Mijn familie gaf me zomaar weg

Transcriptie

1 BN er langs de meetlat Mijn familie gaf me zomaar weg Op haar vijftiende werd schrijfster Fayza Oum Hamed (37) uitgehuwelijkt aan een onbekende, negen jaar oudere man die haar mishandelde. Pas na een zelfmoordpoging kon ze ontsnappen uit haar huwelijk. BN'er langs de meetlat 'Mijn vaders verslaving werd een deel van mij' Radio- en televisiepresentator Diana Matroos groeide op in een gezin met een drugsverslaafde vader. Zij zorgde voor hem, in plaats van andersom. Niemand vroeg hoe het met mij ging. Auteur: Deborah Ligtenberg Fotografie: Annemarieke van den Broek BN'er langs de meetlat 1 / 5

2 BN er langs de meetlat In deze rubriek vertelt een bekende Nederlander over zijn of haar jeugd. Hoofdredacteur Mariëlle Dekker bepaalt op basis van de ernst van de ervaringen de ACE-score (Adverse Childhood Events). De beroemde ACEvragenlijst van dr. Vincent Felitti meet tien vormen van kindermishandeling. Lees de ACEscore van Fayza Oum'Hamed onderaan het artikel. Fayza Oum Hamed (1980) werd geboren in Marokko. Ze heeft twee kinderen van twintig en zestien en werkt in de gehandicaptenzorg. Over haar jaren als importbruid in Nederland schreef ze een boek: De uitverkorene, uitgeverij Artemis & co, 15,-. Ik groeide op in een berbers dorp in Marokko, als één van de jongste kinderen in een gezin van twaalf. Mijn twee oudste zussen waren uitgehuwelijkt aan verre neven, maar ik had nooit gedacht dit mij ook kon overkomen. Ik ben bijna twintig jaar jonger en dacht dat dit niet meer gebeurde. Het was 1995 en inmiddels een heel andere tijd. Ik was vijftien en wilde journalist worden. Met trouwen was ik helemaal niet bezig. Totdat er vreemde vrouwen in ons dorp kwamen die hun oog op mij lieten vallen. Ze zochten een vrouw voor de 24-jarige zoon van één van hen. Hij woonde in Nederland. Ik was een mooi meisje, misschien dat ze mij daarom uitkozen. Mijn ouders kenden deze familie helemaal niet, maar ze kwamen uit Hollanda en reden in een mooie auto. Misschien was het hun rijkdom waarvoor ze zwichtten. Of het feit dat ze heel gelovig waren en in de ogen van mijn ouders dus goede mensen moesten zijn. Hoe dan ook, de twee families sloten de overeenkomst dat ik zou trouwen met een man die ik niet kende. Mijn moeder vroeg me om vol te houden. Dan kwam ik later in de hemel Ik was woedend. Hoe konden mijn ouders zoiets doen? Ik voelde me ontzettend in de steek gelaten. Dat niemand in de familie voor mij opkwam, versterkte mijn gevoel van eenzaamheid. Toch besloot ik er maar het beste van te maken. Als je nog maar vijftien bent en niemand steunt je, dan kun je niet anders dan berusten in je lot. Mijn ouders bepaalden, ik luisterde. Zo hoorde dat. Mishandeld De eerste keer dat ik zag hoe slecht mijn man en zijn familie waren, was tijdens mijn huwelijksnacht. Ik was jong, wist van niets en ik was bang. Maar mijn man had geen begrip. Hij schreeuwde tegen me en verkrachtte me. De fysieke pijn was niet het ergste. Ook niet dat zijn familie op de gang wachtte op het bebloede laken dat als bewijs van mijn maagdelijkheid moest dienen. Het feit dat ik werd verkracht met toestemming van mijn eigen familie, was het allerergste. BN'er langs de meetlat 2 / 5

3 Het kwam niet in mij op om te vluchten. Ik zou mijn eigen familie daarmee ten schande maken. Zij zouden mij moeten straffen. Ik was mijn leven dan misschien niet zeker. Dus vertrok ik inderdaad met mijn schoonfamilie naar Amsterdam, waar ik samen met mijn schoonouders en mijn man op een flat ging wonen. Alles werd voor mij bepaald. Ik mocht bijvoorbeeld geen kleren aan die ik leuk vond. Ze kochten een jas voor me waar wel drie mensen in pasten. Ik was vijftien en vond hem veel te ouwelijk maar toen ik er over klaagde, werd ik in elkaar geslagen. Als ik iets deed wat de familie niet beviel, werd ik door mijn man mishandeld. Soms drie maanden niet, soms drie keer per week. Ik moest koken, het huishouden doen en mijn mond houden. Als ik werd mishandeld, wist ik dat ik geen lawaai mocht maken dat zou de buren alarmeren. Als ik zoveel pijn had dat ik wilde gillen, drukte mijn man zijn hand op mijn mond. Wraak Ik werd expres geïsoleerd, mocht geen Nederlands leren en niet alleen naar buiten, zodat niemand mij kon helpen. Als ik naar de dokter moest, ging er iemand mee. Ook toen ik zwanger was en naar de verloskundige moest, mocht ik nooit alleen. Net als later, toen ik met mijn twee kinderen het consultatiebureau bezocht. Mijn schoonfamilie deed buitenshuis heel aardig tegen andere mensen, waardoor niemand zag hoe zij echt waren. Ik fantaseerde er weleens over om anderen om hulp te vragen, maar mijn conclusie was telkens dat mijn man en schoonfamilie wraak zouden nemen. Op mij of op mijn familie. Als we op vakantie gingen naar Marokko, gingen we altijd kort bij mijn ouders op bezoek. Wéér werd ik niet alleen gelaten, waardoor ik mijn bloedeigen familie niet om hulp kon vragen. Op een gegeven moment begon mijn moeder te vermoeden dat het niet goed zat. Aan de telefoon als er even niemand meeluisterde hebben we het er weleens over gehad. Mijn moeder drukte me op het hart om vol te houden. Als ik gehoorzaam was, kwam ik later in de hemel. Dat zou mijn beloning zijn. Het maakte mijn wanhoop nog groter. Ik was door mijn familie als een pakketje meegegeven aan vreemde mensen uit een vreemd land. Ik voelde me heel goedkoop, niets waard en ontzettend eenzaam. Blijf-van-mijn-lijfhuis Een zelfmoordpoging maakte een einde aan de hel die acht jaar duurde. Ik kón niet meer, ik wilde niet meer en sprong van het balkon. Ik kwam terecht op het balkon van de onderburen en realiseerde me meteen dat ik niet dood was. Terugkeer naar mijn man zou betekenen dat mijn leven nóg erger zou worden. Toen durfde ik het wel, om hulp vragen. Ik sprak nauwelijks Nederlands, maar goed genoeg om te vertellen dat ik niet terug kon. Godzijdank werd er eindelijk naar mij geluisterd. De politie bracht mij en mijn kinderen naar een blijf-van-mijn-lijfhuis. Mijn kinderen en ik kregen een eigen woning en ik scheidde van mijn man, wat hij natuurlijk niet wilde. Gelukkig is de Nederlandse wet zo dat een scheiding als één van de partners niet verder wil, toch wordt uitgesproken. Daarna liet mijn ex ons met rust. Hij trouwde met een andere vrouw en stichtte een nieuw gezin. Hij toonde geen interesse meer in onze kinderen. BN'er langs de meetlat 3 / 5

4 Ernstig depressief Aan het begin van mijn nieuwe leven stortte ik in. Ik werd anderhalf jaar opgenomen terwijl mijn kinderen in een pleeggezin woonden. Dat vond ik heel erg voor hen en ik heb vaak gezegd dat ik wilde stoppen met therapie om weer bij ze te gaan wonen. Toch ben ik doorgegaan, in het belang van mijn zoon en dochter. Er kwam zoveel woede, verdriet en machteloosheid naar boven dat ik niets meer kon. Therapie was de enige manier om door die ernstige depressie te komen. Mijn kinderen waren de bron van mijn kracht om mezelf hier uit te vechten. Om goed voor hen te kunnen zorgen, moest ik mezelf weer vinden. Elke dag vier ik dat we onze vrijheid terug hebben Littekens Dankzij intensieve therapie is dat gelukt. De littekens op mijn ziel zullen altijd blijven, maar het verschil tussen hoe slecht het met me ging en hoe ik nu ben, is eigenlijk niet te geloven. Ik heb Nederlands geleerd, een opleiding gedaan en ik werk in de gehandicaptenzorg. In de kliniek heb ik vrienden gemaakt die er onvoorwaardelijk voor mij zijn. Zij steunen mij wél. Met mijn familie heb ik af en toe contact. Ik ben heel boos op ze geweest. Hoe konden ze mij weggeven aan mensen die ze niet kenden? Ze hebben toegegeven dat ze een vergissing hebben gemaakt en dat is al heel wat voor ze. Het contact tussen ons is oppervlakkig, maar het is goed zo. We zijn te veel uit elkaar gegroeid. Samen met mijn kinderen vorm ik mijn eigen familie. Dat we onze vrijheid terug hebben, vier ik elke dag. Ik kan soms bijna niet geloven hoe goed het met ons gaat. Mijn kinderen leven in een veilige omgeving, ze hebben veel vrienden en kunnen zichzelf zijn. Dat zijn alle ingrediënten om gelukkig te worden. BN'er langs de meetlat 4 / 5

5 Fayza s tip aan hulpverleners Let goed op signalen. Kun je een meisje nooit alleen spreken, komt ze zelden buiten, durft ze niet te antwoorden op vragen? Zorg dat je contact met haar maakt. Bedenk desnoods een smoes waardoor je bij haar thuis kunt komen. Ga naar binnen en laat haar niet alleen. Als ik eerder was geholpen, was mij en mijn kinderen veel ellende bespaard. Fayza s ACE-score:? Toelichting Augeo-hoofdredacteur Mariëlle Dekker: Vincent Felitti onderzocht in zijn inmiddels wereldberoemde studie de gezondheidseffecten van tien ingrijpende jeugdervaringen. Elke van deze ervaringen krijgt in zijn vragenlijst een punt; bij elkaar opgeteld heb je dan een ACE-score. Hoe hoger de score, hoe meer gezondheidsklachten. Het lijstje bestaat uit negen gebeurtenissen zoals het overlijden van een ouder, seksueel misbruik en het opgroeien met een verslaafde ouder. Fayza s verhaal laat me zien dat het veelkoppige monster dat huiselijk geweld heet, nauwelijks te omvatten is met een vragenlijst zoals de ACE. Na een fijne jeugd krijgt ze vanaf haar vijftiende te maken met een reeks ingrijpende gebeurtenissen: huwelijksdwang, seksueel geweld, uitbuiting, partnergeweld, emotionele mishandeling, emotionele verwaarlozing en slavernij. Haar verhaal grijpt me bij de keel. Hoewel de lijst van Felitti naar wel tien verschillende soorten ellendige jeugdervaringen vraagt, staan zaken als huwelijksdwang, uitsluiting en uitbuiting er niet expliciet in. De ACE-score doet ook geen recht aan de complexe emoties die gepaard gaan met dit soort ervaringen. Want wat deed Fayza het meest pijn? Niet het geweld, niet de isolatie of de slavernij. Maar vooral het feit dat haar ouders dit lieten gebeuren, ook nadat Fayza hen duidelijk maakte hoe haar getrouwde leven in Nederland eruitzag. De gemeente Amsterdam deed naar aanleiding van Fayza s boek onderzoek naar verborgen vrouwen. Alleen al in de stad Amsterdam, is de schatting, leiden zo n driehonderd vrouwen een opgesloten leven als Fayza beschrijft. Fayza s tips voor professionals zijn het dan ook waard om goed te laten doordringen. Ze pleit voor outreachend werken en om eens onverwacht bij vrouwen langs te gaan die nooit zelfstandig naar bijvoorbeeld de jeugdarts komen. In de huidige praktijk is dat onhaalbaar, hoor ik van organisaties waarvan de beleidsplannen vol staan met outreachende programma s. Een gemiste kans, onderschrijf ik met Fayza. BN'er langs de meetlat 5 / 5