Opdracht KCV De schilderijen over de bataafse opstand

Transcriptie

1 Opdracht KCV De schilderijen over de bataafse opstand Opdracht door een scholier 3170 woorden 28 april ,7 69 keer beoordeeld Vak KCV OPDRACHT 30: De schilderijen over de Bataafse opstand Het Onderzoek: Hoe en waarom een beschrijving van de Romeinse geschiedschrijver Tacitus model heeft gestaan voor een viertal schilderijen in de vlakken in de hoeken van de galerijen. 1) De opdracht gaat over het artikel van Verhoeven op blz Het artikel is geïllustreerd met schilderijen van Otto van Veen, die in 1613 de opdracht kreeg de Bataafse opstand in twaalf schilderijen uit te beelden. a) In de opdracht staat dat we de schilderijen A422, A423, A427 en A432 een titel moeten geven. Deze konden wij echter niet vinden en gingen naar Dhr. Ter Beek. Hij vertelde ons dat het ging om de afbeeldingen van pagina Dus gaan we nu deze afbeeldingen een titel geven. Afb. blz. 117: Een plechtig feestmaal of een voorwendsel? Wat er gebeurt op de afbeelding: Civilis riep de voornaamste hoofden en de meest vastberaden leden van zijn stam bijeen in een heilig bos, onder het voorwendsel een plechtige feestmaal te geven. De man die staat is Civilis. Hier in het bos zette hij uiteen waarom de kansen voor een opstand op dat ogenblik gunstig waren. Hij kon hen alleen overtuigen en allen verbonden zich, vervolgens bij de barbaren heersende gebruiken onder het uitspreken van allerlei vervloekingen tot broederschap. Wij vonden dat deze titel goed bij het schilderij past. Het geeft toch een samenvatting van dit onderdeel van het verhaal, maar toch verraad de titel niet het hele schilderij. Daarom vinden wij deze titel zo toepasselijk. Afb. blz. 118: Brinno, een oorlogsleider op onze schouders Wat er gebeurt op de afbeelding: Het was een tijd van oorlog en de Cananefaten zochten een leider. Dit werd Brinno. Op dit schilderij staat Brinno op een schild geplaatst, naar een oud gebruik, dat de mannen op Pagina 1 van 7

2 hun schouders tilden, en op die wijze werd hij tot hun aanvoerder gekozen. Met een oorlogsleider op onze schouders bedoelen wij Brinno, die gekozen werd doordat hij op de schouders werd gedragen en de titel spreekt dus namens de Cananefaten ( onze leider ) Afb. blz. 119 Een krijgsgevangene als schietschijf. Wat er gebeurt op de afbeelding: Op deze afbeelding het zoontje van Civilis staat (het kleine jongetje in het midden) die van zijn vader een aantal krijgsgevangenen heeft gekregen als schietschijf voor zijn pijlen en werpspiesen. Wij vinden dat de titel moet vertellen wat er op het schilderij staat, dus daarom hebben we gekozen voor deze titel. Afb. blz. 120: De Romeinen ter strijde Wij hebben voor deze titel gekozen, omdat wij dachten dat er Romeinen op het schilderij staan. Dit kon je zien aan het baret met de zwierige pluim, die vele soldaten dragen. Verder zijn de soldaten voorzien van schilden en een soort zwaarden. En omdat de soldaten rennen, denken wij dat ze gaan aanvallen. Dus vandaar de naam die wij hebben gekozen Afb. blz. 121: Een brug naar de vrede Wat er gebeurt op de afbeelding: op deze afb. staat de gebeurtenis getekend van oktober 870. Hier vind een samenkomst plaats tussen Cerialis en Civilis, waarbij elk van hem op het uiteinde stond van een afgebroken brug over de Nabalia, een rivier waarvan de ligging onbekend is. We hebben voor deze titel gekozen omdat er een brug op het schilderij staat en omdat er vrede wordt gekozen b) Opvallend in Verhoevens weergave van de Romeinen en Germanen zijn afgebeeld met kledij uit zijn eigen tijd. De kleren die de Romeinen hier dragen droegen de Romeinen in de tijd van Van Veen, niet in de tijd van de klassiek oudheid. De kledij van de Germanen klopt ook niet. Deze staan ook afgebeeld met kledij uit de tijd van Van Veen De kledij lijkt natuurlijk wel een beetje op de klassieke oudheid, maar nog veel te veel op die van Van Veen s eigen tijd. Gewoon, omdat men niet wist hoe ze er toen uitzagen. 2) In deze opdracht gaan we de Afbeeldingen 5.49, 5.50 en 5.52 vergelijken met de schilderijen van Van Veen met de overeenkomstige onderwerpen. En dan geven we onze voorkeur aan een van beiden schilderijen. We gaan afb van Jurgen Ovens met afb. A422 op blz. 117 van Otto van Veen vergelijken: Bij de afbeelding van Jurgen Ovens kun je goed zien dat het nacht is. Door de donkere omgeving bijvoorbeeld, maar ook door de maan die te zien is. Dit klopt met het historieverhaal. Bij de afbeelding van Van Veen is het niet zo duidelijk te zien dat het nacht is. Je kunt bij de afb. van Van Veen zien dat het Pagina 2 van 7

3 nacht is door de fakkels die er staan. Verder wordt door Jurgen Ovens erg het heldenimago van Civilis afgebeeld. De spieren in zijn armen zijn bijvoorbeeld duidelijk te zien. Civilis heeft nog maar een oog. Dit verbergt Ovens door Civilis zijdelinks af te beelden. Van Veen heeft Civilis ook zijdelinks afgebeeld. Hier heeft de schilder de hoofdpersoon niet als een held afgebeeld. Hij wordt afgebeeld als iemand die gewoon het woord heeft genomen. Het lijkt of niet iedereen naar hem luistert; de twee personen voorin zitten met elkaar te praten en niet iedereen kijkt ook naar Civilis. Dit valt ook op te merken bij het schilderij van Ovens. Verder is het bij Ovens niet echt duidelijk dat men aan een tafel zit. Het is hier veel te donker voor. Wij weten dit, omdat wij het verhaal kennen, maar zou je dit niet kennen, dan zou je hier waarschijnlijk niet achter zijn gekomen. Van Veen heeft de tafel juist wel heel duidelijk afgebeeld. Een luxe opgedekte tafel, met mooie spullen erop. Hiermee wordt een sfeer geschept in het schilderij. Dit vinden wij heel mooi aan dit schilderij. De afb. van Ovens is het donkere het punt wat opvalt aan het schilderij en de invalshoek van het licht van de linkerkant. bij de afbeelding van Van Veen is het feestmaal (de tafel) het opvallende punt, en dit is ook het belangrijkste punt van het verhaal. Onze voorkeur gaat uit naar het schilderij van Van Veen, omdat hier veel duidelijker is te zien dat het om een feestmaal gaat, en omdat je echt een lange tijd naar dit schilderij blijft kijken en steeds nieuwe dingen ziet. Bij het schilderij van Ovens is kijk je wel even, maar je zicht wordt verhinderd door het donker, en dus stop je met kijken. het schilderij van Van Veen houdt dus langer je aandacht vast. We gaan afb van Jan Lievens met de afbeelding van Otto van Veen op blz. 118: Op de afbeelding van Jan Lievens is Brinno afgebeeld als een ware held. Dit was de mode van de tijd waarin het stadhuis van Amsterdam gebouwd werd. Brinno ziet er op de afb. van Van Veen niet zo heldhaftig uit. Ook lijken de Cananefaten op de afb. van Lievens veel trotser op hun nieuwe leider, dan de soldaten op de afbeelding van Van Veen. De aanhang onder de Cananefaten lijkt bij de afb. van Van Veen massaler dan bij de afb. van Lievens. Dit komt doordat de afb. van Lievens tamelijk donker is. Bovendien lijken de Cananefaten op de afb. van Lievens een meer strijdlustig volk, met sterke mannen, en dat kun je niet zeggen bij de afb. van Van Veen. Door dit alles gaat onze voorkeur uit naar afb van Jan Lievens. We gaan afb van Jacob Jordaens vergelijken met de afb. op blz. 121 van Otto van Veen. Wij vinden de brug heel erg mooi aan de schildering van Van Veen, er kwam nu echt figuurlijk een brug tussen de Romeinen en de opstandelingen door de vrede. De brug is letterlijk opgenomen in het schilderij en dit vinden wij een heel goed idee van de schilder. Wel vinden wij, dat het niet echt duidelijk is bij de afb. van Van Veen dat het om vrede gaat, wij weten dat, omdat wij het verhaal kennen, maar zou je dit niet kennen, wist je niet waar het om ging. Dit is in tegenstelling tot de afb. van Jordeans, hier staat de Vrede letterlijk tussen beide in. Je moet natuurlijk wel wat kennis van de goden hebben, wil je weten dat dit Vrede is, met haar olijftakken in haar hand, maar je kunt dit ook al raden, wanneer je het verhaal en de godin niet kent. Pagina 3 van 7

4 Verder is het schilderij van Jordeans erg donker in vergelijking met de afb. van Van Veen. Dit vinden wij erg jammer, omdat je personen in het schilderij nu slecht kunt zien. Maar toch verkiezen wij de afb. van Jordaens boven die van Van Veen, omdat je bij de afbeelding van Jordaens duidelijk kunt zien, dat het om vrede gaat. 3) Deze opdracht gaat over afb Jordaens volgt Tacitus gedeeltelijk. Hij heeft ook elementen toegevoegd. In deze opdacht moeten wij Civilis, Cerialis en Vrede identificeren. a) Je kunt niet met zekerheid zeggen welke van de twee achterste figuren Civilis is en welke Cerialis is, omdat ze ongeveer gelijke kleding dragen. Wel is duidelijk natuurlijk dat het de twee figuren zijn op het podium, die het meest opvallen, met achter zich de Vrede met haar olijftakken in haar hand. Wel kun je argumenten geven waarom de ene Civilis is, en de ander Cerealis: Wat opvallend is, is dat er een van de twee hoger staat dan de ander. Is dit omdat Van Veen dit gewoon mooier vond of omdat hij een van de twee de voorkeur geeft? De voorkeur aan de Germanen bijvoorbeeld, omdat zij zo dapper vochten, of de voorkeur aan de Romeinen, omdat zij een wereldrijk hadden. Met dit argument kun je dus niet met zekerheid zeggen welke van de twee Civilis is, of welke Cerialis is. Wij denken dat de rechter persoon Cerialis is, omdat er aan zijn kant iemand staat met een baret en daarop een zwierige pluim, een kenmerk van de Romeinen uit die tijd(= de tijd van de schilder), en Cerialis was een Romein. b) De Vrede (met de olijftakken in haar hand) staat tussen Civilus en Cerialis in. Als een god tussen de twee. Omdat de Vrede hier staat, zegt het schilderij duidelijk dat er een vrede gesloten gaat worden tussen Civilus en Cerialis. Verder lijkt zij ook groter dan Civilis en Cerialis. Zij stijgt als het ware boven hen uit. Een macht boven de mensheid. Omdat zij in een wit doek is gekleed en de omgeving vrij donker is, valt zij ook het meeste op. En dat is ook de bedoeling van het schilderij; de vrede tussen Civilus en Cerialis weergeven. 4) Deze vragen gaan over het artikel van Fuchs. a) De Bataafse opstand in het 17e eeuwse Holland was populair, omdat men het associeerde met de strijd tegen de Spanjaarden. Dit de belangrijkste vergelijking tussen de politieke situatie van die tijd in Holland en die van omstreeks 69 v. Chr. Er zijn natuurlijk nog wel meer overeenkomsten, maar die zijn niet van belang voor de reden dat de Bataafse opstand zo populair was in het 17e eeuwse Holland. b) Rembrandt hield zich meer dan andere schilders in die tijd, bezig met historiestukken. Hij ging daarbij uit van de historische tekst van zijn onderwerp, wat ook niet gebruikelijk was. Rembrandt week af van de andere schilders in het opzicht dat hij niet voldeed aan het schoonheidsideaal; zijn weergave sloot namelijk niet volstrekt aan bij de classistische stijl. Pagina 4 van 7

5 c) Het schilderij van Rembrandt werd in de 17e eeuw afgewezen; het mocht niet in het stadhuis komen. Het stuk werd geweigerd omdat Rembrandt in zijn weergaven van het verhaal voorbij is gegaan aan het classisische schoonheidsideaal. Een ideaal van harmonie dat verkregen werd door juiste verhoudingen en dat ten grondslag lag aan de bouw en de decoratie van het stadhuis. Rembrandt schilderij viel namelijk uit de toon: zijn figuren waren te klein en ook zijn weergave van Civilis sloot niet aan bij het ideaalbeeld van een held. Deze was per definitie goed geproportioneerd, liefst naar een voorbeeld uit de klassieke Oudheid, en, wat in dit geval belangrijk is, de held moest ongeschonden zijn. Want hoewel Civilis verminkt was aan een oog, moest dit niet te zien zijn. Rembrandts schilderij werd dus geweigerd omdat het niet volstrekt aansloot bij de classistische stijl die in het stadhuis de boventoon voerden. d) Wij zijn het wel eens met de redenen van de afwijzing. Het schilderij van Rembrandt viel uit de toon, en dat kijkt niet mooi in zo n stadhuis, dat status moest uitstralen. Als er dan helden worden afgebeeld, die geschonden zijn, lijken ze niet meer zo sterk, niet meer zo heldhaftig, maar het tegenovergestelde was juist de bedoeling, omdat de Nederlanders zich identificeren met de held Civilis. Wij vinden dat het schilderij om deze redenen geweigerd mag worden. Rembrandt lijkt ons een best eigenwijze schilder. Iets anders schilderen dan wat gevraagd wordt. Het lijkt ons een persoon met een sterke mening en wil. Ja.. hij was anders dan de andere schilders. Wij vinden dat je het schilderij wel kunt weigeren voor in een stadhuis, gewoonweg omdat de bevolking het niet mooi vond, maar je mag het schilderij in zijn geheel niet weigeren, omdat iedereen zijn eigen visie mag laten zien, net zoals iedereen zijn eigen mening mag laten zien. 5) Deze opdracht gaat over afb a) Afb. 5.49: Als je zo naar het schilderij kijkt, kun je niet zien wat er op staat. Het is best onduidelijk. Uit de titel moet je vervolgens opmaken wat er op het schilderij staat. dit in tegenstelling met Van Veen, zijn schilderijen waren heel duidelijk. Wij zijn het wel eens met de keuze van dit onderwerp, alleen vinden wij wel, dat de schilder dit op een duidelijkere wijze had moeten uitwreken. Het schilderij is heel donker, waardoor je onduidelijk de gebeurtenis kunt zien. 5.50: het is natuurlijk een belangrijke gebeurtenis geweest, dat Brinno door de Cananefaten op het schild werd gehesen en als leider werd aangesteld, maar het is niet echt van belang in de strijd tegen de Romeinen. Hij was dan leider van de opstandelingen, maar dat hij verkozen werd, is niet zo belangrijk op zichzelf, omdat het gaat om de strijd met hem als leider, niet dat hij werd gekozen. De Cananefaten waren bovendien niet de enigen die vocht tegen de Romeinen en dat vinden wij ook een reden waarom de schilder beter een ander stuk van het verhaal had kunnen kiezen om uit te beelden. Wij denken dat de schilder bijv. een schilderij had kunnen maken van de Bataven aan de ene kant, die vochten tegen de Romeinen (met de baretten en de pluimen) aan de andere kant, want dat is eigenlijk kern van het verhaal over de Bataafse opstand. 5.51: Overval op het Romeinse legerkamp. Dit is wel een onderdeel van destrijd met de Romeinen, maar het lijkt niet het kernpunt van de opstand. Dus daarom leek het ons eerst dat dit schilderij niet echt van Pagina 5 van 7

6 belang is. Wij dachten aan een uitdaging voor de schilder om dit op doek weer te geven.. Maar na een tijdje kwamen wij tot de conclusie dat dit schilderij een diepere betekenis heeft: de Romeinen vochten terug tegen de Bataven. Zij wilden dus hun macht niet zomaar overgeven. Hoewel de Bataven dat echt graag wilden, anders deden ze ook geen overval op het legerkamp. Daarom vinden wij dat dit schilderij een goed onderwerp is. 5.52: dit is natuurlijk een er belangrijk onderdeel van de opstand: de vrede. Als je dit schilderij niet zou weergeven, vertellen de schilderijen een verhaal, maar kent het geen einde. Deze vrede, uitgelicht op dit schilderij, is zeker een goede keuze geweest van de schilderij. Dat het om een vrede gaat, is duidelijk te zien aan Vrede, de vrouw met een olijftakje in haar hand. En de twee personen die vrede sluiten zijn natuurlijk de leider van de Bataven (Civilis)en de leider van de Romeinen (Cerialis). Maar wij vinden wel dat het schilderij onduidelijk is uitgewerkt. Het schilderij van Van Veen laat veel duidelijker de brug die wordt gelegd tussen de Romeinen en de Bataven zien. Op de afbeelding van Jordaens geeft de vrede hen allebei een olijftakje, maar omdat dit schilderij zo donker is, kun je dit moeilijk zien. Verder staan de mensen vol aandacht te kijken, maar je kunt niet aan hun blik zien of ze nu blij zijn met de vrede of niet. Dit had de schilder ook anders moeten doen volgens ons. Hij had de mensen bijvoorbeeld kunnen laten juichen, zodat je kunt zien dat men blij is met de vrede b) De leider van de Bataafse opstand, Julius Civilis, komt voor op twee afbeeldingen. Afb. 5.49: hij is de man die met zijn vinger omhoog wijst. Op deze afbeelding staat Civilis, waar hij de voornaamste hoogden en de meest vastberaden leden van zijn stam bijeen riep in een heilig bos, onder het voorwendsel een plechtige feestmaal te geven. Hier in het bos zette hij uiteen waarom de kansen voor een opstand op dat ogenblik gunstig waren. Hij kon hen allen overtuigen en allen verbonden zich, vervolgens bij de barbaren heersende gebruiken onder het uitspreken van allerlei vervloekingen tot broederschap. Afb. 5.52: Ook op deze afbeelding komt Civilis voor. Hij is de leider van de Bataven. Hier op deze afbeelding sluit hij vrede met de Romeinse leider Cerialis. c) Julius Civilis werd gebruikt als een soort symbool. Deze man vocht met een aantal volkeren tegen de onderdrukking van de Romeinen. Hij was de grote leider. De Nederlanders waarderen zijn strijdlust en dapperheid. Julius Civilis vonden de Nederlanders een prachtman. Zij wilden identificeren, omdat zij strijden tegen het grote rijk van de Spanjaarden. Maar tegelijkertijd vond men de Romeinen ook prachtig. Dat is ook de reden waarom hij n iet vaker op de schilderijen voorkomt. De Romeinen werden ook erg gewaardeerd door de Nederlanders en kregen hoge aanzien. Daarom staat de leider van de vijanden, Julius Civilis, niet vaker afgebeeld op de schilderijen in Het Paleis of in de onderwerpskeuze van de schilderijen. Artikel van Fuchs (R.H. Fuchs en Mieke rijders, uit: Harmonie / Het nieuwe stadhuis van Amsterdam Pagina 6 van 7

7 Artikel van Verhoeven (Pim verhoeven uit: De Bataven en Cananefaten komen in opstand.) Schilderijen van Van Veen over de Bataafse opstand op blz117 t/m 121 Afb Jürgen Ovens, de samenzwering van Claudius Civilis in het Schakersbos Afb Jan Lievens, Brinnio op het schild geheven. Afb.5.51 Jacob Jordaens, Overval op het Romeinse legerkamp Afb Jacob Jordaens, de vrede tussen de Bataven en de Romeinen Bezoek aan paleis op de Dam De gids die ons rondleidde bij het Paleis op de Dam De leraar We vonden het leuk om aan ons werkstuk te werken, hoewel het veel tijd kostte. Het is leuk om je te verdiepen in de klassieke tijd en we houden allebei van kunst, dus deze opdracht was nog niet zo erg, als dat we in eerste instantie dachten. Sommige vragen waren best moeilijk te beantwoorden. Het leukste vonden we natuurlijk het bezoek aan het Paleis op de Dam. Een Gezellige busreis, een rondleiding in het Paleis op de Dam en dan winkelen in de hoofdstad van Nederland. Hoewel de rondleiding wel wat lang duurde en de gids was niet altijd even goed verstaanbaar was, was de het bezoek aan het Paleis op de Dam interessant. Het Paleis op de Dam heeft echt indruk op ons gemaakt. Een groot, mooi en vooral hoog gebouw dat status uitstraalt, maar toch best koud, de muren waren in sommige kamers erg donker, en alles is heel hoog. De gids vertelde ons dat er voor dit gebouw 70 huizen gesloopt waren, dat maakte echt een indruk op ons, 70 (!) huizen, dit gebouw moet dus wel héél erg groot zijn. De schilderijen vertelden een verhaal, en het leuke was, dat je dat verhaal ook kende. Wat wel een tegenvaller is zijn de mislukte foto s, Pagina 7 van 7