ALGEMENE VERGADERING. 28 februari 2012 SSO

Transcriptie

1 VERGADERDATUM 28 februari 2012 SSO SECTOR/AFDELING STUKDATUM NAAM STELLER 18 januari 2012 R.J.E. Peeters ALGEMENE VERGADERING AGENDAPUNT ONDERWERP 8 Evaluatie operationele grondwaterbeleid PROGRAMMA voldoende water PORTEFEUILLEHOUDER J. Naaktgeboren Voorstel 1. Kennisnemen van de uitkomsten van de evaluatie van het operationele grondwaterbeleid van Waterschap Zuiderzeeland. 2. Kennisnemen van de vervolgacties die in 2012 uitgevoerd zullen gaan worden: a. (her)formuleren SMART doelstellingen voor het operationele grondwaterbeleid in WBP 3 en actualiseren van het afwegingskader; b. afspraken maken met de provincie over monitoring van de doelen van het grondwaterbeleid; c. onderzoeken Flevolandse grenswaarden voor het duurzaam onttrekken van grondwater in afstemming met de provincie; d. bespreken van de meet- en registratieplicht inzake de provinciale grondwaterheffing met de provincie. PARAAF HOOFD AFDELING CCBO drs. E. Borsboom Samenvatting Sinds de invoering van de Waterwet (december 2009) is het waterschap verantwoordelijk voor de regulering van grondwateronttrekkingen en grondwaterinfiltraties. Het waterschap heeft in 2010 en 2011 het door de provincie gevoerde operationele grondwaterbeleid (dat gebaseerd was op de oude Grondwaterwet) voortgezet. In 2011 heeft het waterschap conform afspraak uit het Waterbeheerplan het grondwaterbeleid van het waterschap geëvalueerd. Nagegaan is of het operationele grondwaterbeleid van het waterschap effectief is: bereikt het waterschap, middels de maatregelen en activiteiten die het neemt, de doelen van zijn grondwaterbeleid? Conclusie is dat het waterschap zijn grondwatertaak goed op de rails heeft gezet. Door uitvoering te geven aan een viertal aanbevelingen, kan het zijn grondwaterbeleid effectiever maken. Lelystad 3 februari 2012, het college van Dijkgraaf en Heemraden, de secretaris-directeur, de dijkgraaf, ir. J.B. van der Veen. mr. ir. H.L. Tiesinga. 1 / 5

2 Toelichting Aanleiding voor de evaluatie Met de invoering van de Waterwet (december 2009) is de taak ten aanzien van het operationele grondwaterbeleid en -beheer van de provincie naar het waterschap verschoven 1. Sindsdien is Waterschap Zuiderzeeland verantwoordelijk voor de regulering van grondwateronttrekkingen en grondwaterinfiltraties. Het waterschap zorgt voor vergunningverlening, toezicht, handhaving en de hiervoor benodigde kennis. Het waterschap heeft eind 2009 het door de provincie gevoerde operationele grondwaterbeleid om grondwateronttrekkingen te reguleren, voortgezet. Conform afspraak uit het Waterbeheerplan is in 2011 geëvalueerd of het beleid van het waterschap om grondwateronttrekkingen te reguleren volstaat of dat aanvullingen en/of wijzigingen gewenst zijn. In deze notitie wordt u geïnformeerd over de uitkomsten van de evaluatie. Naast het reguleren van grondwateronttrekkingen, heeft het waterschap nog verschillende andere taken in het grondwaterbeheer. Zo heeft het waterschap een adviestaak ten aanzien van grondwater in het watertoetsproces en fungeert het waterschap als backoffice grondwater voor de gemeente bij grondwatervragen en klachten van burgers aan de frontoffice (gemeente). Deze evaluatie richt zich alleen op het operationele beleid van het waterschap om grondwateronttrekkingen te reguleren. Leeswijzer Hieronder wordt eerst ingegaan op de aanpak van de evaluatie. Daarna worden de uitkomsten behandeld, wordt ingegaan op het vervolg van de evaluatie en wordt stilgestaan bij de bestuurlijke aandachtspunten en de relatie met andere projecten binnen het waterschap. Aanpak van de evaluatie De focus van de evaluatie ligt op het grondwaterbeleid dat het waterschap eind 2009 een-op-een van de provincie heeft overgenomen. Dit beleid heeft het waterschap vastgelegd in het afwegingskader grondwateronttrekkingen voor vergunningverlening (dit is onderdeel van het Waterbeheerplan) én in diverse bepalingen in de Keur. Tot 2009 was de Grondwaterwet het wettelijk kader voor het onttrekken en infiltreren van grondwater. In de Grondwaterwet waren voor verschillende soorten onttrekkingen criteria (grenswaarden) opgenomen waarboven de vergunningplicht gold. In de Waterwet, die sinds 2009 geldt, zijn geen grenswaarden meer opgenomen ten aanzien van grondwateronttrekkingen. De waterschappen kunnen zelf criteria vaststellen. Uitgangspunt bij de taakverschuiving van provincie naar waterschap was dat het waterschap het vigerende operationele grondwaterbeleid van de provincie overnam. Daarom zijn, net als bij alle andere waterschappen, in eerste instantie de oude criteria uit de Grondwaterwet (die de provincie had overgenomen in haar verordening) opgenomen in de Keur. Doel van de evaluatie is nagaan of het beleid van het waterschap effectief is. Door middel van literatuurstudie en interviews met vertegenwoordigers van provincie, waterschap, LTO en een bronneerder is onderzocht in hoeverre de doelstellingen van het grondwaterbeleid door middel van de genomen maatregelen en activiteiten van het waterschap worden bereikt. De terreinbeheerders en gemeenten zijn niet betrokken bij de evaluatie, omdat zij zelden een vergunning aanvragen of een melding doen voor het onttrekken en/of infiltreren van grondwater. 1 De provincie blijft verantwoordelijk voor de regulering van 3 categorieën grondwateronttrekkingen: warmte koude opslag, drinkwaterwinning en grote industriële onttrekkingen. Ook is de provincie beheerder van het grondwatermeetnet. 2 / 5

3 Hieronder wordt kort ingegaan op de conclusies en aanbevelingen van de evaluatie. Voor een uitgebreide toelichting zie de notitie Evaluatie operationele grondwaterbeleid op bestuursweb. Uitkomsten Op basis van de interviews kan geconcludeerd worden dat hetgeen het waterschap doet, het waterschap goed doet. Het waterschap heeft zijn grondwatertaak goed op de rails gezet. Dit uit zich onder andere in correcte vergunningverlening en een beter zicht op alle onttrekkingen door regulering van niet gemelde en vergunde bronnen 2. De conclusie dat het waterschap de dingen goed doet, roept de vraag op of het waterschap ook de goede dingen doet om de grondwaterdoelen te halen. Op deze vraag gaan onderstaande conclusies in. Per conclusie is een aanbeveling geformuleerd om het beleid effectiever te krijgen. 1. De doelen voor het grondwaterbeleid zijn nog onvoldoende SMART geformuleerd en in onvoldoende mate vastgelegd binnen het beleid van ZZL. Aanbeveling: (her)formuleer SMART doelstellingen voor het operationele grondwaterbeleid in het Waterbeheerplan 3 en actualiseer het afwegingskader. 2. De effectiviteit van het grondwaterbeleid is lastig te bepalen, omdat de doelen onvoldoende duidelijk zijn en meetgegevens onvoldoende uitgewisseld worden tussen waterschap en provincie. Aanbeveling: maak afspraken met de provincie (de beheerder van het meetnet) over monitoring van de doelen van het grondwaterbeleid, zodat het doelbereik gemeten kan worden. 3. Het is niet duidelijk of het vigerende beleid (specifiek de grenswaarden waarboven de vergunningplicht van toepassing is) voldoende aansluit op de Flevolandse situatie. De indruk bestaat dat de grenswaarden te streng (te laag) zijn, in de zin dat men verwacht dat grotere debieten onttrokken kunnen worden, voordat mogelijk schade optreedt. Aan de andere kant laat een studie van de provincie zien dat er bij toepassing van de huidige grenswaarden, bij sommige agrarische onttrekkingen lokaal wel reeds verziltingsverschijnselen optreden. Met de inwerkingtreding van de Waterwet kunnen de waterschappen zelf grenswaarden vaststellen. Aanbeveling: onderzoek de Flevolandse grenswaarden voor het duurzaam onttrekken van grondwater. Stem dit onderzoek af met de provincie omdat de provincie het meetnet beheert waarmee grondwaterstanden en zoutgehalte gemonitord worden. Het waterschap kan van deze meetgegevens gebruik maken. 4. De kosten van de meet- en registratieplicht 3 voor ZZL (administratieve lasten ter hoogte van ) staan niet in verhouding tot de baten van de grondwaterheffing voor de provincie (jaarlijks circa ). Het samenstellen van een lijst met registratieplichtigen, het opstellen en verzenden van brieven en herinneringsbrieven inclusief registratieformulier, beantwoorden van vragen en het verwerken van de registratieformulieren is een forse administratieve last voor het waterschap. Het is wenselijk deze administratieve last te verlagen. Aanbeveling: bespreek de meet- en registratieplicht inzake de provinciale grondwaterheffing met de provincie. Doel is te komen tot een effectieve en efficiënte werkwijze (verlaging administratieve lasten) om de grondwaterheffing in rekening te brengen. 2 In 2010 en 2011 heeft ZZL jaarlijks tussen de 70 en 100 onttrekkingen gelegaliseerd. 3 Eenieder die meer dan m3 grondwater per jaar onttrekt of degene die water infiltreert, moet dit conform de Keur (instructiebepaling vanuit de provinciale verordening voor de fysieke leefomgeving) meten en de hoeveelheid opgeven aan het college van DenH. Deze meetgegevens geeft het waterschap door aan de provincie die vervolgens op basis van deze gegevens de grondwaterheffing oplegt aan onttrekkers van meer dan m3/jaar. 3 / 5

4 Vervolg De uitkomsten van de evaluatie zijn ambtelijk besproken met de provincie en daar bestaat draagvlak voor de voorgestelde vervolgacties. De vervolgacties leiden mogelijk tot beleidsaanpassingen in Het betreft hier een mogelijke aanpassing van de Keur indien het onderzoek naar de grenswaarden voor vergunningverlening leidt tot nieuwe grenswaarden. (Her)formulering van SMART doelstellingen voor het grondwaterbeleid vindt plaats in het traject dat leidt tot een nieuw Waterbeheerplan (beheerprogramma) Bij de uitwerking van de vervolgacties (her)formulering van doelstellingen van het grondwaterbeleid en maken van afspraken met de provincie over monitoring van de doelen van het grondwaterbeleid wordt aansluiting gezocht bij het project Beleidsmonitoring waarin een waterschapsbrede aanpak voor beleidsmonitoring wordt uitgewerkt. Parallel aan de evaluatie van het operationele grondwaterbeleid werkt het waterschap ook aan een brede beleidsverkenning grondwater. De centrale vraag van de beleidsverkenning is: in hoeverre dekt het beleid van ZZL met betrekking tot grondwater de huidige wettelijke en beleidsmatige kaders vanuit de EU, het Rijk en de provincie? Hierbij zal het waterschap in 2012 mogelijke hiaten aanwijzen en ontwikkelpunten formuleren. Bestuurlijke aandachtspunten Bestuursakkoord water In het Bestuursakkoord Water is aangegeven dat de verantwoordelijkheidsverdeling inzake het grondwaterbeheer onderdeel uitmaakt van de evaluatie van de Waterwet in Dan zal gekeken worden of de verantwoordelijkheid voor de regulering van 3 categorieën grondwateronttrekkingen (zie voetnoot 1) van de provincie kan worden overgedragen aan een andere uitvoerende overheid. Vanaf 1 januari 2013 wordt onder meer de vergunningverlening, toezicht en handhaving van de grondwatertaak van de provincie Flevoland ondergebracht in de Omgevingsdienst Flevoland en Gooi. Leges bij vergunningen Uit de evaluatie is niet naar voren gekomen dat de hoogte van de leges van het waterschap (voor met name agrariërs) een dusdanige drempel vormt, dat er geen vergunning wordt aangevraagd. Een verband tussen (de hoogte van) leges en de effectiviteit van het instrument vergunningverlening is daarmee niet aangetoond. Hierbij moet worden opgemerkt dat het aantal verleende vergunningen kleiner is dan vooraf was voorspeld. In 2010 zijn twee nieuwe vergunningen verleend en in 2011 vier vergunningen. Het aantal vergunningen zegt echter niet altijd alles over de hiervoor benodigde inspanning. Zo betrof één van de twee vergunningen uit 2010 de aanvraag voor 30 vergunningplichtige grondwateronttrekkingen in het windmolenpark Zuidlob. Grondwaterheffing De Waterwet biedt de wettelijke grondslag voor de provincie om de grondwaterheffing in rekening te brengen. Januari 2010 heeft Provinciale Staten van Flevoland de Grondwaterheffingsverordening vastgesteld. Het grondwaterheffingstarief is toen verlaagd en kostendekkend vastgesteld. Het overschot dat in de periode op de Voorziening Grondwaterbeheer was opgebouwd, is aangewend voor eenmalige kosten die gepaard gingen met de taakverschuiving naar het waterschap en de verdrogingsbestrijding. Grondwaterbelasting Voorheen moest een onttrekker van grondwater in sommige gevallen (naast de provinciale grondwaterheffing) ook grondwaterbelasting betalen. Deze grondwaterbelasting is per 1 januari 2012 afgeschaft. 4 / 5

5 Kennis De kennis van het waterschap met betrekking tot grondwater is op orde. Het waterschap heeft zijn kennisniveau kunnen toetsen aan dat van externe adviseurs. Tegelijkertijd is dit een kwetsbaar punt: de kennis met betrekking tot vergunningverlening grondwateronttrekkingen is bij één persoon belegd. Personele consequenties Voor uitwerking van de vervolgacties zijn uren gereserveerd in de afdelingsplannen 2012 van SSO en EWK. Financiële consequenties Het voorgestelde onderzoek naar de grenswaarden voor vergunningverlening in Flevoland is opgenomen in het afdelingsplan van SSO Juridische consequenties N.v.t. Consequenties voor Communicatie N.v.t. Bijlagen - De notitie evaluatie operationele grondwaterbeleid is via bestuursweb beschikbaar. 5 / 5