Visie op gebruik van vrijheidsbeperkende maatregelen in bed

Transcriptie

1 Visie op gebruik van vrijheidsbeperkende maatregelen in bed In O.C. Engelbewaarder kan het noodzakelijk zijn om vrijheidsbeperkende maatregelen in bed te gebruiken. Fixeren is, met of zonder toestemming van de betrokken persoon, maatregelen toepassen die de individuele bewegingsvrijheid van de persoon beperken. Deze vrijheidsbeperking moet op een menswaardige manier met respect voor de persoon en zijn gedrag gebeuren. Ook hier wordt er uitgegaan zorg op maat. Het gebruik maken van om het even welke vorm van vrijheidsbeperkende maatregelen kan enkel en alleen wanneer het gedrag van de persoon risico s inhoudt voor zijn eigen fysieke integriteit en/of de fysieke integriteit van de medebewoners en/of de medewerkers en/of materiaal. Geen enkele andere dan deze oorzaken kunnen aanleiding geven tot het beperken van de vrijheid. Het beperken van de vrijheid van iemand is een zeer ingrijpend gebeuren en moet als dusdanig benaderd worden. De keuze voor fixatie kan dus nooit lichtzinnig gebeuren. Om een correcte en dus menswaardige fixatie te garanderen, is het belangrijk dat alle medewerkers op dezelfde deskundige manier handelen. Wij verwachten dat elke medewerker de leidraad voor een correct gebruik van vrijheidsbeperkende maatregelen in bed kent en volgt *. We vertrekken vanuit het aandachtspunt dat een driepuntsfixatie het meest comfortabel is voor de persoon en ook de meest veilige manier van fixeren is. Het uitgangspunt bij het aanbrengen van fixatie is minimale fixatie met een maximale bewegingsvrijheid. De afspraken binnen O.C. Engelbewaarder zijn op deze algemene richtlijnen gebaseerd en zijn terug te vinden in de fixatieleidraad. Eens fixatie is opgestart, is het noodzakelijk dat we dit kritisch blijven bekijken. De orthoagoog en de fixatieverantwoordelijke van de leefgroep volgen het gebruik van fixatie op en sturen bij waar nodig. Afspraken omtrent fixatie worden duidelijk genoteerd in het individueel zorgplan en besproken in het multidisciplinair team. We garanderen dat dit minimum driejaarlijks geëvalueerd wordt samen met ouders / wettelijk vertegenwoordiger, tijdens de bewonersbespreking. * Naast fixatie in bed zijn er ook andere vorming van vrijheidsbeperkende maatregelen. Een visietekst en leidraad hieromtrent zullen later uitgewerkt worden. Versie januari

2 Leidraad voor correct gebruik van vrijheidsbeperkende maatregelen in bed Met deze leidraad willen we een bijkomende ondersteuning bieden aan begeleiders die binnen hun werkopdracht in O.C. Engelbewaarder gebruik maken van fixatie. Door het ontbreken van een algemene regelgeving in Vlaanderen omtrent fixeren, pogen we met deze leidraad een aantal richtlijnen aan te reiken om het fixeren voor de betrokken bewoner zo comfortabel en veilig mogelijk te maken. Dit met de nodige veiligheidsgaranties voor zowel de bewoner als voor de begeleider die de fixatie uitvoert. We vertrekken vanuit het uitgangspunt dat een driepuntsfixatie het meest comfortabel is voor de persoon en ook de meest veilige manier van fixeren is. Het uitgangspunt bij het aanbrengen van fixatie is minimale fixatie met een maximale bewegingsvrijheid. De afspraken binnen O.C. Engelbewaarder zijn op deze algemene richtlijnen gebaseerd. Voor het opstellen van deze leidraad gingen we ten rade bij Dhr. Jeroen Cottenie. Dhr. Jeroen Cottenie, werkzaam binnen het psychiatrisch centrum Caritas te Melle, werkte reeds met verschillende voorzieningen uit onze sector een proto.c.ol in verband met vrijheidsbeperkende maatregelen uit. De richtlijnen opgenomen in deze leidraad stemmen overeen met de richtlijnen uit gelijkaardige voorzieningen als O.C. Engelbewaarder. Omdat een wettelijk kader ontbreekt, is samenwerking en afstemming met andere voorzieningen een must. Concreet gebeurt dit in het Overleg vrijheidsbeperkende maatregelen gecoördineerd vanuit het Steunpunt Expertise Netwerk (SEN vzw). Een medewerker van de orthoagogische dienst maakt deel uit van deze werkgroep. Ondanks het streven naar maximale veiligheid van de bewoner, zijn letsels of ongevallen nooit uit te sluiten. Indien de richtlijnen van dit proto.c.ol op een juiste manier gevolgd worden, beschouwen we dit als een ongeval en niet als een fout van de betrokken medewerker. 1. Algemene richtlijnen binnen O.C. Engelbewaarder Binnen O.C. Engelbewaarder volgen we de algemene richtlijnen die ook binnen andere gelijkaardige voorzieningen gebruikt worden. We gaan uit van een driepuntsfixatie (zie kader). Versie januari

3 UITGANGSPUNT: MINIMALE FIXATIE, MAXIMALE BEWEGINGSVRIJHEID Veilige fixatie = 3- of meerpuntsfixatie Minimumfixatie = 3- puntsfixatie 3 puntsfixatie = lendenriem en beide enkels centraal We streven een minimale fixatie en een maximale bewegingsvrijheid na. Dit alles met grote nadruk op de veiligheid. Bij het gebruik van een lendenriem is het noodzakelijk dat er steeds één vuist speling is. Op deze manier kan de persoon in de lendenriem zich ronddraaien zodat hij/zij kan slapen in de houding die hij/zij zelf wil. Om de veiligheid te garanderen zijn hierbij enkelriemen noodzakelijk. Op deze manier is de bewoner op drie punten gefixeerd wat zorgt voor maximale veiligheid, maximale bewegingsvrijheid en maximaal comfort. Van deze driepuntsfixatie kan niet afgeweken worden, tenzij omwille van medische redenen. Wanneer polsriem(en) noodzakelijk zijn, komt dit steeds bovenop deze driepuntsfixatie. 2. Procedure bij het bepalen van noodzakelijke fixatie De keuze voor gebruik van nachtfixatie wordt nooit lichtzinnig genomen. De reden tot gebruik van fixatiemateriaal en de wijze van fixatie wordt telkens besproken en bepaald in een multidisciplinair team en/of op een bewonersbespreking, dit indien mogelijk in samenspraak met de ouders / wettelijk vertegenwoordiger. We volgen hierbij onderstaande procedure. De afspraken (waarom fixatie, welke fixatie, wanneer fixeren, afspraken rond evaluatie, ) worden neergeschreven in het zorgplan van de bewoner **. Procedure bepaling noodzakelijk fixatie: Vooraleer we starten met nachtfixatie, dienen volgende vragen beantwoord te worden: 1. Waarom fixatie? Wat is de zorgvraag van de bewoner? 2. Wat willen we bereiken met deze fixatie? 3. Zijn er alternatieven? ** Conform de wet patiëntenrechten van 22 augustus Versie januari

4 Wanneer fixatie noodzakelijk is, dienen volgende vragen beantwoord te worden: 1. Wat is de voorkeurshouding van de bewoner bij het slapen? 2. Welke mogelijkheden van fixatie zijn het meest geschikt voor deze bewoner? 3. Is de fixatie veilig, comfortabel en is er maximale bewegingsvrijheid? Bij een evaluatie dienen volgende vragen beantwoord te worden: 1. Is deze fixatie nog noodzakelijk? Zijn er eventuele alternatieven? 2. Indien fixatie noodzakelijk blijft, zijn er eventuele aanpassingen nodig? Vooraleer we starten met fixatie in bed staan we uitgebreid stil bij de zorgvraag van de bewoner. Waarom zou fixatie voor deze bewoner noodzakelijk zijn? Wat willen we bereiken met deze fixatie? Zijn er mogelijke alternatieven? Voorbeelden of redenen tot fixatie kunnen zijn: bescherming t.o.v. zichzelf (bijv. zelfverwondend gedrag, pica ), bescherming van anderen (bijv. agressie ), medisch (bijv. genezing van wonden, houdingsfixatie ), veiligheid (bijv. uit bed vallen ) en andere (bijv. infrastructuurproblemen). Fixatie kan nooit gebruikt worden als strafmaatregel, om het veiligheidsgevoel van begeleiders te verhogen of om te belemmeren dat de bewoner zou rondwandelen of uit bed zou stappen, tenzij dit de fysieke integriteit van de bewoner (of andere bewoners) zou aantasten. Mogelijke alternatieven die gebruikt kunnen worden, zijn het sluiten van de kamerdeur, het gebruik van onrusthekkens, slaapzakken, Indien fixatie dan noodzakelijk blijkt, bekijken we eerst de slaaphouding van de bewoner. We proberen zoveel mogelijk de fixatie hieraan aan te passen. Bij de keuze van fixatie houden we rekening met de richtlijnen in verband met minimumfixatie. We streven naar fixatie die veilig en comfortabel is en die een maximale bewegingsvrijheid biedt aan de bewoner. Voor concrete richtlijnen rond correct gebruik van fixatiemateriaal verwijzen we naar punt 4. Na de opstart van fixatie wordt de fixatie op het eerstvolgende multidisciplinaire team geëvalueerd. Indien de fixatie voldoet aan de richtlijnen wordt dit tijdens de bewonersbespreking telkens opnieuw geëvalueerd. We bekijken of de fixatie nog steeds noodzakelijk is, of er eventuele alternatieven zijn en of er eventueel aanpassingen noodzakelijk zijn. Versie januari

5 We verwachten van begeleiders dat zij steeds kritisch blijven kijken naar de fixatie in bed en eventuele problemen of opmerkingen tijdig doorgeven aan de orthoagoog. In elke leefgroep streven we naar de aanwezigheid van een fixatieverantwoordelijke die hiervoor een opleiding heeft gevolgd. 3. Wie mag fixeren? Binnen onze werking mogen alle leefgroepbegeleiders, medewerkers van dagbesteding en de begeleiders van de nachtdienst de fixatie in bed aanbrengen. We kiezen er ook voor dat jobstudenten en stagiairs fixatie mogen aanbrengen. We verwachten van elk van deze medewerkers dat zij de richtlijnen uit deze leidraad kennen en naleven en dat zij op de hoogte zijn van de individuele afspraken van de bewoner zoals beschreven in het zorgplan. Om te garanderen dat we elke bewoner op de correcte, afgesproken wijze fixeren, werken we binnen O.C. Engelbewaarder met fixatieverantwoordelijken. In elke leefgroep waar fixatie gebruikt wordt, is één van de begeleiders fixatieverantwoordelijke. Zij hebben hiervoor de noodzakelijke opleiding gekregen. Deze fixatieverantwoordelijke heeft verschillende taken. Verhogen van deskundigheid van begeleiders: Het is de taak van de fixatieverantwoordelijke om elke nieuwe medewerker (binnen de eerste 6 weken) de nodige opleiding te geven omtrent de gebruikte fixaties in de eigen leefgroep, specifiek voor elke bewoner, en het correcte gebruik van het fixatiemateriaal. Verzamelen en signaleren van problemen aan de orthopedagoog met betrekking tot de veiligheid en het comfort van de bewoner bij het fixeren. Deze fixatieverantwoordelijke worden ondersteund door de orthoagogische dienst. Zij zijn er samen voor verantwoordelijk dat de richtlijnen uit deze leidraad op een correcte manier toegepast worden. 4. Correct gebruik van fixatiemateriaal Binnen onze werking volgen we enkele richtlijnen omtrent het correct gebruik van fixatiemateriaal. Zoals eerder vermeld vertrekken we vanuit een driepuntsfixatie als minimumfixatie. Hierbij is het gebruik van een lendenriem noodzakelijk. Deze lendenriem wordt steeds gebruikt in combinatie met twee enkelriemen. Versie januari

6 Vuistregel bij gebruik lendenriem We moeten er rekening mee houden dat we de bewegingsvrijheid van de bewoner niet meer dan noodzakelijk beperken. Zo moet een lendenriem niet hard aangesnoerd worden om veilig te zijn, moeten de enkels niet steeds aan de zijkant van het bed vastgemaakt worden,... Voldoende bewegingsvrijheid verhoogt het slaapcomfort en levert op die manier een bijdrage aan de kwaliteit van de slaap. Daarom passen we de vuistregel toe bij het gebruik van een lendenriem: één vuist speling. Dit zorgt ervoor dat de bewoner in zijn lendenriem kan draaien en zijn eigen slaapcomfort kan zoeken. Gebruik van onrusthekkens / zijriemen Indien nodig, maken we binnen O.C. Engelbewaarder gebruik van onrusthekkens. Wanneer een bewoner een lendenriem heeft, maar er geen onrusthekkens aanwezig zijn, moeten de zijriemen van de lendenriem altijd gebruikt worden. Om te voorkomen dat de bewoner uit bed kan vallen, moeten ofwel de onrusthekkens ofwel de zijriemen gebruikt worden. Gebruikte materialen Bij het fixeren kan enkel gebruik gemaakt worden van daartoe speciaal ontwikkeld of aangekocht materiaal. Op deze manier kunnen we het comfort en de veiligheid voor de bewoners garanderen. Het gebruikte materiaal in O.C. Engelbewaarder is van het merk RENOL. Lendenriemen, enkelriemen, polsriemen en verlengstukken behoren tot het basisaanbod van de voorziening. Ander noodzakelijk fixatiemateriaal wordt aangeko.c.ht via het zakgeld van de bewoner. Naargelang de zorgvraag van bepaalde bewoners is er soms nood aan speciaal aangepast fixatiemateriaal. Wanneer het nodige materiaal niet kan aangeko.c.ht worden, kunnen we opteren om materiaal zelf te ontwikkelen, zoals een fixatiepak of een slaapdeken. Dit zelfgemaakt materiaal moet voldoen aan dezelfde voorwaarden als het standaardmateriaal, met name veiligheid, comfort en maximale bewegingsvrijheid. Ook hier is regelmatige evaluatie noodzakelijk. Correct toepassen van materiaal Willen we het comfort en de veiligheid van de bewoner garanderen dan moeten we rekening houden met het materiaal en de doelstelling waarvoor het gemaakt werd. Zo zijn er lendengordels, polsbanden, enkelriemen, schoudergordels, verlengstukken Versie januari

7 en elk stuk heeft zijn eigen specifieke mogelijkheden en beperkingen. Zo zijn er verschillende maten polsbanden en is een polsband altijd korter dan een enkelriem, een enkelriem is alleen maar geschikt om enkelriemen aan vast te maken, Veilige fixatie is fixatie die niet loskomt. Een magneetslot kan maar een drietal riemen of lagen op hetzelfde moment samenhouden. Deze slotjes zijn ook onderhevig aan slijtage, onder andere veroorzaakt door het veelvuldige gebruik en het nat worden. Deze slotjes mogen niet meegegeven worden met de was. Indien een slot nat is, mag dit pas opnieuw gebruikt worden wanneer het slotje volledig droog is, ook binnenin. Water zorgt er immers voor dat de magneet niet goed meer functioneert. Regelmatige controle van deze slotjes is aangewezen. Nieuw materiaal wordt steeds eerst gewassen voordat we het gebruiken: het is stevig materiaal dat nog hard aanvoelt. Dit kan schaafwonden veroorzaken wanneer het in aanraking komt met de huid. We doen de fixatieriemen steeds boven de slaapkledij van de bewoners aan om schaafwonden te vermijden. Versie januari