03 mei Indicatie gebruik PEG-sonde Evaluatie van het gebruik via neurologische ziektebeelden. Dienst neurologie AZ Groeninge

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "03 mei 2012. Indicatie gebruik PEG-sonde Evaluatie van het gebruik via neurologische ziektebeelden. Dienst neurologie AZ Groeninge"

Transcriptie

1 SYMPOSIUM GERIATRIE 03 mei 2012 Indicatie gebruik PEG-sonde Evaluatie van het gebruik via neurologische ziektebeelden Dr. Guy MEERSMAN Dr. Guy MEERSMAN Dienst neurologie AZ Groeninge

2 NEUROLOGISCHE AANDOENINGEN 1. PARKINSON: DE IDIOPATISCHE PARKINSON DE ATYPISCHE PARKINSON MET VROEG BULBAIR SYNDROOM DE BEHANDELING VAN ERNSTIGE PARKINSON MET DUOPOMP 2. ALZHEIMER: EVALUATIE VAN ZIEKTEFASE VOORAL PROBLEEM VAN DE PRETERMINALE CACHEXIE 3. CEREBROVASCULAIRE AARD 4. ALS AMYOTROFE LATERAALSCLEROSE: DD BULBAIR SYNDROOM 5. COMATEUSE PATIENT (TRAUMA, HARTSTILSTAND)

3 ONCOLOGISCHE AANDOENINGEN VOORAL TUMOREN VAN HOOFD- EN HALSGEBIED BVB. RADIOTHERAPIE BIJ KEELKANKER

4 PARKINSON STADIA VAN DE IDIOPATISCHE PARKINSON

5 STADIA IDIOPATISCHE PARKINSON STADIUM 1: STADIUM 2: STADIUM 3: STADIUM 4: STADIUM 5: EENZIJDIGE AANTASTING GEBOGEN BEVENDE ARM BILATERALE AANTASTING BEGINNENDE STATIEKPROBLEMEN TRAAG SLEPENDE GANG DUIDELIJKE GANGVERTRAGING POSTURALE INSTABILITEIT MET VALNEIGING VERALGEMEENDE FUNCTIEVER MINDERING BEPERKTE LOOPAFSTAND MET STEUN VOLLEDIGE INVALIDITEIT ROLSTOEL- OF BEDGEBONDEN KAN NIET ALLEEN STAAN EN GAAN

6 ATYPISCHE PARKINSON (1) CORTICOBASALE DEGENERATIE PSP / PROGRESSIVE SUPRANUCLEAR PALSY (STEELE-RICHARDSON-OLSZEWSKI) FRONTOTEMPORALE DEMENTIE MET PARKINSON MSA / MULTISYSTEM ATROFIE (SHY-DRAGER) OPCD (OLIVOPONTOCEREBELLAIRE DEGENERATIE)

7 ATYPISCHE PARKINSON (2) BELANG : VEEL EN VROEGTIJDIG VALLEN OOGBEWEGINGSSTOORNISSEN VLUGGE MENTALE ACHTERUITGANG VAAK SPIERATROFIE VLUG BULBAIR SYNDROOM

8 ATYPISCHE PARKINSON (3)

9 PLAATS VAN DE PEGSONDE (BIJ PARKINSON-PATIENTEN) MEER BIJ ATYPISCHE PARKINSON VAAK VROEGE SLIKSTOORNISSEN MEDICATIE HELPT WEINIG (DOPA EN ANDERE) VAAK VROEG BESPROKEN VRIJ GEMAKKELIJK BESPREEKBAAR NOG REDELIJKE ALGEMENE TOESTAND EN WEINIG COMPLICATIES OOK BIJ ACUTE ZIEKTEFASE FASE 4 IDIOPATISCHE PARKINSON VAAK OOK ADEMHALINGSPROBLEMEN / STRIDOR NOCTURNUS!

10 DUODOPAPOMP ORPHAN-MEDICATIE (ZEER DUUR) ANALOOG AAN CENTRALE STIMULATOREN BIJ MOEILIJKE PARKINSONS WELKE NOG DOPA-GEVOELIG ZIJN VASTLIGGENDE CRITERIA EN VOOR TE LEGGEN AAN EEN RIZIV-COMMISSIE TE BRUSSEL. AZ GROENINGE HEEFT HIERTOE EEN ERKENNING ALS CENTRE OF QUALITY

11

12

13 ALZHEIMER

14 FASEN ZIEKTE VAN ALZHEIMER PRAKTISCHE INDELING STADIA : EERSTE STADIUM VOORAL GEHEUGEN EN ORIENTATIE TWEEDE STADIUM REEDS BELEMMERING IN DAGELIJKSE LEVEN MEER GEHEUGENLAST WORDT HULPBEHOEVEND EN NOOD AAN PROFESSIONELE HULP DERDE STADIUM : LAATSTE ERNSTIGE FASE D.A.T. 24 UREN PER DAG VERZORGING GEHELE AFHANKELIJKHEID CONTINENTIEPROBLEMEN SLIKPROBLEMEN LONGONTSTEKINGEN PROGRESSIEF VOLLEDIG BEDLEGERIG

15 BESPREKING PEG-SONDE SNELHEID ZIEKTE GEMIDDELD 7 JAAR PARTNER VRAAG WILSBESCHIKKING NAAR ZORG OF GEEN ZORG MEDISCH RISICO (NA HERHAALDE SLIKPNEUMONIE) OPINIE ARTS? OPINIE INSTELLING? BASISIDEE : MEESTAL NIET IN DERDE FASE TIJDELIJKE OPLOSSING IN VROEGERE FASE BIJ ACUTE GEBEURTENISSEN

16 CVA

17 CEREBROVASCULAIR ACCIDENT OORZAKEN VAN VOEDINGSPROBLEMEN: BEWUSTZIJN SLIKPROBLEMEN (BULBAIR OF PSEUDO) EENZIJDIGE VERLAMMING (DYSPRAXIE) GEDRAGSPROBLEMEN

18 VERLOOP BIJ CVA EERSTE FASE EERSTE DAGEN ENKEL BEPERKT VOCHT INTRAVENEUS NA ENKELE DAGEN ZONODIG BIJKOMENDE VOEDING VIA CENTRALE CATHETER OF SUBCLAVIA VIA MAAGSONDE LANGS DE NEUS

19 MAAGSONDE

20 CVA TWEEDE FASE 1. CENTRALE CATHETER (= SUBCLAVIA) 2. NEUSSONDE (AL OF NIET FIXATIE!) 3. PEG : HOELANG DOORGAAN? WANNEER STOPPEN? OP WAT BASEERT MEN ZICH? DE PROGNOSE VAN FUNCTIEHERSTEL BIJ PATIENTEN IN DE ACUTE FASE BIJ EEN NEUROLOGISCHE BASIS IS GRILLIG.

21 ALS AMYOTROFE LATERAALSCLEROSE BULBAIRE SYNDROMEN MYASTHENIA GRAVIS MYOPATHIEEN INFLAMMATOIR - BVB POLYMYOSITIS THYROIDSTOORNISSEN MOTOR NEURON DISORDERS ALS ISOLATED PSEUDOBULBAR PALSYS BULBOSPINAL MUSCULAR ATROPHY BROWN-VIALETTO-VAN LAERE (zie foto) ZENUWEN CRANIALE ZENUWSTOORNISSEN ACUTE NEUROPATHIE MET BULBAIRE DYSFUNCTIE

22 EVOLUTIE ALS 3 TYPES : EERST BENEN (GANGPROBLEMEN) EERST ARMEN (ATROFIE HANDSPIEREN) EERST BULBAIR : 25 % SNELLE EVOLUTIE SNELLE BESLISSING GEMIDDELDE LEEFTIJD 55 JAAR GEMIDDELDE OVERLEVING 3 JAAR

23 ALS

24 ALS

25 THERAPIE (1) () 1. SPEECH SYSTEEM (SPRAAKCOMPUTER) 2. PEG 3. AANGEPASTE VOEDING (CALORIEN, WATER) 4. FYSIO 5. NIET-INVASIEVE RESPIRATOIRE BIJSTAND (GEEN MECHANISCHE VENTILATIE)

26 THERAPIE (2) PEG : VANAF WANNEER? BIJ WELK TYPE? BIJ WIE? TELT WILSBESCHIKKING? HOE VROEG DE MOGELIJKHEID MELDEN?

27 VRAGEN? Bedankt!

Start, afbouw en stop van voedingstherapie bij zware neuroschade. AZ Nikolaas

Start, afbouw en stop van voedingstherapie bij zware neuroschade. AZ Nikolaas Start, afbouw en stop van voedingstherapie bij zware neuroschade Dr. C. Jadoul Neuroloog AZ Nikolaas 1 Casus: recidief slikpneumonie Dame 75 jaar Spoed: algemeen achteruit (mentaal en fysiek) Antec: Parkinson

Nadere informatie

Doelstellingen basisstage neurologie

Doelstellingen basisstage neurologie Doelstellingen basisstage neurologie Zoals voor elke basisstage wordt het accent gelegd op vaak voorkomende problemen en op urgente problemen waarbij het van belang is ze tijdig te herkennen. Het is de

Nadere informatie

Problemen rondom spreken

Problemen rondom spreken Parkinson Vereniging Landelijke Problemen rondom spreken Dr. Hanneke Kalf, logopedist-onderzoeker UMC St Radboud Nijmegen Zorg voor Parkinson ParkinsonNet richtlijnen slikstoornissen @hannekekalf UMC St

Nadere informatie

Patiëntenbetrokkenheid bij medische beslissingen. Vragenlijst bij inclusie.

Patiëntenbetrokkenheid bij medische beslissingen. Vragenlijst bij inclusie. FACULTEIT GENEESKUNDE EN FARMACIE Gelieve de onderstaande vragen samen met de patiënt in te vullen (sommige zaken zijn waarschijnlijk opgenomen in het medisch dossier, maar gelieve toch even te overlopen

Nadere informatie

PALLIATIEVE ZORG VOOR PERSONEN MET DEMENTIE W Z C D E W I N G E R D

PALLIATIEVE ZORG VOOR PERSONEN MET DEMENTIE W Z C D E W I N G E R D PALLIATIEVE ZORG VOOR PERSONEN MET DEMENTIE W Z C D E W I N G E R D OVERLEVING BIJ DEMENTIE * 2 Invloed van acuut event op prognose Elk acuut event verkort de levensduur Morrison et al.: JAMA 2000; 284:

Nadere informatie

1 Geheugenstoornissen

1 Geheugenstoornissen 1 Geheugenstoornissen Prof. dr. M. Vermeulen 1.1 Zijn er geheugenstoornissen? Over het geheugen wordt veel geklaagd. Bij mensen onder de 65 jaar berusten deze klachten zelden op een hersenziekte. Veelal

Nadere informatie

De ziekte van Parkinson. Ria Noordmans Margreeth Kooij

De ziekte van Parkinson. Ria Noordmans Margreeth Kooij De ziekte van Parkinson Ria Noordmans Margreeth Kooij - Oorzaak - Verschijnselen - Symptomen - Psychische verschijnselen - Diagnose - Parkinsonisme - Medicatie - Therapieën - Met elkaar in gesprek gaan

Nadere informatie

Dementie in de palliatieve fase

Dementie in de palliatieve fase Dementie in de palliatieve fase Wie zijn wij? Marielle Rooijakkers Karin van Mersbergen Dementie Verzamelnaam voor een combinatie van symptomen waarbij de hersenen, informatie niet meer goed kunnen verwerken.

Nadere informatie

6 e mini symposium Ouderenzorg

6 e mini symposium Ouderenzorg 6 e mini symposium Ouderenzorg Aanvullende diagnostiek bij dementie in de 1 e lijn Suzanne Boot, specialist ouderengeneeskunde, kaderarts psychogeriatrie i.o. 28-09-2015 Pagina 1 6 e Mini symposium ouderenzorg

Nadere informatie

Lyan de Roos, SO Brabantzorg

Lyan de Roos, SO Brabantzorg Lyan de Roos, SO Brabantzorg Oorzaken van voedingsproblemen bij dementie Behandelmogelijkheden/interventies Ethische dilemma s bij dementie Wie hakt de knoop door bij meningsverschil? Mevrouw A is opgenomen

Nadere informatie

Ziekte van Parkinson. 6 juni 2012 Ben Jansen, neuroloog TweeSteden ziekenhuis Tilburg/Waalwijk

Ziekte van Parkinson. 6 juni 2012 Ben Jansen, neuroloog TweeSteden ziekenhuis Tilburg/Waalwijk Ziekte van Parkinson 6 juni 2012 Ben Jansen, neuroloog TweeSteden ziekenhuis Tilburg/Waalwijk indeling parkinson/-isme behandeling late fase complicaties, delier responsfluctuaties, on-off, wearing

Nadere informatie

Stoornis in praktisch handelen. Dit bemoeilijkt de uitvoering van bijvoorbeeld koken, autorijden of hobby s.

Stoornis in praktisch handelen. Dit bemoeilijkt de uitvoering van bijvoorbeeld koken, autorijden of hobby s. Dementie 2 Dementie in de Nederlandse bevolking Dementie is een aandoening die vooral ouderen treft, maar het kan ook voorkomen op jongere leeftijd. In Nederland zijn er naar schatting ongeveer 300.000

Nadere informatie

Definitie Vroegtijdige zorgplanning is :

Definitie Vroegtijdige zorgplanning is : Vroegtijdige Zorgplanning : welk belang bij Voeding en vocht in de palliatieve fase? GERDA OKERMAN VORMINGSVERANTWOORDELIJKE PALLIATIEVE ZORG GENT-EEKLO Definitie Vroegtijdige zorgplanning is : HET CONTINU

Nadere informatie

... Contactpersoon. Telefoon.. Mutualiteit Verbond.. Inschrijvingsnummer Hoedanigheid. 2)... 3)...

... Contactpersoon. Telefoon.. Mutualiteit Verbond.. Inschrijvingsnummer Hoedanigheid. 2)... 3)... Dit document dient samen met de Katzschaal binnen gebracht te worden bij de maatschappelijk werker van het woonzorgcentrum. We hechten ook veel belang aan persoonlijk contact. Vandaar dat de inschrijving

Nadere informatie

De lange weg is vaak te kort.

De lange weg is vaak te kort. www.hhzhlier.be 1 h.-hartziekenhuis vzw De lange weg is vaak te kort. Dr. F. Krekelbergh Geriater Verantwoordelijke arts palliatieve zorgen Levenseinde is belangrijk moment Vroeg of laat Leven : veel verlieservaringen

Nadere informatie

Verpleegkundige zorg aan neuromusculaire patienten

Verpleegkundige zorg aan neuromusculaire patienten Verpleegkundige zorg aan neuromusculaire patienten Ineke Ras-van den Berg consulent Continentie/Wond/Pegsonde Polikliniek Sophia Revalidatie Den Haag Nienke de Goeijen nurse practitioner neuromusculaire

Nadere informatie

THEMA 1 Oriëntatie op de verpleeg-, verzorgingshuizen en thuiszorg

THEMA 1 Oriëntatie op de verpleeg-, verzorgingshuizen en thuiszorg Traject V&V; VVT deel 1 niveau 3 Inhoudsopgave (concept) 18-10-2016 THEMA 1 Oriëntatie op de verpleeg-, verzorgingshuizen en thuiszorg Zorgvragers in de VVT De VVT-branche, geschiedenis en zorgaanbod Van

Nadere informatie

AD Vroegtijdige diagnostiek en Immunotherapie. F. Vanhee Neurologie AZG

AD Vroegtijdige diagnostiek en Immunotherapie. F. Vanhee Neurologie AZG AD Vroegtijdige diagnostiek en Immunotherapie F. Vanhee Neurologie AZG Epidemiologie Geschat aantal dementerenden 1990:90.000 2010: 170.000 2030: 230.000 Epidemiologie 3 4 5 Economics 6 Neuropathologie

Nadere informatie

Medische Beslissingen rond het levenseinde

Medische Beslissingen rond het levenseinde Medische Beslissingen rond het levenseinde Jo Lisaerde Eric Triau Maartje Wils Bewonersadviesraad 7 december 2011 Definitie Palliatieve Zorg Palliatieve zorg is een totaalzorg voor mensen die aan een ziekte

Nadere informatie

Hoofdstuk 3 hoofdstuk 4

Hoofdstuk 3 hoofdstuk 4 9Samenvatting Chapter 9 156 Samenvatting De ziekte van Parkinson is een veel voorkomende neurodegeneratieve aandoening, die vooral de oudere bevolking treft. Behandeling bestaat tot nu toe uit symptomatische

Nadere informatie

PD MSA PSP CBD VPD LBD + + + + + +

PD MSA PSP CBD VPD LBD + + + + + + Hypokinetisch rigide syndroom Asymmetrie Rusttremor Reactie op L-Dopa: vroeg Laat Loopstoornissen (vroeg) Vallen (vroeg) autonoom(vroeg) cerebellair Stridor (diproportionele) antecollis Babinski's dysarthrie

Nadere informatie

Autorijden en dementie

Autorijden en dementie Dementie Bij u of bij uw naaste is een vorm van dementie vastgesteld. In deze folder vindt u informatie over dementie en de gevolgen ervan. Er bestaan zeer veel verschillende vormen van dementie, die elk

Nadere informatie

Palliatieve zorg en (centraal) neurologische aandoeningen. Palliatief netwerk

Palliatieve zorg en (centraal) neurologische aandoeningen. Palliatief netwerk Palliatieve zorg en (centraal) neurologische aandoeningen Palliatief netwerk Introductie Aandacht voor neurologie omdat Er in de neurologie veel chronische aandoeningen bestaan die vroeg of laat leiden

Nadere informatie

Neurologische aandoening PSP

Neurologische aandoening PSP Neurologische aandoening PSP Inhoud 1. Wat is PSP? 4 2. Symptomen 4 3. Diagnose 5 4. Verloop 5 5. Behandeling 5 6. Steun en informatie 8 7. Patiëntenvereniging 9 2 AZ Delta Deze uitgave mag in zijn geheel

Nadere informatie

Wat is dementie? Radboud universitair medisch centrum

Wat is dementie? Radboud universitair medisch centrum Wat is dementie? Bij de diagnostiek en behandeling van mensen met dementie werkt het Jeroen Bosch Ziekenhuis nauw samen met het Radboud Alzheimer Centrum in het Radboudumc te Nijmegen. We wisselen voortdurend

Nadere informatie

Prognostische factoren bij de ziekte van Parkinson. Daan Velseboer Afdeling Neurologie AMC, 29 November 2013

Prognostische factoren bij de ziekte van Parkinson. Daan Velseboer Afdeling Neurologie AMC, 29 November 2013 Prognostische factoren bij de ziekte van Parkinson Daan Velseboer Afdeling Neurologie AMC, 29 November 2013 Nut van prognostische data De patiënt wil (vaak) weten: Hoe snel zullen mijn klachten toenemen?

Nadere informatie

Ed Schenk, MDL-arts Isalaklinieken Zwolle INDICATIE EN PLAATSING PEG (COMPLICATIES)

Ed Schenk, MDL-arts Isalaklinieken Zwolle INDICATIE EN PLAATSING PEG (COMPLICATIES) Ed Schenk, MDL-arts Isalaklinieken Zwolle INDICATIE EN PLAATSING PEG (COMPLICATIES) PEG Percutane Endoscopische Gastro-enterostomie 1980 1 e PEG plaatsing Vervanging van chirurgische gastro-enterostomie

Nadere informatie

Ziekte van Parkinson wat als de pillen niet meer werken? Dr. Ania Winogrodzka, neuroloog Dhr. Koen Gilissen, Parkinson verpleegkundige

Ziekte van Parkinson wat als de pillen niet meer werken? Dr. Ania Winogrodzka, neuroloog Dhr. Koen Gilissen, Parkinson verpleegkundige Ziekte van Parkinson wat als de pillen niet meer werken? Dr. Ania Winogrodzka, neuroloog Dhr. Koen Gilissen, Parkinson verpleegkundige ± 50% (L-dopa responsieve) PD patiënten ervaart na 5 jr motorische

Nadere informatie

Welkom. Publiekslezing dementie 17 februari 2015 #pldementie

Welkom. Publiekslezing dementie 17 februari 2015 #pldementie Welkom Publiekslezing dementie 17 februari 2015 #pldementie R.H. Chabot, neuroloog Beatrixziekenhuis Rivas Zorggroep DEMENTIE DIAGNOSE EN SYMPTOMEN Inhoud Geheugen Wat is dementie? Mogelijke symptomen

Nadere informatie

De delirante patiënt van vergeetachtig tot verwardheid

De delirante patiënt van vergeetachtig tot verwardheid De delirante patiënt van vergeetachtig tot verwardheid Marja Jellesma-Eggenkamp Klinische geriatrie Alysis 25 mei 2010 symposium Zevenaar 1 Kwetsbare ouderen inleiding >25% opgenomen patiënten 70+ 10-40%

Nadere informatie

3. De aanzet tot de slikbeweging vindt plaats en het voedsel komt in de keel. 4. De slokdarm verplaatst het voedsel in de richting van de maag.

3. De aanzet tot de slikbeweging vindt plaats en het voedsel komt in de keel. 4. De slokdarm verplaatst het voedsel in de richting van de maag. Slikproblemen SLIKPROBLEMEN Deze folder is bedoeld voor iedereen die te maken heeft met mensen met slikstoornissen, maar ook voor patiënten die problemen hebben met slikken. In deze folder wordt uitgelegd

Nadere informatie

DYSARTRIE & SPRAAKAPRAXIE

DYSARTRIE & SPRAAKAPRAXIE DYSARTRIE & SPRAAKAPRAXIE DYSARTRIE & SPRAAKAPRAXIE Wat is dysartrie? Dysartrie betekent letterlijk moeilijk kunnen articuleren. Dysartrie kan als symptoom optreden bij bepaalde neurologische aandoeningen

Nadere informatie

De Stichting heeft andere doelen dan het ALS Centrum. De fondsenwerving is o.a. bestemd voor onderzoeks- en zorgprojecten van het ALS Centrum

De Stichting heeft andere doelen dan het ALS Centrum. De fondsenwerving is o.a. bestemd voor onderzoeks- en zorgprojecten van het ALS Centrum 1 De Stichting heeft andere doelen dan het ALS Centrum. De fondsenwerving is o.a. bestemd voor onderzoeks- en zorgprojecten van het ALS Centrum Nederland. 2 Het ALS Centrum Nederland is een samenwerkingsverband

Nadere informatie

Genetische counseling Dementie

Genetische counseling Dementie Genetische counseling Dementie Desiderius Erasmus Alois Alzheimer Erfelijkheid en Dementie Genen in Alzheimer en Frontotemporale Dementie Genetische counseling : waarom, wie, wat, wanneer, hoe? Welk nut

Nadere informatie

Logopedie en Neurologie

Logopedie en Neurologie Logopedie en Neurologie Logopedisten hebben een belangrijk aandeel in de zorg van patiënten met een (chronische) neurologische aandoening. Zo kunnen communicatie of eten en drinken problemen geven als

Nadere informatie

Parkinson en Dementie

Parkinson en Dementie Parkinson en Dementie Alzheimer Café 4 februari 2019 dr. Arthur G.G.C. Korten neuroloog geheugenpolikliniek Laurentius Ziekenhuis Roermond Inhoud De ziekte van Parkinson Dementie Lewy Body Ziekte en Parkinsondementie

Nadere informatie

casus Nood aan duidelijke criteria voor het opstarten alsook stopzetten van sondevoeding

casus Nood aan duidelijke criteria voor het opstarten alsook stopzetten van sondevoeding Peg of Pech casus casus Bewoonster verblijft vanaf eind jaren tachtig in het WZC en er wordt dan beslist (heel terecht) om een PEG-sonde te plaatsen. Criteria zijn de levensverwachting, kwaliteit van leven

Nadere informatie

Workshop onbegrepen- en probleemgedrag bij ouderen

Workshop onbegrepen- en probleemgedrag bij ouderen Workshop onbegrepen- en probleemgedrag bij ouderen Dr. Wim Houtjes, verpleegkundig specialist ggz Hoofdopleider GGZ-VS Dr. Robbert Gobbens, lector Gezondheid en Welzijn van kwetsbare ouderen, Hogeschool

Nadere informatie

WAAR GERIATRIE EN PALLIATIEVE ZORG ELKAAR ONTMOETEN

WAAR GERIATRIE EN PALLIATIEVE ZORG ELKAAR ONTMOETEN WAAR GERIATRIE EN PALLIATIEVE ZORG ELKAAR ONTMOETEN Studiedag werkgroep PST 08 februari 2019 Mathias Demuynck (geriater) Aurélie Van Lancker (geriatrisch verpleegkundige) WAAR GERIATRIE EN PALLIATIEVE

Nadere informatie

Dag van de geriatrie: Psychiatrie en dementie. Dr. P. Geerts

Dag van de geriatrie: Psychiatrie en dementie. Dr. P. Geerts Dag van de geriatrie: Psychiatrie en dementie Dr. P. Geerts Voorstelling en disclosure Psychiater AZ Groeninge Afdelingspsychiater STAP (ouderenpsychiatrie) Afdelingspsychiater liaisonpsychiatrie Systeemtherapeut

Nadere informatie

Antonius College: Dementie

Antonius College: Dementie Antonius College: Dementie Sprekers Karel van Wieringen internist ouderengeneeskunde Doetie Visser verpleegkundig specialist geriatrie Polikliniek Klinische Geriatrie Specifiek gericht op ouderen, maar

Nadere informatie

Dementie na de diagnose

Dementie na de diagnose Dementie na de diagnose 1. Beloop en symptomen 2. De rol van het ziekenhuis na de diagnose - Medicatie bij dementie 3. Samenwerking 1 e lijn en ziekenhuis: vragen/opmerkingen - Ziekte van Alzheimer - Vasculaire

Nadere informatie

Het belang van Levensverhalen bij Dementie

Het belang van Levensverhalen bij Dementie Het belang van Levensverhalen bij Dementie 24 februari 2015 Inge van Rooij (coördinerend begeleider, Lunet zorg) Willem Lemmens (gedragsdeskundige, Lunet zorg) Ouder worden! Veroudering = Levensloop! Mensen

Nadere informatie

Dysartrie. Logopedie

Dysartrie. Logopedie Dysartrie Logopedie Inhoudsopgave 1 Wat is dysartrie?... 2 2 Gevolgen van dysartrie... 3 3 Behandeling van dysartrie... 4 Onderzoek... 4 Behandeling... 4 4 Richtlijnen voor een betere communicatie... 5

Nadere informatie

Verstaanbaar spreken. bij de ziekte van Parkinson of atypisch parkinsonisme 1. Logopedie en PLVT

Verstaanbaar spreken. bij de ziekte van Parkinson of atypisch parkinsonisme 1. Logopedie en PLVT Verstaanbaar spreken bij de ziekte van Parkinson of atypisch parkinsonisme 1 Logopedie en PLVT Voor wie is deze informatie bedoeld? U heeft de ziekte van Parkinson of een vorm van atypische parkinsonisme

Nadere informatie

Vroegsignalering bij dementie

Vroegsignalering bij dementie Vroegsignalering bij dementie Docentenhandleiding voor mbo-zorg onderwijs en bijscholing Docentenhandleiding voor mbo-zorg onderwijs en bijscholing Contact: Connie Klingeman, Hogeschool Rotterdam c.a.klingeman@hr.nl

Nadere informatie

PATIËNTEN INFORMATIE SLIKPROBLEMEN

PATIËNTEN INFORMATIE SLIKPROBLEMEN PATIËNTEN INFORMATIE SLIKPROBLEMEN Dysfagie is een stoornis in het slikproces. Slikproblemen komen heel frequent voor en hebben een negatieve invloed op de algemene gezondheid en de levenskwaliteit. Een

Nadere informatie

Het brein aan het einde van zijn Latijn

Het brein aan het einde van zijn Latijn Woensdag 5 oktober 2016 Contactdag Voor professionals en vrijwilligers in de palliatieve zorg Zwieseborg, Gramsbergen Het brein aan het einde van zijn Latijn Palliatieve fase van neurodegeneratieve aandoeningen

Nadere informatie

Voedingsadviezen bij orthopedische ingrepen. Dr. D Souza Ranjini

Voedingsadviezen bij orthopedische ingrepen. Dr. D Souza Ranjini Voedingsadviezen bij orthopedische ingrepen Dr. D Souza Ranjini Dag van de Geriatrie: orthogeriatrie 02.10.14 13.10.14 20.10.14 Wat staat patiënt te doen wat betreft voeding pre- en postoperatief Pre-operatief

Nadere informatie

Geriatrisch Support Team

Geriatrisch Support Team Geriatrisch Support Team Wat is het Geriatrisch Support Team? In het AZ Sint-Lucas bestaat er een zorgprogramma voor de geriatrische patiënt. Dit zorgprogramma omvat een: raadpleging geriatrie erkende

Nadere informatie

Screening op cognitieve en gedragsproblemen helpt bij het personaliseren van de ALS zorg

Screening op cognitieve en gedragsproblemen helpt bij het personaliseren van de ALS zorg Screening op cognitieve en gedragsproblemen helpt bij het personaliseren van de ALS zorg Dr. Carin Schröder Dr. Tanja Nijboer 29 september ALS congres Cognitie Wie gebruikt er screening voor cognitief

Nadere informatie

Amyotrofische Laterale Sclerose. ALS Centrum Nederland

Amyotrofische Laterale Sclerose. ALS Centrum Nederland Amyotrofische Laterale Sclerose ALS Centrum Nederland ALS Centrum Nederland Samenwerkingsverband op gebied van diagnostiek, behandeling en wetenschappelijk onderzoek 24/01/2014 2 ALS Stichting Nederland

Nadere informatie

Inwendige geneeskunde

Inwendige geneeskunde PATIËNTEN INFORMATIE Inwendige geneeskunde onthaalbrochure 2 Beste patiënt en familie, Van harte welkom op de afdeling inwendige geneeskunde (4 de verdieping) van het AZ Lokeren. Met deze brochure stellen

Nadere informatie

Dienst geriatrie Interne liaison. Informatiebrochure voor de patiënt en de familie

Dienst geriatrie Interne liaison. Informatiebrochure voor de patiënt en de familie Dienst geriatrie Interne liaison Informatiebrochure voor de patiënt en de familie INLEIDING Een ziekenhuisopname is voor kwetsbare oudere patiënten risicovol vanwege hun verhoogde kans op complicaties

Nadere informatie

DEMENTIE. Stadia en symptomen van dementie. Er zijn drie hoofdstadia van dementie.

DEMENTIE. Stadia en symptomen van dementie. Er zijn drie hoofdstadia van dementie. DEMENTIE De term dementie beschrijft een verzameling symptomen waaronder, in de meeste gevallen, verlies van verstandelijk vermogen - het geheugen laat na, denken en redeneren wordt moeilijker. Als zodanig

Nadere informatie

Verschil tussen Alzheimer en Dementie

Verschil tussen Alzheimer en Dementie Verschil tussen Alzheimer en Dementie Vaak wordt de vraag gesteld wat precies het verschil is tussen dementie en Alzheimer. Kort gezegd is dementie een verzamelnaam voor een aantal verschijnselen. Deze

Nadere informatie

Palliatieve zorg en dementie

Palliatieve zorg en dementie Palliatieve zorg en dementie 17 april 2014 Welkom Lied Leonie Meijer Inleiding op palliatieve zorg bij dementie Door Monique van den Broek Wat is dementie?door Lyan de Roos PAUZE Keten dementie adhveen

Nadere informatie

Patiënteninformatie. Welkom op beroertezorg

Patiënteninformatie. Welkom op beroertezorg Patiënteninformatie Welkom op beroertezorg 2 Inhoud Welkom op onze dienst... 4 Wie zijn we en wat doen we?... 4 Voorstelling van het multidisciplinair team... 4 Medisch team van neurologen en neurochirurgen...

Nadere informatie

Inleiding. 1 Enkele casus zijn beschreven door Berkhout en Tan, die alle betrekking hebben op problemen

Inleiding. 1 Enkele casus zijn beschreven door Berkhout en Tan, die alle betrekking hebben op problemen Inleiding Eten en drinken zijn basisvoorwaarden voor het menselijke bestaan. Een tekort aan voeding en vocht zal leiden tot algehele verzwakking en kan een stervensproces bespoedigen. In de medische praktijk,

Nadere informatie

Richtlijn Diagnostiek van dementie in de huisartsenpraktijk

Richtlijn Diagnostiek van dementie in de huisartsenpraktijk Richtlijn Diagnostiek van dementie in de huisartsenpraktijk Dr. Marlies De Brandt, Dr. Sicco Bakker, Dr. Steven Flerackers, Dr. Thomas Stulens Promotor: Prof. Dr. Jan De Lepeleire Co-promotoren: Dhr. Jurn

Nadere informatie

Het zorgtraject van de bewoner in De Wingerd

Het zorgtraject van de bewoner in De Wingerd Woon- & Zorgcentrum De Wingerd Het zorgtraject van de bewoner in De Wingerd Dr. Jo Lisaerde Het zorgtraject van de bewoner Belevingsgerichte zorg: wie is deze bewoner? Zorgplanning: wat wenst de bewoner

Nadere informatie

Er zijn verschillend oorzaken bij hersenletsel. Deze oorzaken worden verdeeld in 3 groepen.

Er zijn verschillend oorzaken bij hersenletsel. Deze oorzaken worden verdeeld in 3 groepen. Boekverslag door S. 1258 woorden 21 maart 2015 5.8 5 keer beoordeeld Vak Zorg en welzijn Niet aangeboren hersenletsel NAH De afkorting NAH staat voor niet aangeboren hersenletsel. Dit wil zeggen dat er

Nadere informatie

Patiënteninformatie. Welkom op stroke unit

Patiënteninformatie. Welkom op stroke unit Patiënteninformatie Welkom op stroke unit 2 Inhoud Welkom op onze dienst... 4 Wie zijn we en wat doen we?... 4 Voorstelling van het multidisciplinair team... 4 Medisch team van neurologen en neurochirurgen...

Nadere informatie

www.printo.it/pediatric-rheumatology/be_fm/intro CANDLE Versie 2016 1. WAT IS CANDLE 1.1 Wat is het? Chronische atypische neutrofiele dermatose met lipodystrofie en verhoogde temperatuur (CANDLE) is een

Nadere informatie

Medisch attest voor de aanvraag van een persoonsvolgend budget via de spoedprocedure

Medisch attest voor de aanvraag van een persoonsvolgend budget via de spoedprocedure Medisch attest voor de aanvraag van een persoonsvolgend budget via de spoedprocedure Waarvoor dient dit formulier? Met dit formulier verklaart u dat een volwassen patiënt in aanmerking komt om een persoonsvolgend

Nadere informatie

Medisch attest voor de aanvraag van een persoonsvolgend budget via de spoedprocedure

Medisch attest voor de aanvraag van een persoonsvolgend budget via de spoedprocedure Medisch attest voor de aanvraag van een persoonsvolgend budget via de spoedprocedure Waarvoor dient dit formulier? Met dit formulier verklaart u dat een volwassen patiënt in aanmerking komt om een persoonsvolgend

Nadere informatie

Medisch attest voor de aanvraag van een budget voor nietrechtstreeks toegankelijke zorg en ondersteuning via de spoedprocedure voor volwassenen

Medisch attest voor de aanvraag van een budget voor nietrechtstreeks toegankelijke zorg en ondersteuning via de spoedprocedure voor volwassenen Medisch attest voor de aanvraag van een budget voor nietrechtstreeks toegankelijke zorg en ondersteuning via de spoedprocedure voor volwassenen Waarvoor dient dit formulier? Met dit formulier verklaart

Nadere informatie

E(e)t-hiek bij personen met dementie

E(e)t-hiek bij personen met dementie E(e)t-hiek bij personen met dementie Prof Dr Nele Van Den Noortgate Geriater en palliatief arts Dienst Geriatrie Universitair Ziekenhuis Gent Antwerpen, 4 December 2015 Casus Simonne 81j VG: Ziekte van

Nadere informatie

Welkom in het Alzheimercentrum Erasmus MC

Welkom in het Alzheimercentrum Erasmus MC Welkom in het Alzheimercentrum Erasmus MC In ons Alzheimercentrum zien wij mensen met verschillende vormen van dementie, of een vermoeden daarvan. Door intensieve samenwerking tussen verschillende afdelingen

Nadere informatie

Door dwang gegijzeld. (Laat-begin) obsessieve-compulsieve stoornis bij Ouderen. Roos C. van der Mast

Door dwang gegijzeld. (Laat-begin) obsessieve-compulsieve stoornis bij Ouderen. Roos C. van der Mast Door dwang gegijzeld (Laat-begin) obsessieve-compulsieve stoornis bij Ouderen Roos C. van der Mast OCS bij ouderen De obsessieve-compulsieve stoornis is een persisterende en stabiele diagnose die zelden

Nadere informatie

ACUTE VERWARDHEID NIET ALTIJD DEMENTIE 10 en 12/11/2015

ACUTE VERWARDHEID NIET ALTIJD DEMENTIE 10 en 12/11/2015 ACUTE VERWARDHEID NIET ALTIJD DEMENTIE 10 en 12/11/2015 Niet steeds dementie Vraagstelling: 1) Kan elke verwardheid voorkomen worden? 2) Wat kunnen we doen om te voorkomen? 3) Wat kunnen we doen bij acute

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting GENETISCHE EN RADIOLOGISCHE MARKERS VOOR DE PROGNOSE EN DIAGNOSE VAN MULTIPLE SCLEROSE Multiple Sclerose (MS) is een aandoening van het centrale zenuwstelsel (hersenen en ruggenmerg)

Nadere informatie

Beroertezorg. Neurologie

Beroertezorg. Neurologie Beroertezorg Neurologie Inhoudsopgave 1 Wat is een beroerte (CVA)?... 3 2 Wat is een TIA?... 5 3 Alarmsymptomen van een CVA of TIA... 6 4 De acute fase... 7 5 De revalidatiefase... 9 6 Ontslag... 11 7

Nadere informatie

1 Wat is dysfagie?... 2. 2 Kenmerken van dysfagie... 3. 3 Gevolgen van dysfagie... 3. 4 Behandeling van dysfagie... 4

1 Wat is dysfagie?... 2. 2 Kenmerken van dysfagie... 3. 3 Gevolgen van dysfagie... 3. 4 Behandeling van dysfagie... 4 Dysfagie Logopedie Inhoudsopgave 1 Wat is dysfagie?... 2 2 Kenmerken van dysfagie... 3 3 Gevolgen van dysfagie... 3 4 Behandeling van dysfagie... 4 5 Tips tijdens het eten en drinken... 5 1 Wat is dysfagie?

Nadere informatie

Als een pilletje niet meer genoeg is

Als een pilletje niet meer genoeg is Als een pilletje niet meer genoeg is Jeroen van Vugt Medisch Spectrum Twente Iets over Parkinson n Verstoorde motoriek Trillen (tremor) Stijve spieren Trager Starre mimiek Onduidelijker spreken Moeilijker

Nadere informatie

Informatiefolder. ParC Dagcentrum

Informatiefolder. ParC Dagcentrum Informatiefolder ParC Dagcentrum Achtergrond Het Parkinson Centrum Nijmegen (ParC) is een onderdeel van het Radboud Universitair Medisch Centrum te Nijmegen. Het ParC wil de kwaliteit van leven voor de

Nadere informatie

Hoge precisie radiotherapie in hoofd- en halsregio. Hoe en waarom?

Hoge precisie radiotherapie in hoofd- en halsregio. Hoe en waarom? Hoge precisie radiotherapie in hoofd- en halsregio. Hoe en waarom? Prof. dr. D. Van den Weyngaert UZA / ZNA Middelheim Symposium Hoofd en Hals kanker - Erica Algemeen Ziekenhuis Campus Geel - 21 september

Nadere informatie

Ziekte van Parkinson

Ziekte van Parkinson Ziekte van Parkinson De ziekte van Parkinson is een chronische aandoening van de hersenen die progressief is. In deze folder leest u meer over deze ziekte en over de polikliniek Neurologie van het Havenziekenhuis.

Nadere informatie

Inhoud. Woord vooraf 17. Inleiding 19. Definities 19

Inhoud. Woord vooraf 17. Inleiding 19. Definities 19 Inhoud Woord vooraf 17 Hoofdstuk 1 Inleiding 19 1. Dysfagie: definitie en classificatie 19 Definities 19 Classificaties 20 Indeling volgens leeftijd 20 Indeling volgens fase (volwassenen) 21 Indeling volgens

Nadere informatie

Valpreventie az groeninge. Nathalie De Donder Jessica Gionchetta 2/10/2014

Valpreventie az groeninge. Nathalie De Donder Jessica Gionchetta 2/10/2014 Valpreventie az groeninge Nathalie De Donder Jessica Gionchetta 2/10/2014 Video valpreventie Agenda Waarom valpreventie? Wat zijn de risicofactoren? Valpreventiebeleid az groeninge? Valkliniek? 3 Waarom

Nadere informatie

Ondervoeding. 1.1 Begrippen

Ondervoeding. 1.1 Begrippen 1 Ondervoeding Wanneer is er sprake van ondervoeding? Welke soorten ondervoeding zijn er? En wat is eraan te doen? Voor een antwoord op deze en andere vragen volgt eerst een uiteenzetting van de diverse

Nadere informatie

AANVRAAG TOT OPNAME SP-AFDELING

AANVRAAG TOT OPNAME SP-AFDELING AANVRAAG TOT OPNAME SP-AFDELING Neurologische / locomotorische revalidatie* Cardio-pulmonaire revalidatie* Psychogeriatrie* *aanduiden wat van toepassing is. Om de opname van uw patiënt zo vlot mogelijk

Nadere informatie

PATIËNTEN INFORMATIE. Geriatrie

PATIËNTEN INFORMATIE. Geriatrie PATIËNTEN INFORMATIE Geriatrie 2 Mevrouw, mijnheer Welkom op de afdeling acute geriatrie. De dienst acute geriatrie van het Algemeen Ziekenhuis Lokeren beschikt over 26 bedden en biedt multidisciplinaire

Nadere informatie

EDUCATIEVE INFORMATIE VOOR PATIËNTEN

EDUCATIEVE INFORMATIE VOOR PATIËNTEN De Belgische gezondheidsautoriteiten hebben bepaalde voorwaarden verbonden aan het in de handel brengen van het geneesmiddel BOCOUTURE. Het verplicht plan voor risicobeperking in België, waarvan deze informatie

Nadere informatie

Richtlijn ALS scholing NPZR 8 december 2017 Wat is goede zorg bij ALS/ PSMA?

Richtlijn ALS scholing NPZR 8 december 2017 Wat is goede zorg bij ALS/ PSMA? Richtlijn ALS scholing NPZR 8 december 2017 Wat is goede zorg bij ALS/ PSMA? Cisca Peters Verpleegkundi g consulent neuromusculai re ziekte met name ALS Werkzaam in het EMC sinds 1978 Interactief alles

Nadere informatie

Altijd moe... Jochem Verdonk

Altijd moe... Jochem Verdonk Altijd moe... Jochem Verdonk Onderwerpen Wat is ME/CVS? Soorten vermoeidheid Gevolgen vermoeidheid Omgaan met vermoeidheid Leven met vermoeidheid Tips Wat is ME/CVS? ME: Myalgische Encefalomyelitis myalgisch:

Nadere informatie

Autorijden. Neurologie. alle aandacht. Bij de ziekte van Parkinson of. atypische parkinsonisme

Autorijden. Neurologie. alle aandacht. Bij de ziekte van Parkinson of. atypische parkinsonisme Autorijden Bij de ziekte van Parkinson of atypische parkinsonisme Neurologie alle aandacht Autorijden Bij de ziekte van Parkinson of atypische parkinsonisme (1) Als u de ziekte van Parkinson of een vorm

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting 137 138 Het ontrafelen van de klinische fenotypen van dementie op jonge leeftijd In tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht, komt dementie ook op jonge leeftijd voor. De diagnose

Nadere informatie

Een operatie in het hoofd-halsgebied die tijdelijk hinder kan veroorzaken tijdens het eten en drinken.

Een operatie in het hoofd-halsgebied die tijdelijk hinder kan veroorzaken tijdens het eten en drinken. Dysfagie 1 Wat is dysfagie? Dysfagie is een slikstoornis die kan ontstaan door: Verminderd functioneren van structuren, spieren of zenuwen die nodig zijn om te slikken. Hieronder verstaan we bijvoorbeeld

Nadere informatie

EN DAN KOM JE VOOR DE VRAAG TE STAAN: IS DIT LEVEN DE MOEITE WAARD?

EN DAN KOM JE VOOR DE VRAAG TE STAAN: IS DIT LEVEN DE MOEITE WAARD? EN DAN KOM JE VOOR DE VRAAG TE STAAN: IS DIT LEVEN DE MOEITE WAARD? Over ethische inschatting Dr. Bert Bogaert Kliniek de Mick was een onderdeel van Heropbeuring vzw 116 revalidatie bedden waarvan 6 comabedden

Nadere informatie

Ziekte van Parkinson. Patiënteninformatie

Ziekte van Parkinson. Patiënteninformatie Patiënteninformatie Ziekte van Parkinson Informatie over (de oorzaken van) de ziekte van Parkinson, waar u dan last van kunt hebben, hoe we de diagnose stellen en wat u er zelf aan kunt doen Ziekte van

Nadere informatie

Autorijden. Bij de ziekte van Parkinson of atypische parkinsonisme. Neurologie. Locatie Hoorn/Enkhuizen

Autorijden. Bij de ziekte van Parkinson of atypische parkinsonisme. Neurologie. Locatie Hoorn/Enkhuizen Autorijden Bij de ziekte van Parkinson of atypische parkinsonisme Neurologie Locatie Hoorn/Enkhuizen Autorijden Bij de ziekte van Parkinson of atypische parkinsonisme (1) Als u de ziekte van Parkinson

Nadere informatie

Palliatieve zorgen bij neurodegeneratieve aandoeningen. Nu, straks of nooit. Gaëlle Vermeersch 26 oktober 2017

Palliatieve zorgen bij neurodegeneratieve aandoeningen. Nu, straks of nooit. Gaëlle Vermeersch 26 oktober 2017 Palliatieve zorgen bij neurodegeneratieve aandoeningen Nu, straks of nooit Gaëlle Vermeersch 26 oktober 2017 Nu, straks of nooit Wanneer starten wij als neuroloog met palliatieve zorgen? Palliatieve zorg

Nadere informatie

Werelddag 3 oktober 2011 Multiple system atrophy - MSA. msa-ams.be

Werelddag 3 oktober 2011 Multiple system atrophy - MSA. msa-ams.be Werelddag 3 oktober 2011 Multiple system atrophy - MSA msa-ams.be Wat is MSA? Een aandoening die het centraal zenuwstelsel aantast en die een weerslag heeft op de motoriek, spraak, coördinatie, autonoom

Nadere informatie

Luchtwegen: luchtpijp. luchtwegen spirometrie. Longblaasjes: Alveolen longvolumes diffusie

Luchtwegen: luchtpijp. luchtwegen spirometrie. Longblaasjes: Alveolen longvolumes diffusie Interstitiële longziekten Prof. Dr. Guy Brusselle Dienst Longziekten UZ GENT BVP, 23/11/2013 Interstitiële longziekten (ILZ): Inleiding Kenmerken overzicht ILZ met gekende oorzaken ILZ met ongekende oorzaken:

Nadere informatie

Tijdelijke verwardheid (delier) Ondervoeding Vallen Fysieke beperkingen

Tijdelijke verwardheid (delier) Ondervoeding Vallen Fysieke beperkingen Kwetsbare ouderen Het Van Weel Bethesda ziekenhuis zet zich extra in voor de zorg aan ouderen van 70 jaar en ouder. Het ziekenhuis volgt een landelijk Veiligheidsprogramma (VMS) gericht op Kwetsbare Ouderen.

Nadere informatie

Korsakov centrum Slingedael

Korsakov centrum Slingedael Korsakov centrum Slingedael Jan W. Wijnia specialist ouderengeneeskunde Rotterdam Geen belangenconflict, geen contact met bedrijven Vroege herkenning WKS Medisch Contact Cover fotografie Jan Lankeveld

Nadere informatie

Amyotrofische Laterale Sclerose Wat is het en wat moet je ermee op de IC?

Amyotrofische Laterale Sclerose Wat is het en wat moet je ermee op de IC? Amyotrofische Laterale Sclerose Wat is het en wat moet je ermee op de IC? Mathieu van der Jagt Neuroloog-intensivist IC volwassenen m.vanderjagt@erasmusmc.nl Amyotrofische lateraalsclerose (ALS) Presentatie

Nadere informatie

Ik ben uit de mode. Netwerk Dementie 7 februari 2019 Judith van Tuijn

Ik ben uit de mode. Netwerk Dementie 7 februari 2019 Judith van Tuijn Ik ben uit de mode Netwerk Dementie 7 februari 2019 Judith van Tuijn (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium

Nadere informatie

Patrick Cras Hoogleraar neuroloog UZ Antwerpen Voorzitter Ethische Commissie UZA

Patrick Cras Hoogleraar neuroloog UZ Antwerpen Voorzitter Ethische Commissie UZA Patrick Cras Hoogleraar neuroloog UZ Antwerpen Voorzitter Ethische Commissie UZA Verworven wilsonbekwaamheid vanuit een medisch perspectief Prof. dr. Patrick Cras Neurologie Universiteit Antwerpen en UZ

Nadere informatie