Vlaams Verbond van het

Transcriptie

1 Vlaams Verbond van het Katholiek Secundair Onderwijs LEERPLAN SECUNDAIR ONDERWIJS BOUWTECHNIEKEN TWEEDE GRAAD TSO LICAP BRUSSEL D/2001/0279/020 september 2001

2 VLAAMS VERBOND VAN HET KATHOLIEK SECUNDAIR ONDERWIJS LEERPLAN SECUNDAIR ONDERWIJS BOUWTECHNIEKEN TWEEDE GRAAD TSO 1 ste leerjaar 2 de leerjaar LICAP BRUSSEL D/2001/0279/020 september 2001

3 INHOUD 1 LESSENTABEL Basisvorming Optie Fundamenteel gedeelte Complementair gedeelte: maximum 3 uur INLEIDING 6 3 BEGINSITUATIE Instroom Beroepsdrempels 7 4 PROFIEL VAN DE STUDIERICHTING Hoofddoelstelling Vormingscomponenten en -clusters Bouwkundige tekeningen lezen en aanvullende uitvoeringstekeningen maken Inzichten op het vlak van bouwtechnische ontwerpaspecten in functie van de uitvoering Vaardigheden en kennis op het vlak van de bouwtechnische uitvoeringsaspecten Integratie van ICT Profiel van de leerling en attitudevorming Profilering ten opzichte van andere studierichtingen 11 5 VERTICALE SAMENHANG Logisch curriculum TSO studiegebied bouw (structuur 1999) Aansluiting op de leerplannen van de basisopties Visie op de nijverheidsgerichte basisopties Leerlingen werden geconfronteerd met verschillende werkvormen De productrealisatie (het werkstuk) staat centraal Voorbereiding op de derde graad TSO 14 6,, PEDAGOGISCH- DIDACTISCHE WENKEN Inleiding Omschrijving van het studieobject Clustering van leerplandoelstellingen en leerinhouden Van leerplan tot jaarplan Visie op technisch tekenen Geïntegreerde leerplandoelstellingen: praktijk, technisch tekenen en technologie Overschrijdende leerplandoelstellingen Wat aan de bouw voorafgaat Grond-, funderings- en rioleringswerkzaamheden Opgaand metselwerk en muuropeningen Eenvoudige overspanningen en ondersteuningen in gewapend beton Mechanica Overschrijdende leerplandoelstellingen en leerinhouden Kinematica Statica Elektriciteit en lab Bouw van de stof Elektrische stroom Elektrische stroomkring Wet van Faraday Spanning Wet van Ohm 46 D/2001/0279/020 3 Bouwtechnieken

4 6.4.7 Schakelen van verbruikers Energie, arbeid en vermogen in de elektriciteit Veiligheid in elektrische installaties Warmtewerking van elektriciteit Sinusvormige wisselstroom en -spanning Driefasenwisselstroom en -spanning Lichtschakelingen 50 7 EVALUATIE Inleiding Omschrijving van "evaluatie" Situering van evaluatie in het pedagogisch-didactisch proces Doel van evalueren Feedback geven Beoordeling Wat wordt geëvalueerd? Leerrendement Leerproces Evaluatieactiviteiten Voorbeelden van evaluatieactiviteiten Van informeel tot formeel Cijfermatige en/of verbale rapportering Evalueren van verschillende soorten doelstellingen Evalueren van cognitieve inhouden Evalueren van vaardigheden Evalueren van attitudes Evaluatieafspraken binnen het lerarenteam van de school 58 8 MINIMALE MATERIELE VEREISTEN Infrastructuur Omschrijving Richtlijnen Minimale materiële vereisten Praktijk Bouw Minimale materiële vereisten voor het vak Elektriciteit Minimale materiële vereisten voor het vak Mechanica 62 9 NUTTIGE ADRESSEN BIBLIOGRAFIE 65 D/2001/0279/020 4 Bouwtechnieken

5 1 LESSENTABEL Maximum: 36 uur (eventueel uit te breiden met inhaallessen) 1.1 Basisvorming 1ste lj 2de lj AV Godsdienst 2 2 AV Aardrijkskunde 1 1 AV Frans 2 2 AV Geschiedenis 1 1 AV Informatica 1 1 AV Lichamelijke opvoeding 2 2 AV Nederlands 4 4 AV Wiskunde Optie Fundamenteel gedeelte PV Praktijk Bouw (x) 8 8 TV Bouw 6 6 Technisch tekenen (x) 3 3 Technologie (x) 3 3 TV Bouw/Elektromechanica Mechanica (x) TV Elektriciteit/Elektromechanica Elektriciteit en lab (x) TV Toegepaste fysica 1 1 Het zijn de vakken uit het fundamenteel gedeelte die in dit leerplan werden opgenomen, met uitzondering van het vak Toegepaste fysica Complementair gedeelte: maximum 3 uur Te kiezen uit de vakken en/of de specialiteiten opgesomd in het Besluit van de Vlaamse regering van 5 juni 1989 tot vaststelling van de algemene vakken, de kunstvakken, de technische vakken en de praktische vakken, voor zover het vakken en specialiteiten betreft waarvoor het Besluit van de Vlaamse regering van 14 juni 1989, zoals gewijzigd, bekwaamheidsbewijzen vastlegt in de tweede graad. Wanneer in het complementair gedeelte één of meer vakken gekozen worden die ook voorkomen in de basisvorming of in het fundamenteel gedeelte, dan vervallen deze vakken niet in de basisvorming, noch in het fundamenteel gedeelte. We adviseren om uit het complementair gedeelte 1 uur TV Technisch tekenen op te nemen. 1 Omwille van pedagogische redenen opteren we voor een verdeling Elektriciteit (2 0) en Mechanica (0 2). Daar het hier een graadleerplan betreft wordt (1 1), voor beide vakken, ook toegelaten. (x) Deze vakken werden in dit leerplan opgenomen. D/2001/0279/020 5 Bouwtechnieken

6 2 INLEIDING Dit leerplan werd herwerkt mede omwille van de volgende impulsen: het leerplan vertrekt uit doelstellingen die gerealiseerd worden via relevante leerinhouden; door de wijze van formuleren geven de leerplandoelstellingen het verwachte niveau zo duidelijk mogelijk aan, zodat complexe en moeilijk hanteerbare taxonomieën worden vermeden; actualisering: nieuwe technieken, technologieën, begrippen, enz.; de vakoverschrijdende eindtermen; aandacht voor preventie en milieu; de verticale samenhang: structuur 1999; duidelijke profilering van de studierichting ten opzichte van BSO Bouw en TSO Bouw- en houtkunde ; integratie van praktijk (PV), theoretisch-technische kennis en technisch tekenen (TV); pedagogisch-didactische aanpak volgens het technologisch proces; verdere integratie en implementatie van ICT; de gewijzigde leerinhouden en leerplandoelstellingen van TV Toegepaste fysica ; D/2001/0279/020 6 Bouwtechnieken

7 3 BEGINSITUATIE 3.1 Instroom De logische instroom komt uit de basisoptie Bouw- en houttechnieken. Er is eveneens instroom, meestal via oriëntatie, vanuit andere basisopties. Alle leerlingen hebben in de eerste graad in het vak Technologische opvoeding kennisgemaakt met het thema 'wonen', waar de woonfunctie tegenover de cultuuropvatting, het klimaat en het reliëf werd geplaatst. Constructieve inzichten kwamen hierbij zeer beperkt aan bod. 3.2 Beroepsdrempels Beroepsdrempels geven een opsomming van mogelijke lichamelijke of andere factoren die de uitoefening van het beroep kunnen bemoeilijken. Het is belangrijk dat met deze factoren rekening wordt gehouden, enerzijds omdat ze invloed hebben op de slaagkansen van de leerling en anderzijds omdat ze de uitoefening van het beroep bemoeilijken. Mogelijke beroepsdrempels zijn: lichamelijke letsels die de normale fysieke inspanning, die het beroep met zich meebrengt, beletten of bemoeilijken; handicaps die de normale motorische vaardigheden, noodzakelijk om het beroep uit te oefenen, bemoeilijken; gewricht- en rugaandoeningen; beperkt gezichtsvermogen; aandoeningen aan de luchtwegen; producteczeem; contacteczeem; allergieën; kleurenblindheid; hoogtevrees, in de mate dat ze het werken op stellingen bemoeilijkt of onmogelijk maakt. D/2001/0279/020 7 Bouwtechnieken

8 4 PROFIEL VAN DE STUDIERICHTING In deze studierichting (cyclus van 4 jaar) beoogt men een startkwalificatie als bouwploegbaas Hoofddoelstelling In deze studierichting beoogt men een beroepskwalificatie als bouwploegbaas 1, die de afgestudeerde ook in staat moet stellen tot vervolgonderwijs van het korte type, voornamelijk in de sector bouw. Deze studierichting biedt een technische en praktische vorming eigen aan de bouwnijverheid. Daar een bouwploegbaas tussenpersoon is tussen de ontwerper (architect, ingenieur) en de ploeg die het werk dient uit te voeren, ligt de klemtoon op het herkennen, toelichten en verwerken van de ontwerpaspecten om te komen tot praktische realisaties. Na een derde graad Bouwtechnieken zijn de leerlingen in staat om aan de hand van een tekening, beschrijving en meetstaat, een eenvoudig bouwwerk uit te voeren en/of richtlijnen te geven aan derden om het werk correct uit te voeren. Hun taak is dus zowel uitvoerend als leidinggevend. De opleiding laat toe om na ervaring op diverse werven, zelfstandig het beroep van aannemer voor ruwbouwwerken te kunnen uitoefenen. 1 Andere omschrijvingen die vaak gebruikt worden zijn: werfleider (kleine bouwwerken), conducteur voor bouwwerken van kleine omvang, adjunct-controleur. D/2001/0279/020 8 Bouwtechnieken

9 4.2 Vormingscomponenten en -clusters Bouwkundige tekeningen lezen en aanvullende uitvoeringstekeningen maken De voorstelling van materialen op een uitvoeringstekening herkennen, de uitvoeringstechnieken afleiden en toelichten. Aanvullende uitvoeringstekeningen, in isometrisch perspectief of tweedimensionaal, maken als communicatiemiddel tussen de ontwerper en de uitvoerder, zowel met behulp van schetsen en met CAD. Voorgestelde uitvoeringsvarianten en constructieoplossingen schetsmatig toelichten en in team een keuze maken Inzichten op het vlak van bouwtechnische ontwerpaspecten in functie van de uitvoering De eisen die de ontwerper (ingenieur, architect) stelt concretiseren naar de uitvoering toe. De functie en de vormgeving van de diverse onderdelen van bouwconstructies toelichten. Van een uit te voeren constructie de materiaalhoeveelheden bepalen en de materiaalkostprijs berekenen. De kostprijs van materialen opzoeken en met elkaar vergelijken. Van eenvoudige constructies de planning opstellen, opvolgen en bijsturen. Een geschikte keuze van materialen, gereedschappen en machines maken uit aangeboden mogelijkheden en dit in functie van de opdracht Vaardigheden en kennis op het vlak van de bouwtechnische uitvoeringsaspecten De uitvoering van constructieonderdelen voorbereiden, begeleiden en bijsturen. De eigen werkplek inrichten. Materialen volgens voorschriften aanmaken, verwerken en de kwaliteit controleren. De basisvaardigheden in verband met de volgende bouwtechnieken uitvoeren en toelichten: opgaand metselwerk, eenvoudige grondwerken, funderingen op staal, betonstaalvlechten, bekisten en betonneren van eenvoudige balken, kolommen en platen. Machines en gereedschappen correct gebruiken, onderhouden en opbergen. Hulpmiddelen gebruiken die de uitvoering vereenvoudigen. De nauwkeurigheid van het meet- en controlegereedschap herkennen/bepalen. Referentiepunten en -peilen vastleggen. De gebods- en verbodstekens in de werkplaats en op het bouwterrein naleven. De richtlijnen in verband met persoonlijke beschermingsmiddelen kennen en toepassen. De richtlijnen in verband met collectieve beschermingsmaatregelen kennen en toepassen. Factoren die het ergonomisch werken beïnvloeden kennen en er naar handelen. Til-, hef- en verplaatsingstechnieken correct toepassen. De aangegeven milieurichtlijnen toepassen. D/2001/0279/020 9 Bouwtechnieken

10 4.2.4 Integratie van ICT De mogelijkheden van Informatie- en Communicatietechnologie integreren en toepassen in functie van de beroepsactiviteiten. We verwijzen onder meer naar: tekstverwerking: documentatie aanvragen, technische informatie verzamelen en verwerken, enz.; rekenblad: berekenen van materiaalhoeveelheden, berekenen van materiaalkostprijs, plannen en opvolgen van de eigen werkzaamheden, Internet: opzoeken van informatie, downloaden van relevante bestanden, contacten leggen via ; CAD als hulpmiddel bij het maken van uitvoeringsdetails, aanpassen van plannen, enz., informatie (catalogie, produkteigenschappen, enz.) opzoeken op informatiedragers, 4.3 Profiel van de leerling en attitudevorming Het is belangrijk om attitudes bewust en expliciet op diverse momenten als doelstelling na te streven. Hieronder worden een aantal attitudes opgesomd die bijzondere aandacht verdienen tijdens de opleiding. Het ligt niet in de bedoeling om hier volledig te zijn, maar om een richtlijn te geven. Al deze attitudes terzelfder tijd nastreven is uiteraard onmogelijk. Het is daarom aangewezen om in functie van de opdracht telkens één of enkele attitudes expliciet te benadrukken. Attitudes die bijzondere aandacht verdienen zijn: probleemoplossend denken en handelen, creatief zijn bij het bedenken van oplossingen, bereid zijn om correct en volledig te rapporteren, interesse hebben voor het verwerven van technische en praktische kennis, verantwoordelijkheid nemen in verband met de uit te voeren werkzaamheden en hierbij sturend optreden, besluitvaardig zijn, aandacht hebben voor kwaliteit, preventie en milieu, bij het verwerken van materialen aandacht hebben voor duurzaam gebruik en verbruik, kostprijsbewust handelen, aandacht hebben voor organisatie en planning, bereid zijn om informatie te raadplegen en documentatie op te zoeken, transport- en verwerkingsvoorschriften voor bouwmaterialen, correct willen toepassen, erop gericht zijn binnen de voorgeschreven tijd een opgedragen taak nauwkeurig te voltooien, voor zijn meningen durven uitkomen en deze op een beleefde manier formuleren en argumenteren, spontaan handelen volgens de regels en afspraken, erop gericht zijn, ondanks moeilijkheden, verder te werken om het einddoel te bereiken, in staat zijn om op systematische wijze te beslissen welke stappen men bij de uitvoering van een taak zal zetten, zich inleven in de situatie waarin mensen zich bevinden, er begrip voor opbrengen en er tactvol mee omgaan, bereid zijn zich aan te passen aan wijzigende omstandigheden (andere materialen, andere gereedschappen, nieuwe opdrachten, enz.), handelen met het oog op de tevredenheid voor zichzelf en voor de leden van het team en de klant, bijdragen tot een leef- en werkomgeving als een gemeenschap van mensen die iets voor elkaar betekenen, handelen met de bekommernis om zichzelf, de anderen en het milieu optimaal te vrijwaren, bereid zijn om in team te werken, verantwoordelijkheid nemen en leidinggevend optreden. D/2001/0279/ Bouwtechnieken

11 4.4 Profilering ten opzichte van andere studierichtingen Onderstaand schema tracht het onderscheid tussen de studierichtingen binnen het studiegebied bouw (2 de graad) te duiden. Dit onderscheid slaat uitsluitend op het fundamenteel gedeelte van de studierichtingen. Varianten van (uitgevoerde) projecten als studieobject TSO Bouw- en houtkunde Doelstellingen: via technisch tekenen en schetsen drie- en tweedimensionaal communiceren om het concept van bouw- en houtconstructies te begrijpen en varianten te bestuderen, de conceptuele kenmerken van bouw- en houtconstructies toelichten, sturend optreden om de uitvoering van bouw- en houtconstructies mogelijk te maken De uit te voeren projecten als studieobject TSO Bouwtechnieken Doelstellingen: via technisch tekenen en schetsen drie- en tweedimensionaal communiceren om het concept van bouwconstructies te begrijpen en de uitvoering voor te bereiden, om de gevraagde kwaliteitscriteria te bereiken de noodzakelijke uitvoeringsrichtlijnen formuleren, meewerken aan de uitvoering en leidinggevend optreden. Het uitvoeren van projecten als studieobject BSO Bouw Doelstellingen: schetsmatig twee en drie- en tweedimensionaal communiceren om tot de gewenste uitvoering te komen, op basis van de gevraagde kwaliteitscriteria gepast handelen, de uitvoering realiseren op basis van de gevraagde kwaliteitscriteria. D/2001/0279/ Bouwtechnieken

12 5 VERTICALE SAMENHANG 5.1 Logisch curriculum TSO studiegebied bouw (structuur 1999) De tweede graad heeft een schakelfunctie tussen de eerste en de derde graad. Om de verticale samenhang optimaal te verzekeren is het noodzakelijk om naast de eigen doelstellingen ook deze van de andere graden te kennen. Enerzijds moet men nauw aansluiten op wat voorafging in de eerste graad en anderzijds moet men een duidelijk zicht hebben op de te bereiken einddoelen van de derde graad. Derde graad 3 de leerjaar Bouwconstructie en planningstechnieken Weg- en waterbouwtechnieken Industriële bouwtechnieken Derde graad 1 ste en 2 de leerjaar Bouw- en houtkunde Bouwtechnieken Tweede graad 1 ste en 2 de leerjaar Bouw- en houtkunde Bouwtechnieken Eerste graad 2 de leerjaar Basisopties 5.2 Aansluiting op de leerplannen van de basisopties Visie op de nijverheidsgerichte basisopties Net zoals in het vak Technologische opvoeding van de eerste graad, hebben alle nijverheidsgerichte basisopties een sterke band tussen het denken en het doen. Via observatie, nadenken en proberen deden de leerlingen kennis en inzicht op. Door observatie en praktisch werk werden zintuiglijke en motorische vaardigheden ontwikkeld. De vaardigheden die vooral aan bod kwamen zijn: werken volgens het technologisch proces; bedienen van machines; plan opstellen en communiceren via tekeningen; kiezen van materialen, gereedschappen, technieken; zelfstandig oplossingen zoeken, uitwerken van diverse oplossingen, werkstukken afwerken met een vooraf afgesproken graad van nauwkeurigheid, het afgewerkt product zo objectief mogelijk controleren en beoordelen naar kwaliteit, veiligheid en functionaliteit; sociale vaardigheden (samenwerken, afspraken maken en deze respecteren, met anderen rekening houden); ontplooien van de eigen creativiteit en inzichten inzake ontwerp- en uitvoeringsaspecten (probleemoplossend denken en handelen, niet tevreden zijn met één enkele oplossing). D/2001/0279/ Bouwtechnieken

13 Daarnaast werd ook bijgedragen tot het ontwikkelen van attitudes: zichzelf en het eigen werk willen evalueren, veilig werken, waardering ontwikkelen voor wat mooi is, maar ook enthousiasme opbrengen, doorzetten, vertrouwen opbouwen. Tenslotte is er de ethische dimensie, waarbij de christelijke visie aan bod komt: kritische reflectie over de waarde en de beperkingen van technieken, over de impact ervan op de mens en op het milieu Leerlingen werden geconfronteerd met verschillende werkvormen Net zoals in het vak Technologische opvoeding werden de leerlingen in alle nijverheidsgerichte basisopties geconfronteerd met verschillende werkvormen waarbij de leraar doceert, demonstreert of als een begeleider (als een coach) naast de leerling staat. Vooral deze laatste aanpak kreeg bijzondere aandacht De productrealisatie (het werkstuk) staat centraal In alle nijverheidsgerichte basisopties staat de productrealisatie centraal. Het realiseren van een product biedt immers de mogelijkheid om kennis te maken met verschillende aspecten die de realisatie kunnen beïnvloeden. Deze hebben zowel te maken met het concept, het ontwerp, de vormgeving van het product als met de wijze waarop uitvoeringstechnieken en gereedschappen worden gebruikt om het product te realiseren. De vragen waarop de leerlingen hierbij een antwoord moeten leren geven, blijven ook voor de tweede graad een zinvol gegeven: Wat het concept (ontwerpen) betreft, komen de volgende vragen aan bod: Wat is de functie van de constructie of het constructieonderdeel? Welke communicatiemiddelen worden er gebruikt, enerzijds van ontwerper naar uitvoerder of van uitvoerder naar ontwerper en anderzijds naar de gebruiker toe? Welke technische en technologische aspecten dienen op de uitvoeringstekeningen te worden vermeld opdat het product kan worden gerealiseerd? Welke basisprincipes liggen aan de grondslag van een stabiele vormgeving? Met andere woorden welke maatregelen moeten er worden genomen opdat het product en de onderdelen stabiel zijn, niet vervormen, niet loskomen? Welke functie heeft elk onderdeel? Welke relatie hebben de verschillende onderdelen ten opzichte van elkaar? Wordt de vormgeving beïnvloed door de functie en/of de relatie? In welke mate is de materiaalkeuze van de verschillende onderdelen belangrijk? Met andere woorden, mag men dezelfde materialen gebruiken, dienen de materialen te worden bewerkt, te worden behandeld in relatie met hun functie in het geheel? Welke hulpmiddelen, basisgereedschappen en machines zijn er nodig? Zijn er geen alternatieven en op welke wijze hebben deze een impact op de werkmethode, op het individueel of het procesmatig handelen, op de kwaliteit van de constructie zelf? Wat is de materiaalkostprijs? Welke tijdsduur heeft men nodig om dit product te realiseren? Wat het uitvoeren betreft komen de volgende vragen aan bod: Welke uitvoeringsvariante biedt de beste oplossingen? Met welke specifieke materiaalkenmerken dient men rekening te houden tijdens het bewerken en het verwerken? Met welke specifieke kenmerken van de hulpmiddelen, de gereedschappen en de machines die nodig zijn bij een constructie, dient men rekening te houden? Dit zowel op het vlak van gebruik, onderhoud, keuze en preventie. Welke zijn de veiligheids- en hygiënische voorschriften en hoe dienen ze nageleefd te worden? Aan welke eisen moet het uitvoeringsproces voldoen? Aan welke eisen moet het eindproduct voldoen? D/2001/0279/ Bouwtechnieken

14 Hoe kan de milieubelasting bij de realisatie geminimaliseerd worden? 5.3 Voorbereiding op de derde graad TSO De studierichting Bouwtechnieken is geconcipieerd op een vier jaar durende opleiding. Deze wordt echter, in overeenstemming met andere studierichtingen, opgesplitst in twee graden. De studierichting Bouwtechnieken 2 de graad legt het fundament voor de vervolgopleiding Bouwtechnieken 3 de graad. De opsplitsing in twee graden laat de instroom in het 1 ste leerjaar van de 3 de graad toe uit andere studierichtingen. Dit moet echter eerder als uitzondering dan als regel worden beschouwd. D/2001/0279/ Bouwtechnieken

15 6,, PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN 6.1 Inleiding Een degelijke integratie van praktijk, technologie en technisch tekenen is vanuit het pedagogischdidactisch standpunt absoluut noodzakelijk. De leerplandoelstellingen en leerinhouden dienen dus zoveel mogelijk geïntegreerd aan bod te komen en dit in de context van het technologisch proces. Om aan deze zienswijze concreet gestalte te geven is dit leerplan zodanig opgevat dat de leerplandoelstellingen en leerinhouden geïntegreerd werden uitgeschreven. De leerplandoelstellingen en leerinhouden die als uitbreiding worden beschouwd staan in cursief (U) Omschrijving van het studieobject Bij het opstellen van de leerplandoelstellingen en leerinhouden, dus ook voor het realiseren ervan, vertrekt men in de nijverheidsgerichte studierichtingen van studieobjecten die de moeilijkheidsgraad globaal bepalen. Het studieobject dat bij het maken van dit leerplan voor ogen werd gehouden is: De ruwbouw van constructies van kleine omvang met een berg- en/of woonfunctie (een garage, een eenvoudige eengezinswoning, een loods, ). De moeilijkheidsgraad wordt mede bepaald door: de funderingen worden beperkt tot funderingen op staal; kelders komen niet aan bod; enkel doorlopende spouwmuren; de dragende vloeren worden beperkt tot ter plaatse gegoten vloerplaten; de dakconstructies worden buiten beschouwing gelaten; er wordt abstractie gemaakt van trapconstructies Clustering van leerplandoelstellingen en leerinhouden Om de leerplandoelstellingen en leerinhouden volgens een logisch systeem geïntegreerd te clusteren werden er twee mogelijkheden vooropgesteld, namelijk: volgens het technologisch proces, volgens de fasen tijdens het bouwproces Clustering volgens het technologisch proces De clusters die hierbij worden gehanteerd zijn: omschrijving van de behoefte en de kwaliteitseisen, de conceptuele fase (conceptueel georiënteerde leerplandoelstellingen en leerinhouden), de uitvoeringsfase (uitvoeringsgerichte leerplandoelstellingen en leerinhouden), evalueren en bijsturen. D/2001/0279/ Bouwtechnieken

16 Clustering volgens de fasen in het bouwproces De clusters die hierbij worden gehanteerd zijn: wat aan de bouw voorafgaat, grond-, funderings- en rioleringswerkzaamheden, opgaand metselwerk en muuropeningen, overspanningen en ondersteuningen in gewapend beton. Er werd uiteindelijk geopteerd om te clusteren volgens de fasen in het bouwproces. Doch binnen iedere fase werden de doelstellingen geordend volgens het technologisch proces. Deze keuze werd gemaakt enerzijds omdat binnen iedere fase van het bouwproces het technologisch proces terug te vinden is en anderzijds en vooral omdat het totale bouwproces in dit stadium van de opleiding te omvangrijk is om het direct als één proces te beschouwen Van leerplan tot jaarplan De praktijk (PV), technisch tekenen en technologie (TV) staan onafscheidelijk in relatie met elkaar. Het is vaak zo dat deze vakken door afzonderlijke leraren worden gegeven. Een goede teamwerking is hier absoluut noodzakelijk. Dit leerplan is een graadleerplan. Het lerarenteam dient, in overleg, de leerplandoelstellingen en leerinhouden te spreiden over de twee leerjaren. Dit moet resulteren in een gezamenlijk opgestelde jaarplanning. Het lerarenteam moet zich ook voortdurend bezinnen wat er met de aangeboden oefeningen en opdrachten wordt beoogd. Hierbij dient een voortdurende integratie van praktijk, technologie en technisch tekenen centraal te staan. Er wordt daarenboven zoveel mogelijk gewerkt volgens het technologisch proces Visie op technisch tekenen Inleidende beschouwingen Technisch tekenen is de taal van de technicus. Deze communicatievorm wordt gekenmerkt door getekende voorstellingen en/of genormaliseerde symbolen. Bij technisch tekenen in de bouw maakt men veelal het onderscheid tussen drie vormen, namelijk: traditioneel (manueel) tekenen, schetsen en CAD. Dit zijn in feite drie verschillende middelen/methoden, elk met hun eigen specifieke moeilijkheden en mogelijkheden, om deze taal te noteren, te materialiseren, te concretiseren. Onder traditioneel tekenen wordt verstaan: Het maken van gedetailleerde uitvoeringstekeningen met behulp van onder meer de tekentafel, de lat, de passer, potlood en pen,. Onder CAD wordt verstaan: Het gebruikmaken van typische soft- en hardware om tekeningen te maken en te materialiseren. Onder schetsen wordt verstaan: De tekentechnische vaardigheid om op een vlugge en eenvoudige manier waarnemingsbeelden en verbeeldingsbeelden te concretiseren. In de context van dit leerplan betekent dit: een ruwe schets maken bij het geven van technische uitleg, het toelichten van een uitvoeringsdetail bij middel van een schets, een situatieschets maken, een schets ter verduidelijking van een werkingsprincipe, enz. D/2001/0279/ Bouwtechnieken

17 Doelstelling Op een gestructureerde wijze cognitieve en psychomotorische tekentechnische vaardigheden verwerven om het ruimtelijk inzicht en ruimtelijk voorstellingsvermogen te vergroten. Deze vaardigheden hebben als doel om via getekende voorstellingen en/of genormaliseerde symbolen de realisatie van bouwconstructies mogelijk te maken. CAD heeft het manueel tekenen verdrongen voor het maken van gedetailleerde plannen en uitvoeringstekeningen. Het traditioneel tekenen komt als dusdanig niet meer aan bod. Een aantal vaardigheden en inzichten bij het traditioneel tekenen vinden nog transfereerbare toepassingen in de praktijk. Denk onder meer aan het afschrijven van een lagenmaat, het uitzetten van loodrechte elementen, het uitzetten van constructies en constructieonderdelen, het vervaardigen van een mal, enz. Er wordt geopteerd om deze vaardigheden en inzichten binnen het kader van de praktijk aan bod te laten komen. De ervaring leert dat het beschikken over schetsvaardigheden absoluut noodzakelijk is. Het verwerven van technisch inzicht is vrijwel onmogelijk zonder gebruik te maken van schetsen. Bij nagenoeg alle technische toelichtingen die men geeft wordt schetsen in min of meerdere mate gebruikt. De leerlingen moeten het schetsen kunnen gebruiken zowel vóór, tijdens als na de uitvoering. De CAD-vaardigheden die verworven dienen te worden staan in functie van het vooropgestelde studierichtingsprofiel. Globaal kunnen we dus stellen dat de leerlingen CAD als middel moeten kunnen toepassen in de context van uitvoeringsgerichte probleemstellingen, zoals: tekenen om problemen te ontdekken en oplossingen te zoeken vóór, tijdens en na de uitvoering, tekenen om informatie te bekomen die nodig is voor de uitvoering (maten, hoeveelheden, ), tekenen van uitvoeringsdetails en aanvullende uitvoeringstekeningen, varianten van uitvoeringen voorstellen, tekeningen aanpassen en aanvullen in functie van de voortgang van de werken Beginsituatie De leerlingen die in het 2 de leerjaar van de 1 ste graad een nijverheidsgerichte basisoptie volgden hebben reeds een elementaire basiskennis opgedaan in verband met technisch tekenen. Voor leerlingen die komen uit het 2 de leerjaar van de 1 ste graad en geen nijverheidsgerichte basisoptie hebben gekozen is het waarschijnlijk een eerste kennismaking. Voor deze leerlingen is een gedifferentieerde aanpak aangewezen. In het begin van het schooljaar biedt men dus best oefeningen aan die aangepast zijn aan het niveau dat elke individuele leerling heeft bereikt op het gebied van ruimtelijk voorstellingsvermogen en ruimtelijk inzicht Profilering van technisch tekenen per studierichting In de studierichting Bouw - BSO ligt de klemtoon vooral op het begrijpend lezen van tekeningen om de voorgestelde constructie uit te voeren. Schetsen staat hier in functie van het communiceren bij het bespreken van uitvoeringsdetails. Het tekenen staat hier volledig in functie van de zelf uit te voeren constructies. In de studierichting Bouwtechnieken - TSO wordt naast het begrijpend lezen van tekeningen ook de klemtoon gelegd op het maken van aanvullende tekeningen in functie van de uitvoering. Het tekenen staat hier enerzijds in functie van zelf uit te voeren constructies en anderzijds en vooral in functie van constructies als uitvoeringsgericht studieobject. D/2001/0279/ Bouwtechnieken

18 In de studierichting Bouw- en houtkunde - TSO staat het technisch tekenen eerder in functie van het conceptuele aspect dan op het uitvoeringsgerichte aspect Didactische aanpak en algemene wenken Op het vlak van schetsen: laat de leerlingen voortdurend schetsen, zowel vóór, tijdens en na de uitvoering, laat de leerlingen zelf technische kenmerken, constructieoplossingen, uitvoeringsvarianten, de inrichting van de werkplek, enz., toelichten met behulp van schetsen. Op het vlak van CAD: het aanbrengen van de basiskennis met betrekking tot het gebruik van het CAD-pakket kan geen onderwerp van afzonderlijke leseenheden uitmaken, maar moet steeds worden gekaderd in de context van uitvoeringsgerichte probleemstellingen; laat de leerling veel zelf ontdekken, maak hierbij gebruik van handleidingen, instructiefiches, de helpfunctie. de klemtoon mag niet liggen op in welke mate beheerst de leerling een CAD-pakket maar wel in welke mate past de leerling efficiënt de mogelijkheden toe, in welke mate vertoont hij/zij zelfredzaamheid. D/2001/0279/ Bouwtechnieken

19 6.2 Geïntegreerde leerplandoelstellingen: praktijk, technisch tekenen en technologie Overschrijdende leerplandoelstellingen Zoals eerder vermeld clustert dit leerplan de leerplandoelstellingen en leerinhouden, in eerste instantie volgens fasen tijdens het bouwproces en in tweede instantie volgens het technologisch proces. Er zijn echter heel wat doelstellingen die op iedere cluster van toepassing zijn. Deze doelstellingen werden gegroepeerd onder de titel overschrijdende leerplandoelstellingen Conceptueel georiënteerde leerplandoelstellingen en leerinhouden 1 De verschillende onderdelen van bouwconstructies herkennen, hun vormgeving, functie en functionele relatie toelichten 1. 2 Voor de eigen werkplek de diverse bouwactiviteiten plannen en organiseren. 3 Op basis van uitvoeringstekeningen de nodige materiaalhoeveelheden bepalen. 4 Het bladformaat kiezen in functie van de te maken tekening en de schaalfactor. 5 De tekeningen voorzien van een titelhoek, deze volgens afspraak invullen en de aanduidingen toelichten. 6 Punten, lijnen, vlakken en lichamen situeren in een XYZ-referentieassenstelsel. 7 De rechthoekige projectie van een punt, lijnstuk, een vlakke figuur en een lichaam tekenen. 8 Meetkundige constructies, in functie van de uitvoering van bouwconstructies, tekenen. Constructieonderdelen functie functionele relatie De werkplek organisatie inrichting Materiaalhoeveelheden Bladformaten A4 tot A0 Schaalfactor Titelhoek Referentieassenstelsel absolute coördinaten relatieve coördinaten poolcoördinaten Rechthoekige projectie in een vlak (XY XZ YZ) Loodlijnen oprichten neerlaten Hoeken uitzetten verdelen Lijnstukken uitzetten 1 Onder toelichten verstaan we via schetsen, schema s, verbaal en schriftelijk begrijpbare uitleg geven. D/2001/0279/ Bouwtechnieken

20 9 De aanzichten van eenvoudige bouwconstructies of constructieonderdelen tekenen en schetsen aan de hand van een voorstelling in isometrisch perspectief. 10 De voorstelling van eenvoudige bouwconstructies of constructieonderdelen tekenen en schetsen in isometrisch perspectief. 11 Uitvoeringstekeningen/schetsen van eenvoudige constructies en/of constructieonderdelen maken met de noodzakelijke aanduidingen voor de uitvoering, dit conform richtlijnen, afspraken en normen. 12 De typische mogelijkheden van CAD efficiënt toepassen in de context van de opdracht. verdelen Regelmatige veelhoeken (3 à 6 hoek) Evenwijdige lijnen Bogen cirkel, ellips, korfboog segmentboog, spitsboog, tudorboog (U) Raaklijnen en raakcirkels Aanzichten Europese projectiemethode (architectuurplannen) Amerikaanse projectiemethode (betonplannen) Isometrisch perspectief Uitvoeringstekeningen en schetsen geometrie lijnsoorten, lijndiktes tekstaanduiding maataanduiding materiaalaanduiding voorstellingen en symbolen doorsneden legende andere toelichtingen richtlijnen, afspraken en normen CAD werkomgeving en instellingen bestandsbeheer sjablonen printen en plotten tekenen van elementen raster en aangrijppunten lagen selecteren en wijzigen van elementen gebruikmaken van bibliotheekelementen bepalen van maten (lengte, oppervlakte, volume) 2-D 3-D (U) Uitvoeringsgerichte leerplandoelstellingen en leerinhouden 13 De eigen werkplek inrichten met aandacht voor efficiëntie en veiligheid. 14 Materialen, gereedschappen en technieken oordeelkundig kiezen in functie van de opdracht. Inrichten van de werkplek Materialen, Gereedschappen Technieken D/2001/0279/ Bouwtechnieken

21 15 In functie van de vordering van de werken materialen en gereedschappen klaarzetten. 16 De gereedschappen en machines oordeelkundig gebruiken, spontaan onderhouden en volgens afspraak wegbergen. 17 Volgens richtlijn persoonlijke en collectieve beschermingsmiddelen gebruiken en onderhouden. 18 De elementaire voorzieningen van een EHBO-kit gebruiken 19 De nodige maatregelen treffen in verband met preventie bij het uitvoeren van de werkzaamheden. 20 Gevaarlijke situaties herkennen, melden en gepast handelen. 21 Bij het verhandelen en vervaardigen van materialen de voorschriften van de producent en leverancier naleven. 22 Rekening houden met de richtlijnen inzake netheid en hygiëne. 23 Maatregelen nemen om op een milieuvriendelijke wijze te werken. Vordering van de werken Onderhoud en gebruik van machines en gereedschappen Persoonlijke en collectieve beschermingsmiddelen EHBO-kit Preventieve maatregelen Til- en heftechnieken Ergonomie Materialen verhandelen vervaardigen Netheid en hygiëne Duurzaam bouwen Duurzaam materiaalgebruik Levenscyclusanalyse van bouwmaterialen Evalueren en bijsturen 24 Na het uitvoeren van de werkzaamheden, in team, de constructie en het constructieproces evalueren en op basis daarvan voorstellen formuleren tot bijsturen. Productevaluatie Procesevaluatie PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN EN DIDACTISCHE MIDDELEN Deze doelstellingen zijn nagenoeg voortdurend van toepassing. Schenk er dan ook voortdurend aandacht aan. Er dient bijzondere aandacht besteed te worden aan voorschriften in verband met preventie, persoonlijke en collectieve beschermingsmiddelen, hygiëne en milieu. Deze voorschriften gelden zowel voor leerlingen als voor leraren. Het softwarepakket Cavalieri biedt een zeer goede didactische ondersteuning voor alles wat te maken heeft met ruimtelijk voorstellings- en waarnemingsvermogen. Voor het schetsen gebruikt men in het begin bij voorkeur gerasterd papier. In de werkplaats kan men de leerlingen laten schetsen met krijt op een bord of op de grond. Maak duidelijke en éénvormige afspraken onder de collega s van de tweede graad en de 3 de graad in verband met CAD (bestandsstructuur, instellingen, benaming van bibliotheken, ). D/2001/0279/ Bouwtechnieken

22 Een grootbeeldprojector aangesloten op één computer is absolute noodzaak om op een didactisch verantwoorde wijze CAD-vaardigheden aan te leren. Laat details van constructie-onderdelen die op het Internet of op CD-ROM s te vinden zijn ophalen. Geef nadien de opdracht om deze te integreren, eventueel mits aanpassing, in uitvoeringstekeningen. Toon, aan de hand van beeldend materiaal uit de praktijk, het belang aan van de plaats van het materieel en het materiaal bij een werfinrichting. Leg ook het verband tussen een goed ingerichte werkplek, het rendement, de netheid en het opruimen na de werktijd. Verwijs in verband met preventie naar de Europese regelgeving terzake en de nieuwe Belgische wetgeving in verband met de mobiele werkplaatsen. Verwijs naar de impact op het milieu bij de winning, productie, verwerking, gebruik en verwerken na gebruik van bouwmaterialen ( = de levenscyclusanalyse). Maak hierbij gebruik van documentatie, onder meer: - Bouwmaterialen en milieu: ISBN uurzame Bouwmaterialen: ISBN Handboek Duurzame Bouwproducten: ISBN Laat de leerlingen de kenmerken van materialen opzoeken op technische fiches, op door firma s uitgegeven Cd-rom s en op Internet. Laat deze technische informatie met behulp van de computer verwerken tot een verzameling eigen documentatie. Gebruik bij de bespreking van materialen en gereedschappen zoveel mogelijk videomateriaal en stel vooraf een vragenlijst op. Koppel dit, indien mogelijk, aan een studiebezoek Wat aan de bouw voorafgaat Omschrijving van de behoefte en de kwaliteitseisen Het optrekken van een gebouw wordt gepland. De nodige voorbereidingen voor het optrekken moeten uitgevoerd worden. Het bouwteam moet samenwerken aan de voorbereiding. Het bouwterrein moet bouwrijp gemaakt worden. De constructies moeten volgens plan worden ingeplant. De geldende regelgeving moet worden gerespecteerd Conceptueel georiënteerde leerplandoelstellingen en leerinhouden 25 Weten dat een ruwbouwconstructie totstandkomt door een team van mensen, de diverse beroepen opsommen en in het kort hun verantwoordelijkheden en taken toelichten. 26 Weten dat de bestemming van de bodem stedenbouwkundig wordt bepaald, de voornaamste bodembestemmingsplannen herkennen en hun doel met eigen woorden formuleren. Het bouwteam bouwheer architect ingenieur aannemer veiligheidscoördinator bouwploeg Ruimtelijke Ordening Bodembestemmingsplannen ruimtelijk structuurplan gewestplan APA s en BPA s verkavelingsplan D/2001/0279/ Bouwtechnieken

23 27 Weten dat het optrekken van een gebouw gebonden is aan vergunningen en de bedoeling ervan in eigen woorden formuleren. 28 De verschillende documenten bij een stedenbouwkundige vergunning herkennen en hun bedoeling verwoorden. 29 De plannen en documenten als communicatiemiddel tussen architect/ingenieur en aannemer herkennen en hun bedoeling formuleren. 30 De diverse terrein- en bouwbegrenzingen kennen, op plan herkennen en de wijze waarop ze gematerialiseerd worden toelichten. 31 De verschillende werkzaamheden om een perceel bouwrijp en toegankelijk te maken opsommen, onderscheiden en omschrijven.. 32 Aan de hand van eenvoudige bouwplannen, teneinde de werf efficiënt in te richten, inrichtingsplannen maken en toelichten. Stedenbouwkundige vergunning Exploitatievergunning Milieuvergunning Stedenbouwkundige documenten bouwplannen situatieplan kadastraal plan inplantingsplan attesten van de architect Plannen en documenten van architect en ingenieur bouwplannen uitvoeringsplannen algemeen bestek bijzonder bestek veiligheidsplannen metingsstaten Inplantingsplan oriëntatie rooilijn bouwlijn perceelsgrenzen, afpaling bouwvrije zone Bouwrijp maken verwijderen van bomen en struiken afgraven, opslaan en afvoeren van teelaarde toegankelijkheid omleggen van de afvoer voor het oppervlaktewater Inrichtingsplannen werfafsluiting werftoegang tijdelijke aansluiting nutsvoorzieningen stapelruimten sanitaire voorzieningen uithangen van de stedenbouwkundige vergunning werfkeet D/2001/0279/ Bouwtechnieken

24 Uitvoeringsgerichte leerplandoelstellingen en leerinhouden 33 In team en onder begeleiding eenvoudige bouwconstructies op het terrein inplanten. Traceren van de bouwlijnen jalons prismakruis 3,4,5-methode bouwplanken brugjes Uitzetten van peilen Referentiepeil maaiveld nulpeil Flesjeswaterpas Waterpastoestel Laser (U) Evalueren en bijsturen 34 Via controlemetingen de uitgezette punten en peilen controleren, de oorzaken van fouten opsporen en de nodige correcties uitvoeren. 35 In team de opgestelde inplantingsplannen kritisch bestuderen en de voor- en nadelen toelichten. Controlemetingen Inplantingsplannen PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN EN DIDACTISCHE MIDDELEN Illustreer de diverse plannen met voorbeelden uit de praktijk. Breng een bezoek aan een stedenbouwkundige dienst en milieudienst. Op rasterpapier schetsmatig een inplantingsplan optekenen met de aanduiding van de noodzakelijke referentiepunten, de begrenzingen, oriëntatie, maatvoering. Laat bij vrijwel alle oefeningen de leerlingen zelf de referentiepeilen overbrengen. Organiseer een bezoek aan een bouwwerf tijdens de inplantingsfase. Illustreer het inplanten met behulp van videobeelden. Organiseer studiebezoeken aan handelaars of producenten van bouwmaterialen. Laat de leerlingen ook vaak hun eigen werkzaamheden beoordelen Grond-, funderings- en rioleringswerkzaamheden Omschrijving van de behoefte en de kwaliteitseisen Het gebouw moet een stabiliele fundering hebben. De uitgravingen moeten gebeuren teneinde de fundering correct te kunnen uitvoeren. De resterende afgegraven grond moet afgevoerd worden. De fundering moet uitgevoerd worden conform de plannen en de bestekken. De nodige voorzieningen moeten getroffen worden voor de aanleg van de nutsleidingen en afvoerleidingen. D/2001/0279/ Bouwtechnieken

25 Conceptueel georiënteerde leerplandoelstellingen en leerinhouden 36 De meest voorkomende grondsoorten herkennen en hun eigenschappen verwoorden. 37 De begrippen in verband met de hoedanigheid van een bouwgrond toelichten. 38 Op basis van funderingsplannen en tabellen de hoeveelheid af te voeren grond en de uitlevering berekenen. Grondsoorten: zand klei leem rots Eigenschappen van grond natuurlijke hellingshoek volumetoename bij afgraven doorlaatbaarheid (U) Bodemstructuur Mate van draagkracht Grondlagen Afwatering Grondwaterpeil Hellingen Geroerde en ongeroerde grond Af te voeren volume grond Uitleveringscoëfficiënten 39 De noodzaak en werking van een bemaling toelichten. 40 De uitvoering van aanaardings- en verdichtingstechnieken beschrijven. 41 Het begrip fundering op staal en het conceptueel onderscheid met andere funderingstypes toelichten. 42 De uitvoering van de verschillende soorten funderingen op staal toelichten en uitvoeringsgericht tekenen. 43 De begrippen omtrent de onderdelen van een huisriolering kennen en op plan herkennen. Grondwaterpeil sleuven Openbemaling Aanaarding Verdichting walsen trillen Funderingstypes fundering op staal fundering op paal 1 fundering op putten Funderingen op staal strokenfundering plaatfundering funderingszool Werkvloer Aanzetdiepte en -breedte Vorstvrije diepte Beschoeiingen Funderingsfolie Samenstellingen en wapening van funderingsbeton Opbouw van een huisriolering leidingen ontvangtoestellen en lozingsplaatsen controleputten regenwaterputten septische putten draineringen 1 Deze funderingen dienen enkel als referentiekader om het begrip fundering op staal uit te leggen. D/2001/0279/ Bouwtechnieken

26 44 De voorzieningen, in verband met de nutsen afvoerleidingen, die op het aanleggen van de fundering invloed hebben, op voorhand toelichten. 45 De uitvoering van ondergronds metselwerk op voorhand toelichten. Aardingslus Aansluiting nutsvoorzieningen Doorbrekingen Leidingen Wachtbuizen Ondergronds metselwerk Vermijden van indringend vocht vertinnen bitumenemulsies (U) Uitvoeringsgerichte leerplandoelstellingen en leerinhouden 46 Op basis van plannen een fundering op staal (een gedeelte ervan) op het terrein uitzetten en uitvoeren (U). 47 De voorzieningen, in verband met de nutsen afvoerleidingen, tijdens het aanleggen van de fundering toelichten en uitvoeren (U). 48 Het uitvoeren van graafwerken van sleuven toelichten en rekening houden met de reële toestand. 49 Ondergronds metselwerk uitvoeren en de werkzaamheden verrichten om het indringen van vocht te vermijden. Fundering op staal uitzetten uitvoeren (U) Aardingslus Aansluiting nutsvoorzieningen Doorbrekingen Leidingen Wachtbuizen Graafwerken bij sleuven taluds vrije ruimte ondergrondse kabels en leidingen aanpalende bouwwerken reële draagkracht Ondergronds metselwerk Vermijden van indringend vocht vertinnen bitumenemulsies(u) Evalueren en bijsturen 50 Tijdens de uitvoering van grondwerken en funderingswerkzaamheden uitvoeringsfouten ontdekken en oplossingen tot bijsturen formuleren. Graafwerkzaamheden bij sleuven Funderingen op staal Voorzieningen voor nuts- en afvoerleidingen 51 Door het tekenen van uitvoeringsdetails problemen en fouten ontdekken. Oplossingen toelichten en maatregelen tot bijsturing formuleren. D/2001/0279/ Bouwtechnieken

27 PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN EN DIDACTISCHE MIDDELEN De studie van een huisriolering en openbare riolering komt hier nog niet aan bod. Bij het uitvoeren van een fundering dient er echter wel rekening gehouden te worden met de aanleg van de riolering. Het zijn deze aspecten die deel uitmaken van het leerplan. Maak gebruik van didactische modellen en van eenvoudige funderings-/rioleringsplannen van bestaande woningen. Maak gebruik van videomateriaal om de werkzaamheden te tonen. Laat onvolledige funderingsplannen aanvullen. Vertrek van bestaande funderingsplannen. Laat de leerlingen via tekenen en schetsen de problemen ontdekken, oplossingen voorstellen. Documentatie (folders, cd-rom, Internet, ) laten opzoeken en raadplegen. Laat van alle materialen en onderdelen concrete voorbeelden zien. Voorbeelden van technische voorschriften tonen. Maak veelvuldig gebruik van technische documentatie. Maak gebruik van videomateriaal om de grond-, funderings- en rioleringswerkzaamheden uit te leggen. Organiseer een bezoek aan een bouwwerf tijdens de grond- en funderingswerkzaamheden Opgaand metselwerk en muuropeningen Omschrijving van de behoefte en de kwaliteitseisen Er moeten verticale scheidingsmuren (buiten-, binnenmuren) uitgevoerd worden. Deze muren moeten voldoen aan comforteisen (thermisch, hygrische en akoestisch). De muren moeten voldoen aan hun scheidende en/of dragende functie. De muren moeten aan uitvoeringstechnische en esthetische voorschriften voldoen. In de muren worden openingen voorzien. Deze moeten voldoen aan de eisen voor het aanbrengen van het schrijnwerk. De overspanning moet voldoen aan de stabiliteitseisen Conceptueel georiënteerde leerplandoelstellingen en leerinhouden 52 De verschillende soorten muurfuncties opsommen, hun doel en kwaliteitseisen omschrijven. 53 De meest gebruikte steensoorten van elkaar onderscheiden, catalogeren en hun eigenschappen en toepassingsgebied op basis van technische fiches toelichten. Muurfuncties: dragend niet dragend buiten- en binnenmuren isolerend (akoestisch, thermisch, hygrisch) Soorten kunststeen Soorten natuursteen Eigenschappen geometrische kenmerken draagvermogen porositeit en waterbestendigheid vorstbestendigheid uitbloeiing isolerend vermogen Toepassingsgebied dragend niet dragend buitenmuur binnenmuur ondergronds bovengronds D/2001/0279/ Bouwtechnieken

28 54 De modulematen van baksteen kennen. Modulematen 55 Het productieproces van kunststeen in het kort toelichten om het onderscheid in eigenschappen te verklaren. (U) 56 Uitvoeringen van muurconstructies in metselwerk op voorhand in detail toelichten in diverse aanzichten. 57 De knooppunten bij de constructie van een spouwmuur, met of zonder isolatie, uitvoeringsgericht tekenen en toelichten. 58 Een gevelfragment in gemengd metselwerk uitvoeringsgericht tekenen en toelichten. 59 De verschillende bewerkingen van het oppervlak bij natuursteen herkennen en hun toepassing omschrijven. 60 Op basis van plannen en tabellen de nodige materiaalhoeveelheden bepalen en de materiaalkostprijs berekenen. 61 Bouwplannen omzetten in uitvoeringsplannen. Productieproces van kunststeensoorten (U) Muurconstructies lintvoeg stootvoeg hartvoeg strekkenmaat koppenmaat lagenmaat verbanden muurdiktes vorm en vlakken baksteenfracties Knooppunten bij spouwmuren overgang ondergronds bovengronds muuropeningen met doorlopende spouw dagmaat sponning en neg met en zonder rolluik deur en raamdorpels dragende lateien verankering schrijnwerk voorzieningen voor rolluiken (U) Plaatsing van de isolatie hygrisch (buitenpeil lager dan binnenpeil) thermisch Isolatiematerialen (thermisch hygrisch) Spouwhaken Verluchting (open stootvoegen) Wapening van metselwerk Gevelfragmenten in gemengd metselwerk Te integreren elementen: verluchtingskanaal rookkanaal natuursteen (deurlijsten dorpels, ) Eenvoudige verankeringstechnieken Diverse steensoorten en -formaten Gekloofd gebikt geribd gebouchardeerd gegradeerd gefrijnd gezaagd geslepen gezoet gepolijst Materiaalhoeveelheden mortel lijm hoeveelheid stenen verliespercentage Materiaalkostprijs Bouwplan uitvoeringsplan Bouwmaten uitvoeringsmaten Theoretische en praktische steenmaat D/2001/0279/ Bouwtechnieken