25 Wat wordt onder pesten op de werkplek verstaan?

Transcriptie

1 Pesten Vraag en antwoord Met pesten hebben wij in ons leven allemaal wel eens te maken gehad, en waarschijnlijk zowel in de rol van dader als in die van slachtoffer. Maar wat is pesten op het werk? Pesten op het werk is het systematisch uitoefenen van psychisch, fysiek of seksueel geweld door een persoon of groep personen tegen meestal één ander, die niet (meer) in staat is zichzelf te verdedigen. 25 Wat wordt onder pesten op de werkplek verstaan? Onder pesten wordt verstaan alle vormen van intimiderend gedrag met een structureel karakter, van één of meerdere werknemers (collega s, leidinggevenden) gericht tegen een werknemer of een groep van werknemers die zich niet kan of kunnen verdedigen tegen dit gedrag. Een belangrijk element aangaande pesten op het werk is de herhaling van die gedraging in de tijd. Het gaat bij pesten dus niet om een eenmalige gedraging. Dit gedrag uit zich op verschillende manieren, maar in het bijzonder door woorden, gebaren, handelingen of bedreigingen. Deze opsomming is niet limitatief. Veelal is het doel van de dader om opzettelijk een andere persoon te kwetsen en te vernederen. 26 Welke hoofdvormen van pesten worden onderscheiden? Sociaal isoleren. Bijvoorbeeld iemand negeren, iemand in een kamertje veraf van collega s plaatsen, steeds dezelfde persoon als enige niet meevragen voor de lunch. Werken onaangenaam of onmogelijk maken. Door bijvoorbeeld bestanden van computers te wissen, belangrijke telefoontjes niet door te geven, steeds te zorgen dat vergaderingen zo gepland zijn dat één persoon niet mee kan doen, iemands arbeidsresultaten manipuleren. 41

2 pesten Bespotten met bijvoorbeeld uiterlijk, gedrag, manier van praten of lopen of seksuele voorkeur. Roddelen/geruchten verspreiden met het doel iemands reputatie te schaden. Dreigementen. Er wordt bijvoorbeeld gezegd: wacht maar, het wordt allemaal nog veel erger of er wordt voortdurend gedreigd met ontslag. Lichamelijk geweld. Iemand wordt bijvoorbeeld opgesloten of krijgt een duw. Seksuele intimidatie (met gebaren, verbaal of fysiek). 27 Wat kunnen de gevolgen zijn voor medewerkers die gepest worden? Pesten kan ingrijpende gevolgen hebben voor de betrokken werknemers. Als daar door de organisatie niet goed mee wordt omgegaan, kan dit leiden tot gezondheidsklachten en zelfs langdurige uitval van medewerkers. Het incident kan zelfs leiden tot een posttraumatisch stresssyndroom. Het Bureau Beroepsziekten FNV heeft een aantal zaken lopen van cliënten die in de WAO terechtgekomen zijn door pesten op het werk. Het is belangrijk dat het slachtoffer de pesterijen of de intimidatie kan aantonen. Denk bijvoorbeeld aan getuigenverklaringen, s, notulen of andere correspondentie, gegevens van een arbo-arts, et cetera. Ter illustratie een voorbeeld uit januari 2004: een Belgische rechter veroordeelt een aantal werknemers tot een voorwaardelijke gevangenisstraf en een boete. Hun werkgever moet een half miljoen euro betalen. Waarom? De werknemers hebben een collega gepest tot hij zelfmoord pleegde. De werkgever bleef in gebreke toen de jongeman om hulp vroeg. 28 Hoe kun je de effecten van het beleid volgen? Om het ingezette en gevoerde beleid te kunnen evalueren is het van belang dat de ontwikkelingen goed worden gevolgd. Hiertoe staat een aantal hulpmiddelen ter beschikking: periodiek volgen van de cijfers zoals die voortvloeien uit de verschillende registraties die worden bijgehouden; periodiek herhalen van de vragenlijstenonderzoeken onder het personeel; analyse en evaluatie door (interne of externe) vertrouwenspersoon. 42

3 Pesten Meer weten? Literatuur Broek, L. van den, Gein, ongein, pesten, Soest: Uitgeverij H. Nelissen Broshuis, J., N. Fleming & P. Lampe, Pesten, veiligheid en agressie, Baarn: Nijgh Versluys Hubert, A.B. & C.M. Scholten, Ongewenste omgangsvormen op het werk. Een onderzoek naar pesten, seksuele intimidatie en racisme, Amsterdam: FNV Hubert, A.B., De 13 meest gestelde vragen over pesten op het werk, Amsterdam: FNV Hubert, A.B., J. Furda & H. Steensma, Mobbing en systematisch pestgedrag in organisaties, Gedrag en Organisatie, 14 (6), , Meer, B. van der, Pesten op het werk, Assen: Van Gorcum b.v Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, Arbobalans Stichting van de Arbeid, Met alle respect! Over bedrijfscultuur en ongewenste omgangsvormen op het werk, 14 december 1999, Publicatienr. 7/99. Vastbinder, M., Pesten op het werk, Alphen aan den Rijn: Uitgeverij Kluwer Vries, S. de, M. van Niekerk, E. van Dalen & M. Nuyens, Gewenst beleid tegen ongewenst gedrag: Voorbeelden van goed beleid tegen ongewenste omgangsvormen op het werk, Den Haag: Ministerie van SZW 2002 Internet

4 pesten pesten.start.nu (opgezet door een voormalig slachtoffer van pesten) 44

5 vraag en antwoord Checklist Collegiale werkomgeving Management Ja Nee Planning wordt gezamenlijk uitgevoerd Tijdspaden worden in gezamenlijkheid vastgesteld Doelstellingen worden gezamenlijk bepaald Doelen zijn begrijpelijk Doelen zijn realistisch Taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden zijn benoemd Het management van de organisatie stimuleert onderlinge samenwerking Fouten mogen worden gemaakt Er wordt van fouten geleerd De werkomgeving wordt in gezamenlijkheid ontworpen Werknemers hebben inspraak in de uitvoering van het werk Het gebruik van tijd Het is bij iedereen duidelijk dat individuen en groepen zich in een ander tempo ontwikkelen Er wordt voldoende tijd besteed aan de samenwerking en de ontwikkeling van de samenwerking Het is voor een ieder duidelijk dat veranderingen soms erg langzaam gaan Atmosfeer Ja Nee Iedereen binnen de organisatie werkt aan een gezamenlijk doel Iedereen is bereid elkaar te helpen Het welbevinden van de werknemers wordt regelmatig gemeten Conflicten binnen de organisatie worden zo snel mogelijk opgelost Er wordt geaccepteerd dat mensen verschillend zijn Mensen beschuldigen elkaar niet zomaar van iets Informatievoorziening Het management en de medewerkers kunnen open met elkaar over het werk praten Er bestaat geen onderlinge jalousie Informatie over de financiële positie van het bedrijf wordt aan iedereen bekend gemaakt Informatie over het welbevinden wordt aan iedereen bekend gemaakt Informatie over voorgenomen wijzigingen wordt in een vroegtijdig stadium verstrekt Werknemers ontvangen directe feedback van zowel interne als externe klanten 45

6 pesten Salariëring Het salarisbeleid is fair Het salarissysteem is gebaseerd op beloning Mensen weten hoe hun salaris tot stand komt 46