpad MEN1 syndroom Informatie voor patiënten Dit Zorgpad MEN1 syndroom, informatie voor patiënten, is tot stand gekomen met medewerking van: Belangengroep M.E.N. drs. C.R.C. Pieterman, M. Aarts bestuur
Nadere informatieKanker in de familie.
Inhoud workshop Kanker in de familie. Dr. Margreet Ausems klinisch geneticus UMCU Introductie Verwachtingen deelnemers Achtergrondinformatie (cijfers!) Hoe ontstaat kanker? Erfelijke kanker en erfelijkheidsonderzoek
Nadere informatiePolikliniek familiaire tumoren. voor patiënten met familiaire belasting voor borst- en / of eierstokkanker
Polikliniek familiaire tumoren voor patiënten met familiaire belasting voor borst- en / of eierstokkanker Inleiding U bent doorverwezen naar de polikliniek familiaire tumoren van het UMC Utrecht, Cancer
Nadere informatieVROEGER NU LATER DEZE STUDIE ONDERZOEKT DE BATEN VAN INNOVATIES BIJ MDL ZIEKTEN TERUGKIJKEND NAAR MAAGZWEREN EN VOORUITKIJKEND NAAR DARMKANKER
DEZE STUDIE ONDERZOEKT DE BATEN VAN INNOVATIES BIJ MDL ZIEKTEN TERUGKIJKEND NAAR MAAGZWEREN EN VOORUITKIJKEND NAAR DARMKANKER FOCUS OP BATEN VAN INNOVATIES KAN HELPEN BIJ BESLISSING DARMKANKERSCREENING
Nadere informatieChirurgie / mammacare
1/6 Chirurgie / mammacare Inhoudsopgave Pagina Inleiding 2 Indicaties voor erfelijke aanleg 2 Hoe ontstaat erfelijke aanleg 3 BRCA 5 Chek2-gen 5 Erfelijkheidsonderzoek 6 Erfelijke aanleg en gevolgen 6
Nadere informatieDoel van het onderzoek Het onderzoek wordt gedaan om eventuele afwijkingen op te sporen, die mogelijk de oorzaak zijn van uw klachten.
Coloscopie Binnenkort krijgt u een darmonderzoek, een coloscopie. Na dit onderzoek wordt u twee uur opgenomen op de afdeling dagbehandeling. Uw arts heeft u verteld wat het onderzoek inhoudt. In deze folder
Nadere informatieGeachte patiënt, J. van den Hoogen B. van Drenth, huisartsen
Geachte patiënt, Nu u zich in onze praktijk heeft aangemeld, nodigen wij u uit voor een kennismakings-gesprek. Het voornaamste doel hiervan is om met elkaar kennis te maken. Daarnaast willen wij ook zicht
Nadere informatieKlinische Genetica. Erfelijkheidsonderzoek en -voorlichting
Klinische Genetica Erfelijkheidsonderzoek en -voorlichting Klinische Genetica Inhoud Inleiding 3 Een verzoek om erfelijkheidsonderzoek en -voorlichting 3 Wachten op de uitslag 3 Kosten 4 Het doel van
Nadere informatieZwangerschap bij een chronische darmziekte
Maag-, Darm- en Leverziekten Zwangerschap bij een chronische darmziekte www.catharinaziekenhuis.nl Inhoud Vruchtbaarheid... 3 Erfelijkheid... 4 Medicijnen... 4 Invloed chronische darmziekte op de zwangerschap...
Nadere informatieBorstkanker? Snel duidelijkheid door gespecialiseerd onderzoek van borstafwijkingen
Borstkanker? Snel duidelijkheid door gespecialiseerd onderzoek van borstafwijkingen Bezoekadressen: Meander Medisch Centrum Maatweg 3 3813 TZ Amersfoort Locatie Baarn Molenweg 2 3743 CM Baarn Locatie Barneveld
Nadere informatieTEM Transanale Endoscopische Microchirurgie
TEM Transanale Endoscopische Microchirurgie In overleg met uw behandelend arts heeft u besloten dat u binnenkort een Transanale Endoscopische Microchirurgie (TEM) ondergaat. Deze folder geeft u meer informatie
Nadere informatieCOLOSCOPIE EN PREVENTIE VAN DARMKANKER. Hoe kan darmkanker voorkomen worden? - Patiëntinformatie -
COLOSCOPIE EN PREVENTIE VAN DARMKANKER Hoe kan darmkanker voorkomen worden? - Patiëntinformatie - Wat is darmkanker? Kanker van de darm (colorectale kanker) is de 3de meest voorkomende kanker bij mannen,
Nadere informatieInformatie over Exoom sequencing
Informatie over Exoom sequencing Exoom sequencing is een nieuwe techniek voor erfelijkheidsonderzoek. In deze folder vindt u informatie over dit onderzoek. De volgende onderwerpen komen aan bod: Om de
Nadere informatieKanker en erfelijkheid Hoe vertel ik het mijn familie?
Kanker en erfelijkheid Hoe vertel ik het mijn familie? Verzekeren en erfelijkheid 1 Heb je een aanleg voor kanker? Dan kunnen sommige familieleden de aanleg voor de ziekte ook hebben. Het is belangrijk
Nadere informatieKinderen uit familiehuwelijken
Een gezonde baby Kinderen uit familiehuwelijken De geboorte van je baby is een van de mooiste momenten in je leven. Negen maanden lang kijk je er naar uit. Natuurlijk hoop je dat je kind gezond is. Gelukkig
Nadere informatieInformatie. herhalingsonderzoek. Een proef-bevolkingsonderzoek naar darmkanker in de regio Groot-Rijnmond. FOBT - Groep D 2 e ronde
Informatie herhalingsonderzoek Een proef-bevolkingsonderzoek naar darmkanker in de regio Groot-Rijnmond FOBT - Groep D 2 e ronde Inhoudsopgave Darmkanker 3 Een proef-bevolkingsonderzoek naar darmkanker
Nadere informatieErfelijkheidsonderzoek en -voorlichting
Klinische Genetica Erfelijkheidsonderzoek en -voorlichting Inhoud Inleiding Een verzoek om erfelijkheidsonderzoek en -voorlichting 1 Wachten op de uitslag 2 Het doel van erfelijkheidsonderzoek en -voorlichting
Nadere informatieMastopathie. Chirurgie
Mastopathie Chirurgie Inhoudsopgave Inleiding...4 Wat is mastopathie?...5 Pijn...5 Vormen van mastopathie...6 Cyclische mastopathie...6 Niet-cyclische mastopathie...6 Angst voor kanker...7 Mogelijke behandelingen...8
Nadere informatieInformatie. 3 e screeningsronde. Een proef-bevolkingsonderzoek naar darmkanker in de regio Groot-Rijnmond. FOBT, 3e ronde
Informatie 3 e screeningsronde Een proef-bevolkingsonderzoek naar darmkanker in de regio Groot-Rijnmond FOBT, 3e ronde Inhoudsopgave Darmkanker 3 Een proef-bevolkingsonderzoek naar darmkanker 5 Het ontlastingsonderzoek
Nadere informatieMee-naar-huis-neem boodschappen 2014
COIG cursusdag klinische genetica in de interne geneeskunde Mee-naar-huis-neem boodschappen 2014 Hes Bredenoord Bongers & Deegens Helderman-van der Enden & Rennenberg Meijers-Heijboer & Hoogerbrugge van
Nadere informatiePlenaire opening. Themamiddag Wil ik het weten? En dan? 28 september 2013
Plenaire opening Themamiddag Wil ik het weten? En dan? 28 september 2013 Opening door Anke Leibbrandt Iedereen wordt van harte welkom geheten namens de BVN en de programmacommissie erfelijkheid (betrokken
Nadere informatieScreening op aneurysmata in families met subarachnoïdale bloedingen
Screening op aneurysmata in families met subarachnoïdale bloedingen Dr Y Ruigrok, neuroloog 29 november 2014 Belangenverstrengeling Geen - # 2 Inhoud Inleiding Onderzoek naar familiair voorkomen en screening?
Nadere informatieBorstkanker. Borstcentrum Máxima is gevestigd op locatie Eindhoven
Borstkanker Borstcentrum Máxima is gevestigd op locatie Eindhoven Borstkanker is de meest voorkomende vorm van kanker bij vrouwen. Vóór het dertigste jaar is borstkanker zeldzaam, maar met het stijgen
Nadere informatieInformatie op te nemen in communicatie-instrumenten over borstkankeropsporing. bij vrouwen van 50 tot 59 jaar
Informatie op te nemen in communicatie-instrumenten over opsporing bij vrouwen van 50 tot 59 jaar Algemene informatie over opsporing Wat is opsporing? Hoe gebeurt het onderzoek bij opsporing? Borstkankeropsporing
Nadere informatieBorstkanker en Erfelijkheid
Borstkanker en Erfelijkheid Algemeen In Nederland wordt per ar bij ongeveer 10.000 vrouwen borstkanker vastgesteld. Het is de meest voorkomende vorm van kanker bij vrouwen: in Nederland krijgt 1 op de
Nadere informatieSigmoïdoscopie (onderzoek van het laatste deel van de dikke darm )
Sigmoïdoscopie (onderzoek van het laatste deel van de dikke darm ) Inleiding Met u is een afspraak gemaakt voor een sigmoïdoscopie (onderzoek van het onderste deel van de dikke darm). In deze brochure
Nadere informatieChirurgie T.E.M. Transanale Endoscopische Microchirurgie
Chirurgie T.E.M. Transanale Endoscopische Microchirurgie Wat is Transanale Endoscopische Microchirurgie (T.E.M.) Transanale endoscopische microchirurgie is een vrij nieuwe operatietechniek waarbij afwijkingen
Nadere informatieErfelijk diffuus maagkanker
Erfelijk diffuus maagkanker De diagnose maagkanker wordt ieder jaar bij zo n 1700 mensen in Nederland gesteld. Grofweg zijn er twee verschillende soorten maagkanker: 1. het diffuse type maagkanker 2. het
Nadere informatie10 gevallen Uitslag 10 Afspraak 11
Inleiding U komt binnenkort naar het behandelhuis (route 43) van Nij Smellinghe voor een onderzoek van uw gehele dikke darm. Uw behandelend arts heeft met u besproken waarom dit onderzoek bij u gedaan
Nadere informatieTe kort tongriempje. Ankyloglossie
Te kort tongriempje Ankyloglossie 2 Inhoudsopgave Wat is een te kort tongriempje?...4 De operatie...4 Na de operatie...6 Informatie voor jongeren vanaf 12 jaar...7 Wie beslist: jij, je ouders of samen?...7
Nadere informatieFamilieformulier MAN datum van invullen
Familieformulier MAN datum van invullen Gegevens van u zelf Familienaam Voornamen (volledig) Geboortedatum - - Geboorteplaats Adres Postcode en woonplaats Telefoonnummer Thuis Werk Mobiel Email adres Beroep
Nadere informatieMDL. Prednis(ol)on. bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa
MDL Prednis(ol)on bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa Inhoudsopgave Algemeen 4 Werking 4 Gebruik 5 Bijwerkingen 5 Stoppen met Predni(so)lon 7 Interactie met andere geneesmiddelen 8 Vaccinaties
Nadere informatiebaarmoederhalskanker-pid-h2-baarmoederhalskanker-enonderzoeken/
https://www.isala.nl/patientenfolders/7210- baarmoederhalskanker-pid-h2-baarmoederhalskanker-enonderzoeken/ Baarmoederhalskanker (PID): H2 Baarmoederhalskanker en onderzoeken Kanker is een verzamelnaam
Nadere informatieFiguur 1: schematische weergave van een cel
Inleiding De titel van het proefschrift is Preventing the transmission of mitochondrial diseases. Dat wil zeggen: het tegengaan dat mitochondriële ziekten worden doorgegeven aan het nageslacht. Mitochondriën
Nadere informatieInleiding Wat is een melanoom? Hoe vaak komt het voor? Hoe ontstaat een melanoom?
MELANOOM 1179 Inleiding De dermatoloog heeft bij u een melanoom geconstateerd. Deze folder geeft u informatie over een melanoom en de behandelmogelijkheden. Daarnaast krijgt u meer informatie over zelfonderzoek
Nadere informatieErfelijkheidsonderzoek: Exoomsequencing
Erfelijkheidsonderzoek: Exoomsequencing Exoomsequencing is een nieuwe techniek voor erfelijkheidsonderzoek. In deze folder vindt u informatie over dit onderzoek. De volgende onderwerpen komen aan bod:
Nadere informatie