Deborah Gravenstijn In dit judopak zit een Surinaams meisje, dat trots is op haar afkomst

Transcriptie

1 Deborah Gravenstijn In dit judopak zit een Surinaams meisje, dat trots is op haar afkomst Op Tholen, waar ze opgroeide, voelde ze alleen op zondag dat ze tot een andere cultuur behoorde. Pas nu ze volwassen is, wil Deborah Gravenstijn bewust als Surinaamse vrouw in het leven staan. Niet alleen op de judomat, ook als ze anderen via sport probeert terug te brengen in de samenleving. Het was 1972 toen opa Gravenstijn vanuit Suriname naar Nederland vertrok om er werk te zoeken. Hij kwam terecht in een uienfabriek op Tholen en toen hij daar ook een woning had gevonden liet hij zijn gezin overkomen. Hij had tien kinderen, zes zoons en vier dochters. Mijn moeder was de oudste, vertelt Deborah. Ze heeft eerst nog bij familie in Den Haag gelogeerd en is toen ook naar Zeeland gegaan. Mijn moeder was achttien jaar en had al verkering toen ze uit Suriname moest vertrekken. Ze is zelf hindoestaanse en hij was een twintigjarige creool. Eigenlijk was dat een taboe, want in onze cultuur werden meisjes nog uitgehuwelijkt. Maar mijn vader was en is een heel koppig man. Hij reisde mijn moeder achterna en stond op een dag voor de deur van zijn aanstaande schoonouders. Mijn oma heeft hem binnengelaten en hem zelfs in huis genomen. Ze leefden met dertien mensen in een klein huisje. Korte tijd later ben ik verwekt en zijn ze getrouwd. Die geboorte was op 20 augustus Mijn vader is gaan werken bij een busbedrijf en werd later heftruckchauffeur in Rotterdam. Ook hij komt uit een groot gezin, maar alleen één broer heeft zich blijvend in Nederland gevestigd. Zondag Eigenlijk is onze familie heel snel geïntegreerd op Tholen, ook al waren we - als ik het me goed herinner - de eerste Surinaamse familie in het dorp waar we woonden. Van maandag tot zaterdag ging het hartstikke goed. Schoolvriendinnetjes kwamen bij ons over de vloer en ik bij hen. Alleen op zondag was het anders. Dan gingen in het strengprotestantse dorp de deuren dicht. Kinderen mochten alleen naar de kerk, tweemaal per zondag. Maar buiten spelen was verboden. Terwijl die zondag voor ons een feestdag was. Dan kwamen familieleden uit Amsterdam en Den Haag naar Tholen. We hielden een barbecue en er werd gesport: honkbal, voetbal. We gingen met twintig, dertig mensen naar het 12 sport en kennis

2 sport en kennis 13

3 Ik was een echte wildebras en haalde veel kattenkwaad uit. strand. Maar op een of andere manier werd dat geaccepteerd in het dorp. Wij waren anders en dat mocht kennelijk. Mijn oma was hindoestaanse, maar ging naar de katholieke kerk. Dat gaat heel goed samen. Ons liet ze daarin vrij, ze was niet zo streng in de leer. Maar ze had wel posters van hindoestaanse heiligen aan de muur en een tempeltje op het dressoir. Ik ben nog een keer bijna ontvoerd door familieleden die me wilden laten dopen, terwijl mijn ouders daar niets voor voelden. Al snel zijn mijn ouders verhuisd naar Gilze-Rijen. Ik bleef aanvankelijk bij mijn oma wonen en ben dus eigenlijk opgevoed door haar en door mijn tantes. Ik was een echte wildebras en haalde veel kattenkwaad uit. Mijn jongste tante plaagt me nog wel eens, omdat zij altijd de schuld kreeg. Mooiste tijd Toen ik vier jaar was, ben ik ook naar Gilze-Rijen verhuisd. Daar heb ik de mooiste jaren van mijn leven gehad. Ik voelde me heel goed thuis in dat Brabantse, katholieke dorp, met het carnaval, de sport en de gezelligheid, al waren we ook daar aanvankelijk de enige Surinaamse familie. We waren zo n gezin waar een touwtje uit de brievenbus hing, zodat de hele buurt er zomaar binnen kon lopen. En ook daar kregen we in het weekend altijd de hele familie over de vloer. Mijn vader speelde er voetbal en ik ben op judo gegaan. Dat judo vond ik aanvankelijk helemaal niks. Maar ik was een meisje dat de grotere kinderen graag uitdaagde en dan hard naar huis holde. Mijn ouders vonden het wel goed voor me om wat weerbaarheid op te doen. Een buurjongetje zat ook op judo en vertelde dat je Japanse slippertjes kreeg als je lid werd. Dat gaf voor mij de doorslag en zo kwam ik op de sportschool van Jan de Rooij terecht, die nog altijd mijn trainer is. Al snel vond ik judo heel leuk. Ik was dat meisje met de staartjes. Eigenlijk meer een judopak met een klein meisje erin. Maar ik kon al snel de grootste jongens op de mat leggen. Dat krijg je ervan als je opgroeit in een groot gezin. Ik wilde altijd stoeien met mijn ooms en dat ging er echt niet zo zachtzinnig aan toe. Al die jaren heb ik me nooit een Surinaamse gevoeld. Eigenlijk gebeurde dat alleen als ik op bezoek was bij mijn familie in Amsterdam of Den Haag. Daar was ik meer opgenomen in die hindoestaanse cultuur en verkeerde ik alleen onder Surinaamse mensen. Maar in Gilze-Rijen was dat heel anders. Mijn oma en moeder zijn wel echte hindoestaanse vrouwen, maar we aten ook andijvie met een balletje gehakt. Ik identificeerde me niet zo met het Surinaamse. Ik ben me daar pas veel later in mijn leven voor gaan interesseren. 14 sport en kennis

4 Ik was een Surinaams meisje en dat blijft thuiswonen, zo vond hij. Veel pijn Toen ik zestien jaar was, zijn we naar Dordrecht verhuisd en dat heeft me veel pijn gedaan. Mijn vader werkte inmiddels in ploegendienst op de Moerdijk en mijn oma verhuisde naar Papendrecht. Daarom wilden mijn ouders wat meer in de buurt gaan wonen. Ik ging in mijn examenjaar van de havo in Tilburg naar een grote scholengemeenschap, waar ik niet kon wennen. Je had daar allerlei groepjes - punkers, ballen - en dat had ik nog nooit meegemaakt. Ik weigerde bovendien om te kiezen voor een van die groepen. Al snel kwam ik ook in conflict met mijn ouders. Ik wilde fysiotherapie studeren en ging kijken bij de opleidingen in Rotterdam en Breda. In Rotterdam zag ik hoertjes lopen en hangjongeren, dat straatbeeld schrikte me af. Ik koos voor Breda en wilde daar ook op kamers, omdat ik een paar keer per week bleef trainen in Gilze-Rijen. Mijn vader verbood dat. Ik was een Surinaams meisje en dat blijft thuis wonen, zo vond hij. Er was geen discussie over mogelijk. Maar ik sportte inmiddels op redelijk hoog niveau, ook internationaal. Ik had wat van de wereld gezien. Ik was eigenlijk al té volwassen voor mijn leeftijd, zette mijn zin door en ging weg. Achteraf denk ik dat ik door mijn sport al geleerd had om dat soort keuzes te maken. Het was de eerste grote klap die ik heb opgelopen in mijn leven. Het was ook de eerste keer dat ik me er heel sterk bewust van was dat ik Surinaamse ben, ook omdat mijn vader dat stempel op mij drukte. Hij was en is nog steeds heel rechtlijnig. Alles was zwart of wit voor hem. Communiceren was niet langer mogelijk voor ons. Mijn moeder stond wat meer open voor mijn wensen, maar ze koos voor mijn vader. Daardoor heb ik vijf jaar lang alleen wat contact gehouden met mijn broer en zus, die acht en vijf jaar jonger zijn. Bij mijn oma kon ik ook nog terecht, maar ik trok me terug. Ik wilde de strijd winnen. Al was het niet mijn keuze om helemaal te breken met mijn ouders. Maar mijn vader zei: Het is alles of niets. Gered Ik ging in 1992 in Breda op kamers wonen en ben aan mijn studie fysiotherapie begonnen. Toen moest ik nog achttien worden. Het zijn vijf zware jaren geweest. Het judo heeft me in die tijd gered. Ik voelde me vaak heel eenzaam, ook omdat ik een ander leven leidde dan mijn leeftijdgenoten. Die kwamen thuis en dan stond het eten op tafel. In het weekend gingen ze uit. Breda moet heel gezellig zijn, maar ik heb daar weinig van meegemaakt. Ik moest voor mezelf zorgen, ging na de laatste lesuren snel naar Gilze-Rijen om te trainen en had in de weekends vaak wedstrijden en toernooien. sport en kennis 15

5 Sport en Kennis Deze preview is een gedeelte uit het boek: Hinderlijk buitenspel Sport als motor van integratie? Meer informatie Voor meer artikelen en andere uitgaven kunt u terecht op