Wat jij niet wil kikker in je bil!

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Wat jij niet wil kikker in je bil!"

Transcriptie

1 Docentenhandleiding Wat jij niet wil kikker in je bil! Max de Matze en de Gulden Regel Samenstelling Joods Historisch Museum Afdeling Educatie

2 Inhoud Introductie 3 Opbouw programma 4 Doelen 5 Voorbereidende les 1 Wie en wat is joods? 6 Optie: voorbereidende les 2 Koosjer 9 Optie: voorbereidende les 3 Herinneringen 11 Museumbezoek 13 Verwerkingsles 4 Terug in de klas 14 Praktische informatie 15 Bijlage 1: Kerndoelen 16 Bijlage 2: Evaluatieformulier 17 Bijlage 3: Links naar JHM Kindermuseum

3 Introductie Wij verheugen ons op uw bezoek aan het Joods Historisch Museum en hopen u met deze lesbrieven bij te staan om de lessen zo informatief en effectief mogelijk te laten verlopen. In deze docentenhandleiding treft u aan: Minimaal 2 en maximaal 4 lessen voor groep 5 t/m 8, voor in de klas, door u zelf op maat te snijden voor uw specifieke situatie. Les 1: een noodzakelijke voorbereiding op het museumbezoek. Les 2 & 3: extra voorbereidende lessen, maar optioneel. Les 4: een verwerkingsles, belangrijk ter afsluiting van het project. In het lesmateriaal zitten verwijzingen naar Het programma is geschikt voor gebruik op het digitale schoolbord. Wij wensen u een inspirerend project toe! Hebt u vragen, aarzelt u niet om ons te mailen of te bellen. Voor onze adresgegevens: zie praktische informatie. 3 JHM Kindermuseum

4 Opbouw van het programma Voorbereidende les 1 in de klas Duur ca. 1 uur Wie en wat is joods? Een kennismaking met de familie Hollander, Max de Matze en de Gulden Regel. Deze les heeft tot doel zichtbaar te maken wat de kinderen al weten over joods, maar vooral ook wat ze erbij denken. Niets is verkeerd. In de loop van het project worden deze beelden aangevuld en soms bijgesteld om ruimte maken voor beeldvorming en om nieuwe dingen te leren over de joodse traditie. Optie: voorbereidende les 2 in de klas Duur ca. 1 uur De les Koosjer gaat dieper in op eetregels. Het vertrekpunt hierbij zijn de joodse regels rondom voedsel: Wat is koosjer? Wie eet koosjer? Waarom? Van hieruit worden verbindingen gelegd met eigen regels van de kinderen. Optie: voorbereidende les 3 in de klas Duur ca. 1 uur De les Herinneren gaat dieper in op Stilstaan bij herinneringen en het idee dat je met een herinnering soms iets positiefs kunt doen. Een les waarin ook de Tweede Wereldoorlog aan bod komt. Bezoek aan het JHM Kindermuseum Duur 2 uur Met een getrainde museumbegeleider gaan de kinderen op bezoek bij de familie Hollander en Max de Matze. Alledaagse onderwerpen zoals muziek, studie, herinneringen en dromen komen aan de orde. De didactische opbouw gaat uit van kennisoverdracht die aansluit bij de leerlingen (mede door gebruikmaking van de woordspin die in de klas gemaakt wordt ter voorbereiding). Films, animaties en verhalen staan garant voor een gevarieerde en speelse overdracht. Activiteiten zoals discussie, brood bakken (en opeten!) en muziek zorgen voor een ervaring die niet snel vergeten zal worden. Verwerkingsles 4 Terug in de klas Duur ca. 1 uur In de verwerkingsles wordt teruggeblikt op het museumbezoek en staat u met uw leerlingen stil bij het geleerde door middel van de woordspin die in het begin is gemaakt en later is aangevuld. 4 JHM Kindermuseum

5 Doelen Het boek/lespakket maakt leerlingen bewust dat respectvol met elkaar omgaan essentieel is en tevens heel erg moeilijk. Het programma stimuleert tot gewoon doen! door concrete manieren aan te reiken. De kinderen maken op speelse wijze kennis met de joodse traditie en/of gaan dieper in op de reeds bestaande kennis, altijd in relatie met hun eigen leefwereld. Door aandacht voor diversiteit, ook binnen één groep, wordt genuanceerd denken gestimuleerd. De Tweede Wereldoorlog en de Jodenvervolging worden in een context geplaatst. Joden leven, ook na de poging van de nazi s tot vernietiging. De lessen laten zien dat joden, die de eerste minderheidsgroep vormden in Nederland (vanaf het jaar 1600) eigenlijk goed geïntegreerd waren in de samenleving. De isolatie en de moord die daarop volgde maakte daar een einde aan. Een waarschuwing voor nu en een voorbeeld van continuïteit en levenskracht. Meningsvorming nadat meerdere partijen gehoord zijn: het boek is opgezet als een Talmoed en nodigt uit om diverse meningen te horen voor een eigen mening te formuleren. In bijlage 1 van de docentenhandleiding vindt u de aansluiting bij de kerndoelen. 5 JHM Kindermuseum

6 Voorbereidende les 1 in de klas Wie en wat is joods? Doel Voorbereiding op het museumbezoek Zichtbaar maken wat bestaande ideeën van de leerlingen zijn over joods. Tijdsduur ca. 1 uur Benodigdheden Boek Wat jij niet wil kikker in je bil! MAX-Blad (1 per kind) Digitaal schoolbord Groot vel & plakband of andere bevestigingsmethode voor klassikale woordspin 2 stiften (in 2 kleuren) om de woordspin te schrijven Per kind twee kleurenpotloden of viltstiften voor de woordspin Per kind een blanco kaartje met pen Eventueel koord met knijpers om de kaarten op te hangen en tape Introductie Alle kinderen krijgen een MAX-Blad. Begin op blz. 2 en 3 met een woordspin. Deze spin staat centraal in de lessen. Eerst vullen de kinderen de spin individueel in, aan de hand van de vraag: wat denk je bij joods. Alle antwoorden zijn goed. Graag uw hulp bij het creëren van een sfeer waarin de kinderen zich vrij voelen om alles te noemen waar zij aan denken. Na deze nulmeting wordt de spin tweemaal aangevuld. Zo wordt zichtbaar wat er in de loop van dit project bijgeleerd wordt. Wij willen u vragen uit deze woorden een klassikale spin samen te stellen. U kunt hiervoor de woorden kiezen die opvallen, veel voorkomen. Wilt u deze klassikale spin meenemen tijdens het bezoek aan het museum en na afloop van het project in het evaluatieformulier opnemen? Hartelijk dank daarvoor! De familie Hollander en Max de Matze Op het digitale schoolbord laat u het fotoalbum zien van de joodse familie Hollander. Klik op: Fotoalbum Familie Hollander in de woonkamer U kunt vertellen dat het huis van deze familie in het Joods Historisch Museum in Amsterdam staat. Max de Matze stelt zichzelf voor op blz. 4 in het MAX-Blad. Wilt u dat met de kinderen lezen? De familie Hollander is joods, anders gezegd: ze zijn deel van het joodse volk. Een volk is eigenlijk een soort grote familie. Op het digitale schoolbord kunt u het schilderij laten zien. Klik op: Familieportret in de woonkamer Wat is joods? Nu leest u samen met de kinderen de tekst joods op blz. 8 in het MAX-Blad. Het is van belang de oranje gekleurde woorden te bespreken aan de hand van de toelichting in de woordenlijst op blz JHM Kindermuseum

7 Wat jij niet wil kikker in je bil! Max de Matze en de Gulden regel Dat is de titel van het boek en van het MAX-Blad. Willen de kinderen een kikker in hun bil? Nee toch? Max de Matze ook niet: hij legt uit dat je bij een ander dus ook geen kikker in zijn bil moet stoppen. Want: wat jij niet wilt dat jou geschiedt, doe dat ook een ander niet! Dat is de Gulden Regel. Een belangrijke regel, die heel veel mensen kennen. Zie boek blz. 4/5 en in het MAX-Blad blz. 6/7, waar deze regel op vele manieren staat. Joden kennen die regel ook. Het is misschien wel de kern van de Tora te noemen. Wat Tora is? Zie boek blz. 32, MAX-Blad blz. 16. Lees de tekst van Joke van Leeuwen voor op boek blz. 34, MAX-Blad blz. 17. En kijk naar het filmpje Tora. Klik op: Tora Zoekopdracht bij Van iedereen houden? Vervolgens kijkt u met de klas naar het filmpje Van iedereen houden? Vooraf aan het tweede filmpje vertelt u het volgende: Sammi en Judith leren over de Tien Geboden. Hun jongere broertje Benji wil ook graag meedoen. U geeft de kinderen daarbij de volgende zoekopdracht: Hoeveel regels staan er in de Tora? Wat vindt Benji moeilijk en maakt hem een beetje verdrietig? Klik op: Van iedereen houden? Opdracht Na het zien van het filmpje laat u de kinderen op kleine kaartjes schrijven wat zij handige dingen vinden die bruikbaar zijn als je goed met elkaar wilt omgaan. Hang deze kaartjes naast de woordspin op in de klas, aan een koord of met tape. Levensverhaal Deze opdracht vraagt goede begeleiding van de leerkracht. Samen met de kinderen leest u de tekst van Nico ter Linden op blz. 18 van het MAX-Blad en blz. 30 van het boek. Bespreek met de kinderen of het fijn zou zijn als je een goed verhaal hebt aan het einde van je leven, waar je tevreden op terug kunt kijken. De kinderen krijgen nu een individuele opdracht: Welk verhaal wil jij graag te vertellen hebben aan het einde van je leven? Wat heb jij dan misschien gedaan om de wereld een beetje beter te maken? Op welke manier heb jij je steentje bijgedragen om te zorgen voor de wereld. Ze kunnen hun verhaal opschrijven op blz. 19 van het MAX-Blad. Verhalenboek Als afsluiting kunt u vragen of een aantal kinderen hun verhaal voor wil lezen in de klas. Suggestie: U kunt de verhalen bundelen in een verhalenboek, zodat de kinderen ook de verhalen van anderen kunnen lezen. Als er mooie verhalen bij zijn, vinden wij het leuk die te ontvangen. Wilt u dan zo vriendelijk zijn die verhalen mee te nemen tijdens het museumbezoek. Deze verhalen bundelen wij in een verhalenboek en kunnen gelezen worden door andere museumbezoekers. 7 JHM Kindermuseum

8 Woordspin Vervolgens vullen de kinderen hun eigen woordspin aan met nieuwe woorden in een andere kleur stift/ potlood. Wat hebben ze erbij geleerd? Hiermee kunt u gezamenlijk de klassikale spin aanvullen, graag ook een andere kleur. Tot slot kunt u de kinderen de strip van de studeerkamer laten lezen en ze voorbereiden op het bezoek aan het Joods Historisch Museum waar ze de Hollanders nog beter zullen leren kennen. Extra Talmoedopdracht Als u onderstaande opdracht geschikt acht voor uw klas, dan kunt u de kinderen de opdracht op blz. 19 van het MAX-Blad laten maken. Het boek is opgezet als een Talmoed (woordenlijst MAX-Blad blz. 9). Het idee is dat je verschillende meningen hoort en kunt vergelijken, voordat je je eigen mening formuleert. Op blz. 17 van het MAX-Blad staat een foto van de Tora. Daaromheen staan verschillende verhalen over de Tora. Laat de kinderen de verhalen lezen. Is er iets waar je het niet mee eens bent? Wat? Hoe zie jij dat? 8 JHM Kindermuseum

9 Optie: Voorbereidende les 2 in de klas Koosjer Doel Voorbereiding, die dieper ingaat op eetregels Tijdsduur ca. 1 uur Benodigdheden Boek Wat jij niet wil kikker in je bil! MAX-Blad (1 per kind) Digitaal schoolbord Klassikale woordspin 2 stiften (in 2 kleuren) om de woordspin te schrijven Wat is koosjer? Laat de keukenfoto zien op het digibord en/of in het MAX-Blad op blz. 20/21 (Boek blz.36/37). Klik op: Keuken Wat valt er op? U kunt toelichten dat in de Tora een regel staat dat je het bokje niet mag koken in de melk van zijn moeder. Wat dat betekent? Lees het verhaal over koosjer van Max op blz. 26 van het MAX-Blad en blz. 42 van het boek. Opdracht Vervolgens klikt u op het filmpje Melk en vlees? in de keuken. Klik op: Melk of vlees? U geeft de kinderen de volgende opdracht mee: Let goed op Benji. Hij doet iets wat eigenlijk niet mag in de keuken van de Hollanders. Zie je dat? (Antwoord: Benji zet zijn glas melk op het rode gedeelte (de vleeskant) terwijl het een melkproduct is. En die twee moeten dus altijd gescheiden blijven.) Eetregels De kinderen lezen de keukenstrip waarin duidelijk wordt dat Hadassah Hollander de eetregels belangrijker vindt dan Jakob Hollander (MAX-Blad blz 22 t/m 25). U kunt spreken over hoe je anders over die dingen kunt denken, zelfs al ben je familie van elkaar. Thea Mouwes en koosjer U leest en bespreekt de tekst over koosjer, zo mogelijk leest u er nog één voor (Boek blz. 44/45 en MAX-blad blz. 27) Opdracht De kinderen lezen de tekst van Francine Oomen Hoe overleef ik eten op blz. 28 in het MAX-Blad, of iemand leest deze tekst voor. Op blz. 29 kunnen de kinderen eerst kort opschrijven wat ze van de teksten vinden. Daarna gaat het er om dat ze beschrijven wat ze zelf van eetregels vinden. 9 JHM Kindermuseum

10 Koosjerspel Op blz. 30/31 van het MAX-Blad staat het Koosjerspel. De bedoeling is dat de melk-vlees en treife (niet koosjer, zie woordenlijst MAX-Blad blz. 9) producten met het goede bord verbonden worden via een lijn. Koosjerspel digitaal: De kinderen kunnen op in de keuken een ander leuk koosjerspel spelen! Klik op: Koosjerspel Kijk tot slot naar het filmpje Het geheim van Hadassah. Dit gaat over de beroemde kippensoep die Hadassah maakt. Haar kinderen willen het vastleggen op video terwijl Hadassah erover vertelt. Klik op: De kippensoep van Hadassah Extra Talmoedopdracht Als u onderstaande opdracht geschikt acht voor uw klas, dan kunt u de kinderen de opdracht op blz. 29 van het MAX-Blad laten maken. Het boek is opgezet als een Talmoed (woordenlijst MAX-Blad blz. 9). Het idee is dat je verschillende meningen hoort en kunt vergelijken, voordat je je eigen mening formuleert. Op blz. 27 van het MAX-Blad is te lezen hoe verschillend mensen over koosjer eten denken. Laat de kinderen de verhalen lezen. Wat denken ze ervan? Recepten In het MAX-Blad op blz. 32/33 staat de recepten voor matzeballen en joodse boterkoek. Dit kunnen de kinderen thuis maken. 10 JHM Kindermuseum

11 Optie: Voorbereidende les 3 in de klas Herinneringen Doel Voorbereiding die dieper ingaat op herinneringen en het idee dat je daarmee iets kunt doen Tijdsduur ca. 1 uur Benodigdheden Boek Wat jij niet wil kikker in je bil! MAX-Blad (1 per kind) Digitaal schoolbord Klassikale woordspin 2 stiften (in 2 kleuren) om de woordspin te schrijven Kleurpotloden en/of stiften om mee te tekenen Muren die spreken U laat de foto van de muur zien op blz. 50/51 van het boek en op blz. 34/35 van het MAX-Blad) Deze muur staat in het huis van de familie Hollander. Het bijzondere aan deze muur is dat hij kan spreken. Als muren konden spreken in het museum kunnen de kinderen luisteren naar een verhaal dat de muur zelf aan hen zal vertellen. Ellende van toen, betekent nu iets doen Strip van de Muur De kinderen lezen de strip van de muur (MAX-Blad blz. 36 t/m 39, Boek blz. 52 t/m55). Wat vinden ze van deze strip? U kunt erover napraten, gezien de zwaarte ervan is dat wenselijk. De muur heeft mooie herinneringen maar ook verdrietige. De kinderen kunnen een tekening maken op blz. 46 van het MAX-Blad met een eigen mooie of verdrietige herinnering. Het joodse volk maakte hele goede, maar ook ongelofelijke slechte tijden mee. U kunt nog eens noemen dat joden ook in Nederland werden vervolgd tijdens de Tweede Wereldoorlog. Dat is eigenlijk nog maar kort geleden. In de joodse traditie wordt het belangrijk gevonden om stil te staan bij herinneringen. Zo wordt er ieder jaar, tijdens het joodse feest Pesach, stilgestaan bij de periode dat joden slaven waren in Egypte. Dat is lang geleden, in de bijbelse tijd. Toch blijf je je ieder jaar herinneren dat je ooit slaaf was, want, zegt de traditie: dan snap je dat je, nu je zelf vrij bent, een ander ook niet tot slaaf mag maken. Rap Max de Matze Max de Matze maakte een rap hierover. Laat de rap horen. De kinderen kunnen meelezen op blz. 42 in het MAX-Blad en in het boek op blz Klik op: Rap Max de Matze Opdracht De kinderen maken (in duo s) een eigen rap over dit onderwerp Ellende van toen, betekent nu iets doen en laten hem horen aan elkaar in de klas. Op blz. 43 van het MAX-Blad is ruimte om de rap op te schrijven. 11 JHM Kindermuseum

12 Opdracht Lees tot slot de tekst van de Amerikaanse rapper Matisyahu (Boek blz. 62 en MAX-Blad blz. 44). Laat de kinderen daarna in kleine groepjes ( twee- of drietallen) opschrijven wat zij aan vervelende dingen om zich heen zien (het liefst dicht bij hun eigen leefomgeving). Wat zou je er aan kunnen doen? Nodig de kinderen uit om bijzondere ideeën hieromtrent te bedenken. U kunt beoordelen of een van deze ideeën ook binnen dit project uitvoerbaar is. Woordspin De kinderen vullen tot slot eerst hun eigen woordspin aan met weer een andere kleur stift. Vervolgens past u de klassikale woordspin met hen aan, ook met een andere kleur. Extra Talmoedopdracht Als u onderstaande opdracht geschikt acht voor uw klas, dan kunt u de kinderen de opdracht op blz. 45 van het MAX-Blad laten maken. Het boek is opgezet als een Talmoed (woordenlijst MAX-Blad blz. 9). Het idee is dat je verschillende meningen hoort en kunt vergelijken, voordat je je eigen mening formuleert. Kijk naar de foto op blz. 41 en lees de verhalen. Waar denk jij aan als je een kapotte muur ziet? 12 JHM Kindermuseum

13 Museumbezoek Tijdsduur 2 uur Tijdens het twee uur durende bezoek aan het JHM Kindermuseum ontmoeten de leerlingen Max de Matze en de familie Hollander in levende lijve. Wij vragen u en uw medebegeleiders tijdens het museumbezoek een actieve en motiverende rol te spelen om het bezoek zo prettig mogelijk te laten verlopen. Vergeet u niet de klassikale spin mee te nemen tijdens het bezoek aan het museum? En eventueel ook het verhalenboek. Wilt u er alles aan doen om op tijd aanwezig te zijn? Hartelijk dank daarvoor! 13 JHM Kindermuseum

14 Verwerkingsles 4 in de klas Terug in de klas Doel Terugblik op het museumbezoek en afronding project Tijdsduur ca. 1 uur Benodigdheden MAX-Blad (1 per kind) Digitaal schoolbord Klassikale woordspin 2 stiften (in 2 kleuren) om de woordspin te schrijven Evaluatieformulier (bijlage 2) Terugblik In een kringgesprek blikt u met de kinderen terug op het museumbezoek. Wat vond je leuk? Wat niet? Waarom? Heb je dingen gehoord die je aanspreken? Die je ook wel zou willen of juist niet? Wat denk je bijvoorbeeld van een rustdag op zaterdag? Woordspin De kinderen vullen eerst hun eigen woordspin aan met weer een andere kleur stift. Vervolgens past u de klassikale woordspin met hen aan, ook met een andere kleur. Vraag: vergelijk je eerste woordspin met je laatste. Is er verschil? Extra Eventueel kunt u tot slot de rap nogmaals laten horen en iedereen laten meezingen. Ook kunt u het verjaardagslied Jom Hoeledet in het Hebreeuws met de kinderen zingen (MAX-Blad blz. 33). Klik op: Verjaardagslied Evaluatie Wij horen altijd graag uw eventuele opmerkingen en suggesties. Wilt u tot slot met uw klas het evaluatieformulier (bijlage 2) invullen en naar ons toesturen? Alvast hartelijk dank! Op de website en in het boek Wat jij niet wil kikker in je bil! is nog veel meer informatie voor de kinderen te vinden. 14 JHM Kindermuseum

15 Praktische informatie Onderwerp Max de Matze en de Gulden Regel Doelgroep Groep 5-8 van het basisonderwijs Tijdsduur Voorbereidingsles: 1uur, optioneel 2 of 3 uur museumbezoek: 2 uur verwerkingsles: 1 uur Introductieprijs 130,- inclusief voorbereidend lespakket, gratis entree, (zelfgebakken) broodje en limonade tijdens het museumbezoek. Reserveringskosten 5,- Voorbereiding Ter voorbereiding op het museumbezoek ontvangt u van ons het voorbereidend lespakket: Het boek Wat jij niet wil kikker in je bil! Max de Matze en de Gulden Regel voor in de klas. Het MAX-Blad (voor elk kind een exemplaar) met drie strips uit het boek, opdrachten en spelletjes. Een knuffel van Max de Matze voor in de klas. In het lesmateriaal zitten verwijzingen naar Het programma is geschikt voor gebruik van het digibord. Groep max. 32 kinderen Begeleiding bij schoolgroepen van minderjarigen minimum aantal begeleiders: 4 (1 begeleider op 8 kinderen). Reserveren Voor meer informatie, reserveringen en/of het (bij)bestellen van lesmateriaal kunt u contact opnemen met de afdeling Publiekscontacten: t op werkdagen van uur. e publiekscontacten@jhm.nl Annuleren Tot uiterlijk drie dagen voor het afgesproken bezoek kunt u kosteloos annuleren. Bij latere annuleringen moeten wij het volledige bedrag in rekening brengen. Adres Nieuwe Amstelstraat 1, 1011 pl amsterdam Bereikbaarheid: Tram 9, 14 Metro 52, 53, 54. Halte Waterlooplein. Openingstijden Dagelijks van uur. Het JHM Kindermuseum is geopend voor schoolgroepen op werkdagen van en uur (m.u.v. woensdagmiddag). Gesloten op Joods Nieuwjaar en op Grote Verzoendag. Kijk op de website voor actuele informatie over afwijkende openingstijden. Deze docentenhandleiding kunt u downloaden op (educatie / basisonderwijs) 15 JHM Kindermuseum

16 Bijlage 1 Kerndoelen De voorgestelde lessen sluiten aan bij de meest recente kerndoelen voor het primair onderwijs. Nederlands (mondeling en schriftelijk taalonderwijs en taalbeschouwing) 1 De leerlingen leren informatie te verwerven uit gesproken taal. Ze leren tevens die informatie, mondeling of schriftelijk, gestructureerd weer te geven. 2 De leerlingen leren zich naar vorm en inhoud uit te drukken bij het geven en vragen van informatie, het uitbrengen van verslag, het geven van uitleg, het instrueren en bij het discussiëren. 3 De leerlingen leren informatie te beoordelen in discussies en in een gesprek dat informatief of opiniërend van karakter is en leren met argumenten te reageren. 4 De leerlingen leren informatie te achterhalen in informatieve en instructieve teksten, waaronder schema s, tabellen en digitale bronnen. 9 De leerlingen krijgen plezier in het lezen en schrijven van voor hen bestemde verhalen, gedichten en informatieve teksten. 12 De leerlingen verwerven een adequate woordenschat en strategieën voor het begrijpen van voor hen onbekende woorden. Onder woordenschat vallen ook begrippen die het leerlingen mogelijk maken over taal te denken en te spreken. Oriëntatie op jezelf en de wereld 37 De leerlingen leren zich te gedragen vanuit respect voor algemeen aanvaarde waarden en normen. 38 De leerlingen leren hoofdzaken over geestelijke stromingen die in de Nederlandse multiculturele samenleving een belangrijke rol spelen, en ze leren respectvol om te gaan met verschillen in opvattingen van mensen. Kunstzinnige oriëntatie 54 De leerlingen leren beelden, taal, muziek, spel en beweging te gebruiken, om er gevoelens en ervaringen mee uit te drukken en om ermee te communiceren. 56 De leerlingen verwerven enige kennis over en krijgen waardering voor aspecten van cultureel erfgoed. 16 JHM Kindermuseum

17 Bijlage 2: Evaluatieformulier Vragen voor de leerlingen Vraag 1 Welke lessen hebben jullie in de klas gedaan? O Wie en wat is joods? O Koosjer O Herinneringen O Terug in de klas Vraag 2 Wat vond je van deze les(sen)? Vraag 3 Wat vond je van het bezoek aan het JHM Kindermuseum? Vraag 4 Kunnen je opschrijven wat je hebt bijgeleerd? Vraag 5 Zou je nog eens terug willen komen naar het JHM Kindermuseum? Met wie? 17 JHM Kindermuseum

18 Vragen voor de leerkracht. Vraag 1 U heeft samen met de klas een woordspin gemaakt en deze per les aangevuld. Kunt u in onderstaand overzicht zo zorgvuldig mogelijk de inhoud van de woordspin weergeven? Les 1 Les 2 Les 3 Les 4 Joods Joods Joods Joods Vraag 2 Vond u dat de voorbereidende les goed aansloot op het bezoek aan het JHM Kindermuseum? Vraag 3 Wat vond u van het bezoek aan het JHM Kindermuseum? Vraag 4 Heeft u nog opmerkingen? Gegevens School Groep Contactpersoon cultuureducatie Telefoon Plaats Leerkracht Stuur of de ingevulde evaluatie naar: Joods Historisch Museum Afdeling Publiekscontacten Postbus 16737, 1001 RE Amsterdam E. publiekscontacten@jhm.nl Bedankt! 18 JHM Kindermuseum

19 Bijlage 3 Links naar In deze docentenhandleiding zijn de links naar de website van het JHM Kindermuseum zo verwerkt dat u alleen op het betreffende woord hoeft te klikken. Mocht het onverhoopt niet werken, hierbij een overzicht van de links. Fotoalbum Familie Hollander in de woonkamer Familieportret in de woonkamer Tora Van iedereen houden? Keuken Melk of vlees? Koosjerspel De kippensoep van Hadassah Rap Max de Matze Verjaardagslied 19 JHM Kindermuseum

Wat jij niet wil kikker in je bil!

Wat jij niet wil kikker in je bil! Docentenhandleiding Wat jij niet wil kikker in je bil! Max de Matze en de Gulden Regel Samenstelling Joods Historisch Museum Afdeling Educatie educatie@jhm.nl Inhoud Introductie 3 Opbouw programma 4 Doelen

Nadere informatie

Wat jij niet wil kikker in je bil!

Wat jij niet wil kikker in je bil! Docentenhandleiding Wat jij niet wil kikker in je bil! Max de Matze en de Gulden Regel Verklaring pictogrammen Print of kopieer Opdracht Bespreek Lees Bekijk op jhmkindermuseum.nl Samenstelling Joods Historisch

Nadere informatie

Wie ben jij & wie ben ik?

Wie ben jij & wie ben ik? Docentenhandleiding Wie ben jij & wie ben ik? Groep 6 t/m 8 Beste docent, Wat leuk dat u met uw groep binnenkort naar Museum Catharijneconvent komt om deel te nemen aan het programma Wie ben jij & wie

Nadere informatie

Docentenhandleiding Educatieprogramma

Docentenhandleiding Educatieprogramma Docentenhandleiding Educatieprogramma Hoe, wat & waar Primair Onderwijs groep 3 t/m 6 Inhoud Het Dordrechts Museum..p.3 Algemene doelstelling programma...p.3 Aansluiting bij kerndoelen. p.3,4 Programma:Hoe,

Nadere informatie

Educatieve programma s Basisonderwijs

Educatieve programma s Basisonderwijs Educatieve programma s Basisonderwijs 2015-2016 1 Beste leraar, Kom met je groep naar het Joods Cultureel Kwartier. Maak kennis met het joodse leven, de geschiedenis en de traditie in het Joods Historisch

Nadere informatie

Ouderbijeenkomst Week van de Lentekriebels

Ouderbijeenkomst Week van de Lentekriebels Ouderbijeenkomst Week van de Lentekriebels Relationele en seksuele opvoeding op school en thuis Naam Christel van Helvoirt GGD Hart voor Brabant Waar denken jullie aan bij seksualiteit? Gevoelens Veiligheid

Nadere informatie

Max de Matze en zijn broodfamilie Handleiding

Max de Matze en zijn broodfamilie Handleiding Max de Matze en zijn broodfamilie Handleiding Lespakket Basisonderwijs Bovenbouw www.jhmkindermuseum.nl JHM Kindermuseum, 2009 Afbeeldingen: Ram Katzir, mixed media, 2006 Foto familie Hollander: Geek Zwetsloot

Nadere informatie

HET KLOKHUIS ZOEKT ONTWERPERS. Handleiding docent

HET KLOKHUIS ZOEKT ONTWERPERS. Handleiding docent HET KLOKHUIS ZOEKT ONTWERPERS Handleiding docent Inhoudelijke informatie Leeftijd Inzenddatum Tijdsindicatie Groep 6, 7, 8 basisonderwijs Uiterlijk 19 december 2014. Tenminste 6 uur. Te verdelen over meerdere

Nadere informatie

Handleiding digitale les Lezen en Schrijven met Anne Frank

Handleiding digitale les Lezen en Schrijven met Anne Frank Handleiding digitale les Lezen en Schrijven met Anne Frank Een digitale les over Anne Frank voor vmbo-leerlingen van 13-15 jaar ter bevordering van lezen en schrijven. De digitale les bestaat uit: > Diverse

Nadere informatie

Docentenhandleiding Cultuurmenules. Haags Historisch Museum. Help de grote Den Haag Man Groennie Gele

Docentenhandleiding Cultuurmenules. Haags Historisch Museum. Help de grote Den Haag Man Groennie Gele Docentenhandleiding Cultuurmenules Haags Historisch Museum Help de grote Den Haag Man Groennie Gele 1 Beste Leerkracht, Binnenkort bezoekt u met uw leerlingen van groep 3 het Haags Historisch Museum. De

Nadere informatie

Welkom in mijn Museum

Welkom in mijn Museum Docentenhandleiding Educatieprogramma Welkom in mijn Museum Primair Onderwijs groep 3 en 4 Inhoud Het Dordrechts Museum p.3 Algemene doelstelling programma p.3 Aansluiting bij kerndoelen p.3,4 Programma:

Nadere informatie

Anders voeren. Les b r i e f

Anders voeren. Les b r i e f Anders voeren Les b r i e f Uitgave: Amsterdams NME Centrum Anders voeren Les b r i e f Een samenwerkingsproject van de Gemeentelijke Gezondheidsdienst Amsterdam en het Amsterdams NME Centrum met ondersteuning

Nadere informatie

Drents Archief. Het meisje met de hoepel. Groep 2 Thema-overzicht

Drents Archief. Het meisje met de hoepel. Groep 2 Thema-overzicht Drents Archief Het meisje met de hoepel Groep 2 Thema-overzicht Thema-overzicht Het meisje met de hoepel Groep 2 Drents Archief Kern van het thema Een beeld vertelt een verhaal. Om het verhaal te kunnen

Nadere informatie

MUSEUMLES IN HET VAN ABBEMUSEUM Groep 7 en 8

MUSEUMLES IN HET VAN ABBEMUSEUM Groep 7 en 8 MUSEUMLES IN HET VAN ABBEMUSEUM Groep 7 en 8 Inleiding In groep 7 of 8 komen leerlingen vaak voor de tweede keer met hun klas naar het van Abbemuseum. Bij het eerste bezoek, in groep 5 of 6, hebben ze

Nadere informatie

Sprekende Portretten

Sprekende Portretten Docentenhandleiding Sprekende Portretten Sprekende Portretten Jacob Cuyp, Michiel Pompe van Slingelandt, 1649 Primair Onderwijs Groep 4 t/m 8 Inhoud Het Dordrechts Museum...p. 3 Algemene doelstelling programma..

Nadere informatie

Anders voeren. lesbrief

Anders voeren. lesbrief Anders voeren lesbrief Uitgave: ANMEC Anders voeren Lesbrief Een samenwerkingsproject van de Gemeentelijke Gezondheidsdienst Amsterdam en ANMEC. Redactie/layout: Mirella Vierveijzer, Jolanda van der Heijden

Nadere informatie

Document vertellen en presenteren voor de groepen 1, 2, 3 en 4. Doelen van vertellen en presenteren in groep 1 en 2:

Document vertellen en presenteren voor de groepen 1, 2, 3 en 4. Doelen van vertellen en presenteren in groep 1 en 2: Document vertellen en presenteren voor de groepen 1, 2, 3 en 4 Doelen van vertellen en presenteren in groep 1 en 2: Leerlingen raken vertrouwd met het presenteren voor een groep Leerlingen raken vertrouwd

Nadere informatie

Docentenhandleiding. Museumles groep 5&6 Het grootste schilderij van Nederland! Panorama Mesdag. Detail Panorama Mesdag Dorp Scheveningen

Docentenhandleiding. Museumles groep 5&6 Het grootste schilderij van Nederland! Panorama Mesdag. Detail Panorama Mesdag Dorp Scheveningen Docentenhandleiding Museumles groep 5&6 Het grootste schilderij van Nederland! Panorama Mesdag Detail Panorama Mesdag Dorp Scheveningen Pagina 1. Inleiding 3 2. Beschrijving museumles 4 3. Aansluiting

Nadere informatie

Lesbrief Op zolder bij oma Aletta

Lesbrief Op zolder bij oma Aletta Lesbrief Op zolder bij oma Aletta Inhoud: Inleiding Algemene informatie Opbouw van de les Voorbereiding en lestips Op zolder bij oma Aletta Iedereen heeft wel eens gehoord van Aletta Jacobs, maar weinig

Nadere informatie

Onlangs heeft u met uw klas een bezoek gebracht aan het Kinderboekenmuseum. Wij hopen dat u dit heeft ervaren als een leuk en leerzaam bezoek.

Onlangs heeft u met uw klas een bezoek gebracht aan het Kinderboekenmuseum. Wij hopen dat u dit heeft ervaren als een leuk en leerzaam bezoek. Beste docent, Onlangs heeft u met uw klas een bezoek gebracht aan het Kinderboekenmuseum. Wij hopen dat u dit heeft ervaren als een leuk en leerzaam bezoek. De leerlingen hebben in het museum onder andere

Nadere informatie

Eenzaam. De les. Inhoud. Doel. Materiaal. Belangrijk. les

Eenzaam. De les. Inhoud. Doel. Materiaal. Belangrijk. les 8 Inhoud 1 Eenzaam De Soms ben je alleen en vind je dat fijn. Als alleen zijn niet prettig aanvoelt, als je niet in je eentje wilt zijn, dan voel je je eenzaam. In deze leren de leerlingen het verschil

Nadere informatie

SOCIALE VAARDIGHEDEN MET AFLATOUN

SOCIALE VAARDIGHEDEN MET AFLATOUN SOCIALE VAARDIGHEDEN MET AFLATOUN Dit thema is opgesplitst in drie delen; gevoelens, ruilen en familie. De kinderen gaan eerst aan de slag met gevoelens. Ze leren omgaan met de gevoelens van anderen. Daarna

Nadere informatie

Joods leven nu JOODS LEVEN NU

Joods leven nu JOODS LEVEN NU WAT GA JE DOEN? Binnenkort geef je samen met een klasgenoot een presentatie in het. bhet onderwerp van je presentatie is: ONDERWERP: Joods leven nu Foto-installatie Vervaardiger: Anita Frank & Pauline

Nadere informatie

Introductie. Lesinstructie. Lesinstructie. Leerdoelen. Introductie. Opzet. Bronnen

Introductie. Lesinstructie. Lesinstructie. Leerdoelen. Introductie. Opzet. Bronnen Introductie Introductie Gamen, Hyven, informatie zoeken, filmpjes kijken, muziek luisteren, spullen kopen of verkopen. Internetten doen we allemaal. Soms voor de lol, soms serieus, soms thuis, soms op

Nadere informatie

Wie ben jij & wie ben ik? Docentenhandleiding Groep 6 t/m 8

Wie ben jij & wie ben ik? Docentenhandleiding Groep 6 t/m 8 Docentenhandleiding Groep 6 t/m 8 1 Utrecht, 2017 Beste docent(e), Wat leuk dat u met uw groep binnenkort naar Museum Catharijneconvent komt om deel te nemen aan het programma Dit programma speelt zich

Nadere informatie

Docentenhandleiding Educatieprogramma. Schilderspraktijken. Ary Lamme, Ary Scheffer aan het werk in het atelier, 1851. Primair Onderwijs groep 7 en 8

Docentenhandleiding Educatieprogramma. Schilderspraktijken. Ary Lamme, Ary Scheffer aan het werk in het atelier, 1851. Primair Onderwijs groep 7 en 8 Docentenhandleiding Educatieprogramma Schilderspraktijken Ary Lamme, Ary Scheffer aan het werk in het atelier, 1851 Primair Onderwijs groep 7 en 8 Inhoud Het Dordrechts Museum...p. 3 Algemene doelstelling

Nadere informatie

Gravin Elisabeth en de dieren

Gravin Elisabeth en de dieren 2017-2018 School en Cultuur Gravin Elisabeth en de dieren Erfgoed project voor groep 4 Ontwikkeling van het project: De Werkhoven Geschiedenis voor u Maart 2017. Copyright: Dit materiaal is bedoeld voor

Nadere informatie

Tuin van Heden 3 en 4 Werken met kunst in de paasperiode. Kernles 1: Kunstenaar, wat vertel je mij?

Tuin van Heden 3 en 4 Werken met kunst in de paasperiode. Kernles 1: Kunstenaar, wat vertel je mij? Tuin van Heden 3 en 4 Werken met kunst in de paasperiode Opmerking vooraf: Voor de uitwerking van deze lessen hebben we doelen gehaald uit verschillende thema s van de betreffende graad. Na elk doel verwijzen

Nadere informatie

Week van de Lentekriebels

Week van de Lentekriebels Ouderbijeenkomst Week van de Lentekriebels Relationele en seksuele opvoeding, op school en thuis Anja Sijbranda GGD Hart voor Brabant Programma Waarom relationele en seksuele vorming? Wat doet school?

Nadere informatie

Dit ben ik: selfies en portretten

Dit ben ik: selfies en portretten Docentenhandleiding Educatieprogramma Dit ben ik: selfies en portretten Primair Onderwijs groep 7 en 8 Inhoud Het Dordrechts Museum p.3 Algemene doelstelling programma p.3 Aansluiting bij kerndoelen p.3

Nadere informatie

in de klas Opzet lesbrief

in de klas Opzet lesbrief in de klas lesbrief Opzet lesbrief De lesbrief Alleen op de wereld sluit aan bij de voorstelling van Maas theater en dans en nummer #92 van het BoekieBoekietijdschrift. Alle lessen zijn ook geschikt voor

Nadere informatie

Workshop Handleiding. Verhalen schrijven. wat is jouw talent?

Workshop Handleiding. Verhalen schrijven. wat is jouw talent? Workshop Handleiding Verhalen schrijven wat is jouw talent? Inhoudsopgave Hoe gebruik je deze workshop? Hoe kun je deze workshop inzetten in je klas? Les 1: Even voorstellen stelt zich kort voor en vertelt

Nadere informatie

De manus branding stichting

De manus branding stichting De manus branding stichting ontwikkelt programma s, die door lessen relationele en musische vorming sociale vaardigheden aanleren, waardoor jongeren beter in staat zijn op een, zowel voor hen zelf als

Nadere informatie

Docentenhandleiding. Museum & School Gezondheid en Ziekte, vroeger en nu. Geachte mevrouw/mijnheer,

Docentenhandleiding. Museum & School Gezondheid en Ziekte, vroeger en nu. Geachte mevrouw/mijnheer, Docentenhandleiding Museum & School Gezondheid en Ziekte, vroeger en nu Geachte mevrouw/mijnheer, Voor u ligt hier de docentenhandeling bij het lesprogramma "Gezondheid en Ziekte, vroeger en nu". In deze

Nadere informatie

Bijbelstudie lessen voor 8-12 jaar

Bijbelstudie lessen voor 8-12 jaar Deze handleiding is van Bijbelstudie lessen voor 8-12 jaar Gebruikte Bijbelvertaling HET BOEK Lessen zijn oorspronkelijk geschreven als dagelijkse Bijbelstudie tijdens een GO KIDS zendingsreis naar Roemenië.

Nadere informatie

Grenzeloze vrijheid? Discussiebijeenkomst tienerclub

Grenzeloze vrijheid? Discussiebijeenkomst tienerclub Grenzeloze vrijheid? Discussiebijeenkomst tienerclub Leeftijd: 12-16 jaar Tijdsduur: 1 uur Doelen - De jongeren denken na over de betekenis van de muur tussen Israël en de Palestijnse gebieden in het dagelijks

Nadere informatie

Lesdoelen: Werkvormen: Benodigdheden: Prentenboeken: Les 10: Hoe zeg ik nee. Lesoverzicht. Basis

Lesdoelen: Werkvormen: Benodigdheden: Prentenboeken: Les 10: Hoe zeg ik nee. Lesoverzicht. Basis Les 10: Hoe zeg ik nee Lesoverzicht Lesdoelen: Kinderen weten het verschil tussen prettige en onprettige situaties en kunnen deze herkennen. Kinderen weten dat ze onprettige aanrakingen mogen weigeren.

Nadere informatie

Museumles Tureluurtje. Docentenhandleiding

Museumles Tureluurtje. Docentenhandleiding Museumles Tureluurtje Docentenhandleiding September 2014 Inhoud De museumles in het kort... 3 Voorbereiding in de klas... 3 In het museum... 3 Afsluiting in de klas... 3 De museumles uitgewerkt... 4 Introductieles

Nadere informatie

DEEL 1. WERKBOEK 5 Eigen keuze. 2015 Monique van Dam YOU: De keuze is aan jou!

DEEL 1. WERKBOEK 5 Eigen keuze. 2015 Monique van Dam YOU: De keuze is aan jou! DEEL 1 1 WERKBOEK 5 Eigen keuze Inhoud 2 1. Hoe zit het met je keuzes? 3 2. Hoe stap je uit je automatische piloot? 7 3. Juiste keuzes maken doe je met 3 vragen 9 4. Vervolg & afronding 11 1. Hoe zit het

Nadere informatie

Les 1 Integratie Leestekst: Een bankrekening. Introductiefase

Les 1 Integratie Leestekst: Een bankrekening. Introductiefase Les 1 Integratie Leestekst: Een bankrekening "Welkom:... " Introductiefase 1. "In de afgelopen weken hebben we veel teksten gelezen. Deze teksten hebben we samengevat, we hebben vragen erbij gesteld, gekeken

Nadere informatie

Werkvormen: Lesdoelen: Filmpjes: Benodigdheden: Kinderboeken: Les 8: Verliefd. Lesoverzicht

Werkvormen: Lesdoelen: Filmpjes: Benodigdheden: Kinderboeken: Les 8: Verliefd. Lesoverzicht Les 8: Verliefd Lesoverzicht Lesdoelen: Kinderen weten dat gevoelens van verliefdheid leuk maar ook lastig kunnen zijn; Kinderen zijn zich ervan bewust dat je op verschillende types mensen verliefd kunt

Nadere informatie

IK ZIE, IK ZIE... BENNER

IK ZIE, IK ZIE... BENNER IK ZIE, IK ZIE... BENNER onderwijsprogramma primair onderwijs groep 5 t/m 8 INLEIDING Gerrit Benner vond de gewone wereld lang niet altijd even leuk, dus die schilderde hij ook niet. Maar achter die gewone

Nadere informatie

- 1 - Docentenhandleiding

- 1 - Docentenhandleiding - 1 - Docentenhandleiding KORTE INFORMATIE: Onderwerp: Leven in een weeshuis Doelgroep: Groep 3-4 Vakgebieden: Oriëntatie op jezelf en de wereld Taal Omvang: Les in de klas - ca. 45 min Bezoek Amsterdam

Nadere informatie

Ko observatielijst/ Kern(tussen)doelen TULE SLO Van November 2006

Ko observatielijst/ Kern(tussen)doelen TULE SLO Van November 2006 1 Ko observatielijst/ Kern(tussen)doelen TULE SLO Van November 2006 Mondeling onderwijs Kerndoel 1 Kerndoel 2 Kerndoel 3 Schriftelijk onderwijs Kerndoel 4 Bijlage kerndoel 4 leestechniek Kerndoel 5 Kerndoel

Nadere informatie

Lesbrief bij de voorstelling Mijn vriend en ik van Soulshine Connection

Lesbrief bij de voorstelling Mijn vriend en ik van Soulshine Connection Lesbrief bij de voorstelling Mijn vriend en ik van Soulshine Connection 1 Beste docent, Binnenkort gaat u samen met uw klas naar de voorstelling Mijn vriend en ik van Soulshine Connection. Deze lesbrief

Nadere informatie

2 Ik en autisme VOORBEELDPAGINA S

2 Ik en autisme VOORBEELDPAGINA S 2 Ik en autisme In het vorige hoofdstuk is verteld over sterke kanten die mensen met autisme vaak hebben. In dit hoofdstuk vertellen we over autisme in het algemeen. We beginnen met een stelling. In de

Nadere informatie

China Pagina 1. - Wie nodig jij uit voor een Chinese maaltijd? -

China Pagina 1. - Wie nodig jij uit voor een Chinese maaltijd? - China Pagina 1 Colofon Uitnodiging voor maaltijd in Chinees Les voor groep 6-8 150-180 minuten Handvaardigheid Let op! In deze les opzet werken leerlingen in tweetallen, en maken samen 1 werkstuk, maar

Nadere informatie

Lesbrief Door het stof kruipen Op onderzoek naar je eigen school

Lesbrief Door het stof kruipen Op onderzoek naar je eigen school Lesbrief Door het stof kruipen Op onderzoek naar je eigen school Inhoud: 1. Inleiding 2. Algemene informatie 3. Opbouw van de les 4. Voorbereiding en lestips 1 Door het stof kruipen De gemeente Hoogezand-Sappemeer

Nadere informatie

INHOUD DE TIJDSWINKEL. groep 3-4 HOE MENSEN IN VERSCHILLENDE TIJDEN LEVEN

INHOUD DE TIJDSWINKEL. groep 3-4 HOE MENSEN IN VERSCHILLENDE TIJDEN LEVEN ERFGOEDEDUCATIE Het zinvol beleven van het erfgoed is een centraal begrip in de didactiek voor erfgoededucatie. Het werken met het erfgoed wordt gestuurd door het stellen van betekenisvolle vragen. De

Nadere informatie

Docentenhandleiding Rijksmuseum Groep 7-8

Docentenhandleiding Rijksmuseum Groep 7-8 Docentenhandleiding Rijksmuseum Groep 7-8 1 Inhoud Voorbereidende les Afsluitende les Aanvullend materiaal bij deze lessen staat op de website: Introductiefilmpje PowerPoint presentatie Werkbladen 2 Voorbereidende

Nadere informatie

Huisje, boompje, beestje

Huisje, boompje, beestje Docentenhandleiding Educatieprogramma Huisje, boompje, beestje Primair Onderwijs groep 1 en 2 Inhoud Het Dordrechts Museum p.3 Algemene doelstelling programma p.3 Aansluiting bij kerndoelen p.3 Programma:

Nadere informatie

Heerhugowaard in de Tweede Wereldoorlog

Heerhugowaard in de Tweede Wereldoorlog groep 7/8 Heerhugowaard in de Tweede Wereldoorlog Handleiding voor leerkrachten Erfgoedleerlijn Heerhugowaard Inhoudsopgave Over de erfgoedleerlijn 3 Heerhugowaard in de Tweede Wereldoorlog 4 Les 1 Rozenhout

Nadere informatie

Draaiboek voor een gastles

Draaiboek voor een gastles Draaiboek voor een gastles Dit draaiboek geeft jou als voorlichter van UNICEF Nederland een handvat om gastlessen te geven op scholen. Kinderen, klassen, groepen en scholen - elke gastles is anders. Een

Nadere informatie

De meeste jonge kinderen zijn dol op dieren en willen heel graag een eigen huisdier

De meeste jonge kinderen zijn dol op dieren en willen heel graag een eigen huisdier Marlies Huijzer verzorging wat wil jouw dier? De meeste jonge kinderen zijn dol op dieren en willen heel graag een eigen huisdier om te vertroetelen. Ze denken niet zo na over wat een dier zelf leuk vindt

Nadere informatie

MUSEUMLES IN HET VAN ABBEMUSEUM Groep 5 en 6

MUSEUMLES IN HET VAN ABBEMUSEUM Groep 5 en 6 MUSEUMLES IN HET VAN ABBEMUSEUM Groep 5 en 6 Inleiding De museumles is onderdeel van een lessenreeks met receptieve, reflectieve en actieve onderdelen: - 2 voorbereidende lessen op school door eigen leerkracht

Nadere informatie

Docentenhandleiding Educatieprogramma. Kijk je rijk. Primair Onderwijs groep 5 en 6

Docentenhandleiding Educatieprogramma. Kijk je rijk. Primair Onderwijs groep 5 en 6 Docentenhandleiding Educatieprogramma Kijk je rijk Primair Onderwijs groep 5 en 6 Inhoud Het Dordrechts Museum p.3 Algemene doelstelling programma p.3 Aansluiting bij kerndoelen p.3 Programma Kijk je rijk

Nadere informatie

Het kinderprotocol. Inhoud: 1. Inleiding; het kinderprotocol 2. Goed gedrag kun je leren 3. De schoolregels 4. Pesten/ gepest worden 5.

Het kinderprotocol. Inhoud: 1. Inleiding; het kinderprotocol 2. Goed gedrag kun je leren 3. De schoolregels 4. Pesten/ gepest worden 5. Het kinderprotocol Inhoud: 1. Inleiding; het kinderprotocol 2. Goed gedrag kun je leren 3. De schoolregels 4. Pesten/ gepest worden 5. Slot 1. Het kinderprotocol: Op de Flamingoschool vinden we het erg

Nadere informatie

Ik-Wijzer Ik ben wie ik ben

Ik-Wijzer Ik ben wie ik ben Ik ben wie ik ben Naam: Johan Vosbergen Inhoudsopgave Inleiding... 3 De uitslag van Johan Vosbergen... 7 Toelichting aandachtspunten en leerdoelen... 8 Tot slot... 9 Pagina 2 van 9 Inleiding Hallo Johan,

Nadere informatie

612671 Speelkaarten.indd 1 12-06-2006 16:14:06

612671 Speelkaarten.indd 1 12-06-2006 16:14:06 NEDERLANDS > Mondeling taalonderwijs De leerlingen leren informatie te verwerven uit gesproken taal. Ze leren tevens die informatie, mondeling of schriftelijk, gestructureerd weer te geven. 1 612671 Speelkaarten.indd

Nadere informatie

Een overtuigende tekst schrijven

Een overtuigende tekst schrijven Een overtuigende tekst schrijven Taalhandeling: Betogen Betogen ervaarles Schrijftaak: Je mening geven over een andere manier van herdenken op school instructieles oefenlesles Lesdoel: Leerlingen kennen

Nadere informatie

PROJECTBESCHRIJVING SCHATTIG SPELEN

PROJECTBESCHRIJVING SCHATTIG SPELEN PROJECTBESCHRIJVING SCHATTIG SPELEN Leerlijn Cultureel Erfgoed Thema Identiteit Groep 1 en 2 Maart 2016 Cultuuronderwijs op zijn Haags Leerlijn Cultureel Erfgoed Thema Identiteit Groep 1 en 2 Maart 2016

Nadere informatie

FEESTDAGEN SCHOOL OPDRACHT. Sjabbatklok Vervaardiger: onbekend Materiaal: hout, papier Jaartal: 1930

FEESTDAGEN SCHOOL OPDRACHT. Sjabbatklok Vervaardiger: onbekend Materiaal: hout, papier Jaartal: 1930 b WAT GA JE DOEN? Binnenkort geef je samen met een klasgenoot een presentatie in het. Het onderwerp van je presentatie is: ONDERWERP: SCHOOL OPDRACHT n e g a d t s Fee Sjabbatklok Vervaardiger: onbekend

Nadere informatie

De leerlingen leren omgaan met gevoelens van zichzelf en anderen, met name gevoelens die horen bij hun leeftijd.

De leerlingen leren omgaan met gevoelens van zichzelf en anderen, met name gevoelens die horen bij hun leeftijd. Les 24 Ik hou van.. Doel blok 4: De leerlingen leren omgaan met gevoelens van zichzelf en anderen, met name gevoelens die horen bij hun leeftijd. Leskern: De leerlingen onderzoeken het begrip houden van

Nadere informatie

Educatieve programma s Voortgezet onderwijs 2015-2016

Educatieve programma s Voortgezet onderwijs 2015-2016 Educatieve programma s Voortgezet onderwijs 2015-2016 1 Beste docent, Kom met je klas naar het Joods Cultureel Kwartier. Maak kennis met het joodse leven, de geschiedenis en de traditie in het Joods Historisch

Nadere informatie

Tuin van Heden 5 en 6 Werken met kunst in de paasperiode. Kernles 1: Kunstenaar, wat vertel je mij?

Tuin van Heden 5 en 6 Werken met kunst in de paasperiode. Kernles 1: Kunstenaar, wat vertel je mij? Tuin van Heden 5 en 6 Werken met kunst in de paasperiode Opmerking vooraf: Voor de uitwerking van deze lessen hebben we doelen gehaald uit verschillende thema s van de betreffende graad. Na elk doel verwijzen

Nadere informatie

Ontwikkelingskansen voor ieder kind! Boodschappen. Kansen in kinderen. Boodschappen. voor ouders. Kansen in kinderen

Ontwikkelingskansen voor ieder kind! Boodschappen. Kansen in kinderen. Boodschappen. voor ouders. Kansen in kinderen Ontwikkelingskansen voor ieder kind! voor ouders Voorwoord doen met kinderen in de supermarkt is heel leuk. Je moet alleen geen haast hebben! In het thema staat de supermarkt en alles wat je daar kunt

Nadere informatie

Lessenserie over Taal & Respect. Klas 1 - VMBO

Lessenserie over Taal & Respect. Klas 1 - VMBO Lessenserie over Taal & Respect Klas 1 - VMBO Hallo, In deze lessenserie ga je samen met je klasgenoten en je docent nadenken over de effecten van grof taalgebruik en het respectvol omgaan met de ander.

Nadere informatie

Handleiding bij de digitale les voor de Nederlandse Kinderjury 2012

Handleiding bij de digitale les voor de Nederlandse Kinderjury 2012 Handleiding bij de digitale les voor de Nederlandse Kinderjury 2012 Ieder jaar stemmen duizenden basisschoolleerlingen op hun favoriete boeken van het afgelopen jaar. Om zo veel mogelijk kinderen enthousiast

Nadere informatie

Theorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over,

Theorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over, 3F Wat is vriendschap? 1 Iedereen heeft vrienden, iedereen vindt het hebben van vrienden van groot belang. Maar als we proberen uit te leggen wat vriendschap precies is staan we al snel met de mond vol

Nadere informatie

Bijeenkomst over geloofsopvoeding Communiceren met je puber Deze bijeenkomst sluit aan bij Moments, magazine voor ouders van jongeren van 12-18 jaar

Bijeenkomst over geloofsopvoeding Communiceren met je puber Deze bijeenkomst sluit aan bij Moments, magazine voor ouders van jongeren van 12-18 jaar DOELSTELLINGEN Ouders zijn zich ervan bewust dat je altijd en overal communiceert Ouders wisselen ervaringen met elkaar uit over hoe de communicatie met hun pubers verloopt Ouders verwerven meer inzicht

Nadere informatie

Lesbrief thema: Identiteit

Lesbrief thema: Identiteit Lesbrief na Loser! Lesbrief thema: Identiteit Deze lesbrief is onderdeel van het na programma van de voorstelling Loser! van Theaterhart. Deze begeleidende brief is voor het thema: identiteit en hoort

Nadere informatie

Dag van Respect & PABO. DOE MEE met de Dag van Respect 8 November 2012

Dag van Respect & PABO. DOE MEE met de Dag van Respect 8 November 2012 Dag van Respect & PABO DOE MEE met de Dag van Respect 8 November 2012 Beste Pabo-studenten, Elk jaar ontwikkelt Stichting Dag van Respect nieuw lesmateriaal over respect. Respect voor jezelf, Respect voor

Nadere informatie

Groep 8 Verdiepingsles: Lagerhuis (dubbele les) Groep 8 Verdiepingsles: Lagerhuis voorbereiding. Leerkrachtinformatie

Groep 8 Verdiepingsles: Lagerhuis (dubbele les) Groep 8 Verdiepingsles: Lagerhuis voorbereiding. Leerkrachtinformatie Leerkrachtinformatie (dubbele les) Lesduur: 2 x 50 minuten (klassikaal) Introductie van de activiteit 1. Deze klassikale les bestaat uit twee delen: Voorbereiding Uitvoering voorbereiding Lesduur: 50 minuten

Nadere informatie

Training. Vergaderen

Training. Vergaderen Training Vergaderen Halide Temel 1-5-2014 Inhoudsopgave Inleiding 3 Doelen 4 Deelnemers 4 Werkvormen 4 Programma 4 Voorstellen & introductie 5 Opdracht Luciferspel 6 Theorie 7 Opdracht - Vergaderen 12

Nadere informatie

Discussiëren Kun Je Leren:

Discussiëren Kun Je Leren: Chantal Deken Discussiëren Kun Je Leren: discussielessen voor groep 3 t/m 8; sluit aan bij referentieniveaus Mondelinge taal; versterkt 21 e -eeuwvaardigheden als communiceren en samenwerken; compleet

Nadere informatie

Films kijken op internet: verboden of niet?

Films kijken op internet: verboden of niet? Les over auteursrecht tekst niveau A Films kijken op internet: verboden of niet? Veel mensen kijken graag naar films. Jij ook? Als je zin hebt om een film te zien, kun je natuurlijk naar de bioscoop gaan.

Nadere informatie

*Ook met het programma Paint van Windows kunnen foto s bewerkt worden

*Ook met het programma Paint van Windows kunnen foto s bewerkt worden Lesbrief Online pesten Leerjaar 1-Profiel1,2,3 Tijd: 50 55 minuten Voorbereiding: op http://mediawijsheid.nl/onlinepesten staan allerlei filmpjes, informatie en artikelen over online pesten, bruikbaar

Nadere informatie

Les 17 Zo zeg je dat (niet)

Les 17 Zo zeg je dat (niet) Blok 3 We hebben oor voor elkaar les 17 Les 17 Zo zeg je dat (niet) Doel blok 3: Leskern: Woordenschat: Materialen: Leerlingen leren belangrijke communicatieve vaardigheden, zoals verplaatsen in het gezichtspunt

Nadere informatie

Handleiding leerkrachten. Eigen strip maken. Kerndoelen: Taal en ict 1x per week 4 tot 5 weken

Handleiding leerkrachten. Eigen strip maken. Kerndoelen: Taal en ict 1x per week 4 tot 5 weken Handleiding leerkrachten Eigen strip maken Doelgroep: Vak: Duur: Midden/bovenbouw Taal en ict 1x per week 4 tot 5 weken Inhoud: Het project wordt uitgevoerd tijdens de taallessen die ingeroosterd zijn.

Nadere informatie

Kasteel Ammersoyen ligt in Ammerzoden en is 700 jaar oud! Het is een van de best bewaarde middeleeuwse kastelen in Nederland.

Kasteel Ammersoyen ligt in Ammerzoden en is 700 jaar oud! Het is een van de best bewaarde middeleeuwse kastelen in Nederland. Kasteel Ammersoyen Kasteel Ammersoyen ligt in Ammerzoden en is 700 jaar oud! Het is een van de best bewaarde middeleeuwse kastelen in Nederland. Het kasteel werd gebouwd door de familie van Herlaer om

Nadere informatie

Praten over boeken in de klas Het vragenspel van Aidan Chambers

Praten over boeken in de klas Het vragenspel van Aidan Chambers Praten over boeken in de klas Het vragenspel van idan hambers We weten pas wat we denken als we het onszelf horen zeggen. (idan hambers). Elk individu, kind en volwassene, beleeft een tekst op geheel eigen

Nadere informatie

STOOM, MACHINES EN ARBEIDERS

STOOM, MACHINES EN ARBEIDERS ERFGOEDEDUCATIE Het zinvol beleven van het erfgoed is een centraal begrip in de didactiek voor erfgoededucatie. Het werken met het erfgoed wordt gestuurd door het stellen van betekenisvolle vragen. De

Nadere informatie

Boer zoekt hulp NME-les voor groep 3 en 4

Boer zoekt hulp NME-les voor groep 3 en 4 Boer zoekt hulp NME-les voor groep 3 en 4 Handleiding leerkracht H Inleiding Vooraf: Op school hebben de leerlingen al nagedacht over hoe het zou zijn op de kinderboerderij. Wat zou een boer allemaal moeten

Nadere informatie

Vincent-stripverhaal MAKEN VOELEN SAMENWERKEN KIJKEN. Expertisecentrum Kunsttheorie Primair Onderwijs www.expertisecentrum-kunsttheorie-po.

Vincent-stripverhaal MAKEN VOELEN SAMENWERKEN KIJKEN. Expertisecentrum Kunsttheorie Primair Onderwijs www.expertisecentrum-kunsttheorie-po. Vincent-stripverhaal Expertisecentrum Kunsttheorie Primair Onderwijs Vincent-stripverhaal Een opdracht voor groep 5 of 6 gericht op inleven en maken. Leerlingen maken samen een stripverhaal, gebaseerd

Nadere informatie

Lesbrief Letterpret Schrijfwedstrijd Auteur: Karen Jong (Jongleert)

Lesbrief Letterpret Schrijfwedstrijd Auteur: Karen Jong (Jongleert) Lesbrief Letterpret Schrijfwedstrijd Auteur: Karen Jong (Jongleert) Titel: Letterpret Schrijfwedstrijd Beschrijving: In dit filmpje daagt kinderboekenauteur en Schoolschrijver Janneke Schotveld leerlingen

Nadere informatie

Deze handreiking is van:

Deze handreiking is van: 9 lessen over het volgen van Jezus Deze handreiking is van: Deze lessen zijn geschreven Beryl Voorhoeve en opgemaakt door Judith Maarsen. Ten behoeve van de kinderstudiegroepen voor de bovenbouw Gebruikte

Nadere informatie

Museum voor Kleine Kunsten. Docentenhandleiding

Museum voor Kleine Kunsten. Docentenhandleiding Museum voor Kleine Kunsten Docentenhandleiding Museum voor Kleine Kunsten In deze handleiding vindt u informatie over het project Museum voor Kleine Kunsten. Dit project bestaat uit de volgende onderdelen;

Nadere informatie

& het ROC Een programma over beeldvorming

& het ROC Een programma over beeldvorming & het ROC Een programma over beeldvorming Informatie voor docenten van het ROCvA Educatie JHM 1 februari 2011 Inhoud Korte omschrijving en praktische informatie 3 Gastles - opzet 5 Museumbezoek - informatie

Nadere informatie

Kinderboekenweekprogramma. Wie ben jij & wie ben ik? Docentenhandleiding

Kinderboekenweekprogramma. Wie ben jij & wie ben ik? Docentenhandleiding Kinderboekenweekprogramma Docentenhandleiding Wie Groep ben jij & 6 wie t/m ben ik? 8 1 Utrecht, 2016 Beste docent, Wat leuk dat u met uw groep binnenkort naar Museum Catharijneconvent komt om deel te

Nadere informatie

Je eigen nieuwjaarsbrief

Je eigen nieuwjaarsbrief Je eigen nieuwjaarsbrief Doelgroep Eerste, tweede, derde graad Aard van de activiteit De leerlingen schrijven zelf een nieuwjaarsbrief voor hun ouders. Vooraf Verzamel allerhande nieuwjaarsbrieven: tekstjes

Nadere informatie

Nationaal Gevangenismuseum Gevangen in beeld

Nationaal Gevangenismuseum Gevangen in beeld Nationaal Gevangenismuseum Gevangen in beeld Groep 8 Les 1. Boeven in beeld Les 1. Boeven in beeld Nationaal Gevangenismuseum Groep 8 120 minuten Samenvatting van de les De les begint met een klassikaal

Nadere informatie

;k;lk. ALGEMENE HANDLEIDING NieuwsMakers lespakket (beknopte versie) 1. INLEIDING

;k;lk. ALGEMENE HANDLEIDING NieuwsMakers lespakket (beknopte versie) 1. INLEIDING ALGEMENE HANDLEIDING NieuwsMakers lespakket (beknopte versie) 1. INLEIDING NieuwsMakers NieuwsMakers is een lespakket voor de groepen 7 en 8 van het basisonderwijs. Met behulp van het lespakket zullen

Nadere informatie

150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft!

150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft! 150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft! Scott de Jong http://www.positiefleren.nl - 1 - Je leest op dit moment versie 2.0 van het Ebook: 150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft.

Nadere informatie

Het gedicht Kampioen

Het gedicht Kampioen Het gedicht Kampioen Bibliografie: Robben, J. (2009). Zullen we een bos beginnen? Breda: De Geus. Thema: gekke talenten Korte inhoud: Gekke talenten zoals het maken van de lekkerste spaghettipindakaaskoffie,

Nadere informatie

Instructieboek Koken. Voor de Mpower-coach

Instructieboek Koken. Voor de Mpower-coach Instructieboek Koken Voor de Mpower-coach juni 2014 Mpower-coach Instructieboek Versie 1.2014 blz. 2 Inhoud: Inhoudsopgave blz. 3 Mpower-coach blz. 5 Thema koken : blz. 7 Module 0: Beginnen met koken blz.

Nadere informatie

Waar groeit mijn eten? handleiding afsluitende les

Waar groeit mijn eten? handleiding afsluitende les Waar groeit mijn eten? handleiding afsluitende les Uitgave: Amsterdams NME Centrum Waar groeit mijn eten? handleiding - afsluitende les Ontwikkeld in opdracht van Vereniging Boerenstadswens www.boerenstadswens.nl

Nadere informatie

Kasteel Ammersoyen ligt in Ammerzoden en is 700 jaar oud! Het is een van de best bewaarde middeleeuwse kastelen in Nederland.

Kasteel Ammersoyen ligt in Ammerzoden en is 700 jaar oud! Het is een van de best bewaarde middeleeuwse kastelen in Nederland. Kasteel Ammersoyen Kasteel Ammersoyen ligt in Ammerzoden en is 700 jaar oud! Het is een van de best bewaarde middeleeuwse kastelen in Nederland. Het kasteel werd gebouwd door de familie van Herlaer om

Nadere informatie

Instructie voor leerlingen.. 5. Gebruik van de lesbrieven. 6. Lesbrief: Wat wil je zijn en worden.. 7. Wat wil je zijn en worden.

Instructie voor leerlingen.. 5. Gebruik van de lesbrieven. 6. Lesbrief: Wat wil je zijn en worden.. 7. Wat wil je zijn en worden. VOORBEELD DE KLAS ALS TEAM (LEERLINGENBOEK) INHOUDSOPGAVE Instructie voor leerlingen.. 5 Gebruik van de lesbrieven. 6 Lesbrief: Wat wil je zijn en worden.. 7 Wat wil je zijn en worden. 11 Wat wil je zijn

Nadere informatie