Samenvatting Biologie Samenvatting hoofdstuk 1 bvj

Transcriptie

1 Samenvatting Biologie Samenvatting hoofdstuk 1 bvj Samenvatting door Fabienne 1166 woorden 24 oktober keer beoordeeld Vak Methode Biologie Biologie voor jou Hoofdstuk 1: stofwisseling Paragraaf 1 Spieren verzuren door zuurstoftekort. Bij inspanning van de spieren wordt glucose energie. Bij verbranding van voedsel naar zuurstof ontstaat water + koolstofdioxide. Spiercellen niet genoeg zuurstof --> verzuringsgrens. Daarna ontstaat melkzuur door de verbranding --> zuur hoopt op in spierweefsel en veroorzaakt pijn. Paragraaf 2 In cellen ontstaan nieuwe stoffen door chemische reacties. Stofwisseling = alle omzetting van stoffen en energie in de cellen van je lichaam bij elkaar. = het totaal van alle chemische processen in de cellen van een organisme. Grondstof --> stofwisseling --> onbruikbare stoffen Energie --> warmte Twee typen stoffen: Anorganische moleculen: Verschillende atomen; Weinig energie; Klein. Organische moleculen: CHO; Veel energie; Groot. Stofwisseling heeft twee groepen: Assimilatie en dissimilatie. Enzymen spelen een grote rol. Pagina 1 van 6

2 Enzymen zijn de stoffen die chemische reacties mogelijk maken. Assimilatie: opbouw van organische moleculen uit kleinere moleculen. De stoffen worden gebruikt voor: Groei; Vervanging; Herstel; Het vormen van reservestoffen. Energie in moleculen = chemische energie. Dissimilatie = omzetten van energierijke grote organische moleculen tot kleinere moleculen, hierbij komt chemische energievrij. Dissimilatie bestaat uit een keten van chemische reacties. De chemisch energie uit de glucose wordt gebruikt voor ATP. Een ATP-molecuul heeft drie fosfaatgroepen. De binding van de tweede en de derde is energierijk. Wanneer de derde wordt afgesplitst noemen we het ADP en komt chemische energie beschikbaar. Zie bijlage voor schematische tekening Paragraaf 3 Dissimilatie is een voorbeeld van verbranding. ATP wordt gebruikt bij het samentrekken van de spieren waardoor beweging ontstaat en warmte. In een cel is altijd dissimilatie. Glucose kan aeroob en anaeroob worden gedissimileerd. Anaerobe dissimilatie = gisting. Bij gisting kan melkzuur ontstaan. Bij aerobe dissimilatie vindt het grootste gedeelte plaats in de mitochondriën. Hierbij vormen koolstofdioxide en watermoleculen. Bij beide vormen wordt energie opgeslagen in ATP-moleculen. Er kan ipv melkzuur ook ethanol (alcohol) ontstaan = alcoholgisting. Bij anaeroob. Dit gebeurd in gistcellen. Ethanol bevat nog veel chemische energie. Bij anaerobe dissimilatie komt per glucosemolecuul minder energie beschikbaar dan bij aerobe dissimilatie. In een zuurstofarme omgeving breken melkzuurbacteriën glucose af tot melkzuur = (aeroob) melkzuurgisting. Dit kan bij mensen en dieren gebeuren als er in korte tijd veel energie nodig is. Bij aerobe dissimilatie van vetten komt per gram meer vrij dan bij aerobe dissimilatie van koolhydraten of eiwitten. Eiwitten worden bij dissimilatie eerst gesplitst in aminozuren. Deze worden verder gedissimileerd. Hierbij ontstaat ammoniak. Bij mensen wordt ammoniak omgezet in ureum en bij sommige dieren in urinezuur. Pagina 2 van 6

3 Paragraaf 4 Glucose die wordt gebruikt bij dissimilatie is vaak gevormd door fotosynthese. Via huidmondjes en luchtholten worden zuurstof en koolstofdioxide door diffusie uitgewisseld tussen de bladcellen en de langs het blad stromende lucht. Huidmondjes zitten vooral aan de onderkant en worden omgeven door twee sluitcellen. s Nachts zijn bijna alle huidmondjes gesloten. Transport van stoffen tussen cellen en omgeving door: Diffusie; Osmose; Actief transport. Over grote afstand: stroming. Stroming gaat via vaten. Bij kruidachtige planten: vaten in vaatbundels. In bladeren: vaten in nerven. Via houtvaten: water en mineralen vanuit wortels via stengels naar bladeren = anorganische sapstroom. Bestvaten: vervoeren water en assimilatieproducten van bladeren naar alle delen van plant. = organische sapstroom. Voor fotosynthese gebruikt de plant vooral water. Voor productie van eiwitten in bladcellen vooral nitraationen. Transport via houtvaten = gevolg verdamping van water uit bladeren en capillaire werking. Uit celwanden bladcellen verdampt water naar intercellulaire ruimte. Dit kan opwaartse kracht opleveren. In nerven van bladeren vertakken houtvaten. Huidmondjes open = waterdamp verdwijnt in de lucht. Worteldruk = plant neemt actief mineralen op dus osmotische waarde in houtvaten hoger dan die in bodemvocht ( helpt met opwaartse kracht). Overdag produceert plant meer glucose dan nodig. Overschot gebruikt voor vorming zetmeel. Opgeslagen in bladcellen. Omzetting = om te voorkomen dat de osmotische waarde in cellen teveel stijgt. s Nachts zetmeel omgezet naar sacharose via bastvaten afgevoerd naar een ander deel van de plant. Sacharose kan worden omgezet in glucose. Kleine hoeveelheid reservestof in plantaardige cellen. Grote hoeveelheid in verdikte delen vaak onder de grond. Ook in zadel zitten veel reserve stoffen. Suikers worden opgeslagen in het vacuole vocht. Vetten als druppels in het cytoplasma. Eiwitten opgelost in vacuole vocht of cytoplasma. Plantorganen met veel reserve stofzijn voor ons belangrijk (voeding). Paragraaf 5 Pagina 3 van 6

4 Koolstofassimilatie = de vorming van glucose en zuurstof uit koolstofdioxide en water. Of: koolstofdioxide + water + energie = glucose + zuurstof De energie die gebruikt wordt bij koolstofdioxide komt vaak van licht. We noemen dit fotosynthese. Fotosynthese komt voor bij planten en cyanobacteriën, ze zijn foto-autotroof. Ze hebben chlorofyl dit zit in de bladgroenkorrels (chloroplasten). Chloroplasten bevatten ook enzymen. Elke kleur licht heeft een golflengte en samen vormen ze een spectrum. De energie van geabsorbeerd licht wordt opgeslagen in ATP-moleculen. Bij fotosynthese wordt lichtenergie omgezet in chemische energie en opgeslagen in glucosemoleculen. Absorbtiespectrum: hoeveelheid geabsorbeerd licht in procenten per kleur. Zie bijlage voor afbeelding Paragraaf 6 Voortgezette assimilatie: vorming van andere organische stoffen uit glucose (zoals koolhydraten vetten en eiwitten bij autotrofe organismen) Bij heterotrofe organismen kunnen uit glucose alleen koolhydraten en vetten worden gevormd. Moleculen koolhydraten = koolstofatomen + waterstofatomen + zuurstofatomen. Monosachariden (enkelvoudige suiker) = kleinste koolhydraatmoleculen. Monosacharide + monosacharide = disacharide. Bv lactose Moleculen van monosacharide kunnen ook in lange ketens aan elkaar koppelen, dan ontstaan er moleculen van polysacharide (meervoudige suiker). In plantaardige cellen kan op deze manier zetmeel gevormd worden. Andere voorbeelden zij glycogeen en cellulose, glycogeen als reservestof in spieren en cellulose voor celwanden planten. Vetten = lipiden opgebouwd uit koolstof- waterstof en zuurstofatomen. Algemeen kenmerk = mengen niet met water. Veelvoorkomende vetten = trigycerolen (opgebouwd uit glycerol molecuul en drie vetzuurmoleculen). Vetmoleculen bevatten dezelfde elementen als glucosemoleculen en glucose kan dus omgezet worden naar vetten door alle organismen. Eiwitten = proteïnen Eiwitmolecuul = groot aantal aan elkaar gekoppelde aminozuren. Aminozuur = koolstof- waterstof zuurstof en stikstofatomen. Planten kunnen aminozuren opbouwen door nitraat uit de bodem op te nemen. Paragraaf 7 Chemische reacties berusten op de beweging van moleculen en botsing van moleculen tegen elkaar. Hierdoor verbreken en ontstaan verbindingen. Lage temperatuur = trage bewegingen moleculen = minder reacties. Pagina 4 van 6

5 Enzymen zijn katalysator (versneller) van chemische reacties. Enzymen blijven na de reactie intact en worden niet verbruikt. Substraat = een stof die door een enzym wordt omgezet. Product = een stof die bij een reactie ontstaat. Enzymen worden in ribosomen gemaakt en zijn eiwitten op basis van erfelijke info. Substraat specifiek: er past maar 1 soort substraat op 1 enzym. Substraat molecuul wordt op de bindingsplaats aan het enzymmolecuul gebonden. Zo ontstaat een enzymsubstraatcomplex. Enzymactiviteit = hoe snel een enzym een reactie uitvoert. Factoren met invloed op enzymactiviteit: Temperatuur; Ph. Verband temperatuur en enzymactiviteit wordt weergegeven in een optimumkromme (zie bijlage voor afbeelding). Onder de minimumtemperatuur is geen enzymactiviteit. De beweging van moleculen is te traag. Boven de max is geen activiteit door het vervormen van de enzymen door de hitte. Als de ph verder van de optimum komt veranderen de vormen van steeds meer enzymmoleculen. Zie bijlage voor schematische tekening van de werking van een enzym Paragraaf 8 Basale stofwisseling = minimaal nodige stofwisseling. (stofwisseling in rust) Intensiteit van de basale stofwisseling = snelheid waarmee basale stofwisseling plaatsvindt. Afhankelijk van: Geslacht; Leeftijd; Lichaamsgewicht; Lichaamstemperatuur; Tijdstip; Dag; Jaargetijde. Warmbloedig: een min of meer constante lichaamstemperatuur. Koudbloedig: lichaamstemperatuur gelijk aan de omgeving. Bij lage temperaturen is de basale stofwisseling van warmbloedige dieren hoger dan die van koudbloedige dieren. Intensiteit fotosynthese = snelheid waarmee glucose wordt gevormd en zuurstof ontstaat. Afhankelijk van: Sterkte licht; Kleur licht; Beschikbare hoeveelheid koolstofdioxide; Beschikbare hoeveelheid water; Temperatuur; Hoeveelheid bladgroenkorrels. Pagina 5 van 6

6 Een van de factoren niet aanwezig = geen fotosynthese. Beperkende factor = factor waar het minst van aanwezig is. Pagina 6 van 6