Samenvatting Geschiedenis De mens ontdekt de wereld

Transcriptie

1 Samenvatting Geschiedenis De mens ontdekt de wereld Samenvatting door een scholier 2281 woorden 29 mei ,8 47 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Sfinx Geschiedenis samenvatting De mens ontdekt te wereld 1 Het Griekse en Romeinse rijk Twee culturen uit de oudheid zijn de Grieken en de Romeinen. Ze worden vaak in één adem genoemd omdat de Griekse cultuur die Romeinen heeft beïnvloed. Deze periode is in 3 lijnen te verdelen: Archaïsche periode. Deze periode was van ongeveer 800 tot 500 voor Christus. In deze periode stond de Polis centraal. Polis betekent stadsstaat. Het is de basis van de Griekse democratie. De Grieken namen het alfabet van de Phoenicïers over. Via de Romeinen werden dit de letters die we nu lezen. Homerus schreef in deze periode zijn gedichten en verhalen. Klassieke periode. Van 500 tot 300 voor Christus. Dit was de tijd dat de democratie vorm kreeg. Athene was in die tijd een machtige polis, op politiek-militair en cultureel gebied. Ze wonnen belangrijke oorlogen van de Perzen en hadden de macht in het Middellandse Zee gebied. Hellenistische periode voor Christus. Alexander de Grote speelde hierin een grote rol. Overal waarde legers van Alexander kwamen werd de Griekse cultuur verspreid. Zijn rijk was uitgestrekt over Griekenland, Egypte tot India in het Oosten. Na zijn dood viel dit rijk uiteen. In 146 voor Christus werd het ingelijfd door de Romeinen. De Romeinen waren een machtig volk. Rome was het middelpunt van hun rijk. Er werd een republiek gesticht. Ze hadden een ontzettend goed leger waarmee ze door een goede tactiek en discipline het Middellandse-Zeegebied veroverden. Ze voerden er de Romeinse bestuursvorm in, de gewoonten, gebruiken, rechtspraak en handel. Ze namen ook veel over van de overwonnen volken, vooral de kunst, cultuur en godsdiensten. Nadat Julius Ceasar alleenheerschappij kreeg, was de republiek waar de Romeinen zo trots op waren ten einde. De keizertijd met de eerste keizer Augustus brak aan. Andere bekende keizers: Nero, Constantijn de Grote en Caligula. Pagina 1 van 6

2 De laatste eeuwen van de Romeinen waren erg onrustig met veel keizers en oorlogen. In 476 viel het doek toen de laatste keizer door de Germanen werd afgezet. De godsdiensten De Grieken en Romeinen geloofden in antroforme Goden. Dit zijn Goden met gedaantes van mensen. Vooral dankzij Homerus hebben we hier een goed beeld van. De Grieken dachten door offers te brengen, goden gunstig te stemmen. Belangrijke goden: Zeus -> oppergod. Athena -> godin van strijd en ambacht. Apollo -> god van kunst Daarnaast vereerden ze ook halfgoden, andere goden en natuurlijke wezens. Allemaal elementen van de Griekse wereld. De Romeinen aanbeden ook goden: Jupiter = Zeus Minerva = Athena Apollo bleef Apollo. Omdat de Romeinen erg open stonden voor vreemde culturen namen ze ook andere goden aan uit vreemde (vooral Oosterse) culturen. In de Keizertijd werd de Keizer zelf als een god vereerd, na zijn dood kwam zijn beeld tussen de andere goden. Het Romeinse en Griekse geloof kwam wel eens in aanraking met het Christendom, die maar in 1 god geloven. De filosofen In deze tijd zijn er een aantal bekende filosofen: Sokrates. Deze filosoof geloofde in algemeen geldende dingen als goedheid, schoonheid en dapperheid. Via gesprekken -> de dialoog, probeerde hij met kennissen en voorbijgangers deze dingen te ontdekken. Hij deed dit met een knap vraag en antwoord spel. In Athene waren ze echter bang voor wat hij deed, daarom lieten ze hem ter dood veroordelen met de gifbeker. Plato. Hij was een leerlingen van Sokrates. Hij deelde de overtuiging dat er vaste en algemeen gelden vormen bestaan. Deze vormen zijn niet zichtbaar aanwezig maar bestaan in een andere werkelijkheid. Die werkelijkheid kan je alleen zien als je ziel loskomt van het lichaam. Pas dan zie je het mooiste, beste, leukste etc. Het lichaam was volgens hem dus een gevangenis van de ziel. Aristoteles. Hij was een leerlingen van Plato. Hij meende juist het tegenovergestelde van Plato, onzichtbare en algemene dingen bestaan niet. Volgens hem zijn alleen afzonderlijke en zichtbare dingen echt. Hij hechtte veel waarde aan het verkrijgen van kennis van de natuurlijke werkelijkheid. -> wat de mens om zich heen ziet, dus kan waarnemen. Stoa. De Griekse filosofie had een grote invloed gehad op de Romeinen. Stoa was een school die opgericht werd door Zeno. Het hield zich bezig met ethiek, waarbij het ging om leven volgens de natuur. De mens moet zijn natuur volgen, dat is volgens Stoa het enige goede. De Stoïcijnse leefwijze is erg sober. Bij de Romeinen vond dit erg veel aanhang. Pagina 2 van 6

3 De wetenschap In de Griekse Hellenistische tijd zijn veel wetenschappelijke ontdekkingen gedaan op medische en natuurkundig gebied. Veel van hun werk is later overgenomen door de Romeinse wetenschappers. Een aantal wetenschappers: Galenus. Hij is voor de medische wetenschap erg belangrijk geweest. Hij deed ontdekkingen over het hart, de bloedomloop, het zenuwstelsel en de anatomie van het lichaam. Pythagoras. Hij was van de stelling: a^2+b^2= C^2. Archimedes. Hij was een veelzijdige geleerde. We kennen hem als de ontdekker van het soortelijke gewicht. Het Romeinse recht is een belangrijke bijdrage van de Romeinen aan de oudheid. Het is een historisch gegroeid recht, in de loop van de jaren zijn er steeds nieuwe wetten, vonnissen, commentaren en edicten aan toegevoegd. Het groeide uit tot een complexe rechtschap. Het corpus iurus civillis is de basis van het middeleeuwse en moderne rechtsysteem. Denkbeelden over het heelal Vroeger gingen bijna alle geleerden uit van het geocentrische heelal. Dit houdt in dat de aarde het middelpunt is en alle planeten daarom heen draaien. Copernicus ging van het heliocentrische heelal uit, alle planeten draaien om de zon heen. 150 jaar later vatte Newton dit samen tot de wet van de zwaartekracht. 2 de middeleeuwen Na de uiteenval van het Romeinse rijk in 500 brak er en tijd aan van 10 eeuwen die de middeleeuwen worden genoemd. De mensen in de renaissance zagen deze eeuwen ook echt als de middeneeuwen, er was volgens hen niets boeiends gebeurd in die tijd. Het christendom en jodendom lopen redelijk gelijk op met de Griekse en Romeinse oudheid. Het jodendom is veel ouder en zijn de wortels van het christendom. Het christendom liep gelijk met de Romeinen, Jezus liep rond tijdens Augustus. Christen vervolgingen waren er onder Nero en Constantijn de Grote bekeerde zich. Rond 200 volgenden veel christenen de geschriften van de Grieken en de Romeinen. De 4e en 5e eeuw waren van de kerkvaders: Hieronymus, Ambrosius en Augustinus. Kerkvader Augustinus had de grootste invloed. Tussen 800 en 1200 vonden regelmatig oplevingen plaats van belangstelling in renaissances. Zo heb je de Karellinische renaissance van Karel de Grote. Een erfenis van hem is het huidige schrift met hoofd- en kleine letters. In de 12e eeuw werd Parijs het middelpunt van culturele en intellectuele vernieuwing. Het Christelijke denken werd beïnvloed door het joodse-arabische denken van Spanje. Vooral in Spanje hebben joodse geleerden en vertalers een belangrijke rol gespeeld tussen het christendom en het jodendom. In de 14e eeuw groeiden de universiteiten in Oxfort, Parijs en Bologna uit tot leidende intellectuele centra. Studenten reisden door heel Europa en bestudeerden dingen uit de oudheid. Pagina 3 van 6

4 De erfenis van de Arabieren De Islamitische wereld wilde de leer van Mohammed aan de wereld overdragen. Andere volken met andere geloven moesten belasting betalen maar werden wel gematst. De Arabieren kwamen ook in Spanje. Daar hadden ze grote interesse in de kunst en literatuur. Via vertalingen in het Arabisch vertaalden ze allerlei werken, via deze weg zijn deze bewaard gebleven. Arabieren schenen ook goede artsen te zijn en waren reisden veel. Ze hadden een grote belangstelling voor geografie, dat blijkt uit de realistische kaarten die ze maakten. Christenen en Moslims leefden vredig naast elkaar, maar er was ook een grote kloof in de 10e eeuw. Toch wisselden de geleerden veel informatie en wijsheid met elkaar uit. Vooral de vertaalde Arabische werken waren in trek. Aan het einde van de 12e eeuw nam de machtpositie van de arabieren af. Spanje werd weer heroverwonnen. In het Midden-Oosten begon de wetenschap en filosofie daar onder te lijden. De West- Europeanen hadden het ook druk, de renaissance kwam er immers aan. Kaarten Een aantal dingen die te zeggen vallen over de oude kaarten: Men ging er vanuit dat de aarde plat was. Jeruzalem lag altijd in het midden. Daar gingen de kruistochten in de 11e en 12e eeuw ook naartoe. Ergens bovenin lag het paradijs, daar leefden Adam en Eva met god. Verder klopten de kaartjes natuurlijk niet met hoe we nu kaarten hebben. Dat kwam doordat er ontzettend weinig gerezen werd. En als dat al gedaan werd was er nooit een goed beeld. Denk maar aan Columbus die eigenlijk India wilde ontdekken maar in Amerika aankwam. 3 Rond 1500 kwam de mens erachter dat de wereld er heel anders uitzag dan ze altijd dachten. Door ontdekkingsreizen bleek de wereld rond te zijn ipv plat. Het heliocentrische zonnestelsel werd aangenomen. Het hele wereldbeeld werd door studies aangepast. Humanisme (14-15e eeuw) Humanisten kijken naar de oudheid en dan vooral de gedachten van oude schrijvers. Op deze gedachten willen ze doorgaan. Ze keerden zich af van de leer van de universiteiten die zich op ideeën van geleerden als Aristoteles baseerden. Bekende humanisten: Petraca. Hij was de eerste humanist. Doordat hij werken als Cicero, Seneca en Augustinus wist hij er veel van af. Hij was voortdurend opzoek naar geestelijk leven in afzondering -> geweid aan god en studie, en zijn zelfopgelegde plicht om sociaal te leven -> de politiek. Erasmus. Hij was een bekende Rotterdamse humanist. Ook hij was op zoek naar een harmonie tussen het humanisme en het christendom. Hij was de voorganger van het bijbels humanisme. Ze bestudeerde vooral kerkvaders als Hieronymes en Augustinus. Sir Thomas More. Hij was bevriend met Erasmus en was geleerde bij Hendrik de 8e (eveneens vermoord door hem). zijn bekendste werk is het boek Utopia. Pagina 4 van 6

5 Renaissance Het humanisme was vooral een denkbeeld dat zich richtte op de klassieke denkbeelden. Al snel vormde zich een kunststroming de Renaissance. Het is een soort wedergeboorte van de klassieke oudheid. Het ging vooral om schilderkunst, sculpturen en architectuur uit de 15e en 16e eeuw. De Renaissance ging niet alleen om de kunst, maar sloeg ook terug op het denkbeeld van het humanisme. Dit wordt ook wel de ontdekking van mens en wereld genoemd. Een nieuw mensbeeld deed zijn intrede. De oudheid was een inspiratiebron maar werd niet alleen geïmiteerd. De kunstenaars vonden dat ze de antieke oudheid voorbij moesten streven. Al met al: kunst was ontzettend belangrijk in die tijd. Michelangelo was een beroemde kunstenaar in die tijd. Kunst was voor hem geen wetenschap, maar het scheppen van mensen. Hij trok zich niets aan van anderen en was daarmee uniek. Verlichting de Ideeën van de oude Grieken leken voorgoed plaats gemaakt te hebben voor het denken met de wetenschap. Mensen zijn niet bang oude denkbeelden los te laten. Dit nieuwe denken heet de verlichting. Het is gebaseerd op het humanisme en ontstond in het 18de-eeuwse Europa. In het verlichte denken stond de mens als individu centraal. De mens hield haar eigen lot in handen door te denken met verstand. Redelijkheid en rationaliteit waren kernbegrippen van deze stroming. Geestelijke vrijheid en tolerantie stonden centraal tegenover de traditie, starheid en vooroordelen. De verlichting bleef niet bepaald tot één land, in tegenstelling tot bijvoorbeeld de renaissance die vooral in Italië plaats: Frankrijk. Met Montesqieu -> scheiding de machten (Trias politica) met de uitvoerende, rechtsgevende en controlerende macht. Rousseau -> kennis en wetenschap in de vooruitgang. En Voltaire. Engeland Duitsland Verenigde Staten. Ook in de VS kregen ze interesse in het denken van de verlichting. Een belangrijke impuls was het bouwen voor een eigen stijl tijdens de onafhankelijkheidsverklaring die in 1776 door Jefferson werd opgesteld. De eerste rechten van de mens kwamen hier in voor. Deze verklaring en de daarop volgende strijd voor onafhankelijkheid een inspiratiebron voor de Franse revolutie. Na die revolutie zijn de rechten van de mens opgesteld, de richtlijnen van de VS waren daar een basis voor. Kant (Duitse filosoof) wordt gezien als de grootste verlichter. Hij had een strikte scheiding tussen kennen is geloof. De mens kon de wereld volgens hem slechts kennen en begrijpen zoals hij die waarneemt en niet zoals die werkelijk is. Romantiek in de loop van de 18e eeuw bleek dat lang niet alle mensen het strikte denken van de verlichting prettig vonden. Je kan immers niet alles met je verstand doen. De mensen zie zo dachten verzetten zich tegen het rationalisme en zagen de natuurlijke staat van de mens met een ongetemde ziel. Deze stroming wordt de romantiek genoemd. Romantiek staat voor de natuur, gevoelens en emoties. De stroming richtte zich op tegen de bestaande orde. Waaronder filosofie, literatuur, beeldende kunst en muziek. Tijdens de verlichting baseerden romantici zich op het klassieke verleden. De nieuwe klassieken gingen echter nog verder terug, zij keken naar de nieuwe ontdekkingen die werden gedaan over de oudheid. Pagina 5 van 6

6 De renaissance keek met veel verwondering naar de Romeinen en de Grieken. Deze wedergeboorte werd veroorzaakt door een aantal grote kunstopgravingen. Men wist toen nog niet dat de Romeinen geïnspireerd werden door de Grieken. Winckelman deed een belangrijke ontdekking op dit gebied. Door veel Griekse kunst en voorwerpen te bestuderen lukte het hem een ontwikkeling in de Griekse stijlen te ontdekken. Daarmee bewees hij dat de Griekse kunst aan de basis stond van de oudheid. Neoclassicisme vanaf de 18e eeuw lieten architecten en beeldhouders zich veel inspireren door de oudheid. De veranderde kijk op de architectuur heet Neoclassicisme of neoklassiek. Bekende personen: Adema Tadema. Een Friese schilder die zeer geliefd was om zijn neoklassieke werken. In Engeland werd hij zelfs tot adel verheven. Jefferson. Dit was naast de opsteller van de onafhankelijkheidsverklaring ook de derde president van de VS. Hij zocht heel bewust naar een bouwstijl. Het kernpunt van deze stijl is eigenlijk dat de stijl uit de oudheid wordt nageaapt. Pagina 6 van 6