Erfelijk diffuus maagkanker
|
|
- Pieter Adam
- 6 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Erfelijk diffuus maagkanker De diagnose maagkanker wordt ieder jaar bij zo n 1700 mensen in Nederland gesteld. Grofweg zijn er twee verschillende soorten maagkanker: 1. het diffuse type maagkanker 2. het intestinale type maagkanker Een maagtumor kan ook kenmerken van beide types hebben, we spreken dan over het gemengde type. Het woord diffuus verwijst naar de groeiwijze van dit type maagkanker, waarbij de tumor sprieterig uitloopt en de individuele tumorcellen vaak niet goed af te grenzen zijn van het normale maagslijmvlies. Het intestinale type maagkanker is beter af te grenzen van normaal maagslijmvlies. Bij ongeveer 4% van alle patiënten met diffuus type maagkanker speelt erfelijke aanleg een rol. Het vaker voorkomen in de familie van diffuus maagkanker, en soms ook borstkanker en het op jonge leeftijd voorkomen van diffuus maagkanker kunnen redenen zijn om te testen op een erfelijke aanleg door het doen van een genetisch (erfelijkheid) onderzoek. Het traject waarin mensen besluiten om zich te laten testen op genetische afwijkingen, vervolgonderzoeken te laten uitvoeren of operaties met soms verregaande consequenties te ondergaan, is vaak een ingewikkeld en emotioneel belastend traject. Tegenstrijdige gevoelens en onzekerheden spelen hierbij een rol. Om deze reden en omdat over erfelijk diffuus maagkanker nog veel onduidelijkheid bestaat, is het aan te bevelen om de begeleiding, onderzoeken, behandelingen en nazorg door een multidisciplinair team in een gespecialiseerd centrum te laten plaatsvinden. Gespecialiseerd behandelteam in het Antoni van Leeuwenhoek Het Antoni van Leeuwenhoek is een van de twee centra in Nederland met een uniek gespecialiseerd behandelteam voor mensen met een (mogelijk) erfelijke aanleg voor maagkanker. Het Antoni van Leeuwenhoek is een internationaal vooraanstaand in kanker gespecialiseerd instituut waar wetenschappelijk onderzoek en patiëntenzorg wordt gecombineerd. De combinatie van onze nationale en internationale samenwerkingsverbanden en de feedback die wij van vele families door de jaren heen hebben gekregen, zorgen ervoor dat de kennis en kunde van ons Team Erfelijk Maagkanker zich blijft ontwikkelen. Hierdoor is het mogelijk om families met een (mogelijke) erfelijke aanleg voor maagkanker, de meest optimale multidisciplinaire zorg te bieden en op het gebied van onderzoek sneller resultaten te boeken. Het Team Erfelijk Maagkanker is multidisciplinair samengesteld. Dit betekent dat er verschillende disciplines in deelnemen: Maag-Darm-Leverartsen (MDL-artsen), chirurgen, pathologen, gynaecologen, klinisch geneticus, genetisch consulent, medisch psycholoog en seksuoloog, maatschappelijk werker, psychosociaal onderzoeker/ epidemioloog, diëtisten, scopie verpleegkundigen, een verpleegkundig specialist en een management assistent. De verpleegkundig specialist en de management assistent zijn de vaste contactpersonen voor patiënten. Zij kunnen vragen beantwoorden. 1
2 Oorzaken van erfelijk diffuus maagkanker Erfelijk diffuus maagkanker ontstaat door DNA verandering. DNA is ons erfelijk materiaal. Een verandering in het DNA heet een mutatie. Sommige DNA veranderingen zijn verworven en sommige DNA veranderingen zijn aangeboren. DNA veranderingen die aangeboren zijn en die aan kinderen kunnen worden doorgegeven noemen we een kiembaanmutatie.veranderingen in het DNA kunnen ervoor zorgen dat bepaalde eiwitten die verantwoordelijk zijn voor het functioneren van cellen (de kleinste bouwstenen waaruit ons lichaam is opgebouwd) niet goed meer kunnen werken. Het CDH1-gen zorgt voor de productie van een eiwit genaamd E-cadherine. Dit eiwit zorgt ervoor dat cellen bij elkaar blijven. Een mutatie in het CDH1-gen kan ervoor zorgen dat dit eiwit niet goed werkt en dat de cellen dus makkelijk contact met elkaar verliezen. Hierdoor kan ongeremde groei van cellen ontstaan. Een kiembaan mutatie in het CDH1-gen veroorzaakt bij 60-70% van de mensen gedurende het leven diffuus maagkanker. Dit kan al op jonge leeftijd plaatsvinden, maar ook op latere leeftijd. Kinderen van een ouder met een CDH1-mutatie hebben 50% kans om deze mutatie van hun ouder te erven. Een vrouw met deze mutatie heeft daarnaast ook een verhoogde kans van 40% om gedurende het leven borstkanker te krijgen. In minder dan één derde van de families (waarin bij meerdere personen diffuus type maagkanker en/of op jonge leeftijd diffuus type maagkanker voorkomt), wordt een mutatie in het CDH1-gen gevonden. Bij de overige families is er mogelijk wel sprake van een erfelijke aanleg, maar is niet bekend welk deel van het DNA daarvoor verantwoordelijk is. Hoewel de kans op het ontwikkelen van maagkanker voor deze mensen onduidelijk is, krijgen deze familieleden vaak het advies om de maag regelmatig te laten onderzoeken door middel van een kijkonderzoek. Recent is door het het Antoni van Leeuwenhoek een nieuwe mutatie ontdekt bij een familie waarin het diffuus type maagkanker veel voorkwam. Het gaat hier om een mutatie in het CTNNA1-gen. Het CTNNA1-gen zorgt voor de productie van het alpha-catenine eiwit, wat ook een eiwit is wat normaal gesproken zorgt voor het bij elkaar blijven van de cellen. Op dit moment is er nog weinig bekend over de consequenties van het hebben van een mutatie in het CTNNA1-gen. Daar wordt verder onderzoek naar gedaan. Lichamelijke klachten bij (erfelijk) diffuus maagkanker In het beginstadium geeft maagkanker geen klachten. Pas als tumorcellen zich uitgebreid hebben verspreid door de maagwand kunnen klachten ontstaan. Mogelijke klachten zijn: Verminderde eetlust. Onverklaarbaar gewichtsverlies. Snel een vol gevoel hebben na het eten. Pijn in de bovenbuik en/of in de buurt van het borstbeen. Misselijkheid. Regelmatig braken of het braken van (kleine beetjes) bloed. Duizeligheid en vermoeidheid door bloedarmoede bij langdurig bloedverlies uit de maag. Keuzemogelijkheden Mensen met een mogelijke erfelijke aanleg voor maagkanker staan voor diverse vaak lastige keuzes. Twee belangrijke keuzes zijn: het wel of niet laten doen van erfelijkheidsonderzoek; het wel of niet ondergaan van een preventieve maagverwijdering als blijkt dat iemand drager is van een CDH1-genmutatie. 2
3 Het Team Erfelijke Maagkanker heeft specifieke kennis en ervaring en kan goed informeren over de keuzemogelijkheden en overwegingen die van invloed kunnen zijn. De ervaring laat zien dat het hierdoor makkelijker wordt om een weloverwogen beslissingen te nemen. Naast chirurgisch technische en endoscopische expertise heeft het team ook uitgebreide aandacht voor vragen en eventuele voedingsproblemen die na een operatie kunnen ontstaan. Specifieke vragen kunnen zijn: Wat zijn de voor- en nadelen van erfelijkheidsonderzoek? Hoe ga je om met een verhoogd risico op kanker? Waar moet je op letten bij praktische zaken zoals het verkrijgen van een levensverzekering, een hypotheek, leningen of een baan als ontdekt is dat je een genmutatie hebt? Hoe ga je om met familie gerelateerde zaken zoals communicatie (problemen) binnen de familie over een mogelijke familiaire of erfelijke aanleg van maagkanker en het verantwoordelijkheidsgevoel naar andere familieleden toe? Wat zijn de gevolgen van een erfelijke aanleg op kind gerelateerde zaken zoals zorgen om kinderen die een toegenomen risico hebben, angst om kinderen te moeten achterlaten? Wat zijn de voor- en nadelen van een preventieve maagverwijdering? Wat is de beste timing van een dergelijke ingrijpende operatie? Wat zijn de ervaringen met zwanger worden en zwangerschap na een maagverwijdering? Hoe ga je om met kanker bij familieleden of jezelf? Hoe ga je om met de angst om kanker te krijgen en met het verdriet om verlies van familieleden aan kanker? Wat zijn de ervaringen met emoties zoals angst, boosheid, gevoelens van verlies, gevoelens van opluchting en onzekerheid? Hoe ga je om met voeding na een maagverwijdering? Hoe kun je aankomen in gewicht? Hoe pak je de draad weer op na een preventieve maagverwijdering wat betreft dagritme, voedingspatroon, gezinsleven, het sociale leven, sporten en werk? Diagnostiek en preventie Inleiding. In paragraaf A wordt het erfelijkheidsonderzoek besproken. In paragraaf B wordt maagonderzoek (gastroscopie) bij mensen met een aangetoonde genmutatie besproken, ook in relatie tot een maagoperatie. In paragraaf B1 en B2 vindt u meer informatie over de regelmatige maag- en borst onderzoeken. In paragraaf C worden de onderzoeken voorafgaand aan een (preventieve) operatie genoemd. In paragraaf D wordt besproken wat het advies is als er geen CDH1-mutatie wordt gevonden, maar mogelijk wel een verhoogd risico op maagkanker bestaat. A Erfelijkheidsonderzoek Wanneer iemand in de familie voor het 40ste levensjaar maagkanker heeft gekregen of wanneer binnen de familie meerdere mensen maagkanker hebben gehad, is het raadzaam dit met de huisarts te bespreken. Zo nodig kan de huisarts (vanaf 18 jaar) doorverwijzen naar 3
4 de Polikliniek Familiaire Tumoren (klinische genetica) van het Antoni van Leeuwenhoek of met een van onze MDL-artsen overleggen. Een klinisch geneticus, een arts die gespecialiseerd is in erfelijkheid en erfelijke aandoeningen, en een genetisch consulent zullen uitgebreid de ziektegeschiedenis van de familie doornemen. Wanneer de klinisch geneticus een verhoogd risico op dragerschap van een erfelijke verandering (genmutatie) mogelijk acht, kan erfelijkheidsonderzoek via een bloedonderzoek worden aangeboden. De resultaten van erfelijkheidsonderzoek kunnen niet alleen voor de adviesvrager maar ook voor familieleden gevolgen hebben. Op de Polikliniek Familiaire Tumoren geeft men hier meer informatie en adviezen over. Er zijn drie uitslagen van erfelijkheidsonderzoeken mogelijk: iemand kan drager zijn van een ziekte veroorzakende CDH1 of CTNNA1 mutatie. in de familie is een ziekte veroorzakende CDH1 of CTNNA1 mutatie gevonden, maar de geteste persoon blijkt geen drager te zijn van de mutatie. in de familie is geen mutatie gevonden maar op grond van de familie geschiedenis is er mogelijk een verhoogd risico. B. Preventief onderzoek bij een aangetoonde CDH1- of CTNNA1 genmutatie In principe worden mensen met een CDH1 mutatie geadviseerd om de maag uit voorzorg (preventief) te laten verwijderen, vanwege het hoge risico op het krijgen van maagkanker. Individuele omstandigheden kunnen ervoor zorgen dat mensen (nog) geen preventieve operatie willen of kunnen ondergaan. Dan wordt geadviseerd om de maag regelmatig (meestal jaarlijks) systematisch te laten controleren door middel van een kijkonderzoek (gastroscopie). Het exacte risico op het krijgen van maagkanker bij een CTNNA1 mutatie is nog niet duidelijk. Vooralsnog krijgen mensen met deze mutatie niet standaard het advies de maag uit voorzorg te laten verwijderen, maar met name regelmatig gastroscopisch onderzoek te laten verrichten. Naast maagonderzoek (zie ook paragraaf B1) wordt bij vrouwen met een CDH1 mutatie ook borstonderzoek (zie ook paragraaf B2) geadviseerd. Het is onbekend of een CTNNA1 mutatie ook een verhoogde kans geeft op het krijgen van borstkanker. In onderzoeksverband wordt borstonderzoek aan de groep vrouwen met deze mutatie wel aangeboden. B1 Regelmatig maagonderzoek (gastroscopie) laten uitvoeren Bij een keuze voor regelmatige maagonderzoeken, wordt geadviseerd om hiermee te beginnen vanaf de leeftijd van ongeveer 25 jaar. Erfelijk diffuus maagkanker vóór het 25e jaar is zeldzaam. Het is van belang om het maagonderzoek uit te laten voeren door een arts die hier specifieke ervaring mee heeft. Omdat de gebieden met kankercellen vaak klein zijn en onder het maagslijmvlies liggen kunnen zij gemakkelijk over het hoofd worden gezien. Bij een gastroscopie kijkt de arts met een flexibele slang via uw mond en slokdarm in de maag. Dit gebeurt onder een lichte narcose, zodat u niets van het onderzoek merkt. Tijdens dit onderzoek worden biopten (kleine hapjes van het maagslijmvlies) uit de maag genomen en onder de microscoop onderzocht door een patholoog. In het Antoni van Leeuwenhoek wordt dit onderzoek bij mensen met een genmutatie of verdenking op een genmutatie, volgens het zogenoemde Cambridge protocol gedaan. Dit houdt in dat een specifiek getrainde arts een uitgebreide gastroscopie van ongeveer 45 minuten doet. Er wordt speciaal licht gebruikt om eventuele afwijkingen beter in beeld te brengen. Er worden biopten genomen van slijmvlies wat er afwijkend uitziet. Verder worden vaak meer dan 30 biopten verspreid over het maagoppervlak genomen wat er normaal uitziet. Zelfs dit onderzoek is niet altijd voldoende om diffuus maagkanker op te sporen. Kankercellen die verspreid zijn door de maag, kunnen moeilijk zichtbaar zijn en gemist worden bij het nemen van biopten. Eerder pathologisch (microscopisch) onderzoek heeft laten zien dat er toch 4
5 (oppervlakkige) kankercellen zaten in preventief verwijderde magen van CDH1- mutatiedragers terwijl het maagonderzoek geen afwijkingen had opgeleverd. B2. Regelmatig borstonderzoek laten uitvoeren Vrouwen bij wie een CDH1 genmutatie is aangetoond hebben een risico van ongeveer 40% op het ontwikkelen van borstkanker. Om bij vrouwen borstkanker vroegtijdig te ontdekken wordt jaarlijks borstonderzoek vanaf 30 jaar geadviseerd. Behalve lichamelijk onderzoek wordt een mammografie en eventueel een MRI van de borsten gemaakt. Voor mannen geldt dit advies niet. Het is niet bekend of een CTNNA1 mutatie ook een verhoogde kans geeft op het krijgen van borstkanker. In onderzoeksverband wordt echter borstonderzoek aan de groep vrouwen met deze mutatie wel aangeboden. C. Onderzoeken voorafgaand aan een (preventieve) operatie Als samen met u wordt besloten om de maag uit voorzorg te verwijderen zal voor de operatie eenmalig een gastroscopie en een CT-scan van de borst- en buikholte worden gemaakt. D. Geen CDH1 of CTNNA1-mutatie, maar mogelijk een verhoogd risico op maagkanker Bij lang niet alle families die voldoen aan de normering voor erfelijk diffuus maagkanker wordt een ziekte veroorzakende mutatie gevonden. Het is niet bekend hoe hoog het risico op maagkanker in deze families is en ook niet wie van de naaste familieleden een verhoogd risico op maagkanker hebben. Wij bieden naaste familieleden (broers, zussen, kinderen) van een patiënt met familiair diffuus maagkanker eenmalig of zo nodig regelmatige maagonderzoeken aan. Behandelingen Behandelingen kunnen preventief of therapeutisch zijn. 1 A. Preventieve verwijdering van de maag (totale maagresectie) bij CDH1 mutatiedragers De prognose van een vergevorderd stadium van diffuus maagkanker is slecht. Het lijkt erop dat door regelmatige maagonderzoeken maagkanker in een vroeg stadium opgespoord kan worden waardoor de prognose gunstiger is. Omdat de onderzoeken ook duidelijke beperkingen hebben, is het huidige advies om de maag uit voorzorg (preventieve totale maagresectie) te laten verwijderen als er sprake is van een CDH1 mutatie. Bij een preventieve totale operatie wordt de hele maag verwijderd en wordt een nieuwe verbinding gemaakt tussen de slokdarm en de dunne darm. Daardoor is de kans op het krijgen van maagkanker verdwenen. Hoewel de meeste mensen vrij snel wennen aan de veranderende leefstijl en het eten zonder maag, ervaren veel mensen de operatie als ingrijpend met blijvende gevolgen voor de kwaliteit van leven. De kwaliteit van leven kan afnemen doordat mensen last hebben van klachten zoals: snel een vol gevoel hebben, vaak kleine beetjes moeten eten, oprispingen van voeding en gal in de keel, vermoeidheid, aanvallen van diarree, gewichtsverlies, minder goed opnemen van vet, ijzer, vitamine B12, en vitamine D. Veel mensen gebruiken na de operatie nog een lange periode sondevoeding of drinkvoeding. 5
6 1 B. Preventieve verwijdering van de borsten (mamma amputatie beiderzijds) bij CDH1-mutatie Vrouwen met een CDH1-mutatie hebben ook een verhoogde kans om borstkanker te krijgen. Het advies aan hen is om vanaf 30-jarige leeftijd jaarlijks uitgebreid de borsten te laten onderzoeken. Een preventieve verwijdering van de borsten wordt niet standaard geadviseerd, maar kan in individuele gevallen overwogen worden. 2. Therapeutische behandeling als erfelijk diffuus maagkanker is ontdekt Het verwijderen van de gehele maag is de enige effectieve manier om erfelijk diffuus maagkanker te behandelen. Diffuse maagkanker kan namelijk op alle plekken in de maag ontstaan. Als jaarlijks maagonderzoeken worden gedaan zijn de groepjes tumorcellen die worden gevonden vaak nog klein, groeien ze nog niet door de wandlagen heen en geven nog geen uitzaaiingen. De prognose bij het ontdekken van dergelijke kleine groepjes tumorcellen in het maagslijmvlies is goed. Als maagkanker in een verder gevorderd stadium wordt ontdekt (bijvoorbeeld als de kankercellen zich dieper in de wandlagen van de maag hebben verspreid of als er lymfklier uitzaaiingen in de buurt van de tumor zijn ontstaan) wordt er mogelijk chemotherapie voor en na een maagverwijdering geadviseerd. Wanneer uitzaaiingen in andere organen worden gevonden is genezing niet meer mogelijk. De arts kan in dat geval verschillende behandelingen voorstellen om de klachten te verminderen en uw levensduur te verlengen. Dit wordt een palliatieve behandeling genoemd. Verwijzing Als u denkt dat erfelijk maagkanker mogelijk bij u in de familie een rol speelt, kunt u zich door uw huisarts laten doorverwijzen. Het is ook mogelijk dat bij u of uw familieleden elders de diagnose is gesteld maar u graag een second opinion in het Antoni van Leeuwenhoek wilt aanvragen. Informatie over het aanvragen van een second opinion vind u op onze website. Maart
Plenaire opening. Themamiddag Wil ik het weten? En dan? 28 september 2013
Plenaire opening Themamiddag Wil ik het weten? En dan? 28 september 2013 Opening door Anke Leibbrandt Iedereen wordt van harte welkom geheten namens de BVN en de programmacommissie erfelijkheid (betrokken
Nadere informatieMaagkanker. Supplement informatiewijzer oncologie
Supplement informatiewijzer oncologie Maagkanker Inhoudsopgave 1. Inleiding 2. Het stellen van de diagnose 3. Behandeling van maagkanker 4. Behandeling gericht op genezing 5. Palliatieve behandeling 6.
Nadere informatieChirurgie / mammacare
1/6 Chirurgie / mammacare Inhoudsopgave Pagina Inleiding 2 Indicaties voor erfelijke aanleg 2 Hoe ontstaat erfelijke aanleg 3 BRCA 5 Chek2-gen 5 Erfelijkheidsonderzoek 6 Erfelijke aanleg en gevolgen 6
Nadere informatieErfelijkheid & kanker. Titia Brouwer Maatschappelijk werker Afdeling Genetica 11 april 2016
Erfelijkheid & kanker Titia Brouwer Maatschappelijk werker Afdeling Genetica 11 april 2016 Erfelijkheidsonderzoek wegwijzer voor de praktijk Historie van de genetica Mendel 1822-1884 DNA, Watson & Crick,
Nadere informatieErfelijkheid & Borstkanker
Erfelijkheid & Borstkanker Borstkanker komt veel voor en heeft meestal geen erfelijke oorzaak. Bij 5 tot 10% is een erfelijke aanleg de oorzaak van de ziekte. Deze aanleg wordt door de vader of moeder
Nadere informatiePolikliniek familiaire tumoren. voor patiënten met familiaire belasting voor borst- en / of eierstokkanker
Polikliniek familiaire tumoren voor patiënten met familiaire belasting voor borst- en / of eierstokkanker Inleiding U bent doorverwezen naar de polikliniek familiaire tumoren van het UMC Utrecht, Cancer
Nadere informatieBorstkanker en Erfelijkheid
Borstkanker en Erfelijkheid Algemeen In Nederland wordt per ar bij ongeveer 10.000 vrouwen borstkanker vastgesteld. Het is de meest voorkomende vorm van kanker bij vrouwen: in Nederland krijgt 1 op de
Nadere informatiebehandelingen-bij-borstkanker/
https://www.isala.nl/patientenfolders/6682-borstkanker-pid-h3- behandelingen-bij-borstkanker/ Borstkanker (PID): H3 Behandelingen bij borstkanker Als borstkanker is vastgesteld, bespreekt een team van
Nadere informatiePALB2 en het risico op borstkanker
PALB2 en het risico op borstkanker Deze informatie is tot stand gekomen met hulp van de werkgroep Oncogenetica (WKO) van de Vereniging Klinische Genetica Nederland (VKGN) Maart 2018 Inleiding Met betrekking
Nadere informatieErfelijkheid. Chirurgie / mammacare. Inhoudsopgave Pagina. Inleiding 2. Indicaties voor erfelijke aanleg 2. Hoe ontstaat erfelijke aanleg 3 BRCA 5
1/6 Chirurgie / mammacare Erfelijkheid Inhoudsopgave Pagina Inleiding 2 Indicaties voor erfelijke aanleg 2 Hoe ontstaat erfelijke aanleg 3 BRCA 5 Chek2-gen 5 Erfelijkheidsonderzoek 6 Erfelijke aanleg en
Nadere informatieBorst- en/of eierstokkanker: Erfelijk risico en genetisch testen
Borst- en/of eierstokkanker: Erfelijk risico en genetisch testen In onze bevolking heeft iedere vrouw een risico van ongeveer 10% om in de loop van haar leven borstkanker te krijgen en 1,5% om eierstokkanker
Nadere informatieDeze folder bevat informatie over het Lynch-syndroom. Het beschrijft:
Lynch-syndroom Deze folder bevat informatie over het Lynch-syndroom. Het beschrijft: Wat Lynch-syndroom is. Hoe het Lynch-syndroom te herkennen is. Wat te doen als het Lynch-syndroom is vastgesteld. Wat
Nadere informatieSamenvatting van dr. J.J. Koornstra (maag-darm-leverarts) en prof. dr. R.M.W.Hofstra
Medische Publieksacademie UMCG Thema: Dikkedarmkanker Samenvatting van dr. J.J. Koornstra (maag-darm-leverarts) en prof. dr. R.M.W.Hofstra (moleculair geneticus). Dikkedarmkanker is één van de meest voorkomende
Nadere informatieFamiliaire Adenomateuze Polyposis (FAP) Informatie over het ziektebeeld
Familiaire Adenomateuze Polyposis (FAP) Informatie over het ziektebeeld Wat is FAP? Familiaire adenomateuze polyposis (FAP) is een erfelijke ziekte die zich kenmerkt door het ontstaan van honderden poliepen
Nadere informatieKanker in de familie.
Inhoud workshop Kanker in de familie. Dr. Margreet Ausems klinisch geneticus UMCU Introductie Verwachtingen deelnemers Achtergrondinformatie (cijfers!) Hoe ontstaat kanker? Erfelijke kanker en erfelijkheidsonderzoek
Nadere informatieSlokdarmkanker. Supplement informatiewijzer oncologie
Supplement informatiewijzer oncologie Slokdarmkanker Inhoudsopgave 1. Inleiding 2. Algemene informatie over de slokdarm en slokdarmkanker 3. Het stellen van de diagnose 4. Behandeling van slokdarmkanker
Nadere informatieInleiding In deze folder leest u meer over de diagnose maagkanker, de onderzoeken en de behandelmogelijkheden.
MAAGKANKER 17852 Inleiding In deze folder leest u meer over de diagnose maagkanker, de onderzoeken en de behandelmogelijkheden. Maagkanker is een kwaadaardige tumor in de maag, het wordt ook wel maagcarcinoom
Nadere informatieErfelijkheid & kanker. Titia Brouwer Maatschappelijk werker Afdeling Genetica 13 maart 2017
Erfelijkheid & kanker Titia Brouwer Maatschappelijk werker Afdeling Genetica 13 maart 2017 Erfelijkheidsonderzoek wegwijzer voor de praktijk Historie van de genetica Mendel 1822-1884 DNA, Watson & Crick,
Nadere informatieBehandelwijzer kwaadaardige poliepen.
Behandelwijzer kwaadaardige poliepen www.nwz.nl Inhoud 1 Waarom deze behandelwijzer? 3 2 Het behandelteam 4 3 Een kwaadaardige poliep in de darmen 5 4 Controles 8 5 Registratie van kanker 9 6 Meer informatie,
Nadere informatieMARKEN, verhoogd risico op borstkanker
MARKEN, verhoogd risico op borstkanker Uitwerking van de voorlichtingsavond dd 5-10-2011 in de Patmoskerk, Marken Mw R. Kaas oud-screeningsarts en genealoog, Mw I Kluijt klinisch geneticus Bij de inwoners
Nadere informatieFamiliaire Adenomateuze Polyposis (FAP) Informatie over het ziektebeeld
Familiaire Adenomateuze Polyposis (FAP) Informatie over het ziektebeeld Wat is FAP? Familiaire adenomateuze polyposis (FAP) is een erfelijke ziekte die zich kenmerkt door het ontstaan van honderden poliepen
Nadere informatieKanker en erfelijkheid Hoe vertel ik het mijn familie?
Kanker en erfelijkheid Hoe vertel ik het mijn familie? Verzekeren en erfelijkheid 1 Heb je een aanleg voor kanker? Dan kunnen sommige familieleden de aanleg voor de ziekte ook hebben. Het is belangrijk
Nadere informatieErfelijkheid & kanker. Titia Brouwer Maatschappelijk werker Afdeling Genetica 13 maart 2018
Erfelijkheid & kanker Titia Brouwer Maatschappelijk werker Afdeling Genetica 13 maart 2018 Erfelijkheidsonderzoek wegwijzer voor de praktijk Historie van de genetica Mendel 1822-1884 DNA, Watson & Crick,
Nadere informatie(MAP) Informatie over het ziektebeeld
MUTYH-geassocieerde polyposis (MAP) Informatie over het ziektebeeld Wat is MAP? Polyposis coli is een erfelijke aandoening die wordt D gekenmerkt door de ontwikkeling van poliepen in de dikke darm. De
Nadere informatieZit t nou in de familie of in de genen?
Zit t nou in de familie of in de genen? klinisch genetische introductie 3 e congres werkgroep erfelijke borst- en eierstokkanker BVN Nieuwegein,18 april 2009 Dr. Jan C. Oosterwijk klinisch geneticus, UMCGroningen
Nadere informatiedemedisch Specialist Klinisch geneticus Eva Brilstra: Dit vak is dynamisch, booming en nooit saai
GATEN IN HET ROOSTER In de knel door individualisering opleiding DEAL! Geheimen van goed onderhandelen demedisch Specialist 1 ARTSEN OVER PAPIERWERK Lusten en lasten van registraties APRIL 2016 UITGAVE
Nadere informatieUw kans op een kind met cystic fibrosis (taaislijmziekte) of sikkelcelziekte en thalassemie (erfelijke bloedarmoede)
Uw kans op een kind met cystic fibrosis (taaislijmziekte) of sikkelcelziekte en thalassemie (erfelijke bloedarmoede) Deze folder is bedoeld voor mensen die samen met hun partner een kind willen krijgen
Nadere informatieOncologie. Patiënteninformatie. Omgaan met kanker. Bij wie kunt u terecht? Slingeland Ziekenhuis
Oncologie Omgaan met kanker i Patiënteninformatie Bij wie kunt u terecht? Slingeland Ziekenhuis Algemeen Het hebben van kanker kan grote gevolgen hebben voor uw leven en dat van uw naasten. Lichamelijk
Nadere informatieMannen en BRCA1/2. Ingrid van Kessel/Conny van der Meer genetisch consulenten, afdeling Klinische Genetica Erasmus MC Rotterdam 18 april 2009
Mannen en BRCA1/2 Ingrid van Kessel/Conny van der Meer genetisch consulenten, afdeling Klinische Genetica Erasmus MC Rotterdam 18 april 2009 Rudi van Dantzig Danser en choreograaf Risico borstkanker Bevolkingsrisico
Nadere informatieEind goed, al goed? Of ook nog erfelijkheidsonderzoek? Margreet Ausems Afdeling Medische Genetica UMCU
Eind goed, al goed? Of ook nog erfelijkheidsonderzoek? Margreet Ausems Afdeling Medische Genetica UMCU Darmkanker in de familie? familie anamnese negatief: 85% -sporadische vorm- familie anamnese positief:
Nadere informatieOncologie. Patiënteninformatie. Omgaan met kanker. Bij wie kunt u terecht? Slingeland Ziekenhuis
Oncologie Omgaan met kanker i Patiënteninformatie Bij wie kunt u terecht? Slingeland Ziekenhuis Algemeen Het hebben van kanker kan grote gevolgen hebben voor uw leven en dat van uw naasten. Lichamelijk
Nadere informatiePolikliniek Klinische Genetica Kanker en erfelijkheid
Polikliniek Klinische Genetica Kanker en erfelijkheid Polikliniek Klinische Genetica Kanker en erfelijkheid 1. Inleiding 3 2. Introductie 3 3. Kenmerken van erfelijke kanker 4 4. Het eerste gesprek 4 5.
Nadere informatie1 Algemeen... 3. 2 Wat is eierstokkanker en bij wie komt het voor?... 3. 3 Hoe ontstaat eierstokkanker?... 3. 4 Uitzaaiingen bij eierstokkanker...
eierstokkanker Inhoud 1 Algemeen... 3 2 Wat is eierstokkanker en bij wie komt het voor?... 3 3 Hoe ontstaat eierstokkanker?... 3 4 Uitzaaiingen bij eierstokkanker... 3 5 Wat zijn de klachten bij eierstokkanker?...
Nadere informatieHoe informeer ik mijn familie bij erfelijke of familiaire aanleg voor kanker?
Hoe informeer ik mijn familie bij erfelijke of familiaire aanleg voor kanker? Brochure voor patiënten en familieleden Inhoud 1. Inleiding 2. Erfelijke en familiaire kanker 3. Waarom familie informeren?
Nadere informatieZorgpad MEN1 syndroom. Informatie voor patiënten
Zorgpad MEN1 syndroom Informatie voor patiënten Dit Zorgpad MEN1 syndroom, informatie voor patiënten, is tot stand gekomen met medewerking van: Belangengroep M.E.N. drs. C.R.C. Pieterman, M. Aarts bestuur
Nadere informatieBorst- en/of eierstokkanker: Erfelijk risico en genetisch testen
Borst- en/of eierstokkanker: Erfelijk risico en genetisch testen In onze bevolking heeft iedere vrouw een risico van ongeveer 10% om in de loop van haar leven borstkanker te krijgen en 1,5% om eierstokkanker
Nadere informatieBorstkanker. Celdeling
Borstkanker In Nederland wordt per jaar bij ongeveer 12.000 vrouwen borstkanker (mammacarcinoom) ontdekt. Daarnaast wordt bij ongeveer 1.300 vrouwen in Nederland een voorstadium van borstkanker (ductaal
Nadere informatieWil ik het wel weten?
Wil ik het wel weten? Vera Hovers en Joyce de Vos-Houben 3 oktober 2015 Wil ik het wel weten? De consequenties van erfelijkheidsonderzoek Vera Hovers en dr. Joyce de Vos-Houben Genetisch consulenten polikliniek
Nadere informatieinformatie over uw zorgpad borstkanker
informatie over uw zorgpad borstkanker Oncologisch Centrum Amsterdam Oncologisch Centrum Amsterdam is het grootste oncologisch samenwerkingsverband van Amsterdam, een initiatief van BovenIJ ziekenhuis,
Nadere informatieErfelijkheidsonderzoek en -voorlichting
Klinische Genetica Erfelijkheidsonderzoek en -voorlichting Inhoud Inleiding Een verzoek om erfelijkheidsonderzoek en -voorlichting 1 Wachten op de uitslag 2 Het doel van erfelijkheidsonderzoek en -voorlichting
Nadere informatieNederlandse samenvatting
136 Melanoom van de huid is kanker die uitgaat van de pigmentcellen in de huid. Melanoom bij twee of meer eerstegraads verwanten of drie tweedegraads verwanten noemen we erfelijk. Als deze vorm van kanker
Nadere informatieEWINGSARCOOM KANKERCENTRUM
EWINGSARCOOM KANKERCENTRUM WAT VINDT U IN DEZE BROCHURE 01 Inleiding 3 02 Wat is een Ewingsarcoom? 3 03 Wat zijn de mogelijke klachten bij een Ewingsarcoom? 4 04 Komt een Ewingsarcoom vaak voor? 5 05 Wat
Nadere informatieScreenende coloscopie MDL
Screenende coloscopie MDL Inhoudsopgave Inleiding 4 Erfelijke of familiaire aanleg? 5 Gang van zaken onderzoekstraject 13 Bezoek I, MDL-verpleegkundige 13 Bezoek II, Coloscopie 13 Bezoek III, Uitslag
Nadere informatieHet nazorgtraject. Borstcentrum Máxima locatie Eindhoven
Het nazorgtraject Borstcentrum Máxima locatie Eindhoven In de afgelopen periode bent u behandeld voor borstkanker. Nu uw behandeltraject is afgesloten begint het nazorgtraject. Hieronder vindt u informatie
Nadere informatieUrologie Lastmeter Inleiding Hulpverleningsmogelijkheden
1/5 Urologie Lastmeter Inleiding Tijdens of na uw ziekte kunt u te maken krijgen met situaties waar u geen raad mee weet, ook wanneer de behandeling al langer geleden is. U kunt problemen ondervinden op
Nadere informatieEierstokkanker. Afdeling gynaecologie. mca.nl
Eierstokkanker Afdeling gynaecologie mca.nl Inhoudsopgave Wat is eierstokkanker? 3 Onderzoek bij eierstokkanker 4 Behandeling van eierstokkanker 6 Na de behandeling 7 Kans op genezing 8 Controles 9 De
Nadere informatieKlinische Genetica. Erfelijkheidsonderzoek en -voorlichting
Klinische Genetica Erfelijkheidsonderzoek en -voorlichting Klinische Genetica Inhoud Inleiding 3 Een verzoek om erfelijkheidsonderzoek en -voorlichting 3 Wachten op de uitslag 3 Kosten 4 Het doel van
Nadere informatieFiguur 1: illustratie slokdarm
Slokdarmkanker U bent naar VU medisch centrum (VUmc) verwezen voor een operatie omdat er slokdarmkanker is geconstateerd. In deze folder vindt u informatie over slokdarmkanker, de oorzaken en risicofactoren
Nadere informatie1 Algemeen 4. 2 Wat is eierstokkanker en bij wie komt het voor 4. 3 Hoe ontstaat eierstokkanker 4. 4 Uitzaaiingen bij eierstokkanker 4
eierstokkanker Inhoud 1 Algemeen 4 2 Wat is eierstokkanker en bij wie komt het voor 4 3 Hoe ontstaat eierstokkanker 4 4 Uitzaaiingen bij eierstokkanker 4 5 Wat zijn de klachten bij eierstokkanker 5 6 Onderzoek
Nadere informatieDarmkanker: Het openbaren van het onbekende. Vasilios Kousoulas MDL-arts ziekenhuis Nij Smellinghe, Drachten
Darmkanker: Het openbaren van het onbekende Vasilios Kousoulas MDL-arts ziekenhuis Nij Smellinghe, Drachten Wanneer kun je spreken van een normale dikke darm? (1) Wanneer kun je spreken van een normale
Nadere informatieEWINGSARCOOM Wat betekent het?
EWINGSARCOOM Wat betekent het? Oncologie/0138 Deze informatiebrochure is bestemd voor personen met een Ewingsarcoom en alle anderen die hier heel dichtbij betrokken zijn: familie, vrienden, We geven u
Nadere informatiePatiënteninformatiedossier (PID) MAMMACARE. onderdeel BORSTKANKER
Patiënteninformatiedossier (PID) MAMMACARE onderdeel BORSTKANKER Inhoud Wat is borstkanker?... 3 Vormen van kanker... 4 DCIS... 4 Ductaal carcinoom... 4 Lobulair carcinoom... 4 Erfelijke en familiare belasting...
Nadere informatieEierstokkanker. Patiënteninformatie Eierstokkanker
Eierstokkanker Patiënteninformatie Eierstokkanker Inhoudsopgave 1 Inleiding 2 Wat is eierstokkanker en bij wie komt het voor 3 Hoe ontstaat eierstokkanker 4 Uitzaaiingen bij eierstokkanker 5 Wat zijn de
Nadere informatieOperatie voor borstkanker
Operatie voor borstkanker 1 Wanneer u deze folder ontvangt heeft u zojuist een gesprek met de chirurg/ verpleegkundig specialist /Physician Assistant gehad. Uit onderzoeken is gebleken dat u borstkanker
Nadere informatieBorstcentrum Bernhoven. Yvonne Paquay Chirurg
Borstcentrum Bernhoven Yvonne Paquay Chirurg Klachten van de borst? Verwijzing naar het borstcentrum voor analyse en zonodig behandeling 2 3 4 Verwijsredenen: > Knobbeltje voelbaar > BOBZ (de bus) > Controle
Nadere informatieHemochromatose (ijzerstapeling) in de familie
Hemochromatose (ijzerstapeling) in de familie Deze brochure is bedoeld als aanvulling op de gesprekken op bij de genetisch consulent en kan hier dus niet voor in de plaats komen. Algemene informatie wordt
Nadere informatieGynaecologie. Eierstokkanker. Afdeling: Onderwerp:
Afdeling: Onderwerp: Gynaecologie Algemeen 2 Wat is eierstokkanker en bij wie komt het voor 3 Hoe ontstaat eierstokkanker 3 Uitzaaiingen bij eierstokkanker 3 Wat zijn de klachten bij eierstokkanker 4 Onderzoek
Nadere informatiePsychosocial Problems in Cancer Genetic Counseling: Detecting and Facilitating Communication W. Eijzenga
Psychosocial Problems in Cancer Genetic Counseling: Detecting and Facilitating Communication W. Eijzenga Nederlandse samenvatting INLEIDING Mensen met een mogelijk verhoogde kans op kanker kunnen zich
Nadere informatielyondellbasell.com PROSTAATKANKER
PROSTAATKANKER Prostaat Kanker Ongeveer 1 op de 7 mannen krijgt de diagnose Prostaatkanker te horen. Je kent misschien zelf wel iemand die het heeft of ervoor behandeld is. Ondanks dat dit schokkende cijfers
Nadere informatieVerzekeringen & erfelijkheid
Verzekeringen & erfelijkheid U wilt een levens- of arbeidsongeschiktheidsverzekering afsluiten? Hier vindt u de www.bpv.nl antwoorden op veelgestelde vragen over erfelijkheid en het aanvragen van een verzekering.
Nadere informatieChemotherapie voorafgaand aan de borstoperatie
Chemotherapie voorafgaand aan de borstoperatie Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op www.asz.nl/brmo. Inleiding U heeft samen met de chirurg of verpleegkundig specialist gekozen om de behandeling
Nadere informatieSLOKDARMKANKER 25-10-2010
SLOKDARMKANKER 25-10-2010 Bij slokdarmkanker is er sprake van een kwaadaardige tumor in de slokdarm. In de medische wereld worden vaak de namen slokdarmcarcinoom en oesofaguscarcinoom gebruikt. De medische
Nadere informatieOncologie. Lastmeter
1/5 Oncologie Lastmeter Inleiding Bij u is kanker geconstateerd. Tijdens of na uw ziekte kunt u te maken krijgen met situaties waar u geen raad mee weet, ook wanneer de behandeling al langer geleden is.
Nadere informatieFamiliaire Hypercholesterolemie (FH)
Familiaire Hypercholesterolemie (FH) Familiaire hypercholesterolemie (FH) is één van de meest voorkomende (vet-) stofwisselingsziekten in Nederland. Ongeveer 1 op de 450 Nederlanders heeft FH. FH is een
Nadere informatieWat zijn de klachten bij eierstokkanker? 3 4. 5 operatie: Stadiëring 6. Het bepalen van het stadium tijdens en na de. Kans op genezing 8 9
Kanker van de eierstokken gaat uit van het weefsel van de eierstok. De behandeling bestaat uit operatie en zonodig chemotherapie. De levensverwachting bij eierstokkanker is afhankelijk van het stadium
Nadere informatiehttps://www.isala.nl/patientenfolders/7280-acutealvleesklierontsteking-pid-h3-diagnose-en-onderzoeken/ Acute alvleesklierontsteking (PID): H3 Diagnose en onderzoeken Wanneer u klachten heeft die duiden
Nadere informatieGynaecologie Eierstokkanker
Gynaecologie Eierstokkanker Algemeen Kanker van de eierstokken gaat uit van het weefsel van de eierstok. De behandeling bestaat uit operatie en zo nodig chemotherapie. De levensverwachting bij eierstokkanker
Nadere informatieOndersteunende zorg voor mensen met kanker
Ondersteunende zorg voor mensen met kanker Máxima Oncologisch Centrum (MOC) Inleiding Als u van uw behandelend arts te horen krijgt dat u kanker heeft, krijgen u en uw naasten veel informatie en emoties
Nadere informatieQuote gene. Quote Gene
Quote Gene 1 Wel of niet Niet iedereen denkt hetzelfde over de kwaliteit van erfelijkheidsonderzoek. Sommige mensen vinden het dat de adviesgever (klinisch geneticus, genetisch consulent) goed luistert.
Nadere informatieCardiologisch onderzoek
Non-compactie Cardiomyopathie Een non-compactie cardiomyopathie (NCCM) is een aandoening waarbij er diepe groeven in de hartspier zitten. NCCM kan het enige verschijnsel zijn, maar kan ook worden gevonden
Nadere informatieWanneer is dementie erfelijk? Dr. Harro Seelaar Neuroloog-in-opleiding & arts onderzoeker Alzheimercentrum Erasmus MC 14 april 2018
Wanneer is dementie erfelijk? Dr. Harro Seelaar Neuroloog-in-opleiding & arts onderzoeker Alzheimercentrum Erasmus MC 14 april 2018 Opbouw presentatie Wat is dementie Wat is DNA Wat is erfelijkheid Erfelijkheid
Nadere informatiebaarmoederhalskanker-pid-h2-baarmoederhalskanker-enonderzoeken/
https://www.isala.nl/patientenfolders/7210- baarmoederhalskanker-pid-h2-baarmoederhalskanker-enonderzoeken/ Baarmoederhalskanker (PID): H2 Baarmoederhalskanker en onderzoeken Kanker is een verzamelnaam
Nadere informatieNet de diagnose gekregen
Net de diagnose gekregen Vragen die u kunt stellen Hieronder vindt u een lijst met vragen die in verschillende stadia van het onderzoek, de behandeling en de verzorging van patiënten van pas komen. Deze
Nadere informatieKlinische Genetica. Erfelijkheidsonderzoek en -voorlichting
Klinische Genetica Erfelijkheidsonderzoek en -voorlichting Klinische Genetica Inhoud Inleiding 2 Een verzoek om erfelijkheidsonderzoek en -voorlichting 2 Wachten op de uitslag 2 Het doel van erfelijkheidsonderzoek
Nadere informatieDikke darmpoliepen. MDL-centrum IJsselland Ziekenhuis. www.mdlcentrum.nl
Dikke darmpoliepen MDL-centrum IJsselland Ziekenhuis www.mdlcentrum.nl Inhoudsopgave 1. Wat zijn darmpoliepen? 2 2. Darmpoliepen en darmkanker 2 3. Wat kunnen de klachten zijn bij dikke darmpoliepen? 3
Nadere informatieOntstaan en voorkomen Soorten gliomen Graad 1 Graad 2 Graad 3
Gliomen In het hoofd kunnen verschillende soorten tumoren voorkomen. In deze folder e vindt u alleen informatie over tumoren die ontstaan van het hersenweefsel zelf. Over andere soorten van tumoren, bijvoorbeeld
Nadere informatieFamiliaire Adenomateuze Polyposis (FAP)
Hallo, ik ben Joep. Dit zijn mijn zusje Mieke en mijn vader en moeder Familiaire Adenomateuze Polyposis (FAP) Boekje met informatie voor jonge mensen Je hebt net te horen gekregen dat je FAP hebt. Of misschien
Nadere informatieHoe wordt de diagnose gesteld? De diagnose wordt gesteld door de patholoog op basis van bij u afgenomen schildklierweefsel.
Schildklierkanker SCHILDKLIERKANKER Bij u is de diagnose schildklierkanker gesteld of een sterk vermoeden hierop. Voordat u verder gaat met lezen is het goed om te weten dat schildklierkanker in de meeste
Nadere informatieBorstkanker. Normale cellen in borstklierweefsel Augustus 2016
Borstkanker In Nederland wordt per jaar bij ongeveer 12.000 vrouwen borstkanker (mammacarcinoom) ontdekt. Daarnaast wordt bij ongeveer 1.300 vrouwen Ductaal Carcinoom In Situ (DCIS) geconstateerd. Dit
Nadere informatieAlgemene aspecten van erfelijkheid. Waarom is kennis over erfelijke aspecten van een ziekte belangrijk? Wanneer erfelijkheidsadvies/onderzoek?
Erfelijke nierziekten: algemene aspecten van erfelijkheid, overerving en erfelijkheidsadvies Nine Knoers Klinisch Geneticus Commissie Erfelijke Nierziekten NVN 4 november 2006 HUMAN GENETICS NIJMEGEN Inhoud
Nadere informatieCardiologisch onderzoek
Hypertrofische Cardiomyopathie Een hypertrofische cardiomyopathie (HCM) is een erfelijke aandoening waarbij de hartspier, met name het tussenschot tussen de hartkamers, is verdikt. Een verdikking van de
Nadere informatieEen hersentumor Symptomen Doel van de operatie
Hersenoperatie Uw neuroloog heeft een tumor in uw hersenen geconstateerd. Hiervoor moet u binnenkort een operatie ondergaan (craniotomie genoemd). De ingreep wordt uitgevoerd door de neurochirurg. In deze
Nadere informatieMedische Publieksacademie 4 maart 2019
4 maart 2019 YouTube 1 Ontwikkelingen in de longkankerzorg Dr. Ben Venmans, longarts Dr. Wouter van Geffen, longarts Frits Mostert, persvoorlichter MCL, moderator Programma 19.30 uur Dr. Ben Venmans: Longkanker:
Nadere informatieDikke-darmkanker. vrijdag 24 april 2015. Bas van Balkom MDL-arts
Dikke-darmkanker Bas van Balkom MDL-arts Inhoud Darmkanker en risicofactoren Lichamelijke klachten bij darmkanker Endoscopie (inwendig darmonderzoek) Vervolgonderzoeken Behandeling 2 Darmkanker 13.000
Nadere informatieErfelijkheidsonderzoek anno 2015. Lizet van der Kolk klinisch geneticus 11-06-2015
Erfelijkheidsonderzoek anno 2015 Lizet van der Kolk klinisch geneticus 11-06-2015 Erfelijkheidsonderzoek Bij wie, hoe en waarom? Consequenties en belang voor patiënt(e) en familieleden Nieuwe ontwikkelingen
Nadere informatieBelangrijke kenmerken van tumoren in het spijsverteringskanaal. Nicole van Grieken, patholoog Amsterdam UMC, locatie VUmc
Belangrijke kenmerken van tumoren in het spijsverteringskanaal + Nicole van Grieken, patholoog Amsterdam UMC, locatie VUmc Vragen? Inhoud Introductie Diagnostiek Biomarkers Biobanken Wetenschappelijk onderzoek
Nadere informatieBeentumoren (=bottumoren)
Beentumoren (=bottumoren) Inleiding Gezwellen in beenderen worden beentumoren genoemd. Er zijn verschillende typen beentumoren te onderscheiden. Zo zijn er vormen waarbij de tumor of het gezwel direct
Nadere informatiePatiënteninformatie. Vulvakanker
Vulvakanker Patiënteninformatie Vulvakanker Inhoudsopgave 1 Inleiding 1.1 Wat is kanker van de vulva 1.2 Bij wie komt kanker van de vulva voor 2 Hoe ontstaat kanker van de vulva 3 Uitzaaiingen 4 Wat zijn
Nadere informatieErfelijkheidsonderzoek: Exoomsequencing
Erfelijkheidsonderzoek: Exoomsequencing Exoomsequencing is een nieuwe techniek voor erfelijkheidsonderzoek. In deze folder vindt u informatie over dit onderzoek. De volgende onderwerpen komen aan bod:
Nadere informatieLaat ik mijzelf testen?
Laat ik mijzelf testen? Drs. Nandy Hofland Genetisch Consulent Polikliniek Klinische Genetica Leids Universitair Medisch Centrum 21-05-2011: Themamiddag Jong en BRCA, BVN, Werkgroep Erfelijke Borst- en
Nadere informatieCardiologisch onderzoek
Aritmogene Cardiomyopathie Een aritmogene cardiomyopathie (ACM) is een aandoening waarbij de hartspier deels wordt vervangen door vet- of bindweefsel. Meestal is bij deze aandoening voornamelijk de rechterhartkamer
Nadere informatieDeel 1. Uw bezoek aan de polikliniek
. Uw bezoek aan de polikliniek Inhoud Inleiding 1 Behandelteam 1 Vragen en onzekerheid 1 Onderwerpen die ter sprake (kunnen) komen 2 Patiënteninformatie vll 081/0911 Inleiding Om de diagnose kanker met
Nadere informatieCardiologisch onderzoek
Dilaterende Cardiomyopathie Een dilaterende cardiomyopathie (DCM) is een aandoening waarbij de hartspier is verwijd. Dit gaat doorgaans gepaard met het dunner worden van de hartspier. DCM kan veel verschillende
Nadere informatieWat is een genetische test?
12 Wat is een genetische test? Aangepaste informatie van folders geproduceerd door Guy s and St Thomas Hospital en Londen Genetic Knowledge Park, aangepast volgens hun kwaliteitsnormen. Juli 2008 Vertaald
Nadere informatieWorkshop DNA-schade. Erfelijkheidsonderzoek bij borstkanker: met welk doel? Dr. Jan C. Oosterwijk klinisch geneticus, UMCGroningen
Workshop DNA-schade Erfelijkheidsonderzoek bij borstkanker: met welk doel? Dr. Jan C. Oosterwijk klinisch geneticus, UMCGroningen Erfelijkheidsonderzoek ging over Down syndroom, Duchenne spierdystrofie,
Nadere informatieH Waar kunt u terecht als u kanker heeft
H.307216.1217 Waar kunt u terecht als u kanker heeft Inleiding Bij u is kanker geconstateerd. Tijdens of na uw ziekte kunt u te maken krijgen met situaties waar u geen raad mee weet, ook wanneer de behandeling
Nadere informatieinformatie over uw zorgpad borstkanker
informatie over uw zorgpad borstkanker Oncologisch Centrum Amsterdam Oncologisch Centrum Amsterdam is het grootste oncologisch samenwerkingsverband van Amsterdam, een initiatief van BovenIJ ziekenhuis,
Nadere informatieINFO VOOR PATIËNTEN BORSTKANKER ERFELIJKHEIDSONDERZOEK
INFO VOOR PATIËNTEN BORSTKANKER ERFELIJKHEIDSONDERZOEK INHOUD 01 Erfelijke belasting voor borstkanker 4 02 Erfelijkheidsonderzoek 4 03 Verloop van een erfelijkheidsonderzoek 5 04 Resultaten 6 05 Psychologische
Nadere informatieInformatie over de lastmeter
Longgeneeskunde Informatie over de lastmeter www.catharinaziekenhuis.nl Inhoud De lastmeter... 3 Waar kunt u terecht?... 4 Overzicht diverse hulpverleners binnen het ziekenhuis... 5 Vragen... 7 Contactgegevens...
Nadere informatie