Onderzoeksnummer : Datum schoolbezoek : 21 en 22 mei 2012 Rapport vastgesteld te Tilburg op: 3 oktober 2012

Transcriptie

1 RAPPORT VAN BEVINDINGEN Kwaliteitsonderzoek bij SBO De Leye Plaats : Breda BRIN-nummer : 15LO Onderzoeksnummer : Datum schoolbezoek : 21 en 22 mei 2012 Rapport vastgesteld te Tilburg op: 3 oktober 2012 DEFINITIEF

2

3 Inhoud 1 Inleiding 5 2 Bevindingen 7 3 Toezichtarrangement 13 pagina 3 van 13

4

5 1 Inleiding De Inspectie van het Onderwijs heeft op 21 en 22 mei 2012 een onderzoek uitgevoerd op de school voor speciaal basisonderwijs De Leye naar aspecten van de kwaliteit van het onderwijs en de naleving van wet- en regelgeving. De aanleiding voor dit onderzoek was het volgende. Scholen waarvoor de inspectie geen risicoanalyse kan opstellen omdat geschikte opbrengstgegevens niet kunnen worden vastgesteld, worden in principe om de twee jaar bezocht. Het doel van dit onderzoek is eventuele tekortkomingen in de kwaliteit van het onderwijs op de school vast te stellen. Onderzoeksopzet Het onderzoek bestond uit de volgende activiteiten: Een controle van de aanwezigheid van de schoolgids, het schoolplan en het zorgplan bij de inspectie. Een toets op de aanwezigheid van informatie over enkele wettelijke verplichte onderdelen in de schoolgids, het schoolplan en het zorgplan. Een controle op de onderwijstijd die de school heeft gepland. Onderzoek en analyse van documenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn. Vragenlijsten die de school voor de inspectie heeft ingevuld over de uitstroom van leerlingen naar het voortgezet onderwijs. Analyse van documenten die de school voorafgaand aan het schoolbezoek heeft toegestuurd, te weten voorbeelden van groepsplannen voor de afstemming van het onderwijs, van het voor elke leerling opgestelde ontwikkelingsperspectief en van handelingsplannen. Schoolbezoek, waarbij in een aantal groepen de onderwijspraktijk is geobserveerd door het bijwonen van lessen Nederlandse taal en rekenen en wiskunde. Deze lesbezoeken vonden plaats op beide locaties van deze grote school in een aantal groepen: van elk leerjaar één. Gesprekken met de directie en de intern begeleiders over de kwaliteit van de indicatoren. Een gesprek met een aantal leraren. Een eindgesprek met de directie en een vertegenwoordiging van het bestuur, na afloop van het schoolbezoek. Tijdens het onderzoek beoordeelde de inspectie indicatoren van de volgende aspecten: opbrengsten, onderwijsleerproces, zorg en begeleiding en kwaliteitszorg. pagina 5 van 13

6 Toezichtkader De inspectie heeft zich bij haar onderzoek onder andere gebaseerd op het Toezichtkader po/vo 2011 en de notitie Analyse en waarderingen van opbrengsten primair onderwijs. Beide documenten zijn te vinden op Opbouw rapport In hoofdstuk 2 staan de bevindingen uit het onderzoek naar de onderwijskwaliteit en de wettelijke vereisten. Dit wordt gevolgd door een beschouwing waarin het oordeel van de inspectie wordt toegelicht en waar mogelijk de schoolontwikkeling in samenhang wordt beschreven. Hoofdstuk 3 geeft het toezichtarrangement weer. pagina 6 van 13

7 2 Bevindingen 2.1 Kwaliteits- en nalevingsprofiel In onderstaande tabellen vermeldt de inspectie welke indicatoren in dit onderzoek zijn betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader primair onderwijs Indicatoren die bij een kwaliteitsonderzoek de doorslag geven of een school (zeer) zwak is, de zogeheten normindicatoren, zijn gemarkeerd met een asterisk. Voor een overzicht van alle normindicatoren zie het Toezichtkader po/vo 2011 op De bevindingen zijn weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de betreffende indicator gerealiseerd is. Legenda: 1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende 4. goed 5. niet te beoordelen (alleen bij opbrengsten) In verband met het programmatisch handhaven heeft de inspectie daarnaast enkele controles uitgevoerd op bepaalde wettelijke voorschriften. Of de school wel of niet voldoet aan deze wettelijke vereisten wordt tot uitdrukking gebracht met de score 'ja' of 'nee'. Kwaliteitsaspect 1 Opbrengsten 1.1 * (SBO) De resultaten van de leerlingen aan het eind van de speciale basisschool liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht. Kwaliteitsaspect 2 Leerstofaanbod 2.1 * Bij de aangeboden leerinhouden voor Nederlandse taal en rekenen en wiskunde betrekt de school alle kerndoelen als te bereiken doelstellingen. 2.2 * De leerinhouden voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde worden aan voldoende leerlingen aangeboden tot en met het niveau van leerjaar De leerinhouden in de verschillende leerjaren sluiten op elkaar aan. 2.4 * De school met een substantieel aantal leerlingen met een leerlinggewicht biedt bij Nederlandse taal leerinhouden aan die passen bij de onderwijsbehoeften van leerlingen met een taalachterstand. Kwaliteitsaspect 3 Tijd 3.2 De school heeft voor Nederlandse taal en rekenen en wiskunde de onderwijstijd afgestemd op de behoeften van de leerlingenpopulatie. 5 pagina 7 van 13

8 Kwaliteitsaspect 4 Schoolklimaat 4.4 De school heeft inzicht in de veiligheidsbeleving van leerlingen en personeel en in de incidenten die zich op het gebied van sociale veiligheid op de school voordoen. Kwaliteitsaspect 5 Didactisch handelen 5.1 * De leraren geven duidelijke uitleg van de leerstof. 5.2 * De leraren realiseren een taakgerichte werksfeer. 5.3 * De leerlingen zijn actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten. Kwaliteitsaspect 6 Afstemming 6.1 De leraren stemmen de aangeboden leerinhouden af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. 6.2 De leraren stemmen de instructie af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. 6.3 De leraren stemmen de verwerkingsopdrachten af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. 6.4 De leraren stemmen de onderwijstijd af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. Kwaliteitsaspect 7 Begeleiding 7.1 * De school gebruikt een samenhangend systeem van genormeerde instrumenten en procedures voor het volgen van de prestaties en de ontwikkeling van de leerlingen. 7.2 De leraren volgen en analyseren systematisch de voortgang in de ontwikkeling van de leerlingen. 7.3 * (SBO) De school stelt bij plaatsing voor iedere leerling een ontwikkelingsperspectief vast. 7.4 * (SBO) De school volgt of de leerlingen zich ontwikkelen conform het ontwikkelingsperspectief en maakt naar aanleiding hiervan beredeneerde keuzen. Kwaliteitsaspect 8 Zorg 8.1 De school signaleert vroegtijdig welke leerlingen zorg nodig hebben. 8.2 Op basis van een analyse van de verzamelde gegevens bepaalt de school de aard van de zorg voor de zorgleerlingen. 8.3 * De school voert de zorg planmatig uit. 8.4 De school evalueert regelmatig de effecten van de zorg. Kwaliteitsaspect 9 Kwaliteitszorg 9.1 De school heeft inzicht in de onderwijsbehoeften van haar leerlingenpopulatie. 9.2 De school evalueert jaarlijks de resultaten van de leerlingen. 9.3 De school evalueert regelmatig het onderwijsleerproces. 9.4 De school werkt planmatig aan verbeteractiviteiten. 9.5 De school borgt de kwaliteit van het onderwijsleerproces. 9.6 De school verantwoordt zich aan belanghebbenden over de gerealiseerde onderwijskwaliteit. Naleving wet- en regelgeving NT1A De inspectie is in het bezit gesteld van de geldende schoolgids (art. 16, lid 2 en 3, WPO). NT2A De inspectie is in het bezit gesteld van het geldende schoolplan (art. 16, lid 1 en 3, WPO). NT3A De inspectie is in het bezit gesteld van het geldende zorgplan (art. 19, lid 3, WPO). NT4A Er is voldoende onderwijstijd geprogrammeerd om te kunnen voldoen aan de daarvoor gestelde minima (art. 8, lid 7 onder b, WPO). NT4B Er is maximaal zevenmaal een onvolledige schoolweek geprogrammeerd voor de groepen 3 t/m 8 (artikel 8, lid 7 onder b, WPO). ja nee pagina 8 van 13

9 2.2 Beschouwing Algemeen beeld De inspectie stelt vast dat de kwaliteit van het onderwijs op SBO De Leye voldoet. De school heeft de kwaliteit van het onderwijs sinds het laatste onderzoek van de inspectie in 2009, weten te behouden en op enkele punten ook verbeterd. Dat laatste geldt zeker voor de wijze waarop de leraren de leerlingen bij het onderwijs weten te betrekken en de mate waarin zij voor een taakgerichte werksfeer zorg dragen. De kwaliteit van het onderwijs op deze twee indicatoren beoordeelde de inspectie als 'goed'. Daarbij zorgen de leraren ook dat het onderwijs in voldoende mate is afgestemd op de verschillen in capaciteiten van de leerlingen. De school heeft in de afgelopen twee schooljaren een intensief proces doorgemaakt om - samen met het team van SBO Westerhage - het onderwijs- en zorgbeleid te funderen op een goed onderbouwde beschrijving van het ontwikkelingsperspectief van elke leerling. Het handelen van de leraren en van het zorgteam wordt gepland en verantwoord aan de hand van groepsplannen waarin twee maal per jaar wordt aangegeven hoe op individueel en groepsniveau het onderwijs en de individuele leerlingenzorg wordt ingericht. De verdere uitbouw van dit proces zal ook in het komend schooljaar nog worden voortgezet om ervoor te zorgen dat deze werkwijze een structurele basis krijgt. En waarbij de implementatie van deze aanpak op De Leye en De Westerhage volgens de directie hebben geleid tot een volledige onderwijskundige integratie, vooruitlopend op de formele fusie tussen deze twee scholen. Hieronder volgt een toelichting op het oordeel. Toelichting Opbrengsten De Inspectie van het Onderwijs is op dit moment nog niet in staat om te beoordelen of de leeropbrengsten in lijn zijn met de mogelijkheden van de leerlingen. Zij geeft dan ook nog geen oordeel over de resultaten van de school. Uit de uitstroomgegevens van de school blijkt dat de schoolverlaters in de afgelopen twee schooljaren uitstromen naar diverse vormen van voortgezet onderwijs. Ongeveer een kwart gaat naar het praktijkonderwijs en ongeveer een derde naar de basisberoepsgerichte leerweg in het LBO, vaak met verdere begeleiding in de vorm van leerwegondersteunend onderwijs. De meeste overige leerlingen gaan naar andere niveaus van het LBO. Deze uitstroom wordt weerspiegeld in de ontwikkelingsprofielen van de leerlingen, waarvan de inspectie een steekproef heeft gezien. De leerlingenpopulatie blijkt zeer divers. Het is duidelijk dat de school bij de inrichting van het onderwijs rekening moeten houden met de volle breedte aan mogelijke vormen van voortgezet onderwijs. Onderwijsleerproces De school beschikt over een adequaat geheel van onderwijsmethoden die voldoen aan de wettelijke eisen met betrekking tot de kerndoelen. Zowel bij Nederlandse taal als bij rekenen beschikt de school over een tweede methode die meer gerichte steun biedt aan leerlingen die grote moeite hebben met deze leergebieden. In de groep voor de jongste leerlingen heeft men in de afgelopen tijd het aanbod vernieuwd. Ook voor deze leerlingen beschikt de school nu over een planmatig aanbod. Bij de evaluatie van de effectiviteit van het geboden onderwijs, die directie en team in de afgelopen periode hebben gemaakt, is ook gekeken naar de hoeveelheid leertijd die voor de afzonderlijke leergebieden in elk leerjaar gepland was. Waar nodig is het rooster zo aangepast, dat leerlingen voldoende tijd krijgen om zich de stof goed eigen te maken. De inspectie beoordeelt daarom indicator 3.2 (zie de tabel bij 2.1) als voldoende. pagina 9 van 13

10 Bij dit onderzoek geeft de inspectie van de mogelijke indicatoren van het schoolklimaat alleen een kwaliteitsoordeel over de mate waarin de school op een onderbouwde wijze inzicht heeft in de veiligheidsbeleving van leerlingen en personeel. Ook is nagegaan of er - indien nodig - adequate maatregelen worden genomen als zich incidenten zouden voordoen op het gebied van de sociale veiligheid op de school. De inspectie beoordeelt de kwaliteit van deze indicator als voldoende. De school heeft in 2010 voor het laatst onderzoek gedaan naar die veiligheidsbeleving en verwacht dat in het komend schooljaar te herhalen. De verzamelde gegevens van 2010 zijn geanalyseerd en er zijn conclusies uit getrokken. Het aantal incidenten op de school is beperkt, maar er zijn duidelijke afspraken gemaakt over in zulke situaties passende maatregelen. De inspectie komt tot een duidelijk positief oordeel over de kwaliteit van het didactisch handelen van de leraren en de mate waarin zijnbij hun lessen voldoende afstemming op de verschillen tussen de leerlingen weten te realiseren. Het onderwijsleerproces heeft een stevige basis in het vakmanschap van de leraren. De lessen hebben een duidelijke structuur en zij verlopen ordelijk en doelmatig. De instructies zijn helder en er vinden voldoende frequent controleactiviteiten plaats. De leraren blijken in staat om op diverse niveaus instructie en ondersteuning te geven. De werkwijze die beschreven is in de groepsplannen wordt in de meeste gevallen gerealiseerd. Een verbeterpunt om die afstemming nog aan te vullen is de (individuele) variatie in onderwijs- en oefentijd, die nu nog te weinig wordt benut. Een sterk punt is de taakgerichte werksfeer die de leraren weten te realiseren. Ondanks - of misschien dankzij - de variatie in werkvormen en de afwisseling van gerichte instructie aan en zelfstandig werken door de leerlingen, blijkt de betrokkenheid van de leerlingen groot. Toetsing en zorg en begeleiding De inspectie heeft bij dit onderzoek de kwaliteit van alle onderzochte indicatoren van deze kwaliteitsaspecten als voldoende beoordeeld. Ten opzichte van de laatste beoordeling door de inspectie in 2009 zit de groei vooral in de kwaliteit waarmee de school volgt of leerlingen zich volgens hun individuele ontwikkelingsperspectief ontwikkelen. Dit is dan ook het kernpunt geweest van het kwaliteitsbeleid dat de school in de afgelopen twee jaar heeft gevoerd. De inspectie stelt vast dat de ontwikkelingsperspectieven tijdig worden opgesteld na toelating van een leerling en de validiteit ervan kritisch wordt gevolgd. De gegevens worden regelmatig bijgewerkt, op basis van de leervorderingen van de leerlingen en andere belangrijke waarnemingen en gebeurtenissen. De inspectie beoordeelt de kwaliteit van indicator 7.3 en 7.4 daarom als voldoende. Voor directie en team geldt dat zij dit proces nog steviger willen invlechten in het hele didactische beleid. Voor het schooljaar ligt dan ook een plan klaar om daaraan uitvoering te geven. Voor leerlingen waarvoor de afstemming van het onderwijs niet voldoende uitkomst lijkt te bieden heeft de school duidelijke afspraken over inrichting van de zorg en begeleiding. Het zorgteam en de betrokken leraren zorgen dat zulke leerlingen tijdig worden opgespoord. Wanneer dat nodig is wordt aanvullend onderzoek gedaan om na te gaan welke belemmeringen de leerling heeft om zich verder te ontplooien. Indien van toepassing, wordt specifieke hulp of zorg geboden. Regelmatig wordt de zo geboden zorg geëvalueerd. De evaluatie van de zorg en begeleiding wordt steeds meer verbonden met de evaluatie van de onderwijsresultaten van de leerlingen. De leden van het zorgteam en de leraren zijn in de afgelopen periode steeds meer partners geworden in een proces gericht op het aantoonbaar bevorderen van de ontwikkeling van de leerlingen. pagina 10 van 13

11 Kwaliteitszorg De indicatoren van de kwaliteitszorg van SBO De Leye beoordeelt de inspectie - op één uitzondering na - als voldoende. Sinds 2009 is de school beter in staat om de onderwijsleerprestaties van de leerlingen in kaart te brengen. Daarbij wordt rekening gehouden met verschillen in aanleg en problematiek. Zo is het mogelijk om van individuele leerlingen te zeggen of zij, gezien hun ingeschatte mogelijkheden verantwoordt in het ontwikkelingsperspectief, voldoende vorderingen maken. Ook op schoolniveau wordt met deze gegevens steeds beter geëvalueerd of de onderwijsresultaten op een voldoende niveau liggen. De school kan weliswaar nog niet over meerdere schooljaren zo'n analyse maken, maar heeft een goede start gemaakt. De inspectie heeft er vertrouwen in dat de huidige werkwijze wat betreft de evaluatie van de onderwijsresultaten verder wordt uitgebouwd. De Leye heeft naar het oordeel van de inspectie aantoonbaar de kwaliteit van het onderwijs verbeterd. Onder andere door het voeren van een planmatig verbeterbeleid en het borgen van inmiddels als 'goed' ervaren onderwijspraktijken. Naar het oordeel van de inspectie benut de school nog te weinig de daarvoor beschikbare middelen om zich - anders dan naar het bevoegd gezag - te verantwoorden over de bereikte onderwijskwaliteit. De schoolgids en de website zijn goede, maar nog niet voldoende benutte kanalen om ouders op de hoogte te houden van de kwaliteit die al bereikt is en over alle activiteiten die team en directie ondernemen om die kwaliteit in stand te houden en waar, naar eigen oordeel nodig, nog verder te verbeteren. pagina 11 van 13

12

13 3 Toezichtarrangement Kwaliteit De Inspectie van het Onderwijs kent aan SBO De Leye het basisarrangement toe. Dit betekent dat de inspectie op dit moment geen reden heeft om het toezicht te intensiveren. pagina 13 van 13