Inhoudsopgave. Voorwoord Een apart jeugdstrafrecht met eigen sancties en procedureregels De leeftijdsgrenzen 41

Transcriptie

1 Inhoudsopgave Voorwoord 11 1 Een apart jeugdstrafrecht met eigen sancties en procedureregels Aparte wetten, procedures, autoriteiten en instellingen voor jeugdigen De achtergrond van het jeugdstrafrecht De Code Pénal en het oordeel des onderscheids Het wetboek van Strafrecht: een ondergrens en de ontzetting uit de vaderlijke macht De NJV-vergadering van 1895 en de oprichting van Pro Juventute De ontwikkeling van het jeugdstrafrecht Het jeugdstrafrecht als onderdeel van de Kinderwetten (1905) De invoering van de kinderrechter (1922) Versterking van de band met het kinderbeschermingsrecht (1965) Minder bevoogding en meer rechtswaarborgen (1995) Recente wijzigingen gericht op effectieve sanctionering De Wet gedragsbeïnvloeding jeugdigen (2008) Een sluitend stelsel van verplichte nazorg (2011) Directe handhaving van de voorwaarden en de vrijheidsbeperkende maatregel (2012) Een flexibele bovengrens om rekening te kunnen houden met de ontwikkelingsfase (2013) Internationale en Europese verdragen en richtlijnen De Beijing Rules, Havana Rules en het IVRK Het EVRM, EHRM en de European Committee for the Prevention of Torture (CPT) Aanbevelingen van de Raad van Europa 38 2 De leeftijdsgrenzen Een minimumleeftijd en een bovengrens van 18 jaar De ondergrens van 12 jaar Een niet-weerlegbaar vermoeden van ontoerekenbaarheid Discussies over de hoogte van de strafrechtelijke ondergrens De wettelijke regeling en de toepassing in de praktijk 48 Maklu 5

2 Jeugdstrafrecht 2.3 De bovengrens van 18 jaar met een uitzonderings mogelijkheid De bovengrens van 18 jaar De uitzonderingsmogelijkheid voor 16- en 17-jarigen De wettelijke regeling en de toepassing in de praktijk Aparte inrichtingen voor en de toepassing van jeugdsancties op jongvolwassenen Plaatsing in de strafgevangenis voor jongelieden van 18 tot 23 jaar De toepassing van een jeugdsanctie op 18- tot 21-jarigen De wettelijke regeling en de toepassing in de praktijk 61 3 Buitengerechtelijke afdoening van jeugdstrafzaken Buitengerechtelijke afdoening onder wettelijke garanties Buitengerechtelijke afdoening in de fase van de politie De ontwikkeling van afdoeningsmogelijkheden in de fase van de politie De strafbare feiten waarvoor naar Halt kan worden verwezen De verwijzing naar Halt in het licht van de wettelijke garanties De inhoud van de Halt-afdoening Buitengerechtelijke afdoening door het openbaar ministerie Van driehoeksoverleg naar ZSM-jeugd De organisatie van het casusoverleg in de praktijk De transactie en strafbeschikking en de wettelijke garanties De OM-afdoening in de praktijk De buitengerechtelijke afdoening van schoolverzuim De strafrechtelijke aanpak van schoolverzuim De Halt-afdoening van schoolverzuim De OM-afdoening van schoolverzuim in de praktijk 92 4 Het verblijf van de jeugdige op het politiebureau Het pressieverbod en vrije toegang tot raadsman en ouders De aanhouding Een beeld van de aangehouden jeugdige verdachten De wettelijke regeling van de aanhouding Aanhouding in de toepassingspraktijk Rechtsbijstand op het politiebureau De regeling in de Aanwijzing rechtsbijstand politieverhoor De Salduz-jurisprudentie in jeugdstrafzaken De praktijk van de toevoeging van raadslieden op het politiebureau Maklu

3 Inhoudsopgave 4.4 Het politieverhoor Het ophouden voor onderzoek Waarborgen rond het politieverhoor in de rechtspraktijk Verhoorsbijstand door een raadsman of vertrouwenspersoon Het proces-verbaal minderjarige en de eerste inschatting van het recidiverisico De inverzekeringstelling en het verblijf in de politiecel De inverzekeringstelling De rechtmatigheidstoets door de rechter-commissaris De tenuitvoerlegging in een politiecel en de duur daarvan De inrichting van de politiecel en het regime De voorlopige hechtenis van jeugdige verdachten Als uiterste maatregel en waar mogelijk te vervangen door alternatieven De beslissingen over de voorlopige hechtenis De vordering van de officier van justitie gezien het rapport van de Raad voor de Kinderbescherming De voorgeleiding voor de rechter-commissaris in verband met het bevel tot bewaring De voorgeleiding in de raadkamer in verband met het bevel tot gevangenhouding De voorwaarden voor toepassing van de voorlopige hechtenis De basisvoorwaarden in de artikelen 67 en 67a Sv De gronden voor voorlopige hechtenis nader bekeken De rechterlijke beoordeling van de noodzaak en de motivering van het bevel Alternatieven voor de voorlopige hechtenis De schorsing van de voorlopige hechtenis Al dan niet elektronisch gecontroleerd huisarrest Nachtdetentie Berechting in jeugdstrafzaken Effectieve participatie in een atmosfeer van begrip De aanwezigheid van de jeugdige en zijn ouders en een gesloten zitting De verplichte verschijning van de jeugdige De verplichte aanwezigheid van de ouders De gesloten behandeling 155 Maklu 7

4 Jeugdstrafrecht 6.3 Bijzondere aan het jeugdstrafproces gestelde eisen Berechting door een gespecialiseerde kinderrechter Verplichte rechtsbijstand Rapportage van de Raad voor de Kinderbescherming Enkele vonnissen in typische jeugdzaken Bagatelfeiten Seksueel experimenteergedrag en seks tussen leeftijdsgenoten Slachtoffer van uit de hand gelopen kattenkwaad Door de ouders gestraft Het strafblad en de opslag van het DNA-profiel De opslag van justitiële en strafvorderlijke gegevens De afgifte van de Verklaring Omtrent het Gedrag (VOG) DNA-onderzoek en opslag van het DNA-profiel Strafrechtelijke jeugdsancties Een verscheidenheid van op opvoeding en resocialisatie gerichte jeugdsancties De taakstraf voor jeugdigen Een werkstraf, leerstraf of een combinatie van beide De taakstraf in de praktijk De toekomst: uitsluiting van de kale taakstraf bij zware misdrijven De voorwaardelijke sanctie Een bij uitstek geschikte straf voor jeugdigen De bijzondere voorwaarden in de praktijk De toekomst: een wettelijke regeling van de bijzondere voorwaarden De gedragsbeïnvloedende maatregel (GBM) Een met gedragsinterventies ingevuld ambulant programma De GBM in de praktijk De toekomst: versterking van het beveiligingskarakter en een time out Jeugddetentie Van tuchtschoolstraf naar jeugddetentie Jeugddetentie in de praktijk De plaatsing in een inrichting voor jeugdigen (PIJ-maatregel) Van terbeschikkingstelling naar PIJ-maatregel De PIJ-maatregel in de praktijk De toekomst: de PIJ als behandelmaatregel en de omzetting van PIJ naar TBS Maklu

5 Inhoudsopgave 7.7 Overige sancties en maatregelen De geldboete Onttrekking aan het verkeer, ontneming van wederrechtelijk verkregen voordeel en schadevergoeding De verbeurdverklaring en de rijontzegging De vrijheidsbeperkende maatregel Regime en rechtspositie in de justitiële jeugdinrichtingen Opvoeding, resocialisatie en minimale beperkingen De plaatsing in justitiële jeugdinrichtingen Van tuchtschool en rijksopvoedingsgesticht naar justitiële jeugdinrichting De scheiding van civielrechtelijk geplaatste jeugdigen en verbetermaatregelen De plaatsing in de justitiële jeugdinrichtingen Het Netwerk- en Trajectberaad, het perspectiefplan en Youturn Opname, verblijf en dagprogramma De aanwijzingsbevoegdheid en de time out -maatregel Het verblijf in leefgroepen De kamer, bezittingen, kleding, persoonlijke verzorging, voeding en zakgeld Onderwijs Recreatie, sport en buitenlucht Controlemaatregelen, ordemaatregelen en disciplinaire straffen Controlemaatregelen, ordemaatregelen en disciplinaire straffen Identiteitsvaststelling, kamerinspectie en onderzoek aan lichaam en kleding Urineonderzoek, onderzoek in het lichaam en het gedogen van medische handelingen Mechanische middelen, geweld en vrijheidsbeperkende middelen De uitsluiting van deelname aan activiteiten of van verblijf op groep Afzondering, opsluiting en tijdelijke overplaatsing Ontnemen van bezoek of verlof, geldboete en voorwaardelijke straf Voorbereiding op de terugkeer in de maatschappij Contact met de buitenwereld en de beperkingen daarop Het tijdelijk verlaten van de inrichting en verlof Scholing- en trainingsprogramma 241 Maklu 9

6 Jeugdstrafrecht 8.6 Mogelijkheden voor de jeugdige om zaken ter discussie te stellen Het informeren van de jeugdige en de mogelijkheid tot overleg met de directeur De commissie van toezicht: bemiddeling en beklag De procedure tot bemiddeling en beklag De RSJ: schorsing en beroep 247 Literatuurlijst 249 Artikelen 253 Rapporten 256 Jurisprudentie 257 Trefwoordenlijst Maklu