Ontdekdoos Water. groep 1 en 2

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Ontdekdoos Water. groep 1 en 2"

Transcriptie

1 Ontdekdoos Water groep 1 en 2

2 Uitgave: Amsterdams NME Centrum Ontdekdoos Water Docentenhandleiding voor de kleuterbouw primair onderwijs, groep 1 en 2. Het lesmateriaal mag vrij gekopieerd worden voor gebruik op school en is gratis te downloaden van onze website Vermenigvuldiging voor overige doeleinden is uitsluitend toegestaan na toestemming van het Amsterdams NME Centrum. Telefoon Fax anmec@anmec.nl Website oktober 2010

3 In deze ontdekdoos vindt u de volgende materialen Inhoud ontdekdoos - Water Transparant mapje waarin: - docentenhandleiding - 3 opdrachtkaarten (de opdracht wordt telkens door middel van plaatjes duidelijk gemaakt) grote plastic transparante bak voor water een klein plastic bakje 28 knikkers (in een knijpzakje) 1 pot klei een druppelflesje voor water schoteltje 3 viltstiften envelop met verschillende soorten papier plastic bakje met blauw gaatjesdeksel waarin: - 6 kurken - 1 plastic lepeltje - 1 pingpongballetje - 1 blokje hout - 1 bierdopje - 1 filmdoosje met deksel - 1 plastic visje - 1 plastic eendje a m s t e r d a m s n m e c e n t r u m

4 Inleiding Water is van levensbelang, zo luidt een reclame. Niet geheel overdreven, als u zich bedenkt dat 70 procent van ons lichaam bestaat uit water. Water is het allerbelangrijkste in het leven van mens, dier en plant. Samen met zuurstof kan er niets leven zonder water, met uitzondering van enkele soorten microorganismen. Water is overal op aarde, het regent water, er zit water in de grond, er zijn zeeën, meren, sloten en plassen. Zo bestaat meer dan 70% van het hele aardoppervlak uit zeeën en oceanen. Water komt in bijna alles voor. Ook al lijkt iets droog; er zit water in, of heeft ermee te maken gehad. Een mooi voorbeeld zijn sommige stenen die geslepen zijn door de stromingen van water. Soms bevatten stenen zelfs een klein percentage aan water. Water is ook belangrijk bij het bereiden van voedsel en dranken. Hoe dan ook; iedereen heeft water nodig om te leven want bedenk wel: men kan dagen zonder eten, maar zonder water kan men niet leven! Water is te vinden in drie vormen 1 in de vorm van gas (waterdamp) 2 in vloeibare vorm (water) 3 in vaste vorm (ijs) Inhoud van de ontdekdoos docentenhandleiding 3 opdrachtkaarten (de opdracht wordt telkens door middel van plaatjes duidelijk gemaakt, zodat kleuters de opdracht kunnen begrijpen) 1 grote plastic transparante bak om water in te doen 1 klein plastic bakje 28 knikkers (in een knijpzakje) 1 pot klei druppelflesje voor water schotel 3 viltstiften envelop met verschillende soorten papier plastic bakje met blauw gaatjesdeksel waarin: - 6 kurken - 1 plastic lepeltje - 1 pingpongballetje - 1 blokje hout - 1 bierdopje - 1 filmdooske met deksel - 1 plastic visje - 1 plastic eendje Let op: de meeste materialen voor de extra opdrachten moet u zelf verzorgen. Doelgroep Kleuterbouw primair onderwijs, groep 1 en 2. amsterdams nme centrum docentenhandleiding ontdekdoos water

5 Algemene doelstellingen De leerling wordt gestimuleerd ontdekkingen te doen rondom thema s binnen natuuronderwijs. De leerling wordt gestimuleerd een onderzoekende houding aan te nemen. Doelstellingen voor ontdekdoos water De leerling is bewust bezig met water. De leerling weet welke materialen wel en niet blijven drijven. De leerling weet dat een plastic bakje als het op zijn kop ligt zinkt, maar rechtop blijft drijven. De leerling weet dat het drijvende plastic bakje een aantal knikkers kan dragen. De leerling weet dat water in papier uitvloeit en inkt meeneemt. Suggesties voor het gebruik van de ontdekdoos U kunt de ontdekdoos inzetten bij lessen natuuronderwijs over dit thema. U kunt een ontdekhoek inrichten in het klaslokaal, waarin leerlingen zelfstandig werken. Hierbij kunt u de leerling eerst zelf laten experimenteren met de materialen uit de doos en na verloop van tijd de opdrachtkaarten geven. U kunt de leerling ook laten experimenteren met de materialen zonder een opdracht te geven. Er zitten ook materialen in de ontdekdoos waarbij geen opdrachtkaart hoort. Wanneer de kinderen zelf ontdekkingen doen, kunnen ze deze in de kring aan elkaar vertellen of laten zien. Ze inspireren elkaar op deze manier. U kunt een opdrachtencircuit maken met meerdere ontdekdozen. De leerlingen gaan dan in groepjes langs elke doos. Niet alle ontdekdozen hebben evenveel opdrachten en dus neemt het werken ermee niet evenveel tijd in beslag. Een mogelijkheid is om de kinderen een half uur per doos bezig te laten zijn en erbij te vertellen dat niet alle opdrachten gedaan hoeven te worden. Als een leerling eerder klaar is met een andere opdracht, bijvoorbeeld een reken- of taalopdracht, kan hij/zij (aan de hand van de opdrachtkaarten) zelfstandig met de ontdekdoos werken. Tijdsduur Ongeveer 30 minuten als leerlingen alle aangeboden opdrachten doen. amsterdams nme centrum docentenhandleiding ontdekdoos water

6 Opdrachten Over de vloeibare vorm van water zijn er opdrachten en materialen in deze ontdekdoos. Over de gasvorm en vaste vorm zijn er extra opdrachten in deze handleiding opgenomen als demonstratieproeven. Materiaal hiervoor moet u zelf aanschaffen. Opdrachten vloeibare vorm Opd r a c h t 1 - Wa t dr i j f t? Wa t zi n k t? Hoe kan het dat grote dingen, zoals bijvoorbeeld een grote boomstam en een groot schip, in het water blijven drijven, terwijl een klein dingetje zoals een spijker zinkt? Omdat het gewicht van de boomstam en de boot kleiner is dan het gewicht van de hoeveelheid water dat ze verplaatsten, blijven ze drijven. Een kurk blijft drijven omdat het gewicht van de kurk kleiner is dan het gewicht van de hoeveelheid water dat door de kurk wordt verplaatst, bij een spijker is dat andersom, dus zinkt hij. Als bij een voorwerp beide gelijk zijn, dan blijft het zweven. De kinderen leggen de spulletjes in het water en zien wat er gebeurt. Sommige spulletjes blijven drijven en andere niet. U kunt, om de opdracht te sturen, de kinderen eerst laten raden wat wel en wat niet zal blijven drijven. Als de kinderen het filmbusje in handen hebben, kunt u vragen wat er zou gebeuren als ze het busje open in het water leggen. U kunt de kinderen stimuleren om verder te gaan met de volgende opdracht. Hiervoor moeten alle spulletjes weer uit de bak met water gehaald worden. amsterdams nme centrum Opd r a c h t 2 - So m s dr i j f t he t, s o m s zi n k t he t Bij deze opdracht leren de kinderen dat het drijven van een plastic bakje niet vanzelfsprekend is. Het bakje moet namelijk op een bepaalde manier op het water gelegd worden. Als de kinderen de knikkers in het drijvende bakje leggen, ontdekken ze dat niet alle knikkers uit de ontdekdoos erin kunnen, want op een gegeven moment zinkt het bakje alsnog. Eerst laten de kinderen de knikkers in het water zakken: ze zinken naar de bodem. De knikkers duwen niet veel water opzij: de opwaartse druk is te klein om ze drijvende te houden en het soortelijk gewicht groot! Daarna laten ze het bakje zakken. Als ze het niet op de goede manier in het water leggen loopt het vol met water en zinkt ook. Dan halen de kinderen de knikkers en het bakje weer uit het water. Als ze het bakje als een bootje op het water leggen, zien ze dat het blijft drijven. Nu leggen de kinderen de knikkers in het drijvende bakje. Hoeveel knikkers kunnen ze erin kwijt? Opd r a c h t 3 - Di f f u s i e p r o e f j e Water in vloeibare vorm heeft de neiging om juist de plekken op te zoeken waar geen water is. Dit trucje van moeder natuur heet diffusie en zorgt voor een natuurlijk evenwicht. Benodigdheden viltstiften papier schoteltje druppelflesje met water docentenhandleiding ontdekdoos water

7 Methode 1 De kinderen pakken een papiertje uit de envelop. Ze zetten met de viltstift een dikke stip in het midden van het papiertje en leggen het daarna op het schoteltje. 2 Vervolgens druppelen de kinderen met het druppelflesje enkele druppels water op het midden van het papiertje. 3 De stip in het midden van het papiertje loopt verder uit naar de randen. Door de inkt kunnen de kinderen zien waar het water naar toe gaat. 4 Deze stappen kunnen de kinderen herhalen met de verschillende soorten papier in de ontdekdoos. Wat is er gebeurd? Door de toevoeging van inkt zien de kinderen waar het water heen gaat. Allerlei verschillende soorten papier zuigen op verschillende manieren aan het water. De kinderen zien dat de inktvlek bij het ene soort papier groter wordt dan bij het andere soort papier. Extra opdracht vloeibare vorm Opd r a c h t - d r i j v e n en zi n k e n, h e t bo o t j e va n kl e i Deze simpele proef laat de kinderen zien hoe ze een bolletje klei dat eerst zinkt kunnen laten drijven door er een bootje van te kneden. Benodigdheden 1 bolletje klei of plasticine bak met water knikkers Methode 1 Laat de kinderen een van de bolletjes klei in de bak met water gooien. Zinkt het bolletje? Of blijft het drijven? 2 Laat ze nu het bolletje klei weer uit het water halen en tot een eenvoudig bootje kneden, tot een hol kommetje. 3 Nu plaatsen ze het bootje van klei weer in het water. Zinkt het bootje van klei? Of blijft het nu wel drijven? 4 Hierna gaan ze proberen hoeveel knikkers het bootje van klei kan dragen, voordat het zinkt. amsterdams nme centrum docentenhandleiding ontdekdoos water

8 Extra opdrachten gasvorm (demonstratieproef) Opd r a c h t - Wa t e r da t ve r d w i j n t Deze simpele proef laat zien hoe water verdampt en in de lucht terecht komt. Benodigdheden 2 grote schotels of diepe borden kan met water (zelf te verzorgen) glazen kom zo groot als bord of schotel (zelf te verzorgen) viltstift (waarmee je op glas kunt schrijven) drinkglas (zelf te verzorgen) Me t h o d e 1 Met een viltstift zet u een streep op het glas (± op de helft) 2 Dan vult u het glas met water tot de streep. 3 Hierna schenkt u het water uit het glas op de schotel. 4 Daarna vult u het glas opnieuw tot de streep en giet u het water uit het glas op de tweede schotel. 5 U zet de kom omgekeerd over één van de schotels. Laat beide schotels op een warme plek staan. 6 Na een poosje bevat de schotel die niet afgedekt is minder water dan de afgedekte schotel. In de open lucht verandert water in waterdamp (héle fijne druppeltjes), die je niet kunt zien. De damp vermengt zich met de lucht. 7 Bij de afgedekte schotel kunnen de kinderen zien wat er gebeurt met het water: het verdampt tot druppeltjes. Alleen kan het hier niet weg uit de kom. De druppels vloeien als straaltjes terug in de schotel. Extra opdrachten vaste vorm (demonstratieproeven) Opd r a c h t - IJs b l o k j e op t i l l e n Vraag een kind om met een stukje garen een ijsblokje op te tillen, zonder een knoop te maken of het blokje aan te raken. Het lijkt een onmogelijke opgave maar het kan! Benodigdheden zout (zelf te verzorgen) ijsblokjes (zelf te verzorgen) dik garen (zelf te verzorgen) Methode 1 Dompel het draad onder in water en leg hem op het ijsblokje. 2 Sprenkel een beetje zout over de draad. Wacht ongeveer 30 seconden. 3 Til de draad op: het ijsblokje zit vast! Wat is er gebeurd? Het zout verandert het ijs rond de draad in water. Door het koude ijs eronder bevriest het water weer, zodat de draad vastzit aan het ijsblokje. amsterdams nme centrum docentenhandleiding ontdekdoos water

9 Opd r a c h t - IJs mo e t de ru i m t e he b b e n Kijk hoe water uitzet of groter wordt, wanneer het bevriest. Niets kan ijs tegenhouden: het kan zelfs metalen buizen kapotmaken. Benodigdheden aluminiumfolie (zelf te verzorgen) flesje van plastic (zelf te verzorgen) diepvriesvak van de ijskast Methode 1 Laat het flesje onder de kraan tot de rand vollopen met water. 2 Dek het flesje nu af met folie: de folie moet los liggen. Zet het flesje een tijdje in de diepvries. Als het water bevriest, drukt het de folie omhoog. Pas op, want het plastic kan barsten. Suggesties voor extra opdrachten Limonade maken Water is één van de belangrijkste elementen in ons lichaam. Maak limonade met de kinderen. Maak ze er bewust van dat alles wat ze drinken vocht is en dus water bevat. Een bloem in twee kleuren Demonstratieproef: Neem een witte bloem (bijvoorbeeld een anjer). Knip de stengels overlangs in tweeën. Neem twee glazen water. Voeg in 1 glas een blauwe kleurstof toe en in het andere een rode kleurstof (ecoline). Een helft van de stengel gaat in het glas met de blauwe kleurstof en de andere helft van de stengel gaat in het glas met de rode kleurstof. Na een paar uur kun je zien dat ook de bloem net als mensen water drinkt. Eén helft van de bloem wordt blauw en de andere helft wordt rood. Ook zie je nu dat de ene helft van de stengel maar voor de helft van de bloem water drinkt. amsterdams nme centrum docentenhandleiding ontdekdoos water

10 Opdrachtkaart 1 - Water amsterdams nme centrum

11 Opdrachtkaart 2 - Water amsterdams nme centrum

12 Opdrachtkaart 3 - Water amsterdams nme centrum

Ontdekdoos Drijven en zinken

Ontdekdoos Drijven en zinken Ontdekdoos Drijven en zinken groep 6 en 7 handleiding Uitgave: Amsterdams NME Centrum Ontdekdoos Drijven en zinken Docentenhandleiding Het lesmateriaal mag vrij gekopieerd worden voor gebruik op school

Nadere informatie

Ontdekdoos Kleuren groep 3 en 4. handleiding

Ontdekdoos Kleuren groep 3 en 4. handleiding Ontdekdoos Kleuren groep 3 en 4 handleiding Uitgave: Amsterdams NME Centrum Ontdekdoos Kleuren Docentenhandleiding Het lesmateriaal mag vrij gekopieerd worden voor gebruik op school en is gratis te downloaden

Nadere informatie

Ontdekdoos Magneten. voor groep 3 en 4. docentenhandleiding

Ontdekdoos Magneten. voor groep 3 en 4. docentenhandleiding Ontdekdoos Magneten voor groep 3 en 4 docentenhandleiding Uitgave: Amsterdams NME Centrum Ontdekdoos Magneten Docentenhandleiding Het lesmateriaal mag vrij gekopieerd worden voor gebruik op school en is

Nadere informatie

Ontdekdoos Magneten. voor groep 1 en 2. docentenhandleiding

Ontdekdoos Magneten. voor groep 1 en 2. docentenhandleiding Ontdekdoos Magneten voor groep 1 en 2 docentenhandleiding Uitgave: Amsterdams NME Centrum Ontdekdoos Magneten Docentenhandleiding Het lesmateriaal mag vrij gekopieerd worden voor gebruik op school en is

Nadere informatie

Ontdekdoos Geluid voor groep 5 en 6. docentenhandleiding

Ontdekdoos Geluid voor groep 5 en 6. docentenhandleiding Ontdekdoos Geluid voor groep 5 en 6 docentenhandleiding Uitgave: Amsterdams NME Centrum Ontdekdoos Geluid Docentenhandleiding Het lesmateriaal mag vrij gekopieerd worden voor gebruik op school en is gratis

Nadere informatie

Ontdekdoos Zaden. groep 5 en 6. docentenhandleiding

Ontdekdoos Zaden. groep 5 en 6. docentenhandleiding Ontdekdoos Zaden groep 5 en 6 docentenhandleiding Uitgave: Amsterdams NME Centrum Ontdekdoos Zaden Docentenhandleiding De ontdekdoos Zaden is voor groep 5 en 6 Het lesmateriaal mag vrij gekopieerd worden

Nadere informatie

bedoeld wordt met hoeveelheidbegrippen als: alle, geen, niets, veel, weinig, meer, minder, evenveel. Ordent hoeveelheden om ze te Groep 1 Groep 2

bedoeld wordt met hoeveelheidbegrippen als: alle, geen, niets, veel, weinig, meer, minder, evenveel. Ordent hoeveelheden om ze te Groep 1 Groep 2 6. Waterproef Tijdens deze activiteit: Doen de kinderen proefjes met water, kleurstof en olie, waarbij zij vooraf voorspellen wat zij denken dat er zal gebeuren, dit vervolgens uitproberen en een verklaring

Nadere informatie

DRIJVEN EN ZINKEN LES 3. Drijven en zinken

DRIJVEN EN ZINKEN LES 3. Drijven en zinken Water LES 3 DRIJVEN EN ZINKEN JE LEERT wat in water blijft drijven en wat zinkt; waarom een schip van ijzer niet zinkt; hoe je een onzinkbaar schip kunt bouwen. Er zijn bij de zwemles kinderen die nog

Nadere informatie

Kernvraag: Hoe laat ik iets sneller afkoelen?

Kernvraag: Hoe laat ik iets sneller afkoelen? Kernvraag: Hoe laat ik iets sneller afkoelen? Naam leerling: Klas: http://www.cma-science.nl Activiteit 1 Hoe stroomt warmte? 1. Wat gebeurt er met de temperatuur in een verwarmde kamer wanneer je het

Nadere informatie

Bekers vastzuigen met koffiefilter

Bekers vastzuigen met koffiefilter A1 1 Bekers vastzuigen met koffiefilter 2 bekers 1 koffiefilter 1 schaar 1 waxinekaarsje Lucifers Waarom gaat het kaarsje uit? Hoe kan het dat je de onderste beker op kunt tillen zonder deze aan te raken

Nadere informatie

lesbrieven een plastic eiland avonturenpakket de uitvinders en het werkbladen Lesbrief 1:

lesbrieven een plastic eiland avonturenpakket de uitvinders en het werkbladen Lesbrief 1: lesbrieven werkbladen Lesbrief 1: een plastic eiland avonturenpakket de uitvinders en het VERBORGEN OOG Copyright De Uitvinders Uitgave 2014 Versie 3.0 een plastic eiland drijven - zinken Proef 1 Welke

Nadere informatie

Ik plaats mijn boog in de wolken; die zal het teken zijn van het verbond tussen mij en de aarde.

Ik plaats mijn boog in de wolken; die zal het teken zijn van het verbond tussen mij en de aarde. De regenboog God heeft een boog in de wolken geplaatst om ons aan het verbond te laten herinneren. Er zal nooit meer zo n grote zondvloed komen, dat heel de aarde onder water staat. Laten we een regenboog

Nadere informatie

Drijven en zinken. Eerst gaan we het drijfvermogen testen van een paar voorwerpen:

Drijven en zinken. Eerst gaan we het drijfvermogen testen van een paar voorwerpen: Hiernaast zie je een ouderwets duikerspak. Om ervoor te zorgen dat de duiker niet gaat drijven, heeft hij een loden gewicht op zijn borst vastgeknoopt. De slang is voor de luchttoevoer. Op de wal stond

Nadere informatie

onderzoek water opdrachtkaart Onderdeel A les 5-6.6

onderzoek water opdrachtkaart Onderdeel A les 5-6.6 Onderdeel A 1. 2. 3. 4. 5. Lees de opdracht. Noteer de verwachting. Voer het onderzoek uit. Noteer het resultaat. Noteer de verklaring. - twee glazen - bol dikke wol - schaar - liniaal - viltstift, donkere

Nadere informatie

bij vraag 2 Hoeveel munten er in het glas passen ligt aan de grootte van de munten en aan het glas.

bij vraag 2 Hoeveel munten er in het glas passen ligt aan de grootte van de munten en aan het glas. NAO proefjes Antwoorden werkbladen en extra informatie 1. Munten in borrelglaasje munten Het glas is eigenlijk te vol met, maar het stroomt niet over. Het in het glas staat bol, het komt er boven uit.

Nadere informatie

Lesbrief Uitvinders. Inleiding

Lesbrief Uitvinders. Inleiding Lesbrief Uitvinders Inleiding Ruben laat Sara zien dat hij een satéprikker door een ballon kan prikken zonder dat de ballon knapt! Ook kan hij een regenboog maken met een glas water. Sara vindt het erg

Nadere informatie

AVONTURENPAKKET DE UITVINDERS

AVONTURENPAKKET DE UITVINDERS LESBRIEVEN LEERLINGENBESTAND LESBRIEF 1: WATER VERZAMELEN Verhaal: De Uitvinders en De Verdronken Rivier Opdracht 1: Opdracht 2: Opdracht 3: Opdracht 4: Brainstorm over water Bouw een water-takel-kraan

Nadere informatie

Voorbereiding post 3. Met het water mee Groep 5-6-7-8

Voorbereiding post 3. Met het water mee Groep 5-6-7-8 Voorbereiding post 3 Met het water mee Groep 5-6-7-8 Welkom bij IVN Valkenswaard-Waalre Dit is de digitale voorbereiding op post 3: Met het water mee, voor groep 5, 6, 7 en 8. Inhoud: Algemeen Infoborden

Nadere informatie

Regen. ( 20 oktober 14 november)

Regen. ( 20 oktober 14 november) Regen ( 20 oktober 14 november) In Nederland regent het vaak. Kinderen komen dus van jongs af aan in aanraking met regen. In het thema leren de kinderen allerlei begrippen die met regen te maken hebben.

Nadere informatie

De massadichtheid, dichtheid of soortelijke massa van een stof is de massa die aanwezig is in een bepaald

De massadichtheid, dichtheid of soortelijke massa van een stof is de massa die aanwezig is in een bepaald Hieronder wordt uitgelegd wat massadichtheid betekent. De massadichtheid, dichtheid of soortelijke massa van een stof is de massa die aanwezig is in een bepaald volume. De massadichtheid is dus bijvoorbeeld

Nadere informatie

Voorbereiding post 3. Met het water mee Groep 4

Voorbereiding post 3. Met het water mee Groep 4 Voorbereiding post 3 Met het water mee Groep 4 Welkom bij IVN Valkenswaard-Waalre Dit is de digitale voorbereiding op post 3: Met het water mee, voor groep 4. Inhoud: Algemeen Infoborden Spel Werkblad

Nadere informatie

Het kiemen van zaden

Het kiemen van zaden Het kiemen van zaden Dit Werkblad is van... Bij deze opdrachten gaan we in een aantal weken het ontkiemen van zaden volgen. We hebben daarvoor bonen uitgekozen, omdat dit zaden zijn, waarbij de ontkieming

Nadere informatie

werken met water - waterbladen

werken met water - waterbladen werken met water - waterbladen inhoud inhoud VVaterblad 1 Waterblad 2 Waterblad 3 Waterblad 4 Waterblad 5 Waterblad 6 Waterblad 7 Een boot laden De stevigheid van het wateroppervlak Een gat in de waterleiding

Nadere informatie

De kracht van Archimedes

De kracht van Archimedes 1 Studie dag en KVCV De kracht van Archimedes DEEL 1 Korte omschrijving van het lesonderwerp Door een paar originele experimenten, de kracht van Archimedes ontdekken en de gegevens waarnemen die de grootte

Nadere informatie

OntdekZelf - magnetisme

OntdekZelf - magnetisme Werkwijze Alle OntdekZelf experimenten zijn bedoeld voor de leerling om zelf te ontdekken. Laat de leerling vanaf het begin werken met zijn materialen en ontdekken hoe hij tot een antwoord of een werkende

Nadere informatie

AVONTURENPAKKET DE UITVINDERS EN DE BEESTENBENDE

AVONTURENPAKKET DE UITVINDERS EN DE BEESTENBENDE LESBRIEVEN LEERKRACHTENBESTAND LESBRIEF 6: KAT WIL NIET IN BAD AVONTURENPAKKET DE UITVINDERS EN DE BEESTENBENDE Copyright De Uitvinders Uitgave 2016 Versie 1.0 LESBRIEVEN LEERKRACHTENBESTAND LESBRIEF 6:

Nadere informatie

Laat de kinderen ook opzoeken in een woordenboek en/of spreekwoorden boek

Laat de kinderen ook opzoeken in een woordenboek en/of spreekwoorden boek Voorbereiding: Materialen verzamelen Voor de les alles al klaarzetten. De tafels in groepjes van vier zetten zodat je elk proefje eventueel twee keer kan klaar leggen. De werkbladen kopiëren De opdrachtvellen

Nadere informatie

lesbrieven vervuild water avonturenpakket de uitvinders en het werkbladen Lesbrief 2:

lesbrieven vervuild water avonturenpakket de uitvinders en het werkbladen Lesbrief 2: lesbrieven werkbladen Lesbrief 2: vervuild water avonturenpakket de uitvinders en het VERBORGEN OOG Copyright De Uitvinders Uitgave 2014 Versie 3.0 vervuild water WAter zuiveren Proef 1 Bezinken Materialen

Nadere informatie

De planeten Reis door het zonnestelsel

De planeten Reis door het zonnestelsel De planeten Reis door het zonnestelsel Cgroep 1-2 01 tijdsduur 40 minuten kerndoelen 1, 46 en 54 lesdoelen De leerling: (her)kent de namen van de acht planeten weet dat de planeten om de zon draaien kan

Nadere informatie

Kippenbouten met limoen en gebakken krieltjes

Kippenbouten met limoen en gebakken krieltjes 1 Kippenbouten met limoen en gebakken krieltjes Aantal personen: 4 Voorbereidingstijd (min): 15 Bereidingstijd (min): 55 4 kippenbouten 4.5 eetlepels Vloeibare boter 750 g voorgekookte krielaardappeltjes

Nadere informatie

... Lesfiche. Experimentjes met planten. graad 1, 2 en 3

... Lesfiche. Experimentjes met planten. graad 1, 2 en 3 Lesfiche Experimentjes met planten graad 1, 2 en 3 Wist je dat planten net als ons drinken, eten, zweten en ademen? En dat zaadjes geen licht nodig hebben om te ontkiemen? Via deze leuke experimentjes

Nadere informatie

Voorbereiding post 1. De kringloop van het water Groep 6-7-8

Voorbereiding post 1. De kringloop van het water Groep 6-7-8 Voorbereiding post 1 De kringloop van het water Groep 6-7-8 Welkom bij IVN Valkenswaard-Waalre Dit is de digitale voorbereiding op post 1: De kringloop van het water, voor groep 6, 7 en 8. Inhoud: Algemeen

Nadere informatie

Naam: WATER. pagina 1 van 8

Naam: WATER. pagina 1 van 8 Naam: WATER Geen leven zonder water Zonder water kun je niet leven. Als je niet genoeg drinkt, krijgt je dorst. Als je dorst hebt, heeft je lichaam water tekort. Je raakt dit water vooral kwijt door te

Nadere informatie

Werkbeschrijvingen werkjes VBW 2013. Kleuters: Herinneringsdoosje Midden: Memobord. Dag 2: Kleuters en midden: Slingerballetje

Werkbeschrijvingen werkjes VBW 2013. Kleuters: Herinneringsdoosje Midden: Memobord. Dag 2: Kleuters en midden: Slingerballetje Werkbeschrijvingen werkjes VBW 2013 Dag 1: Kleuters: Herinneringsdoosje Midden: Memobord Dag 2: Kleuters en midden: Slingerballetje Dag 3: Dag 4: Kleuters: Tien gebodenzuil Midden: Tien geboden in klei

Nadere informatie

TECHNOLOGISCHE OPVOEDING LEERKRACHTENFICHE. Onderwerp : Drijven of zinken. Doelgroep: 1 e gr

TECHNOLOGISCHE OPVOEDING LEERKRACHTENFICHE. Onderwerp : Drijven of zinken. Doelgroep: 1 e gr TECHNOLOGISCHE OPVOEDING LEERKRACHTENFICHE Thema: Water Onderwerp : Drijven of zinken. Doelgroep: 1 e gr Timing: 2 lestijd(en) De les in het kort : Van concrete voorwerpen wordt nagegaan welke voorwerpen

Nadere informatie

Het klimaat. Tip. Gebruik kleine bekers, dan heb je minder klei nodig.

Het klimaat. Tip. Gebruik kleine bekers, dan heb je minder klei nodig. Het klimaat GROEP 5-6 47 65 minuten 1, 23, 42 en 50 Zet voor de activiteit Verandert de waterspiegel? de bekers, de schoteltjes, de klei en de kannen water klaar. Maak een dag van tevoren ten minste 12

Nadere informatie

Voorbereiding post 3. Met het water mee Groep 1-2-3

Voorbereiding post 3. Met het water mee Groep 1-2-3 Voorbereiding post 3 Met het water mee Groep 1-2-3 Welkom bij IVN Valkenswaard-Waalre Dit is de digitale voorbereiding op post 3: Met het water mee, voor groep 1, 2 en 3. Inhoud: Algemeen Verhaal Spel

Nadere informatie

Lesbrief Kikker in de kou

Lesbrief Kikker in de kou Lesbrief Kikker in de kou Groep 1 t/m 4 basisonderwijs Deze lesbrief is gemaakt ter gelegenheid van Warme Truiendag 2009 door De Groene Poolster te Den- Helder en geactualiseerd en bijgewerkt door MEC

Nadere informatie

neerslag: regen, hagel en sneeuw ringen in het weer waarnemen regen meten

neerslag: regen, hagel en sneeuw ringen in het weer waarnemen regen meten Het weer GROEP 3-4 26 45 minuten (dag 1) & 5 minuten (dag 2 t/m 4) & 20 minuten (dag 5) 1, 23, 43, 44 en 45 De leerling: neerslag: regen, hagel en sneeuw ringen in het weer waarnemen regen meten van 10

Nadere informatie

Vlaamse streekgerechten

Vlaamse streekgerechten Vlaamse streekgerechten Preisoep Vitamine C cocktail Hartjes van koekebrood Suikerwafels Greet Lybaert (Diëtiste) Polenstraat 169a 9940 Sleidinge tel: 09/357 60 86 fax: 09/357 78 35 Gemeentelijke Jeugddienst

Nadere informatie

lesbrieven water verzamelen avonturenpakket de uitvinders en de verdronken rivier leerlingen werkblad Lesbrief 1:

lesbrieven water verzamelen avonturenpakket de uitvinders en de verdronken rivier leerlingen werkblad Lesbrief 1: lesbrieven leerlingen werkblad Lesbrief 1: water verzamelen Verhaal: De Uitvinders en De Verdronken Rivier Opdracht 1: Opdracht 2: Opdracht 3: Opdracht 4: Brainstorm over water Bouw een water-takel-kraan

Nadere informatie

Kopieerblad 2. Lekker eten uit de Schijf van Vijf

Kopieerblad 2. Lekker eten uit de Schijf van Vijf Kopieerblad 2 21 Kopieerblad 3 Wat heb je ongeveer nodig? Voor kinderen van 9 en 10 jaar: Volkorenbrood 4-6 sneetjes Volkoren graanproducten of aardappelen 3-5 stuks (of opscheplepels) Groente 3-4 opscheplepels

Nadere informatie

Het deeltjesmodel. Deeltjes en hun eigenschappen. Context 3 Zinken zweven drijven. Naam: Klas: Datum:

Het deeltjesmodel. Deeltjes en hun eigenschappen. Context 3 Zinken zweven drijven. Naam: Klas: Datum: Naam: Klas: Datum: Het deeltjesmodel Deeltjes en hun eigenschappen Als je een stukje ijzer, goud of eender welk stof tientallen keren kon vergroten, dan zou je ontdekken dat alle stoffen gemaakt zijn van

Nadere informatie

Regen en het weer voorspellen

Regen en het weer voorspellen Uitdager van de maand Regen en het weer voorspellen Natuur en Techniek, Groep 7/8 Algemeen Titel Regen en het weer voorspellen Cognitieve doelen en vaardigheden voor excellente leerlingen Het maken van

Nadere informatie

Opgave 2 Het volume van een voorwerp geeft aan hoeveel ruimte dit voorwerp inneemt.

Opgave 2 Het volume van een voorwerp geeft aan hoeveel ruimte dit voorwerp inneemt. Uitwerkingen 1 Opgave 1 De massa van een voorwerp geeft aan hoe zwaar dit voorwerp is. Opgave 2 Het volume van een voorwerp geeft aan hoeveel ruimte dit voorwerp inneemt. Opgave De dichtheid van een stof

Nadere informatie

Fossiele brandstoffen? De zon is de bron!

Fossiele brandstoffen? De zon is de bron! Energie 5 en 6 3 Fossiele brandstoffen? De zon is de bron! Filmpjes werkblad Doelen Begrippen Materialen Duur De leerlingen: weten dat fossiele brandstoffen hele oude resten van planten zijn. kunnen een

Nadere informatie

Weet wat een wiel is en waar die voor wordt gebruikt PILOT. Leert het verschil tussen schuiven, dragen/tillen en rollen

Weet wat een wiel is en waar die voor wordt gebruikt PILOT. Leert het verschil tussen schuiven, dragen/tillen en rollen werkblad Rijden op de maan groep 1-2 Tijdsduur 60 minuten Kerndoelen Lesdoelen De leerling: Weet wat een wiel is en waar die voor wordt gebruikt Leert het verschil tussen schuiven, dragen/tillen en rollen

Nadere informatie

Een glas water uit de ijskast en met ijsklontjes wordt op tafel gezet. De buitenkant wordt nat. Waarom?

Een glas water uit de ijskast en met ijsklontjes wordt op tafel gezet. De buitenkant wordt nat. Waarom? Docentversie (24/05/2012) Natte Glazen Benodigdheden -glazen -ijsklontjes -koud water in kan of thermos of plastic flessen -maatbeker -weegschaal Een glas water uit de ijskast en met ijsklontjes wordt

Nadere informatie

lesdoelen De leerling: oefent zijn motoriek kan iets nabouwen kan activiteiten benoemen die hij dagelijks doet weet waaruit een dorp is opgebouwd

lesdoelen De leerling: oefent zijn motoriek kan iets nabouwen kan activiteiten benoemen die hij dagelijks doet weet waaruit een dorp is opgebouwd Q Waar woon jij? Wonen groep 1-2 05 tijdsduur 50 minuten kerndoelen 1, 44, 50, 51, 54 en 55 lesdoelen De leerling: oefent zijn motoriek kan iets nabouwen kan activiteiten benoemen die hij dagelijks doet

Nadere informatie

inhoud blz. 1. Water is niet gewoon 2. Water, ijs en wolken 3. Een kring 4. Drinken 5. Water in de zee 6. Olie en water 7. Vuil water wordt schoon

inhoud blz. 1. Water is niet gewoon 2. Water, ijs en wolken 3. Een kring 4. Drinken 5. Water in de zee 6. Olie en water 7. Vuil water wordt schoon Water inhoud blz. 1. Water is niet gewoon 3 2. Water, ijs en wolken 4 3. Een kring 6 4. Drinken 7 5. Water in de zee 9 6. Olie en water 10 7. Vuil water wordt schoon 11 8. Wassen 13 9. Filmpjes 14 Pluskaarten

Nadere informatie

De bliksem. Doel. In deze hoek leer je hoe de bliksem ontstaat. Materiaal. Opdracht. Stap 2: Zet het vergiet boven op het glas.

De bliksem. Doel. In deze hoek leer je hoe de bliksem ontstaat. Materiaal. Opdracht. Stap 2: Zet het vergiet boven op het glas. De bliksem Doel In deze hoek leer je hoe de bliksem ontstaat. Een vergiet Een ballon Een droog glas Een wollen trui Materiaal Opdracht Stap 1: Ga met je begeleider en met de rest van je groep naar buiten.

Nadere informatie

Bronnen. Meer info. Naam: Co-wetenschapp(st)er: Klas:

Bronnen. Meer info. Naam: Co-wetenschapp(st)er: Klas: Bronnen - Het grote experimenteerboek, uitgeverij Deltas, 2003 - Aan de slag met Findus, uitgeverij Davidsfonds/Infodok, 2000 - Grasspriet Themadossier 4 Tuinbouw, Plattelandsklassen vzw Meer info Telefoon:

Nadere informatie

ZAAI- GOED DEZE LESBRIEF IS VAN..

ZAAI- GOED DEZE LESBRIEF IS VAN.. ZAAI- GOED DEZE LESBRIEF IS VAN.. DIT BOEKJE GAAT OVER ZADEN EN WAT ER MEE GEBEURT ALS JE ZE IN DE GROND STOPT Heb jij wel eens wat in de tuin gezaaid? ja / nee Misschien woon je in een huis zonder tuin

Nadere informatie

1 vis van suikerbrood. 2 Dumbo s van rozijnen of chocoladebrood 3 Suikerboodkrokodillen 4 Winnie van honingbrood 5 Schildpadden van notenbrood

1 vis van suikerbrood. 2 Dumbo s van rozijnen of chocoladebrood 3 Suikerboodkrokodillen 4 Winnie van honingbrood 5 Schildpadden van notenbrood Lekker tellen 1 vis van suikerbrood 2 Dumbo s van rozijnen of chocoladebrood 3 Suikerboodkrokodillen 4 Winnie van honingbrood 5 Schildpadden van notenbrood Greet lybaert Polenstraat 169a 9940 Evergem tel:

Nadere informatie

Zelf aan de slag. Lesbrief Wetenschap & Techniek-lessen voor kinderen in groep 1 t/m 3 van het basisonderwijs

Zelf aan de slag. Lesbrief Wetenschap & Techniek-lessen voor kinderen in groep 1 t/m 3 van het basisonderwijs Zelf aan de slag Lesbrief Wetenschap & Techniek-lessen voor kinderen in groep 1 t/m 3 van het basisonderwijs kennismaking met Wetenschap & Techniek. Inleiding In deze lesbrief staan suggesties voor een

Nadere informatie

Wat gaan we maken? Scratch Invaders!

Wat gaan we maken? Scratch Invaders! Wat gaan we maken? Scratch Invaders! Het ruimteschip is in gevaar! Er komen monsters aan, en die komen steeds dichterbij. Je kunt schieten en ze proberen te raken, maar ze bewegen en je kunt niet door

Nadere informatie

Kwelder. Planten en zout water. Proefje. VO onderbouw

Kwelder. Planten en zout water. Proefje. VO onderbouw Kwelder Proefje Doel: Materialen: Leerlingen weten dat alleen speciale planten tegen zout water kunnen. De leerlingen weten dat zout, water aantrekt. Hierdoor gaan de meeste planten door uitdroging dood

Nadere informatie

Je eigen zachte bolletjes maken. Zachte bolletjes. Benodigdheden. Werkwijze

Je eigen zachte bolletjes maken. Zachte bolletjes. Benodigdheden. Werkwijze Je eigen zachte bolletjes maken Zachte bolletjes Gebruik bij deze opdracht werkblad Je maakt vier zachte bolletjes volgens recept. Benodigdheden 132 gram patentbloem 10 gram gist 2,5 gram zout 16 gram

Nadere informatie

Spelletjes voor je mond. Afdeling Logopedie

Spelletjes voor je mond. Afdeling Logopedie Spelletjes voor je mond Afdeling Logopedie Voor de ouders De spelletjes in deze folder zijn voor iedereen leuk, maar ze zijn vooral bedoeld voor kinderen die veel met de mond open zitten, slappe mondspieren

Nadere informatie

Sterke staaltjes. Proef 1. 4. Laat het kleine flesje voorzichtig in de grote pot vol koud water zakken.

Sterke staaltjes. Proef 1. 4. Laat het kleine flesje voorzichtig in de grote pot vol koud water zakken. Proef 1 1. Vul de glazen pot met koud water tot aan de vullijn. 2. Vul het kleine flesje met warm water. 3. Doe de inkt bij in het kleine flesje. 4. Laat het kleine flesje voorzichtig in de grote pot vol

Nadere informatie

Drakenbrood. Ingrediënten. 500 g bloem of tarwemeel 1 zakje gist 3 dl lauw water 20 g boter 10 g zout rozijnen. Werkwijze

Drakenbrood. Ingrediënten. 500 g bloem of tarwemeel 1 zakje gist 3 dl lauw water 20 g boter 10 g zout rozijnen. Werkwijze Drakenbrood 500 g bloem of tarwemeel 1 zakje gist 3 dl lauw water 20 g boter 10 g zout rozijnen Doe de bloem in een kom. Maak een kuiltje en voeg de gist met het water en boter toe. Strooi het zout langs

Nadere informatie

De paashaas is de kleurenkluts kwijt

De paashaas is de kleurenkluts kwijt ... Pasen... kleuren groep 1-2 De paashaas is de kleurenkluts kwijt In dit project is de paashaas de kleurenkluts kwijt. Hierdoor haalt hij alle kleuren door elkaar. Dit is voor een paashaas natuurlijk

Nadere informatie

Citroentaart. Ingrediënten: 250 g zanddeeg sap van 3 citroenen 3 eieren 25 g maïzena 180 g suiker 220 g boter fijn geraspte schil van 1 citroen

Citroentaart. Ingrediënten: 250 g zanddeeg sap van 3 citroenen 3 eieren 25 g maïzena 180 g suiker 220 g boter fijn geraspte schil van 1 citroen 250 g zanddeeg sap van 3 citroenen 3 eieren 25 g maïzena 180 g suiker 220 g boter fijn geraspte schil van 1 citroen Citroentaart Verwarm de oven voor op 200 C. Rol het deeg uit en leg in de beboterde of

Nadere informatie

Zelf papier maken!? Hoe doe je dat?

Zelf papier maken!? Hoe doe je dat? Zelf papier maken!? Hoe doe je dat? Hoe belangrijk is papier? Wat voor heb je papier nodig? Met papier kan je bijvoorbeeld: schrijven, tekenen of boeken maken. Van oud papier zoals kranten, kun je zelf

Nadere informatie

Waterproefjes. Drijvende punaise. Nodig schaal vloeipapier punaises met platte metalen kop afwaszeep

Waterproefjes. Drijvende punaise. Nodig schaal vloeipapier punaises met platte metalen kop afwaszeep Waterproefjes Zelf aan de slag met water? Hier staan een aantal waterproefjes die je thuis of in de klas kunt doen. Sommige natuur- en milieu-educatiecentra hebben ook kant en klare leskisten met waterproefjes.

Nadere informatie

Leg voorzichtig een vloeipapiertje op het water. wel of niet in het riool?

Leg voorzichtig een vloeipapiertje op het water. wel of niet in het riool? Waterproefjes Drijvende punaise Zelf aan de slag met water? Hier staan een aantal schaal waterproefjes die je thuis of in de klas kunt doen. vloeipapier Sommige natuur- en milieu-educatiecentra hebben

Nadere informatie

Terrine van asperges met boeren ham.

Terrine van asperges met boeren ham. Terrine van asperges met boeren ham. Nodig; Gekookte asperges Asperge gelei(1 ltr. asperge vocht op smaak met 30 gram gelatine) Dunne plakjes boerenham Bereiden van de terrine - kook de geschilde asperges

Nadere informatie

Lessuggesties energie Ter voorbereiding van GLOW. Groep 3, 4, 5

Lessuggesties energie Ter voorbereiding van GLOW. Groep 3, 4, 5 Lessuggesties energie Ter voorbereiding van GLOW Groep 3, 4, 5 Eindhoven, 8 september 2011 In het kort In deze lesbrief vind je een aantal uitgewerkte lessen waarvan je er één of meerdere kunt uitvoeren.

Nadere informatie

LET OP. Antwoorden hoofdstuk 7. Materialen en verschijnselen

LET OP. Antwoorden hoofdstuk 7. Materialen en verschijnselen LET OP Deze vragen zijn geen tentamenvragen. Elke pabo bepaalt zelf wat en hoe er getoetst wordt. Op basis daarvan maken zij hun eigen tentamenvragen. De antwoorden en toelichting op onderstaande vragen

Nadere informatie

11de Vlaams Congres van Leraars Wetenschappen zaterdag 12 november 2005. Jacky Hellemans - Koen Paes

11de Vlaams Congres van Leraars Wetenschappen zaterdag 12 november 2005. Jacky Hellemans - Koen Paes 11de Vlaams Congres van Leraars Wetenschappen zaterdag 12 november 2005 de wet van Jacky Hellemans - Koen Paes Academische Lerarenopleiding Natuurkunde Departement Natuurkunde en Sterrenkunde - K.U.Leuven

Nadere informatie

koffie, tandpasta, appels, choco, aardappelen, water, plakband,

koffie, tandpasta, appels, choco, aardappelen, water, plakband, AFVALTAAL Zoek de 5 namen van afval Een boom - een klokhuis - spelen - een leeg blik - nooit - koeien - oude kranten - een kapot glas - sorteren - doosje van fruitsap Zoek het juiste woord en vul in :

Nadere informatie

Plant in de klas Instructieblad leerkracht Groep 6/7/8

Plant in de klas Instructieblad leerkracht Groep 6/7/8 Plant in de klas Instructieblad leerkracht Groep 6/7/8 Colofon Titel: Plant in de klas - Instructieblad leerkracht, groep 6/7/8 Auteurs: Nienke van den Berg Hilde Spitters (NIGZ) Redacteuren: John Luteijs

Nadere informatie

De proefjeskist. Wat moet er voor de les gebeuren:

De proefjeskist. Wat moet er voor de les gebeuren: De proefjeskist De proefjeskist is een kist waarin alle benodigdheden zitten om zes scheikundige/biologische proefjes te doen. De proefjes worden door groepjes in circuit vorm uitgevoerd. De kist is bedoeld

Nadere informatie

Lespakket Zomerzon. Instructieblad groep 1 & 2. Inhoud pakket - Achtergrondinformatie. Lessuggesties:

Lespakket Zomerzon. Instructieblad groep 1 & 2. Inhoud pakket - Achtergrondinformatie. Lessuggesties: Lespakket Zomerzon Instructieblad groep 1 & 2 Inhoud pakket - Achtergrondinformatie - Instructieblad groep 1 & 2 - Materialen van het pakket: * Memoriespel * 2 potjes voor de kievitsbonen * 1 potje voor

Nadere informatie

Elektriciteit en stroom, wat is het? Proefjes met stroom en electriciteit

Elektriciteit en stroom, wat is het? Proefjes met stroom en electriciteit Energie 5 en 6 2 Elektriciteit en stroom, wat is het? Proefjes met stroom en electriciteit Doelen Begrippen Materialen De leerlingen: begrijpen hoe elektriciteit en stroom ontstaan, als een brandstof wordt

Nadere informatie

Frans van Galen. & Lia Oosterwaal. Drijven en zinken in de bovenbouw

Frans van Galen. & Lia Oosterwaal. Drijven en zinken in de bovenbouw Frans van Galen & Lia Oosterwaal Drijven en zinken in de bovenbouw 43 44 Drijven en zinken Drijven en zinken is een onderwerp waar vooral in de onderbouw aandacht aan wordt besteed. Het is echter ook een

Nadere informatie

Bacteriën als hulpje. Yoghurt maken. Benodigdheden. Werkwijze

Bacteriën als hulpje. Yoghurt maken. Benodigdheden. Werkwijze Bacteriën als hulpje Yoghurt maken Je gaat in deze opdracht zelf yoghurt maken. Benodigdheden schone pan thermometer warmwaterbad eetlepel yoghurt 0,5l. melk klein flesje van 0,5l. aluminium en elastiekjes

Nadere informatie

Kippenbouten met limoen en gebakken krieltjes

Kippenbouten met limoen en gebakken krieltjes 1 Kippenbouten met limoen en gebakken krieltjes Aantal personen: 4 Voorbereidingstijd (min): 15 Bereidingstijd (min): 55 4 enkele kipfilets zout peper 1 ui Boter - Vloeibaar 1 glas witte wijn 0.5 blokje

Nadere informatie

Voorbereiding post 2. Veren maken de vogel Groep 1-2-3

Voorbereiding post 2. Veren maken de vogel Groep 1-2-3 Voorbereiding post 2 Veren maken de vogel Groep 1-2-3 Welkom bij IVN Valkenswaard-Waalre Dit is de digitale voorbereiding op post 2: Veren maken de vogel, voor groep 1, 2 en 3. Inhoud: Algemeen Verhaal

Nadere informatie

De leerlingen: leren en ervaren dat mensen niet zonder water kunnen leven. zien waar water voor wordt gebruikt.

De leerlingen: leren en ervaren dat mensen niet zonder water kunnen leven. zien waar water voor wordt gebruikt. Water 2 Speuren naar water Doelen Begrippen De leerlingen: leren en ervaren dat mensen niet zonder water kunnen leven. zien waar water voor wordt gebruikt. de druppel, stromend water Materialen Tip Lamineer

Nadere informatie

Op onderzoek! Contextgebied Transport Drijven en zinken

Op onderzoek! Contextgebied Transport Drijven en zinken Thema : naar het zwembad, spelen met water Uitgetest in de derde kleuterklas Probleem Welke voorwerpen drijven op het water? Concrete doelen Ervaren, ontdekken, voorspellen en noteren welke voorwerpen

Nadere informatie

Kaart 10 Sneeuw en ijs

Kaart 10 Sneeuw en ijs Kaart 10 Sneeuw en ijs Informatiekaart Werkblad Proefjes: o Warme sneeuw? o Gesmolten sneeuw o Een koud kunstje Quiz: o http://natuur.ariena.com Voor de leerkracht: De kinderen leren de volgende begrippen:

Nadere informatie

alle dieren verzamelen

alle dieren verzamelen - Spel 1 - alle dieren verzamelen Zit je kind in de fase dat het alles, maar dan ook alles op de grond gooit en jij steeds alles moet oprapen? Maak er dan een spel van. Bevestig een touwtje (maximaal 20

Nadere informatie

S C I E N C E C E N T E R

S C I E N C E C E N T E R DE WILLIE WORTEL QUIZZZ Gaat er bij jou ook een lampje branden? Dan heb je het goede antwoord op de vraag gegeven. Maak een knotsgekke elektroquiz. Daarvoor gaan jullie zelf de quizvragen en antwoorden

Nadere informatie

Waar groeit mijn eten? handleiding afsluitende les

Waar groeit mijn eten? handleiding afsluitende les Waar groeit mijn eten? handleiding afsluitende les Uitgave: Amsterdams NME Centrum Waar groeit mijn eten? handleiding - afsluitende les Ontwikkeld in opdracht van Vereniging Boerenstadswens www.boerenstadswens.nl

Nadere informatie

OPDRACHTKAART. Thema: Drukken. Zeefdrukken 2. Een zeefdrukraam prepareren DR-03-02-01. Voorkennis: Zeefdrukapparatuur

OPDRACHTKAART. Thema: Drukken. Zeefdrukken 2. Een zeefdrukraam prepareren DR-03-02-01. Voorkennis: Zeefdrukapparatuur OPDRACHTKAART DR-03-02-01 Voorkennis: Zeefdrukapparatuur Intro: Zeefdruk is een doordruktechniek. De inkt wordt door de open gaatjes van het gaas gedrukt. Het beeld wordt gevormd door gaatjes dicht te

Nadere informatie

Voer deze proefjes alleen uit met je juf of meester erbij.

Voer deze proefjes alleen uit met je juf of meester erbij. Voer deze proefjes alleen uit met je juf of meester erbij. Waxinelichtje en een glas - Een waxinelichtje - Een schoteltje - Een lucifer - Een glas Zet in het midden van de kring een schoteltje neer met

Nadere informatie

lesbrieven werkbladen Lesbrief 3: avonturenpakket de uitvinders en het

lesbrieven werkbladen Lesbrief 3: avonturenpakket de uitvinders en het lesbrieven werkbladen Lesbrief 3: GELUIDSGOLVEN avonturenpakket de uitvinders en het VERBORGEN OOG Copyright De Uitvinders Uitgave 2014 Versie 3.0 geluidsgolven Geluid Proef 1 Geluid door je vingers en

Nadere informatie

Afval Anne en de Sorteerbrigade

Afval Anne en de Sorteerbrigade Afval Anne en de Sorteerbrigade Verhaal ontwikkeld voor educatieproject Afval groep 3 School en Cultuur Veenendaal 2014 Geschreven door: Sanne Heymann Tekeningen door: Sjoerd Kreijns Dit is Afval Anne.

Nadere informatie

Sheet 2: Bekijk met de kinderen de tussenstand van Afval the Game op Instagram en/of Facebook. Hoe gaat het bij de kinderen met inzamelen?

Sheet 2: Bekijk met de kinderen de tussenstand van Afval the Game op Instagram en/of Facebook. Hoe gaat het bij de kinderen met inzamelen? Afval the Game Docentenhandleiding les 2 Duur Voor deze les hebt u ongeveer 80 minuten nodig. Leerdoelen De kinderen hebben in de vorige les geleerd dat het belangrijk is om plastic te scheiden, zodat

Nadere informatie

Kinderboekenweektip 2015

Kinderboekenweektip 2015 Kinderboekenweektip 2015 Josée Warnaar Het thema van de kinderboekenweek 2015 is Raar maar waar. Dit thema leent zich uitstekend voor onderzoekend leren. Ga aan de slag met huis-, tuin en keukenproefjes

Nadere informatie

Lesmateriaal Drijven en Zinken

Lesmateriaal Drijven en Zinken Lesmateriaal Drijven en Zinken Welke voorkennis hebben de leerlingen nodig? Deze les maakt deel uit van een lessenserie over drijven en zinken. Voor deze eerste les van de lessenserie is geen voorkennis

Nadere informatie

In het water. Allemaal beestjes. Onderzoeken. Scheppen. Dit heb je nodig: Schepnetje. Dit heb je nodig: Petrischaaltje Zoekkaart Waterdiertjes Loep

In het water. Allemaal beestjes. Onderzoeken. Scheppen. Dit heb je nodig: Schepnetje. Dit heb je nodig: Petrischaaltje Zoekkaart Waterdiertjes Loep In het water 1 Allemaal beestjes In sloten en plassen leven veel waterdiertjes zoals libellen, kikkers en visjes. In schoon water hebben deze waterbewoners het meer naar hun zin dan in vies water. In vies

Nadere informatie

lesbrieven geluidsgolven avonturenpakket de uitvinders en het leerkrachtenbestand Lesbrief 3:

lesbrieven geluidsgolven avonturenpakket de uitvinders en het leerkrachtenbestand Lesbrief 3: lesbrieven leerkrachtenbestand Lesbrief 3: geluidsgolven avonturenpakket de uitvinders en het VERBORGEN OOG Copyright De Uitvinders Uitgave 2014 Versie 3.0 KAPITEINS LOGBOEK derde Logboekbericht De kok

Nadere informatie

Activiteiten bij 'De tovenaar die vergat te toveren'

Activiteiten bij 'De tovenaar die vergat te toveren' Toversteen, ketting, Interne krachtbronnen zoals kracht, slim zijn, moed, sleutelhanger maken zelfvertrouwen enzovoort versterken (zie ZMN pagina 28 Interne krachtbronnen). Bespreek met jouw kind welke

Nadere informatie

De leerling: weet wat luchtdruk is weet dat je met een barometer de luchtdruk kunt meten

De leerling: weet wat luchtdruk is weet dat je met een barometer de luchtdruk kunt meten Het weer GROEP 5-6 46 40 minuten (dag 1), 5 minuten (dag 2) & 15 minuten (dag 3) 1, 6, 8, 42, 43 en 45 De leerling: weet wat luchtdruk is weet dat je met een barometer de luchtdruk kunt meten 24 materiaalbakken

Nadere informatie