BESTUURSVERSLAG EN JAARREKENING eyecarefoundation.nl

Transcriptie

1 BESTUURSVERSLAG EN JAARREKENING 2018 eyecarefoundation.nl

2 Bestuursverslag en jaarrekening 2018 Voorwoord I. Doelstelling, missie, visie II. Doelrealisatie: resultaten 2018 in projectlanden III. Communicatie met belanghebbenden IV. Financieel beleid en financiële resultaten V. Belangrijkste risico s en onzekerheden VI. Besturen en toezicht houden (governance) VII. Verwachte gang van zaken VIII. Maatschappelijke aspecten van ondernemen IX. Jaarrekening 2018 X. Overige gegevens Eye Care Foundation is momenteel actief in de projectlanden: Nepal, Vietnam, Cambodja en Laos (Azië) en Tanzania, Zambia en Rwanda (Afrika). Eye Care Foundation houdt voornamelijk kantoor in Nederland voor haar fonds wervende activiteiten. 1

3 Het is echt prachtig wat er gebeurt wanneer iemand weer kan zien De voorspoedige resultaten, waarover u meer leest in dit jaarverslag, zijn het gevolg van de niet aflatende betrokkenheid en volharding van onze trouwe donateurs, de projectfinanciers en incidentele gevers. We kunnen ook niet zonder de inzet van onze vrijwilligers, onder wie de medisch adviseurs, die al jarenlang onze stichting belangeloos steunen. Ik wil u allen van harte danken voor uw bijdrage en uw niet aflatende steun. Met uw hulp zijn we in staat onze programma s uit te voeren en deze geleidelijk aan uit te breiden. En nog belangrijker: mensen hun zicht weer terug te geven. Dit laatste is harder nodig dan ooit, zoals cijfers en bevindingen van de International Agency for the Prevention of Blindness 1 (IAPB) laten zien. Volgens de laatste cijfers van de IAPB -zijn er wereldwijd 36 miljoen mensen blind. 217 miljoen mensen hebben een matige tot ernstige visuele handicap (MSVI = Moderate & Severe Vision Impairment). Van deze (samen) 253 miljoen hebben 65 miljoen mensen staar, wat veelal te genezen is door een operatie. 124 miljoen mensen hebben een niet gecorrigeerde refractieafwijking 2, wat verholpen kan worden door een bril op juiste sterkte. Dit betekent dat 75% van de blindheid en matige tot ernstige visuele handicaps te voorkomen of te genezen is. Maar liefst 89% van de mensen met een visuele handicap woont in een laag- of middeninkomensland. Onderzoek wijst uit dat naar mate de bevolking toeneemt en veroudert, ook het aantal mensen dat getroffen wordt door een vorm van verlies van gezichtsvermogen aanzienlijk toeneemt. Vermijdbaar verlies van het gezichtsvermogen als gevolg van staar (omkeerbaar door een operatie) en een refractie- of brekingsafwijking (omkeerbaar met brilcorrectie) zijn de meest voorkomende oorzaken van blindheid en matige of ernstige visuele handicaps bij volwassenen van 50 jaar en ouder. Een grootschalige opschaling van oogzorgvoorzieningen is nodig om het hoofd te kunnen bieden aan deze groei voor vermijdbare blindheid en slechtziendheid 3. In 2019 bestaat Eye Care Foundation 35 jaar. We zijn ontstaan uit de behoefte om ondersteuning te geven aan het opzetten en versterken van goede en betaalbare oogzorg in lage inkomenslanden. In eerste instantie gebeurde dat vooral door het verrichten van staaroperaties door Nederlandse oogheelkundige teams. In de loop der jaren is de steun verschoven richting het versterken van de deskundigheid van lokale professionals, het verbeteren van de lokale infrastructuur op het gebied van oogzorg en het inbedden van de oogzorg in het lokale gezondheidsbeleid. Eye Care Foundation heeft inmiddels kantoren in Nepal, Vietnam en Cambodja, die ondersteuning bieden aan onze projectpartners in Azië. Eye Care Foundation heeft begin 2019 een vergunning gekregen om in Laos ook actief te worden. Daardoor zijn lokale partners in toenemende mate in staat op eigen kracht de noodzakelijke oogzorg te organiseren en uit te voeren. Lokale inbedding is van belang om de duurzaamheid, continuïteit en kwaliteit van de oogzorg te waarborgen. Verder is in april 2018 gestart met een oogzorgproject in Tanzania. 1 ECF is lid van de IAPB. De IAPB is een overkoepelende organisatie van meer dan 20 internationale niet-gouvernementele organisaties, met een internationale coalitie van professionele organisaties, beroepsgroepen, oogziekenhuizen, niet-gouvernementele organisaties (NGOs) en bedrijven. Cijfers worden ook gebruikt door de WHO Wereld Gezondheidsorganisatie. 2 (Deventer Ziekenhuis, de heer V.P.T.Hoppenreijs, oogarts): Om scherp te kunnen zien is het nodig dat lichtstralen uit de buitenwereld precies op het netvlies van het oog samenvallen. Bij het normale oog zorgen het hoornvlies en de lens in het oog ervoor dat bij het zien in de verte op het netvlies een helder beeld ontstaat.. Wanneer de sterkte van hoornvlies en ooglens niet goed in verhouding staat tot de lengte van de oogbol dan vallen de lichtstralen uit de buitenwereld bij het in de verte kijken niet precies samen op het netvlies. Er is dan geen sprake van een oogziekte of zwakte, maar van een refractie- of brekingsafwijking. 3 Bron: Global causes of blindness and distance vision impairment : a systematic review and meta-analysis. 2

4 Al 35 jaar verandert Eye Care foundation, dankzij de steun van haar donateurs, het bestaan van vele mensen en kinderen ten goede. Het leven van mensen met vergevorderde staar is zwaar en eenzaam. Hun blindheid treft het hele gezin. Bij een staaroperatie heeft een heel gezin baat. En wat is er mooier dan een gezin te helpen om uit de armoede te komen? Bijzondere, persoonlijke verhalen van oogpatiënten op onze website ( en ook onze sociale media geven aan wat de impact van goede oogzorg is. Op onze website staat onder andere het verhaal van Samuel Verkerk, een Nederlandse oogarts, werkzaam in het Macha Ziekenhuis in Zambia. Samen met zijn vrouw, die optometrist is, helpt hij in Zambia het oogheelkundig team. Samuel werkt in een provincie waar twee miljoen mensen wonen. Er zijn daar naar schatting mensen blind door staar. En er zijn op dit moment niet meer dan twee oogartsen die staaroperaties kunnen uitvoeren. Onnodig uit te leggen dat dit veel te weinig is. Beter dan Samuel Verkerk kan ik het belang van zijn werk niet verwoorden: En weet u het is echt prachtig wat er gebeurt wanneer iemand weer kan zien 4. Tenslotte wil ik al onze medewerkers, vrijwilligers, medisch adviseurs, ambassadeurs, samenwerkingspartners in Nederland en in onze projectlanden hartelijk danken voor hun bevlogenheid, energie, tijd en deskundige inzet. U maakt hun werk mogelijk. Doet u komend jaar ook (weer) mee? Thijs van Praag Voorzitter Eye Care Foundation 4 3

5 I. Doelstelling, missie en visie Stichting Eye Care Foundation, een niet-gouvernementele organisatie gevestigd in Amsterdam, helpt vermijdbare blindheid en slechtziendheid in lage inkomenslanden voorkomen en genezen. Maar liefst 89% van de mensen met een visuele handicap woont in een laag inkomensland. Hier leidt blindheid tot grote economische en sociale problemen. Blinde mensen kunnen doorgaans zelf niet meer werken en zijn afhankelijk van familieleden en vrienden. Bij kinderen beïnvloedt slechtziendheid hun schoolprestaties en (daarmee) hun ontwikkeling en hun toekomst. 75% van blindheid en slechtziendheid is te voorkomen of te genezen. De steun van Eye Care Foundation is gericht op de allerarmsten voor wie goede medische zorg onbereikbaar of onbetaalbaar is. Binnen het aanbod van oogzorg richt Eye Care Foundation zich vooral op staaroperaties en op refractieafwijkingen, die te verhelpen zijn door een bril op goede sterkte. Eye Care Foundation heeft projecten in de Himalaya regio (Nepal), Zuidoost-Azië (Vietnam, Cambodja, Laos) en in Afrika (Tanzania, Rwanda en Zambia). Samen met lokale professionals bekijken we in elk projectland waar uw steun het meest nodig is. Daarbij blijft onze speciale aandacht uitgaan naar staaroperaties, het behandelen van verziendheid en bijziendheid en het versterken van de capaciteit door oogklinieken te bouwen, apparatuur te doneren en personeel op te leiden. De ondersteuning is het meest succesvol als in deze regio s netwerken van oogcentra ontstaan met goed opgeleid, lokaal personeel, vrijwilligers, geschikte apparatuur en goede huisvesting. Het doel van onze projectondersteuning is deze netwerken te bevorderen en de lokale partners in toenemende mate in staat te stellen op eigen kracht de noodzakelijke oogzorg te organiseren en uit te voeren. De inbedding van de oogzorg in de nationale zorgsystemen is eveneens van belang om oogheelkundige dienstverlening in de toekomst te garanderen. Om dit alles te bereiken wordt steeds meer aandacht besteed aan bewustwording bij de bevolking en beleidsbeïnvloeding bij de beleidsmakers en in de politiek. Eye Care Foundation heeft een wereld voor ogen waarin onnodige blindheid niet langer de mogelijkheden van mensen beperkt. Een wereld waarin de ongelijke toegang tot goede en bereikbare oogzorg verdwenen is en iedereen de mogelijkheid heeft met een scherp zicht een toekomst op te bouwen. Daarnaast stelt Eye Care Foundation zich ten doel bij te dragen aan de bewustwording van de Nederlandse samenleving met betrekking tot deze problematiek. 4

6 II. Doelrealisatie In dit hoofdstuk wordt het internationale kader, waarbinnen Eye Care Foundation werkt, nader toegelicht. Vervolgens wordt de werkwijze van Eye Care Foundation behandeld. Eye Care Foundation hanteert momenteel vijf interventiestrategieën, die afhankelijk van de situatie in een projectland worden ingezet. Het is mogelijk om in een projectland meerdere strategieën naast elkaar te ontplooien. Vervolgens wordt per projectland en per interventiestrategie aangegeven wat we in 2018 hebben bereikt. Internationaal kader: VISION 2020 en Global Action Plan van de WHO en IAPB Eye Care Foundation werkt mee aan de verwezenlijking van VISION 2020: The Right to Sight. VISION is het wereldwijde initiatief met als doel het elimineren van alle gevallen van vermijdbare slechtziendheid en blindheid voor het jaar 2020, omdat iedereen recht heeft op een goed gezichtsvermogen. Dit initiatief is in 1999 opgezet door de Wereldgezondheidsorganisatie (World Health Organization WHO) en de IAPB (International Agency for the Prevention of Blindness). De IAPB is een overkoepelende organisatie van meer dan 20 internationale niet-gouvernementele organisaties, met een internationale coalitie van professionele organisaties, beroepsgroepen, oogziekenhuizen, niet-gouvernementele organisaties (NGO s) en bedrijven. Eye Care Foundation is lid van de IAPB 6. Inmiddels is ten behoeve van de uitwerking van VISION 2020 een vierde actieplan over de periode vastgesteld, het zogenaamd Global Action Plan We dragen actief bij aan het realiseren van de doelstellingen van VISION We stemmen onze werkwijze af op de strategische uitgangspunten van VISION VISION 2020 wil vermijdbare blindheid elimineren door het realiseren van een duurzaam, uitgebreid oogzorgsysteem als integraal onderdeel van elk nationaal gezondheidsstelsel. Eye Care Foundation richt zich daarom ook op het ondersteunen van nationale structuren, die zich ten doel hebben gesteld om vermijdbare blindheid te bestrijden. Dit houdt in dat alle door ons gefinancierde, dan wel uitgevoerde programma s, getoetst worden aan de uitgangspunten van VISION Overeenkomstig onze missie en visie beogen we de lokale structuren in de projectlanden zodanig te versterken, dat de door hen geboden oogzorg ten goede komt aan de meest gemarginaliseerde groepen in de betreffende landen. De vijf interventiestrategieën van Eye Care Foundation, waarbij aangesloten wordt bij de ontwikkelingen in projectlanden We hanteren vijf interventiestrategieën, die (achtereenvolgens) ingezet kunnen worden. Er zit een zeker mate van opbouw c.q. ontwikkeling in de strategieën. De strategieën zijn te vangen onder de volgende noemers: 1. Directe dienstverlening 2. Deskundigheidbevordering 3. Infrastructuur opbouwen 4. Onderzoek 5. Beleidsbeïnvloeding/Bewustwording We stellen landenbeleidsplannen op. In deze plannen geven we steeds aan in welke ontwikkelingsfase het betreffende land zich bevindt. Dit doen we om met ons werk optimaal te kunnen aansluiten bij de situatie in een land. We kiezen steeds voor die combinatie van interventiestrategieën, die optimaal bijdraagt aan de meest duurzame oplossingen voor oogzorg aan de armste bevolkingsgroepen. Uitgangspunt is dat onze interventiestrategieën (in)direct bijdragen aan duurzame inbedding van oogzorg voor de armsten in het nationale gezondheidsbeleid Eye Care Foundation is in 2018 een Group C member 5

7 Directe dienstverlening Financiering van directe oogzorg wordt ingegeven door het feit dat de doelgroep nagenoeg volledig verstoken is van enige vorm van oogzorg. We ondersteunen publieke en/of non profit organisaties die gericht zijn op het leveren van oogzorg aan het armste deel van de bevolking. Deze interventie is niet alleen gericht op het lenigen van directe nood. We willen hiermee ook bijdragen aan de versteviging van de eerste en tweedelijns zorg met het doel dat deze uiteindelijk zelf deze oogzorg kunnen leveren. Deskundigheidsbevordering Het opleiden van diverse professionals op het gebied van oogzorg is van groot belang. We sluiten daarbij aan bij de nationale programma's. Het gaat om: Ondersteunen van oogzorg professionals zodat de oogzorg toegankelijker wordt Het bevorderen van de deskundigheid van oogzorg professionals, als wel van eerste en tweedelijns oogzorg-professionals Het samen met andere professionele organisaties versterken van opleidings- en trainingsinstituten op het gebied van oogzorg Het ondersteunen van lobbygroepen met als doel de kwaliteit van oogzorg (speciaal voor de gemarginaliseerde groepen) te verbeteren. Infrastructuur Het verbeteren van de infrastructuur houdt het volgende in: Huisvesting creëren voor het leveren van oogzorg dan wel het opleiden van eerste en tweedelijns oogzorg-professionals Het aanschaffen van instrumentarium en hulpmiddelen voor het leveren van oogzorg. Uitgangspunt voor deze interventiestrategie is steeds dat de investeringen maximaal renderen. We beogen de eerste en tweedelijnszorg voor de meest gemarginaliseerden hiermee te verbeteren. Onderzoek Technische ontwikkelingen op het gebied van oogzorg gaan razendsnel. Helaas kunnen we, gezien onze omvang, op dit terrein geen trendsetter zijn. We willen echter wel deel uitmaken van de kopgroep van NGO s die deze nieuwe technieken, zoals bijvoorbeeld PEEK, toepast. De PEEK is een app met een lensadapter voor op de mobiele telefoon, waarmee ogen getest kunnen worden. Vooral bij oogonderzoek op het platteland kan dit hulpmiddel vele voordelen opleveren. We volgen nauwgezet de verdere ontwikkeling en implementatie van de PEEK, zodat we deze kunnen inzetten voor oogonderzoek. Daarnaast dragen we ook bij aan onderzoeken, die de basis vormen voor beleidsontwikkeling op het gebied van oogzorg. Zo draagt de ondersteuning aan een RAAB (Rapid Assesment Avoidable Blindness, een bevolkingsonderzoek dat de omvang en aard van de oogproblematiek in kaart brengt) bij aan de verspreiding van belangwekkende informatie over de resultaten in de oogzorg. En we volgen we de ontwikkelingen op elektronische dragers en zijn we voornemens te participeren in het BOOST project. Hierbij kunnen medische professionals hun gegevens makkelijk via een appomgeving uploaden en voor onderzoek beschikbaar stellen. Beleidsbeïnvloeding De meest duurzame oplossing voor oogzorg ten behoeve van de armste delen van de bevolking wordt bereikt door het inbedden van kwantitatief en kwalitatief goede oogzorg in het lokale en nationale beleid. Dit is fase 5 van het ontwikkelingsperspectief en in de landen waar we opereren ons uiteindelijke doel. Om dit te realiseren is, naast de vier eerder genoemde interventiestrategieën, 6

8 beleidsbeïnvloeding gewenst. Met name op dit gebied werken we met andere IAPB 7 -partners samen om een optimaal effect te kunnen behalen. Evaluatie en bijsturing van projecten Niet alleen maken we plannen, we evalueren ze ook. Na afronding wordt zowel een financiële als een inhoudelijke eindevaluatie opgesteld. Bij meerjarige projecten wordt door de projectleiding periodiek een voortgangsrapportage verstrekt, waarin de besteding van middelen en de behaalde resultaten opgenomen zijn. Desgewenst wordt het project bijgestuurd. Ook wanneer Eye Care Foundation alleen als financier optreedt en we de implementatie van projecten overlaten aan uitvoerende instanties, vindt periodiek projectevaluatie en projectrapportage plaats. Op grond van deze informatie wordt besloten het project al dan niet verder financieel te ondersteunen. De resultaten van de projectevaluaties worden meegenomen in de opzet en ondersteuning van nieuwe projecten. Resultaten 2018 in projectlanden Kort samengevat ligt de focus van Eye Care Foundation: - geografisch gezien op Nepal, Vietnam, Cambodja, Laos (Azië) en Tanzania, Rwanda en Zambia (Afrika) met mogelijke uitbreiding in de Mekong en Oost-Afrika. - wat betreft doelgroep op de allerarmsten voor wie goede medische zorg onbereikbaar of onbetaalbaar is. - oogheelkundig gezien op zogeheten low cost-high impact interventies als staaroperaties en refractie problematiek (slechtziendheid). Dit zijn specialisaties waar met relatief eenvoudige hulpmiddelen, technieken en behandelingen goede en blijvende resultaten zijn te bereiken. Relatief lage investeringen sorteren hoge impact en dragen aanzienlijk bij aan de sociaaleconomische ontwikkeling van de bevolking en vooral aan het armere deel hiervan. De interventiestrategieën zijn met name op het onderdeel staaroperaties en refractieproblematiek gericht. Daarnaast streeft Eye Care Foundation ernaar om aansluiting te vinden bij ontwikkelingen, die zich voordoen in de projectlanden. Dit geheel in lijn met de doelstellingen van VISION Met de doelgroepen in de projectlanden communiceren we op verschillende wijzen. Dit is afhankelijk van vele factoren, zoals de organisatie van de gezondheidszorg in een bepaald land en de mate waarin men bekend is met het belang van goede oogzorg. In landen waar levensbedreigende ziektes als malaria, tuberculose en HIV heersen, ligt de prioriteit van de overheid bij het bestrijden van die ziektes en niet zo zeer bij oogzorg. Er is minder aandacht voor het voorkomen en genezen van vermijdbare slechtziendheid en blindheid. Dit terwijl de verbetering van zicht niet alleen enorme impact heeft op de levens van mensen, maar ook op de economische ontwikkelingen van een land. In 2018 hebben we de volgende resultaten in onze projectlanden geboekt. 7 The International Agency for the Prevention of Blindness partners 7

9 2018 in één oogopslag (de resultaten in aantallen) Eye Care Foundation ondersteunde in vier Aziatische landen (Nepal, Vietnam, Cambodja en Laos) en in drie Afrikaanse landen (Tanzania, Zambia, Rwanda) projecten ten behoeve van het bestrijden en voorkomen van vermijdbare blindheid en slechtziendheid. 8

10 Verdeling over de vijf interventiestrategieën Het werk van Eye Care Foundation laat zich vatten in vijf interventiestrategieën: 1. Directe dienstverlening 2. Deskundigheidsbevordering 3. Infrastructuur 4. Onderzoek en 5. Bewustwording/ beleidsbeïnvloeding. Hieronder treft u een verdeling per interventiestrategie en een verdeling per projectland in de vorm van een taartdiagram aan. Zichtbaar wordt welk percentage aan welke strategie is geïnvesteerd. Vervolgens tonen we taartdiagrammen per projectland. In deze taartdiagrammen per projectland is er ook weer sprake van een onderverdeling in strategieën, voor zover van toepassing, op het betrokken land. Na de presentatie van de taartdiagrammen geven we een inhoudelijk toelichting op onderdelen van de resultaten die behaald zijn In zijn totaliteit hebben we in onze projectlanden de volgende uitgaven besteed (in percentages): 33 % aan directe dienstverlening 14 % aan deskundigheidbevordering 42 % aan het opbouwen van de infrastructuur (huisvesting oogzorg, apparatuur en instrumentarium) 8 % aan onderzoek 3 % aan bewustwording en beleidsbeïnvloeding In 2018 is geïnvesteerd in het opzetten van nieuwe projecten in Afrika. De middelen zijn met name besteed aan de infrastructurele ondersteuning, zoals huisvesting door ondersteuning van de bouw van een oogziekenhuis, het Rwanda Charity Eye Hospital. Vandaar dat deze interventiestrategie het grootste deel van de kosten over 2018 inneemt. In de komende periode zullen we in Rwanda oogheelkundige behandelingen (staaroperaties en andere oogoperaties), verder ondersteunen. 9

11 In de 5 onderstaande taartdiagrammen geven we per interventiestrategie de verdeling over de verschillende projectlanden aan. In Nepal worden de meeste oogheelkundige behandelingen uitgevoerd. Dit betreft vooral de staaroperaties die in de ziekenhuizen in Mechi en Pokhara uitgevoerd worden. Een aantal operatieve behandelingen zijn hoog omdat veel Indiaanse patiënten gebruik maken van het Nepalese oogzorg systeem, dat betere kwaliteit levert en goedkoper is. Aan deskundigheidsbevordering zijn de meeste middelen besteed in Vietnam, Tanzania en Cambodja. Deskundigheidsbevordering kan bijvoorbeeld opleiding/ bijscholing van oogartsen inhouden of het opleiden/ bijscholen van ondersteunend personeel, van optometristen, van onderwijspersoneel om kinderen op scholen te kunnen screenen op oogproblemen. 10

12 Eye Care Foundation heeft in 2018 veel geld besteed aan infrastructurele ondersteuning. Hieronder wordt niet alleen het bijdragen aan de huisvesting van oogklinieken/ ziekenhuis verstaan. Ook het leveren van instrumentarium om de oogheelkundige behandeling te kunnen uitvoeren, vallen hieronder. Dit vormt de basis van structureel goede oogzorg. Er zijn vooral onderzoeken uitgevoerd in Nepal en in Cambodja. In deze landen zijn RAABs uitgevoerd. Deze onderzoeken zijn uitgevoerd om de voortgang van de oogzorg te kunnen meten. De onderzoeken hebben eind december/begin januari plaatsgevonden en de resultaten worden in 2019 opgeleverd. 11

13 Bewustwording gaat over de voorlichting aan de bevolking over het belang van oogzorg. Dat blindheid en slechtziendheid niet blijvend hoeft te zijn, maar dat er in veel gevallen wat aan te doen is door middel van een staaroperatie (blindheid) en een bril (slechtziendheid). Een leven hoeft niet uitzichtloos te zijn, ervaren veel mensen die zich laten behandelen. Beleidsbeïnvloeding is vooral bedoeld richting beleidsmakers en politici, om het belang van goede oogzorg aan te tonen. Niet alleen voor de kwaliteit van leven van mensen, maar ook voor de sociaaleconomische ontwikkeling van een land. 12

14 Verhalen uit en over projectlanden Vietnam In 2018 zijn de nodige resultaten in Vietnam bereikt. We lichten wat hoogtepunten toe, die er onder meer op gericht zijn de oogzorg in Vietnam te verduurzamen. Optometristen opgeleid Gabrielle Jansen, voorzitter van de Optometristen Vereniging Nederland, speelde een belangrijke rol bij het opzetten van de optometrieopleiding in Vietnam, in de provincie Ca Mau. Jaren geleden opperde zij het idee om een dergelijke opleiding in Vietnam op te zetten en Eye Care Foundation was vervolgens één van de initiatiefnemers. In november 2018 reikte Gabrielle Jansen de diploma s uit. Haar aanwezigheid bij de diploma-uitreiking werd zeer gewaardeerd. Zij trok veel media-aandacht, waardoor het belang van het vak optometrist onder een breed publiek onder de aandacht werd gebracht. Dit draagt ook weer bij aan de kennis van mensen over de mogelijkheden die goede oogzorg biedt. Optometristen verlichten het werk van de weinige oogartsen in Vietnam. Oogartsen zijn te vaak doende met het controleren van ogen, terwijl ze juist de moeilijke gevallen zouden moeten behandelen. Daardoor lopen niet alleen de wachttijden op, maar worden er ook onvoldoende mensen met minder ernstige klachten geholpen. Optometristen zitten als het ware tussen de opticien en de oogarts in, en kunnen veel werk van de oogartsen overnemen. Kort samen gevat doen optometristen optometrisch onderzoek, meten ze brillen aan, behandelen ze zelf bepaalde oogafwijkingen, of verwijzen ze patiënten door. Het grote verschil met oogartsen is dat zij niet opereren. Voor optometristen is een belangrijke rol weggelegd in Vietnam. Onderzoek heeft uitgewezen dat in (delen van) Aziatische landen relatief meer mensen een bril nodig hebben 8. Dit komt onder meer door de competitieve samenleving en het dito schoolsysteem. Kinderen maken veel huiswerk, lezen veel (waardoor ze dichtbij moeten kijken) en ze spelen weinig buiten. Deze combinatie werkt bijziendheid in de hand. Buiten zijn is goed voor de ogen. Door de grotere kijkafstanden hoeven de ogen zich minder in te spannen. Het is de bedoeling dat de optometristen niet alleen in de stad werken, maar ook naar de uithoeken van het land trekken. Zodoende worden mensen in de meer rurale gebieden bereikt. De ziektekostenverzekering in Vietnam dekt een bril voor kinderen niet. Slecht kunnen zien kan negatieve gevolgen hebben voor hun schoolprestaties, voor het behalen van een schooldiploma en daarmee voor hun toekomst. Het verstrekken van brillen aan kinderen heeft niet alleen positieve effecten op de kinderen zelf, maar heeft ook waarde voor de sociaaleconomische ontwikkelingen van een land. De economie van een land is gebaat bij een goed opgeleide bevolking. Door het doen van onderzoek naar het percentage kinderen met oogafwijkingen en door het belang van goed zicht voor de ontwikkeling van kinderen aan te tonen, hoopt men het beleid op het gebied van oogzorg positief te kunnen beïnvloeden. Om kinderen, en indirect hun ouders te bereiken, is in Vietnam het concept van een Eye Care Festival bij oogonderzoeken op scholen ontwikkeld. Schoolkinderen krijgen een oogonderzoek en leren, in kleine groepjes, in spelvorm verschillende zaken over oogzorg. Train de trainer Sinds medio vorige eeuw is in Nederland de communicatie tussen patiënt en zorgverlener zeer veranderd. Er wordt meer uitgelegd en er is sprake van tweerichtingsverkeer. Patiënten begrijpen daardoor beter wat er met ze aan de hand is en wat ze wel en niet moeten doen om positief bij te 8 Bron: PMID:

15 dragen aan hun gezondheidssituatie. Omdat er in Vietnam nog te veel sprake is van éénrichtingsverkeer is gestart met de opleiding communicatie gedragsverandering. Deze opleiding gaat via het principe train de trainer, zodat degene die de opleiding gevolgd heeft weer anderen kan opleiden. Goede en doeltreffende communicatie is van groot belang. Hoe weet je of de patiënt begrijpt wat een oogaandoening is? Dat een staaroperatie of bril nodig is? En dat patiënten, als ze doorverwezen worden naar een arts, ook daadwerkelijk naar die arts gaan? Hoe zet je patiënten ertoe dat ze zelf de volgende noodzakelijke stap zetten. Ook onderwijzend personeel en gezondheidswerkers, die op gezondheidsposten in dorpen werken, zijn getraind. Want mensen met gezondheidsklachten in dorpen kloppen als eerste bij de medewerker van een gezondheidspost in hun dorp aan. Deze gaat het gesprek met de patiënt aan en heeft een belangrijke doorverwijsfunctie. Via deze posten worden de allerarmsten in dorpen bereikt. Ouderen in Vietnam kunnen jaarlijks een (gratis) gezondheidscheck krijgen. Dit wordt via een smsbericht op de mobiele telefoon, sociale media, via posters, vrijwilligers en via mond-totmondreclame gecommuniceerd. Vietnam: verdeling c.q. onderlinge verhouding van de vijf interventiestrategieën Het grootste deel van de bijdrage bestond uit het inrichten van vision centra. In 2018 zijn de laatste twee, van de totaal acht, optometristen die in Maleisië hun opleiding gevolgd hebben, afgestudeerd. Voor gezondheidswerkers zijn trainingen opgezet om de behoeften van de mensen beter te begrijpen. Tenslotte is geld uitgetrokken voor het uitvoeren van oogonderzoek onder schoolkinderen en ouderen. Laos In Laos is veel minder oogheelkundig personeel dan in bijvoorbeeld Vietnam. Voor 2018 waren er 325 staaroperaties in Laos gepland. Er zijn er 519 uitgevoerd. Er is op alle niveaus hard gewerkt om dit voor elkaar te krijgen. Dat er iets te doen is aan vermijdbare blindheid door staaroperaties is niet algemeen bekend bij mensen, die vaak moeilijk te bereiken zijn, omdat ze in afgelegen, bergachtig gebied wonen. Voorlichting is belangrijk. Daarnaast moesten ze aangespoord worden om zich bij de 14

16 gezondheidsposten te melden. De bevolking werd onder meer bereikt met radiospotjes en tvreclames. In heel Laos, met een bevolking van bijna 7 miljoen mensen, zijn de optiekzaken letterlijk op de vingers van twee handen te tellen. Een bril wordt niet aangemeten, maar die koop je op de markt. Die brillen zijn veelal van slechte kwaliteit en je moet zelf maar kijken of je er beter door kunt zien. In 2018 is er met hulp van Eye Care Foundation een optiekzaak geopend, die verbonden is aan een provinciaal ziekenhuis. Er is een opticien opgeleid, die ook naar scholen gaat om kinderen te onderzoeken. In 2018 stond het bezoek aan vijf scholen en het oogonderzoek van 500 kinderen gepland. In 2018 zijn 29 scholen bezocht en zijn 5800 kinderen gescreend. Zo nodig zijn ze doorgestuurd naar de optiekzaak. De allerarmsten kregen een gratis bril. In Laos zijn twee oogartsen opgeleid, wat van groot belang is. Eén van de provincies telt maar één oogarts met een verzorgingsgebied van tot mensen. De gezondheidszorg is in handen van de overheid en het salaris dat een arts verdient is laag. De meesten hebben, naast hun overheidsbaan, nog een praktijk aan huis. Als oogarts is het moeilijk bijverdienen, want slecht zicht behandelen en genezen heeft minder prioriteit bij de bevolking. Het is in het algemeen gesproken ook zeer wenselijk de kwaliteit van de oogartsen in Laos op een hoger niveau te brengen. Laos: verdeling c.q. onderlinge verhouding van de vijf interventiestrategieën Daarnaast is in 2018 in Laos veel geïnvesteerd in de inrichting van de optiekafdeling in het ziekenhuis in Xieng Khouang en het opleiden van oogheelkundig personeel. En zijn daar 593 oogoperaties uitgevoerd, waarvan 519 staaroperaties. Nepal Net als in voorgaande jaren steunt Eye Care Foundation de oogzorg in het verzorgingsgebied van de twee oogziekenhuizen die opgezet zijn. In Mechi is operationele steun geboden aan de vijf Primary Eye Care Centra (PECC). Dit zijn oogklinieken waar zowel consultaties, behandelingen waaronder kleine oogheelkundige oogingrepen, als het aanmeten en vervaardigen van brillen, plaatsvinden. Daarnaast is één nieuw PECC geopend. 15

17 Het is 25 jaar geleden dat Eye Care Foundation het oogziekenhuis Himalaya Eye Hospital heeft opgezet. Ter gelegenheid van deze heuglijke gebeurtenis is een nieuwe vleugel aan het ziekenhuis toegevoegd waarin sub specialisaties, zoals een diabetisch en glaucoma kliniek zijn ondergebracht, ook privépatiënten kunnen hier terecht. Vertegenwoordigers van het bestuur en het team waren bij de feestelijke viering aanwezig en hebben apparatuur geschonken voor de nieuwe aanbouw. Het Pokhara Oogziekenhuis biedt ondersteuning aan dertien PECCs. In het district Jumla, in de provincie Karnali, is het PECC met behulp van Eye Care Foundation uitgebouwd tot een chirurgisch centrum. Door de bouw van een operatiekamer kunnen hier oogoperaties plaats vinden. Door het ontbreken van een oogarts is de kliniek aangewezen op het oogteam uit Pokhara dat op periodieke tijden bezoeken aflegt. In het district Gorkha is het PECC eveneens uitgebouwd tot een chirurgisch centrum. Met steun van Eye Care Foundation en de lokale Lions Club zijn de activiteiten van dit centrum uitgebouwd. Tweemaal per maand vinden operaties plaats onder leiding van een oogarts uit Pokhara. Het team van het oogcentrum in Gorkha heeft een schema opgesteld, waarin in het district gelegen gezondheidscentra worden bezocht, patiënten worden behandeld of doorverwezen. Het National Eye Health Program, een vijf jaar durend nationaal voorlichtingsprogramma, is in 2018 afgesloten met een KAP (Knowlegde Attitude and Practice) studie. In eenzelfde studie is aan het begin van het project de kennis, het gedrag, en de houding van de bevolking met betrekking tot oogheelkundige zorg vastgelegd; een zogenaamde nulmeting. Aan het eind van het project is dezelfde studie uitgevoerd. Hierin is aangetoond dat de kennis van de bevolking toegenomen is, dat mensen weten waar ze terecht kunnen voor oogzorg. Nepal: verdeling c.q. onderlinge verhouding van de vijf interventiestrategieën In 2018 is in Nepal apparatuur gedoneerd aan het oogziekenhuis in Pokhara, maar er is ook apparatuur ter beschikking gesteld voor de inrichting van de kliniek in Jumla, Gorkha en het nieuwe PECC in Mechi. Een ander deel van de bijdrage bestaat uit het uitvoeren van oogkampen in verafgelegen gebieden, en ondersteuning van de primary eye care centra die de basale oogzorg aan patienten in afgelegen gebieden verzorgen. 16

18 Cambodja In Cambodja is een annual partner workshop georganiseerd waarbij de afgevaardigden van provinciale gezondheidsdiensten Annual Operation Plans ontwikkeld hebben. In deze plannen is het verzamelen van oogheelkundige data opgenomen, die vervolgens verwerkt worden in het bestaande management informatie systeem van de overheid. Hiermee versterkt Eye Care Foundation de verzameling van betrouwbare data voor de overheid, waarmee beleidsaanpassingen mogelijk gemaakt kunnen worden. Tevens heeft het kantoor van Eye Care Foundation het voortouw genomen in de coördinatie van het RAAB onderzoek. Zowel bij de opzet van het onderzoek, de voorbereiding van de uitvoering als ook de financiering, heeft Eye Care Foundation de leiding genomen. Het veldonderzoek heeft in december plaatsgevonden en de resultaten zullen begin 2019 gepubliceerd worden. De bevindingen van de RAAB zullen actuele ooggezondheidsgegevens opleveren. Momenteel telt Cambodja 70 oogartsen op een bevolking van 15 miljoen mensen. Ongeveer 50% van deze oogartsen zijn gevestigd in de hoofdstad Phnom Penh, meteen tekort van 41 oogartsen in de rest van het land, zoals bepaald in het nationaal strategisch plan voor blindheidspreventie en bestrijding ( ). Om het aantal oogartsen te verhogen werkt Eye Care Foundation samen met de universiteit van gezondheidswetenschappen in Phnom Penh. In het kader van het opleiden van sub specialisten heeft in 2018 een Cambodjaanse studente een fellowship van zeven maanden gevolgd aan de Erasmus Universiteit in Rotterdam. Cambodja: verdeling c.q. onderlinge verhouding van de vijf interventiestrategieën In 2018 is in Cambodja ook een spleetlamp met meekijker gedoneerd aan het opleidingsinstituut voor oogartsen. De oogkliniek in Ratanakiri heeft een nieuwe operatiemicroscoop ontvangen. En voor de behandeling van nastaar is een Yaglaser aangekocht voor de oogkliniek in Tbong Khmum. De kosten voor onderzoek zijn voor een groot deel ten laste van het RAAB onderzoek gebracht. Tanzania In april 2018 is Eye Care Foundation gestart met een project in Morogoro, één van de 31 regio s 9 in dec

19 Tanzania. Deze regio Morogoro is opgedeeld in zeven districten. In vier van de districten van de regio Morogoro is Eye Care Foundation werkzaam. Morogoro is 1,6 keer Nederland en telt ruim twee miljoen inwoners 10. Daniel Wilbard Mashele (projectcoördinator Tanzania) overlegt als spin in het web met de regionale oogzorg (overheid)coördinator, met de nationale oogzorg (overheids)coördinator en met andere NGO s, die in de regio werkzaam zijn. De verschillende NGO s moeten samenwerken zodat ze elkaar versterken om betere oogzorg tot stand te brengen. In 2019 wordt een registratie aangevraagd om de werkzaamheden te kunnen uitbreiden, en nog meer als een belangrijke sleutelfiguur in de regio te kunnen fungeren. De nationale overheid heeft relatief weinig aandacht voor oogzorg. De aandacht gaat vooral naar de bestrijding van levensbedreigende ziekten als HIV en malaria. Op nationaal niveau ziet men de grootte van het probleem van blindheid en slechtziendheid en de voordelen van goede oogzorg te weinig. Samen met andere NGO s beoogt Eye Care Foundation informatie te geven over de aantallen blinden en slechtzienden en over de impact van bestrijding van vermijdbare blindheid en slechtziendheid om de noodzaak van goede oogzorg op de nationale politieke agenda te krijgen. Eye Care Foundation doet in deze regio ook aan directe hulpverlening. In 2018 is het eerste door Eye Care Foundation georganiseerde oogkamp gehouden. De coördinator zorgt ervoor dat het team, dat het district intrekt om naar een plaatselijk health center te gaan om oogzorg te verlenen, voldoende instrumenten en middelen bij zich heeft om hun werk te kunnen doen. Via radiospotjes, een brief die de oogzorg coördinator van het district stuurt naar kerken, moskeeën en scholen (via de kinderen bereikt men ook de ouders) en met oproepen via luidsprekers probeert men de doelgroep te bereiken. Meer dan 500 mensen, soms van heinde en verre, kwamen op het oogkamp af. Het project dat Eye Care Foundation is gestart, is goed ontvangen. Men is tevreden over de resultaten en zou graag zien dat Eye Care Foundation haar werk naar andere regio s zou uitbreiden. Tanzania: verdeling c.q. onderlinge verhouding van de vijf interventiestrategieën 10 Regio Morogoro in Tanzania = km² en Nederland = km². 18

20 In 2018 is het grootste deel van de kosten besteed aan infrastructuur zoals de aanschaf van instrumentarium om oogkampen uit te voeren en de aankoop van een 4-wheeldrive auto om vervoer naar de afgelegen gebieden mogelijk te maken. Tijdens de oogkampen zijn mensen onderzocht. Op scholen zijn 973 kinderen onderzocht en op World Sight Day hebben mensen hun ogen laten onderzoeken. In totaal zijn 752 patiënten met staar behandeld. Zambia In het Macha Missie ziekenhuis, in het Choma district, in de Southern Province, in Zambia werkt het echtpaar Samuel (oogarts) en Tamara (optometrist) Verkerk met het doel een oogheelkundige kliniek op te zetten. Mede door de steun van Eye Care Foundation zijn het afgelopen jaar patiënten onderzocht. 198 hebben een operatieve behandeling ondergaan, waarvan 135 staaroperaties. Zambia: verdeling c.q. onderlinge verhouding van de vijf interventiestrategieën Naast de behandeling van patiënten draagt Eye Care Foundation bij aan de bouw van een nieuwe oogkliniek. Inmiddels is de eerste fase afgesloten (de polikliniek) en wordt er gewerkt aan de tweede fase (een operatiekamer). Rwanda De Belgische oogarts Piet Noë heeft eind 2018 het nieuwe oogziekenhuis Rwanda Charity Eye Hospital geopend voor het publiek. Dit ziekenhuis is gericht op het behandelen van het minderbedeelde deel van de bevolking. Om de kosten te kunnen dekken, wordt aan welgestelde patiënten een ruime vergoeding gevraagd om zo behandelingen aan te bieden voor degene die het niet kunnen bekostigen. Eye Care Foundation heeft in 2018 bijgedragen aan de bouw, inrichting en bevoorrading van de kliniek. 19

21 Rwanda: verdeling c.q. onderlinge verhouding van de vijf interventiestrategieën De bijdrage van Eye Care Foundation was gericht op de bouw en inrichting van de oogkliniek die eind november 2018 geopend is. 20

22 III. Communicatie met belanghebbenden Stichting Eye Care Foundation helpt vermijdbare blindheid en slechtziendheid in lage inkomenslanden voorkomen en genezen. Maar liefst 89% van de mensen met een visuele handicap woont in een laag inkomensland. 75% van de visuele handicaps in lage inkomenslanden zijn te voorkomen of te genezen. Bijvoorbeeld door een staaroperatie of door het aanmeten van een bril op juiste sterkte. Zo simpel kan het zijn. Deze kernboodschap probeert Eye Care Foundation bij zoveel mogelijk mensen van haar doelgroepen in Nederland en in onze projectlanden in Azië en Afrika voor het voetlicht te brengen. Bij de communicatie maakt Eye Care Foundation een onderscheid in communicatie met de (potentiële) donateurs en communicatie met de doelgroepen in projectlanden. De verschillende manieren waarop Eye Care Foundation communiceert met doelgroepen in projectlanden is al eerder in dit jaarverslag toegelicht. (Potentiele) donateurs worden benaderd om Eye Care Foundation financieel te ondersteunen om oogzorg in lage inkomenslanden mogelijk te maken. Voor een toelichting op de fondsenwervingsmethoden verwijzen we naar het hoofdstuk Financieel beleid en financiële resultaten. Ook communiceren we met onze donateurs over de resultaten en de impact van ons werk op volwassenen en kinderen met een visuele handicap. Zo staan er bijvoorbeeld verhalen van patiënten die geholpen zijn op onze website. Communicatie doelgroepen in Nederland De communicatie heeft vanzelfsprekend tot doel dat particulieren, fondsen, organisaties en instellingen, serviceclubs als Rotary en Lions, en bedrijven ons op een of andere wijze financieel (gaan) ondersteunen om vermijdbare blindheid en slechtziendheid te voorkomen en genezen, c.q. om onze doelstellingen te kunnen realiseren. Naambekendheid verbeteren In 2018 heeft Eye Care Foundation onze naamsbekendheid laten onderzoeken door bureau Hendrik Beerda Brand Consultancy (in samenwerking met de UvA), die sinds 2010 ook het Goede Doelen Merkenonderzoek uitvoert. Hoewel vele mensen ons al hebben weten te vinden en ons ondersteunen, kunnen we op het gebied van vergroten van onze naamsbekendheid nog zeker stappen maken. Om onze herkenbaarheid te vergroten hebben we in 2018 onze huisstijl, inclusief ons logo, aangepast. We hebben in ons logo, met goedkeuring en medewerking van de IABP, het logo van de IAPB opgenomen. De IAPB is een overkoepelende organisatie van meer dan 20 internationale nietgouvernementele organisaties, met een internationale coalitie van professionele organisaties, beroepsgroepen, oogziekenhuizen, niet-gouvernementele organisaties en bedrijven. Eye Care Foundation werkt dus niet geïsoleerd, maar werkt juist met andere internationale organisaties samen om vermijdbare blindheid en slechtziendheid in lage inkomenslanden te voorkomen en genezen. Zoals al eerder uitgelegd in dit jaarverslag werken we samen aan het realiseren van de doelstellingen van The Global Action Plan , zoals vastgesteld in 2013 door de WHO - World Health Organization - de Wereld Gezondheidsorganisatie. Het vergroten van onze naamsbekendheid willen we ook realiseren via free publicity, het creëren van gratis reclame of gratis publiciteit in de media. Het vergt nogal wat creativiteit om op te vallen met nieuwswaardige boodschap en daardoor aandacht in de media te krijgen. Daarnaast streven we ernaar onze naamsbekendheid te vergroten door deel te nemen aan onder meer Toegift.nl, de gezamenlijke landelijke campagne van 97 goede doelen. In 2018 is de TVcommercial van Toegift.nl gestart met als kernboodschap Laat uw idealen voortleven met een 21

23 nalatenschap aan een goed doel. Er is ook een bijbehorende website -, waarop mensen worden geïnformeerd over nalaten aan goede doelen. De website helpt mensen desgewenst om een goed doel te vinden dat bij hen past. De aangesloten goede doelen zijn ondergebracht in zeven thema s. Eye Care Foundation is te vinden onder internationale hulp & mensenrechten. Informatie en activiteiten van en voor mensen die Eye Care Foundation een warm hart toedragen Donateurs van Eye Care Foundation ontvangen twee keer per jaar een nieuwsbrief (per mail en/of per post). In de nieuwsbrief rapporteren we over onze oogzorgprojecten in de verschillende projectlanden en over de besteding van de bijdragen van donateurs. Nieuwsberichten, patiëntenverhalen en nieuwsbrieven worden geplaatst op de website en verspreid via sociale media. Ook organiseren we door het jaar heen informatiebijeenkomsten voor donateurs. Onderwerpen als de oogzorgproblematiek wereldwijd en de plannen van Eye Care Foundation komen dan aan de orde. Tijdens onze donateur reizen laten we donateurs ter plekke ervaren welke impact de oogzorg van Eye Care Foundation heeft, die zij als donateurs mogelijk maken. In 2018 hebben we voor de 13 e keer meegedaan aan de Dam tot Damloop. Zakelijke markt Bedrijven zijn voor ons belangrijke partners. We streven er naar langdurige samenwerkingsverbanden met zakelijke partners aan te gaan. We zijn in 2018 gestart om enkele vormen van samenwerking te ontwikkelen, die we aan bedrijven hebben voorgelegd. In 2019 bestaat Eye Care Foundation 35 jaar. We hebben al enige bedrijven als jubileumpartner aan ons kunnen binden. Zij tonen onze reizende tentoonstelling over 35 jaar Eye Care Foundation op hun locaties en geven daarmee bekendheid aan onze oogzorg in lage inkomenslanden. Kortom, in 2018 hebben inspanningen op de zakelijke markt geleid tot nieuwe contacten en samenwerkingen. In 2019 willen we die samenwerking bestendigen en uitbreiden. 22

24 IV. Financieel beleid en financiële resultaten Eye Care Foundation rapporteert over de financiën op basis van richtlijn RJ 650. Hierin zijn de uitgangspunten voor financiële rapportage van fondsenwervende instellingen vastgelegd. De jaarrekening voor het boekjaar dat is geëindigd op 31 december 2018 is opgenomen op pagina 37 van dit verslag. Deze jaarrekening bestaat uit de balans en de staat van baten en lasten over In dit hoofdstuk wordt in het kort aandacht besteed aan de inkomsten en uitgaven over het jaar 2018 en aan de fondsenwervingsmethoden die we hanteren. Daarbij geven we speciaal aandacht aan nalatenschappen en de besteding van inkomsten uit nalatenschappen. Inkomsten In 2018 werd voor totaal aan inkomsten verkregen. Particuliere donateurs schonken ons in 2018 samen een bedrag van , inclusief een geldsom van uit nalatenschappen. Deze inkomsten (baten) van particulieren aan Eye Care Foundation vallen bijna 8% hoger uit dan begroot. Eye Care Foundation telde per 31 december actieve donateurs 11. Dit betekent dat het gemiddelde bedrag dat Eye Care Foundation in 2018 per particuliere donateur ontving 41,60 bedroeg, de inkomsten uit nalatenschappen niet meegerekend. Bedrijven steunden ons in 2018 voor een bedrag van , hetgeen overeenkomt met de begroting Organisaties zonder winststreven, zoals particuliere stichtingen, vermogensfondsen, serviceclubs als de Rotary en Lions gaven samen een bedrag van Dit bedrag is aanzienlijk lager dan begroot, namelijk Dit bedrag komt lager uit omdat er door omstandigheden (zoals personeelswisselingen) minder aanvragen en verzoeken voor projectfinanciering konden worden ingediend dan gepland. In 2017 werd Eye Care Foundation voor gesteund door organisaties zonder winststreven. In 2018 hoopten we een bedrag van te kunnen aanvragen en realiseren. Er is in 2018 echter wel sprake van een stijging van de inkomsten van organisaties zonder winststreven ten opzichte van 2017 met Het bedrag overige baten bedroeg en werd verkregen uit een supportactie (loterij). Aanwending reserves en bestedingen De door Eye Care Foundation aangehouden reserves en fondsen vallen uiteen in bestemmingsfondsen, bestemmingsreserves en een continuïteitsreserve. Met betrekking tot de continuïteitsreserve hanteert Eye Care Foundation de richtlijn van het Centraal Bureau Fondsenwerving dat deze reserve maximaal 1,5 maal de kosten van de werkorganisatie omvat. De bestemmingsfondsen betreffen middelen waaraan door derden (de gevers) een beperkte bestemming is gegeven. Eye Care Foundation is niet vrij in het wijzigen van deze bestemming. Aan de bestemmingsreserves is door het bestuur van Eye Care Foundation een beperkte bestemming ten behoeve van de doelstelling gegeven. Eye Care Foundation committeert zich in de meeste gevallen voor meerdere jaren aan projecten. De bestemmingsreserves worden aangehouden om aan deze meerjarige toezeggingen te kunnen voldoen. Jaarlijks worden deze reserves door het bestuur bijgesteld, op basis van de lopende projectverplichtingen. Eye Care Foundation hanteert voor de kosten Beheer en Administratie een norm van 5% 7,5%. Kosten voor financiën, planning en control (waaronder accountants- en administratiekosten) en kosten van het bestuur worden volledig aan beheer en administratie toegerekend. Voor de overige uitvoeringskosten eigen organisatie vindt een naar rato toerekening plaats. 11 Actief wil zeggen dat er donateurs in 2018 aan Eye Care Foundation geschonken hebben. 23

25 Eye Care Foundation besteedde in 2018 in totaal De uitgaven in 2018 overtroffen de inkomsten met een bedrag van Het saldo van baten en lasten volgens de begroting over 2018 was vastgesteld op een bedrag van (negatief), en diende onttrokken te worden van de bestemmingsreserves. Met andere woorden, bij het opstellen en vaststellen van de begroting 2018 is al rekening gehouden met een tekort van Baten uit het verleden, met name uit de uit nalatenschappen opgebouwde bestemmingsreserves, zijn als dekking van dit tekort aangewend voor onder meer diverse (nieuwe) projecten in Afrika (zie hieronder ook onder nalatenschapswerving). Kortom, er is gekozen voor het besteden aan onze doelstelling in plaats van de middelen te reserveren. Het begroot negatief resultaat is in 2018 met een bedrag van overschreden. Dit is onder meer veroorzaakt door het inhuren van externe expertise (ten behoeve van het inhalen van achterstanden op het gebied van bedrijfsvoering en ICT), en door het inhuren van ondersteuning ten behoeve van het aantrekken van nieuwe medewerkers voor openstaande vacatures. Het negatief resultaat ( ) is onttrokken aan c.q. al deze uitgaven zijn gedekt door de daartoe aanwezige reserves, te weten bestemmingsreserves ( ), bestemmingsfonds ( ) en fonds op naam ( 8.990). Bij de begroting 2019 is het uitgangspunt dat inkomsten en uitgaven tegen elkaar weglopen. Beleggingen Eye Care Foundation heeft de ABN-AMRO als huisbankier en bankiert eveneens bij de ING-bank. Wekelijks wordt bepaald welke liquide middelen er nodig zijn voor directe betalingen. Er wordt een passend saldo op de betaalrekening aangehouden, het overige deel van de middelen wordt uitgezet op spaarrekeningen. Ultimo 2018 bedraagt het saldo van de liquide middelen (2017: ). In 2019 zal het bestuur zijn financieel beleid tegen het licht gehouden. Gehanteerde fondsenwervingsmethoden Om over de benodigde gelden te beschikken voor het uitvoeren van de projecten ontplooit Eye Care Foundation fondsenwervende activiteiten voor verschillende doelgroepen. Hieronder volgt een toelichting op de gehanteerde fondsenwervingsmethoden. Afhankelijk van de persoonlijke voorkeuren ontvangen particulieren donateurs mailingen, per post. Het kan gaan om een bedankje naar aanleiding van een gift. Of om een verzoek om een gift met een verhaal van een oogzorgpatiënt uit een van de projectlanden. Nieuwe donateurs werven we via inserts (bijgesloten folders) in bijvoorbeeld magazines, omroepgidsen en regiokranten. Ook is er sprake van telefonisch contact met donateurs (telemarketing). De reden om te bellen is ook weer verschillend van aard. Het kan zijn om donateurs te bedanken, om een verzoek om over te stappen van een acceptgiro naar automatische incasso, om een verzoek de gift te verhogen of om de gift om te zetten in een periodieke schenking voor de periode van 5 jaar. Onze particuliere donateurs brachten in 2018 een bedrag bijeen van , inclusief een geldsom van uit nalatenschappen. De verhouding van de totale bestedingen aan de doelstellingen in relatie met de totale baten bedraagt in ,4% (begroot 2018: 98,9%). In relatie met de totale lasten bedraagt deze 76,8% (begroot 2018: 77,2%). De verhouding van de kosten voor werving in relatie met de totale geworven baten bedraagt in ,5% (begroot 2018: 24,1%) De verhouding van de kosten beheer en administratie in relatie met de totale uitgaven bedraagt in ,8% (begroot 2018: 3,9%). 24

26 Dam tot Damloop In 2018 hebben we voor de 13 e keer meegedaan aan de Dam tot Damloop. Gelukkig lopen er nog altijd mensen warm voor het werk van Eye Care Foundation. In 2018 liepen onder andere medewerkers van twee bedrijven voor ons mee. Goede oogzorg is normaal in Nederland, maar kan op veel plekken veel beter, daarom loop ik voor Eye Care Foundation, zo motiveerde een loper zijn deelname voor dit jaar. Nalatenschapswerving Enkele van onze donateurs kiezen er voor om ook na het overlijden bij te dragen aan goede oogzorg in lage inkomenslanden. Zij nemen Eye Care Foundation op in hun testament. Hier zijn wij hen ontzettend dankbaar voor. In de afgelopen jaren heeft Eye Care Foundation als volgt inkomsten uit nalatenschappen besteedt: een deel van het geld is geïnvesteerd in nieuwe projecten in Afrika, met name in Tanzania, Zambia en Rwanda. Een tweede deel van het geld is toegevoegd aan de reserve projecten met als doel om deze en andere nieuwe projecten niet alleen te kunnen starten, maar ook te kunnen continueren. We werken veelal op basis van meerjarige afspraken. Om aan onze beloften c.q. verplichtingen op de lange(re) termijn te kunnen voldoen, stellen we ons ten doel om 50% van de toegezegde bedragen in een bestemmingsreserve te houden. We doen dit om aan de (meerjarige) verplichtingen of toezeggingen te kunnen voldoen, in geval de inkomsten uit fondsenwerving onverhoopt mochten terugvallen. Reserves bieden de garantie dat de (meerjarige) activiteiten waaraan Eye Care Foundation zich gecommitteerd heeft ook daadwerkelijk uitgevoerd kunnen worden. En een klein deel is toegevoegd aan de reserve werving nieuwe baten om nieuwe donateurs te kunnen werven. Dit vanuit de gedachte: als we investeren in nieuwe projecten, dan is het ook nodig om nieuwe donateurs te werven en daardoor structureel extra geld te ontvangen om de extra projecten te kunnen continueren. Een vierde deel is toegevoegd aan de continuïteitsreserve, de reserve die Eye Care Foundation aanhoudt om te kunnen voldoen aan de eisen die de toezichthouder op de Goede Doelen, het Centraal Bureau Fondsenwerving (CBF), stelt. Vanzelfsprekend kunnen inkomsten uit nalatenschappen niet worden begroot. Eye Care Foundation hanteert op de jaarlijkse begroting voor inkomsten uit nalatenschappen een inschatting van tussen de en In 2018 ontving Eye Care Foundation uit nalatenschappen. Uitgangspunt was en is: we willen deze bedragen uit nalatenschappen niet eenmalig besteden aan projecten, maar er ook voor zorgen dat het geld uit met name nalatenschappen bijdraagt aan de continuïteit van deze (nieuwe) projecten en aan het werk van Eye Care Foundation. Kortom, nalatenschappen stellen Eye Care Foundation niet alleen in staat om de oogzorg via nieuwe projecten uit te breiden, maar zorgen er tegelijkertijd voor dat deze (nieuwe) projecten gecontinueerd kunnen worden. Nalatenschappen vormen een zeer welkome en belangrijke bron van inkomsten voor Eye Care Foundation. Tot nu toe zijn de activiteiten van Eye Care Foundation op het gebied van nalatenschappen niet uitgevoerd als onderdeel van een onderliggend plan. We brengen daarin verandering. In 2018 hebben we een aanvang gemaakt met het opstellen van een meerjarenplan nalatenschapswerving. We willen graag bereiken dat mensen die Eye Care Foundation een warm hart toedragen besluiten ons op te nemen in hun testament. We willen onze donateurs en doelgroepen betrekken bij de ontwikkeling van ons programma nalatenschapswerving. In 2020 willen 25

27 we ons meerjarenplan nalatenschapswerving afronden met een strategie die past bij onze achterban en onze organisatie. 26

28 V. Belangrijkste risico s en onzekerheden Eye Care Foundation wil in al zijn activiteiten en processen eventuele risico s zo goed mogelijk inventariseren, analyseren en afdekken. We willen voorkomen dat risico s werkelijkheid worden en als dit toch gebeurt, de schade beperken. Daarom treffen we vooraf beheersmaatregelen. De belangrijkste risico s zijn vermindering van draagvlak met als gevolg dalende inkomsten en reputatieschade, maar ook financiële en operationele risico s worden continue gemonitord. Reputatie Onze reputatie is van groot belang om ons werk te kunnen blijven doen. Imagoschade kan leiden tot minder donateurs en vrijwilligers. Daardoor zouden we minder tijd en middelen kunnen besteden aan onze doelstelling. We zijn ons zeer bewust van onze maatschappelijke verantwoordelijkheid, we onderhouden goede relaties met onze stakeholders en zijn transparant in wat we doen. Financieel Voorop staat het maximaal besteden van de aan ons toevertrouwde middelen aan onze doelstelling. Door een goede inrichting van processen en aanvullende richtlijnen wordt daar zorg voor gedragen. In het bijzonder letten we op risico s bij contante geldstromen en op juiste, doelmatige en doeltreffende uitgaven en bestedingen. Deze risico s worden beheerst door verschillende maatregelen. Facturen en betalingen moeten altijd door minstens twee bevoegde personen worden geautoriseerd (het vier-ogen principe). En ondanks de grootte van de organisatie wordt gelet op functiescheiding. Om aan financiële verplichtingen op lange termijn te kunnen voldoen, worden financiële reserves aangehouden. Het gaat dan vooral om toegezegde meerjarige subsidies voor projecten. Over het algemeen worden contracten met lokale partners in lokale valuta's overeengekomen. Eye Care Foundation voert geen beleid zich in te dekken tegen valutarisico. Dat betekent dat ontwikkelingen binnen de koersen ten opzichte van de Euro positieve of negatieve effecten met zich mee kan brengen. Operationeel Komend jaar zal verder gewerkt worden aan verdere professionalisering van de bedrijfsvoering. Verbeteringen op het gebied van de financiële functie, de administratieve organisatie en de interne beheersing processen staan gepland. Het back-up en recovery-plan voor het ICT-systeem is uitbesteed en wordt regelmatig getoetst. Er is doorlopend aandacht voor de implementatie van de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG). 27

29 VI. Besturen en toezicht houden (governance) De Stichting Eye Care Foundation helpt vermijdbare blindheid en slechtziendheid in lage inkomenslanden te voorkomen en te genezen. Eye Care Foundation voert projecten uit in Azië: Nepal, Laos, Cambodja en Vietnam en in Afrika: Tanzania, Zambia, Rwanda. Het hoofdkantoor is gevestigd in Amsterdam en houdt zich bezig met strategie, beleid en fondsenwerving. Zolang de omvang van de activiteiten in programmaplannen beperkt is, kan worden volstaan met aansturing van projecten vanuit het kantoor in Amsterdam, dan wel door een lokale (parttime) vertegenwoordiger. Eye Care Foundation heeft kantoren in die landen waar haar activiteiten een dusdanige omvang hebben (bereikt), waardoor een lokale aansturing vanuit een oogpunt van efficiency, effectiviteit en doelmatigheid vereist is. In Nepal, Cambodja en Vietnam zijn kantoren, waar drie functionarissen werkzaam zijn: een country director, een administratief assistent en een projectleider. Deze kantoren hebben tot taak de projecten uit te voeren. Door te werken met kantoren kan in Amsterdam de focus meer op de strategie liggen, en de verantwoordelijkheden in de landen op tactische en operationele zaken 12. Bestuur Eye Care Foundation Eye Care Foundation wordt strategisch begeleid door een terzake kundig en gemotiveerd bestuur. Het bestuur vervult een toezichthoudende en een adviserende rol en heeft ook een rol als werkgever. De directeur geeft leiding aan de organisatie van de stichting en verricht zijn werkzaamheden op basis van een directiereglement. Het bestuur stelt de door de directie voorbereide (landen)beleidsen jaarplannen en jaarbegroting van de organisatie vast, en toetst de uitvoering daarvan op basis van kwartaalrapportages. Het bestuur van Eye Care Foundation is samengesteld op basis van gewenste profielen: - medisch/oogheelkundige expertise. - expertise op het gebied van HRM - financieel-administratieve expertise - expertise op het terrein van fondsenwerving en marketing. Het bestuur van Eye Care Foundation bestaat per 31 december 2018 uit de volgende personen: De heer A.M. van Praag, voorzitter (algemeen, ICT) Mevrouw H.M. Kemme, vicevoorzitter (medisch) Mevrouw S. Bogerd, penningmeester (financiën, accountancy) Mevrouw L.A. Hummel, bestuurslid (fondsenwerving en communicatie) Mevrouw R.M.J. van den Brink, bestuurslid (HRM) De staf van Eye Care Foundation is klein in getal (gedurende het boekjaar 2018 bedroeg het gemiddeld aantal werknemers 5,9 Fte), maar is op basis van hun expertise en ervaring in staat gebleken om aansprekende resultaten te boeken. Desgewenst kunnen professionals van Eye Care Foundation de individuele bestuursleden benaderen op hun specifieke competentie om hen met raad en daad bij te staan over onderwerpen die niet noodzakelijkerwijs bestuurlijke consequenties hebben. Bestuursleden worden benoemd voor een termijn van vier jaar met maximaal één herbenoeming. Er is een rooster van aftreden. Dit rooster voorziet in een geleidelijke vervanging van bestuursleden. Het bestuur evalueert jaarlijks haar eigen functioneren. 12 In 2019 is er een vergunning voor de oprichting van een kantoor in Laos verkregen. 28

30 Bestuurswerkzaamheden in 2018 Het bestuur van Eye Care Foundation vergaderde in 2018 zes keer. De belangrijkste onderwerpen waren: - Vaststelling jaarverslag Jaarplan en begroting 2018: toetsing van de uitvoering en resultaten op basis van kwartaalrapportages van de directeur - Vaststelling jaarplan 2019 en begroting Wisseling directeursfunctie van de heer R. Wiedijk naar de heer B. Stenvers - Zelfevaluatie van het bestuur. Bij het aantreden van de nieuwe directie in de tweede helft van 2018 heeft het stroomlijnen van de organisatie, ook op het gebied van governance, de nodige aandacht gekregen. De volgende onderwerpen passeerden de revue. - Wijzigen organogram en regelen vervanging van de directeur. Hoofd Fondsenwerving en Communicatie, Maaike van Veen, is sinds eind 2018 vervanger van de directeur bij diens afwezigheid. - De AO (Administratieve Organisatie) rond betalingen is gedurende het boekjaar verder aangescherpt, zo is er functiescheiding toegepast. Eveneens is er functiescheiding bij de dubbelfunctie van een oogarts. Deze zat zowel in het bestuur als in de Klankbord Groep medisch adviseurs. De oogarts heeft nu alleen nog zitting in het bestuur. - De rol en de functie van medisch adviseurs zijn omschreven, met name bij hun bezoek aan projectlanden. De directie benoemt de medisch adviseurs. - Sinds eind 2018 valt het personeelsbeleid onder de directeur. Besloten is om personeelsleden een geheimhoudingsverklaring/ integriteitsverklaring te laten ondertekenen. Daarnaast hebben alle Nederlandse medewerkers een VOG-verklaring (Verklaring Omtrent Gedrag) overhandigd. - Er is een Planning & Control cyclus vastgesteld. Directeur Het functioneren van de directeur wordt jaarlijks, door de voorzitter van het bestuur en het bestuurslid belast met personeelszaken, aan de hand van een functionering- en beoordelingsgesprek geëvalueerd. Basis voor de evaluatie zijn het directiereglement, het jaarplan en de begroting. Het gespreksverslag maakt onderdeel uit van het personeelsdossier. De bevindingen worden mondeling met het bestuur gedeeld. Nevenactiviteiten directeur Bjorn Stenvers heeft als achtergrond marketing, communicatie en kunstgeschiedenis. Hij was de laatste tien jaar werkzaam in het (internationale) museumveld. Hij werkte in en voor de Amsterdamse musea en voor ICOM - International Council of Museums. ICOM is een niet- 29