Hierbij nodig ik u uit voor een vergadering van het algemeen bestuur op. in vergaderkamer 501 van het Twentehuis, Nijverheidstraat 30 te Enschede

Transcriptie

1 Leden algemeen bestuur i.a.a. plv.leden UW KENMERK - ONS KENMERK DATUM 15 juni 2017 BEHANDELD DOOR Domein Bedrijfsvoering m.tornij@regiotwente.nl DOORKIESNR ONDERWERP Algemeen bestuur 12 juli 2017 Geachte leden, Hierbij nodig ik u uit voor een vergadering van het algemeen bestuur op woensdag 12 juli van :15 uur in vergaderkamer 501 van het Twentehuis, Nijverheidstraat 30 te Enschede AGENDA 1. Opening/Mededelingen 2. Besluitenlijst vergadering d.d. 1 maart Jaarstukken Programmabegroting Begrotingswijzigingen Rondvraag Hoogachtend, voorzitter, mr. drs. R.G. Welten, plv

2 Besluitenlijst algemeen bestuur d.d. 1 maart 2017 Aanwezig Dagelijks bestuur: Voorzitter de heer G.O. van Veldhuizen Lid: de heer R.G. Welten (Borne) Secretaris: de heer H.M. Bolhaar (plv.) Leden c.q. plaatsvervangende leden algemeen bestuur Mevrouw C. van Wijk (Almelo) De heer P.G. Welman (Enschede) De heer G.J. Kok (Haaksbergen) De heer J.H. Coes (Hellendoorn) De heer P. van Zwanenburg (Hof van Twente) De heer M. Sijbom (Losser) De heer R.G.H. Christenhusz (Oldenzaal) De heer B. Beens (Rijssen-Holten) De heer H. Robben (Wierden) De heer B. Brand (Dinkelland) De heer T. Vleerbos (Tubbergen) Afwezig Dagelijks bestuur: Secretaris: mevrouw G.H. Tamminga (Regio Twente), vervangen door de heer H.M. Bolhaar Lid: de heer Binnenmars (Twenterand), geen vervanger Leden algemeen bestuur De heer Bron (Hengelo), geen vervanger De heer R.H. de Witte (Tubbergen) vervangen door de heer T. Vleerbos 1

3 1. Opening en mededelingen Mededelingen: De heer Welten deelt mee dat de huurovereenkomst van het Twentehuis is verlengd. Na scherpe onderhandeling is modernisering mogelijk binnen de begroting. Het dagelijks bestuur vindt het uitvoeren van een aantal duurzaamheidsmaatregelen ook van belang. Hiervoor zijn mogelijk wel extra middelen nodig en dat vraagt een besluit van het Algemeen Bestuur. Daarom de vraag of er leden van dit bestuur mee willen denken bij het bepalen hiervan. De heer Van Zwanenburg, mevrouw Van Wijk en de heer Beens melden zich hiervoor. De voorzitter deelt mee dat op verzoek van het Portefeuilleberaad Belangenbehartiging, de Twente Board is gevraagd om een brief te sturen aan de (in)formaterus van het nieuwe kabinet over belangrijke aandachtspunten vanuit Twente. Het Algemeen Bestuur roept op om niet te bescheiden op te stellen. Op verzoek van de heer Kok zegt de voorzitter toe dat, als de brief uitgaat, deze in kopie naar de gemeenten wordt toegezonden om de brief te delen met de gemeenteraden, zodat zij deze punten kracht bij kunnen zetten. 2. Besluitenlijst van het algemeen bestuur van 15 december 2016 Conform vastgesteld 3. Klachtenregeling Regio Twente 2017 Toelichting voorstel: De Eerste Kamer heeft op 6 oktober 2015 een nieuwe Wet kwaliteit, klachten en geschillen zorg (Wkkgz) vastgesteld. Deze wet vervangt onder meer de Wet klachtrecht cliënten zorgsector. Dit is aanleiding om de Klachtenregeling Regio Twente te wijzigen. Het vaststellen van de klachtenregeling is aan het Algemeen Bestuur van Regio Twente voorbehouden. Mede namens de bestuurscommissie Publieke Gezondheid wordt de Klachtenregeling Regio Twente 2017 ter vaststelling aangeboden, onder intrekking van de tot nu toe geldende Klachtenregeling Regio Twente. Voorstel: De Klachtenregeling Regio Twente 2017 vast te stellen, onder intrekking van de tot nu toe geldende Klachtenregeling Regio Twente. Besluit: Conform vastgesteld 4. Jaarverslag lobby Twente Toelichting voorstel: In het Jaarverslag lobby Twente zijn de vorderingen in de gezamenlijke Twentse lobby naar Den Haag en de Twentse internationale lobby over vastgelegd en de meest in het oog springende lobbysuccessen van het afgelopen jaar gebundeld. Voorstel: Het jaarverslag lobby Twente voor kennisgeving aan te nemen. Besluit: Het verslag wordt voor kennisgeving aangenomen. 5. Boardletter 2016 Toelichting voorstel: Het algemeen bestuur heeft accountant Deloitte de opdracht verstrekt om de jaarrekening 2016 te controleren op getrouwheid en rechtmatigheid. Voorafgaand aan de jaarrekeningcontrole wordt de interim-controle uitgevoerd. Deloitte heeft onlangs deze jaarlijks terugkerende interim-controle uitgevoerd. De bevindingen van de accountant naar aanleiding van de interim-controle worden in hoofdlijnen middels de boardletter aan het algemeen bestuur aangeboden. Voorstel: De boardletter 2016 voor kennisgeving aan te nemen. 2

4 Besluit: Er wordt eerst kennis genomen van de toelichting van de heer Beens op de boardletter. De boardletter wordt vervolgens voor kennisgeving aangenomen 6. Rondvraag De heer Robben vraagt om alvast na te denken hoe we Regio Twente willen profileren bij de nieuwe raadsleden en bestuurders, na de gemeenteraadsverkiezingen in De komende maanden zou daarover nagedacht kunnen worden om vervolgens in overleg met de griffiers een introductieprogramma te organiseren. Daarbij kunnen ook de opbrengsten van de evaluatie van de governance van de nieuwe samenwerking meegenomen worden. De suggestie van de heer Robben wordt door het algemeen bestuur omarmd. 3

5 Voorstel voor Algemeen bestuur Registratienummer Datum vergadering 12 juli 2017 Agendapunt 3 Domein, behandelend ambtenaar, tel. Bedrijfsvoering, M.Q. Bajwa, Onderwerp Jaarstukken 2016 Wij stellen u voor: 1. De jaarstukken 2016 met een positief resultaat van ,- vast te stellen; 2. Dit rekeningsaldo aan te wenden zoals in dit voorstel staat verwoord: a. toevoegen aan de algemene reserve en egalisatiereserves: ,-; b. verrekenen van nog te ontvangen gemeentelijke bijdragen voor Acquisitie ( ,-) en Pilot vergunninghouders aan het werk ( ,-): per saldo ,-; c. te verrekenen tekort met algemene reserve: ,-. 3. Kennis te nemen van de rapportage van de accountant over de jaarrekening Toelichting op het voorstel Inleiding Hierbij bieden wij u, mede namens de bestuurscommissies Publieke Gezondheid, OZJT, Agenda van Twente en het bestuurdersoverleg Kennispunt Twente, de jaarstukken 2016 ter vaststelling aan. De onderdelen die niet onder verantwoordelijkheid van een bestuurscommissie uitgevoerd zijn, zijn ambtelijk afgestemd met de voorzitter van het betreffende bestuurlijk overleg c.q. portefeuillehoudersoverleg. Eind 2015 is door alle Twentse gemeenten ingestemd met de vernieuwde gemeenschappelijke regeling van Regio Twente. In 2016 ging Regio Twente hiermee aan de slag. Een nieuwe setting met de Twenteraad (regionale radenbijeenkomsten), een bestuurlijk model met portefeuillehouders in de lead en een bijpassend algemeen en dagelijks bestuur. En de mogelijkheid om naast het basis takenpakket met elkaar samen te werken vanuit een Coalition of the Willing. Deze nieuwe setting was soms best even wennen, zowel voor de gemeenten als onze organisatie. Hoewel dit soms wat reuring gaf is dit in de loop van 2016 steeds beter gaan lopen. Beoogd resultaat Beleidsinhoudelijke en financiële verantwoording afleggen over het jaar Het positief rekeningresultaat 2016 van ,- conform de geldende spelregels aan te wenden c.q. te verrekenen. Overwegingen Pagina 1 van 7

6 Inleiding In de voorliggende jaarstukken 2016 van Regio Twente wordt een beleidsinhoudelijke verantwoording afgelegd per programma in relatie tot de vastgestelde programmabegroting 2016 inclusief de daarin via begrotingswijziging vastgestelde wijzigingen. Gelijktijdig wordt verantwoording afgelegd over het door ons gevoerde financiële beheer. De jaarstukken over 2016 zijn opgesteld en ingericht volgens de laatste voorschriften zoals aangegeven in het Besluit begroting en verantwoording (BBV). In dit voorstel treft u aan: een samenvattende toelichting op de afwijkingen in de programmaverantwoording; een toelichting op het rekeningresultaat 2016 en de opvallendste afwijkingen ten opzichte van de bestuursrapportage 2016 (BERAP); het aanwendingsvoorstel van het rekeningresultaat Programmaverantwoording In onderstaande tabel staan de ambities die afwijkend scoren, dan bij het opstellen van de begroting 2016 werd verwacht. Voor een nadere toelichting op deze ambities wordt verwezen naar de betreffende bladzijde in de jaarstukken. In totaal scoren er acht van de vijfendertig ambities oranje. Deze ambities zijn gedeeltelijk bereikt ten opzichte van de programmabegroting. Programma Sociaal Economisch Sterk Twente Status Toelichting op blz. Versterken van de sociaal economische structuur door het stimuleren van de logistieke sector in Twente. 20 Ontwikkelagenda Netwerkstad Twente Strategisch programmeren: mogelijk maken van woon- en werklocaties op die plekken waar dat voor het stedelijk gebied als geheel het meest rendement heeft. Bereikbaarheid: regiobreed zetten we in op een robuust en betrouwbaar netwerk van externe en interne verbindingen, in alle modaliteiten. Innovatie: werkgelegenheid waarborgen, inzetten op transformatie van industriële regio naar innovatieve kennisregio met als speerpunt HTSM, logistiek en Recreatie en Toerisme. Logistiek: in regionaal verband trekken we op om een programma uit te werken en uit te voeren voor het versterken van de Multimodale bereikbaar van Twente. Bestuurlijke samenwerking: werkwijze waarbij een wethouder een dossier coördineert namens verschillende colleges. Het vergroten van de economische ontwikkelkracht door intensieve samenwerking tussen gemeenten en provincie op economisch gebied, te beginnen met intensivering samenwerking van de betrokken ambtenaren voor Economische Zaken Toelichting op blz Salarisadministratie Netwerkstad Status Toelichting op blz. Het juist, tijdig en volledig betalen van salarissen en eventuele andere vergoedingen ten behoeve van de verschillende opdrachtgevers en het verzorgen van de noodzakelijke afdrachten. Het informeren en 39 desgewenst adviseren over kwesties die verband houden met salaris technische of daaraan gerelateerde aspecten (bijv. fiscaal en sociaal wettelijk). Pagina 2 van 7

7 Rekeningresultaat: De jaarrekening 2016 laat een positief resultaat zien van ,- na onttrekkingen en toevoegingen aan bestemmingsreserves. Het jaarrekeningresultaat uitgesplitst naar financieringsstromen ten opzichte van de begroting 2016: Component Resultaat Tarieftaken ,- Projecten ,- Provinciale bijdrage voor desintegratiekosten wegvallen Wgr ,- Resultaat op gemeentelijke bijdrage 3.896,- Jaarrekeningresultaat ,- Een aantal geprognosticeerde incidentele meevallers is positiever uitgevallen dan voorzien, terwijl gelijktijdig een aantal voorziene tegenvallers lager is uitgevallen dan was verondersteld. Voor een nadere toelichting op deze ontwikkelingen wordt verwezen naar de hieronder opgenomen analyse en toelichtingen die daartoe in de jaarstukken zijn opgenomen. Rekeningresultaat 2016 versus bestuursrapportage 2016 Het resultaat in de jaarrekening 2016 ad ,- voordelig en het verschil ten opzichte van de BERAP (resultaat voorzien op ,- voordelig), laat zich als volgt verklaren: Domein Bedrijfsvoering (inclusief Bestuur en Directie en Concern) Negatief resultaat van ,-. Doorberekening vanuit Leiding & Secretariaat naar producten ,-. Vanwege inhuur voor extra ondersteuning van het management en te laag geraamde salariskosten in de BERAP is meer uitgegeven. Doorberekeningen vanuit Service naar producten ,-. Ten opzichte van de BERAP is minder uitgegeven dan geraamd, hetgeen leidt tot een lagere doorberekening. Doorberekening vanuit Advies naar producten ,-. Door extra inhuur en hogere salariskosten van ten opzichte van de BERAP wordt meer doorberekend naar de producten van Bedrijfsvoering. Nadeel op Management & Projectsupport ,-. (in BERAP rekening gehouden met 100% kostendekking. Nu minder declarabele uren vanwege vacatures). Nadeel op ICT ,-. De kosten van inhuur voor de doorontwikkeling/verdere professionalisering van ICT processen (ITIL) en ICT dienstverlening zijn hoger dan in de BERAP was geraamd. Daarnaast heeft een inventarisatie plaatsgevonden van alle hardware en telefonie, welke heeft geleid tot minder inkomsten van de interne klanten. Gezien de verdere digitalisering van onze ondersteunende en primaire processen vindt de komende jaren naar verwachting verdere investering in en ontwikkeling van ICT plaats, in aansluiting op eerdere bestuurlijke besluitvorming. Juridische advisering ,-. Voordelig. Vanwege meer vraag naar juridisch advies is de gerealiseerde dienstverlening hoger (circa 850 uur) dan waarmee rekening was gehouden in de BERAP. Financiële administratie en advies ,-. voordelig (minder externe inhuur dan geraamd in de BERAP). Saldo financieringsfunctie Positief resultaat van ,-. Voordeel op het financieringsresultaat van ,-. ontstaan door de toegerekende rente aan de activa en reserves en de relatief lage rentelasten. Domein Gezondheid Positief resultaat van ,-. Lagere lasten voor bedrijfsvoering diensten ,-. De inzet voor Bedrijfsvoering wordt afgerekend op basis van werkelijk gepleegde inzet. Voor de GGD is deze inzet incidenteel lager gebleken dan verwacht. In 2017 wordt deze inzet geïntensiveerd om met name op het gebied van P&O en (externe) communicatie stappen te maken. Pagina 3 van 7

8 Hogere inkomsten en lagere lasten dan geraamd op SOA: ,-. De subsidiegelden zijn hoger en de inhuur van personeel lager dan bij de BERAP geraamd. Daarnaast is het geraamde voordeel op de laboratorium diagnostiekkosten door gunstige prijsafspraken met het laboratorium en de gewijzigde regeling Aanvullende Seksuele Gezondheid (ASG) hoger dan voorzien. Positieve resultaat op TBC en tarieftaken van ,-. De kosten voor aanschaf röntgenapparaat zijn lager uitgevallen dan geraamd. Opbrengsten forensische geneeskunde vallen hoger uit dan geraamd. Daarnaast is sprake van een overschrijding door extra inzet voor infectieziekenbestrijding en ontwikkeling van een Serious Game. Voordeel op Projectopbrengsten: ,-. Er is 2016 een voordeel gerealiseerd op de projecten en aangezien de gevormde reserve voor projecten maximaal is gevuld. Het resultaat op projecten loopt mee in het resultaat van Regio Twente. Het resultaat op de gemeentelijke bijdrage van de jeugdgezondheidszorg blijft ook in 2016 negatief: ,-. De in de begroting gestelde formatie voor de uitvoering van JGZ-taken is overschreven met ca ,-. Deze overschrijding wordt onder meer veroorzaak door het inwerken van medewerkers voor het integraal werken.. Daarnaast is sprake van een overschrijding door langdurig ziekte. Het nadeel wordt enigszins gecompenseerd door voordeel op het materieel budget en vacature ruimte beleid en hoofd JGZ. Ontwikkeling nieuw Digitaal Dossier: ,-. Samen met GGD regio Utrecht en GGD Hollands Noorden is een aanbesteding gestart voor een nieuw digitaal dossier JGZ, met de mogelijkheid tot doorontwikkeling naar een GGD-dossier. De hiervoor gemaakte (voorbereidingen)kosten zijn verantwoord in de jaarrekening Externe ondersteuning: ,-. Op een aantal gebieden wordt de organisatie begeleid door externe adviseurs. Dit gebeurt binnen de JGZ in het kader van 'de bedoeling voorop', op het gebied van huisstijl en communicatie uitingen en op het gebied van LEAN, duurzame inzetbaarheid en bij een aantal interne projecten. Stafafdeling kosten volwassen- en ouderenonderzoek: ,-. Het volwassen- en ouderenonderzoek wordt uitgevoerd in een 4- jaarlijkse cyclus en leidt tot extra (externe inzet). Het nadeel wordt gedeeltelijk gecompenseerd door een voordeel op materiele budgetten binnen de stadafdeling. Domein Leefomgeving Positief resultaat van ,-. Positief resultaat op Mobiliteit van ,-. De ontstane (frictie)kosten i.v.m. de overgang van de Mobiliteitstaken kunnen gedekt worden uit bijdragen van de Provincie. Er is gewerkt aan een bestedingsplan welke voor het jaar 2017 is aangeboden, de ambtelijke inzet hiervoor is verantwoord bij Economie. Lagere ambtelijke inzet voor Vrije Tijdseconomie (VTE), Milieu, Duurzaamheid en Afval (MDA) en Logistiek waardoor voordeel ontstaat van ,-. De ambtelijke inzet is lager uitgevallen doordat er inzet is gepleegd op o.a. acquisitie waarvoor de inzet binnen Economie is verantwoord. Bovendien is additionele inzet van derden 'on hold' gezet in afwachting van planvorming vanuit Marketing Oost. Daarnaast is ambtelijke inzet voor MDA en logistiek lager uitgevallen dan verwacht. Hogere inkomsten dan geraamd voor Recreatieve voorzieningen waardoor voordeel ontstaat van ,-. De inkomsten uit festivals zijn behoudend geraamd vanwege de onzekerheid over het wel of niet vinden van doorgang. In 2016 is gebleken dat alle festivals zijn doorgegaan en bovendien zijn er extra festivals geweest waardoor de gerealiseerde inkomsten hoger zijn en daarmee bijdragen aan het positieve resultaat. De ambtelijke inzet voor het begeleiden van de bestuurscommissie Agenda van Twente, begeleiden proces verantwoording Agenda van Twente en opzet Nieuwe Regionale Investeringsagenda alsmede de gepleegde inzet op het dossier acquisitie waren niet voorzien en leidt dan ook tot een negatief resultaat van voor onderdeel Economie. Overige onderdelen (OZJT) Negatief resultaat van ,-. Positief resultaat op personele lasten, overhead en projectsubsidies van ,-. De initiële begroting uit 2015 is ruim opgesteld op het gebied van formatie en salarissen, omdat hier met normbedragen is gewerkt. De feitelijke personele lasten vallen lager uit dan de normbedragen. Daarnaast is er extra ingezet op procesbegeleiding doorontwikkeling Veilig Thuis Twente (VTT) en communicatie. Voor het project vervoer is een subsidie toegekend door de provincie Overijssel ter compensatie van de kosten op het project. Pagina 4 van 7

9 Negatief resultaat op materiële lasten van ,-. Het budget voor materiële lasten is bedoeld voor overige uitgaven, zoals vergaderkosten, extern advies, monitoring en reflectie. In de tweede helft van het jaar is er meer inzet van personeel en bedrijfsvoering gevraagd ten opzichte van BERAP. Vanwege onvoorziene advocaatkosten aan het einde van het jaar zijn de materiele lasten toch hoger uitgekomen dan begroot. Coalition of the Willing Positief resultaat van ,-. Positief resultaat van ,- voor Acquisitie in Twente. Na aftrek van een bedrag van als nog te betalen aan Oost NV en kosten voor overleggen resteert een bedrag van ,- als niet besteed ten opzichte van de begroting. De kosten voor de ambtelijke begeleiding van dit proces zijn verantwoord binnen het domein Leefomgeving - onderdeel Economie. Positief resultaat van ,- bij het project vergunninghouders aan het werk. Doordat de doorlooptijd van dit project korter was dan vooraf kon worden voorzien zijn de uitgaven lager ten opzichte van de ingediende begroting. Aanwendingsvoorstel Toevoeging reserves In het Beleidskader Batig Rekeningsaldi is vastgelegd hoe met het rekeningresultaat wordt omgegaan: de algemene reserve en egalisatiereserves worden tot het daarvoor vastgestelde maximumniveau gestort, met maximaal 50% van de behaalde resultaten. Het restant wordt aan de gemeenten terugbetaald; net als in voorkomende gevallen exploitatietekorten bij de gemeenten in rekening worden gebracht. Op basis hiervan stellen wij u voor om het voordelig rekeningresultaat van 2016 ad ,- als volgt aan te wenden: - Toevoegen aan de Algemene reserve ,- - Toevoegen aan de Egalisatiereserve domein Bedrijfsvoering ,- - Toevoegen aan de Egalisatiereserve domein Gezondheid 591,- - Toevoegen aan de Egalisatiereserve domein Leefomgeving ,- - Toevoegen aan de Reserve projecten GGD 522,- - Toevoegen aan de Reserve Tarieftaken GGD 911,- Totale toevoeging aan reserves ,- Acquisitie en Pilot vergunninghouders aan het werk In de vergadering van uw bestuur van 27 oktober 2016 is begrotingswijziging nr.4 Acquisitie vastgesteld. Deze Coalition of the Willing is, mede om fiscale redenen, als eenmalige begrotingswijziging toegevoegd bij het voorstel behorende bij de BERAP Bij de besluitvorming omtrent het voorstel is besloten om de kosten 2016 voor Acquisitie van in totaal ,- te verrekenen indien er bij de jaarrekening 2016 een positief resultaat ontstaat. In de vergadering van uw bestuur van 15 december 2016 is begrotingswijziging nr. 5 Pilot vergunninghouders (Coalition of the Willing) aan het werk vastgesteld. Op 23 juni 2016 heeft het portefeuillehoudersoverleg Arbeidsmarkt ingestemd met de projectbegroting van ,- voor de uitvoering van de pilot in 2016, te dekken uit een provinciale subsidie voor dit project van ,- (beschikt in september 2016) en een gemeentelijke bijdrage van ,-. Aangezien de gemeentelijke bijdrage voor 2016 reeds in rekening was gebracht wordt de bijdrage voor de Pilot vergunninghouders aan het werk verrekend bij de jaarrekening. In totaal dient er bij de jaarrekening voor Acquisitie en Pilot vergunninghouders aan het werk een nog te ontvangen gemeentelijke bijdrage verrekend te worden van ,-. Te laag geraamd bedrag voor cao ontwikkelingen In de BERAP 2016 heeft uw bestuur kennis genomen van het te laag geraamd bedrag van ,- voor cao ontwikkelingen. Dit tekort is ontstaan als gevolg van te weinig geraamde looncompensatie (0,99% van de geraamde loonsom). Conform de afgesproken spelregels mag dit tekort worden verrekend met de gemeenten. Aangezien de jaarrekening een positief resultaat laat zien wordt dit tekort niet in rekening gebracht bij de gemeenten. Pagina 5 van 7

10 Rapport accountant jaarrekening 2016 De accountantscontrole is afgerond en de accountant heeft zijn bevindingen beschreven in het bijgesloten accountantsverslag. De essentie van het verslag: De jaarrekening zal worden voorzien van een goedkeurende verklaring. Er zijn geen rechtmatigheidsfouten geconstateerd en het jaarrekeningresultaat hoeft niet aangepast te worden. De kwaliteit van verslaggeving voldoet aan de voorschriften (Besluit Begroting en Verantwoording). Er zijn geen tegenstrijdigheden geconstateerd tussen het jaarverslag en de jaarrekening. Er is geen sprake van begrotingsonrechtmatigheid. De accountant adviseert het opstellen van een frauderisico analyse. Wij kunnen ons vinden in het advies en zullen dit samen met de accountant oppakken. Samenvatting voorstel a Jaarrekeningresultaat ,- Aanwendingsvoorstel: b Totale toevoeging aan reserves ,- c d Te verrekenen gem. bijdrage voor Acquisitie en Pilot vergunninghouders aan het werk Te verrekenen te laag geraamd bedrag voor cao ontwikkelingen ,- 0,- Ontstaan tekort (a-b-c-d) -/ ,- Te verrekenen tekort met algemene reserve ,- Saldo 0,- Kosten, baten, dekking Zie voorstel. Communicatie De jaarstukken 2016 worden op de website van Regio Twente gepubliceerd. Vervolg 1. De door uw bestuur vastgestelde jaarstukken worden aan het college van Gedeputeerde Staten en overige belanghebbenden verzonden. 2. Vervolgens wordt besluitvorming omtrent het aanwendingsvoorstel conform uitgevoerd. Bijlagen 1. Jaarstukken Accountantsverklaring 3. Rapport accountantscontrole Enschede, 5 april 2017 Dagelijks bestuur, secretaris, voorzitter, Pagina 6 van 7

11 ir. G.H. Tamminga dr. G.O. van Veldhuizen Besluit van het algemeen bestuur, gelezen het voorstel van het dagelijks bestuur van 5 april 2017 Vastgesteld in de vergadering van het algemeen bestuur van 12 juli 2017 secretaris, voorzitter, ir. G.H. Tamminga mr. drs. R.G. Welten, plv. Pagina 7 van 7

12 Jaarstukken 2016

13

14 Voorwoord Jaarstukken 2016 Voorwoord Eind 2015 is door alle Twentse gemeenten ingestemd met de vernieuwde gemeenschappelijke regeling Regio Twente. In 2016 ging Regio Twente hiermee van start. Een nieuwe setting met Twenteraad (regionale radenbijeenkomsten), een bestuurlijk model met portefeuillehouders in de lead en een bijpassend algemeen en dagelijks bestuur. En de mogelijkheid om naast het basis takenpakket met elkaar samen te werken vanuit een Coalition of the Willing. Deze nieuwe setting was soms best even wennen, zowel voor de Twentse bestuurders als onze organisatie. Hoewel dit soms wat reuring gaf is dit in 2016 vooral goed verlopen. Onze organisatie had niet alleen met de aanpassingen van deze vernieuwde samenwerking en evaluaties te maken. Ook in de top van onze organisatie vond vernieuwing plaats op twee van de drie directieposten. Samantha Dinsbach is per 1 juli 2016 directeur Publieke Gezondheid en verving daarmee Theo van Rijmenam, die met pensioen ging. Trudy Vos nam per 1 mei 2016 afscheid als secretaris/algemeen directeur; zij werd op 1 november opgevolgd door Gerharda Tamminga. In de tussenliggende periode werd deze functie waargenomen door Jeroen Regtuijt (directeur Bedrijfsvoering) en Henk Bolhaar (directiesecretaris). Het directieteam is nu weer op sterkte en klaar voor de volgende fase. In juni 2016 werd door het algemeen bestuur de bestuurscommissie Agenda van Twente opgericht. Aan deze commissie zijn bestuurlijke bevoegdheden toegekend voor de huidige Agenda van Twente en het proces om tot besluitvorming over een nieuwe agenda en eventuele uitvoering daarvan te komen. De kernwaarde van Regio Twente is samenwerken. Hierop is in 2016 met veel enthousiasme en betrokkenheid ingezet. Gericht op een vitaal en sterk Twente! Dagelijks bestuur, voorzitter, secretaris, dr. G.O. van Veldhuizen ir. G.H. Tamminga

15 Inhoudsopgave Jaarstukken 2016 Voorwoord Samenvatting Inleiding Aanwendingsvoorstel Regio Twente Jaarverslag Programmaverantwoording Domein Gezondheid Domein Leefomgeving Sociaal Economisch sterk Twente Recreatieve Voorzieningen Domein Bedrijfsvoering Overige onderdelen (OZJT) Coalitions of the Willing Ontwikkelagenda Netwerkstad Twente Kennispunt Twente Werken voor de Twentse overheid Salarisadministratie Regietafel opvang vluchtelingen Acquisitie Twente Pilot vergunninghouders aan het werk Algemene dekkingsmiddelen Paragrafen Weerstandsvermogen en risicobeheersing Onderhoud kapitaal goederen Bedrijfsvoering Verbonden partijen Financiering Rechtmatigheid Jaarrekening Overzicht van baten en lasten in de jaarrekening Toelichting op de baten en lasten in de jaarrekening Samenvatting resultaat Bedrijfsvoering Domein Gezondheid Domein Leefomgeving Overige onderdelen (OZJT) Coalitions of the Willing Investeringsprogramma Agenda van Twente Analyses rekeningresultaat Overzicht van incidentele baten en lasten Analyse begrotingsrechtmatigheid Balans per Grondslagen voor resultaat en waardebepaling Toelichting op de balans per Belangrijkste niet uit de balans blijkende verplichtingen Wet Normering Topinkomens Bijlagen Bijlage 1 Benodigde gemeentelijke bijdrage Bijlage 2 Begrote gemeentelijke bijdrage en resultaat per gemeente Bijlage 3 Controleverklaring van de onafhankelijke accountant Bijlage 4 Recapitulatiestaat per programma

16 Inhoudsopgave Jaarstukken 2016 Lijst van figuren en tabellen Figuur 1 indeling jaarstukken... 9 Figuur 2 opbouw weerstandsvermogen Figuur 3 Solvabiliteit Figuur 4 Netto Schuldquote Figuur 5 Netto Schuldquote gecorrigeerd voor uitgeleend geld Tabel 1 Samenvatting van het resultaat... 7 Tabel 2 Samenvatting beschikbare weerstandscapaciteit Tabel 3 Samenvattend overzicht benodigde weerstandscapaciteit Tabel 4 Weerstandsratio Tabel 5 Normering weerstandsratio Tabel 6 Overzicht investeringen recreatieparken Tabel 7 Saldi reserves recreatieparken Tabel 8 Overzicht van baten en lasten in de jaarrekening Tabel 9 Samenvatting kosten AvT/IPT/IST Tabel 10 Analyse begrotingsrechtmatigheid Tabel 11 Overzicht mutaties reserves Tabel 12 WNT Overzicht van topfunctionarissen Tabel 13 Leden algemeen bestuur en dagelijks bestuur in

17 Samenvatting Jaarstukken Samenvatting De evaluatie van de huidige Agenda van Twente is in 2016 van start gegaan, onder meer ondersteund met radenbijeenkomsten (Twenteraad), een evaluatie door Kennispunt Twente en een digitaal platform ( Deze evaluatie en voorbereiding van het besluit over een mogelijk vervolg loopt in 2017 verder. In 2016 vonden ook evaluaties van andere Twentse samenwerkingen onder de hoede van Regio Twente plaats: Kennispunt Twente en Twentse Kracht. Beide evaluaties leverden een positief resultaat op met afspraken over (meer) structurele voortzetting per Een mooi resultaat van en voor Twentse samenwerking! Naast dit alles speelden diverse andere (inhoudelijke) onderwerpen en ontwikkelingen. Zo startte in 2016 de nieuwe Bestuursagenda Publieke Gezondheid (periode ). Deze agenda focust zich op gezonde levensjaren voor inwoners in Twente in alle levensfasen. De prioriteit ligt daarbij op een gezonde start en het terugdringen van verschillen in gezondheid die te herleiden zijn tot sociaaleconomische factoren. Daarom is in 2016 een deel van de (preventie-)activiteiten op basis van het concept positieve gezondheid herijkt. De interventies richten zich daarbij meer op de mogelijkheden die mensen (nog) hebben, in plaats van op de onmogelijkheden. Daarnaast is met de Twentse gemeenten gewerkt aan het versterken van vitale coalities. Onder meer door het verbinden met maatschappelijke organisaties. Uiteraard betrof een groot deel van de werkzaamheden going concern taken, met oog op de uitvoeringsorganisatie die GGD Twente ook is. Vanuit programma sociaal Economisch Sterk Twente is in 2016 uitvoering gegeven aan de voortzetting van de programmalijnen van de Innovatiesprong (Agenda van Twente). Daarvoor zijn investeringen gedaan via het innovatiefonds Twente. Er zijn arbeidsmarktprojecten via Techniekpact en Twents arbeidsmarktperspectief uitgevoerd. De laatste MKB-fonds vouchers en kredieten zijn verstrekt. Ten slotte is Twente gepositioneerd als ondernemende High Tech regio. Daarnaast is meegewerkt aan enkele vormen van coalitions of the willing, zoals de Twentse samenwerking rondom de opvang en integratie van vluchtelingen en de acquisitie van nieuwe bedrijvigheid naar Twente. Wat betreft de recreatieparken Hulsbeek, Rutbeek en Lageveld richtte Regio Twente (Recreatieve Voorzieningen) zich onder meer op het verbreden van het evenementenaanbod. Daarvoor is onder meer een bestemmingsplan wijziging aangevraagd voor het Lageveld, die begin 2017 is vastgesteld. Voor het Rutbeek is een planologisch proces doorlopen in verband met de plannen voor een bungalowpark; dit krijgt in 2017 zijn vervolg. Het Arboretum Poortbulten in 2016 verkocht aan Natuurmonumenten. Ook is het mountainbike netwerk in 2016 nagenoeg afgerond. Kortom, een aantal mooie stappen op recreatief vlak voor zowel de inwoners van Twente als onze toeristen. De veertien Twentse gemeenten werken al langere tijd samen rond de decentralisaties Wmo en Jeugdzorg. Ook in 2016 vonden de Twentse gemeenten elkaar weer goed in OZJT/Samen14. Voor deze samenwerking is in 2016 een duidelijke projectstructuur, met projectsturing, concreet opdrachtgeverschap en opdrachtnemerschap vastgelegd. Voor ieder thema is een wethouder (lid van bestuurscommissie) en een manager (lid managersoverleg) verantwoordelijk voor afronding van de opdracht. De thema waarbinnen we OZJT/Samen14 samenwerken zijn ingedeeld in drie prioriteiten: Samen Aanpakken (thema s met een hoog risico), Samen Doen (thema s op samen op (door) te ontwikkelen) en Samen Leren (thema s waar delen van lokale ervaringen belangrijk is). In 2016 vond verbreding van het dienstverleningsconcept naar alle klanten van Bedrijfsvoering plaats en is de managementdashboard gemoderniseerd. Daarnaast is ingezet op een organisatorische transitie, om de samenwerking binnen en aansturing van vakgroepen logischer in te richten. In 2016 is het formele deel van dit proces doorlopen, in 2017 krijgt dit feitelijk invulling. Daarnaast is ingezet op verdere professionalisering van teams en dienstverlenging. Tot slot is geïnvesteerd in de nieuwe organisatiestructuur (Regio Twente en Twentebedrijf) en gevolgen daarvan voor bestuurlijke ondersteuning, P&C cyclus e.d. 6

18 Samenvatting Jaarstukken 2016 Programma's bedragen X Totaal baten Totaal lasten Mutaties reserve Gem. bijdrage Resultaat incl. mutaties reserves Bedrijfsvoering (excl. financieringsfunctie) Gezondheid Leefomgeving (excl. AvT) Overige onderdelen (OZJT) Coalitions of the Willing Saldo financieringsfunctie Onvoorzien Totaal Regio Twente Tabel 1 Samenvatting van het resultaat Het financiële resultaat van 2016 laat zich als volgt samenvatten: Domein Bedrijfsvoering (inclusief Bestuur en Directie en Concern) negatief resultaat van ,- Doorberekening vanuit Leiding & Secretariaat naar producten ,-. Vanwege inhuur voor extra ondersteuning van het management en te laag geraamde salariskosten in de Berap is meer uitgegeven. Doorberekeningen vanuit Service naar producten ,-. Ten opzichte van de Berap is minder uitgegeven dan geraamd, hetgeen leidt tot een lagere doorberekening. Doorberekening vanuit Advies naar producten ,-. Door extra inhuur en hogere salariskosten van ten opzichte van de Berap wordt meer doorberekend naar de producten van Bedrijfsvoering. Nadeel op Management & Projectsupport ,-. (in Berap rekening gehouden met 100% kostendekking. Nu minder declarabele uren vanwege vacatures). Nadeel op ICT ,-. De kosten van inhuur voor de doorontwikkeling/verdere professionalisering van ICT processen (ITIL) en ICT dienstverlening zijn hoger dan in de Berap was geraamd. Daarnaast heeft een inventarisatie plaatsgevonden van alle hardware en telefonie, welke heeft geleid tot minder inkomsten van de interne klanten. Gezien de verdere digitalisering van onze ondersteunende en primaire processen vindt de komende jaren naar verwachting verdere investering in en ontwikkeling van ICT plaats, in aansluiting op eerdere bestuurlijke besluitvorming. Juridische advisering ,-. Voordelig. Vanwege meer vraag naar juridisch advies is de gerealiseerde dienstverlening hoger (circa 850 uur) dan waarmee rekening was gehouden in de Berap. Financiële administratie en advies ,-. voordelig (minder externe inhuur dan geraamd in de Berap). Domein Gezondheid positief resultaat van Lagere lasten voor bedrijfsvoering diensten ,-. De inzet voor Bedrijfsvoering wordt afgerekend op basis van werkelijk gepleegde inzet. Voor de GGD is deze inzet lager gebleken dan verwacht. In 2017 wordt deze inzet geïntensiveerd om met name op het gebied van P& O en (externe) communicatie stappen te maken. Hogere inkomsten en lagere lasten dan geraamd op SOA: ,-. De subsidiegelden zijn hoger en de inhuur van personeel lager dan bij de BERAP geraamd. Daarnaast is het geraamde voordeel op de laboratorium diagnostiekkosten door gunstige prijsafspraken met het laboratorium en de gewijzigde regeling Aanvullende Seksuele Gezondheid (ASG) hoger dan voorzien. Positieve resultaat op TBC en tarieftaken van ,-. De kosten voor aanschaf röntgenapparaat zijn lager uitgevallen dan geraamd. Opbrengsten forensische geneeskunde vallen hoger uit dan geraamd. Daarnaast is sprake van een overschrijding door extra inzet voor infectieziekenbestrijding en ontwikkeling van een Serious Game. Voordeel op Projectopbrengsten: ,-. Er is 2016 een voordeel gerealiseerd op de projecten en aangezien de gevormde reserve voor projecten maximaal is gevuld, valt het resultaat op projecten in 2016 vrij ten gunste van gemeenten. Het resultaat op de gemeentelijke bijdrage van de jeugdgezondheidszorg blijft ook in 2016 negatief: ,-. De in de begroting gestelde formatie voor de uitvoering van JGZ-taken is overschreven met ca ,-. Deze overschrijding wordt onder meer veroorzaak door het inwerken van medewerkers voor het integraal werken. Daarnaast is sprake van een overschrijding 7

19 Samenvatting Jaarstukken 2016 door langdurig ziekte. Het nadeel wordt enigszins gecompenseerd door voordeel op het materieel budget en vacature ruimte beleid en hoofd JGZ. Ontwikkeling nieuw Digitaal Dossier: ,-. Samen met GGD regio Utrecht en GGD Hollands Noorden is een aanbesteding gestart voor een nieuw digitaal dossier JGZ, met de mogelijkheid tot doorontwikkeling naar een GGD-dossier. De hiervoor gemaakte (voorbereidingen)kosten zijn verantwoord in de jaarrekening Externe ondersteuning: ,-. Op een aantal gebieden wordt de organisatie begeleid door externe adviseurs. Dit gebeurt binnen de JGZ in het kader van 'de bedoeling voorop', op het gebied van huisstijl en communicatie uitingen en op het gebied van LEAN, duurzame inzetbaarheid en bij een aantal interne projecten. Stafafdeling kosten volwassen- en ouderenonderzoek: ,-. Het volwassen- en ouderenonderzoek wordt uitgevoerd in een 4- jaarlijkse cyclus en leidt tot extra (externe inzet). Het nadeel wordt gedeeltelijk gecompenseerd door een voordeel op materiele budgetten binnen de stadafdeling. Domein Leefomgeving positief resultaat van Positief resultaat op Mobiliteit van ,-. De ontstane (frictie)kosten i.v.m. de overgang van de Mobiliteitstaken kunnen gedekt worden uit bijdragen van de Provincie Overijssel. Er is gewerkt aan een bestedingsplan welke voor het jaar 2017 is aangeboden en vastgesteld, de ambtelijke inzet hiervoor is verantwoord bij Economie. Lagere ambtelijke inzet voor Vrije Tijdseconomie (VTE), Milieu, Duurzaamheid en Afval (MDA) en Logistiek waardoor voordeel ontstaat van ,-. De ambtelijke inzet is lager uitgevallen doordat er inzet is gepleegd op o.a. acquisitie waarvoor de inzet binnen Economie is verantwoord. Bovendien is additionele inzet van derden 'on hold' gezet in afwachting van planvorming vanuit Marketing Oost. Daarnaast is ambtelijke inzet voor MDA en logistiek lager uitgevallen dan verwacht. Hogere inkomsten dan geraamd voor Recreatieve voorzieningen waardoor voordeel ontstaat van ,-. De inkomsten uit festivals zijn behoudend geraamd vanwege de onzekerheid over het wel of niet vinden van doorgang. In 2016 is gebleken dat alle festivals zijn doorgegaan en bovendien zijn er extra festivals geweest waardoor de gerealiseerde inkomsten hoger zijn en daarmee bijdragen aan het positieve resultaat. De ambtelijke inzet voor het begeleiden van de bestuurscommissie Agenda van Twente, begeleiden proces verantwoording Agenda van Twente en opzet Nieuwe Regionale Investeringsagenda alsmede de gepleegde inzet op het dossier acquisitie waren niet voorzien en leidt dan ook tot een negatief resultaat van voor Economie. Overige onderdelen (OZJT) negatief resultaat van Positief resultaat op personele lasten, overhead en projectsubsidies van ,-. De initiële begroting uit 2015 is ruim opgesteld op het gebied van formatie en salarissen, omdat hier met normbedragen is gewerkt. De feitelijke personele lasten vallen lager uit dan de normbedragen. Daarnaast is er extra ingezet op procesbegeleiding doorontwikkeling Veilig Thuis Twente (VTT) en communicatie. Voor het project vervoer is een subsidie toegekend door de Provincie Overijssel ter compensatie van de kosten op het project. Negatief resultaat op materiële lasten van ,-. Het budget voor materiële lasten is bedoeld voor overige uitgaven, zoals vergaderkosten, extern advies, monitoring en reflectie. In de tweede helft van het jaar is er meer inzet van personeel en bedrijfsvoering gevraagd ten opzichte van Berap. Vanwege onvoorziene advocaatkosten aan het einde van het jaar zijn de materiele lasten toch hoger uitgekomen dan begroot. Coalitions of the Willing positief resultaat van Positief resultaat van ,- voor Acquisitie in Twente. Na aftrek van een bedrag van als nog te betalen aan Oost NV en kosten voor overleggen resteert een bedrag van ,- als niet besteed ten opzichte van de begroting. De kosten voor de ambtelijke begeleiding van dit proces zijn verantwoord binnen het domein Leefomgeving - onderdeel economie. Positief resultaat van ,- bij het project vergunninghouders aan het werk. Doordat de doorlooptijd van dit project korter was dan vooraf kon worden voorzien zijn de uitgaven lager ten opzichte van de ingediende begroting Saldo financieringsfunctie positief resultaat van Voordeel op het financieringsresultaat van ,-. ontstaan door de toegerekende rente aan de activa en reserves en de relatief lage rentelasten. 8

20 Inleiding Jaarstukken Inleiding Voor u liggen de jaarstukken 2016 van Regio Twente. Hierin beschrijven we hoe het afgelopen jaar verlopen is, zowel wat betreft de beleidsuitvoering als de bijbehorende financiële effecten. Met de aanbieding van de jaarstukken leggen het dagelijks bestuur en de bestuurscommissies verantwoording af over het gevoerde beleid en beheer. De jaarstukken zijn conform de meest recente ontwikkelingen van het Besluit Begroting en Verantwoording (BBV) als volgt onderverdeeld: Programmaverantwoording Jaarverslag Paragrafen Jaarstukken Jaarrekening Overzicht van baten en lasten in de jaarrekening en toelichting Balans en toelichting Figuur 1 indeling jaarstukken Conform het hierboven gepresenteerde overzicht bestaan de jaarstukken 2016 uit twee delen: het jaarverslag met daarin de programmaverantwoording met de paragrafen; en de jaarrekening met daarin het overzicht van baten en lasten en de balans met bijbehorende toelichtingen. Jaarverslag Programmaverantwoording In dit hoofdstuk beschrijven we per programma de uitgevoerde activiteiten die in 2016 hebben bijgedragen aan de (mate van) realisatie van onze ambities en de ontwikkeling van de bijbehorende indicatoren. In de programmaverantwoording geven we antwoord op de drie W-vragen: Wat hebben we bereikt? Hier wordt vermeld in welke mate we geslaagd zijn het gewenste resultaat te bereiken. Wat hebben we hiervoor gedaan? Hier zijn de projecten, activiteiten en kernindicatoren vermeld om de ambities te bereiken. Wat heeft het gekost? Hier worden de budgettaire effecten vermeld waarin we een onderscheid maken tussen de begrote baten en lasten voor wijziging, -na wijziging en de gerealiseerde baten en lasten. Om de programmaverantwoording sneller te kunnen scannen werken we met een verkeerslichtrapportage die rechts naast de ambities weergegeven is. Voor het aangeven van de status van kleuren is de volgende richtlijn gehanteerd: Groen: we hebben gepresteerd (of zelfs beter dan dat) wat we in de programmabegroting hebben aangegeven. Oranje: we hebben gedeeltelijk gepresteerd wat we in de programmabegroting hebben aangegeven. Rood: we hebben niet gepresteerd wat we in de programmabegroting hebben aangegeven. Voor gedetailleerde informatie over de te bereiken ambities en de voorgenomen activiteiten om deze ambities te bereiken verwijzen wij u naar de programmabegroting Paragrafen In de paragrafen komen de onderwerpen aan de orde die van belang zijn om inzicht te krijgen in de benoemde beleidslijnen zoals opgenomen in de programmabegroting. De focus daarbij is gericht op belangrijke beheersprocessen en het beleid dat daaraan ten grondslag ligt. 9

21 Inleiding Jaarstukken 2016 U vindt hier de verantwoording over de volgende beheersmatige onderwerpen: weerstandsvermogen en risicobeheersing; onderhoud kapitaal goederen; verbonden partijen; bedrijfsvoering; financiering; en rechtmatigheid. Jaarrekening Overzicht van baten en lasten in de jaarrekening en toelichting In dit hoofdstuk zijn diverse financiële overzichten opgenomen met vergelijkende cijfers. Hier presenteren wij in feite op een andere wijze de cijfers die zijn opgenomen in de programmaverantwoording onder het kopje Wat heeft het gekost? en enkele aanvullende (verplichte) financiële overzichten. Balans en toelichting Het laatste onderdeel gaat in op de financiële positie van Regio Twente aan de hand van de balans. Wij wensen u veel leesplezier! 10

22 Resultaat aanwending Jaarstukken Aanwendingsvoorstel Voorstel De jaarrekening 2016 van Regio Twente vast te stellen en in te stemmen met het positief rekening resultaat. Het rekeningresultaat is als volgt opgebouwd: Gerealiseerd totaal saldo van baten en lasten -/ Toevoegingen aan reserves Onttrekkingen aan reserves Per saldo Gerealiseerd resultaat Dit resultaat is te verdelen in een resultaat van de reguliere bedrijfsvoering en een resultaat op de uitgaven/inkomsten ten behoeve van het investeringsprogramma Agenda van Twente (AvT). Gerealiseerd resultaat Voorfinanciering van AvT Gerealiseerd resultaat na voorfinanciering AvT (a) Het positieve rekeningresultaat ad over het jaar 2016 als volgt aan te wenden: toe te voegen aan egalisatiereserves en algemene reserve te verrekenen gem. bijdrage voor Acquisitie en Pilot vergunninghouders aan het werk Saldo aanwendingsvoorstel (b) Ontstaan tekort -/ (a-b) Te verrekenen tekort met algemene reserve Saldo 0 Vaststelling Aldus vastgesteld in de openbare vergadering van het algemeen bestuur van Regio Twente d.d. 12 juli voorzitter, secretaris, dr. G.O. van Veldhuizen ir. G.H. Tamminga 1 Conform het besluit van de voormalige regioraad van worden de uitgaven van het investeringsprogramma Agenda van Twente gedekt uit dividend Twence Holding en worden na aftrek van de dividend inkomsten op de balans verantwoord onder het eigen vermogen van Regio Twente. 11

23 Programmaverantwoording Jaarstukken Regio Twente Twente is een stedelijke regio waarbinnen het bruist van de creativiteit in een prachtige omgeving. Een regio met een sterke identiteit en een voor Nederland en Europa prachtig technisch profiel. Er is ruimte in Twente voor innovatief ondernemerschap en er liggen volop kansen. Kansen op het gebied van de hightech systemen en materialen en ook voor logistiek en toerisme. Maar, Twente is ook een kwetsbare regio gezien het gemiddeld inkomen en de werkgelegenheid. Beide blijven achter bij het Nederlands gemiddelde. Twente verdient een overheid die zich samen met ondernemers, onderzoekers en onderwijs sterk maakt voor de regio. Een overheid die slim samenwerkt, zodat de dienstverlening aan onze samenleving zo goed mogelijk verloopt. Daar zetten wij vanuit Regio Twente vol op in. Ook in deze dynamische tijd. Er is veel in beweging in onze samenleving, ook binnen Twente en Regio Twente. Dienstverlenende netwerkorganisatie Als samenwerkingsverband van en vóór de 14 Twentse gemeenten (verlengd lokaal bestuur) is Regio Twente actief op diverse terreinen: gezondheid (GGD Twente), economie, arbeidsmarktbeleid en innovatie, recreatie en toerisme, duurzaamheid en de belangenbehartiging voor Twente bij het Rijk en de EU.. Ze onderhoudt nauwe relaties met de rijksoverheid in Den Haag, de Provincie Overijssel en met de EU in Brussel. Ook speelt Regio Twente namens en samen met de gemeenten en samen met de Provincie Overijssel, ondernemend Twente en onderwijzend/onderzoekend Twente een belangrijke rol bij het actief promoten van het merk Twente als vooraanstaande kennisregio, zowel landelijk als in Europa. Daarnaast neemt Regio Twente deel aan de verdere inrichting van het Shared Services Netwerk Twente van de Twentse gemeenten. Zo verzorgt ze de salarisadministratie van enkele gemeenten en de Veiligheidsregio Twente. Voor Kennispunt Twente is Regio Twente gastheerorganisatie en tevens biedt ze ondersteuning bij de decentralisatie van de jeugdzorg en WMO. Op al deze terreinen werkt Regio Twente als innovatieve, dienstverlenende netwerkorganisatie steeds samen met de gemeenten, de Provincie Overijssel en maatschappelijke partners. We zijn transparant en klant- en resultaatgericht. Innovatieve regio Regio Twente levert met haar inzet een bijdrage aan het versterken van Twente als een innovatieve en ondernemende kennisregio. Een duurzame en vitale regio waar ruimte is voor kennisontwikkeling en innovatief ondernemerschap, maar ook een regio waar rust en ruimte is om gezond te leven, te werken en te recreëren. Deze bijdrage komt grotendeels tot stand op basis van de programma s Agenda van Twente / Innovatiesprong Twente, beide in samenwerking met de Provincie Overijssel, de Ontwikkelagenda Netwerkstad en de Bestuursagenda Publieke Gezondheid. Twentse samenwerking Door belangrijke maatschappelijke ontwikkelingen - de economische crisis, bezuinigingen bij overheden, de decentralisatie van taken naar gemeenten en demografische veranderingen - groeit de behoefte aan samenwerking in Twente, zowel bij de gemeenten als andere maatschappelijke organisaties. Regio Twente is een belangrijke aanjager van het verder versterken van de samenwerking in de regio, niet alleen tussen de 14 gemeenten, maar ook tussen en met andere maatschappelijke sectoren. 12

24 Programmaverantwoording Jaarstukken 2016 Jaarverslag 5. Programmaverantwoording 5.1 Domein Gezondheid Verantwoordelijkheid van en besluitvorming in Domein directeur Bestuurscommissie Publieke Gezondheid S. Dinsbach Inleiding Op 1 oktober 2015 heeft de Bestuurscommissie publieke gezondheid de Bestuursagenda voor de periode vastgesteld. In deze verantwoording kijken we terug op de resultaten met betrekking tot de nadere specificering in de programmabegroting 2016 en dus op het eerste jaar van de totale periode waarop de Bestuursagenda betrekking heeft. De focus in de Bestuursagenda ligt op gezonde levensjaren voor burgers in Twente in alle fasen van een mensenleven. De prioriteit hebben we gelegd bij een gezonde start en het terugdringen van verschillen in gezondheid(-verschillen) die te herleiden zijn tot sociaaleconomische factoren. Om dit te bewerkstelligen hebben wij in 2016 een deel van onze (preventie-)activiteiten op basis van het concept positieve gezondheid herijkt. Hierbij richtten wij ons in onze interventies meer op de mogelijkheden die mensen (nog) hebben dan op de onmogelijkheden, ongeacht de aan- of afwezigheid van eventuele beperkende omstandigheden en hanteren we een brede blik op gezondheid, zoals beschreven in het concept positieve gezondheid. Hiermee gingen wij verder op een reeds ingeslagen weg van onder andere de toepassing van motiverende gespreksvoering, Triple P, Centering Parenting, de aandacht voor gezondheidsvaardigheden en het versterken van weerbaarheid. Vergelijkbaar is binnen de afdeling Algemene gezondheidszorg (AGZ)onderzocht in hoeverre het concept reeds in praktijk werd gebracht en verder uitgebouwd kon worden. Ook de verbreding van de Twentse Gezondheids Verkenning (TGV) naar de diverse te onderscheiden aspecten van gezondheid lag in deze lijn. Daarnaast bouwden we samen met de Twentse gemeenten de vitale coalities uit. We hebben hierbij ingezet op het verbinden met maatschappelijke organisaties. Daarbij gaan we ervan uit dat we in ons werken effectiever zijn als we het verbeteren van gezondheid integraal onderdeel maken van tal van andere (gemeentelijke) beleidsterreinen. Deze effectiviteit bereiken we evenzo door gezondheidsaspecten te versterken in het werk van maatschappelijke organisaties. De activiteiten hadden daarbij zowel betrekking hebben op het lokale niveau als op een meer bovenlokaal niveau. Primair is GGD Twente een uitvoeringsorganisatie met vastomlijnde taken en (geprotocolleerde-) werkwijzen. En het grootste deel van onze inzet vond dan ook plaats in going concern taken. Een groot deel daarvan heeft betrekking op de werkzaamheden van de afdeling AGZ. Maar ook daar hebben bovengenoemde voornemens hun weerslag gehad op de (wijze van) uitvoering van deze taken. Door middel van storytelling en speeddaten zijn in verschillende sessies medewerkers alert gemaakt op het reeds voorhanden zijn van het concept positieve gezondheid in de eigen werkzaamheden. Een afstudeeronderzoek heeft verder aanknopingspunten hiervoor geboden. Voor de verdere verantwoording met betrekking tot de resultaten van de uitvoering op productniveau verwijzen we naar de productiecijfers die als bijlage bij het jaarverslag 2016 van de GGD zijn gevoegd. Samenvatting Ad. Gezonde start Een gezonde start kent veel facetten. Niet alleen de eerste stappen die een kind doormaakt in het leven maar ook elke vervolgfase verdient zijn eigen gezonde start. Maar het kan evenzeer betrekking hebben op de eerste stappen die een vluchteling in een nieuwe maatschappij zet. De inspanningen van de Jeugdgezondheidszorg (JGZ) waren gericht op het faciliteren van een gezonde start van de jeugdigen vanaf het prille begin tot jong volwassene. Dat gold ook voor nieuwkomers in Twente of als de jongere via een vluchtelingenstatus in de Twentse samenleving werd opgenomen. Behoudens de laatste variant zijn de procedures gestandaardiseerd en veelal geprotocolleerd en zonder noemenswaardige problemen uitgevoerd. In het geval van kinderen met een vluchtelingenstatus vergde het bieden van een gezonde start extra activiteiten en inzet. Diverse teams zijn in het kader van modernisering en flexibilisering van de dienstverlening gestart met pilots waarin nieuwe vormen van dienstverlening centraal staan. Het uitvoeren van peuterconsulten binnen een peuterspeelzaal, 0-12 kind/gezin volgend werken, het aanbieden van preventieve informatie in diverse vormen (YouTube, apps, games) zijn hier voorbeelden van. 13

25 Programmaverantwoording Jaarstukken 2016 Daarnaast werd uitvoering gegeven aan de lokale uitvoeringsplannen die met gemeenten waren afgesproken. Dit betrof lokale accenten in de uitvoering van het basistakenpakket en maatwerkafspraken. En er werd uitvoering gegeven aan het regionaal uitvoeringsplan In het (voortgezet) speciaal onderwijs werd een nieuwe werkwijze ontwikkeld en geïmplementeerd. Op basis van de ervaringen in de begeleiding schoolziekteverzuim in het voortgezet onderwijs en met het oog op de uitrol in 2017 van de regionale verzuimkaart in het primair onderwijs is gewerkt aan een nieuwe werkwijze waarin naast jeugdartsen ook jeugdverpleegkundigen een rol krijgen in de begeleiding van schoolziekteverzuim. Met het inspecteren van kinderopvanglocaties draagt ook de afdeling AGZ bij aan het bevorderen van een gezonde start. Daarmee wordt een omgeving gegarandeerd waarin kinderen veilig en hygiënische kunnen verblijven. Vergelijkbaar de inspecties van jeugdinternaten bij moskeeën die sinds juli 2016 verplicht worden geïnspecteerd voor geheel Overijssel. In de werkwijze met betrekking tot infectieziekten hebben we de focus verlegd van strikt reageren naar aanleiding van een melding naar een meer proactieve benadering. Hierin worden we gesteund door snellere diagnostiek, digitalisering en meer kennis van de verspreiding van bepaalde ziekten. De aandacht voor zoönosen, en een adequate taakverdeling over de verschillende betrokken organisaties en hulpverleners hierbij, stond centraal op een door de GGD georganiseerd symposium. In 2016 zijn de rapportages van de jeugdmonitor verschenen (E-MOVO). Eén regio rapportage, 14 gemeentelijke rapporten en 29 schoolrapporten zijn er opgesteld. Het biedt GGD Twente met zijn partners aanknopingspunten voor verbetering van de gezondheid van jongeren. In de hectiek van de verhoogde instroom van asielzoekers in 2015/2016 lag de bestuurlijke prioriteit in eerste instantie bij de aspecten werk en huisvesting. Vervolgens groeide echter ook het besef dat het gezondheidsaspect essentieel is voor een spoedige en geslaagde integratie van de vluchtelingen. Dit vereiste extra inzet op het terrein van infectieziekten/tbc en gezondheidsvoorlichting. Een dergelijke gezonde start zal zich zeker op de lange termijn uitbetalen in de zin van gezondheidswinst. Het Bestuursakkoord tussen Rijk en gemeenten en het daarop aansluitende Uitwerkingsakkoord bood de mogelijkheid om, met name in het eerste jaar na vestiging in een gemeenten, deze meerzorg voor vluchtelingen te waarborgen. Ad. Sociaal Economische Gezondheidsverschillen (SEGV) De terugdringing van de sociaal economische gezondheidsverschillen heeft zich vooralsnog beperkt tot het organiseren en faciliteren van afstemmingsmogelijkheden voor gemeenten in het kader van de verschillende gemeentelijke initiatieven rondom de GIDS-gelden. Gemeenten zijn aan zet als het gaat om het inzetten van de GIDS gelden. Slechts een enkele gemeente maakt gebruik van de aangeboden kennis en expertise. GGD Twente sluit aan en zet zijn expertise in bij regionale projecten zoals Baanbrekend landschap, scoren met gezondheid en scoren in de wijk. De Academische Werkplaats Jeugd Twente heeft haar focus gesteld op onderzoeksactiviteiten rondom Versterking van zorg voor kinderen in armoede. Dit is een nieuw programma, mede gefinancierd door ZonMw. Daarbij werd gekeken hoe professionals, in samenwerking met gezinnen die in armoede leven, de gezondheid en welzijnsproblemen bij hun kinderen kunnen oppakken. Daarbij wordt gebruik gemaakt van zogenaamde Eigen-Kracht principes. Ad. Vitale coalities Gezondheid van individuele burgers wordt medebepaald door factoren die vallen onder de werkingssfeer van andere gemeentelijke beleidsterreinen dan publieke gezondheid. Daarnaast zijn er ook maatschappelijke organisaties die met hun activiteiten deze factoren kunnen beïnvloeden. Willen interventies aan effectiviteit winnen is een samen optrekken met derden zeer gewenst. Vandaar dat dit gedachtegoed van Vitale coalities een prominente plaats inneemt als middel om te komen tot meer gezonde levensjaren. Het initiëren, begeleiden, ondersteunen en stimuleren rekent GGD Twente tot zijn taak naast uiteraard het actief participeren als onderdeel van een dergelijke coalitie. Hierboven zijn reeds onze bemoeienissen in het kader van de GIDS-gelden genoemd maar ook zijn er mogelijkheden bij het lokaal gezondheidsbeleid en de invoering van een nieuwe Omgevingswet. Het realiseren van outcome is een gedeelde verantwoordelijkheid voor het totale initiatief van een coalitie waar de GGD zijn bijdrage aan levert. De meeste omvangrijke coalitie die in 2016 is gestart, is 'Twente Gezond'. In december 2016 zijn 32 partijen aangesloten. Deze partijen willen in gezamenlijkheid vanuit het concept Positieve Gezondheid de gezondheid van de Twentse burger verbeteren. 14

26 Programmaverantwoording Jaarstukken 2016 Ad. Positieve gezondheid Het concept positieve gezondheid en het bevorderen hiervan is een belangrijke pijler om de uiteindelijke doelstelling zoveel mogelijk gezonde levensjaren voor de burgers in Twente te bewerkstelliggen. Hiertoe is het Positieve gezondheid Actieplan opgesteld en is met de uitvoering een begin gemaakt. Om het concept tot in de haarvaten van de organisatie, het domein gezondheid van gemeenten en de samenwerkingspartners te laten doordringen zijn de eerste stappen gezet en resultaten behaald. Het aanhaken van verschillende partners bij Twente Gezond. Het starten van de website en het drukbezochte en geslaagde symposium zijn hier resultanten van. Maar ook de ontwikkeling van tools om de bewustwording van het veranderde concept te stimuleren. Door onze bijdragen op landelijk niveau dragen we inmiddels bij aan een brede invoering van het concept. Een punt van aandacht is het aanhaken bij bestaande werkzaamheden en/of projecten binnen de GGD en gemeenten om op maat ondersteuning te bieden. Intern hebben we hieraan gewerkt door de verbreding van de Twentse Gezondheids Verkenning (TGV) naar de diverse te onderscheiden aspecten van gezondheid. Binnen de JGZ door toepassing van motiverende gespreksvoering, Triple P, Centering Parenting, de aandacht voor gezondheidsvaardigheden en het versterken van weerbaarheid. Vergelijkbaar is binnen de afdeling AGZ onderzocht in hoeverre het concept reeds in praktijk werd gebracht en verder uitgebouwd kon worden. De eventuele maatschappelijke effecten van onze inspanningen en van medespelers zullen eerst op de lange termijn zichtbaar worden. Op landelijk niveau hebben we gewerkt aan de ontwikkeling van een monitor om de insteek van positieve gezondheid en resultaten van deze benadering te kunnen nagaan. In de jeugdmonitor waarvan in 2016 de rapportages zijn verschenen zijn aspecten van Positieve Gezondheid meegenomen. Diverse items die betrekking hebben op positieve gezondheid zijn opgenomen in de volwassen- en ouderenmonitor die in het najaar (landelijk) is uitgezet. Dat betekent dat de uitkomsten van deze monitor komend jaar de eerste inzichten zullen opleveren met betrekking tot (vrijwilligers-)werk, participatie, welbevinden, veerkracht en eigen regie. De huidige gegevens, uit onder andere de CBS-bronnen, leggen geen verband met (positieve) gezondheid. Daarmee kunnen we stellen dat de GGD op basis van zijn inspanningen op zowel de reguliere taken, de prioriteiten als op de ingeslagen weg van positieve gezondheid en vitale coalities voldaan heeft aan zijn voorgenomen taken op het gebied van het bevorderen, bewaken en beschermen van de gezondheid in Twente. 15

27 Programmaverantwoording Jaarstukken 2016 Programma Gezondheid Bevorderen van de gezondheid in Twente 1. Minimaal net zo lang gezond leven als het landelijk gemiddelde. 2. Bevorderen van gelijke kansen op gezondheid in Twente. 3. Bevorderen van de gezondheid van ouderen. Bewaken van de gezondheid in Twente 4. Jeugd in staat stellen een gezond leven te leiden. 5. Op basis van inzicht in de gezondheidstoestand tijdig signaleren van nieuwe ontwikkelingen en bedreigingen. Beschermen 6. Beschermen van inwoners die buiten de reguliere hulpverlening vallen. 7. Voorkomen en reduceren van infectieziekten en andere bedreigingen uit de omgeving. Wat hebben we bereikt? GGD Twente levert inspanningen om te komen tot (meer) gezond levensjaren. Uit langjarige monitoring zal blijken in welke mate het lukt onze ambitie te bereiken. Een één-op-één relatie leggen tussen investeren in een gezonde start en bijvoorbeeld beperking van zorgkosten op latere leeftijd is niet te leggen. Hooguit via een beleidstheorie. Desondanks is monitoring van belang om op enigerlei wijze resultaat van inspanningen te zien. GGD Twente participeert daartoe in diverse (landelijke) gremia om te komen tot een adequate set van indicatoren die bewijslast leveren voor inspanningen vanuit gezondheid die leiden tot grotere participatie. Wat we op dit moment kunnen meten is ervaren gezondheid, een belangrijke indicator om überhaupt te kunnen participeren, beschikbaar te zijn voor werk of andere vormen van (sociale) participatie, en/of om te kunnen gaan met fysieke beperkingen enz. In de jeugdmonitor waarvan in 2016 de rapportages zijn verschenen zijn aspecten van Positieve Gezondheid meegenomen. Diverse items die betrekking hebben op positieve gezondheid zijn opgenomen in de volwassen- en ouderenmonitor die in het najaar (landelijk) is uitgezet. Dat betekent dat de uitkomsten van deze monitor komend jaar de eerste inzichten zullen opleveren met betrekking tot (vrijwilligers-)werk, participatie, welbevinden, veerkracht en eigen regie. Status Zoals gesteld zullen maatschappelijke effecten pas over een langere periode zichtbaar zijn en veroorzaakt worden door inspanningen op meerdere terreinen en door meerdere partijen. Juist vanwege het integrale karakter en onderlinge afhankelijkheid zijn outcome effecten ook te meten in, veelal al bestaande, (gemeentelijke) onderzoeken rond o.a. arbeidsparticipatie, beschikbaarheid vrijwilligerswerk, mantelzorg(-ondersteuning), schooluitval en het beroep op Wmo-voorzieningen. Het boeken van vooruitgang op deze thema s is dan ook een verdienste van veel partijen, inclusief de aandacht voor gezonde levensjaren. Wat hebben we hiervoor gedaan? De inzet/prestatie van GGD Twente op jaarschijfniveau, met de specifieke voor dat jaar geldende activiteiten en indicatoren, is opgenomen in de productenraming. Hiervoor gepleegde inzet is verantwoord in productiecijfers GGD Twente en meer inhoudelijk in het jaarverslag. In het kort: onderzoeken kinderen onderzoeken kinderen onderzoeken kinderen op indicatie keer geparticipeerd in lokale zorgnetwerken 300 gezinnen pedagogische begeleiding 150 groepsvoorlichtingen voor in totaal deelnemers inspecties waarvan veruit het merendeel kinderopvang afspraken TBC SOA consulten 250 meldingen milieuvraagstukken 650 meldingen infectieziekten forensische dienstverlening Meer inhoudelijk, enkele highlights: Uitbreiding van de Academische Werkplaats Jeugd in Twente met de werkplaats Versterking van zorg voor kinderen in armoede. Hierbij 16 klein en fijn projecten en 2 promotietrajecten waarbij producten ontwikkeld worden die ten goede komen aan praktijk en beleidsvragen. 16

28 Programmaverantwoording Jaarstukken 2016 Aandacht bij gemeenten voor de negatieve gevolgen van fijnstof t.g.v. houtstook, intensieve veehouderij en verkeer. Voorwaarden gecreëerd om optimaal ingelicht te worden voor een goede start door centraal medium voor publieksinformatie over (gezond) opvoeden en opgroeien dat goed wordt bezocht. Een werkconferentie waarin gezinnen (ervaringsdeskundigen), professionals en beleidsmakers gebrainstormd hebben over samenwerking met als doel de gezondheid en het welbevinden van kinderen in armoede bevorderd kunnen worden vanuit de uitgangspunten Eigen kracht en Positieve Gezondheid. Veel energie gestoken in het leggen van verbindingen tussen en met verschillende maatschappelijke organisaties. Events en trainingen georganiseerd om professionals te informeren over seksuele gezondheid en trainingen verzorgd om professionals te trainen om seksuele gezondheid te bespreken met jongeren. Extra aandacht/extra inzet voor asielzoekers en statushouders in gemeenten. Start van het netwerk Twente Gezond, als operationalisering van de Bestuursagenda Publieke Gezondheid. Door middel van het Emovo-onderzoek een geactualiseerd inzicht in de gezondheid van jongeren in Twente, uitgesplitst naar gemeenten en naar 29 deelnemende scholen voor voortgezet onderwijs. Uitvoering Basispakket jeugdgezondheidszorg en maatwerkafspraken. Deelname in lokale zorgstructuren, begeleiding bij schoolziekteverzuim. Door middel van een verpleegkundig spreekuur bescherming bieden aan burgers die de reguliere hulpverlening niet bereikt. Een laagdrempelige voorziening alle hulpverlening rondom seksueel geweld binnen handbereik van mensen die hiermee geconfronteerd worden (CSG). Uitvoering van het takenpakket Publieke Gezondheid Asielzoekers op basis van een contract met het COA. Kinderen van nieuwe statushouders in gemeenten krijgen vergelijkbaar met de dienstverlening aan asielzoekers een extra en uitgebreide verpleegkundige en medische intake. Coördinatie bij woon hygiënische problemen. Wat heeft het gekost? Gezondheid Realisatie Raming Raming begrotingsjaar begrotingsjaar begrotingsjaar Bedragen in na wijziging voor wijziging Baten Lasten Saldo excl. mutaties reserves Gemeentelijke bijdrage Mutaties reserves Saldo incl. mutaties reserves

29 Programmaverantwoording Jaarstukken Domein Leefomgeving Domein directeur ir. G.H. Tamminga Inleiding Het domein Leefomgeving is het faciliterend domein voor Kennispunt Twente, OZJT, Netwerkstad Twente, en voor de teams Economie en Recreatieve Voorzieningen. Zie voor de beleidsinhoudelijke toelichting van team Economie hoofdstuk 5.2.1, zie voor Recreatieve Voorzieningen hoofdstuk 5.2.2, zie voor Netwerkstad Twente hoofdstuk 5.5.1, zie voor Kennispunt Twente hoofdstuk en voor de beleidsinhoudelijke toelichting van OZJT hoofdstuk 5.4. Het investeringsprogramma Agenda van Twente loopt tot en met De focus ligt op bevorderen en positioneren van Twente als een innovatieve kennisregio. Eind 2015 is gestart met voorbereidingen van de discussie over de vorm en inhoud van een opvolger van dit investeringsprogramma Sociaal Economisch sterk Twente Verantwoordelijkheid van en besluitvorming in Programmamanager Bestuurscommissie Agenda van Twente drs. S. van der Steen In 2016 is uitvoering gegeven aan de voortzetting van de programmalijnen van de Innovatiesprong (Agenda van Twente). Daarvoor zijn investeringen gedaan via het innovatiefonds Twente. Er zijn arbeidsmarktprojecten via Techniekpact en Twents arbeidsmarktperspectief uitgevoerd. De laatste MKBfonds vouchers en kredieten zijn verstrekt. Ten slotte is Twente gepositioneerd als ondernemende High Tech regio. In 2016 zijn twee radenbijeenkomsten georganiseerd waarin de evaluatie van de huidige Agenda van Twente centraal heeft gestaan. Derhalve heeft geen jaarlijkse bijeenkomst Staat van Innovatief Twente plaatsgevonden. In 2016 is naast het basistakenpakket ook meegewerkt aan een basis voor constructieve Twentse samenwerking in de gehele keten van opvang en integratie van vluchtelingen. Zie hoofdstuk Regietafel vluchtelingen en Pilotvergunninghouders aan het werk voor de toelichting. Ook is naast het basistakenpakket gefaciliteerd inzake de acquisitie van nieuwe bedrijvigheid naar Twente op het terrein van HTSM en Logistiek. Zie hoofdstuk Acquisitie Twente voor de toelichting. Innovatie 1. Stimuleren ontwikkeling en positionering van Twente als innovatieve Kennisregio met als speerpunt High Tech Systemen en Materialen. Wat hebben we bereikt? We hebben ontwikkeling en positionering van Twente als innovatie kennisregio gestimuleerd. Per programmalijn zijn onder andere de volgende prestaties geleverd: 1. PPM Oost, als fondsbeheerder van het Innovatiefonds Twente, heeft 75 ideeën en plannen van ondernemers besproken; dit heeft geleid tot 8 investeringen. 2. Via het MKB fonds vouchers en kredieten zijn twee kredieten en vijf vouchers verstrekt. Daarnaast heeft Regio Twente het fondsbeheer op zich genomen. 3. In het kader van het Techniekpact Twente is voortvarend gewerkt aan de verhoging van de technische instroom in het onderwijs. Het Twents Arbeidsmarkt Perspectief is er in geslaagd om diverse projecten te verduurzamen. Dat betekent dat deze geen bijdrage meer nodig hebben van Regio Twente. 4. Twente Branding heeft een nieuw fundingmodel ontwikkeld, waardoor de bijdrage vanuit het bedrijfsleven gestegen is naar bijna 50% van de begroting. De vacaturebank op Twente.com werd nog beter gevuld en bezocht dan in Tenslotte blijkt het bereik van verhalen via social media enorm is gestegen. 5. Er is een positief besluit genomen in de 14 gemeenteraden over de evaluatie van de Agenda van Twente en instemming met verkenning naar een nieuwe agenda. Status Wat hebben we hiervoor gedaan? Vanuit Regio Twente (Team Economie) zijn voor de programmalijnen diverse werkzaamheden uitgevoerd, o.a.: aansturing van en afstemming met de programmaleiders / uitvoerders in de programmalijnen; monitoring op de resultaten in de programmalijnen en eventueel bijsturen waar nodig; voorbereiden verantwoording jaarschijf 2016 en besluitvorming over jaarschijf 2017; zorgen dat deugdelijke inhoudelijke bespreking plaats kon vinden over de programmalijnen in de diverse ambtelijke en bestuurlijke overleggen van Regio Twente ); 18

30 Programmaverantwoording Jaarstukken 2016 voorbereiden en organiseren van overige bestuurlijke afstemming (zoals aandeelhoudersvergaderingen, bestuursvergaderingen, foundersoverleg, stuurgroepen, etc.) evaluatie van de huidige agenda van Twente en digitaal rapport ( opgeleverd; organiseren van twee druk bezochte (meer dan 200 deelnemers) bijeenkomsten van de Twenteraad over de evaluatie van de Agenda van Twente. Indicatoren Begroot Werkelijk 1. Omvang R&D als percentage van het Bruto Regionaal Product (BRP). 1,5 Betrouwbare recente cijfers over de R&Duitgaven zijn helaas op regionaal niveau niet beschikbaar 2. Aantal Twentse bedrijven aangesloten bij Twentse innovatieroute- Innovatiesprong. 750 Het totale aantal bedrijven dat is aangesloten ligt hoger. 3. Aandeel hoger opgeleiden. 33% (35% landelijk) Al in 2015 is dit percentage naar 36% gegaan, gegevens voor 2016 zijn nog niet beschikbaar. 4. Aantal afgesloten vouchers en kredieten en aflossing lening. 6 vouchers, 20 kredieten en afgelost. In 2016 zijn twee kredieten en vijf vouchers afgesloten. Voorlopig is er geen budget beschikbaar. Aflossing start in Milieu, duurzaamheid en Afval 2.Een duurzame Twentse samenleving door gezamenlijk met de 4 O s (Onderwijs, Onderzoek, Overheid en Ondernemend) de klimaat- en energiedoelstellingen, die per gemeente voor 2020 gelden, op Twentse schaal mede realiseren. In het afvalbeleid en beheer streven we naar een circulaire economie waarbij afval als grondstof wordt beschouwd. Uiteindelijk moet dit resulteren in een afval loos Twente. 3. Verder streven we naar een flexibele en continue vorm van milieusamenwerking in Twente op het gebied van de taakvelden afval, geluidhinder, bodem, agrarische zaken en lichthinder. Wat hebben we bereikt? De burgers in Twente scheiden steeds beter hun afval aan de bron. De hoeveelheid restafval is per inwoner omlaag gegaan. Er is een Twents convenant Duurzaam Beton ondertekend. Er zijn regionale factsheets Ondergrond vastgesteld. Alle Twentse burgers kunnen bij elk afvalbrengpunt in Twente terecht. Gemeenten gaan bewuster met de openbare verlichting om. Er is reflecterend materiaal en detectiesystemen aangebracht op fietspaden bij gemeenten m.b.t. provinciale subsidie bewuster verlichten. Er is een subsidie gerealiseerd voor 2 Innovatieve aanpakken op gebied van duurzaamheid. De Stichting Duurzaam Thuis Twente (DTT) is volop in bedrijf en ontwikkelt zich verder. De wooncoaches hebben 400 huisbezoeken afgelegd. Er is een initiatief ontwikkeld om een samenwerking tussen de energieloketten en DTT te onderzoeken. Er is een start gemaakt om de uitwerking van de 4 pijlers Energie uit de Bestuursopdracht Milieu Duurzaamheid Afval (MDA). Er wordt gewerkt aan een regionale energievisie in relatie met het programma Nieuwe Energie Overijssel (NEO) van de Provincie Overijssel. Status Wat hebben we hiervoor gedaan? Organiseren en deelname Ambtelijk Overleg Afval en Portefeuillehoudersoverleg MDA. Organiseren werkgroep Communicatie Afvalloos Twente. Ontwikkeling website, afvalbabbelbox e.d. Afvalloos Twente. Administratieve afwikkeling van Twente bewust verlicht. Voorbereiding afsluitende film Twente bewust verlicht. Deelname landelijke bijeenkomsten VNG m.b.t. coördinerende rol duurzaamheid. 19

31 Programmaverantwoording Jaarstukken 2016 Ontwikkeling DTT en organiseren startbijeenkomst DTT. Organiseren van het proces rond de subsidie Innovatieve aanpakken. Organiseren startconferentie regionale afstemming Energieloketten en DTT. Organiseren proces rond de afstemming regionale Energievisie en NEO Indicatoren Begroot Werkelijk 1. Aantal regionale informatiebijeenkomsten VNG Aantal bestuurlijke overleggen MDA Aantal ambtelijke overleggen MDA Aantal werkgroep bijeenkomsten Aantal themabijeenkomsten Aantal stuurgroepen Aantal ambtelijke overleggen 4 8 Logistiek 4. Versterken van de sociaal economische structuur door het stimuleren van de (bereikbaarheid) logistieke sector in Twente Wat hebben we bereikt? In 2016 is geen concrete bedrijfsvestiging gerealiseerd waardoor alle indicatoren nu op nul staan. Maar er is in 2016 wel intensief gewerkt aan het op orde krijgen van alle randvoorwaarden die nodig zijn om een kandidaat goed te kunnen bedienen. Inmiddels zijn daar belangrijke stappen in gezet, met bekend resultaat: Groep Heylen heeft in december 2016 een intentieovereenkomst gesloten met XL Businesspark voor het ontwikkelen van 18 hectare grond wat naar verwachting 1000 directe arbeidsplaatsen zal opleveren. Naar het zich laat aanzien worden in 2017 de vruchten geplukt van de afgelopen vier jaar. In 2016 is de Strategische Logistieke Alliantie (SLA) Overijssel opgericht, een strategisch platform waarin ondernemers, overheden, onderwijs/ en kennisinstellingen samenwerken, om de samenwerking in Overijssel op het gebied van goederenvervoer en logistiek verder te verstevigen. Twente is vertegenwoordigd binnen de SLA en levert van daaruit een bijdrage aan het meerjarenprogramma Goederenvervoer en Logistiek. Begin 2016 is een tweetal INTERREG Va-projecten van start gegaan: het INTERREG-project SpoorRegio en het INTERREG-project EUREGIO Goederencorridor. De resultaten van deze studies verwachten we voorjaar Beide projecten leveren een aanpak en concrete voorstellen ter verbetering van de bereikbaarheid in de regio op. We hebben samen met partners in Europees verband ingezet op het verder versterken van de corridor Noordzee-Baltische Staten in het (internationale) TransEuropese Transportnetwerk (TEN-T). We hebben een actieve lobby gevoerd richting het Rijk om de bereikbaarheid van de regio te verbeteren. Dit heeft onder meer geresulteerd in de toezegging vanuit het Rijk maximaal 12.5 miljoen euro bij te dragen aan een ongelijkvloerse oplossing van knooppunt Raalte in de N35. In 2017 gaan we door met aandacht vragen voor de bereikbaarheidsopgaven van Twente. Tot slot is in 2016 het bestedingsvoorstel verkeer en vervoer 2017 vastgesteld. Status Wat hebben we hiervoor gedaan? Port of Twente heeft activiteiten ondernomen op het gebied van: Acquisitie Infrastructuur Promotie en lobby Onderwijs en arbeidsmarkt Innovatie en onderzoek Kennis en advies In 2016 is door Port of Twente gevraagd de uitvoering van de beoogde werkzaamheden met een jaar te verlengen. Daarnaast zijn vanuit Twente de volgende acties ondernomen ter versterking van de bereikbaarheid van de regio en de logistieke sector: Deelname vanuit Regio Twente en Twentse gemeenten aan de in 2016 operationeel geworden Strategische Logistieke Alliantie (kernteam en werktafels) 20

32 Programmaverantwoording Jaarstukken 2016 Deelname vanuit Regio Twente en de Twentse gemeenten aan de INTERREG Va-projecten SpoorRegio en EUREGIO Goederencorridor. In projectgroep bijeenkomsten is vanuit Twente een inhoudelijke bijdrage geleverd aan de twee onderzoeken. Actieve lobby voor het verbeteren van de bereikbaarheid van Twente, waaronder de aanpak van knooppunt Raalte op de N35 als belangrijke verbinding tussen de stedelijke centra Zwolle en Twente. Continuering van de lobbyactiviteiten richting Rijk en EU in het kader van TEN-T voor het verkrijgen van een Europese bijdrage voor de uitdieping van de Twentekanalen en de noodzakelijke aanpassingen in de binnenhaveninfrastructuur. Indicatoren Begroot Werkelijk 1. Aantal nieuwe vestigingen van logistieke bedrijven in de regio. 2. Aantal te gebruiken hectare bedrijventerrein 10 0 door deze 5 bedrijven. 3. Aantal nieuwe arbeidsplaatsen in deze 5 bedrijven Arbeidsmarkt/Human Capital Agenda 5. Een betere en meer flexibel werkende arbeidsmarkt waarbij we partijen aan de vraagen aanbodkant stimuleren om samen te werken op regionale schaal Wat hebben we bereikt? De match tussen vraag en aanbod op de arbeidsmarkt is verbeterd door meer samenwerking tussen gemeenten met UWV via het Werkplein Twente. Onder invloed van de aantrekkende economie is de werkloosheid in Twente afgenomen. De werkgeversvereniging WGV is met ondersteuning van Regio Twente een breed gedragen intersectoraal mobiliteitsplan gestart (looptijd begin begin 2018) om de arbeidsmobiliteit te bevorderen. Gemeenten, onderwijs en werkgevers staan daarbij garant voor en inzet van max 15 mio cofinanciering van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid aan dit regionaal plan. Vrijwel alle activiteiten voorgenomen in prestatiecontracten Techniekpact, Twents arbeidsmarktperspectief en Centrum voor Innovatief Vakmanschap zijn uitgevoerd. Dit heeft o.a. gezorgd voor de beoogde toename van leerlingen in technische studies MBO (en ook in HBO). Werkplein Twente ziet toename aan vacatures voor garantiebanen vanuit marktsector. Daarnaast melden zich meer kandidaten voor garantiebanen. Er is een traject ingezet om te komen tot sluitende afspraken over de governance van de samenwerkingsorganisatie Werkplein Twente (gemeenten, UWV). De inzet van Jongerenadviseurs heeft boven de taakstelling aantallen jongeren voorzien van advies en begeleiding. Er zijn meer jongeren naar werk gegaan dan was begroot. Vanuit de Euregio wordt met cofinanciering vanuit Regio Twente het project UNLOCK uitgevoerd, waarbij advies en begeleiding gegeven wordt om voor het wonen in Nederland en werken in Duitsland vice versa belemmeringen weg te nemen. De ontwikkeling op Twentse arbeidsmarkt is transparant gemaakt in cijfers en duiding, via de Twentse arbeidsmarktmonitor en via de Twente index. De inzet voor kwetsbare jongeren is gekoppeld aan de inzet voor voortijdig schoolverlaters en is verduurzaamd ondergebracht bij samenwerkende RMC organisatiedelen in Twente. Er is aandacht gegeven aan mogelijkheden om vluchtelingen sneller richting betaald werk te krijgen. Start gemaakt met mogelijke onderdelen voor arbeidsmarktaanpak onder een nieuwe regionale investeringsagenda. Status Wat hebben we hiervoor gedaan? Coördinatie, activering, agendering, notulering van verschillende ambtelijke en bestuurlijke overleggen en overleggen,bijeenkomsten en presentaties door gemeenten en samenwerkingspartners (POWI, VIT, Euregio commissies, UWV). Informatie en advies aan de Twente Board inzake volgen en doorontwikkeling van activiteiten in actielijn 4 arbeidsmarkt van het Twente Board programma 'Twente Werkt! Ondersteuning aan de uitvoeringsorganisatie van Twents Intersectoraal mobiliteitsplan Adviseren bij en opstellen van beschikkingen voor verlening van subsidies aan prestatieovereenkomsten Techniekpact, CIV Techniek, en prestatiecontract TWAMP. 2 December 2016 heeft XL Businesspark een intentieovereenkomst getekend met Groep Heylen voor het ontwikkelen van 18 hectare grond wat naar verwachting 1000 arbeidsplaatsen zal opleveren. Als deze intentieovereenkomst wordt omgezet in een contract betekent dit dat de beoogde resultaten voor wat betreft hectares bedrijventerrein en nieuwe arbeidsplaatsen behaald worden. 21

33 Programmaverantwoording Jaarstukken 2016 Coördinatie op Twentse Arbeidsmarktmonitor, bijdrage aan Twente index, afhandeling informatieverzoeken van gemeenten en samenwerkingspartners van gemeenten. Uitwerken afspraken uit overleggen en projecten met gemeenten en samenwerkende partijen: schrijven van bestuurlijke voorstellen, geven van presentaties, organiseren van vervolgbijeenkomsten, informeren en adviseren. Indicatoren Begroot Werkelijk 1. Uitgave van arbeidsmarktmonitor x index + 4 x monitor 2. Het afsluiten van prestatieovereenkomsten Regionale werkloosheid, ook bijzonder aandacht voor jeugdwerkloosheid. -10% Van 7,2% naar 6,3% = - 12% 4. Instroom in de techniek in het MBO +5% +9,3% Vrijetijdseconomie 6. Het marktaandeel binnenlandse vakanties Overijssel/Twente t.o.v. Nederland moet stijgen van 10 naar 11% in Wat hebben we bereikt? De cijfers voor 2016 zijn nog niet bekend. We kunnen stellen dat het marktaandeel binnenlandse vakanties in Overijssel ten opzichte van 2013 gedaald is van 10% naar 9%. Daarentegen zijn de bestedingen in Twente in 2015 gestegen naar 140,4 miljoen euro (was in ,7 miljoen), het aantal overnachtingen in Twente is gestegen naar 3,2 miljoen (was in ,1 miljoen) en de werkgelegenheid is toegenomen naar banen (was in ). Er is een nieuwe governance geïmplementeerd voor de toeristische marketing en promotie van Twente. De vermarkting van toeristisch Twente is uitbesteed aan MarketingOost. Gastvrij Twente is opgericht met ondernemers in de lead en kent een onafhankelijke voorzitter. Gastvrij Twente is een Raad van Advies voor Twente Marketing. De merkleider Twente is van start gegaan op 1 oktober Er zijn twee gebiedsadviseurs aangetrokken voor Twente. Status Wat hebben we hiervoor gedaan? Adviseren en deelnemen Gastvrij Twente. Adviseren en deelnemen Gastvrij Overijssel. Onderhouden van de relatie met MarketingOost inclusief afstemming directie en merkleider. Subsidie beoordelen en verstrekken aan MarketingOost, inclusief het opstellen van de jaarlijkse subsidiebeschikking en subsidievoorwaarden en het bespreken van de voortgangsrapportage. Regie voeren op het beleidsterrein vrijetijdseconomie richting stakeholders. Voorbereiden, faciliteren, adviseren en deelnemen bestuurlijk en ambtelijk overleg en uitvoering geven aan voorgenomen acties. In behandeling nemen van lopende projecten Agenda van Twente/Fonds VTE. Indicatoren Begroot Werkelijk 1. Marktaandeel toerisme. 11% 9% (in 2015) 22

34 Programmaverantwoording Jaarstukken 2016 Belangenbehartiging Verantwoordelijkheid van en besluitvorming in Programmamanager Dagelijks Bestuur drs. S.L. van der Steen 7. Internationale oriëntatie in Twente vergroten (strategielijn 1) alsmede nieuwe strategische internationale coalities verkennen en aangaan met kennisinstituten en vergelijkbare economische regio s die qua inhoud en doelstelling passend zijn bij onze internationale ambities. 8. Twente internationaal profileren en positioneren als High Tech supplier excellente onderzoek partner en ideale locatie om in te investeren/vestigen (strategielijn 2). 9. Bijdragen (met kennis, netwerken, partners, projecten, subsidie, beleidsbeïnvloeding) aan de realisering van de Twentse economische doelstellingen (strategielijn 3) en aan de uitvoering van Twentse projecten, onder meer door het verlenen van advies en services op benoemde themadossiers. Wat hebben we bereikt? Bovenstaand zijn de oorspronkelijke doelen als geformuleerd toen internationaal nog was ingebed bij Netwerkstad Twente. Na de ontvlechting uit het programmaonderdeel Netwerkstad zijn de doelen opnieuw bepaald en deze zijn hieronder verantwoord. 1. Met een eigen Oost-Nederlands innovatieprofiel profileren we ons in Brussel en daarbuiten stevig op de thema s waarin we echt onderscheidend zijn: innovaties op het gebied van slimme, duurzame maakindustrie en gezondheid. In Europa nemen we deel aan het Vanguard Netwerk (netwerk van industriële regio s) waarmee we bedrijven in de Europese etalage zetten en meer kennis, kunde, contacten en kapitaal uit Europa halen. 2. Op verschillende (netwerk)events is Twente gepositioneerd als toptechnologieregio met innovatieve hightech oplossingen voor maatschappelijke vraagstukken. 3. De lobby voor Regio Twente is, zowel in Den Haag als in Brussel, verder geprofessionaliseerd. 4. De successen in de lobby zijn zichtbaarder gemaakt. 5. Op verschillende lobbydossiers (o.a. Rechtbank, Gevangeniswezen, Cultuur, Bereikbaarheid (N35, Twentekanalen), Asbest en Luchthaven/Drones) zijn positieve resultaten behaald. Status Wat hebben we hiervoor gedaan? 1. Het innovatieprofiel van Oost-Nederland is opgesteld, vastgesteld en gecommuniceerd. Via de aansluiting op netwerken zoals het Vanguard-initiatief wordt het MKB de gelegenheid geboden zich aan te sluiten bij kennis en bedrijven in andere Europese regio s. 2. Voorjaar 2016 was Twente gastheer van de internationale conferentie van het Economic Development Forum van EUROCITIES, met internationale exposure voor de Twentse innovatieaanpak. 3. Een delegatie uit Twente heeft deelgenomen aan de Open Days Brussel, waar de mogelijkheden zijn verkend tot samenwerking met andere Europese regio s die qua kennisprofiel aansluiten op Twente. 4. Er is gewerkt aan een update van de Internationale Agenda van Twente. Deze is nog niet vastgesteld, in afwachting van besluitvorming over het vervolg Agenda van Twente. 5. Voorbereiden en faciliteren van diverse werkbezoeken van Tweede Kamerleden en bewindspersonen aan Twente. 6. Verantwoording over de gepleegde inspanningen en behaalde resultaten in het lobbyjaarverslag. 7. Voor de lobby Den Haag is begin 2016 een dynamische lijst van lobbyprioriteiten opgesteld, waaruit (afhankelijk van de actualiteit) lobbydossiers worden gedestilleerd. Met Provincie Overijssel zijn op vier punten voor de internationale agenda afspraken gemaakt en daar verwachten we volgend jaar veel van. 8. Er is een bijdrage geleverd aan de ontwikkeling van een landsdelige Duitslandstrategie en de lobby en agendering van knellende wet- en regelgeving richting Rijk en bondslanden Duitsland loopt (via o.a. deelname aan Actieteam Grensoverschrijdende Economie en Arbeidsmarkt door wethouder Welman van de gemeente Enschede) 9. Het portefeuilleberaad belangenbehartiging komt eens per twee maand bij elkaar om lobbydossiers voor te bereiden en lobbyactiviteiten uit te zetten 10. De lobbykantoren in Den Haag en Brussel monitoren, op aangeven van gemeenten, Regio Twente en Provincie Overijssel, Haagse en Brusselse dossiers en informeren hier gevraagd en ongevraagd over, onder meer via proactieve advisering aan en afstemming met bestuurders en dossierhouders, terugmelding van debatten, doorsturen van Kamerstukken en via het Lobbybericht Haagse Post en de Nieuwsbrief Twente Internationaal. 23

35 Programmaverantwoording Jaarstukken Op een flink aantal dossiers zijn bestuurlijk en ambtelijk trekkers aangewezen en zijn in samenspraak met de lobbykantoren factsheets, lobbystrategieën en lobbyboodschappen ontwikkeld en uitgevoerd. Indicatoren Begroot Werkelijk 1. Met Provincie Overijssel en partners in Twente opstellen 1 1 Internationaal actieprogramma 2016 e.v. 2. Deelname Open Days Profileren op evenementen Subsidiematching service 1 N.v.t Project concept service 1 N.v.t. 6. Netwerk van contacten 1 1 Wat heeft het gekost? Raming Raming Overzicht van baten en lasten begrotingsjaar na Realisatie begrotingsjaar begrotingsjaar voor Sociaal Economisch sterk Twente wijziging wijziging Bedragen in Totaal Baten Totaal Lasten Saldo excl. mutaties reserves Gemeentelijke bijdrage Mutaties reserves Saldo incl. mutaties reserves Deze indicatoren zijn verouderd. Sinds 2016 wordt door de lobbyist Brussel niet meer ingezet op de taken subsidiematching service en project concept service. 24

36 Programmaverantwoording Jaarstukken Recreatieve Voorzieningen Verantwoordelijkheid van en besluitvorming in Programmamanager Dagelijks bestuur ing. J. Kloots Inleiding Regio Twente exploiteert de recreatieparken Hulsbeek, Rutbeek en Lageveld. Daarnaast onderhoudt Regio Twente de recreatieve Twentse fietspaden, alsmede de diverse routesystemen voor fietsen, wandelen, mountainbiken en paardrijden. Deze voorzieningen zijn gericht op zowel de inwoner van Twente als op de toerist. Met name het netwerk van de fietspaden en de kwalitatief hoog aangeschreven routesystemen in Twente vormen voor de toerist een belangrijk criterium om Twente te kiezen voor een (korte) vakantiebestemming. Recreatieve Voorzieningen 1. Stimuleren van het gebruik van onze eigen recreatieparken en toeristische routenetwerken, te weten het wandel-, fiets- en paardrijnetwerk en de MTB-routes. 2. Het verbeteren van het financiële rendement van de recreatieparken van 18% in 2009 naar 40% in 2018 (34% voor 2016). Wat hebben we bereikt? 1. Veel inwoners en toeristen hebben de recreatieparken Hulsbeek, Rutbeek en Lageveld bezocht, niet alleen tijdens de warme en zonnige dagen, maar ook tijdens de vele evenementen, die op deze parken zijn gehouden. Daarnaast trekken de ondernemers op de parken ook veel bezoek. Naast horeca worden vele activiteiten aangeboden. Het wandel-, fiets- en paardrijnetwerk en de MTBroutes in Twente worden intensief gebruikt en vormen deze voor de toerist een belangrijke factor in de keuze voor Twente voor een kort vakantieverblijf. Een aantal Twentse mountainbikeroutes worden zeer hoog gewaardeerd en staan vaak in de top tien van de landelijke lijst van 2. Het financiële rendement van de recreatieparken bedroeg eind %. Status Wat hebben we hiervoor gedaan? In 2016 hebben we de terreinen van het Hulsbeek, het Rutbeek en het Lageveld vaker kunnen verhuren aan organisatoren voor evenementen. Dit betreft zowel kleinschalige evenementen als grootschalige evenementen, zoals bv Fields of Joy. Regio Twente heeft dit jaar overeenkomsten gesloten om per 2017 twee nieuwe muziekevenementen (Kingsland, Quest4trance) naar de parken te halen. Ook is het geautomatiseerd betaalsysteem voor parkeren ingevoerd. Hiermee is de handmatig inning van parkeergelden door jeugdige vakantiemedewerkers definitief verleden tijd. Voor het beheer van de parken is een beheersysteem aangeschaft, waardoor de kosten nog beter en efficiënter kunnen worden besteed. Daar waar mogelijk is getracht mensen met afstand tot de arbeidsmarkt via diverse regelingen in te zetten bij werkzaamheden op de recreatieparken. Voor het Lageveld is een aanvraag ingediend voor een aanpassing van het bestemmingsplan om meer evenementen mogelijk te maken. Daarnaast is een plan voorbereid voor vernieuwing van een toiletgebouw. Outdoorbedrijf Evolve maakt een behoorlijke ontwikkeling door, waardoor hun locatie is uitgebreid. Met een aantal landelijke partijen neemt Regio Twente op het Lageveld deel aan een onderzoek naar zwemmersjeuk. Voor het Hulsbeek is een subsidieaanvraag voorbereid voor de uitvoering van diverse projecten in het kader van het project Essenroute. Het gaat om aanleg van een speeltuin, waterponton, amfitheater, verbetering mindervaliden pad en een route-app voor het park). Regio Twente heeft een nieuwe pachter gevonden, die gaat investeren in skydiven. Het hiervoor te realiseren gebouw zal multifunctioneel gebruikt worden, bv ook voor klimmen. Voor het Rutbeek is gewerkt aan de ontwikkeling van het plan voor het bungalowterrein. Hierover is definitieve overeenstemming bereikt tussen initiatiefnemers, gemeente Enschede en de projectontwikkelaars. In 2017 kan de planologische procedure worden opgestart. Voor de vele evenementen op het Rutbeek is een aanvraag voor een nieuwe omgevingsvergunning voorbereid. Het bestaande wandelpad rondom het Rutbeek is uitgebreid en is de bouw van een kapschuur/machineberging is in voorbereid. Het mountainbikenetwerk is in 2016 nagenoeg afgerond. De Provincie Overijssel zet daarnaast in op een kwaliteitsimpuls voor de fiets- en wandelroutes. Door de provinciale bijdrage en eigen cofinanciering zijn in 2016 een groot aantal projecten uitgevoerd en afgerond aan wandel- en fietsnetwerk, zowel op digitaal niveau als grootschalige feitelijke aanpassingen van de routes inclusief vervanging van 25

37 Programmaverantwoording Jaarstukken 2016 bebording, panelen e.d. Dit project wordt in 2017 afgerond. De totale lengte van de routenetwerken is fors uitgebreid tot in totaal km. Voor het beheer van de routes wordt gebruik gemaakt van circa 300 vrijwilligers. Het Arboretum Poortbulten is in 2016 verkocht aan Natuurmonumenten. Hierbij is bedongen, dat het park laagdrempelig en openbaar toegankelijk blijft voor de bezoekers. Het theehuis op het Arboretum is inmiddels gerealiseerd. Indicatoren Begroot Werkelijk 1. Financiële rendements-ontwikkeling parken c.a. 34% 36% 2. Mate van uitvoering MTB netwerk 14 routes gerealiseerd Wat heeft het gekost? Overzicht van baten en lasten Recreatieve voorzieningen Realisatie begrotingsjaar Raming begrotingsjaar na wijziging 20 routes gerealiseerd Raming begrotingsjaar voor wijziging Bedragen in Totaal Baten Totaal Lasten Saldo excl. mutaties reserves Gemeentelijke bijdrage Mutaties reserves Saldo incl. mutaties reserves

38 Programmaverantwoording Jaarstukken 2016 Totaal domein Leefomgeving Wat heeft het gekost? Raming Raming Overzicht van baten en lasten begrotingsjaar na Realisatie begrotingsjaar begrotingsjaar voor Sociaal Economisch sterk Twente wijziging wijziging Bedragen in Totaal Baten Totaal Lasten Saldo excl. mutaties reserves Gemeentelijke bijdrage Mutaties reserves Saldo incl. mutaties reserves Overzicht van baten en lasten Recreatieve voorzieningen Realisatie begrotingsjaar Raming begrotingsjaar na wijziging Raming begrotingsjaar voor wijziging Bedragen in Totaal Baten Totaal Lasten Saldo excl. mutaties reserves Gemeentelijke bijdrage Mutaties reserves Saldo incl. mutaties reserves Overzicht van baten en lasten Realisatie begrotingsjaar Raming Raming AVT/IPT begrotingsjaar na begrotingsjaar voor Bedragen in Totaal Baten wijziging wijziging Totaal Lasten Saldo excl. mutaties reserves Mutaties reserves Saldo incl. mutaties reserves Overzicht van baten en lasten totaal domein Leefomgeving (excl. AvT/IPT) Realisatie begrotingsjaar Raming begrotingsjaar na wijziging Raming begrotingsjaar voor wijziging Baten Lasten Saldo excl. mutaties reserves Gemeentelijke bijdrage Mutaties reserves Saldo incl. mutaties reserves

39 Programmaverantwoording Jaarstukken Domein Bedrijfsvoering Verantwoordelijkheid van en besluitvorming in Domein directeur Dagelijks bestuur ir. J. Regtuijt Inleiding In 2016 vond verbreding van het dienstverleningsconcept naar alle klanten van Bedrijfsvoering plaats en is de managementdashboard gemoderniseerd. Daarnaast is ingezet op een organisatorische transitie, om de samenwerking binnen en aansturing van vakgroepen logischer in te richten. In 2016 is het formele deel van dit proces doorlopen (adviesaanvraag OR, besluitvorming dagelijks bestuur), in 2017 krijgt dit feitelijk invulling. Vanuit een aantal vakgroepen is in 2016 een start of vervolg gegeven aan verdere professionalisering van de teams en dienstverlenging. Ook ging in 2016 de nodige aandacht uit naar de nieuwe organisatiestructuur (Regio Twente en Twentebedrijf) en gevolgen daarvan voor bestuurlijke ondersteuning, P&C cyclus e.d. Tot slot was in 2016 op directieniveau sprake van 2 vacatures (Directeur Publieke Gezondheid en Algemeen Directeur/Secretaris), hetgeen het nodige vroeg van P&O en in de waarneming van Algemeen Directeur. 1. Succesvolle (heroriëntatie Twentse) samenwerking op gebied van bedrijfsvoering. 2. Verdere verbetering van processen en dienstverlening. 3. Meer succes in Twentse arbeidsmarkt (één Twentse werkgever). Wat hebben we bereikt? 1. (Succesvolle (heroriëntatie) d.m.v. ondersteuning van diverse samenwerkingsvormen (o.m. Twentse Kracht) en landingsbaan voor verdere toekomstige samenwerking (Regio Twente en Twentebedrijf) gecreëerd. 2. Dienstverleningsovereenkomsten (DVO's) voor alle in- en externe klanten van Bedrijfsvoering, processen verbeterd (o.m. financiële administratie en ICT). Transitie domein Bedrijfsvoering opgestart. 3. Een aantal vacatures over en weer in Twentse arbeidsmarkt ingevuld. Bijdrage aan Twentse arbeidsmarkt via het bij Bedrijfsvoering gepositioneerde Twentse Kracht (inclusief trainees), met positieve evaluatie en daarmee structureel vervolg per Status Wat hebben we hiervoor gedaan? Deelname aan diverse overleggen t.a.v. Twentse samenwerking (SSNT, Regio Twente, Twentebedrijf) en verkenning van specifieke samenwerking (bijv. grafisch service centrum). I.s.m. diverse klanten DVO's geactualiseerd of opgesteld. Aantal processen (deels lean) verbeterd. Structuurwijziging van domein Bedrijfsvoering i.s.m. medewerkers gestart (DB/OR traject afgerond). Aanbod van diensten via Twentse Kracht (interne arbeidsmarkt/vacaturesite + Twentse School) en basis daarvan verder op orde gebracht. Evaluatie Twentse Kracht met positief resultaat afgerond. Indicatoren Begroot Werkelijk 1. Kostprijsmodel/DVO s Uitrollen naar alle klanten Gerealiseerd 2. Verbeteren processen (lean/digitalisering) 5 processen + digitalisering post (DMS/zaaksysteem) Processen (lean) verbeterd. Project digitalisering DIV (DMS) is opgestart, in 2017 vervolg. Wat heeft het gekost? Overzicht van baten en lasten Bedrijfsvoering (incl. Bestuur & Directie en Concern) Bedragen in Excl.financieringsresultaat Realisatie begrotingsjaar Raming begrotingsjaar na wijziging Raming begrotingsjaar voor wijziging Baten Lasten Saldo excl. mutaties reserves Gemeentelijke bijdrage Mutaties reserves Saldo incl. mutaties reserves

40 Programmaverantwoording Jaarstukken Overige onderdelen (OZJT) Organisatie voor de Zorg en de Jeugdhulp in Twente (OZJT) Verantwoordelijkheid van en besluitvorming in Bestuurscommissie OZJT Programmamanager drs. E. Fokkink Inleiding De veertien Twentse gemeenten werken al langere tijd samen rond de decentralisaties Wmo en Jeugdzorg. Als onderdeel van deze samenwerking hebben zij een Organisatie voor Zorg en Jeugdhulp in Twente (OZJT) opgericht. Voor deze samenwerking is in 2016 een duidelijke projectstructuur, met projectsturing, concreet opdrachtgeverschap en opdrachtnemerschap vastgelegd. Voor ieder thema geldt dat er een wethouder (lid van bestuurscommissie) en een manager (lid managersoverleg) verantwoordelijk is voor afronding van de opdracht. De thema waarbinnen we OZJT/Samen14 samenwerken zijn ingedeeld in drie prioriteiten: Samen Aanpakken: thema s die de 14 gemeenten raken en een hoog risico met zich meebrengen. (Deel-)oplevering op korte termijn. Samen Doen: thema s waar de 14 gemeenten gezamenlijk op willen (door)ontwikkelen. Samen Leren: thema s waar de 14 gemeenten vooral lokaal mee te maken hebben, maar waar ervaringen delen en uitwisseling belangrijk is. Programma OZJT/Samen 14 Wat hebben we bereikt? Kennispunt heeft op informatie over jeugdzorg beschikbaar gesteld. Deze monitor wordt ook uitgebreid voor Wmo-informatie. Nota Werken aan Transformatie in het Sociaal Domein in Twente is vastgesteld. De eerste versie van de Serious Game over transformatie is gespeeld. Met managers en bestuurders hebben we afspraken gemaakt over vernieuwde samenwerking en projectaansturing en verdeling thema's. Lopende overeenkomsten (o.a. jeugd ggz, specialistische jeugdzorg, jeugd awbz) zijn verlengd en op aantal punten aangepast. Aanbesteding maatwerkvoorzieningen Jeugd en Wmo is afgerond. Met Veilig Thuis Twente zijn de samenwerkingsafspraken aangescherpt. De bestuurscommissie OZJT heeft ingestemd met het Koersdocument integrale inkoop Jeugd en Wmo. Met 12 van de 14 Twentse gemeenten hebben we afspraken gemaakt om in 2017 een aanbesteding Vervoer te starten. OZJT heeft de opdracht gekregen een Mobiliteitslab op te starten. We hebben een haalbaarheidsonderzoek gezamenlijke facturatie afgerond. Vijf gemeenten doen hier aan mee. Status Wat hebben we hiervoor gedaan? We hebben werkateliers met zorgaanbieders over transformatie georganiseerd. Ter voorbereiding verlengingsgesprekken en voor doorontwikkeling zijn trainingen Zakelijk Partnerschap gegeven. Er zijn marktconsultaties met aanbieders met betrekking tot maatwerkvoorzieningen gehouden. Het contractmanagement met aanbieders is uitgevoerd, onder andere door accountgesprekken. Er is doorontwikkeld op korte lijnen tussen het regionale en het lokale contractmanagement. Dit gebeurde onder andere door: a) realisatie van een digitale discussieomgeving op METT b) het voorbereiden en uitvoeren van contractmanagersoverleggen en c) het voeren van evaluatiegesprekken en werkoverleggen met de lokale contractmanagers en hun leidinggevenden. Voor Veilig Thuis Twente hebben we het relatiebeheer en contractmanagement uitgevoerd. Er zijn gesprekken gevoerd met de afzonderlijke gemeenten om afspraken sluitend te maken. Met gemeenten hebben we sessies georganiseerd over de betekenis van transformatie. BMC hebben we een tussenevaluatie laten uitvoeren. We hebben de inkoop vervoer, HO en integrale inkoop Jeugd en Wmo voorbereid. De Meet-ups Plein 14 zijn georganiseerd voor ontmoeting tussen zorgaanbieders en medewerkers van gemeenten. Het overleg bestuurscommissie OZJT, Managersoverleg en Ambtelijk Overleg is gefaciliteerd. Er zijn enkele themasessies op het gebied van jeugdzorg georganiseerd (o.a. aangaande 18-/18+). Er is een bustour voor bestuurders langs de 'best practices' in Twente georganiseerd. We hebben wekelijks een weekjournaal verzonden. We zijn een vraagbaak geweest bij vragen van collega ambtenaren, zorgaanbieders en pers. 29

41 Programmaverantwoording Jaarstukken 2016 Er is ambtelijk geparticipeerd in landelijk overleg, onder andere vanuit de VNG. We hebben samengewerkt met andere regio's om te voorkomen dat de continuïteit van het aanbod van een zorgaanbieder met liquiditeitsproblemen niet in gevaar zou komen. Voor (niet) gecontracteerde aanbieders, lokale contractmanagers en andere collega s binnen samen 14 hebben we als vraagbaak vele vragen van aanbieders, gemeenten en andere betrokkenen beantwoord, onder andere via Infosamen14@regiotwente.nl en tijdens diverse bijeenkomsten. Indicatoren Begroot Werkelijk 1. Vormgeven inkoopfunctie/contractbeheer 4,00 FTE* 3,56 FTE 2. Relatiebeheer VTT/crisisdienst en 0,15 FTE* 0,57 FTE consultatiefunctie 3. Vormgeven monitoring en reflectie ,-* - Monitor WMO en Jeugdhulp. - Subregionale reflectie bijeenkomsten monitor *Bij het opstellen van de programmabegroting 2016 zijn de indicatoren van OZJT opgenomen als P.M. post. De indicatoren voor het begrotingsjaar 2016 zijn vastgesteld in het Actieplan OZJT/Samen 14. Wat heeft het gekost? Overzicht van baten en lasten Realisatie Raming Raming Overige onderdelen (OZJT) begrotingsjaar begrotingsjaar begrotingsjaar Bedragen in na wijziging voor wijziging Baten Lasten Saldo excl. mutaties reserves Gemeentelijke bijdrage Mutaties reserves Saldo incl. mutaties reserves

42 Programmaverantwoording Jaarstukken Coalitions of the Willing Ontwikkelagenda Netwerkstad Twente Verantwoordelijkheid van Besluitvorming in Programmamanager Bestuurlijke Conferentie Netwerkstad Twente Colleges van B & W ir. GJ. Meijer De opdracht van Netwerkstad Twente (NT) is beschreven in de Ontwikkelagenda Netwerkstad Twente (Ontwikkelperspectief en Werkprogramma uit 2013). Uitgangspunt is dat het stedelijk gebied de economische motor van Twente is. In 2016 is verder gewerkt aan de 19 samenwerkingsafspraken en de 13 investeringsprojecten uit deze Ontwikkelagenda. Wat de samenwerkingsafspraken betreft zijn o.a. belangrijke stappen gezet in het strategisch programmeren van woonlocaties en in verbetering van de stedelijke kwaliteit (Pilot spontane binnensteden). Wat de investeringsprojecten betreft zijn alle 13 projecten uit het Werkprogramma inmiddels volop in uitvoering en zijn sommige (nagenoeg) gerealiseerd. Met een voortgangsrapportage hierover heeft het Bestuurlijk Overleg Ontwikkelagenda eind 2016 ingestemd. Tevens is het Bestuurlijk Overleg in het 3 e kwartaal 2016 middels een Midterm Review op de hoogte gebracht van de stand van zaken van de samenwerkingsafspraken en hebben de colleges hiermee ingestemd. In de Midterm Review is gekozen voor een focus op de 4 thema s economie, binnensteden, bereikbaarheid en strategisch programmeren. Dit zijn dan ook de leidende thema s voor de NT in Deze thema s zullen worden opgenomen in het Jaarplan 2017 NT en de programmabegroting 2018 NT. Programmaondersteuning 1. Optimaal faciliteren uitvoering van het programma ontwikkelagenda en bijbehorende deelprogramma s door het organiseren van daarvoor benodigde bestuurlijke en ambtelijke overleggen. 2. De ontwikkelagenda is de agenda voor de netwerksteden. Daarnaast faciliteren en ondersteunen we samenwerkingsinitiatieven als deze voordelen kunnen opleveren voor het stedelijk gebied van Twente en daarmee voor Twente als geheel. Wat hebben we bereikt? In 2016 zijn er diverse ambtelijke en bestuurlijke overleggen geweest. Bestuurlijk ging het daarbij om het Bestuurlijk Overleg Ontwikkelagenda, het Bestuurlijk Overleg Strategisch Programmeren en het Bestuurlijk Overleg Complementaire Binnesteden/Pilot Spontane Binnensteden. Daarnaast zijn er twee Tafels van Vertrouwen gehouden er is er één keer een Collegetour georganiseerd. Ambtelijk overleg was er in de vorm van het Secretarissen Overleg, het Directeuren Overleg, het Ambtelijk Overleg- Ruimtelijk Fysiek+ en het Ambtelijk Overleg Grondzaken. Status Wat hebben we hiervoor gedaan? Agenderen, organiseren en deelnemen aan de bestuurlijke en ambtelijke overleggen. Indicatoren Begroot Werkelijk 1. Aantal bestuurlijke overleggen Ontwikkelagenda Aantal Directeuren overleggen Ontwikkelagenda

43 Programmaverantwoording Jaarstukken 2016 Basiskwaliteit als fundament 3. Strategisch programmeren: mogelijk maken van woon- en werklocaties op die plekken waar dat voor het stedelijk gebied als geheel het meest rendement heeft. 4. Bereikbaarheid: regiobreed zetten we in op een robuust en betrouwbaar netwerk van externe en interne verbindingen, in alle modaliteiten. Wat hebben we bereikt? Strategisch programmeren wonen: Vastgesteld zijn Regionale Woonprogrammering Twente (jan. 2016) en het Woningmarktonderzoek suburbaan wonen in de NT (sept. 2016). In voorbereiding is beter suburbaan wonen NT. Voor werklocaties is eind 2015 een programmeringsproces met de 14 gemeenten gestart onder regie van de Provincie Overijssel dat analoog is aan het woonproces. Dit proces loopt nog. Bereikbaarheid: Per 2015 is de taak mobiliteit door Regio Twente overgedragen aan de Provincie Overijssel en derhalve geen regionale taak meer. Vanuit NT zijn hier verder geen initiatieven voor uitgevoerd. Status Wat hebben we hiervoor gedaan? Wonen: gezamenlijk opstellen van een gedragen programmeringsdocument ( suburbaan wonen in de NT ) dat de opmaat is voor de kwalitatieve programmering. Werken: (nog) geen initiatieven vanuit NT omdat het proces met de 14 gemeenten en Provincie Overijssel loopt. Indicatoren Begroot Werkelijk 1. Afstemming woningbouwplannen Regelmatige 7 afstemming 2. Gezamenlijke vermogenspositie Werklocaties in aantal ha Versterken economisch klimaat 5. Innovatie: werkgelegenheid waarborgen, inzetten op transformatie van industriële regio naar innovatieve kennisregio met als speerpunten HTSM, Logistiek en Recreatie en Toerisme. Hierbij trekken we in regionaal verband op om het programma Innovatiesprong te ondersteunen en uit te voeren. 6. Logistiek: in regionaal verband trekken we op om een programma uit te werken en uit te voeren voor het versterken van de Multimodale bereikbaarheid van Twente. Wat hebben we bereikt? De projecten uit het werkprogramma zijn volop in uitvoering. Op het gebied van logistiek gaat het om: Ondertunneling spoorse doorsnijding Borne; Ontsluiting laad- en loskade XL Businesspark Twente Op het gebied van Innovatie gaat het om: High Tech System Park Hengelo; Stationsgebied Almelo; Stationsgebied Oldenzaal; Noordelijke Spoorzone Enschede Status Wat hebben we hiervoor gedaan? de vestigingsvoorwaarden voor internationale bedrijven in de HTSM en Logistiek/Distributie worden geregisseerd door Twente Board. Zij sturen op acties ter verbetering van ons vestigingsklimaat. de Stuurgroep Business in Twente werkt aan professionele acquisitie incl. een professionele backoffice. Derhalve zijn vanuit de NT hier geen acties op ondernomen. Indicatoren Begroot Werkelijk 1. Projecten in uitvoering en afronding Uitvoering en 2 afronding 2. Investeringsprojecten gestart Maart

44 Programmaverantwoording Jaarstukken 2016 Verbeteren stedelijk kwaliteit 7. Complementaire binnensteden: ontwikkelingen en investeringen in de 5 binnensteden op basis van een complementair profiel van de 5 binnensteden die bij voorkeur het profiel benadrukken of versterken met als resultaat aanvullende binnensteden. 8. Duurzame woon- en leefmilieus: het bieden van een aantrekkelijk woonklimaat met duurzame woningen en woonmilieus. Wat hebben we bereikt? Complementaire binnensteden: Een gezamenlijke aanpak op de thema s is in voorbereiding (zie hieronder). Pilot Spontane Binnenstad: Er zijn in de binnensteden 8 projecten gestart waarvoor ca. 0,75 miljoen euro uit de Pilot aan is toegekend. Het resterende budget is nu ca. 0,5 miljoen euro. In 2016 is ook een monitoringsonderzoek opgeleverd door Saxion. Duurzame woon- en leefmilieus: wordt uitgevoerd middels strategisch programmeren wonen (zie onder 2). Status Wat hebben we hiervoor gedaan? Investeringsprojecten: We investeren via de gezamenlijke investeringsagenda in de investeringsprojecten Pilot Spontane Binnenstad, Verbinding Waagplein-Stadsplein Almelo, Verbindingszone Stadscampus-binnenstad Enschede en oostelijke stadsentree Enschedese straat, Hengelo. Pilot Spontane Binnenstad: In deze pilot hebben we in 2016 samengewerkt om 28 initiatieven te ontwikkelen. Hiervan zijn er tot nu toe dit jaar 8 gehonoreerd. In Hengelo en Almelo zijn ook dit jaar weer succesvolle stadscafés georganiseerd waar per keer ruim honderd mensen op af komen. Ook de andere binnensteden gaan hierin mee. Daarnaast heeft Hengelo een stadswerkplaats geïnitieerd waar ondernemers, burgers en overheden elkaar kunnen ontmoeten in projecten en ideeën. Almelo en Enschede zullen op korte termijn dit initiatief volgen. En op provinciaal niveau wordt een Stadscafé XL georganiseerd. Complementaire Binnensteden: De bestuurders van de binnensteden hebben regelmatig overleg over de voortgang op de thema s en doelen, samen te vatten als: Meer ruimte voor markt- en burgerinitiatieven als uitvoering van de Spontane stad gedachte, ten behoeve van het behoud van levendige binnensteden. Bevorderen en faciliteren samenwerking binnenstadondernemers, eigenaren /beleggers en andere betrokken marktpartijen. Gezamenlijke beleidsontwikkeling voor binnensteden van Netwerkstad, onder andere op thema s als digitale bereikbaarheid, herbestemming van locaties in de binnenstad, gevelverbetering en bevordering van duurzaamheid en kwaliteit van de bestaande voorraad, functiemenging en flexibilisering van bestemmingsplannen. Indicatoren Begroot Werkelijk 1. Uitvoering en afronding projecten Uitvoering en 4 afronding 2. Aanvragen Pilot Spontane Binnensteden Projecten gestart

45 Programmaverantwoording Jaarstukken 2016 Binden van talent 9. Human capital: het vasthouden van talent door onderwijs en arbeidsmarkt op alle niveaus beter af te stemmen. Dit wordt uitgevoerd op regionaal niveau, als onderdeel van het bereiken van een sociaal en economisch sterk Twente. 10. Culturele voorzieningen: culturele voorzieningen dragen bij aan het binden van talent, talentontwikkeling en leefbaarheid van de stad. Het doel is om uitstekende culturele voorzieningen en evenementen binnen de netwerksteden te creëren en bovenlokaal meer ervaren te worden als aanbod voor heel Twente. Wat hebben we bereikt? Het project expat centrum verloopt volgens planning. Het richt zich op het aantrekken van internationale kenniswerkers ter versterking van de regio en het faciliteren van internationale bedrijven en instellingen. In 2016 is stevig ingezet op toename van het aantal corporate partners. Voor het project Internationale school is het accreditatieproces succesvol afgesloten en de autorisatie voor het Internationaal Baccalaureate Diploma verloopt volgens plan. Er is veel aandacht geschonken aan training en opleiding docenten en leidinggevenden. Het schoolgebouw aan het Veldkampplantsoen is aangepast zodat IST primary over aantrekkelijke huisvesting beschikt. Het projectplan Nederlandse Reisopera in de Performance Factory geaccordeerd door het BO- OA. De financiële bijdrage is geaccordeerd onder de voorwaarde dat de RvC van de Nederlandse Reisopera in 2016 instemmend besluit over het projectplan en haar eigen financiële bijdrage. Status Wat hebben we hiervoor gedaan? We werken aan de projecten Expat centrum, Internationale school (Human Capital) en Nederlandse Reisopera in de Performance Factory (Cultureel). Indicatoren Begroot Werkelijk 1. Projecten in uitvoering en afronding Uitvoering en 2 afronding 2. Projecten in uitvoering en afronding gestart Uitvoering en afronding 1 Excellente overheid 11. Bestuurlijke samenwerking: werkwijze waarbij een wethouder een dossier coördineert namens verschillende colleges. 12. Het vergroten van de economische ontwikkelkracht door intensieve samenwerking tussen gemeenten en Provincie Overijssel op economisch gebied, te beginnen met intensivering samenwerking van de betrokken ambtenaren voor Economische Zaken. Wat hebben we bereikt? Bestuurlijke samenwerking: er zijn geen concrete stappen gezet om te komen tot één coördinerend wethouder per thema. De focus lag meer op de inhoud van enkele deelprogramma s en op de vraag hoe de samenwerking in Netwerkstadverband verder gestalte moet krijgen. Daarom is dit thema in 2016 niet opgepakt. Economische samenwerking: EZ samenwerking met de 14 gemeenten wordt gecontinueerd. Wat hebben we hiervoor gedaan? Vanuit de NT zijn hier geen acties op ondernomen. Status Indicatoren Begroot Werkelijk 1. Portefeuillehouders met mandaat

46 Programmaverantwoording Jaarstukken 2016 Wat heeft het gekost? Overzicht van baten en lasten Netwerkstad Bedragen in Realisatie begrotingsjaar Raming begrotingsjaar na wijziging Raming begrotingsjaar voor wijziging Totaal Baten Totaal Lasten Saldo excl. mutaties reserves Gemeentelijke bijdrage Mutaties reserves Saldo incl. mutaties reserves Resultaat Netwerkstad

47 Programmaverantwoording Jaarstukken Kennispunt Twente Verantwoordelijkheid van Besluitvorming in Programmamanager Inleiding Bij Kennispunt Twente werken onderzoekers en dataspecialisten. Zij genereren kennis door eigen onderzoek en dataverzameling en door hun kennis te verbinden aan die van strategische partners als UT, Saxion en Provincie Overijssel. Ze maken gebruik van innovatieve en beproefde onderzoeksmethoden en zoeken synergie tussen kwantitatief en kwalitatief onderzoek, tussen data en duiding. De kern van de activiteiten bestaat uit statistische beschrijvingen en prognoses, monitoronderzoek en toegepast beleidsonderzoek. De burgerpanels die door Kennispunt Twente worden beheerd, zijn een belangrijke pijler onder het werk. De Twentse Databank biedt een steeds betere basis om de implicaties van lokaal en regionaal beleid te kunnen onderzoeken. Data gedreven werken en nieuwe (data science) methoden hebben de volle aandacht. Kennispunt Twente is in 2016 in volle vaart doorgegaan met het uitvoeren van onderzoek en statistiek voor de deelnemende gemeenten en voor nieuwe gemeenten en opdrachtgevers. Kennispunt Twente heeft zijn opdrachtenportefeuille uitgebreid. De medewerkers werken intensief samen met gemeenten en andere maatschappelijke instellingen en onderzoeksorganisaties. Kennispunt Twente is steeds meer op regionale schaal gaan werken. De samenwerking met strategische partners is geïntensiveerd. Het ontwikkelen van nieuwe producten in antwoord op (nieuwe) beleidsopgaven geschiedt in samenspraak met kennisinstituten en gespecialiseerde bureaus. In de zomer van 2016 heeft de voorgenomen externe eindevaluatie plaatsgevonden als input voor de toekomst van Kennispunt Twente bestaande uit een onder meer gesprekken met stakeholders en een uitgebreide enquête onder alle opdrachtgevers van Kennispunt Twente. Programma Kennispunt Twente Bestuurdersoverleg Kennispunt Twente Colleges van B & W drs. I. Bakker Wat hebben we bereikt? Kennispunt Twente heeft een bredere, regionaal georiënteerde opdrachtenportefeuille en een vaste plaats verworven in het kennislandschap van Twente. De burgerpanels zijn uitgebreid met panels voor Borne en Rijssen-Holten. Het Werkprogramma 2016 is uitgevoerd. De opdrachtgevers en stakeholders beoordelen de kwaliteit van het onderzoek en de dienstverlening positief. De toekomstbestendige data-infrastructuur is doorontwikkeld. Hiermee heeft Kennispunt Twente een goede tool in handen om de Twentse gemeenten en Regio Twente op maat van relevante beleidsinformatie te voorzien en om meer synergie te bewerkstelligen. De regionale monitor sociaal domein kent inmiddels een openbaar deel voor jeugdhulp en is uitgebreid met Wmo gegevens van de14 gemeenten. De Twente Index is sterk doorontwikkeld heeft een paraplufunctie voor sociaal economisch relevante regionale en lokale ontwikkelingen. Onderzoekers van Kennispunt Twente werken intensief samen met gemeenten en andere maatschappelijke instellingen en onderzoeksorganisaties. Deze samenwerking leidt tot innovatie, kennisontwikkeling en het oplossen van maatschappelijke vraagstukken. Zo heeft Kennispunt Twente in 2016 samen met de UT in een internationaal consortium van 7 landen een Marie Curie- Horizon 2020 subsidie van de EU verworven, waardoor de komende drie jaar bij Kennispunt Twente een buitenpromovenda de verspreiding van universitaire kennis voor regionaal economisch beleid gaat onderzoeken en versterken. Om aan de groeiende vraag te kunnen voldoen is het personeel van Kennispunt Twente in 2016 uitgebreid. Kennispunt Twente heeft sterk geïnvesteerd in het uitvoeren van kunnen ondersteunen van meer data gedreven werken binnen de lokale overheid. Mede naar aanleiding van een positieve externe evaluatie hebben de deelnemende gemeenten besloten een nieuwe bestuursovereenkomst aan te gaan voor de periode De efficiencywinst die is geboekt wordt daarbij doorberekend als korting aan de deelnemende gemeenten. Status Wat hebben we hiervoor gedaan? Uitvoering Werkprogramma voor deelnemende gemeenten en Regio Twente. Hierbinnen zijn basisstatistiek, burgerpeilingen en monitors en kwalitatief en kwantitatief onderzoek opgenomen. Uitvoering opdrachten voor derden waarbij de resultaten bijdragen aan het versterken van de kennispositie van de gemeenten en de regio, bijvoorbeeld de regionale monitor sociaal voor OZJT/ Samen14, Twente Index, evaluatie Agenda van Twente maar ook lokale projecten. 36

48 Programmaverantwoording Jaarstukken 2016 Er is sterk ingezet op professionalisering van personeel en innovatie in onderzoekmethoden en bronnengebruik. Daarnaast is de toekomstbestendige data-infrastructuur doorontwikkeld. Wat heeft het gekost? Overzicht van baten en lasten Kennispunt Realisatie begrotingsjaar Raming begrotingsjaar na wijziging Raming begrotingsjaar voor wijziging Totaal Baten Totaal Lasten Saldo excl. mutaties reserves Gemeentelijke bijdrage Mutaties reserves Saldo incl. mutaties reserves Resultaat Kennispunt

49 Programmaverantwoording Jaarstukken Werken voor de Twentse overheid Verantwoordelijkheid van en besluitvorming in Programmamanager Dagelijks bestuur ir. J. Regtuijt Inleiding Het platform Werken voor de Twentse Overheid (Twentse Kracht) biedt verschillende producten en diensten aan, die bijdragen aan het versterken van de interne arbeidsmarkt van de Twentse overheid. Het platform is ontstaan vanuit de wens en noodzaak om in regionaal verband arbeidsmobiliteit, flexibele en duurzame inzetbaarheid, ontwikkeling en aantrekkelijk werkgeverschap op te pakken. De volgende producten en diensten zijn binnen het platform opgenomen om aan deze oplossing te werken: vacatureuitwisseling, externe vacatures/arbeidsmarkt, loopbaandiensten en producten, de Twentse School, arbeidsmediation en mobiliteit bevorderende activiteiten. Werkzaamheden Werken voor de Twentse overheid We richten ons op een interne Twentse arbeidsmarkt zonder belemmeringen voor de betrokken overheden en medewerkers voor de opgaven van de Twentse overheden. De inzetbaarheid, mobiliteit en ontwikkelmogelijkheden zijn daarbij maximaal en dragen bij aan aantrekkelijk werkgeverschap van Twentse overheden. Wat hebben we bereikt? we hebben in totaal ongeveer 1800 deelnemers aan trainingen/events gehad in 2 jaar; er zijn in de afgelopen twee jaar meer organisaties aangesloten bij het platform; we hebben meer naamsbekendheid gegenereerd; deelnemers aan trainingen zijn tevreden en het levert hen over het algemeen meer mobiliteit op; we hebben een heldere focus voor de komende jaar (waar zijn we van en wat doen we wel en niet); er is meer mobiliteit tussen de deelnemende organisaties; mensen uit verschillende organisaties komen meer met elkaar in verbinding. Wat hebben we hiervoor gedaan? Twentse School met een aanbod op persoonlijke ontwikkeling en meer vakinhoudelijke trainingen. Vacaturedeling: ondersteunen van mensen die met het systeem werken. Organiseren van events (kracht van de manager / kracht en talentweek). Platform geëvalueerd waardoor we een duidelijke focus hebben en keuzes hebben gemaakt over hoe we verder willen Indicatoren Begroot Werkelijk 1. Aantal deelnemers Twentse School Aantal bezoekers website Twente Kracht Stijging Tussen en = Harmonisatie Arbeidsvoorwaarden Afgerond Stopgezet (zonder succes) Status Wat heeft het gekost? Werken voor de Twentse Overheid Realisatie Raming Raming begrotingsjaar begrotingsjaar begrotingsjaar na wijziging voor wijziging Baten Lasten Saldo excl. mutaties reserves Gemeentelijke bijdrage Mutaties reserves Saldo incl. mutaties reserves

50 Programmaverantwoording Jaarstukken Salarisadministratie Verantwoordelijkheid van en besluitvorming in Programmamanager Dagelijks bestuur ir. J. Regtuijt Inleiding In de eerste helft van 2016 zijn Almelo, Enschede en Hengelo gestopt met de deelname aan de gezamenlijke salarisadministratie. Ondanks de gezamenlijke inspanningen heeft deze samenwerking niet het verwachte voordeel opgeleverd. Over de afronding hiervan en de dekking van de daarmee samenhangende desintegratiekosten zijn in goed onderling overleg (kostendekkende) afspraken gemaakt. In het verlengde hiervan is ook besloten geen vervolg te geven aan de in 2015 opgestarte voorbereiding voor samenwerking salarisadministratie Haaksbergen. Voorgaande en de voorbereiding van een aantal verbeter-/moderniseringsstappen voor de resterende deelnemers kreeg in 2016 de nodige aandacht. De gezamenlijke salarisadministratie bij Regio Twente behelst momenteel Borne, Oldenzaal, Veiligheidsregio Twente en Regio Twente, in totaal circa verloningen. Werkzaamheden Salarisadministratie Netwerkstad Het juist, tijdig en volledig betalen van salarissen en eventuele andere vergoedingen ten behoeve van de verschillende opdrachtgevers en het verzorgen van de noodzakelijke afdrachten. Het informeren en desgewenst adviseren over kwesties die verband houden met salaris technische of daaraan gerelateerde aspecten (bijv. fiscaal en sociaal wettelijk). Wat hebben we bereikt? Het primaire proces (salarissen, vergoedingen en afdrachten juist, tijdig en volledig betalen) verliep doorgaans goed. De gewenste gezamenlijke voordelen waren echter niet voldoende. Daarnaast is in 2016, mede door de wisseling van accountant, nog geen sprake van een gezamenlijke accountantsverklaring. In 2016 is voorbereiding van Individueel Keuzebudget (IKB) voor de huidige deelnemers waar relevant afgerond. Wat hebben we hiervoor gedaan? Primair salarisadministratie proces uitgevoerd, verbeterplan opgesteld en voorbereiding IKB afgerond. Over het stopzetten van dienstverlenging aan Almelo, Enschede en Hengelo vond in 2016 het nodige overleg (ambtelijk en bestuurlijk) en uitvoering van de gemaakte afspraken plaats. Daarnaast is het overleg met de accountant over een gezamenlijke accountantsverklaring opnieuw opgestart en vond implementatie van onderdelen van het IKB (o.m. Benefit planner) plaats. Status Indicatoren Begroot Werkelijk 1. Producten/dienstencatologus met standaardpakket en plus opties Beschreven Gerealiseerd c.q. in afrondende fase voor huidige deelnemers. Wat heeft het gekost? De baten en lasten van de salarisadministratie zijn opgenomen onder domein Bedrijfsvoering 39

51 Programmaverantwoording Jaarstukken Regietafel opvang vluchtelingen Verantwoordelijkheid van en besluitvorming in Programmamanager Colleges van B & W ir. G. H. Tamminga Inleiding Opvang van asielzoekers en het huisvesten van statushouders is een taak van de overheid. De Twentse gemeenten zijn autonoom in het nemen van beslissingen over opvang in hun gemeenten. Met de enorme toestroom van vluchtelingen medio 2015 hebben de veertien Twentse gemeenten in het najaar van 2015 besloten de krachten te bundelen en kennis slim te delen op de diverse aspecten van de keten. Hiervoor werd eind 2015 de Twentse Regietafel Opvang Vluchtelingen opgericht waarin een bestuurlijke vertegenwoordiging van de Twentse gemeenten, COA, woningstichtingen, de Provincie Overijssel en de Veiligheidsregio Twente zitting heeft onder voorzitterschap van de burgemeester van Enschede. Er was vraag naar goede facilitering, coördinatie, afstemming met gemeenten en heldere communicatie. Daarom is Regio Twente verzocht de bestuurlijke en ambtelijke Twentse Regietafel te faciliteren en te coördineren. Door dit onvoorziene verzoek aan Regio Twente is deze opdracht niet meegenomen in de reguliere begroting 2016, maar verwerkt in het voorstel van de Berap Op basis van de gemaakte uren en andere uitvoeringskosten zijn bij het opmaken van de jaarrekening 2016 deze kosten aan de gemeenten doorberekend. Bestuursopdracht Regietafel vluchtelingen Wat hebben we bereikt? In 2016 een basis gelegd voor constructieve Twentse samenwerking in de gehele keten van opvang en integratie van vluchtelingen. De Twentse Regietafel was in 2016 hét aanspreekpunt voor alle vormen van vluchtelingenopvang in Twente; van crisisnoodopvang, noodopvang, AZC s en aanvullende opvang (AVO s), opvang Alleenstaande Minderjarige Vreemdelingen (AMV s), voorinburgering, huisvesting vergunninghouders in gemeenten, integratie, onderwijs, en werk. De eerste zes maanden van 2016 werden gekenmerkt door een hoge mate van dynamiek en focus op (nood)opvang en huisvesting, het delen van kennis en het nemen van besluiten over uitgangspunten en noodzakelijke acties. Daarnaast is in gezet op structuur en het maken van kaders. Al snel bleek dat voor goede afstemming en uitwisseling met alle 14 gemeente goede ambtelijke voorbereiding vraagt. Op basis hiervan is een ambtelijke regietafel geïnitieerd. In de tweede helft van 2016 is meer ingezet op consolideren van het proces en is de aandacht verplaatst verderop in de keten, van eerste opvang naar huisvestingen integratie. Vanwege de verminderde instroom werd de bestuurlijke regietafel eind 2016 afgeschaald naar bewaakstand. De ambtelijke regietafels werd niet afgeschaald, omdat er in de keten nog veel behoefte is aan samenwerking tussen de 14 gemeenten. Status Daarnaast hebben we een goede samenwerking opgezet met Provincie Overijssel en Rijk. De vergaderingen van de Twentse regietafel zijn goed gestroomlijnd met de provinciale en de landelijke regietafel. De informatie-uitwisseling, agendering en samenwerking op dit vlak heeft er aan bij gedragen dat we in Twente de crisissituatie door de verhoogde asielinstroom gezamenlijk op relatief korte termijn het hoofd hebben geboden. Wat hebben we hiervoor gedaan? Bevorderen van samenwerking en kennisdeling in de gehele Twentse keten van opvang en integratie van vluchtelingen door steeds in te spelen op actuele thema s en het inzetten van ons goede netwerk met betrokken organisaties en OTAV; Organiseren en faciliteren van 12 bestuurlijke en 13 ambtelijke Twentse regietafels vluchtelingen; Organiseren van een werkbezoek voor bestuurders en betrokken ambtenaren van gemeenten, Regio Twente en Provincie Overijssel aan Munster, daarnaast waren hier ook vertegenwoordigers van OTAV en West-Overijssel aanwezig; Organiseren van 2 themabijeenkomst over Alleenstaande Minderjarige Vluchtelingen en 2 thema bijeenkomsten over versneld huisvesten van vergunninghouders; Opzetten en uitvoeren van een pilot om vergunninghouders versneld aan het werk te helpen; Actieve afstemming met Provincie Overijssel over agenda en acties van provinciale en landelijke regietafel. 40

52 Programmaverantwoording Jaarstukken 2016 Wat heeft het gekost? Overzicht van baten en lasten Realisatie Raming Raming begrotingsjaar begrotingsjaar begrotingsjaar Regietafel vluchtelingen na wijziging voor wijziging Baten Lasten Saldo excl. mutaties reserves Gemeentelijke bijdrage 0 0 Mutaties reserves 0 Saldo incl. mutaties reserves

53 Programmaverantwoording Jaarstukken Acquisitie Twente Verantwoordelijkheid van Besluitvorming in Programmamanager Stuurgroep Business in Twente Colleges van B & W drs. S. van der Steen Inleiding In 2016 is de Stuurgroep Business in Twente ingericht. Deze Stuurgroep is verantwoordelijk voor de extra inzet op gezamenlijke acquisitie voor Twente. De drie doelstellingen zijn: 1) Het aantrekken van zoveel mogelijk nieuwe bedrijven van buiten Twente. 2) Het bevorderen van behoud van - en groei door bestaande bedrijven in Twente. 3) Het bijdragen aan verbetering van het vestigingsklimaat in Twente. In 2016 heeft Regio Twente op verzoek van de Stuurgroep naast het basistakenpakket faciliterende werkzaamheden verricht voor acquisitie. Acquisitie Twente Wat hebben we bereikt? Plan van aanpak gezamenlijke acquisitie. Financiering van 50 ct. per inwoner voor de periode van drie jaar. Verdubbeling van het budget door de Provincie Overijssel. Aanstelling twee acquisiteurs HTSM per 1 september Wat hebben we hiervoor gedaan? Organisatie bestuurlijke startbijeenkomst De Lutte: kleine 30 deelnemers van gemeenten, Provincie Overijssel, Twente Board, ondernemers en organisaties; afspraak alle 14 gemeenten financieren 50 ct., document met mandaat om stuurgroep op te richten en te gaan werven. Organisatie van de sollicitatieprocedure i.s.m. Oost NV, advertentie, kandidaten selectie, faciliteren van de sollicitatiecommissie, deelnemen in de sollicitatiecommissie, afronden procedure. Communicatie/terugkoppeling met gemeenten via ambtelijke overleggen, bestuurlijke overleggen en het accountmanagersoverleg. Inhoudelijke sturing en creëren van draagvlak bij stakeholders om tot een gedragen gezamenlijk plan van aanpak te komen. Organiseren en voorbereiden van (stuurgroep) vergaderingen. Organisatie werkbezoeken Hilde van der Meer, directeur Amsterdam in Business aan Twente. Deelname Regio Twente aan het accountmanagersoverleg, wat geleid heeft tot gezamenlijke werkafspraken tussen de accountmanagers, Oost NV, Regio en Provincie Overijssel. Introductie acquisiteurs. Organisatie en administratie subsidieverlening aan Oost NV. In 2016 is ook een start gemaakt met de wervingsprocedure voor acquisiteur logistiek. Status Wat heeft het gekost? Overzicht van baten en lasten Realisatie Raming Raming Acquisitie begrotingsjaar begrotingsjaar begrotingsjaar na wijziging voor wijziging Baten Lasten Saldo excl. mutaties reserves Gemeentelijke bijdrage Mutaties reserves 0 0 Saldo incl. mutaties reserves

54 Programmaverantwoording Jaarstukken Pilot vergunninghouders aan het werk Verantwoordelijkheid van Besluitvorming in Programmamanager portefeuillehouders overleg arbeidsmarkt Colleges van B & W ir. G. H. Tamminga Inleiding Medio 2015 is de toestroom van vluchtelingen naar Europa in korte tijd flink gestegen. Deze ontwikkeling is ook in Twente merkbaar. Meer mensen mogen in Nederland blijven (statushouders) en de opgave om deze mensen te huisvesten is navenant gestegen. In het voorjaar van 2016 heeft de bestuurlijke regietafel Twente geconstateerd dat statushouders vaak pas na het voltooien van de inburgeringscursus te maken krijgen met een re-integratietraject. Tussentijds gaat er veel kostbare tijd verloren, te beginnen met de periode in het AZC waarin de vergunninghouder soms meer dan een jaar wachtte op een woning in een gemeente. Met als gevolg dat een deel van deze mensen lang afhankelijk blijft van een uitkering, de afstand tot de arbeidsmarkt steeds groter wordt en zij in een sociaal isolement terecht kunnen komen. De Twentse bestuurders hebben besloten in een pilotproject te testen of eerder ingezet kan worden op toeleiding van vergunninghouders naar de arbeidsmarkt. In februari 2016 werd een plan van aanpak opgesteld voor de uitwerking van het thema onderwijs en werk, een van de thema s die werden geagendeerd via de bestuurlijke regietafel opvang vluchtelingen Twente. Vanuit de bestuurlijke regietafel werd de wens uitgesproken om zo spoedig mogelijk te starten met een pilot, waarbij statushouders versneld naar werk zouden worden geleid. Wat hebben we bereikt? De Pilot had een looptijd van 9 maanden (van april december 2016). Feitelijk is pas gestart in juni Het korte tijdsbestek waarin de pilot heeft gedraaid, heeft gevolgen gehad voor de resultaten die we nu op het conto van dit project kunnen schrijven. De pilot heeft geleid tot 39 intakes met vergunninghouders, 7 plaatsingen in werk en / of werkervaringsplekken en 3 plaatsingen in scholing. Daarnaast zijn een aantal belangrijke leads gelegd naar werkplekken voor deze doelgroep in Tenslotte heeft de pilot een aantal goede lessen opgeleverd voor de gemeenten die verder gaan met het aan het werk helpen van deze doelgroep: het koppelen van vergunninghouders aan Twentse krapteberoepen blijkt erg lastig; onbekendheid met taal is een grote barrière om statushouders te koppelen aan werk; inburgering en werken moet gemakkelijker naast elkaar kunnen; werkgevers krijgen te weinig prikkels om zich in te zetten voor deze doelgroep; vroegtijdig inzetten op werk, kan succesvol zijn, maar komt soms ook te vroeg voor de vergunninghouder; intensieve begeleiding is bijna randvoorwaarde, maar kost tijd en geld. De looptijd van de pilot was eigenlijk te kort om de beoogde resultaten te boeken. Status Wat hebben we hiervoor gedaan? Met de Pilot vergunninghouders aan het werk in Twente is ingezet op versnelde toeleiding van vergunninghouders naar werk, in eerste instantie in de krapteberoepen in Twente. Door versnelde opname in een werkomgeving, kan de inburgering sneller verlopen en wordt mogelijk de duur van de uitkering aan vergunninghouders beperkt. Deze aanpak wordt onderschreven door de WRR, die in haar rapport van december 2015, Geen tijd verliezen: van opvang naar integratie van asielmigranten bepleit dat de tijd in de opvangcentra beter kan worden benut, het vinden van werk en het leren van taal gelijk op moeten lopen en gemeenten meer experimenteerruimte hierin moeten krijgen. In de pilot werd gebruik gemaakt van de Work-Wise methodiek. De kern van deze methodiek is intensieve individuele trajectbegeleiding naar werk voor vergunninghouder en werkgever. Het was de eerste pilot in Nederland met de toepassing van de Work-Wise methodiek voor vergunninghouders en de eerste pilot die vergunninghouders koppelt aan krapteberoepen in de regio. Wat heeft het gekost? Overzicht van baten en lasten Realisatie Raming Raming begrotingsjaar begrotingsjaar begrotingsjaar Pilot vergunninghouders aan het werk na wijziging voor wijziging Baten Lasten Saldo excl. mutaties reserves Gemeentelijke bijdrage Mutaties reserves 0 0 Saldo incl. mutaties reserves

55 Programmaverantwoording Jaarstukken Algemene dekkingsmiddelen Financieringsresultaat Realisatie Raming Raming begrotingsjaar begrotingsjaar begrotingsjaar na wijziging voor wijziging Baten Lasten Saldo excl. mutaties reserves Mutaties reserves Saldo incl. mutaties reserves Realisatie Raming Raming Gemeentelijke bijdrage begrotingsjaar begrotingsjaar begrotingsjaar na wijziging voor wijziging Baten Lasten 0 Saldo excl. mutaties reserves

56 Paragrafen Jaarstukken Paragrafen Inleiding In het hoofdstuk paragrafen komen een aantal belangrijke beheersmatige onderwerpen aan de orde die van belang zijn om inzicht te krijgen in de financiële positie van Regio Twente. Op grond van artikel 9 van het BBV komen de volgende paragrafen aan de orde: weerstandsvermogen en risicobeheersing; onderhoud kapitaalgoederen; bedrijfsvoering; verbonden partijen; financiering; en rechtmatigheid 6.1 Weerstandsvermogen en risicobeheersing Inleiding De paragraaf weerstandsvermogen geeft een indicatie van de mate waarin het vermogen van Regio Twente toereikend is om financiële tegenvallers op te vangen, zonder dat het beleid moet worden aangepast. In deze paragraaf wordt de relatie gelegd tussen weerstandscapaciteit, de geïnventariseerde risico s en het beleid hieromtrent. In de paragraaf Weerstandsvermogen en risicobeheersing dient Regio Twente vanaf de jaarrekening 2015 drie financiële kengetallen op te nemen (de overige verplichte kengetallen zijn niet relevant voor Regio Twente), solvabiliteitsratio, netto schuldquote en de netto schuldquote gecorrigeerd voor verstrekte leningen. Deze kengetallen hebben voor het algemeen bestuur van Regio Twente vooral een signaleringswaarde bij het beschouwen van de financiële positie van Regio Twente. Eén afzonderlijk kengetal zegt niet zo veel en moet altijd in relatie met de andere kengetallen worden bezien. Weerstandsvermogen Het weerstandsvermogen is het vermogen van de organisatie om tegenvallers op te vangen zonder dat dit leidt tot een verhoging van de algemene bijdrage van de gemeenten dan wel tot noodzakelijke ombuigingen in het bestaand beleid. Verderop wordt er toegelicht welke risico s betrekking hebben op Regio Twente, deze risico s worden in deze paragraaf weergegeven in een samenvattend overzicht. Om te bepalen of het weerstandsvermogen toereikend is, leggen we de relatie tussen de financieel gekwantificeerde risico s en de daarbij benodigde weerstandscapaciteit enerzijds en de beschikbare weerstandscapaciteit anderzijds. De relatie tussen beide wordt in onderstaand figuur weergegeven: Geïnventariseerde Risico's Beschikbare middelen Benodigde weerstandscapaciteit Beschikbare weerstandscapaciteit Weerstandsvermogen Figuur 2 opbouw weerstandsvermogen Beschikbare weerstandscapaciteit De incidentele weerstandscapaciteit (reserves) is het vermogen om calamiteiten eenmalig op te kunnen vangen zonder dat dit invloed heeft op de voortzetting van taken. Bestemmingsreserves zijn ingesteld om kosten af te dekken die uit specifieke werkzaamheden, gevolgen of risico`s voortkomen. Wijziging van de bestemming leidt echter in de meeste situaties tot vertraging of zelfs afstel van plannen. Wij hanteren het standpunt dat deze door het algemeen bestuur kunnen worden ingezet bij financiële problemen of calamiteiten. Zij maken daarom onderdeel uit van het weerstandsvermogen (eigen vermogen). Hier geldt dat bij aanwending van deze bestemmingsreserves voor andere doeleinden dan waarvoor deze reserves voorshands zijn ingesteld, andere dekkingsmiddelen aangewezen moeten worden of de ambities moeten worden bijgesteld en dat dit ook in de begroting / meerjarenraming verwerkt dient te worden. Bij veel overheidsorganisaties is sprake van beklemde bestemmingsreserves. Deze worden gecorrigeerd op de weerstandscapaciteit. Doordat beklemde reserves dus niet als beschikbare weerstandscapaciteit worden gezien heeft dit invloed op de weerstandsratio. Bij Regio Twente zijn 45

57 Paragrafen Jaarstukken 2016 enkele bestemmingsreserves aanwezig die als Beklemd geoormerkt worden. Deze bestemmingsreserves worden niet meegenomen in de beschikbare weerstandscapaciteit. De incidentele weerstandscapaciteit en de bijbehorende geïnventariseerde risico s zijn in tabel 2 samengevat (peildatum 31 december 2016). Domein ( b ed rag en in ) bedrag / bandbreedte Omvang risico's Weerstands capaciteit Over- / onderdekking Bron / onderbouwing bedrag Algemeen Risicoanalyse Bedrijfsvoering Risicoanalyse Leefomgeving Risicoanalyse Gezondheid Risicoanalyse Totaal Tabel 2 Samenvatting beschikbare weerstandscapaciteit Benodigde weerstandscapaciteit Op 11 februari 2015 is een nader voorstel over nut en noodzaak van de reserves en voorzieningen behandeld in de voormalige regioraad. Naar aanleiding daarvan wordt, mede met het oog op de ontwikkelingen rond de bestuurlijke samenwerking in Twente nog een verdiepingsslag gemaakt, alvorens tot besluitvorming over te kunnen gaan. Deze verdiepingsslag gekoppeld met het updaten van de risico-inventarisatie dient nog plaats te vinden. In tabel 3 is een overzicht weergegeven voor de jaarstukken Ook hier geldt de opmerking dat de inventarisatie een momentopname is ( ) en dus afhankelijk van de (jaarlijkse) omstandigheden kan fluctueren. Risico-inventarisatie Nr. Domein Algemeen Naam risico Peildatum 31 december 2015 Totaal Tabel 3 Samenvattend overzicht benodigde weerstandscapaciteit Bedrag / bandbreedte 1 Productieverlies door onvoldoende benutten ICT % 2 Voorfinanciering AvT / IPT - - 0% 5 Terugkeergarantie voormalig personeelsleden % 18 Hypothecaire leningen personeel % 19 Debiteuren (excl. openbare lichamen) % 22 Juridische procedures en aansprakelijkheid % 26 Fraude % 30 Efficiënt gebruik Twentehuis % 31 Wet Werk en Inkomen naar arbeidsvermogen % Domein Bedrijfsvoering Effect Leveren diensten aan externe partijen % 6 Aanbestedingsprocedures bedrijfsvoering % 7 Afhankelijkheid geautomatiseerde systemen % 11 Gevolgen afschaffing WGR+ Status voor Bedrijfsvoering % 20 Uitgezette financiele middelen rc, spaarrekeningen en deposito`s - - 0% 23 Ziekteverzuim (langdurig) % 32 Verlenen diensten aan 'coalition of the willing' P.M. - 0% 33 Exploitatielasten / baten / investeringen P.M. - Domein Leefomgeving Aanbestedingsprocedures Leefomgeving % 9 Derving erfpacht- /exploitatierechten % 10 Parkeergelden % 12 Gevolgen afschaffing WGR+ Status voor Leefomgeving % 21 Woonruimten en bedrijfsgebouwen % 24 Ziekteverzuim (langdurig) % 28 Projecten en subsidies DLO % 29 Indexaties BDU % Domein Gezondheid Subtotaal Subtotaal Subtotaal Aanbestedingsprocedures gezondheid % 14 Doorontwikkeling ICT applicaties GGD Twente % 15 Opbrengsten tarieftaken GGD % 16 Opbrengsten SOA % 17 PGA % 25 Ziekteverzuim (langdurig) % 27 Daling projectinkomsten % Subtotaal Kans 46

58 Paragrafen Jaarstukken 2016 Weerstandsratio De weerstandsratio bedraagt: Waarderingsratio Beschikbare weerstandscapaciteit (A) Benodigde weerstandscapaciteit (B) Ratio (A/B) ,4 Tabel 4 Weerstandsratio Toelichting weerstandsratio De ratio weerstandsvermogen is, op basis van de omvang van de geïnventariseerde risico s en de beschikbare weerstandscapaciteit berekend. Zoals hierboven is weergegeven komt de weerstandsratio uit op 1,4, dat volgens de door het algemeen bestuur vastgestelde normering B, als ruim voldoende wordt aangemerkt. Let wel: het betreft hier een momentopname. Klasse Ratio >= < A 2,0 B 1,4 2,0 C 1,0 1,4 D 0,8 1,0 E 0,6 0,8 F - 0,6 Tabel 5 Normering weerstandsratio Betekenis Uitstekend Ruim voldoende Voldoende Matig Onvoldoende Ruim onvoldoende Risicobeheersing In de inleiding genoemde nota s zijn de spelregels vastgesteld die we de afgelopen jaren hebben ontwikkeld rond risicobeheersing. Het belangrijkste is dat we risico s steeds gestructureerd inventariseren en monitoren. Jaarlijks vindt er een actualisatie plaats van de geïnventariseerde risico s. Hiervan wordt verslag gedaan via de jaarrekening en/of de bestuursrapportage. Het belangrijkste doel van risicomanagement is risico s beter beheersen. Doordat we de risico s jaarlijks inventariseren en monitoren, zijn we beter in staat tijdig maatregelen te nemen om te voorkomen dat risico s werkelijkheid worden of om de financiële gevolgen te beperken als gevolg van de risico s. Financiële Kengetallen Solvabiliteit Dit kengetal geeft inzicht in de mate waarin Regio Twente in staat is aan de financiële verplichtingen te voldoen. Onder de solvabiliteitsratio wordt verstaan het eigen vermogen als percentage van het balanstotaal. Onder het eigen vermogen verstaan we de algemene reserve en de overige bestemmingsreserves en het resultaat uit het overzicht baten en lasten. Met het kengetal solvabiliteit beoordeel je in hoeverre het bezit op de linkerzijde van de balans schuldenvrij is. 26,8% 18,2% 21,3% 6,7% Figuur 3 Solvabiliteit Begroting 2016 Jaarrekening De solvabiliteitsratio is ten opzichte vorig boekjaar lichtelijk gedaald maar wel gestegen ten opzichte van de verwachting. Regio Twente scoort volgens de VNG normen voldoende (>20%). De solvabiliteitsratio wordt erg beïnvloed door de voorfinanciering in het kader van de Agenda van Twente. Regio Twente voorfinanciert indien nodig uit eigen middelen de te verstrekken bijdragen voor de Agenda van Twente. Dit heeft te maken met het jaarlijks achteraf ontvangen van de dividenduitkering van Twence en is conform de vastgestelde afspraken met de voormalige regioraad. Tegenover het bedrag aan voorfinanciering staat een reële vordering (dividend) op Twence. Naar verwachting stijgt het eigen vermogen substantieel in 2017 en 2018 in verband met afloop van het huidige investeringsprogramma Agenda van Twente. 47

59 Paragrafen Jaarstukken 2016 Netto schuldquote De netto schuld quote weerspiegelt het niveau van de schuldenlast van Regio Twente ten opzichte van de eigen middelen. De netto schuldquote geeft een indicatie van de druk van de rentelasten en de aflossingen op de exploitatie. 4,2% 1,3% 1,8% -2,7% Begroting 2016 Jaarrekening Figuur 4 Netto Schuldquote De netto schuldquote van Regio Twente laat zien dat de druk van rentelasten en de aflossingen op de exploitatie laag is. Een netto schuldquote tussen de 0% en 100% wordt door de VNG als normaal bestempeld. De netto schuldquote van Regio Twente laat ten opzichte van vorig jaar een lichte stijging zien. Deze wordt voornamelijk veroorzaakt door vermindering in de spaartegoeden (schatkistbankieren). Netto schuldquote gecorrigeerd voor uitgeleend geld Om inzicht te verkrijgen in hoeverre sprake is van doorlenen wordt de netto schuldquote zowel in- als exclusief doorgeleende gelden weergegeven. Op die manier wordt duidelijk in beeld gebracht wat het aandeel van de verstrekte leningen is en wat dit betekent voor de schuldenlast. De verwachting is immers dat deze middelen op termijn terugvloeien. De wijze waarop de netto schuldquote gecorrigeerd voor de doorgeleende gelden wordt berekend is gelijk aan de netto schuldquote, met dien verstande dat bij de financiële activa (cf. art. 36 BBV lid b, c, d, e en f) ook alle verstrekte leningen aan verbonden partijen en andere verstrekte leningen worden opgenomen. 0,1% -3,9% -3,3% -4,4% Begroting 2016 Jaarrekening Figuur 5 Netto Schuldquote gecorrigeerd voor uitgeleend geld De netto schuldquote is nu gecorrigeerd voor de verstrekte geldleningen in het kader van het innovatiefonds (Agenda van Twente) en de verstrekte hypothecaire leningen aan personeel. De netto schuldquote inclusief uitgeleend geld laat zien dat de druk van de rentelasten en de aflossingen op de exploitatie nog steeds erg laag is. De gecorrigeerde netto schuldquote laat een stijging zien ten opzichte van vorig jaar. Dit wordt voornamelijk veroorzaakt door de gedeeltelijke afwaardering van de verstrekte geldleningen die dit jaar voor het eerst heeft plaatsgevonden. 48

60 Paragrafen Jaarstukken Onderhoud kapitaal goederen Inleiding In deze paragraaf beschrijven we het beleidskader en de uitvoering daarvan in 2016 voor het onderhoud van kapitaalgoederen. Kapitaalgoederen worden onderscheiden in vaste en vlottende activa, die als bezittingen op de balans staan en waarvan het nut zich over meerdere jaren uitstrekt. In het kader van deze paragraaf gaat het om de vaste activa, zoals bedrijfsgebouwen, recreatieparken en fietspaden. Ze onderscheiden zich doordat ze voor hun instandhouding en verbetering in de exploitatiebegroting structureel een substantieel beslag op middelen leggen. Dit geldt niet voor de financiële activa en de bedrijfsmiddelen (vlottende activa) omdat die regelmatig worden vervangen. De kapitaalgoederen waarover we hier spreken betreft in 2016 het programma Recreatieve Voorzieningen. De beoogde kwaliteit en het onderhoud daarvan bepalen het voorzieningenniveau en de jaarlijkse lasten. Recreatieparken, Routenetwerken en Fietspaden Het team Recreatieve Voorzieningen beheert namens de Twentse gemeenten de recreatieparken: het Hulsbeek (Oldenzaal), het Rutbeek (Enschede) en het Lageveld (Wierden. De afdeling Recreatieve Voorzieningen beheert namens de Twentse gemeenten ook 350 km recreatieve Fietspaden in Twente. Per 31 december 2016 is het volgende geïnvesteerd en afgeschreven: Kapitaalgoed Boekwaarde Des- Afschrijvingen Investeringen (bedragen in ) investeringen Boekwaarde Hulsbeek Rutbeek Lageveld Arboretum Routenetwerken Fietspaden Totaal Tabel 6 Overzicht investeringen recreatieparken In dit overzicht staan alleen de investeringen waar nog een boekwaarde op zit. De boekwaarden vertegenwoordigen de balanswaarde van deze kapitaalgoederen. In hoeverre hier sprake is van stille reserves valt moeilijk aan te geven. Invoering geautomatiseerd parkeergeldheffing systeem Op 30 juni 2014 heeft het dagelijks bestuur ingestemd met het invoeren van een geautomatiseerd systeem van parkeergeldheffing in de recreatieparken het Hulsbeek, het Rutbeek en het Lageveld. Dit is overeenkomstig de uitspraak van de visitatiecommissie Leefomgeving en conform de aanbeveling van organisatieadviesbureau KplusV in het onderzoek naar de positie van de recreatieparken in Twente. In 2016 is in het kader hiervan ruim ,- geïnvesteerd. Overdracht Arboretum Poortbulten aan Natuurmonumenten Overijssel De voormalige regioraad heeft op 3 juli 2013, in het kader van de gevoerde takendiscussie, conform het advies van de visitatiecommissie Leefomgeving, opdracht gegeven om de mogelijkheden te onderzoeken voor afstoting en overdracht van het Arboretum Poortbulten. In 2016 is conform het besluit van het dagelijks bestuur, Arboretum Poortbulten overgedragen aan Natuurmonumenten Overijssel. Voor de overdracht heeft Regio Twente een eenmalige afkoopsom betaald van ,-. De afkoopsom is bekostigd vanuit de Provinciale reserve Recreatieve Voorzieningen. In verband met de overdracht van Arboretum Poortbulten zijn de kapitaalgoederen van het Arboretum afgeboekt met een bedrag van ,-. Deze desinvestering is volledig gedekt vanuit de reserves van het Arboretum. Het beleidskader Voor de instandhouding van de recreatieparken, routenetwerken en fietspaden zijn in de begroting 2016 budgetten voor jaaronderhoud en kapitaallasten opgenomen. Daarnaast zijn ten behoeve van groot onderhoud stelposten (dotaties aan reserves) opgenomen. Groot onderhoud wordt uitgevoerd middels een meerjarenplanning. Per jaarschijf wordt door de parkbeheerders beoordeeld welk grootonderhoud dient plaats te vinden. De kosten voor grootonderhoud worden vervolgens bij de jaarrekening onttrokken uit de reserves. 49

61 Paragrafen Jaarstukken 2016 Uit het beleidskader voortvloeiende financiële consequenties In het jaar 2016 zijn de volgende bedragen aan de reserves toegevoegd of ten laste daarvan bekostigd. Tevens zijn de saldi van deze reserves per 31 december 2016 weergegeven. Reserve (bedragen in ) Saldo Toevoeging Onttrekking Saldo Hulsbeek Rutbeek Lageveld Arboretum Routenetwerken Fietspaden Totaal Tabel 7 Saldi reserves recreatieparken Tot slot is er voor het regulier onderhoud van deze kapitaalgoederen nog een reserve voor vervangingsen vernieuwingsinvesteringen ingesteld. Deze reserve wordt jaarlijks gevoed met of aangewend voor de afdekking van het exploitatieresultaat van het team Recreatieve Voorzieningen. Dit betekent dat de omvang van het jaarlijks uit te voeren groot onderhoud mede afhangt van het exploitatieresultaat van het voorafgaande jaar. De directeur Leefomgeving stelt jaarlijks de noodzakelijk geachte vervangingsen vernieuwingsinvesteringen vast. Investeringen worden gedekt met een bijdrage uit deze reserve. Het grootste gedeelte van de onderhoudswerken zijn medegefinancierd uit de reservevervanging en vernieuwing. In het jaar 2016 zijn de volgende bedragen aan de reserve toegevoegd of ten laste daarvan bekostigd: Reserve (bedragen in ) Saldo Toevoeging Onttrekking Saldo Reserve vervanging en vernieuwing Totaal Tabel 8 Saldi reserve vervanging vernieuwing 50

62 Paragrafen Jaarstukken Bedrijfsvoering Bedrijfsvoering gaat over de ondersteunende bedrijfsprocessen waarmee de beleidsdoelstellingen worden gerealiseerd en de sturing en beheersing daarvan. Bedrijfsvoering processen zorgen ervoor dat de beleidsprogramma s efficiënt, effectief en conform de geldende wetgeving worden uitgevoerd. Voor de realisatie van de plannen en activiteiten in 2016 verwijzen naar domein Bedrijfsvoering hoofdstuk 5.3. Personeel Hieronder een overzicht van het totaal aantal medewerkers per domein en verdeling man-vrouw per Domein Totaal aantal medewerkers Totaal aantal medewerkers in % van totaal Gezondheid % Leefomgeving 52 9% Bedrijfsvoering % Overige Onderdelen (OZJT) 9 2% Coalition of the Willing 18 3% Eindtotaal % Domein Totaal aantal Man Totaal aantal Vrouw Gezondheid Leefomgeving Bedrijfsvoering Overige onderdelen (OZJT) 3 6 Coalition of the Willing 10 8 Eindtotaal Ziekteverzuim In 2016 lag het verzuimpercentage bij Regio Twente op 3,3%. Dit is een daling met 0,6 procentpunt ten opzichte van Het verloop van ziekteverzuim in de afgelopen jaren is als volgt: Ziekteverzuim Verzuimpercentage 3% 3% 3,9% 3,3% 51

63 Paragrafen Jaarstukken Verbonden partijen Inleiding Deze paragraaf betreft derde rechtspersonen waarmee Regio Twente een bestuurlijke en financiële band heeft, door een participatie in een vennootschap of in stichtingen. We beperken ons hier tot die partijen waarin Regio Twente een bestuurlijk én financieel belang heeft. Met een bestuurlijk belang bedoelen we een zetel in het bestuur van een deelneming of stemrecht. Een financieel belang houdt in dat Regio Twente middelen ter beschikking heeft gesteld en die zal verliezen bij faillissement van de verbonden partij en/of als financiële problemen bij de verbonden partij op haar verhaald kunnen worden. Van een financieel belang is ook sprake als Regio Twente bij liquidatie van een derde rechtspersoon middelen uitgekeerd kan krijgen. Het bovenstaande impliceert dat er relaties met derde partijen bestaan die slechts een financieel of een bestuurlijk belang inhouden. Deze staan niet in deze paragraaf benoemd. Ook doet zich voor dat Regio Twente een instelling of stichting jaarlijks subsidie verstrekt en op één of andere wijze deelneemt aan het bestuur daarvan, maar bij een faillissement juridisch niet aansprakelijk is. Een dergelijke rechtspersoon is geen verbonden partij, omdat er geen sprake is van een financieel belang. Een voorbeeld hiervan is de Personeelsvereniging Regio Twente. Beleidskader verbonden partijen Het beleid van Regio Twente met betrekking tot verbonden partijen is vastgelegd in het Beleidskader deelneming in of relatie met rechtspersonen die op 14 april 2014 is vastgesteld door het dagelijks bestuur. Hierin staan afspraken over het aangaan van verbindingen met derden en de wijze van sturing en beheersing daarvan. Er is geen eensluidend antwoord te geven op de vraag of kan worden deelgenomen in een rechtspersoon of dat daarmee anderszins een relatie wordt aangegaan. Elk geval vraagt om een specifieke afweging. Wel kan als algemeen uitgangspunt worden aangegeven dat er vanuit de optiek van Regio Twente sprake moet zijn van een publiek belang. Belangrijke ontwikkelingen rond verbonden partijen Door de vernieuwde bestuurlijke samenwerking van Regio Twente is de Stichting Twente Branding geen verbonden partij meer in Op dit moment is er nog wel degelijk een financieel belang, maar bestuurlijk gezien is er geen direct belang meer. In de jaarstukken 2016 is de gemeenschappelijke regeling Twentebedrijf voor het eerst toegevoegd. Risicoanalyse: In 2016 heeft Regio Twente een risicoanalyse opgesteld van de verbonden partijen. Voor deze analyse is er een onderscheid gemaakt in bestuurlijke en financiële risico s. De bestuurlijke risico s, denk hierbij aan directie/bestuur en eigenaarsbelang, zijn gekoppeld aan de financiële risico s, denk hierbij aan financiële bijdrage/afhankelijkheid en aansprakelijkheid. In de overzichten hieronder wordt een opsomming gegeven van relevante verbonden partijen met de bijbehorende concept jaarcijfers: Gemeenschappelijke regelingen: Twentebedrijf Statutair gevestigd te Enschede. Informatie Bedragen X Doelstelling en openbaar belang In het kader van de besluitvorming over het rapport Samenwerken doen we zelf is het Twentebedrijf opgericht. Het Twentebedrijf is een gemeenschappelijke regeling van Twentse gemeenten en Regio Twente met als doel samenwerkingen op het gebied van Bedrijfsvoering. Het Twentebedrijf wordt stapsgewijs opgebouwd. 2. Bestuurlijk belang In artikel 3 van de Bedrijfsvoeringsregeling Twentebedrijf wordt het dagelijks bestuur van Regio Twente vermeld als deelnemer in het Twentebedrijf. 3. Financieel belang De interne bedrijfsvoering wordt georganiseerd vanuit een zogenaamd casco en gaat uit van een groeimodel. Er staat op dit moment nog niet vast welke taken het Twentebedrijf voor Regio Twente gaat uitvoeren waardoor er geen direct financieel belang is. 52

64 Paragrafen Jaarstukken Risico s Het bestuur van het Twentebedrijf bestaat uit leden van de colleges van de 14 Twentse gemeenten en een lid van het dagelijks bestuur van Regio Twente. De netwerkdirectie wordt gevormd door de 14 Twentse gemeentesecretarissen en de secretaris van Regio Twente. De bedrijfsvoering van het Twentebedrijf wordt georganiseerd vanuit een groeimodel. In 2016 zijn geen diensten afgenomen van het Twentebedrijf waardoor er geen financieel risico is. De risicoscore is laag. 5. Ontwikkelingen 6. Eigen vermogen begin 2016 Eigen vermogen eind 2016 n.v.t. n.v.t. 7. Vreemd vermogen begin 2016 n.v.t. Vreemd vermogen eind 2016 n.v.t. 8. Jaarresultaat 2016 n.v.t. Vennootschappen en coöperaties: Twence Holding B.V. statutair gevestigd te Enschede. Bedragen X Doelstelling en openbaar belang Informatie Uitoefenen van tijdelijk preferent aandeelhouderschap, gedurende de periode dat jaarlijks een extra winstuitkering van 8 miljoen euro wordt verkregen. Deze winstuitkering wordt vervolgens jaarlijks geïnvesteerd in de Agenda van Twente, de investeringsagenda van de 14 Twentse gemeenten. De gemeenten geven via deze agenda vorm aan het versterken van de sociaal economische structuur van de regio. 2. Bestuurlijk belang In verband met de uitkering van dividend voor de Agenda van Twente beschikt Regio Twente, totdat in totaal 80 miljoen euro is uitgekeerd, over 819 tijdelijk winstdelende preferente aandelen. 3. Financieel belang In 2011 zijn alle aandelen van Twence Holding B.V. overgedragen aan de Twentse gemeenten, die daarmee allen individueel aandeelhouder in Twence Holding B.V. zijn geworden. Een aantal (819) tijdelijk preferente aandelen zijn aan Regio Twente overgedragen, als titel voor de tijdelijke extra winstuitkering, zolang die door Twence Holding B.V. aan Regio Twente wordt uitgekeerd. Daarnaast heeft Regio Twente zich contractueel aan Twence Holding B.V. verbonden om jaarlijks ton afvalstoffen te leveren. De feitelijke nakoming van deze verplichtingen berust bij de Twentse gemeenten. 4. Risico s Bestuurlijke invloed is laag aangezien Regio Twente één preferente aandeel heeft. Het financiële risico is groot, de dividenduitkering van Twence wordt jaarlijks gebruikt voor de verplichtingen vanuit de Agenda van Twente. In 2018 wordt naar verwachting voor het laatst de dividenduitkering ontvangen over het boekjaar Ten aanzien van de bedrijfsvoeringrisico s in verband met de dividenduitkering voor de Agenda van Twente zijn er maatregelen getroffen door Twence Holding B.V. De risicoscore is daardoor midden. 5. Belangrijkste ontwikkelingen Inmiddels wordt in toenemende mate (brandbaar) afval uit Engeland verwerkt door Twence. Door deze maatregel wordt het risico van onvoldoende dividenduitkering, en daarmee het risico om niet te kunnen voldoen aan de afgesproken uitkering aan de Agenda van Twente, zo veel mogelijk beperkt. 6. Eigen vermogen begin Eigen vermogen eind Vreemd vermogen begin 2016 Vreemd vermogen eind Jaarresultaat Risico Risico 53

65 Paragrafen Jaarstukken 2016 Innovatiefonds Twente B.V. statutair gevestigd te Enschede. Bedragen X Doelstelling en openbaar belang Informatie Een van de programmaonderdelen van het investeringsprogramma Innovatiesprong Twente is het beheren en door middel van subsidies uitgeven van een fonds ter stimulering van innovatieve investeringen in Twente. Het Innovatiefonds Twente richt zich op de financiering van innovatieve Twentse MKB-bedrijven. Via deze fonds geeft Regio Twente verder vorm aan het versterken van de sociaal economische structuur van de regio. 2. Bestuurlijk belang Innovatiefonds Twente is 100% eigendom van Regio Twente en daarmee is Regio Twente enige aandeelhouder van het fonds. Hierbij moet wel vermeld worden dat PPM Oost N.V. fondsbeheerder is. 3. Financieel belang Regio Twente stelt het Innovatiefonds Twente op termijn beschikbaar die gericht is op de top sector Hightech systemen en materialen (HTSM), een sector waar Twente sterk in is. Het bovenstaande bedrag is als volgt onderverdeeld: 2014: : : : Risico s Bestuurlijke invloed is hoog aangezien Regio Twente 100% eigenaar is van het fonds en ook het bestuur vormt. De informatievoorziening is goed georganiseerd tussen het fonds en Regio Twente. De jaarlijkse bijdrage bedraagt gemiddeld 3 mln. bovendien is Regio Twente als 100% eigenaar financieel aansprakelijk. Doordat Regio Twente 100% eigenaar is van het fonds is het tegelijkertijd ook in staat om tijdig financieel bij te sturen indien nodig. De risicoscore is daardoor laag. 5. Ontwikkelingen Het innovatiefonds is een revolverend fonds en blijft doorlopen naar de afloop van de Agenda van Twente in Eigen vermogen begin 2016 Eigen vermogen eind Vreemd vermogen begin Vreemd vermogen eind Jaarresultaat Risico PPM Oost N.V. statutair gevestigd te Zwolle. Bedragen X Doelstelling en openbaar belang Informatie PPM Oost N.V. is fondsbeheerder van het Innovatiefonds Twente B.V. Om af te stemmen op en raakvlakken af te tasten met een beleidskader dat de Provincie Overijssel ook op dit gebied uitvoert, is er voor gekozen om het beheer van ons Twents investeringsfonds in handen te leggen van PPM Oost N.V. Reden hiervoor is dat zij jarenlange expertise hebben opgebouwd in het beoordelen van projectaanvragen en bovendien op de hoogte zijn van innovatieve ontwikkelingen in Oost Nederland. Bovendien kan hiermee voor de doelgroep een optimale match worden gemaakt voor de inzet van provinciale gelden (in geheel Overijssel) als de Twentse gelden (alleen in Twente). Om deze constructie mogelijk te maken is het noodzakelijk dat Regio Twente aandeelhouder is van PPM Oost N.V., daartoe is een aandeel in de N.V. verworven. Zodra het investeringsprogramma is voltooid, wordt ook dit tijdelijke aandeelhouderschap weer opgeheven. 2. Bestuurlijk belang Om PPM Oost N.V. in de gelegenheid te stellen om dit fonds te kunnen besturen, heeft Regio Twente één aandeel in PPM Oost N.V. aangekocht. 54

66 Paragrafen Jaarstukken Financieel belang Regio Twente heeft één aandeel in PPM Oost N.V. aangekocht. Dit is contractueel vastgelegd. 4. Risico s Bestuurlijke invloed is laag aangezien Regio Twente een minimaal belang heeft in PPM Oost, zij investeren ook namens de provincies Overijssel en Gelderland. De informatievoorziening is goed georganiseerd tussen Regio Twente en PPM Oost. Het financiële risico is ook laag aangezien het financieel belang in PPM-oost erg is laag en Regio Twente is ook niet financieel aansprakelijk. De risicoscore is daardoor laag. 5. Belangrijkste ontwikkelingen Ook na afloop van de Agenda van Twente in 2018 blijft PPM Oost een actieve partner voor Regio Twente en de fondsbeheerder van het Innovatiefonds Twente. 6. Eigen vermogen begin Eigen vermogen eind Vreemd vermogen begin Vreemd vermogen eind Jaarresultaat Risico 55

67 Paragrafen Jaarstukken Financiering Inleiding De uitvoering van programma s wordt mede ondersteund door de financieringsfunctie. Deze functie voorziet in de financieringsbehoefte bij de uitvoering van beleidstaken, door het zo nodig aantrekken van externe financieringsmiddelen, dan wel het beheren en uitzetten van gelden die daarvoor niet direct nodig zijn. Ontwikkeling treasury functie De overgang van de Wgr-plus en de verplichting tot schatkistbankieren zijn van ingrijpende invloed op de financiële positie van Regio Twente in de toekomst, wat ook in het nieuwe treasurystatuut is vastgelegd. Hoewel Regio Twente momenteel net als in het vorige boekjaar nog over een beperkte hoeveelheid financieringsmiddelen kan beschikken, is de verwachting gerechtvaardigd dat in 2017 en volgende jaren incidenteel een beroep moet worden gedaan op financieringsmiddelen uit de geld- en kapitaalmarkt. Daarvoor is een goede periodiek geactualiseerde liquiditeitsprognose onontbeerlijk. De treasury functie heeft een intensieve rol bij de uitbetaling en voorfinanciering van subsidieaanvragen in het kader van de Agenda van Twente (AvT) en het Innovatieplatform Twente (IPT) en de Innovatiesprong Twente (IST). Deze worden hoofdzakelijk gefinancierd uit een jaarlijks van Twence Holding BV te ontvangen extra winstuitkering van 8 mln. Om ook hiervoor met het oog op voorfinancieringseffecten tijdig in de benodigde liquiditeitsbehoefte te kunnen voorzien, wordt er permanent een meerjarige liquiditeitsprognose bijgehouden en geactualiseerd. Hierin worden de inkomende en uitgaande geldstromen en de daaruit voortvloeiende liquiditeitsbehoefte dan wel overschotten zichtbaar gemaakt. Ook wordt inzicht verschaft in de nog uitbetaalde restbedragen op eerder verstrekte voorschotten. Dit overzicht niet uit de balans blijkende verplichtingen investeringsprogramma Agenda van Twente wordt daartoe jaarlijks opgesteld en geactualiseerd. Wettelijk kader De uitvoering van het financieringsbeleid vindt plaats binnen de kaders zoals gesteld in de Wet Financiering Decentrale Overheden (Wet FIDO). Om vooral de financieringsrisico s te beperken is in de Wet FIDO een tweetal instrumenten opgenomen, te weten de rente risiconorm en de kasgeldlimiet. Door de bepalingen van de Wet Fido (Wet financiering decentrale overheden) worden gemeenschappelijke regelingen verplicht alle geldelijke overschotten bij het Ministerie van Financiën te beleggen, het zogenoemde schatkistbankieren. Renterisiconorm De rente risiconorm bepaalt dat jaarlijks maximaal 20% van het begrotingstotaal onderhevig mag zijn aan renteherziening en herfinanciering. Hiermee is een maximumgrens gesteld aan het renterisico op de langlopende lening portefeuille. Van renteherziening is sprake als in de leningsovereenkomst is bepaald dat de rente gedurende de looptijd in een bepaald jaar zal worden aangepast. Herfinanciering is het aangaan van een nieuwe lening om de oude af te lossen. De rente risiconorm beperkt dus de aflossingen op de bestaande leningenportefeuille. In 2016 is er bij Regio Twente geen sprake geweest van renteherziening en/of herfinanciering. In 2016 is afgelost op de langlopende lening en aan rente betaald op de langlopende lening. In onderstaande tabel is de renterisiconorm uiteengezet. 56

68 Paragrafen Jaarstukken 2016 Nr. Omschrijving Begroting Jaarrekening 2016 (bedragen x 1.000) Begrotingstotaal Renterisiconorm (20% van 1) Renteherziening Aflossing Rente risico (3+4) Ruimte onder renterisiconorm (2-5) Kasgeldlimiet De kasgeldlimiet is in de wet FIDO opgenomen om de directe gevolgen van een snelle rentestijging te beperken. De kasgeldlimiet bepaalt dat gemeenschappelijke regelingen hun financieringsbehoefte voor slechts een beperkt bedrag met kortlopend vreemd vermogen financieren. De norm is in de wet gesteld op 8,2% van het begrotingstotaal aan lasten (excl. de stortingen in de reserves). In 2016 voor Regio Twente komt dit neer op een bedrag van Het percentage wordt berekend als een kwartaalgemiddelde. In het jaar 2016 zijn door Regio Twente zowel voor de korte als de lange termijn geen externe financieringsmiddelen aangetrokken. Voor de korte termijn financiering zijn uitsluitend beschikbare interne financieringsmiddelen gebruikt. Schatkistbankieren Uit oogpunt van doelmatigheid is in de Wet FIDO een drempelbedrag opgenomen. Hiermee kan een bepaald bedrag buiten de schatkist worden gehouden, dit drempelbedrag is bepaald op 0,75% van het begrotingstotaal. Voor Regio Twente komt dit in 2016 neer op een bedrag van Het onderstaand overzicht geeft het verloop van schatkistbankieren weer per kwartaal. Schatkistbankieren (bedragen x 1.000) Drempelbedrag 1e kwartaal e kwartaal e kwartaal e kwartaal 2016 Middelen buiten de schatkist Percentage buiten de schatkist 0,75% 0,91% 1,15% 0,76% 0,76% Hieruit blijkt dat in 2016 onvoldoende is voldaan aan de regeling schatkistbankieren. Dit heeft te maken met het instellen van het automatisch afromen van de overtollige middelen naar de schatkist door de bank. Dit heeft langer geduurd dan verwacht en is in de loop van het derde kwartaal ingesteld. Dit is ook terug te zien in het percentage buiten de schatkist gehouden middelen, in het derde en vierde kwartaal is sprake van een lichte overschrijding. 57

69 Paragrafen Jaarstukken Rechtmatigheid Inleiding Artikel 35, lid 6 van de Wet gemeenschappelijke regelingen verklaart de artikelen 186 tot en met 213 van de Gemeentewet van toepassing op een gemeenschappelijke regeling. Het dagelijks bestuur is wettelijk verplicht conform artikel 212/213 van de Gemeentewet zorg te dragen voor de interne toetsing van de getrouwheid van informatieverstrekking en rechtmatigheid van beheershandelingen. Rechtmatig wil zeggen handelen conform de geldende externe en interne wet- en regelgeving. De in- en externe wet- en regelgeving, die relevant is voor Regio Twente staat in het normenkader die vastgesteld is door het algemeen bestuur. Om deze rechtmatigheidsaspect te toetsen verrichten wij (verbijzonderde) interne controles. De accountant geeft in het kader van de jaarrekeningcontrole een oordeel over de rechtmatigheid. Rechtmatigheid en interne managementletter Om te toetsen of we rechtmatig handelen zijn er periodiek verbijzonderde interne controles op een selectie van processen. Dit is gebaseerd op het interne controleplan, deze wordt geactualiseerd wanneer benodigd. De bevindingen/aanbevelingen vanuit de uitgevoerde verbijzonderde interne controles worden vastgelegd in de interne managementletter en besproken met het management en het bestuur. De interne managementletter is een verdere professionalisering van de verbijzonderde interne controlefunctie. Hiermee geven wij vorm aan de cyclus van het continue beoordelen en verbeteren van de belangrijkste financiële processen. De belangrijkste conclusie uit de interne managementletter 2016 is dat wij bij alle significante financiële processen een voldoende scoren en dat de belangrijke risico s worden beheerst. Boardletter Het algemeen bestuur heeft accountant Deloitte de opdracht verstrekt om de jaarrekening 2016 te controleren op getrouwheid en rechtmatigheid. Voorafgaan aan de jaarrekeningcontrole wordt de interim-controle uitgevoerd. De bevindingen en conclusies van de accountant worden op hoofdlijnen samengevat in de boardletter. Algemene conclusie accountant boardletter 2016 Belangrijkste conclusie van de accountant is dat de kwaliteit van de procesbeheersing en interne controle voldoet aan de daaraan te stellen eisen in het kader van de controle van de jaarrekening. De belangrijke financiële risico s worden beheerst door Regio Twente. Uiteraard worden in de boardletter ook dit jaar bevindingen en aanbevelingen uiteengezet met betrekking tot onze processen. Deze bevindingen en aanbevelingen zien wij als constructieve aanwijzingen als onderdeel van het continue PDCA (Plan-Do- Check-Act) cyclus. 58

70 Jaarrekening Jaarstukken Jaarrekening Onze jaarrekening bestaat uit een programmarekening met toelichting en balans met toelichting. Daarnaast is overeenkomstig de controle verordening (artikel 213 van de Gemeentewet) voor het jaar 2012 en volgende jaren een controleprotocol vastgesteld. Hierin zijn de uitgangspunten voor de uitvoering van de accountantscontrole nader uitgewerkt. 59

71 Jaarrekening Jaarstukken Overzicht van baten en lasten in de jaarrekening Het overzicht van baten en lasten in de jaarrekening 2016 Bedragen x1000 Programma`s Bedrijfsvoering (Incl.Bestuur en directie en Concern) Begroting 2016 Begroting 2016 Rekening 2016 Rekening 2015 voor wijziging na wijziging Baten Lasten Saldo Baten Lasten Saldo Baten Lasten Saldo Baten Lasten Saldo Gezondheid Leefomgeving (excl. AvT/IPT) Overige onderdelen (OZJT) AVT / IPT Coalition of the Willing Subtotaal programma's Algemene dekkingsmiddelen Bedrijfsvoering (Incl.Bestuur en directie en Concern) Gezondheid Leefomgeving (excl. AvT/IPT) Overige onderdelen (OZJT) AVT / IPT Coalition of the Willing Begrote saldo fin. Functie Gemeentelijke bijdrage Saldo financieringsfunctie Totaal alg. dekkingsmiddelen Onvoorzien Gerealiseerd totaal saldo van baten en lasten Toevoeging/onttrekking aan reserves Bedrijfsvoering (Incl.Bestuur en directie en Concern) Gezondheid Leefomgeving Overige onderdelen Coalition of the Willing Onvoorzien Totaal bestemmingen Gerealiseerd resultaat Resultaat subsidiebijdragen AVT/IPT Resultaat subsidiebijdragen AVT/IPT Gerealiseerd resultaat na voorfinaniering AVT/IPT Tabel 8 Overzicht van baten en lasten in de jaarrekening 60

72 Jaarrekening Jaarstukken Toelichting op de baten en lasten in de jaarrekening Financieringsresultaat Vanaf de begroting 2015 en verder is de taakstellende rentebaat niet meer opgenomen. De eventueel behaalde rentevoordelen worden als voordeel gepresenteerd. Ontwikkelingen investeringsprogramma Agenda van Twente Algemeen Het handelt hier om een drietal investeringsprogramma s, die onder de verzamelnaam Agenda van Twente aan elkaar verbonden zijn. De financiering hiervan wordt volledig verkregen uit de extern voor dit doel verkregen extra winstuitkering van Twence Holding BV. Omdat het uitkeringspatroon gemiddeld één jaar achterloopt op de verstrekking van bijdragen, ontstaat door de voorfinanciering een financieringsresultaat. Verder is ingaande 2016 de bestuursstructuur van Regio Twente gewijzigd. Vanuit het adagium portefeuillehouders in de lead is voor besluitvorming over de Agenda van Twente een afzonderlijke bestuurscommissie ingesteld, die de taken uitvoert die voorheen door het dagelijks bestuur werden verricht, voor zover het sociaal economische structuurversterking betreft. Voor de investeringsprogramma s Agenda van Twente (AvT), Innovatieplatform Twente (IPT) en Innovatiesprong (IST) zijn ook in 2016 weer bijdragen verstrekt. Deze staan in onderstaand overzicht weergegeven en worden hierbij kort toegelicht (bedragen x 1.000,-). Voor zover het de programma s AvT en IPT betreft vloeien de in 2016 verstrekte bijdragen voort uit in 2016 genomen bestuursbesluiten (beschikkingen). Deze uitgaven omvatten, zoals te doen gebruikelijk, deels beschikbaar gestelde vervolgbijdragen en deels de afwikkeling van in eerdere jaren verstrekte voorschotten (niet uit de balans blijkende verplichtingen). Het investeringsprogramma IST handelt voornamelijk over het volgens planning gefaseerd beschikbaar stellen van financieringsmiddelen aan de daaronder ressorterende (sub)programmalijnen. Voor zover hierbij sprake is van verstrekte geldleningen, zijn deze revolverend en wordt daarover rente ontvangen. Deze bijdragen zijn zoals gebruikelijk gefinancierd uit de in 2016 van Twence Holding BV voor dit doel ontvangen extra winstuitkering van 8 mln. De bijdragen die dit beschikbare bedrag te boven gaan, veroorzaken een financieringstekort op het totale programma. Op basis van het door de voormalige regioraad hiervoor verstrekte mandaat aan het dagelijks bestuur, mag dit saldo aan voorgefinancierde middelen maximaal 8 mln. omvatten. Onderstaand overzicht geeft aan dat deze norm in 2016 niet is overschreden. In verband met de formalisering van de verplichte bijdrage uit de winstuitkering van Twence Holding BV aan de gemeenten Berkelland (voormalige gemeente Neede) van in totaal 1,4 mln., een aanvullende bijdrage aan Kennispark Twente voor 2016 en 2017 ad ,- en vorming van een voorbereidingsbudget voor een eventueel vervolg op de huidige Agenda van Twente van ,- is o.a. dit restantbudget tijdelijk verlaagd met ,- waarmee er feitelijk voor dit onderdeel momenteel nog ,- resteert. Deze tijdelijke bijdrage uit het Twents Investeringsfonds wordt bij voorrang aangezuiverd uit binnen het programma AvT vrijvallende restbudgetten en uit op verstrekte geldleningen (terug) te ontvangen rente en aflossingen. Op dit restant budget rust reeds volledig een bestemming. Toelichting op de bestedingen in 2016 Agenda van Twente (AvT) Het investeringsprogramma Agenda van Twente met een omvang van in totaal 30 mln., loopt vanaf 2008, bestaat uit (veelal) door gemeenten gedane investeringen, een drietal fondsen en een bijdrage in de kosten van bestuurlijke en administratieve ondersteuning. Dit programma wordt administratief afgewikkeld, dat wil zeggen dat de laatste bijdragen van een aantal vervolgfinancieringen worden uitgekeerd en een aantal nog lopende bijdragen worden afgerekend. In 2016 zijn uit dit fonds vijf (vervolg) bijdragen verstrekt met een totaalbedrag van (afgerond) ,-,waarvan vier bijdragen uit de fondsen. Tenslotte is in totaal voor ,- aan in vroegere jaren verstrekte voorschotten afgewikkeld, en is voor ,- aan nieuwe in de toekomst nog af te rekenen posten toegevoegd (niet uit te balans blijkende verplichting).met inachtneming van de in 2016 gedane bestedingen resteert in het fonds AvT nog een in de budget van ,-. Aan dit budget is reeds volledig bestemming gegeven. Op in eerdere jaren verstrekte (nog af te wikkekelen) voorschotten (niet uit de balans blijkende verplichtingen) staat in totaliteit nog een te verrekenen bedrag open van in totaal ,-. 61

73 Jaarrekening Jaarstukken 2016 Innovatieplatform Twente (IPT) Het investeringsprogramma IPT met een omvang van in totaal 20 mln., loopt eveneens vanaf 2008 en bestaat hoofdzakelijk uit aan bedrijven verstrekte bijdragen voor innovatieve ontwikkelingen en een bijdrage in de kosten van bestuurlijke en administratieve ondersteuning. Ook dit programma verkeert in staat van afronding. In 2016 zijn uit dit fonds drie (vervolg) bijdragen verstrekt met een totaalbedrag van (afgerond) ,-. Daarnaast is in totaal voor ,- aan in vorige jaren verstrekte voorschotten afgewikkeld, geen nieuwe nog af te rekenen posten toegevoegd In totaal ,-. Met inachtneming van de in 2016 gedane bestedingen resteert in dit fonds in totaal nog een budget van ,-. Aan dit budget is reeds volledig bestemming gegeven. Op in eerdere jaren verstrekte (nog af te wikkelen) voorschotten (niet uit de balans blijkende verplichtingen) staat nog in totaliteit een bedrag open van in totaal ,-. Innovatiesprong Twente (IST) Het IST programma is in 2012 gevormd uit een herbestemming van het resterende IPT budget en heeft een omvang gekregen van ,-. Het programma bestaat uit een zestal programmalijnen, waarvan de financieringsbijdragen volgens vooraf gemaakte afspraken planmatig beschikbaar worden gesteld. In 2016 is binnen het programma IST in totaal voor ,- aan bijdragen verstrekt en kosten geboekt (zie de toelichting hierna). Met inachtneming van deze bestedingen resteert in dit programma in totaal nog een budget van ca. 8 mln. Op de hieraan ten grondslag liggende restbudgetten rust grotendeels een bestemming (zie de toelichting hierna). Twents innovatiefonds (omvang 15 mln.) Uit dit fonds is in 2016 volgens plan voor 3 mln. aanvullende financiering aan de fondsbeheerder PPM Oost beschikbaar gesteld en uitbetaald. Een voorziene bijdrage aan het extern in beheer gegeven Top Light Fonds van ,- heeft zowel in 2015 als in 2016 niet plaatsgevonden. De hieruit ontstane vrijval ad ,- wordt aangewend om de tijdelijke bijdrage uit het Twents Innovatiefonds weer in te lopen. Met inachtneming van deze in 2016 gedane bestedingen zou in deze programmalijn in totaal nog een te besteden bedrag van ca ,- resteren. Dit bedrag is echter tijdelijk verlaagd als gevolg van het besluit van het algemeen bestuur van 23 juni MKB fonds vouchers en kredieten (omvang 4,9 mln.) Dit fonds voorziet in het beschikbaar stellen van bijdragen (vouchers) en geldleningen aan innovatieve ondernemers. In 2016 zijn vouchers verstrekt tot een bedrag van in totaal ,- Daarnaast zijn in 2016 drie geldleningen verstrekt tot een bedrag van in totaal ,-. Kosten voor bemiddeling bij twee faillissementen en daaruit voortvloeiende juridische advieskosten en de gerealiseerde ondersteuningskosten hebben in totaal ,- bedragen. Daarnaast is in ,- aan rente ontvangen. Tenslotte is in 2016 een uitgebreid onderzoek gedaan naar de waardering die aan de uitstaande geldleningen moet worden toegekend. Reden hiervoor is dat deze kredieten veelal aan startende ondernemers zijn verstrekt en daarom als risicovol worden beschouwd. Dit heeft er toe geleid dat nominale waarde van de verstrekte kredieten op de balans dit jaar met ,- is teruggebracht. Daarmee blijft de vordering op de betreffende debiteuren, uitgezonderd de twee faillissementen, volledig in stand. Het betreft hier alleen een realistisch onderbouwde balanswaardering. Uit dit MKB fonds vouchers en kredieten worden inmiddels geen bijdragen meer verstrekt. De komende jaren is de ambtelijke inspanning gericht op het debiteurenbeheer van terug te ontvangen rente en aflossingen. Er is voor ,- aan ondersteuningsuren gemaakt in verband met de inrichting van het proces van debiteurenbeheer rond de verstrekte geldleningen, waaronder ook juridische advisering. De bestuurscommissie Agenda van Twente zal voor de zomer van 2017 een beslissing nemen over het restant van de uit te geven vouchers en kredieten (omvang ,- ) en of deze opnieuw aangewend kunnen worden. In totaal is er een bedrag van aan kosten geboekt op het MKB fonds Vouchers en Kredieten. Human Capital Agenda Twente HCAT (omvang 3,3 mln.) Deze programmalijn voorziet naast algemene kosten hoofdzakelijk in de financiering van de sub-fondsen Techniekpact Twente (TP), maximaal beschikbaar ,-; het Twents Arbeidsmarkt Perspectief (TWAMP), maximaal beschikbaar ,- en Tech Wise (TW), maximaal beschikbaar ,- ). Aan de genoemde sub-programma s is in 2016 respectievelijk ,- (TP) en ,- (TWAMP) besteed. Met inachtneming van deze in 2016 gedane bestedingen resteert in de programmalijn HCAT in totaal nog een te besteden bedrag van ca ,- Hierop rust reeds een bestemming. 62

74 Jaarrekening Jaarstukken 2016 Regio Branding / PR Twente (omvang 3,3 mln.) Voor deze programmalijn is in 2016 volgens planning voor ,- aan bijdragen verstrekt. Met inachtneming hiervan resteert in deze programmalijn in totaal nog een te besteden bedrag van ,-. Hierop rust reeds binnen de programmalijn een bestemming. Toerisme in Twente (omvang 1.95 mln.) In 2016 is de uitvoering van dit programma overgenomen door Marketing Oost, in verband met het faillissement van het Twents Bureau voor Toerisme (TBT). Naast de uitvoeringskosten van het programma zijn in 2016 ook (juridische) kosten gemaakt in verband met de afwikkeling van het faillissement van TBT (voornamelijk kosten vaststellingsovereenkomst met de curator). In totaal hebben de bestedingen in ,- bedragen. Met inachtneming hiervan resteert in deze subprogrammalijn in totaal nog een te besteden bedrag van ca ,- Hierop rust binnen de programmalijn een bestemming. Beheer en procesbegeleiding (omvang 1,7 mln.) Deze post voorziet in de financiering van verschillende vormen van bestuurlijke- en procesbegeleiding van het Programma IST en daaruit voortvloeiende kosten. Deze omvatten bijdragen aan Kennispark, in kind personeelskosten, procesbegeleiding vanuit het domein Leefomgeving, de Twente Board en een post onvoorzien. In juni van dit jaar heeft het algemeen bestuur besloten tot een gedeeltelijke herbestemming van beschikbare IST middelen. Hierbij is het budget voor Kennispark Twente met ,- verhoogd, een stelpost ad ,- voor kosten van onderzoek naar een eventueel vervolg voor het aflopende huidige investeringsprogramma Agenda van Twente ingesteld en is de post onvoorzien opgehoogd naar ,- onder gelijktijdige herbestemming van een aantal onder dit onderdeel ressorterende onderdelen. In totaliteit is uit dit herzien budget in 2016 voor ,- aan kosten betaald. Uit de ingestelde stelpost van is in uitgegeven voor het verkennen van de mogelijkheid om een nieuwe investeringsagenda te maken na Daarnaast zijn in 2016 er ,- aan uitvoeringskosten geboekt. Dit bedrag ligt beduidend hoger dan vorig jaar. Oorzaak hiervoor is dat dit jaar een evaluatieonderzoek is uitgevoerd ( ,-) naar de effectiviteit van het lopende programma. Uit de verkenning die momenteel wordt uitgevoerd naar een opvolger van de Agenda van Twente moet blijken of, en op welke wijze dit programma in de toekomst mogelijk kan worden voortgezet of doorontwikkeld. Samenvatting en conclusie Samengevat kan ten aanzien van de bestedingen uit het overall investeringsprogramma Agenda van Twente worden geconcludeerd dat daarvoor in 2016 in totaal aan bijdragen is verstrekt en kosten zijn gemaakt. Rekening houdend met de afdracht van het aandeel in de winstuitkering in 2016 aan Berkelland ad ,- en een afdracht aan Twenteboard van en ,- aan renteopbrengsten op verstrekte MKB leningen leidt tot een inkomst van afgerond Samengevat leidt dit tot een financieringsresultaat in 2016 van afgerond negatief. Overeenkomstig de daarvoor geldende afspraken, mag dit maximaal 8 mln. bedragen. Omschrijving (bedragen x 1.000,-) Bedrag AvT financieringsbijdragen Totaal AvT IPT financieringsbijdragen 298 Totaal IPT 298 Twents Investeringsfonds / Top Light fonds MKB fonds Vouchers & Kredieten HCAT - Twents Arbeidsmarkt Perspectief (TWAMP) 342 HCAT - Techniekpact 261 Regio Branding / PR Twente 421 Toerisme in Twente / VTE 412 innovatiesprong (IST)beheer en procesbegeleiding 672 Nieuw Regionaal Investeringsprogramma (NRI) 33 Totaal IST Totaal uitgaven Tabel 9 Samenvatting kosten AvT/IPT/IST 63

75 Jaarrekening Jaarstukken 2016 Horizontaal Toezicht Sinds enkele jaren beschikken wij over een convenant Horizontaal Toezicht met de Belastingdienst, zoals ook in de voorgaande jaarrekeningen is aangegeven. In eerste instantie was het de bedoeling dat hiervoor in samenwerking met de Belastingdienst een beleidskader zou worden ontworpen, maar in de praktijk blijkt Horizontaal Toezicht beter gebaat te zijn bij het leggen van periodieke contacten. Doordat vanuit de centrale salarisadministratie op Netwerkstadniveau ook het overleg met de afdeling Loonheffing van de Belastingdienst van groot belang wordt, is inmiddels ook dit onderdeel bij het Horizontaal Toezicht-overleg betrokken. Samen met de belastingdienst wordt hiermee periodiek gestructureerd overleg gevoerd over vraagstukken op het gebied van zowel de Loonheffing als de BTW. In spoedeisende gevallen wordt in het kader van dit Horizontaal Toezicht overigens tussentijds contact met de Belastingdienst opgenomen. Deze methodiek werkt bij alle betrokken partijen naar volle tevredenheid. Vennootschapsbelasting De wet VPB ziet op het belasten van winst die wordt verkregen uit deelname van Regio Twente aan het economisch verkeer. Hieronder wordt verstaan het tegen betaling verrichten van prestaties buiten de eigen kring (de 14 Twentse gemeenten), op de vrije markt, waarmee in concurrentie met andere aanbieders wordt getreden. Ook voor Regio Twente is deze regelgeving sedert 1 januari 2016 in onze rol van overheidsondernemer van toepassing. Of daadwerkelijk vennootschapsbelasting moet worden afgedragen is afhankelijk van een aantal criteria, voorwaarden en omstandigheden. Onder andere moet er sprake zijn van een (structureel) winststreven, waaraan een particulier een bescheiden bestaan kan ontlenen. Om te kunnen beoordelen of de in 2016 door Regio Twente uitgevoerde activiteiten aan de door de VPB wetgeving en de Belastingdienst daaraan gestelde criteria voldoen en voor afdracht van vennootschapsbelasting in aanmerking (kunnen) komen is hiernaar een onderzoek gedaan. In het onderzoek zijn een aantal door Regio Twente als BTW ondernemer aangemerkte activiteiten expliciet ook aan de VPB regelgeving getoetst, om daarmee vast te kunnen stellen of deze mogelijk eveneens voor afdracht van VPB in aanmerking kunnen komen. In deze analyse is per onderzocht taakveld gemotiveerd aangegeven dat dit niet het geval is. De conclusie hieruit is dat Regio Twente geen activiteiten uitvoert waaruit een VPB plicht voortvloeit. Deze conclusie wordt besproken met de belastingdienst in het kader van horizontaal toezicht. BTW compensatie Ook in het jaar 2016 is weer de zogenaamde transparantieregeling voor BTW van toepassing geweest. Op basis van hierover met de Twentse gemeenten gemaakte afspraken hebben wij onze daarvoor in aanmerking komende BTW naar de gemeenten doorgeschoven. Recreatieve voorzieningen In 2013 heeft de Provincie Overijssel de jaarlijkse onderhoudsbijdrage afgekocht. Deze afkoopsom is gereserveerd. In verband met het vervallen van de jaarlijkse bijdrage moet Recreatieve Voorzieningen in totaal bezuinigen. In 2014 en 2015 is een bezuiniging van gerealiseerd en in 2016 een bedrag van Het restant is onttrokken aan de hiervoor gereserveerde afkoopsom. Invoer individueel Keuze Budget (IKB) Het IKB is per 1 januari 2017 ingevoerd. De bedoeling van het IKB is om medewerkers meer vrijheid te geven in de keuze van zijn of haar salaris. De vakantietoelage over de maanden juni tot en met december over het jaar 2016 worden in mei 2017 uitbetaald en zijn als last verwerkt in boekjaar 2016 en op de balans als kortlopende schuld verantwoord. Deze extra eenmalige last is gedekt vanuit het jaarrekeningresultaat

76 Jaarrekening Jaarstukken Samenvatting resultaat Bedrijfsvoering Bedrijfsvoering (excl. Bestuur & Directie en Concern) x Positieve ontwikkelingen Negatieve ontwikkelingen Financiële administratie en advies 61 Advies 72 Verzorgen juridisch advies Management & Project 94 Support (M&PS) 49 Inkoop, logistiek, repro en gebouwgebonden services 8 IKB 115 Bestuursondersteuning Bedrijfsvoering 487 Personeels-, salarisadministratie en advies 356 Verzorgen Post en Archief 37 Verzorgen Communicatie advies 36 Verzorgen ICT voorzieningen, beheer en onderhoud 351 websites Kwaliteitszorg Resultaat voor bestemming -396 Mutaties reserves ten behoeve van invoer IKB 115 Resultaat na Bestemming -281 Toelichting op de negatieve Toelichting op de positieve ontwikkelingen ontwikkelingen Financiële administratie en advies 61 Advies 72 De totale uitgaven op dit product zijn ruim lager en de inkomsten ruim hoger dan begroot. Per saldo heeft dit geleid tot positief resultaat van Het nadelig saldo op deze kostenplaats betreft de personeelskosten van de projectmanager Bedrijfsvoering. Inzet van uren vindt voornamelijk op projecten binnen Bedrijfsvoering (ICT, huisvesting, P&O) plaats. Verzorgen juridisch advies Management & Project Support 94 (M&PS) 49 De gerealiseerde dienstverlening is (circa 850 uur) hoger M&PS is halverwege 2016 overgekomen van dan begroot. Dit heeft geleid tot een positief resultaat op Leefomgeving naar Bedrijfsvoering. De dit product. totale uitgaven zijn lager en de inkomsten lager dan begroot. Vanwege latere invulling van vacatures is de gerealiseerde dienstverlening lager (circa uur) dan begroot. Dit heeft geleid tot een nadelig saldo op dit product. Inkoop, logistiek, repro en gebouwgebonden services De totale uitgaven op dit product zijn hoger en de inkomsten hoger. De personeelskosten en inzet van de Adviseur Inkoop en aanbesteding worden met ingang van 2016 op dit product verantwoord. Per saldo leidt dit tot een voordelig resultaat van IKB Eenmalige last voor het invoer van het IKB. Bestuursondersteuning Bedrijfsvoering 487 Personeels-, salarisadministratie en advies

77 Jaarrekening Jaarstukken 2016 Binnen Bestuursondersteuning was in de begroting de vacatureruimte gereserveerd. Deze ruimte is in de loop van 2016 grotendeels aangesproken. Daarnaast werden er in 2016 minder uren vanuit Bedrijfsvoering toegeschreven naar Bestuursondersteuning. Tevens is op deze kostenplaats de bijdrage van de Provincie Overijssel voor desintegratie geboekt. Het nadelig saldo op dit product is voornamelijk ontstaan door inhuur van personeel. Dekking hiervan vindt plaats uit de vacatureruimte die bij Bestuursondersteuning in de begroting is gereserveerd. Verzorgen Post en Archief 37 Het aantal te verwerken poststukken is (circa 600 stuks) lager dan begroot waardoor een nadeel is ontstaan op dit product. Steeds meer brieven worden digitaal ontvangen en verstuurd. In 2017 zal worden onderzocht of doorberekening van de kosten van Post & Archief op een andere wijze kan plaatsvinden. Verzorgen Communicatie advies 36 Het nadelig saldo op dit product is voornamelijk ontstaan door inhuur van personeel. Dekking hiervan vindt plaats uit de vacatureruimte die bij Bestuursondersteuning in de begroting is gereserveerd. Verzorgen ICT voorzieningen, beheer en onderhoud websites 351 Saldo van een nadeel op het product Verzorgen beheer en onderhoud van websites (minder ureninzet) en een nadeel op ICT door onder meer externe inhuur. Deze inhuur vond plaats t.b.v. doorontwikkeling/verdere professionalisering van ICT processen (ITIL) en ICT dienstverlening (programma van eisen). Kwaliteitszorg 30 De medewerkster kwaliteit heeft gedurende 2016 meer tijd besteed aan Bedrijfsvoering brede taken, die niet kunnen worden doorberekend naar de klant. Dit leidt tot een nadeel op dit product. 66

78 Jaarrekening Jaarstukken 2016 Bestuur & Directie en Concern x Positieve ontwikkelingen Negatieve ontwikkelingen Bestuur en directie 110 Algemene baten en lasten 7 Dienstverlening Provincie Overijssel 22 Concernkosten 586 Financieringsresultaat 33 Terugbetaling UWV Resultaat voor bestemming -444 Mutaties reserves 557 Resultaat na Bestemming 113 Toelichting op de positieve ontwikkelingen Toelichting op de negatieve ontwikkelingen Bestuur en directie 110 Algemene baten en lasten 7 De functie van Algemeen Directeur is laat in het In 2016 is meer uitgegeven aan gratificaties en jaar vervuld. Daarnaast is sprake van enige ambtsjubilea. vacatureruimte op concernniveau. Per saldo leidt dit tot een onderschrijding. Dienstverlening Provincie 22 Concernkosten 586 De werkelijke uitgaven waren , terwijl hiervoor was begroot. Op basis van besluitvorming van het algemeen bestuur van 23 juni 2016 omtrent het jaarrekeningresultaat 2015 is uitgekeerd aan de Twentse gemeenten. De lasten zijn hier geboekt en daar tegenover staat een mutatie reserve. Daarnaast zijn er voorbereidende kosten gemaakt voor de verbouwing van het Twentehuis. Financieringsresultaat 33 Terugbetaling UWV 16 Voordeel op het financieringsresultaat ontstaat Regio Twente heeft tussen 1 januari 2014 en 22 juli door de toegerekende rente aan de activa en 2016 bij de ontvangst van de Ziektewet- en WAZO reserves en de relatief lage rentelasten. uitkering ten onrechte WW premie overgemaakt gekregen van het UWV. Deze onterecht ontvangst dient Regio Twente terug te betalen aan het UWV en hiervoor is een schatting gemaakt van de verwachte terugbetalingsverplichting. Totaal resultaat Bedrijfsvoering (incl. Bestuur & Directie, fnancieringsresultaat en Concern:

79 Jaarrekening Jaarstukken Domein Gezondheid Gezondheid x Positieve ontwikkelingen Negatieve ontwikkelingen JGZ: dalend kindaantal 110 JGZ: Resultaat op salaris- en materiële kosten 186 Resultaat op bedrijfsvoeringsdiensten 205 JGZ: Vervang langdurig ziekte 245 Projectopbrengsten Externe ondersteuning 118 JGZ: Vacatureruimte beleid en hoofd 70 Staf: kosten volwassenen- en ouderenonderzoek 62 JGZ: Digitaal dossier 18 AGZ Infectieziektenbestrijding 40 Stafafdeling GGD 32 AGZ overig 1 AGZ SOA 341 Inzet publieke gezondheid asielzoekers (PGA) 28 AGZ TBC 143 JGZ: Inhuur t.b.v. statushouders 45 AGZ Tarieftaken 153 JGZ: Project aandachtskinderen 81 JGZ: Ontwikkeling nieuw Digitaal Dossier 140 IKB Resultaat voor bestemming -146 Mutaties reserves 477 Resultaat na Bestemming 331 Toelichting op de positieve ontwikkelingen Toelichting op de negatieve ontwikkelingen JGZ: dalend kindaantal JGZ: Resultaat op salaris- en 110 materiële kosten 186 Door een dalende populatie kinderen in Twente Op de in de begroting gestelde formatie wordt een daalt ook de - aan het aantal kinderen relatief kleine overschrijding gerealiseerd. Deze genormeerde - formatie in de begroting. De overschrijding wordt onder meer veroorzaakt daling wordt separaat inzichtelijk gemaakt in de door het inwerken van medewerkers 0-18 en het begroting. Door de toename van het aantal voorsorteren op aankomende pensionering van asielzoekers in Twente is er wel nieuwe zorg voor een aantal medewerkers en de CAO-verhoging in in de plaats gekomen. In 2017 is dit budget 2016 ( ), welke niet wordt ingezet om de ombuigingen te realiseren. gecompenseerd. Het tekort wordt enigszins gecompenseerd door een voordeel op het materiële budget binnen de JGZ. Resultaat op bedrijfsvoeringsdiensten 205 JGZ: Vervang langdurig ziekte 245 Ook in 2016 is een interne DVO afgesloten met De overschrijding wordt veroorzaakt door diverse het domein Bedrijfsvoering. De inzet vanuit medewerkers die door langdurig ziekte niet Bedrijfsvoering wordt afgerekend op basis van inzetbaar zijn. Langdurig ziekte moet worden werkelijk gepleegde inzet. Voor de GGD is deze vervangen om de dienstverlening richting de inzet lager gebleken dan in de DVO was Twentse burger te kunnen continueren. afgesproken. In 2017 wordt de inzet verder geïntensiveerd om met name op het gebied van P&O en (externe) Communicatie stappen te maken. Projectopbrengsten Externe ondersteuning 118 Er is 2016 een voordeel gerealiseerd op de Op een aantal gebieden wordt de organisatie projecten en aangezien de gevormde reserve begeleidt door externe adviseurs. Dit gebeurt voor projecten maximaal is gevuld, valt het binnen de JGZ in het kader van 'de bedoeling resultaat op projecten in 2016 vrij ten gunste van voorop', op het gebied van huisstijl en gemeenten. communicatieuitingen en op het gebied van LEAN, duurzame inzetbaarheid en bij een aantal interne projecten. 68

80 Jaarrekening Jaarstukken 2016 JGZ: Vacatureruimte beleid en hoofd Staf: kosten volwassenen- en 70 ouderenonderzoek 62 Binnen de JGZ is er op het gebied van beleid een Het volwassen- en ouderenonderzoek wordt vacature die niet is ingevuld in Daarnaast uitgevoerd in een 4-jaarlijkse cyclus. Dit betreffen is de functie van afdelingshoofd JGZ tijdelijk de kosten van de benodigde extra (externe) inzet. vacant geweest en op een andere wijze ingevuld. JGZ: Digitaal dossier 18 AGZ Infectieziektenbestrijding 40 Het digitaal dossier is geïmplementeerd vanaf De verwachte overschrijding is veroorzaakt door 2008 in de organisatie. De gestelde budgetten extra inzet van formatie (arts en zijn met ingang van 2015 afgeroomd en hiermee verpleegkundige) en daarnaast de ontwikkeling is de begroting verlaagd. Er resteert nog een klein van een serious game. Deze is bedoeld voor voordeel. Deze wordt met name gebruikt voor mensen in de zorg om (spelenderwijs) doorontwikkeling. bewustwording te creëren teneinde te voorkomen dat infecties verspreid worden. Dit is van belang om antibioticaresistentie terug te dringen. Stafafdeling GGD 32 AGZ overig 1 Dit betreft een vrijval op diverse materiële Dit betreffen met name kosten die door AGZ budgetten binnen Staf, extra gegenereerde gemaakt worden t.b.v. een voormalige inkomsten en voordeel vanuit inzet van personeel in (niet geraamde) projecten. werknemer ( ,-). Deze kosten worden gecompenseerd door het gemeentelijke aandeel in positieve saldo van Forensische Geneeskunde ( ,-). Inzet publieke gezondheid AGZ SOA 341 De subsidiegelden worden hoger dan geraamd. Ook ontstaat voordeel op de laboratorium diagnostiekkosten als gevolg van enerzijds gunstige prijsafspraken met het laboratorium en anderzijds de gewijzigde regeling Aanvullende Sexuele Gezondheid (ASG) waardoor het percentage goedkopere onderzoeken is gestegen. asielzoekers (PGA) 28 De opdracht voor de zorg voor asielzoekers vraagt om een grote flexibiliteit van de organisatie. Met name op het gebied van de JGZ waar de benodigde inzet afhankelijk is van de instroom en aanwezige asielzoekers op de AZC's. Maandelijkse fluctuaties moeten daarbij worden opgevangen met meer of minder inzet door onze medewerkers. De inzet benodigd op nieuwe locaties voor asielzoekers of noodopvang wordt op basis van de verwachte aantal plekken voor jeugdigen ingeschat. De instroom van asielzoekers is de afgelopen periode lager geweest dan verwacht. De overschrijding wordt gedekt uit de reserve PGA. AGZ TBC 143 JGZ: Inhuur t.b.v. statushouders 45 De kosten voor aanschaf van het nieuwe Door de toenemende hoeveelheid statushouders röntgenapparaat is lager uitgevallen dan en gezinsherenigingen binnen de verschillende geraamd, waardoor vrijval in kapitaallasten gemeenten ontstaan steeds vaker taalproblemen. ontstaat. Tevens wordt besparing op In 2016 is hier op ingespeeld door tijdelijke extra onderhoudskosten voorzien. Daarnaast worden capaciteit in te zetten voor de voorlichters eigen extra inkomsten gerealiseerd door detachering taal en cultuur. De beschikbare medewerkers van personeel, inzet van personeel in projecten ondersteunen de uitvoerenden in de wijk door mee en hogere inkomsten uit verrichtingen met name te gaan op huisbezoek en contact te maken met de veroorzaakt door de toename van het aantal gezinnen in hun eigen taal. asielzoekers. AGZ Tarieftaken 153 JGZ: Project aandachtskinderen 81 De opbrengsten forensische geneeskunde vallen Het project aandachtskinderen is een intern hoger uit dan geraamd. Daarnaast is een project binnen de JGZ, dat zich richt op het voordeel gerealiseerd op de verleende aanmerken van aandachtskinderen in het digitaal dienstverlening ten behoeve van dossier. Het project richt zich op een eenduidige reizigersadvisering (uitgevoerd door de Travel wijze van registreren en interpreteren van Health Clinic). informatie in het kinddossier. Hiervoor zijn een aantal trainingsdagdelen nodig, die leiden tot een incidentele overschrijding van het opleidingsbudget. JGZ: Ontwikkeling nieuw Digitaal Dossier

81 Jaarrekening Jaarstukken 2016 Samen met GGD regio Utrecht en GGD Hollands Noorden is een aanbesteding gestart voor een nieuw digitaal dossier JGZ, met de mogelijkheid tot doorontwikkeling naar een GGD-dossier. De hiervoor gemaakte (voorbereidings)kosten zijn verantwoord in de jaarrekening IKB 449 Eenmalige last voor het invoer van het IKB. 70

82 Jaarrekening Jaarstukken Domein Leefomgeving Leefomgeving (excl. AvT/IPT) x Positieve ontwikkelingen Negatieve ontwikkelingen Mobiliteit 182 Economie 78 Vrije tijdseconomie 144 IKB 75 MDA 21 Groot onderhoud recreatieve voorzieningen 138 Logistiek / Ten-T 102 Recreatieve voorzieningen Resultaat voor bestemming 228 Saldo Mutaties egalisatiereserves 138 Mutaties reserve groot onderhoud recreatieve voorzieningen 138 Mutatie reserve ten behoeve van IKB 75 Resultaat voor Bestemming 441 Toelichting op de positieve ontwikkelingen Toelichting op de negatieve ontwikkelingen Mobiliteit 182 Economie 78 De ontstane (frictie)kosten i.v.m. de overgang van De ambtelijke inzet voor het begeleiden van de de Mobiliteitstaken kunnen gedekt worden uit bestuurscommissie Agenda van Twente, bijdragen van de Provincie Overijssel. Er is gewerkt begeleiden proces verantwoording Agenda van aan een bestedingsplan welke voor het jaar 2017 is Twente en opzet Nieuwe Regionale aangeboden, de ambtelijke inzet hiervoor is Investeringsagenda alsmede de gepleegde inzet verantwoord bij Economie. op het dossier acquisitie waren niet voorzien en leidt dan ook tot een negatief resultaat. Vrije tijdseconomie 144 IKB 75 Het positieve resultaat is verklaarbaar. In 2016 heeft Eenmalige last voor het invoer van het IKB. de marketing en promotie van Twents toerisme nagenoeg stilgelegen als gevolg van het faillissement van het Twents Bureau voor Toerisme. De beoogde inzet vanuit team economie kon als gevolg daarvan ook ingezet worden op gezamenlijke acquisitie. De juridische kosten (intern en extern) die gemaakt zijn inzake de afwikkeling van het faillissement zijn ten laste gebracht van de Agenda van Twente en niet ten laste van de gemeentelijke bijdrage. In de Agenda van Twente was voorzien in handlingskosten inzake de Innovatiesprong Twente, waar de marketing en promotie van Twents toerisme onderdeel van uitmaakt 21 Groot onderhoud recreatieve 138 MDA voorzieningen De ambtelijke inzet is lager uitgevallen dan kon worden voorzien. Logistiek / Ten-T 102 De ambtelijke inzet is lager uitgevallen omdat meer uren zijn ingezet voor lobby waar dit binnen het bestaande budget kon worden opgevangen. Verder is er inzet geraamd welke is ingezet voor acquisitie. De gemeentelijke bijdrage voor Bestuursondersteuning op dit gebied is hier verwerkt, de inzet ten behoeve van deze Bestuursondersteuning is ten laste gekomen van Economie. Er zijn uitgaven geweest voor circa welke zijn onttrokken aan de reserve groot onderhoud. Hier tegenover staat een geraamde dotatie aan dezelfde reserve van bijna

83 Jaarrekening Jaarstukken 2016 Recreatieve voorzieningen 70 De inkomsten uit festivals zijn behoudend geraamd vanwege de onzekerheid over het wel of niet vinden van doorgang. In 2016 is gebleken dat alle festivals zijn doorgegaan en bovendien zijn er extra festivals geweest waardoor de gerealiseerde inkomsten hoger zijn en daarmee bijdragen aan het positieve resultaat. 72

84 Jaarrekening Jaarstukken Overige onderdelen (OZJT) Overige onderdelen (OZJT) x Positieve ontwikkelingen Negatieve ontwikkelingen OZJT/Samen 14: Personele lasten 20 OZJT/Samen 14: Materiële lasten 127 OZJT/Samen 14: Overhead Regio Twente 3 OZJT/Samen 14: Projectsubsidies Resultaat voor bestemming -99 Mutaties reserves 0 Resultaat na Bestemming -99 Toelichting op de positieve ontwikkelingen Toelichting op de negatieve ontwikkelingen OZJT/Samen 14: Personele lasten 20 OZJT/Samen 14: Materiële lasten 127 De initiële begroting uit 2015 is ruim opgesteld Het budget voor materiële lasten is bedoeld voor op het gebied van formatie en salarissen, omdat overige uitgaven, zoals vergaderkosten, extern hier met normbedragen is gewerkt. De feitelijke advies, monitoring en reflectie. In de tweede helft personele lasten vallen lager uit dan de van het jaar is er meer inzet van personeel en normbedragen. Daarnaast is er extra ingezet op bedrijfsvoering gevraagd ten opzichte van Berap. procesbegeleiding doorontwikkeling VTT en Vanwege onvoorziene advocaatkosten aan het einde communicatie. van het jaar zijn de materiele lasten toch hoger uitgekomen dan begroot. OZJT/Samen 14: Overhead Regio Twente 3 De overhead betreft de inzet van bedrijfsvoering die via een dienstverleningsovereenkomst wordt afgenomen. Er wordt inmiddels minder gebruik gemaakt van externe advieskosten ten opzichte van de Berap. OZJT/Samen 14: Projectsubsidies 5 Voor het project vervoer is een subsidie toegekend door de Provincie Overijssel ter compensatie van de kosten op het project. 73

85 Jaarrekening Jaarstukken Coalitions of the Willing Coalitions of the Willing Positieve ontwikkelingen Negatieve ontwikkelingen Kennispunt Twente 212 Teruggaaf deel opgebouwde reserve Netwerkstad Twente 412 Ontwikkelagenda Netwerkstad Twente 64 Acquisitie 10 Vergunninghouders aan het werk Resultaat voor bestemming -107 Mutaties reserves 136 Resultaat na Bestemming 29 Toelichting op de positieve ontwikkelingen Toelichting op de negatieve ontwikkelingen Kennispunt Twente Teruggaaf deel opgebouwde reserve 212 Netwerkstad Twente 412 Kennispunt heeft een positief saldo door een Sinds de oprichting van Netwerkstad Twente is een onderuitputting op de overhead en extra reserve opgebouwd. In de colleges van B&W van inkomsten. Het positieve resultaat is in de Netwerkstad Twente is besloten dat een deel van de reserve Netwerkstad gestort. reserve uitgekeerd kan worden aan de deelnemers. Ontwikkelagenda Netwerkstad Twente 64 De afgelopen jaren is veelvuldig 'gesleuteld' aan de begroting van Netwerkstad. Op de projecten van Netwerkstad is minder uitgegeven dan verwacht. Het positieve resultaat is in de reserve Netwerkstad gestort. Acquisitie 10 Na aftrek van een bedrag van als nog te betalen aan Oost NV en kosten voor overleggen resteert een bedrag van ,- als niet besteed ten opzichte van de begroting. De kosten voor de ambtelijke begeleiding van dit proces zijn verantwoord binnen het domein Leefomgeving - onderdeel economie. Vergunninghouders aan het werk 19 Doordat de doorlooptijd van dit project korter was dan vooraf kon worden voorzien zijn de uitgaven lager ten opzichte van de ingediende begroting. 74

86 Jaarrekening Jaarstukken Investeringsprogramma Agenda van Twente Agenda van Twente (X 1.000) Positieve ontwikkelingen Negatieve ontwikkelingen Extra winstuitkering Twence investeringsbijdragen programma AvT Restitutie VPB investeringsbijdragen programma IPT 410 Afdracht winstuitkering Berkelland investeringsbijdragen programma IST Afdracht voor Twente Board -21 Rente opbrengsten Gerealiseerd totaal saldo van baten en lasten -123 Mutaties reserves 0 Gerealiseerd resultaat -123 Toelichting op de positieve ontwikkelingen Toelichting op de negatieve ontwikkelingen Dit negatief voorfinancieringsresultaat is voorgeschoten uit bij Regio Twente beschikbare liquide middelen. Het in totaal voorgeschoten bedrag blijft binnen het daarvoor door het algemeen bestuur aan het dagelijks bestuur afgegeven machtiging van maximaal 8 mln. Voor uitgebreide toelichting op het resultaat van investeringsprogramma Agenda van Twente verwijzen wij u naar pagina

87 Jaarrekening Jaarstukken Analyses rekeningresultaat 2016 Hierna volgen overzichten en toelichtingen van de voornaamste afwijkingen van kosten en baten ten opzichte van de begroting per programma aan de hand van een aantal gedefinieerde categorieën. Conform voorgaande jaren worden afwijkingen op saldi hoger dan toegelicht. Domein Gezondheid Bedragen x Saldo begroting 2016 Na wijziging Rekening 2016 Verschil Gezondheid Lasten Baten Lasten Baten Lasten Baten Saldo 0. Niet in te delen lasten Salarissen en sociale - 0- lasten Rente en - - afschrijvingen Goederen en diensten Overdrachten Financiële transacties Verrekeningen Subtotaal Toevoegingen/ Onttrekkingen reserves Saldo Gezondheid 331 Toelichting 1. Salarissen en sociale lasten De hogere lasten worden veroorzaakt door projectmedewerkers die (tijdelijk) in dienst zijn. In de begroting van de projecten worden deze geboekt onder uitzendbureaus, categorie 3. In werkelijkheid zijn een aantal medewerkers in dienst, waardoor er een overschrijding ontstaat in categorie 1 en een onderschrijding in categorie Goederen en diensten/6. Verrekeningen De lagere lasten worden veroorzaakt door projectmedewerkers die (tijdelijk) in dienst zijn. In de begroting van de projecten worden deze geboekt onder uitzendbureaus, categorie 3. In werkelijkheid zijn een aantal medewerkers in dienst, waardoor er een overschrijding ontstaat in categorie 6 en een onderschrijding in categorie 3. Daarnaast is de inkomst op het taakveld SOA veel hoger dan begroot. 4. Overdrachten De onderschrijding op de baten en lasten ontstaat hier omdat er in de begroting een hogere last was verwacht voor het project AWJT. In de werkelijkheid is de bijdrage voor dit project lager geweest. 76

88 Jaarrekening Jaarstukken 2016 Bedrijfsvoering (inclusief financieringsresultaat, Bestuur & Directie en Concern) Bedragen x Saldo begroting Rekening 2016 Verschil 2016 Na wijziging Bedrijfsvoering (incl. Lasten Baten Lasten Baten Lasten Baten Financieringsresultaat), Bestuur & Directie en Concern Saldo 0. Niet in te delen lasten Salarissen en sociale lasten Rente en afschrijvingen Goederen en diensten Overdrachten Financiële transacties Verrekeningen Subtotaal Toevoegingen/ 660 Onttrekkingen reserves Saldo 168- Toelichting 1. Salarissen en sociale lasten Vanwege het invoeren van het IKB in 2017 wordt de reservering vakantiegeld 2016 (die in 2017 wordt uitbetaald) als last verwerkt. Hiervoor is vanuit de jaarrekening 2015 een bedrag gereserveerd. Deze extra eenmalige niet begrote last leidt tot een overschrijding op de salarissen en de baat hiervoor is afkomstig vanuit de mutaties reserves. 2. Rente en afschrijvingen Er zit een grote overschrijding op de baten omdat de dividenduitkering vanuit Twence wordt geboekt op Concern vanuit IV3 technische redenen maar deze wordt niet geraamd bij concern. Deze inkomst wordt gebruikt voor de uitgaven van de Agenda van Twente en verloopt via een interne verrekening als inkomst naar de Agenda van Twente. 3. Goederen en diensten Er is een overschrijding op de lasten omdat er met name bij ICT extra inhuur heeft plaats gevonden dan geraamd. Deze inhuur vond plaats t.b.v. doorontwikkeling/verdere professionalisering van ICT processen (ITIL) en ICT dienstverlening (programma van eisen). Er is hier ook sprake van een overschrijding op de baten omdat de inkomsten en uitgaven vanuit de dienstverlening aan Euregio niet worden geraamd. Deze dienstverlening verloopt budget neutraal. 4. Overdrachten Er is sprake van een overschrijding op de lasten omdat de uitbetaling van het jaarrekeningresultaat 2015 naar de gemeenten op deze categorie is geboekt maar niet geraamd. De baat voor deze uitbetaling zit in de mutaties reserves. Bovendien wordt op deze categorie ook de uitbetaling aan gemeente Berkelland geboekt vanuit het dividend van Twence. Deze uitbetaling is niet geraamd maar verloopt budgetneutraal. Er is ook sprake van een overschrijding op de baten omdat de belastingteruggaaf voor dividend van Twence hier wordt geboekt maar niet geraamd. Deze belastingteruggaaf vloeit via een interne verrekening als inkomst naar de Agenda van Twente. 6. Verrekeningen Er is een overschrijding op de lasten omdat er met name bij een aantal producten als personeels,- salarisadministratie en advies en verzorgen ICT voorzieningen nadelen zijn ontstaan. Deze nadelen worden voor een deel gedekt vanuit de niet ingevulde vacatures bij Bestuursondersteuning. Er is ook sprake van een overschrijding op de baten, dit wordt veroorzaakt door de interne verrekening van de dividend inkomsten van Twence naar de Agenda van Twente. 77

89 Jaarrekening Jaarstukken 2016 Domein Leefomgeving Bedragen x Begroting 2016 Na wijziging Rekening 2016 Verschil Leefomgeving (excl. Lasten Baten Lasten Baten Lasten Baten AvT) Saldo 0. Niet in te delen lasten Salarissen en sociale lasten Rente en afschrijvingen Goederen en diensten Overdrachten Financiële transacties Verrekeningen Subtotaal Toevoegingen/Onttrekkin gen reserves Voorfin. tekort AVT-IPT 123 Saldo Leefomgeving 441 Toelichting 0. Niet in te delen lasten Dit betreft een taakstelling vanwege het verdwijnen van de provinciale bijdrage voor Recreatieve Voorzieningen. Deze taakstelling is voor het jaar 2016 ingevuld door een voordelige exploitatie saldo van de recreatieparken en een onttrekking uit de hiervoor bestemde provinciale reserve. 3. Goederen en diensten Het verschil bestaat voornamelijk uit project gerelateerde (incidentele) lasten en baten waarbij de hogere lasten worden gecompenseerd door de hogere baten 4. Overdrachten Er zijn minder bijdragen/subsidies verstrekt in het kader van de Agenda van Twente wat leidt tot een lagere last. De lagere baten worden voornamelijk veroorzaakt doordat de bijdrage vanuit de Agenda van Twente worden verantwoord bij categorie 6 verrekeningen. 6. Verrekeningen De (gevraagde) inzet van Bedrijfsvoering is hoger dan vooraf kon worden ingeschat hetgeen leidt tot een hogere last. De hogere bate betreft de bijdrage vanuit de Agenda van Twente welke is geraamd bij categorie 4. Overdrachten. 78

90 Jaarrekening Jaarstukken 2016 Overige onderdelen (OZJT) (x 1000) Saldo begroting 2016 Na wijziging Overige onderdelen (OZJT) Rekening 2016 Verschil Lasten Baten Lasten Baten Lasten Baten Saldo 0. Niet in te delen lasten Salarissen en sociale - - lasten Rente en afschrijvingen Goederen en diensten Overdrachten Financiële transacties Verrekeningen Subtotaal Toevoegingen/ Onttrekkingen reserves Saldo Overige onderdelen Salarissen en socialen laten Formatieplaatsen binnen OZJT zijn ingevuld door middel van detacheringen en inzet bedrijfsvoering, deze worden verantwoord in de respectievelijke categorieën 3 en Goederen en diensten Overschrijding komt voort uit onvoorziene advocaatkosten in het 4e kwartaal voor de aanbesteding maatwerkvoorzieningen. 6. Verrekeningen De overschrijding bedraagt de personele inzet van Bedrijfsvoering voor secretariaat en communicatie. 79

91 Jaarrekening Jaarstukken 2016 Coalitions of the Willing (x 1000) Saldo begroting 2016 Na wijziging Rekening 2016 Verschil Coalitions of the Willing Lasten Baten Lasten Baten Lasten Baten Saldo 0. Niet in te delen lasten Salarissen en sociale - - lasten Rente en afschrijvingen Goederen en diensten Overdrachten Financiële transacties Verrekeningen Subtotaal Toevoegingen/ Onttrekkingen reserves Begrote gemeentelijke bijdrage niet in rekening gebracht (Acquisitie en Vluchtelingen) Saldo Coalition of the Willing Salarissen en sociale lasten Niet geraamde uitgaven voor trainees welke worden doorberekend aan de deelnemende gemeenten (=hogere baat bij categorie 4. overdrachten). 3. Goederen en diensten De hogere last betreft meer uitgaven voor adviesbureaus bij Kennispunt Twente waar een hogere baat tegenover staat. De manager Netwerkstad is gedetacheerd vanuit de Gemeente Hengelo en niet als zodanig geraamd. Verder zijn er opleidingstrajecten ingekocht via Twentse School welke weer worden doorberekend. De hogere baat valt onder de te analyseren waarde. 4. Overdrachten Lasten: Dit betreft een betaling aan de deelnemende gemeenten in Netwerkstad in verband met maximering van de reserve, hier staat een onttrekking aan de reserve netwerkstad tegenover. Baten: niet geraamde doorberekening uitgaven trainees, deelprojecten SSNT en Twentse School. 6. Verrekeningen Lasten: Er is meer inzet gevraagd vanuit bedrijfsvoering (voornamelijk managementsupport). Baten: Dit betreft additionele inzet voor Agenda van Twente, Regio Twente en OZJT welke is uitgevoerd door Kennispunt Twente (extra baat voor Kennispunt). 80

92 Jaarrekening Jaarstukken Overzicht van incidentele baten en lasten Incidentele baten Incidentele baten Bedragen x 1.000,- Realisatie begrotingsjaar Raming begrotingsjaar na wijziging Raming begrotingsjaar voor wijziging Domein Gezondheid Invoering IKB Publieke Gezondheid Asielzoekers (PGA) Loes Projecten Centrum Seksueel Geweld Zorgopleiding Totaal domein Gezondheid Domein Leefomgeving Invoering IKB 75 - Afronding project DC-NOISE 85 - Vrijval reserves Arboretum 95 2x festival op het Rutbeek 87 - Totaal Leefomgeving Bedrijfsvoering Invoering IKB 115 Bijdrage Provincie Overijssel voor desintegratiekosten overgang Wgr+ 200 Totaal Bedrijfsvoering Overige onderdelen (OZJT) Vrijval restant transitiebudget 25 Totaal Overige onderdelen Coalitions of the Willing Acquisitie Statushouders aan het werk Regietafel Opvang Vluchtelingen Totaal Coalitions of the Willing Totaal incidentele baten Toelichting Domein Gezondheid Invoering IKB: Publieke Gezondheid Asielzoekers (PGA): LOES projecten: Centrum voor Seksueel Geweld: Zorgopleiding 2015: Eenmalige baat voor het invoer van het IKB. In 2015 is er sprake geweest van een grote toename van de landelijke instroom van het aantal asielzoekers in Twente. Ten opzichte van 2014 zijn er 3 nieuwe asielzoekerscentra geopend. De baten worden bekostigd via GGD-GHOR door het COA. De baten zijn meerjarig incidenteel. Voor diverse gemeenten worden LOES-projecten gedraaid. Deze projecten zijn niet in alle gevallen begroot. Tegenover de gemaakte lasten staat een gelijk bedrag en baten. GGD Twente ontvangt subsidie van de gemeente Enschede voor het uitvoeren van het project Centrum voor Seksueel Geweld. Verwacht wordt dat deze inkomsten in 2017 voor het laatst zullen worden ontvangen door GGD Twente. De subsidie voor de zorgopleiding 2015 is in 2016 vastgesteld en hoger uitgevallen dan verwacht waardoor een incidenteel voordeel ontstaat. Domein Leefomgeving Invoering IKB: Eenmalige baat voor het invoer van het IKB. Afronding project DC- Noise: In de loop van 2016 is het project DC-Noise afgerond waarbij incidentele middelen zijn vrijgevallen. Vrijval Arboretum: reserves Door verkoop van het arboretum vallen de hieraan gekoppelde reserves vrij. 81

93 Jaarrekening Jaarstukken X Festival Rutbeek: Bedrijfsvoering Invoering IKB: Bijdrage Provincie Overijssel voor desintegratiekosten: Overige onderdelen Vrijval restant transitiebudget: De baten van de festivals zijn voor een aantal jaren, maar nog niet structureel waardoor ze niet in de begroting zijn opgenomen. Eenmalige baat voor het invoer van het IKB. De bijdrage van de Provincie Overijssel voor het wegvallen van de Wgr-plus status is tweejarig incidenteel en niet opgenomen in de begroting 2016 van de Regio Twente. In de bestuurscommissie Agenda van Twente is besloten een deel van de restant transitiemiddelen te reserveren voor juridische kosten. Deze kosten hebben zich inmiddels voorgedaan waardoor dit budget is vrijgevallen. Coalitions of the Willing Acquisitie: In 2016 is de Stuurgroep Business in Twente ingericht. Deze Stuurgroep is verantwoordelijk voor de extra inzet op gezamenlijke acquisitie voor Twente. In 2016 heeft Regio Twente op verzoek van de Stuurgroep naast het basistakenpakket faciliterende werkzaamheden verricht voor acquisitie. Pilot vergunninghouders aan het werk: Regietafel vluchtelingen: De Twentse gemeenten hebben in 2016 besloten in een pilotproject te testen of eerder ingezet kan worden op toeleiding van vergunninghouders naar de arbeidsmarkt. Voor de opvang en huisvesting van vluchtelingen hebben de Twentse gemeenten besloten om een Regietafel vluchtelingen op te richten. 82

94 Jaarrekening Jaarstukken 2016 Incidentele lasten Incidentele lasten Bedragen x 1.000,- Realisatie begrotingsjaar Raming begrotingsjaar na wijziging Raming begrotingsjaar voor wijziging - Domein Gezondheid Invoering IKB Publieke Gezondheid Asielzoekers (PGA) Loes Projecten Kosten voorwerk aanschaf nieuw Digitaal Dossier JGZ Centrum Seksueel Geweld Totaal Domein Gezondheid Domein Leefomgeving Invoering IKB Afkoopsom Arboretum 230 Afboeken boekwaarde investeringen Arboretum Totaal Domein Leefomgeving Bedrijfsvoering Invoering IKB Inhuur ICT 62 Inhuur Leiding en secretariaat 120 Totaal Bedrijfsvoering Overige onderdelen (OZJT) Juridische kosten 116 Totaal Overige onderdelen (OZJT) Coalitions of the Willing Invoering IKB 15 - Acquisitie Pilot vergunninghouders aan het werk Regietafel Opvang Vluchtelingen 84 - Totaal Coalitions of the Willing Totaal incidentele lasten Toelichting Domein Gezondheid Invoering IKB: Publieke Gezondheid Asielzoekers (PGA): LOES projecten: Kosten voorwerk aanschaf nieuw Digitaal Dossier JGZ: Centrum voor Seksueel Geweld: Eenmalige last voor het invoer van het IKB. Door de grootste instroom van het aantal asielzoekers in Twente sinds jaren is er expertise op het gebied van PGA kwijt geraakt, waardoor er meer personeel is ingezet dan bekostigd vanuit het COA. De lasten zijn meerjarig incidenteel. Er is extra personeel ingezet om de gemeenten te bedienen in de verschillende LOES-projecten. Samen met GGD Hollands Noorden en GGD regio Utrecht wordt een nieuw digitaal dossier JGZ aanbesteed. In 2016 zijn hiervoor voorbereidende kosten gemaakt. GGD Twente ontvangt subsidie van de gemeente Enschede voor het uitvoeren van het project Centrum voor Seksueel Geweld. Verwacht wordt dat deze inkomsten in 2017 voor het laatst zullen worden ontvangen door GGD Twente. De gerealiseerde lasten zijn voor het overgrote deel personeelslasten voor dit project. Domein Leefomgeving Invoering IKB: Eenmalige last voor het invoer van het IKB. Afkoopsom Arboretum: Er is een afkoopsom van betaald welke conform besluitvorming wordt gedekt via de reserve provinciale bijdrage 83

95 Jaarrekening Jaarstukken 2016 Afboeken boekwaarde activa Arboretum: Bedrijfsvoering Invoering IKB: Inhuur ICT Inhuur Leiding & Secretariaat Overige Onderdelen: Juridische kosten Omdat de Regio geen eigenaar meer is van het Arboretum moeten de boekwaarden van de investeringen (activa) als last worden genomen, hier staat een baat tegenover vanwege de vrijval van de reserves arboretum Eenmalige last voor het invoer van het IKB. Deze inhuur ( ) vond plaats t.b.v. doorontwikkeling/verdere professionalisering van ICT processen (ITIL) en ICT dienstverlening (programma van eisen). Ten behoeve van ondersteuning Leiding & Secretariaat Aan het einde van het jaar hebben zich onvoorziene advocaatkosten voorgedaan in verband met juridische geschillen zorgaanbieders. Coalitions of the Willing Invoering IKB: Eenmalige last voor het invoer van het IKB. Acquisitie: Pilot vergunninghouders aan het werk: Regitafel vluchtelingen: In 2016 is de Stuurgroep Business in Twente ingericht. Deze Stuurgroep is verantwoordelijk voor de extra inzet op gezamenlijke acquisitie voor Twente. In 2016 heeft Regio Twente op verzoek van de Stuurgroep naast het basistakenpakket faciliterende werkzaamheden verricht voor acquisitie. De Twentse gemeenten hebben in 2016 besloten in een pilotproject te testen of eerder ingezet kan worden op toeleiding van vergunninghouders naar de arbeidsmarkt. Voor de opvang en huisvesting van vluchtelingen hebben de Twentse gemeenten besloten om een Regietafel vluchtelingen op te richten. 84

96 Jaarrekening Jaarstukken Analyse begrotingsrechtmatigheid U treft in tabel 10 de normering van de begrotingsrechtmatigheid conform het controleprotocol voor de accountantscontrole op de jaarrekening Legenda: Rechtmatig is een kostenoverschrijding op programmaniveau die: a) geheel of grotendeels wordt gecompenseerd door direct daaraan gerelateerde inkomsten; b) past binnen het bestaande beleid, maar die niet tijdig kon worden gesignaleerd; c) bij het opmaken van de jaarrekening bekend is geworden nadat de overhead is toegerekend, mits op de kostenplaatsen geen overschrijdingen voorkomen en past binnen het geformuleerde beleid; d) het gevolg is van een hoger investeringsbedrag in een voorgaand jaar. Onrechtmatig is een kostenoverschrijding op programmaniveau die: a) past binnen het bestaande beleid maar die ten onrechte niet tijdig is gesignaleerd; b) niet past binnen het bestaande beleid en waarvoor geen begrotingswijziging is ingediend; c) gevolg is van een activiteit die achteraf als onrechtmatig moet worden beschouwd; d) leidt tot kosten binnen de begroting, waarvoor minder prestaties zijn geleverd. Kostenoverschrijdingen die op grond van het voorgaande als onrechtmatig moeten worden gekwalificeerd, worden hierna op programmaniveau geanalyseerd. Deze worden, voorzien van een toelichting aan het algemeen bestuur verantwoord. 85

97 Jaarrekening Jaarstukken 2016 Analyse begrotingsrechtmatigheid Begroting na wijziging Realisatie Begrotingsafwijking Waarvan Omschrijving rechtmatige bedragen x 1000 Baten Lasten Saldo Baten Lasten Saldo Baten Lasten Saldo lasten Bedrijfsvoering (Incl.Bestuur en directie en Concern) Domein Gezondheid B Leefomgeving (excl. AvT/IPT) A Overige onderdelen (OZJT) B AVT/IPT B Coalition of the Willing A Subtotaal Domeinen Algemene dekkingsmiddelen Gemeentelijke bijdrage Saldo financieringsfunctie Subtotaal alg. dekkingsmiddelen Onvoorzien Gerealiseerd totaal saldo van baten en lasten Toevoeging / onttrekking aan reserves: Bedrijfsvoering (Incl.Bestuur en directie en Concern) Domein Gezondheid Leefomgeving (excl. AvT/IPT) Coalition of the Willing Subtotaal mutaties reserves Gerealiseerd resultaat Tabel 10 Analyse begrotingsrechtmatigheid Waarvan onrechtmatige lasten Categorie B 86

98 Jaarrekening Jaarstukken 2016 Toelichting analyse begrotingsrechtmatigheid Algemeen Overeenkomstig de bepalingen in het BBV worden alleen de voornaamste begrotingsoverschrijdingen op de lasten nader toegelicht. Conform voorgaand boekjaar worden de lastenoverschrijdingen groter dan toegelicht. Uit de analyse blijkt dat in het algemeen hogere lasten in grote mate worden gecompenseerd door hogere inkomsten en het gaat om overschrijdingen waarbij bij het doen van uitgaven binnen het door het algemeen bestuur uitgezette beleid is gebleven. Lastenoverschrijdingen Bedrijfsvoering (Bestuur & Directie en Concern) De kosten voor de Euregio zijn circa , welke worden doorberekend aan de deelnemende gemeenten. Management & Projectsupport is overgeheveld van Leefomgeving naar Bedrijfsvoering. De kosten hiervan zijn circa , welke kosten worden doorberekend aan interne klanten. De kosten voor ICT Regionaal datanetwerk gemeenten (RDNG) en ICT Digikoppeling zijn circa welke worden doorberekend aan de deelnemende gemeenten. Leefomgeving (excl. AvT) In verband met de verkoop van het Arboretum is er een afkoopsom betaald van waar een onttrekking van een reserve tegenover staat. In het kader van het project 'Twente bewust verlicht' zijn er kosten gemaakt waaronder de uitbetaling van subsidies aan deelnemende gemeenten voor circa Hier staat een verwachte bijdrage van de Provincie Overijssel tegenover. De kosten voor de zogenaamde KIR-projecten zijn circa waar reeds ontvangen bijdragen (balans) tegenover staan alsmede een nog te verwachten bijdrage van Marketing Oost. Overige onderdelen (OZJT) De lastenoverschrijding heeft zich voorgedaan aan het einde van het jaar. Doordat het ging om een kort geding waren de lasten niet te voorzien. Investeringsprogramma Agenda van Twente De overbesteding is toe te schrijven aan de uitgaven voor de uitvoeringsorganisaties en de financieringsbijdragen in het kader van Agenda van Twente, Innovatieplatform Twente en Innovatiesprong. Deze lasten worden gedekt door dividenduitkeringen van Twence Holding BV en een positief en/of negatief saldo wordt verwerkt in het eigen vermogen van Regio Twente. Dit betreft een overschrijding waarbij bij het doen van de uitgaven binnen het door het algemeen bestuur uitgezette beleid is gebleven. Conform het besluit van het algemeen bestuur van mag Regio Twente per jaar naast de 8 miljoen financiering vanuit dividenduitkering van Twence Holding BV, 8 miljoen voorfinancieren. De overschrijding op de lasten is ontstaan door het voorfinancieren. Coalitions of the Willing De lastenoverschrijding wordt voor het overgrote deel gecompenseerd door een overschrijding op de baten. Meerdere projecten die buiten de financiering van de gemeentelijke bijdrage vallen, denk hierbij o.a. aan Regietafel vluchtelingen, Traineeship Netwerkstad, Deelprojecten SSNT en Twentse Kracht/School zijn niet begroot maar in de realisatie leidt dit wel tot een overschrijding op zowel de lasten als de baten. Aan de deelnemende gemeenten van Netwerkstad is een deel van de reserve uitbetaald wat leidt tot een hogere last binnen dit product van Hier staat een onttrekking aan de reserve Netwerkstad tegenover. Bij Kennispunt Twente is meer uitgegeven aan adviesbureaus en minder aan inzet Bedrijfsvoering waardoor er per saldo circa meer is uitgegeven waar een hogere baat van derden tegenover staat. Het Traineeship Netwerkstad kost circa Kosten voor Twente School bedragen circa voor Twentebedrijf circa , voor de Regietafel vluchtelingen circa en het project SSNT heeft circa meer gekost. De hiervoor vermelde kosten worden aan de daaraan deelnemende gemeenten doorberekend. 87

99 Jaarrekening 7.7 Balans per Voor resultaatbestemming en na verwerking van mutaties in de reserves (bedragen in ). Jaarstukken 2016 Activa Ultimo 2016 Ultimo 2015 Passiva Ultimo 2016 Ultimo 2015 Vaste activa Vaste passiva Materiële vaste activa Eigen vermogen Financiële vaste activa Vaste schulden met een rente typische looptijd van één jaar of langer Totaal vaste activa Totaal vaste passiva Vlottende activa Uitzettingen met een rente typische looptijd korter dan één jaar Liquide middelen Vlottende passiva Netto vlottende schulden met een rente typische looptijd korter dan één jaar Overlopende activa Overlopende passiva Totaal vlottende activa Totaal vlottende passiva Totaal Activa Totaal Passiva Zie voor toelichting op verstrekte garantstellingen pagina

100 Jaarrekening Jaarstukken Grondslagen voor resultaat en waardebepaling Algemene grondslagen voor het opstellen van de jaarrekening De jaarrekening 2016 is wederom volgens de richtlijnen van het BBV opgesteld. De waardering van de activa en passiva en de bepaling van het resultaat vindt plaats op basis van historische kosten Activa en passiva zijn gewaardeerd tegen nominale waarde, tenzij het desbetreffende balanshoofd anders wordt vermeld. De baten en lasten worden toegerekend aan het jaar waarop zij betrekking hebben. Baten en winsten worden slechts genomen voor zover zij op balansdatum zijn gerealiseerd. Verliezen en risico s die hun oorsprong vinden voor het einde van het begrotingsjaar, worden in acht genomen indien zij voor het opmaken van de jaarrekening bekend zijn geworden. Dividendopbrengsten van deelnemingen worden als bate genomen op het moment waarop het dividend betaalbaar wordt gesteld door Twence Holding B.V., het jaar waarin het besluit door de aandeelhoudersvergadering is genomen. Personeelslasten worden in principe toegerekend aan het boekjaar waarop ze betrekking hebben. De referentieperiode is dezelfde als die van de meerjarenraming te weten vier jaar. Indien er sprake is van (eenmalige) schokeffecten (bijvoorbeeld reorganisaties) dient wel een verplichting opgenomen te worden. Balans Vaste activa Materiële vaste activa met economisch nut Overige investeringen met economisch nut Deze materiële vaste activa zijn gewaardeerd tegen de verkrijgings- of vervaardigingsprijs. De verkrijgingsprijs wordt gedefinieerd als zijnde inkoopprijs en de bijkomende kosten en de vervaardigingsprijs wordt gedefinieerd als zijnde de aanschaffingskosten van de gebruikte grond- en hulpstoffen en de overige kosten die rechtstreeks aan de vervaardiging kunnen worden toegerekend. Specifieke investeringsbijdragen van derden worden op de desbetreffende investering in mindering gebracht; in die gevallen wordt op het saldo afgeschreven. Slijtende investeringen worden vanaf het moment van ingebruikneming lineair afgeschreven in de verwachte gebruiksduur, waarbij rekening wordt gehouden met een eventuele restwaarde. Op grondbezit met economische nut (buiten de openbare ruimte) wordt niet afgeschreven. Bij de waardering wordt in voorkomende gevallen rekening gehouden met een bijzondere vermindering van de waarde, indien deze naar verwachting duurzaam is. In het begrotingsjaar heeft een dergelijke vermindering overigens niet plaatsgevonden. Dergelijke afwaarderingen worden teruggenomen als ze niet langer noodzakelijk blijken. De gehanteerde afschrijvingstermijnen conform de nota rente en afschrijving bedragen in jaren: Gronden en terreinen n.v.t. Woonruimten Bedrijfsgebouwen Vervoermiddelen 5-10 Machines, apparaten en installaties 3-15 Overige materiële vaste activa div. Financiële vaste activa Leningen u/g zijn zover mogelijk opgenomen tegen nominale waarde. In 2016 is de balanswaardering van de verstrekte geldleningen in het kader van het innovatiefonds aangepast en is de verwachte oninbaarheid in mindering gebracht. Participaties in het aandelenkapitaal van N.V. s en B.V. s (kapitaalverstrekkingen aan deelnemingen in de zin van het BBV) zijn gewaardeerd tegen de verkrijgingsprijs van de aandelen. Indien de waarde van de aandelen onverhoopt structureel mocht dalen tot onder de verkrijgingsprijs zal afwaardering plaatsvinden. Tot dusver is dergelijke afwaardering niet noodzakelijk gebleken. 89

101 Jaarrekening Jaarstukken 2016 Vlottende activa Vorderingen en overlopende activa De vorderingen worden gewaardeerd tegen nominale waarde. Voor verwachte oninbaarheid kan een voorziening in mindering worden gebracht. Liquide middelen en overlopende posten Deze activa worden gewaardeerd tegen nominale waarde. Vaste passiva Bestemmingsreserves Bestemmingsreserves worden gevormd door het instellen van een format, deze wordt vastgesteld door het algemeen bestuur. In dit vast te stellen format wordt aangegeven wat de bestemming is, hoe deze wordt gevormd/gevoed, het wel of niet toevoegen van rente, de looptijd van de reserve en de maximale hoogte van de reserve. Indien het format is vastgesteld kunnen toevoegingen en onttrekkingen plaatsvinden binnen de gestelde normen zonder aanvullend besluit van het algemeen bestuur. Vaste schulden Vaste schulden worden gewaardeerd tegen de nominale waarde verminderd met gedane aflossingen. De vaste schulden hebben een rente-typisch looptijd van één jaar of langer. Vlottende passiva De vlottende passiva worden gewaardeerd tegen de nominale waarde. Borg- en Garantstellingen Voor zover leningen door ons gewaarborgd zijn, is buiten telling het totaalbedrag van de geborgde schuldrestanten per einde boekjaar opgenomen. 90

102 Jaarrekening Jaarstukken Toelichting op de balans per Bedragen in. Activa A. Vaste activa: De materiele vaste activa bestaan uit de volgende onderdelen: Boekwaarde Materiële vaste activa Boekwaarde Investeringen met een economisch nut Totaal materiële vaste activa Het onderstaande overzicht weergeeft de onderverdeling van de overige investeringen met een economisch nut en het verloop van de boekwaarde: Materiële vaste activa Boekwaarde Desinvestering Boekwaarde Afschrijving Investering Gronden- en terreinen Woonruimten Bedrijfsgebouwen Grond-, weg- en waterbouwk. Werken Vervoermiddelen Machines, apparaten en installaties Overige materiële vaste activa Totaal invest. econ. nut De belangrijkste gedane investeringen in het boekjaar staan in het onderstaande overzicht vermeld: Materiële vaste activa Investering 2016 Invest. met een econ. nut in het afgelopen boekjaar Invoering parkeergeldheffing Recreatieve Voorzieningen ICT reguliere vervanging hardware Deelfactuur aanschaf röntgenapparatuur GGD Vervang vervoermiddelen Recreatieve Voorzieningen Verbouwing en inrichting JGZ locaties Verbouwing en inrichting Vergadercentrum Vernieuwing straatwerk het Rutbeek Aanschaf audiometers JGZ Overige investeringen Totaal In verband met de overdracht van het recreatiepark Arboretum Poortbulten aan Natuurmonumenten Overijssel zijn de materiele vaste activa van het Arboretum afgeboekt met een bedrag van ,-. Deze desinvestering is gedekt vanuit de reserves van het Arboretum. Financiële vaste activa: Het verloop van de financiële vaste activa gedurende het jaar 2016 wordt in onderstaand overzicht Boekwaarde Afwaardering Aflossing weergegeven: Kapitaalverstrekkingen Desinvestering Investering Boekwaarde Deelneming in Twence B.V Deelneming in PPM Oost N.V Deelneming in PPM Oost N.V. In 2012 is door de voormalige regioraad besloten tot instelling van het Innovatiefonds Twente N.V. met een omvang van maximaal 15 mln. Omdat oorspronkelijk ook de Provincie Overijssel hierin zou participeren, is PPM Oost NV aangezocht om gedurende de looptijd als fondsbeheerder op te treden. 91

103 Jaarrekening Jaarstukken 2016 Uiteindelijk is besloten om het fonds zelfstandig onder Twentse vlag in te richten en tevens om het fondsbeheer in handen te geven van PPM Oost NV. Daartoe was het noodzakelijk dat Regio Twente zich een aandeel verwierf in PPM Oost NV. Op 13 februari 2013 heeft de voormalige regioraad daarom besloten tot aankoop van één aandeel PPM Oost NV. Het aandeel wordt voor de destijds betaalde aanschafprijs zijnde 1,52 als deelneming verantwoord. Kapitaalverstrekking aan het Innovatiefonds Twente N.V. In 2014 is besloten om dit fonds gefaseerd van financieringsmiddelen te voorzien. Deze middelen zijn volledig bestemd om te investeren in kansrijke innovatieve projecten en bedrijven in de regio. Doelstelling daarbij is dat het gehele kapitaal door middel van op aanvraag en na beoordeling en goedkeuring aan te verstekken subsidiebijdragen wordt besteed. In het jaar 2014 is een eerste storting van 4 mln. in het fonds gedaan. Op advies van onze juridische adviseur is daarbij gekozen voor een storting in aandelenkapitaal ad 1 mln. en een storting in agioreserve van 3 mln. De storting in aandelenkapitaal dient als deelneming op de balans te worden verantwoord. Maar omdat deze deelneming niet in stand blijft en evenals de gestorte agiogelden volledig door middel van besteding aan subsidiebijdragen wordt uitgekeerd, is deze deelneming gewaardeerd naar 0. Leningen Hypothecaire leningen personeel Lening u/g IST innovatiefonds Totaal financiële vaste activa Boekwaarde Afwaardering Aflossing Desinvestering Investering Boekwaarde Waardering verstrekte geldleningen IST innovatiefonds Per ultimo 2016 zijn de verstrekte geldleningen beoordeeld en gewaardeerd. De waardering is gebaseerd op een actueel overzicht met betrekking tot het betalingsgedrag, op een actuele rapportage met betrekking tot de juridische status en op basis van uitgevoerde bezoeken en gesprekken aan kredietnemers. Twee kredietnemers zijn inmiddels failliet verklaard. Bij de start van het Fonds zijn deze geldleningen als risicovol bestempeld aangezien het slagen van een innovatie tijd vraagt en van veel factoren afhankelijk is. Voor het risico van deze afwaardering is geen voorziening aangesproken, de reden hiervoor is dat deze geldleningen zijn gefinancierd uit de via het investeringsprogramma Agenda van Twente beschikbaar gestelde subsidiebedragen. Inmiddels is in 2017 de eerste aflossing ontvangen. De details van de waardering zijn vertrouwelijk en in te zien bij het dagelijks bestuur.. De waardering van het Fonds is conform de beschrijving in de Berap B. Vlottende activa Uitzettingen korter dan één jaar: De in de balans opgenomen uitzettingen met een looptijd van één jaar of minder kunnen als volgt gespecificeerd worden: Vorderingen op openbare lichamen Boekwaarde Boekwaarde Vorderingen op openbare lichamen Uitzettingen in s' Rijks schatkist Schatkistbankieren Rekening-courantverhoudingen met niet financiële instellingen Overige rekening-courant tegoeden Overige vorderingen Debiteuren Overige vorderingen Totaal uitzettingen korter dan één jaar

104 Jaarrekening Jaarstukken 2016 Schatkistbankieren Schatkistbankieren (bedragen x 1.000) Drempelbedrag 1e kwartaal e kwartaal e kwartaal e kwartaal 2016 Middelen buiten de schatkist Percentage buiten de schatkist 0,75% 0,91% 1,15% 0,76% 0,76% Zie voor een toelichting de paragaaf financiering. Liquide middelen: Het saldo van de liquide middelen bestaat uit de volgende componenten: Boekwaarde Liquide middelen Boekwaarde Kasgelden Rekening-courant tegoeden banken Totaal liquide middelen Overlopende activa: De post overlopende activa kan als volgt onderscheiden worden: Boekwaarde Overlopende activa Boekwaarde Vooruitbetaalde bedragen Nog te ontvangen bedragen Totaal overlopende activa De post vooruitbetaalde bedragen kan als volgt gespecificeerd worden: Vooruitbetaalde bedragen Boekwaarde Boekwaarde Vooruitbetaalde bedragen Algemeen Vooruitbetaalde GGD Vooruitbetaalde maatwerkgelden Almelo Vooruitbetaalde maatwerkgelden Borne Vooruitbetaalde maatwerkgelden Dinkelland Vooruitbetaalde maatwerkgelden Hellendoorn Vooruitbetaalde maatwerkgelden Hengelo Vooruitbetaalde maatwerkgelden Losser Vooruitbetaalde maatwerkgelden Tubbergen Vooruitbetaalde maatwerkgelden Wierden Totaal overlopende activa De post nog te ontvangen bedragen kan als volgt gespecificeerd worden: Boekwaarde Ontvangen Te ontvangen Nog te ontvangen bedragen bedragen bedragen Boekwaarde Nog te ontvangen bijdragen van het Rijk Nog te ontvangen bijdragen overige overheid Nog te ontvangen overige bijdragen Totaal nog te ontvangen bedragen

105 Jaarrekening Jaarstukken 2016 Passiva A. Vaste passiva Eigen vermogen: Het in de balans opgenomen eigen vermogen bestaat uit de volgende posten: Boekwaarde Eigen vermogen Boekwaarde Totaal algemene reserves Totaal reserves domein Bedrijfsvoering Totaal reserves domein Leefomgeving Totaal reserves domein Gezondheid Totaal reserves Coalition of the Willing Totaal reserves Nog te bestemmen resultaat* Totaal eigen vermogen *Nog te bestemmen resultaat: Betreft het rekening saldo dat ter nadere bestemming op de balans is opgenomen Het verloop in de reserves in 2016 wordt in overzicht op de volgende pagina s per reserve weergegeven: Onder Bestemming resultaat vorig boekjaar staan de toevoegingen of onttrekkingen vermeld uit hoofde van de bestemming van het resultaat van het voorgaand boekjaar. - Op pagina 61 is een inhoudelijke en financiële toelichting gegeven op de voorfinanciering AVT-IPT. - Voor de aard en de reden van iedere reserve wordt verwezen naar pagina

106 Jaarrekening Jaarstukken 2016 Rek.nummer Omschrijving Saldo per Bestemmingsresultaat vorig boekjaar Toevoegingen Onttrekkingen Saldo per Algemene reserve Regio Twente Bestemmingsreserve aandelen Twence BV Resultaat AVT/IPT Totaal Algemene Reserves Egalisatiereserve ICT Reserve innovatieve bedrijfsvoering Reserve Bedrijfsvoering (VRT) Reserve Bedrijfsvoering Totaal reserves domein Bedrijfsvoering Egalisatiereserve Leefomgeving Egalisatiereserve parkeergelden Reserve groot onderhoud Hulsbeek Reserve groot onderhoud Rutbeek Reserve groot onderhoud Lageveld Reserve groot onderhoud Arboretum Reserve groot onderhoud Fietspaden Reserve Routenetwerken Reserve vervanging en vernieuwing Reserve werkplaats HB Reserve stimulering Recreatie & Toerisme Provinciale reserve recreatieve voorzieningen Reserve Monitoring Recreatie & Toerisme Reserve herplaatsing personeel Reserve Milieu projecten Totaal reserves domein Leefomgeving Egalisatiereserve Gezondheid Egalisatiereserve SOA Poli Egalisatiereserve MOA/PGA Reserve projecten Reserve tarieftaken Totaal reserves domein Gezondheid Reserve salarisadministratie Netwerkstad Reserve Kennispunt Twente Reserve Netwerkstad Totaal reserves Coalition of the willing Totaal reserves Tabel 11 Overzicht mutaties reserves 95

107 Jaarrekening Jaarstukken 2016 Specificatie Toevoegingen Bedrag Resultaattoevoeging Resultaattoevoeging Dotaties grootonderhoud Rente Totaal Toevoegingen Specificatie Onttrekkingen Bedrag Resultaatonttrekking Resultaatonttrekking Teruggaaf deel reserve Netwerkstad Twente Kosten groot onderhoud Recreatieve Voorzieningen Afkoopsom Arboretum Vrijvallen reserve i.v.m. verkoop Arboretum Totaal Onttrekkingen

108 Jaarrekening Jaarstukken 2016 Aarde en reden reserves Algemene reserves Algemene reserve Regio Twente Volgens het Beleidskader batige rekeningsaldi mag Regio Twente een algemene reserve vormen uit een voordelig rekeningsaldo bij de jaarrekening. Doel is het in stand houden van een financiële buffer om incidenteel onverwachte c.q. onvoorziene uitgaven te dekken. Bestemmingsreserve aandelen Twence BV Deze reserve is ingesteld om het in aandelen Twence Holding BV belegde vermogen in de balans zichtbaar te maken en te kunnen verantwoorden. Dit geschiedde tot voor kort door tussenkomst van Twence Beheer BV. Na de aandelenoverdracht naar de gemeenten in 2011 omvat dit alleen nog 819 tijdelijke (tot 2018) preferente aandelen van Regio Twente die verband houden met de extra winstuitkering ( 8 mln.) die jaarlijks van Twence Holding BV wordt ontvangen om de innovatiefondsen (AvT, IPT en IST) te voeden. Resultaat AvT/IPT Om de voorfinanciering van de Agenda van Twente uit het resultaat van Regio Twente te houden en zichtbaar te maken wordt gebruik gemaakt van een hiervoor ingestelde reserve. Domein Bedrijfsvoering Reserve Innovatieve bedrijfsvoering De reserve is bedoeld om in te kunnen springen op een aantal kansrijke initiatieven voor samenwerking op het gebied van o.a. gemeentelijke automatisering. (Algemene) bestemmingsreserve Bedrijfsvoering (VRT) Het domein Bedrijfsvoering levert naast de huidige dienstverlening aan de GGD en Leefomgeving verschillende bedrijfsvoering producten aan de Veiligheidsregio Twente (VRT). Voor deze dienstverlening is het domein bedrijfsvoering deels eigen risicodrager. De dienstverlening aan de VRT is vastgelegd in een dienstverleningsovereenkomst (DVO) voor 2015 en 2016 ofwel twee jaar is afgesloten. In de DVO is afgesproken dat eventuele risico s zoals vervanging tijdens ziekte voor rekening komen voor het domein Bedrijfsvoering. In de afgesloten dienstverleningsovereenkomst is hiervoor rekening gehouden met een risico opslagpercentage. Met andere klanten en domeinen worden hierover ook afspraken gemaakt. Egalisatiereserve ICT Op het gebied van Bedrijfsvoering spelen ontwikkelingen met betrekking tot (vervangings)projecten, onder meer op het gebied van ICT, die niet (volledig) uit de reguliere exploitatie gedekt kunnen worden. Voordelige- en nadelige exploitatiesaldi op de dienstverlening vanuit het domein bedrijfsvoering worden verrekend met deze bestemmingsreserve opslagpercentage. Met andere klanten en domeinen worden hierover ook afspraken gemaakt. Domein Leefomgeving (Algemene) Bestemmingsreserve domein Leefomgeving Om exploitatierisico s van het domein Leefomgeving af te kunnen dekken. Egalisatiereserve parkeergelden Recreatieparken Het opvangen van jaarlijkse schommelingen in de opbrengst van parkeergelden, zodat deze schommelingen niet van invloed zijn op het jaarlijkse resultaat van Recreatieve voorzieningen. Reserve groot onderhoud Recreatieve Voorzieningen Deze reserves zijn ingesteld om het groot onderhoud van het recreatiepark / de recreatieve fietspaden uit te kunnen uitvoeren. Reserve Routenetwerken Afdekken van verschillen in het jaarlijkse rekeningresultaat van het onderhoud aan de routenetwerken, o.a. wandelnetwerk, fietsnetwerk, paard rijnetwerk en mountainbikenetwerk. Reserve vervanging en vernieuwing recreatieparken/fietspaden Afdekken van de verschillen in het jaarlijkse rekeningresultaat van het onderhoud aan de recreatieparken en de recreatieve fietspaden. Reserve Woonruimten Hulsbeek In eerste instantie zou de reserve aangewend worden voor de aanleg van een ontsluitingsweg ten behoeve van de INGdag(en). Tevens is het restsaldo van de voormalige reserve Erve Hulsbeek toegevoegd. Nu de ING zich heeft teruggetrokken zal het saldo worden toegevoegd aan de reserve automatisering parkeergelden. 97

109 Jaarrekening Jaarstukken 2016 Reserve stimulering Recreatie & Toerisme De reserve is ingesteld om initiatieven en ontwikkelingen op het gebied van recreatie en toerisme te stimuleren dan wel in gang te zetten. Provinciale reserve recreatieve voorzieningen In 2013 hebben we een afkoopsom van de Provincie Overijssel gekregen in verband met het vervallen van de jaarlijkse provinciale bijdrage voor de recreatieve voorzieningen. Vanaf 2013 wordt op diverse posten bezuinigd c.q. extra inkomsten verworven, zo dat de begrote provinciale bijdrage verlaagd kan worden. De reserve wordt gebruikt voor het afdekken van het tekort op de begrote provinciale bijdrage. Dit laatste was een harde vereiste van de Provincie Overijssel voor het verkrijgen van de afkoopsom. Reserve monitoring Recreatie & Toerisme Reserve voor het uitvoeren van de Twente Toerisme Monitor eens per 4 jaar. Reserve herplaatsing personeel Opvangen van incidentele (personele)kosten die voortkomen uit organisatieontwikkelingen. Reserve milieu projecten Opstarten van projecten en betalen van activiteiten in het kader van Milieu. Domein Gezondheid (Algemene) bestemmingsreserve domein Gezondheid Om exploitatierisico s van het domein Gezondheid af te kunnen dekken met betrekking tot algemene bijdrage gefinancierde taken. Egalisatiereserve SOA Poli Het waarborgen van de personele bezetting in volgende jaren. Egalisatiereserve MOA/PGA Het dekken van eventuele implementatiekosten en de te verwachten nadelen op de exploitatie van de Publieke Gezondheids- zorg Asielzoekers in de toekomst. Reserve projecten Het domein Gezondheid voert jaarlijks diverse projecten uit voor diverse partijen (voornamelijk gemeenten). Op dit moment lopen financiële voor- en nadelen die worden behaald mee in de financiële afwikkeling bij de jaarrekening. Om de bedrijfsvoering verder te kunnen moderniseren en een scheiding aan te kunnen brengen tussen algemene bijdrage gefinancierde taken en projectfinanciering, hoort bij projecten een eigen risicoprofiel en inschatting. Het risico voor de GGD ligt met name op het gebied van het opdrogen van (de toekomstige) projectinkomsten. Met name ten aanzien van langjarige projecten kan dit gevolgen hebben voor (vast) personeel. Om deze risico s te beperken worden de resultaten uit projecten verrekend met deze reserve. Reserve tarieftaken Het domein Gezondheid voert naast de algemene taken ( gefinancierd door middel van de algemene bijdrage aan Regio Twente) ook zogenaamde tarieftaken uit. Dit zijn taken die worden uitgevoerd in de markt, waarbij sprake is van concurrentie. Deze zogenaamde tarieftaken kennen een eigen financieringssystematiek en zijn financieel kostendekkend. In de huidige systematiek lopen tarieftaken en via de algemene bijdrage gefinancierde taken door elkaar, waardoor tekorten en overschotten op beide taken met elkaar worden verrekend. In het kader van modernisering van de bedrijfsvoering en zuiverheid ten aanzien van de verrekening met gemeenten is dit niet van deze tijd. Coalitions of the Willing Reserve salarisadministratie Netwerkstad De salarisadministratie Netwerkstad is per juni 2013 ondergebracht bij Regio Twente. Om te voorkomen dat niet Netwerkstad gemeenten meebetalen aan de samenwerking van de salarisadministratie in Netwerkstad verband is deze reserve ingesteld. Eventuele resultaten kunnen toegevoegd of onttrokken worden uit deze reserve. Reserve Kennispunt Twente Per 1 januari 2014 is conform het besluit van de voormalige regioraad van 3 juli 2013 het Kennispunt Twente van start gegaan. Kennispunt Twente is opgericht door de gemeenten Almelo, Enschede en Hengelo als deelnemers en Regio Twente als gastheerorganisatie. In de bestuursovereenkomst is vastgesteld dat de gastheerorganisatie een Reserve Kennispunt Twente instelt. Hierin wordt een positief saldo van de jaarrekening gestort en een negatief saldo van de jaarrekening betaald. Reserve Netwerkstad Het resultaat van de jaarrekening wordt onttrokken dan wel gedoteerd aan deze reserve. Daarnaast kunnen besluiten vanuit 98

110 Jaarrekening Jaarstukken 2016 de bestuurscommissie Netwerkstad hieruit worden betaald 99

111 Jaarrekening Jaarstukken 2016 Vaste schulden met een looptijd langer dan één jaar: De onderverdeling van de in de balans opgenomen langlopende schulden is als volgt: Boekwaarde Boekwaarde Obligatieleningen Aflossingen Vermeerderingen Langlopende geldlening BNG Totaal schulden langer dan één jaar De totale rentelast voor het jaar 2016 met betrekking tot de vaste schulden bedraagt ,-. B. Vlottende passiva: Onder de vlottende passiva zijn opgenomen: Onderverdeling vlottende passiva Boekwaarde Boekwaarde Netto vlottende schulden met een rente typische looptijd korter dan één jaar Overlopende passiva Totaal vlottende passiva De in de balans opgenomen netto vlottende schulden met een rente typisch looptijd korter dan één jaar kunnen als volgt gespecificeerd worden: Boekwaarde Boekwaarde Netto vlottende schulden Crediteuren: Crediteuren Rekening courant verhoudingen: Vuurwerkramp GGVE Rekeningcourant Euregio samenwerkingsverband Diverse overige schulden: Kruisposten Totaal netto vlottende schulden De post overlopende passiva kan als volgt worden gespecificeerd: Specificatie overlopende passiva Boekwaarde Boekwaarde Vooruit ontvangen bedragen van het Rijk Vooruit ontvangen bedragen van de EU Vooruit ontvangen bedragen van overige Nederlandse overheidslichamen Vooruit ontvangen bedragen overige Totaal vooruit ontvangen bedragen Nog te betalen domein Gezondheid Nog te betalen domein Bedrijfsvoering Nog te betalen domein Leefomgeving Nog te betalen overige onderdelen (OZJT) Nog te betalen Coalition of the Willing Nog te betalen Agenda van Twente Totaal nog te betalen bedragen Totaal overlopende Passiva

112 Jaarrekening Jaarstukken Belangrijkste niet uit de balans blijkende verplichtingen Regio Twente is voor een aantal toekomstige jaren verbonden aan verschillende, niet uit de balans blijkende, financiële verplichtingen. Voor deze verplichtingen zijn geen voorzieningen getroffen. Hieronder volgt een opsomming van de belangrijkste verplichtingen. Investeringsprogramma Agenda van Twente subsidie verplichtingen De subsidieringen vanuit het investeringsprogramma Agenda van Twente zijn voor de daadwerkelijke uitbetalingen opgenomen als last in de jaarstukken d.w.z. dat het subsidievoorschot van 80 % in het exploitatiejaar als kosten wordt verantwoord en de nabetaling (van maximaal 20 % bij volledige prestatie) in het jaar waarin de vaststellingsbeschikking wordt afgegeven nadat is geconstateerd dat de volledige prestatie naar behoren geleverd is. Op ultimo 2016 is een bedrag van 1,51 mln. als niet uit de balans blijkende verplichting opgenomen. Daarnaast is de hieraan verbonden winstuitkering over 2016 van Twence Holding b.v. van 8 mln. niet als inkomst opgenomen. Dit omdat het aandeelhoudersbesluit hieromtrent in 2017 plaatsvindt. Zie voor een totaal overzicht met de verstrekte bijdragen vanuit het investeringsprogramma Agenda van Twente in 2016 de toelichting op de baten en lasten. Langlopende huurcontracten Huurcontract van het pand aan de Nijverheidsstraat te Enschede tot en met februari 2018 voor een bedrag van 1,05 mln. per jaar. Huurcontract van het pand aan de Nijverheidsstraat te Enschede over de periode 1 maart 2018 t/m 28 februari 2023 voor een bedrag van 0,98 mln. per jaar. Inkoopcontracten groter dan inkoopwaarde Regio Twente heeft diverse contracten afgesloten die elk een inkoopwaarde hebben van meer dan Hieronder staan de categorieën aan kosten waarvoor contracten zijn afgesloten. Schoonmaak Gezondheid Automatisering en telecommunicatie Flexibele arbeid Catering Garantstelling regionaal intersectoraal mobiliteitsplan Twente Werkt Op 28 september 2015 heeft het dagelijks bestuur ingestemd met de garantstelling die Regio Twente afgeeft namens de Twentse gemeenten voor het mobiliteitsplan Twente Werkt. Dit mobiliteitsplan draagt bij aan de verbetering van de regionale sociaaleconomische structuur door behoud en uitbreiding van werkgelegenheid, behoud en uitbreiding van kennis in Twente en vermindering van ontslag, werkeloosheid en het beroep op uitkeringen. Deze garantstelling loopt van 2015 tot en met Conform de gemeenschappelijke regeling is Regio Twente bevoegd tot het waarborgen van geldelijke verplichtingen en staan de deelnemende gemeenten gezamenlijk garant voor juiste betaling van rente, aflossing, boeten en kosten inzake de verstrekte waarborgen. In verband met deze garantstelling is de minimale en maximale omvang van de financiële risico s per gemeenten berekend. Het minimale risico is ,- en maximaal ,-. Dit risico kan opgevangen worden binnen het huidige weerstandsvermogen van Regio Twente. In 2016 is 0,- betaald wegens de verleende borg- en garantstelling. Verlofuren De waarde van de overlopende verlofuren is per ca ,-. 101

113 Jaarrekening Jaarstukken Wet Normering Topinkomens Inleiding De Wet Normering bezoldiging topfunctionarissen (WNT) (semi) publieke sector is per 1 januari 2013 van kracht en stelt maxima aan de bezoldiging van bestuurders en hoogste leidinggevenden in de (semi) publieke sector. De WNT zegt dat de totale bezoldiging van bestuurders en hoogste leidinggevenden in 2016 niet mag uitstijgen boven inclusief belaste kostenvergoedingen en pensioenbijdrage werkgever bij een voltijd dienstverband. Overzicht topfunctionarissen Naam en functie(s) dr. ing. G.J.M. Vos Secretaris/algemeen directeur ir. G.H. Tamminga Secretaris/algemeen directeur drs. Th.N.J. van Rijmenam Directeur Publieke gezondheid Mw. S. Dinsbach Directeur Publieke gezondheid (per ) Omvang dienstverband 1 fte 1 fte 1 fte 1 fte Gewezen topfunctionaris? Nee Nee Nee Nee Duur dienstverband heden heden Fictief dienstverband? Nee Nee Nee Nee Individueel WNT maximum Beloning , Belastbare onkostenvergoeding Voorzieningen betaalbaar op termijn Totale bezoldiging Tabel 12 WNT Overzicht van topfunctionarissen In onderstaande tabel wordt een overzicht gegeven van de leden van het algemeen bestuur en dagelijks bestuur in Zowel het algemeen bestuur als het dagelijks bestuur wordt gevormd door politieke ambtsdragers vanuit de deelnemende gemeenten. Deze vervullen hun functie onbezoldigd en hebben geen dienstverband bij Regio Twente. Functie Naam Gemeente Lid algemeen bestuur mevrouw C. van Wijk Almelo Lid algemeen bestuur mevrouw A.J. Timmer Almelo Lid algemeen bestuur/ lid dagelijks bestuur de heer mr. drs. R.G. Welten Borne Lid algemeen bestuur de heer J.G.A Kleissen Dinkelland Voorzitter algemeen bestuur/dagelijks bestuur de heer G.O. van Veldhuizen Enschede Lid algemeen bestuur de heer P.G. Welman Enschede Lid algemeen bestuur de heer G.J. Kok Haaksbergen Lid algemeen bestuur de heer J.H. Coes Hellendoorn Lid algemeen bestuur de heer drs. J. Bron Hengelo Lid algemeen bestuur de heer P. van Zwanenburg Hof van Twente Lid algemeen bestuur de heer mr. drs. M. Sijbom Losser Lid algemeen bestuur de heer R. Christenhusz Oldenzaal Lid algemeen bestuur de heer B. Beens Rijssen-Holten Lid algemeen bestuur de heer R.H. de Witte Tubbergen Lid algemeen bestuur/ lid dagelijks bestuur de heer G.J. Binnenmars Twenterand Lid algemeen bestuur de heer T.P. de Putter Wierden Tabel 13 Leden algemeen bestuur en dagelijks bestuur in

114 Bijlagen Jaarstukken 2016 Bijlagen Bijlage 1 Benodigde gemeentelijke bijdrage Aantal Aantal Functie 0 Functie 2 Functie 3 Functie 3 Functie 3 Functie 5 Functie 5 Gemeente inw. jeugdig Algemeen Verkeer en Economische Acquisitie Kennis RV R & VT bestuur vervoer zaken Vluchtelingen punt a b c d e f g h i j Almelo Borne Dinkelland Enschede Haaksbergen Hellendoorn Hengelo Hof van Twente Losser Oldenzaal Rijssen Tubbergen Twenterand Wierden Totaal Aantal Aantal Functie 7 Functie 7 Functie 7 Functie 8 Functie 9 Totaal Totaal Gemeente inw. jeugdig Volksgez. heid OZJT Milieu R.O. en Algemene functie Netwerkstad benodigde Volkshuisv. uitgaven 0 t/m 9 gem. bijdrage 2016 r a b c k l m n o p q (p+q) Almelo Borne Dinkelland Enschede Haaksbergen Hellendoorn Hengelo Hof van Twente Losser Oldenzaal Rijssen Tubbergen Twenterand Wierden Totaal

115 Bijlagen Jaarstukken 2016 Bijlage 2 Gemeente Begrote gemeentelijke bijdrage en resultaat per gemeente Aantal Aantal Begrote gem. functie 0 tm 9 Begrote gem. Totaal begrote Gerealiseerd resultaat 2016 excl. JGZ bijdrage gem. bijdrage incl. AvT/IPT Resultaat voorfinanciering AvT/ IPT Gerealiseerd resultaat 2016 Saldo Ontstaan tekort Te verrekenen bestemmingen Na aftrek voorfinanciering inw. jeugdig JGZ AvT/IPT a b c s t u v w x y z aa (s+t) (u-r) (v+w) (x-y) tekort met algemene reserve Almelo Borne Dinkelland Enschede Haaksbergen Hellendoorn Hengelo Hof van Twente Losser Oldenzaal Rijssen Tubbergen Twenterand Wierden Totaal

116 Bijlagen Jaarstukken 2016 Bijlage 3 Controleverklaring van de onafhankelijke accountant 105

117 Bijlagen Jaarstukken 2016 Bijlage 4 Domein Recapitulatiestaat per programma Budget KPL/KDR KPL Naam Baten Lasten Eindtotaal Gezondheid GGD Directie Hoofd Staf Gezondheid Staf Secretariaat Staf Epi. Gezondheidsbevordering & Beleid (EGB) Staf Informatie Bedrijfsvoering Projecten (IBP) Documentatiecentrum Publieksinformatie digitaal AGZ Leiding & Secretariaat AGZ TBC AGZ Milieu en Gezondheid AGZ Inspectie en Hygiëne AGZ Seksuele Gezondheid AGZ Infectieziekten AGZ Forensische Geneeskunde AGZ OGGZ JGZ Leiding JGZ Bedrijfsbureau JGZ Stafbureau JGZ Cursusbureau JGZ Projecten JGZ JGZ Logopedie Hulpkostenplaats JGZ JGZ team Enschede JGZ team Hengelo/Borne/Hof van Twente JGZ team Haaksb./Oldenz./Losser/Dinkella nd/tubb JGZ team Almelo/Twenterand JGZ team Hellendoorn/Rijssen Holten/Wierden AGZ GGD Rampen Opvang Plan (GROP) HV Twentheplein HV Gebouw Lansinkveste HV Dependances JGZ HV JGZ Concernkosten GGD Algemeen Beheer GGD Gemeentelijke bijdrage functie (GGD excl.jgz) Gemeentelijke bijdrage functie 7 (JGZ) Infectieziektebestrijding Seksuele gezondheid Aanvullende Seksualiteits Hulpverlening (Sense) GGD Rampen Opvang Plan (GROP) TBC Bestrijding en Preventie TUBIS samenwerking

118 Bijlagen Jaarstukken Inspectie en Hygiëne: kinderopvang Inspectie en Hygiëne: prostitutieinrichtingen Inspectie en Hygiëne: tattoo en piercing Inspectie en Hygiëne: overige WPG Inspectie en Hygiëne: project Schone Scholen M&G Voorlichting/behandeling vragen&klachten M&G Onderzoek en advisering M&G Advisering milieuincidenten Gezondheidsrisico's defensiemedewerkers Reizigerszorg OGGZ Meldpunt Woningvervuiling Project OGGZ: Inloopspreekuur OGGZ: Schoonmaakpot Almelo OGGZ: Schoonmaakpot Hengelo OGGZ: Schoonmaakpot Enschede Forensische zorg SOA/HBV - project Centrum voor Seksueel Geweld (CSG) LHBT project Advisering lokaal gezondheidsbeleid Inzicht in Gezondheidssituatie/TGV Grootschallig epidemiologisch onderzoek Kring Oost Nederland (KON) Gezondheidsbevordering Basis Project TBC Regionalisatie Publieke Gezondheidszorg Asielzoekers (PGA) AGZ Publieke Gezondheidszorg Asielzoekers (PGA) JGZ Twentse samenwerking rond zorgloketten Eigen Kracht Twente Transitie Jeugdzorg Bestuursondersteuning GGD OR inzet GGD Twente Integraal dossier JGZ Triage groep 2 Basisonderwijs Triage groep 7 Basisonderwijs Triage klas 2 HAVO/VWO Instroomonderzoek Speciaal Onderwijs Herhalingsonderzoek Speciaal Onderwijs Triage klas 2 VMBO Preventief gezondheidsonderzoek (PGO) nieuwkomers Groepsgerichte monitoring

119 Bijlagen Jaarstukken Onderzoek op indicatie Basis Onderwijs (BO) Onderzoek op indicatie Voortgezet Onderwijs (VO) Rijksvaccinatieprogramma (RVP) Huisbezoek op indicatie Voorkoming schoolverzuim Zorggebonden netwerken Zorggebonden netwerken VO Contactmoment adolescenten Contactmoment 4e tot 7e dag e neonatale gehoorscreening Contactmoment 2e week (huisbezoek) Contactmoment 4e week Contactmoment 8e week Contactmoment 3 maanden Contactmoment 4 maanden Contactmoment 6 maanden Contactmoment 7,5 maanden op indicatie Contactmoment 9 maanden Contactmoment 11 maanden Contactmoment 14 maanden Contactmoment 18 maanden Contactmoment 2 jaar Contactmoment 3 jaar Contactmoment 3 jaar 9 mnd Contactmoment CB op indicatie Inloopspreekuur verpleegkundige JGZ Huisbezoek op indicatie JGZ Observaties orthopedagoog Project aandachtskinderen JGZ Indv. en groepsgerichte voorl. en advies JGZ Indirect cliëntgebonden activiteiten Prenatale Voorlichting PGJ (Pedagogische Gezinsbegeleiding JGZ) LOES in Twente LOES info CJG Enschede LOES info CJG Hengelo LOES Haaksbergen LOES Oldenzaal Project Academische Werkplaats Jeugd Twente (AWJT) Oldenzaal CJG Taalprotocol Borne Project Zwangerschap & Geboorte Academ. Werkplaats Jeugd Twente Versterking ZKA Digitaal Dossier (DD) GGD Kwaliteitszorg Informatievoorziening

120 Bijlagen Jaarstukken Opleidingsinrichting zorgopleiding Taakstellingen Mutaties reserves functie (GGD) Totaal Gezondheid Leefomgeving LO Mobiliteit LO Economie LO Recreatieve Voorzieningen Piofach Leefomgeving LO Directie Algemeen Beheer LO Internationaal & Lobby Uitvoeringsorganisatie Agenda van Twente (AvT) Uitvoeringsorg. Innovatieplatform Twente (IPT) Nieuw Regionaal Investeringsprogramma Gemeentelijke bijdrage functie Bestuursondersteuning Leefomgeving Gemeentelijke bijdrage functie Strategie Sociaal Economisch Sterk Twente Project Twente Index Project Startersbeleid Project arbeidsmarktplan (AVT) Project Jeugdwerkloosheid Twente board (Economic board Taskforce Economie) Ontsluiting werkzoekendenbestand Innovatie Arbeidsmarkt Project Werkbedrijf Financieringsbijdragen Agenda van Twente Financieringsbijdragen IPT Twents Investeringsfonds Innovatiesprong Intergemeentelijk innovatiefonds Human Capital programma Techniekpact Regio Branding / PR Twente Toerisme in Twente Twentse Innovatiesprong (ISP) Gemeentelijke bijdrage functie Recr. Voorz Gemeentelijke bijdrage functie 5 Economie Vrije Tijd Strategie Recreatieve Voorzieningen Het Hulsbeek Investeringen HB jaarschijf Het Rutbeek Het Lageveld Investeringen LV jaarschijf

121 Bijlagen Jaarstukken Arboretum Fietspaden Routenetwerken MTB routenetwerk Twente Kwaliteitsimpuls KIR 1. Knelpunten in routes oplossen KIR 2. Informatievoorziening langs routes KIR 3. Voorzieningen langs routes KIR 6. Basis voor routeplanner KIR 7. Twentse dorpsroutes KIR 9. Themaroutes KIR 10. Stadsrandroutes KIR 11. Routes voor doelgroepen KIR 12. Waterbeleving KIR 18. Regionale apps ontwikkelen Project 1000 jongerenplan Gemeentelijke bijdrage functie (LO) Milieu (algemeen) Project Twente bewust verlicht Afvalloos Twente Gemeentelijke bijdrage functie Twentse duurzaamheidsagenda Logistiek / Ten-t Mutaties reserves Het Hulsbeek (groot onderhoud) Mutaties reserves Het Rutbeek (groot onderhoud) Mutaties reserves Het Lageveld (groot onderhoud) Mutaties reserves functie 5 (RV) Mutaties reserves functie Mutaties reserves functie 7 (LO) Totaal Leefomgeving Netwerkstad Gemeentelijke bijdrage functie 0 (NWS) Bestuursondersteuning NWS OA Basiskwaliteit OA Versterken economische klimaat OA Verbeteren stedelijke kwaliteit Mutaties reserves functie 0 (NWS) Totaal Netwerkstad Bestuur en directie Directie en Algemeen Gemeentelijke bijdrage functie (Alg. bestuur) Dagelijks bestuur Algemeen bestuur Totaal Bestuur en directie Bedrijfsvoering BV: Leiding & Secretariaat BV: Service BV: Advies

122 Bijlagen Jaarstukken BV: Management & Project Support (M&PS) BV: Algemeen beheer Verzorgen personeelsadministratie Verzorgen salarisadministratie Adv. over personele en organisatievraagstukken Verzorgen financiële administratie Verstrekken financieel advies, beleid en controle Verzorgen juridische advisering Verzorgen Post en Archief Verzorgen inkoop, logisitieke en reproservices Verzorgen gebouwgebonden services Verzorgen communicatie advies Verzorgen beheer en onderhoud websites Verzorgen ICT voorzieningen Kwaliteitszorg Gemeentelijke bijdrage functie Bedrijfsvoering Bestuursondersteuning Bedrijfsvoering ICT Regionaal datanetwerk gemeenten (RDNG) ICT Digikoppeling Mutaties reserves functie 0 (BV) Totaal Bedrijfsvoering Concern (inclusief OZJT) Ondernemingsraad Organisatie voor Zorg en Jeugdhulp Twente (OZJT) Zittend Vervoer Kapitaallasten Catering HV Twentehuis Algemeen Beheer Concern Gemeentelijke bijdrage functie Concern Dienstverlening Provincie Overijssel Euregio OZJT Veilig Thuis Twente Samen Gemeentelijke bijdrage functie (OZJT) Gemeentelijke bijdrage functie 9 (Alg. uitgaven) Geldleningen/uitzettingen = of > 1 jaar Concernkosten Algemene baten en lasten Winstuitkering Twence Holding BV Mutaties reserves functie Totaal Concern (inclusief OZJT)

123 Bijlagen Jaarstukken 2016 Coalition of the willing LO Kennispunt Twente Project Shared Services Netwerk Twente (algemeen) Twentse Kracht Twentse School Twentebedrijf Deelprojecten SSNT Regietafel Vluchtelingen Traineeship Netwerkstad Gemeentelijke bijdrage functie (Kennispunt Twente) Project RUNIN (Kennispunt Twente) Vergunninghouders aan het werk in Twente Acquisitie Mutaties reserves functie (Kennispunt Twente) Gemeentelijke bijdrage functie (Acq/vlucht) Totaal Coalition of the willing Eindtotaal (a) Resultaat voorfinanciering Agenda van Twente Gerealiseerd resultaat na aftrek voorfinanciering Agenda van Twente (b) (a-b) 112

124

125

126

127

128 Accountantsverslag mei 2017

129 Deloitte Accountants B.V. Grote Voort 291A 8041 BL Zwolle Nederland Tel: Fax: Aan het algemeen bestuur en de directie van Regio Twente t.a.v. de heer ir. J. Regtuijt Postbus BK ENSCHEDE Onderwerp: Accountantsverslag 2016 Datum: 22 mei 2017 Kenmerk: / Geachte leden van het algemeen bestuur, geachte heer Regtuijt, Hierbij ontvangt u ons accountantsverslag over het boekjaar Daarin zijn onze belangrijkste controlebevindingen samengevat. De jaarrekening is opgesteld onder verantwoordelijkheid van het dagelijks bestuur van Regio Twente. In overeenstemming met uw opdracht hebben wij de jaarrekening 2016 gecontroleerd. Wij zijn van mening dat de reikwijdte van onze werkzaamheden en de resultaten die hieruit naar voren komen een goede basis vormen voor ons oordeel ten aanzien van de jaarrekening 2016 van Regio Twente. Wij maken u erop attent dat voor dit accountantsverslag een beperkte verspreidingskring geldt. Het accountantsverslag is uitsluitend bestemd voor algemeen bestuur en het dagelijks bestuur van Regio Twente. Vertrouwende u hiermede van dienst te zijn. Met vriendelijke groet, Deloitte Accountants B.V. drs. H. Kuperus RA 2016 Deloitte Accountants B.V. Accountantsverslag

130 Inhoudsopgave Contact De volgende personen kunnen bij vragen met betrekking tot dit accountantsverslag benaderd worden: drs. H. Kuperus RA Director Audit Deloitte Accountants B.V. Tel: +31 (0) Managementsamenvatting 3 2. Bevindingen jaarrekening Financiën Overige onderwerpen 14 Bijlagen Deloitte Accountants B.V. Accountantsverslag

131 1. Managementsamenvatting Reikwijdte van de controle Met de opdrachtbevestiging van 7 december 2016 heeft u ons opdracht gegeven tot het controleren van de jaarrekening De reikwijdte van onze controle staat omschreven in de opdrachtbevestiging. Daarnaast zijn het Besluit accountantscontrole decentrale overheden en uw controleverordening op grond van artikel 213 van de Gemeentewet relevant geweest in onze controle. Tijdens de uitvoering van de oorspronkelijke controleplanning hebben zich geen wijzigingen van materieel belang in de reikwijdte voorgedaan. Wij achten de reikwijdte van onze controle voor 2016 voldoende voor de doelstelling van onze controle. Een samenvatting van de reikwijdte van de controle voor 2016 is opgenomen in bijlage C. Overzicht goedkeurings-toleranties en geïdentificeerde fouten en onzekerheden Wij hebben met inachtneming van de door u vastgestelde toleranties de controle uitgevoerd: Goedkeuringstoleranties Fouten 1% van het totaal van de lasten Onzekerheden 3% van het totaal van de lasten Rapportagetoleranties De rapportagetoleranties voor fouten en onzekerheden zijn vastgesteld op Tijdens de controle zijn geen fouten en onzekerheden geconstateerd. Wij hebben geen fouten laten corrigeren vanuit onze controle, groter dan de rapportagetolerantie. Het (verplichte) overzicht van de gecorrigeerde en niet-gecorrigeerde fouten treft u aan in bijlage A1 en bijlage A2. Het (verplichte) overzicht van in het kader van onze oordeelsvorming relevante onzekerheden aangaande getrouwheid en rechtmatigheid treft u aan in bijlage A3 en A Deloitte Accountants B.V. Inhoudsopgave Bijlagen Accountantsverslag

132 1. Managementsamenvatting Controleverklaring bij de jaarrekening 2016 sluitend met een positief gerealiseerd resultaat van Strekking controleverklaring Wij hebben bij de jaarrekening 2016 voor zowel de getrouwheid als rechtmatigheid een goedkeurende controleverklaring d.d. XX juni 2017 verstrekt. Bevindingen controle jaarrekening 2016 Belangrijkste bevindingen ten aanzien van de jaarrekening 2016 zijn: De jaarverslaggeving voldoet aan de verslaggevingsvoorschriften (Bbv). We hebben geen rechtmatigheidsfouten geconstateerd. Er is geen sprake van begrotingsonrechtmatigheden met invloed op de strekking van de controleverklaring. Het gerealiseerd resultaat over 2016 komt uit op een positief saldo van (2015: -/ ). Dit resultaat is als nog te bestemmen in de balans per 31 december 2016 opgenomen. Overigens is dit bedrag vóór aftrek van bedragen die gemoeid zijn met de voorfinanciering van de Agenda van Twente. Hier rekening mee houdend is het positieve saldo (2015: ). De bezoldigingen over 2016 van Regio Twente zijn niet strijdig met de WNT en de jaarrekening 2016 van Regio Twente voldoet aan de publicatieverplichtingen van de WNT. Zie pagina 6 tot en met Deloitte Accountants B.V. Inhoudsopgave Bijlagen Accountantsverslag

133 1. Managementsamenvatting Interne financiële beheersing Als onderdeel van de jaarrekeningcontrole hebben wij een controle uitgevoerd die is gericht op de opzet en het bestaan van maatregelen van administratieve organisatie en interne beheersing (AO/IB), voor zover van belang voor onze controle op de betrouwbaarheid van de in de jaarrekening opgenomen gegevens. In onze managementletter hebben wij op grond van onze werkzaamheden de volgende conclusie opgenomen: Op basis van onze werkzaamheden zijn wij van mening dat de administratieve organisatie en interne beheersmaatregelen, in het kader van een betrouwbare jaarrekening en financiële rechtmatigheidsverantwoording, toereikend zijn voor de accountantscontrole. Zie pagina 14. Onafhankelijkheid is gewaarborgd Deloitte Accountants B.V. is onafhankelijk van Regio Twente en voor zover wij weten heeft zich geen inbreuk voorgedaan op de van toepassing zijnde regels en het beleid ten aanzien van onafhankelijkheid. Ons zijn geen relaties bekend tussen Deloitte Accountants B.V. en haar zuster- en/of dochterondernemingen of de member firms van Deloitte Touche Tohmatsu Limited en hun respectieve zuster- en/of dochterondernemingen en de organisatie, die naar ons professionele oordeel mogelijk van invloed kunnen zijn op onze onafhankelijkheid. Bijlage B bevat een nadere uiteenzetting van onze onafhankelijkheid. Overige onderwerpen In het hoofdstuk overige onderwerpen gaan wij onder andere in op de bevestiging van het management, fraude en frauderisicoanalyse. Zie pagina 14 tot en met Deloitte Accountants B.V. Inhoudsopgave Bijlagen Accountantsverslag

134 Hoofdstuk 2 Bevindingen jaarrekening Verslaggeving (BBV) 7 2. Rechtmatigheid 7 3. Waardering IST innovatiefonds 8 4. Begrotingsrechtmatigheid 9 5. Wet Normering Topinkomens (WNT) Deloitte The Accountants Netherlands B.V. Inhoudsopgave Bijlagen Accountantsverslag

135 2. Bevindingen jaarrekening 2016 Kwaliteit verslaggeving voldoet aan de voorschriften (Bbv) 1. Verslaggeving (BBV) De jaarstukken 2016 bestaan uit: Het jaarverslag 2016 (programmaverantwoordingen en verplichte paragrafen); De jaarrekening 2016 (balans en overzicht van baten en lasten in de jaarrekening met toelichtingen). In het jaarverslag, onderdeel programmaverantwoording, dient informatie opgenomen te worden over: wat hebben we gedaan, wat hebben we bereikt en wat heeft het gekost? De programmaverantwoordingen vormen samen met de verplicht voorgeschreven paragrafen (zoals weerstandsvermogen en risicobeheersing, bedrijfsvoering, etc.) het jaarverslag. Beide onderdelen vallen niet (expliciet) onder de controle van de jaarrekening. Primair object van de accountantscontrole (op grond van artikel 213 van de Gemeentewet) is de jaarrekening (de balans met toelichting en het overzicht van baten en lasten in de jaarrekening met toelichting). Geen tegenstrijdigheden tussen jaarverslag en jaarrekening De inhoud van het jaarverslag (programmaverantwoording en paragrafen) hebben wij marginaal getoetst. Deze toetsing blijft beperkt tot het signaleren van mogelijke tegenstrijdigheden tussen het jaarverslag en de jaarrekening. De accountantscontrole omvat daarom geen oordeel over de inhoudelijke juistheid en volledigheid van de informatieverstrekking opgenomen in de programmaverantwoording en de verplichte paragrafen. Bij onze controle hebben wij geen tegenstrijdigheden tussen het jaarverslag en de jaarrekening geconstateerd. Het jaarverslag en de jaarrekening zijn goed met elkaar verenigbaar, waarbij de wettelijke verslagleggingsregels (Bbv) in voldoende mate zijn nageleefd. Geen rechtmatigheidsfouten geconstateerd 2. Rechtmatigheid Bij onze controle op de naleving van de interne en externe wet- en regelgeving, zoals opgenomen in uw normenkader, hebben wij geen fouten en/ of onzekerheden geconstateerd. Voor alle aspecten hebben wij op basis van onze controlewerkzaamheden geconcludeerd dat alle financieel relevante aspecten van wetgeving en verordeningen, zoals opgenomen in uw normenkader, door het dagelijks bestuur worden nageleefd en dat de baten en lasten over 2016 alsmede de balansmutaties in 2016 tot stand zijn gekomen in overeenstemming met interne en externe wet- en regelgeving Deloitte Accountants B.V. Inhoudsopgave Bijlagen Accountantsverslag

136 2. Bevindingen jaarrekening 2016 Fonds MKB kredieten en vouchers 3. Waardering geldleningen Fonds MKB kredieten en vouchers Uw Auditcommissie heeft als aandachtspunt meegegeven voor de jaarrekeningcontrole 2016 de waardering van het Fonds MKB kredieten en vouchers. In het kader van dit fonds zijn geldleningen verstrekt, die in de jaarrekening 2016 verantwoord zijn bij het onderdeel IST Innovatiefonds. Regio Twente loopt bij deze verstrekte geldleningen risico dat de gelden door de ontvanger niet kunnen worden terugbetaald. Wij hebben in het kader van de jaarrekeningcontrole het proces omtrent de waardering van de geldleningen beoordeeld. Gedurende het jaar wordt door de waardering periodiek beoordeeld aan de hand van de volgende onderwerpen: 1. Permanente analyse van het betalingsgedrag van de kredietnemers t.a.v. rente en aflossing en hoe deze reageren op reacties vanuit Regio Twente bij stagnatie hierin; 2. Beoordeling van de ontwikkeling en (financiële) risico s van de onderneming en het project waarvoor het krediet is verstrekt. Dit blijkt uit de uitgevoerde bezoeken en verslagen van de relatiebeheerder; 3. Analyse van de opvolging van nader gemaakte afspraken bij niet nakoming van de betalingsverplichtingen en te nemen maatregelen bij faillissement (uitwinning pandrecht). Wij hebben vastgesteld dat beoordeling gedurende het jaar plaatsvindt en middels deelwaarnemingen vastgesteld dat de waardering van de individuele leningen aangepast is naar aanleiding van de risicoschatting. Daar waar sprake is van faillissement is de lening volledig afgewaardeerd. Wij kunnen instemmen met de toegepaste werkwijze inzake het bepalen van de waardering; afwaarderingen vinden tijdig en volledig plaats. Op basis van onze controlewerkzaamheden zien wij geen noodzaak tot aanpassing van de huidige waardering ultimo Deloitte Accountants B.V. Inhoudsopgave Bijlagen Accountantsverslag

137 2. Bevindingen jaarrekening 2016 Er is geen sprake van begrotingsonrechtmatigheid 4. Begrotingsrechtmatigheid Naast de controle op de rechtmatige totstandkoming van de baten, lasten en balansmutaties in de jaarrekening 2016, toetsen wij de begrotingsrechtmatigheid. De toe te passen normen voor dit begrotingscriterium zijn gebaseerd op artikel 189, 190 en 191 van de Gemeentewet en moeten door de gemeenschappelijke regeling zelf nader worden ingevuld en geconcretiseerd. Dit gebeurt door middel van de begroting en via de verordening op het financieel beheer ex artikel 212 van de Gemeentewet. Het systeem van budgetbeheer en -bewaking moet waarborgen dat de baten en lasten binnen de begroting blijven en dat belangrijke wijzigingen of dreigende overschrijdingen tijdig worden gemeld aan het algemeen bestuur, zodat dit tijdig (binnen het begrotingsjaar) een besluit kan nemen. Een systeem met onvoldoende waarborgen voor tijdige melding aan het algemeen bestuur van budgetoverschrijdingen heeft het risico in zich dat inbreuk wordt gemaakt op het budgetrecht van het algemeen bestuur. Het begrotingscriterium is verder verfijnd en uitgewerkt in de Kadernota 2016 van de Commissie BBV. Het overschrijden van de begroting is in de basis altijd onrechtmatig, maar hoeft niet in alle gevallen te worden meegewogen in het accountantsoordeel. Essentieel is dat het algemeen bestuur nadere regels kan stellen over wanneer kostenoverschrijdingen die worden gecompenseerd door direct gerelateerde opbrengsten (1), kostenoverschrijdingen passend binnen het beleid (2) en kostenoverschrijdingen bij openeinderegelingen (3) wel moeten meewegen bij het oordeel van de accountant. In die gevallen dat het algemeen bestuur geen nader beleid stelt, geldt het uitgangspunt dat deze kostenoverschrijdingen door de accountant niet worden betrokken bij de beslissing of al dan niet een goedkeurende controleverklaring kan worden afgegeven. Deze kostenoverschrijdingen moeten dan wel goed herkenbaar in de jaarrekening zijn opgenomen. In de toelichting (per programma) op de baten en lasten 2016 is een analyse van begrotingsafwijkingen opgenomen. Hiermee legt uw gemeenschappelijke regeling op een adequate wijze verantwoording af over de rechtmatigheid van de lasten over Daarnaast moet de accountant in het accountantsverslag deze kostenoverschrijdingen, waarvan het dagelijks bestuur in de jaarrekening moet aangeven dat ze nog dienen te worden geautoriseerd, aan de orde stellen. Extra lasten die worden gemaakt omdat extra opbrengsten daarvoor de ruimte bieden terwijl deze extra lasten niet direct zijn gerelateerd aan de extra opbrengsten en waarbij het algemeen bestuur nog geen besluit heeft genomen over de aanwending van deze extra opbrengsten, zijn onrechtmatig Deloitte Accountants B.V. Inhoudsopgave Bijlagen Accountantsverslag

138 2. Bevindingen jaarrekening 2016 De lastenoverschrijdingen per programma zijn onrechtmatig, zo schrijven de verslaggevingsvoorschriften (BBV) voor, maar wegen niet mee in ons oordeel In onderstaande tabel is de analyse van de begrotingsrechtmatigheid per programma opgenomen: Programma Lastenoverschrijding Analyse rechtmatigheid Bedrijfsvoering Past binnen bestaand beleid, kon niet eerder worden gesignaleerd Domein Gezondheid Past binnen bestaand beleid, kon niet eerder worden gesignaleerd Leefomgeving (exc. Avt/IPT Overige onderdelen (OZJT) Grotendeels gecompenseerd door hogere, direct gerelateerde baten Past binnen bestaand beleid, kon niet eerder worden gesignaleerd Avt/IPT Past binnen bestaand beleid, kon niet eerder worden gesignaleerd Coalition of the willing Grotendeels gecompenseerd door hogere, direct gerelateerde baten 2016 Deloitte Accountants B.V. Inhoudsopgave Bijlagen Accountantsverslag

139 2. Bevindingen jaarrekening 2016 Wet Normering Topinkomens (WNT) Naleving en publicatie ingevolge de Wet Normering Topinkomens (WNT) voldoet aan de gestelde normen en eisen. 5. Wet Normering Topinkomens De Wet normering bezoldiging topfunctionarissen publieke en semipublieke sector (WNT) is met ingang van 2013 van toepassing. Doelstelling van de wet is te verhinderen dat instellingen in de publieke en semipublieke sectoren rechtens in staat zijn bovenmatige bezoldigingen toe te kennen. Voor gemeenschappelijke regelingen geldt dat de directeur alsook de leden van het dagelijks bestuur en het algemeen bestuur als topfunctionaris worden aangemerkt. De algemene maximale bezoldiging voor een topfunctionaris bedraagt voor 2016 maximaal niet meer bedragen dan per jaar. De externe accountant is belast met de controle op de naleving van de WNT door de instelling. Overschrijding van de bezoldigingsnorm wordt aangemerkt als een onverschuldigde betaling, die door de topfunctionaris terugbetaald moet worden aan de instelling. Gebeurt dit niet, dan is Deloitte als accountant wettelijk verplicht om bij het ministerie melding te doen van deze onverschuldigde betaling. Wij hebben tevens een meldingsplicht indien u geen of onjuiste gegevens heeft gepubliceerd in de jaarrekening. Wij hebben vastgesteld dat de bezoldigingen over 2016 van Regio Twente niet strijdig zijn met de WNT en dat de jaarrekening 2016 van Regio Twente voldoet aan de publicatieverplichtingen van de WNT. De bewaking van de bezoldiging in relatie tot de WNT-norm blijft een belangrijk aandachtspunt vanwege de wijzigingen in wet- en regelgeving Deloitte Accountants B.V. Inhoudsopgave Bijlagen Accountantsverslag

140 Hoofdstuk 3 Financiën 1. Weerstandsvermogen Gerealiseerd resultaat Deloitte The Accountants Netherlands B.V. Inhoudsopgave Bijlagen Accountantsverslag

141 3. Financiën Weerstandsvermogen Weerstandsvermogen voldoet aan de interne streefwaarde. 1. Weerstandsvermogen Het berekende weerstandsvermogen in de jaarrekening 2016 voldoet aan de interne streefwaarde, echter heeft er nog geen update van de risicoanalyse plaatsgevonden. De risicoanalyse is niet geactualiseerd ten opzichte van de jaarrekening Wij adviseren u zo spoedig mogelijk de risicoanalyse te actualiseren. Opvallend is de negatieve omvang van de algemene reserves in de jaarrekening 2016, dit wordt veroorzaakt door de omvang van de algemene reserve Resultaat AVT/IPT. De verwerking voldoet aan de door de Regioraad vastgestelde verwerking van de voorfinanciering, echter bestaat er ook de verplichting dat de deelnemende gemeenten dit vermogen aanvullen. Gezien de verwachting dat de negatieve omvang tijdelijk is, omdat dit wordt gecompenseerd met dividenduitkeringen vanuit Twence, achten wij de negatieve omvang acceptabel. Gerealiseerde totaal saldo van baten en lasten 2016 is negatief, echter door reservemutaties is het gerealiseerde resultaat positief. 2. Gerealiseerd resultaat Het gerealiseerd totaal saldo van baten en lasten bedraagt -/ negatief tegenover een geraamd totaal saldo van baten en lasten van 0. Per saldo is onttrokken aan de reserves, daarmee bedraagt het gerealiseerd resultaat positief (begroot: 0). Rekening houdend met de voorfinanciering van de Agenda van Twente is het resultaat positief. In de jaarrekening is een analyse opgenomen van de verschillen tussen de begrote en de werkelijke lasten en baten. Voor deze, meer uitgebreide analyse van de verschillen, verwijzen wij u naar de jaarrekening Deloitte Accountants B.V. Inhoudsopgave Bijlagen Accountantsverslag

142 Hoofdstuk 4 Overige onderwerpen 1. Interne beheersing Betrouwbaarheid en continuïteit van de automatiseringsomgeving Bevestiging van het management Geen meningsverschil Grondslagen van de jaarrekening Frauderisicoanalyse en fraudebeheersing Geen vermoedens of signalen van fraude Deloitte The Accountants Netherlands B.V. Inhoudsopgave Bijlagen Accountantsverslag

143 4. Overige onderwerpen Interne beheersing Regio Twente heeft de basis op orde, voor zover relevant voor onze jaarrekeningcontrole. Hiermee bedoelen wij dat het systeem van administratieve organisatie en interne controle bijdraagt aan de totstandkoming van een adequate jaarrekening(controle) Ook bedoelen wij hiermee dat Regio Twente de belangrijke financiële risico s beheerst. 1. Interne beheersing Wij hebben tijdens de in oktober 2016 uitgevoerde interim-controle de procesrisico s onderzocht, waarbij wij ons primair hebben gericht op de opzet en het bestaan van maatregelen van administratieve organisatie en interne beheersing (AO/IB), voor zover van belang voor onze controle op de betrouwbaarheid en rechtmatigheid van de in de jaarrekening opgenomen gegevens. Het fundament van het getrouwe beeld van de jaarrekening en de rechtmatige totstandkoming van baten, lasten en balansmutaties is dat de bedrijfsvoering en de planning & control cyclus in de bestaande omgeving op orde is. Regio Twente dient de maatregelen van interne beheersing (AO/IB) dusdanig te hebben ingericht dat de verstrekte informatie voldoende betrouwbaar is en dat handelingen rechtmatig zijn verricht. Op basis van onze werkzaamheden zijn wij van mening dat de administratieve organisatie en interne beheersmaatregelen in het kader van een betrouwbare jaarrekening en financiële rechtmatigheidsverantwoording toereikend zijn voor de accountantscontrole. Daar waar interne beheersingsmaatregelen ontbreken, hebben we aanvullend gegevensgerichte werkzaamheden uitgevoerd om voldoende zekerheid te krijgen. 2. Betrouwbaarheid en continuïteit van de automatiseringsomgeving Onze jaarrekeningcontrole is gericht op het geven van een oordeel omtrent de jaarrekening zelf en is niet primair gericht op het doen van uitspraken omtrent de betrouwbaarheid en de continuïteit van de geautomatiseerde gegevensverwerking als geheel of van onderdelen daarvan. Onze bevindingen daaromtrent raken dan ook slechts die onderdelen die wij onderzocht hebben in het kader van de jaarrekening, wat wil zeggen dat wij terzake geen volledigheid pretenderen. In overeenstemming met artikel 2:393 van het Burgerlijk Wetboek delen wij u mee dat bij de controle van de jaarrekening geen zaken betreffende de betrouwbaarheid en continuïteit van de geautomatiseerde gegevensverwerking zijn op te merken. Ten aanzien van de beheersing van de IT omgeving verwijzen wij naar onze opmerkingen in de managementletter Deloitte Accountants B.V. Inhoudsopgave Bijlagen Accountantsverslag

144 4. Overige onderwerpen 3. Bevestiging van het management Wij hebben van de directie ter confirmatie van haar verantwoordelijkheden inzake financiële verslaggeving een schriftelijke bevestiging bij de jaarrekening ontvangen. 4. Geen meningsverschil met dagelijks bestuur of directie of beperking in reikwijdte van de controle Er zijn geen meningsverschillen met het management geweest en er waren geen beperkingen bij de uitvoering van onze controle. Naar onze mening is ons bij de uitvoering van onze controle-opdracht door het management en de medewerkers van Regio Twente de volledige medewerking verleend en hebben wij volledige toegang tot de benodigde informatie gehad. Verslaggeving Juiste en meest actuele verslaggevingsgrondslagen gehanteerd. 5. Grondslagen van de jaarrekening adequaat toegelicht in de jaarrekening Significante verslaggevingsgrondslagen en toepassing hiervan zijn belangrijk voor de presentatie van de financiële positie en baten en lasten van uw organisatie. Daarnaast vereisen zij van het dagelijks bestuur het toepassen van oordeelsvorming ten aanzien van moeilijke, subjectieve en complexe posities vaak vanwege de noodzaak om inschattingen te moeten maken over het effect van zaken die inherent onzeker zijn. De belangrijkste verslaggevingsgrondslagen van uw gemeenschappelijke regeling zijn uiteengezet in de paragraaf grondslagen van resultaatbepaling en waardering in de jaarrekening In 2016 hebben zich geen wijzigingen van materieel belang voorgedaan in toegepaste verslaggevingsgrondslagen, die een aanzienlijke invloed hebben gehad op de baten en lasten of de financiële positie van uw gemeenschappelijke regeling. Wij hebben het door het dagelijks bestuur toegepaste proces met betrekking tot belangrijke verslaggevingsonderdelen geëvalueerd en hebben gegevensgerichte controlewerkzaamheden uitgevoerd. Indien nodig, hebben wij specialisten betrokken bij het beoordelen van de toepassing van de juiste methodiek, de aannames, de berekeningen en de consistente toepassing van de betrokken modellen en/of de van toepassing zijnde financiële verslaggeving. Wij zijn van mening dat de verslaggevingsonderdelen en de toegepaste inschattingen reëel zijn en consistent worden gebruikt Deloitte Accountants B.V. Inhoudsopgave Bijlagen Accountantsverslag

145 4. Overige onderwerpen Frauderisicoanalyse Regio Twente heeft nog geen frauderisicoanalyse opgesteld. Wij adviseren u om deze analyse gedurende 2017 uit te voeren. 6. Frauderisicoanalyse en fraudebeheersing Regio Twente heeft tot op heden nog geen frauderisicoanalyse opgesteld. Door middel van het opstellen van deze frauderisicoanalyse maakt u inzichtelijk welke frauderisico s Regio Twente loopt en of uw organisatie op de geïdentificeerde risico s voldoende maatregelen heeft genomen ter voorkoming van fraude. Wij vinden het belangrijk dat de frauderisicoanalyse zo spoedig mogelijk opstelt, zodat wij deze analyse tijdens de interimcontrole in het kader van de jaarrekeningcontrole 2017 kunnen beoordelen. 7. Geen vermoedens of signalen van fraude In Nederland is de accountant wettelijk verplicht om alle ontdekte fraudegevallen te rapporteren aan het management. Wij merken op dat onze controle niet specifiek is ingericht op het ontdekken van fraude. De accountant is wel verantwoordelijk voor het betrekken van frauderisico s in de planning en uitvoering van zijn controleopdracht. Wij hebben een fraudediscussie gevoerd met het controleteam waarbij wij de nadruk hebben gelegd op de vermoedens van materiële onjuistheden als gevolg van fraude in de jaarstukken van Regio Twente. Van het management hebben wij de bevestiging ontvangen dat er, geen onregelmatigheden zijn geconstateerd waarbij het management of werknemers die een belangrijke rol spelen bij de maatregelen van interne beheersing of anderen in het geval dat de fraude van materieel belang kan zijn op de jaarrekening, zijn betrokken. Tevens hebben wij zelfstandig werkzaamheden uitgevoerd die gericht waren op het risico van het omzeilen van de interne beheersingsmaatregelen door het management te detecteren. Wij hebben specifieke controles uitgevoerd op memoriaalboekingen, controles van schattingen en hebben wij significante en ongebruikelijke transacties met behulp van gegevensanalyses onderzocht. Hoewel wij een professioneel-kritische houding hebben ten opzichte van risico s van fraude in de jaarrekening, willen wij opmerken dat onze controle niet specifiek is gericht op het ontdekken hiervan. Tijdens de uitvoering van onze controle van de jaarrekening 2016 hebben wij geen aanwijzingen verkregen dat er sprake is geweest van fraude Deloitte Accountants B.V. Inhoudsopgave Bijlagen Accountantsverslag

146 Bijlagen A1: Niet-gecorrigeerde fouten 18 A2: Gecorrigeerde fouten 20 A3: Afwijkingen in de toelichting 21 A4: Rechtmatigheid 22 B: Onafhankelijkheid 23 C: Reikwijdte van de controle D: Disclaimer en beperking in gebruik Deloitte The Accountants Netherlands B.V. Inhoudsopgave Bijlagen Accountantsverslag

147 Bijlage A1: Niet-gecorrigeerde fouten Niet-gecorrigeerde fouten De volgende niet-gecorrigeerde fouten en onzekerheden groter dan de rapportagetolerantie zijn gedurende onze werkzaamheden vastgesteld: Aard van de fouten Rechtmatigheid x Getrouwheid x Effect niet-gecorrigeerde controleverschillen voorgaande periode N.v.t. N.v.t. Effect niet-gecorrigeerde controleverschillen huidige periode N.v.t. N.v.t. Rechtmatigheidsfout is tevens getrouwheidsfout N.v.t. N.v.t. Rechtmatigheidsfout is per saldo ook een getrouwheidsfout N.v.t. N.v.t. (Sub)totaal getrouwheidsfouten N.v.t. N.v.t. Extra absolute waarde rechtmatigheidsfouten N.v.t. Extra foutieve financiële beheershandelingen zonder direct financieel effect vanuit externe regels (EUaanbesteding/Fido/Etc.) N.v.t. Extra foutieve financiële beheershandelingen zonder direct financieel effect vanuit interne regels (gedoogbeleid) N.v.t. N.v.t. Overige rechtmatigheidsfouten N.v.t. Totaal rechtmatigheidsfouten Deloitte Accountants B.V. Inhoudsopgave Bijlagen Accountantsverslag

148 Bijlage A1: Niet-gecorrigeerde fouten Aard van de onzekerheden Rechtmatigheid x Getrouwheid x Onzekerheid rechtmatigheid betreft tevens getrouwheid N.v.t. N.v.t. Onzekerheid rechtmatigheid is per saldo ook een onzekerheid inzake getrouwheid N.v.t. N.v.t. (Sub)totaal onzekerheden in de controle getrouwheid N.v.t. N.v.t. Extra absolute waarde onzekerheden rechtmatigheid N.v.t. Extra financiële beheershandelingen met een onzeker direct financieel effect vanuit externe regels (EUstaatssteun) N.v.t. Extra financiële beheershandelingen met een onzeker direct financieel effect vanuit interne regels (gedoogbeleid) N.v.t. N.v.t. Overige onzekerheden inzake rechtmatigheid N.v.t. Totaal onzekerheden in de controle rechtmatigheid 0 Wij hebben van het management een schriftelijke bevestiging bij de jaarrekening ontvangen, waarin het management het bovenstaande heeft bevestigd. Dat houdt in dat eventuele niet geconstateerde en derhalve niet-gecorrigeerde fouten, zowel individueel als in totaal, in het kader van de jaarrekening niet materieel zijn. Het management heeft tevens bevestigd geen kennis te hebben van andere niet-gecorrigeerde fouten Deloitte Accountants B.V. Inhoudsopgave Bijlagen Accountantsverslag

149 Bijlage A2: Gecorrigeerde fouten Gecorrigeerde fouten De tabel hierna bevat alle afzonderlijk geïdentificeerde en gecorrigeerde fouten groter dan de rapportagetolerantie en andere door het management gecorrigeerde fouten. Feitelijke afwijkingen Rechtmatigheid x Getrouwheid x Niet van toepassing Inschattingsafwijkingen N.v.t. N.v.t. Niet van toepassing Geprojecteerde afwijkingen N.v.t. N.v.t. Niet van toepassing Totaal N.v.t. N.v.t. Toelichting op gecorrigeerde fouten Zoals uit bovenstaande tabel blijkt zijn er geen gecorrigeerde fouten, echter zijn naar aanleiding van de controle wel twee re-classificaties doorgevoerd in de balans. De balans in de definitieve jaarrekening wijkt derhalve af van de concept jaarrekening. Re-classificaties hebben geen impact op het jaarrekeningresultaat en worden niet meegewogen in de foutenevaluatie, derhalve zijn ze niet opgenomen in bovenstaand overzicht Deloitte Accountants B.V. Inhoudsopgave Bijlagen Accountantsverslag

150 Bijlage A3: Afwijkingen in de toelichting Afwijkingen in de toelichting Onze controlestandaarden eisen dat wij afwijkingen van materieel belang in de toelichting signaleren om het algemeen bestuur in staat te stellen een inschatting te maken van de gevolgen daarvan voor de jaarrekening. De tabel hierna bevat een weergave van die onderwerpen uit de toelichting waarvan wij denken dat het algemeen bestuur deze nader dient te beoordelen. Toelichting Bron toelichtingsvereiste Kwantitatieve of kwalitatieve overweging Niet van toepassing N.v.t. N.v.t Deloitte Accountants B.V. Inhoudsopgave Bijlagen Accountantsverslag

151 Bijlage A4: Rechtmatigheid Rechtmatigheid In het Besluit accountantscontrole decentrale overheden (BADO), de Kadernota Rechtmatigheid 2016 en in het door algemeen bestuur vastgestelde normenkader is het kader voor de controle op de rechtmatigheid opgenomen. Bij de controle op de rechtmatigheid hebben wij de volgende fouten en/of onzekerheden geconstateerd: Toelichting Fout of onzekerheid Niet van toepassing N.v.t Deloitte Accountants B.V. Inhoudsopgave Bijlagen Accountantsverslag

152 Bijlage B: Onafhankelijkheid Bevestiging onafhankelijkheid De voorschriften in het kader van onafhankelijkheid zijn binnen de Nederlandse Beroepsorganisatie van Accountants (de NBA) opgenomen in de Verordening inzake Onafhankelijkheid (ViO) en vormen een belangrijk onderdeel van het normenkader waaraan een accountant moet voldoen. De naleving van de ViO is binnen de organisatie van Deloitte ingebed. Op basis van onze toetsing concluderen wij dat onze onafhankelijkheid als certificerend accountant bij Regio Twente in 2016 is gewaarborgd. Een overzicht van de aanvullende dienstverlening hebben wij hierna opgenomen. Aanvullende dienstverlening Controle Maatwerk-verantwoordingen Op grond van de door ons getroffen maatregelen en de communicatie met u hierover zijn wij van mening dat onze onafhankelijkheid is gewaarborgd. Geschenken en persoonlijke uitingen van gastvrijheid De Nederlandse onafhankelijkheidsregels vereisen dat de eindverantwoordelijke accountant de met governance belaste organen informeert over geschenken en persoonlijke uitingen van gastvrijheid die Deloitte, een bestuurder of interne toezichthouder van Deloitte of een lid van het controleteam heeft ontvangen of verstrekt aan Regio Twente of een bij Regio Twente betrokken persoon. Hierbij is een drempel van 100 opgenomen in de regels. Wij hebben geen geschenken en persoonlijke uitingen van gastvrijheid die een (geschatte) waarde van meer dan 100 hebben ontvangen of verstrekt en zijn derhalve van mening dat er geen sprake is van een bedreiging voor de onafhankelijke uitvoering van de controleopdracht Deloitte Accountants B.V. Inhoudsopgave Bijlagen Accountantsverslag

153 Bijlage C: Reikwijdte van de controle 2016 De opdracht die u ons heeft verstrekt Binnen het kader van de overeenkomst tussen uw organisatie en Deloitte Accountants B.V. tot het controleren van uw jaarrekening bevestigen wij formeel elk jaar de onderlinge afspraken met een opdrachtbevestiging. Met de opdrachtbevestiging van 7 december 2016 heeft u ons op meer gedetailleerde wijze opdracht gegeven tot het controleren van de jaarrekening De doelstelling van de controle is het afgeven van een controleverklaring bij de jaarrekening van Regio Twente. In dit accountantsverslag geven wij een toelichting op de bevindingen naar aanleiding van de controle. Onze controleaanpak bestaat in hoofdlijnen uit drie fasen: de risicoanalyse, de interim controle en de jaarrekeningcontrole. Gezamenlijke risicoanalyse als basis Onze controle start met het maken van een analyse van de risico s waar u als organisatie mee te maken heeft. Deze risicoanalyse zien wij als een gezamenlijke actie van ons controleteam en vertegenwoordigers van Regio Twente en maakt deel uit van ons pre-auditgesprek. Het doel hiervan is om op basis van gezamenlijke kennis van uw organisatie en uw omgeving tot een zo volledig en bruikbaar mogelijke risicoanalyse te komen, die als basis voor de verdere controlewerkzaamheden kan dienen. Het gaat hierbij primair om de externe risico s en de risico s in de bedrijfsvoering. Bij deze inventarisatie ligt primair de focus op de risico s op afwijkingen van materieel belang in de jaarrekening als gevolg van fraude of fouten. Interim-controle Onze risicoanalyse en de daarop gebaseerde controleaanpak richten zich niet uitsluitend op de jaarrekening zelf, maar ook op het systeem van interne beheersing. Hoe beter dat systeem functioneert, hoe meer zekerheid er bestaat dat de opgeleverde informatie betrouwbaar is, zowel tussentijds als bij de jaarrekening. Omdat deze interne beheersing het gehele jaar goed dient te functioneren, hoeven wij met de aanvang van onze controle niet te wachten totdat de jaarrekening gereed is. Onze controle vindt daarom voor een belangrijk deel al in de tweede helft van het boekjaar plaats. Wij onderzoeken tijdens de interim controle de procesrisico s, om te bepalen of hierin voldoende beheersmaatregelen (de AO/IB) zijn getroffen. De daaruit voortvloeiende verbeterpunten ter verdere optimalisatie van de interne beheersing zijn opgenomen in de paragraaf Interne beheersing van dit verslag. Jaarrekeningcontrole Bij de jaarrekeningcontrole stellen wij vast of de jaarrekening is opgesteld volgens de geldende verslaggevingsvoorschriften, met andere woorden: of de door u opgestelde jaarrekening een getrouw beeld geeft. Ook stellen wij vast dat de posten in de jaarrekening adequaat zijn toegelicht. Onze controle houdt niet in dat wij alle posten integraal controleren. Onze aanpak heeft als doel om belangrijke onjuistheden of onrechtmatigheden te ontdekken, rekening houdend met materialiteitsgrenzen. Het product van de jaarrekeningcontrole is de controleverklaring bij de jaarrekening en ons accountantsverslag. In ons accountantsverslag rapporteren wij eventuele fouten en onzekerheden en overige bijzonderheden die naar onze mening van belang zijn voor de behandeling van de jaarrekening (zoals governance, financiële positie, ontwikkeling resultaten en de kwaliteit van de interne beheersing). Scope van de opdracht Onze controleverklaring is gebaseerd op onze controlewerkzaamheden als accountant van Regio Twente Deloitte Accountants B.V. Inhoudsopgave Bijlagen Accountantsverslag

154 Bijlage D: Disclaimer en beperking in gebruik Dit verslag is alleen bestemd voor het management, de directie en het bestuur van Regio Twente en mag niet in zijn geheel of gedeeltelijk worden verstrekt of aangehaald zonder onze schriftelijke toestemming vooraf. Er wordt geen verantwoordelijkheid aan een derde partij geaccepteerd, omdat dit verslag daar niet voor opgesteld en bedoeld is. Dientengevolge nemen wij geen enkele verplichting of plicht van zorg aan ieder ander persoon aan wie dit verslag getoond of in zijn handen komt op ons. De in dit verslag aan de orde gestelde onderwerpen zijn door ons geconstateerd gedurende onze controleopdracht waarvan wij van mening zijn dat zij uw aandacht behoeven. Het is geen allesomvattend verslag van alle geconstateerde zaken en in het bijzonder kunnen wij niet verantwoordelijk worden gesteld voor het rapporteren van alle bedrijfsrisico s of tekortkomingen in het systeem van interne beheersing. Elke conclusie, opinie of opmerking in dit verslag is verstrekt in de context van onze controleverklaring over de jaarrekening als geheel, welke zal worden verstrekt in onze controleverklaring. Evenzo geldt dat de opmerkingen, bevindingen en aanbevelingen met betrekking tot het systeem van interne beheersing niet gelezen dienen te worden als een afzonderlijke opinie van het systeem van interne beheersing en haar werking Deloitte Accountants B.V. Inhoudsopgave Bijlagen Accountantsverslag

155 Voorstel voor Algemeen Bestuur Registratienummer Datum vergadering 12 juli 2017 Agendapunt 4 Domein, behandelend ambtenaar, tel. Bedrijfsvoering, J. Meijerink, Onderwerp Programmabegroting 2018 Regio Twente Voorstel 1. De programmabegroting 2018 vast te stellen. 2. Het overzicht gemeentelijke bijdrage begroting 2018 (zie bijlage 2 in de programmabegroting 2018) vast te stellen. 3. Kennis te nemen van de in de paragrafen genoemde risico s (pagina 47 van de begroting). Toelichting op het voorstel Inleiding Hierbij bieden wij u, mede namens bestuurscommissies Publieke Gezondheid, OZJT en Agenda van Twente en het bestuurdersoverleg Kennispunt Twente, de programmabegroting 2018 ter vaststelling aan. De samenwerking is en blijft volop in beweging, ook in Deze bewegingen zijn momenteel nog niet allemaal concreet te duiden; in 2017 werken we samen met de besturen en raden van de Twentse gemeente bijvoorbeeld nog volop aan het werkprogramma , de evaluatie van Organisatie voor Zorg en Jeugdhulp Twente (OZJT) en de evaluatie van de Agenda van Twente. Daarnaast ontstaat naar verwachting in de loop van 2017 meer helderheid over het vervolg van Twentebedrijf en de mogelijke effecten daarvan voor Regio Twente. Stuk voor stuk leveren deze ontwikkelingen effecten op voor onze werkzaamheden en daarmee de begroting van 2018, die op deze moment nog niet financieel te vertalen zijn. Beoogd resultaat Uitvoering geven aan de in de programmabegroting 2018 opgenomen programma s en het beschikbaar stellen van het gevraagde budget. In de begroting is weergegeven welke ambities Regio Twente in 2018 heeft en welke financiële consequenties daaraan zijn verbonden. Overwegingen Met de voorliggende programmabegroting 2018 wordt voor de realisatie van de programma s op het gebied van de Gezondheid (GGD), Leefomgeving (Sociaal Economisch sterk Twente en Recreatieve Voorzieningen), Bedrijfsvoering, OZJT en Coalitions of the Willing in 2018 een gemeentelijke bijdrage van gevraagd. Ontwikkeling gemeentelijke bijdrage De programmabegroting is opgesteld conform de financiële uitgangs- en aandachtspunten voor verbonden partijen van de Twentse gemeenten (zie paragraaf 12.1) en een aantal uitgangspunten die niet rechtstreeks tot een wijziging van de gemeentelijke bijdrage leiden. De gemeentelijke bijdrage 2018 stijgt met voor het basistakenpakket, ten opzichte van de gemeentelijke bijdrage 2017 (na wijziging). Deze stijging, die aansluit op de door de 14 Twentse gemeenten opgestelde begrotingskaders, is het gevolg van de volgende wijzigingen: de geraamde salarissen 2017 ( ) t.o.v. de raming in de begroting 2017 (=met name de verwachte salarisverhoging); Pagina 1 van 3

156 de geraamde salarissen en geraamde looncompensatie 2018 ( ) en prijscompensatie ( ) volgens de voorspelling van het Centraal Plan Bureau; de aanpassing van de begroting conform de BBV stelselwijziging ten aanzien van de rentetoerekening ( ). Voor de drie deelnemende gemeenten aan Kennispunt Twente (Coalition of the Willing) daalt de gemeentelijke bijdrage door de aanpassing van de begroting van Kennispunt met Per saldo daalt de totale gemeentelijke bijdrage voor het jaar 2018 met zijnde 0,09%, ten opzichte van de gemeentelijke bijdrage 2017 (na wijziging). In paragraaf 12.1 van de programmabegroting ( specificatie daling gemeentelijke bijdrage 2018 t.o.v ) is de daling van de gemeentelijke bijdrage nader geanalyseerd en verder toegelicht. De stijging van de geraamde salarissen is het gevolg van stijgende werkgeverslasten in 2017, ambtsjubilea 2017 en reguliere extra periodieken. De geraamde looncompensatie is het gevolg van het toepassen van de CPB raming 2017 op de begroting Dit betreft conform de CPB raming een stijging van 1,4% voor Ten aanzien van de inhoudelijke ambities van de verschillende programma s verwijzen we u kortheidshalve naar hoofdstukken 4, 5, 6, 7, 8 en 9 van de programmabegroting 2018 (bijlage). Wijziging Besluit begroting en verantwoording (BBV) In tegenstelling tot gemeenten (2017) hebben gemeenschappelijke regelingen de verplichting om met ingang van het begrotingsjaar 2018 te voldoen aan het vernieuwde besluit begroting en verantwoording (BBV). De programmabegroting 2018 is dan ook ingericht en opgesteld volgens het vernieuwde BBV. Met de vernieuwing van het BBV wordt beoogd om de kaderstellende en controlerende taak van het algemeen bestuur verder te versterken. Bovendien moet de vernieuwing van het BBV de onderlinge vergelijkbaarheid van overheidsorganisatie versterken. De wijzigingen van het vernieuwde BBV die het grootste effect hebben op de programmabegroting van Regio Twente zijn: de positionering van de overhead; de invoer van taakvelden in plaats van de functionele indeling en de toerekening van rente. Positionering van overhead in de begroting 2018 In de voorgaande programmabegrotingen van Regio Twente werden de overheadkosten 1 verdeeld over de programma s. In elk programma zat dus een component overhead. In de programmabegroting 2018 zijn alle overheadkosten verantwoord op het taakveld Overhead. Door deze verschuiving is er geen goede vergelijking meer mogelijk met de programmabegrotingen van voorgaande jaren. Invoer van taakvelden Vanaf de programmabegroting 2018 is het ook voor Regio Twente verplicht om de begroting in te richten naar taakvelden. In het vernieuwde BBV worden 50 taakvelden onderscheiden, de activiteiten van Regio Twente zijn financieel ondergebracht in de van toepassing zijnde taakvelden. De programma-indeling van Regio Twente is ongewijzigd gebleven, door de taakvelden die betrekking hebben op de verschillende programma s op te nemen onder het programma. Toerekening van rente Vanaf de programmabegroting 2018 is de toerekening van de rentebaten en lasten veranderd. De omslagrente dient gebaseerd te zijn op de verwachte werkelijk te betalen rente. Rente over eigen vermogen (zogenaamd bespaarde rente) is komen te vervallen. Door deze veranderingen wordt er geen rente toegerekend aan de verschillende programma s waardoor er geen vergelijking meer mogelijk is met de programmabegrotingen van voorgaande jaren. Kosten, baten, dekking Voor de realisatie van de programma s in 2018 vragen wij een gemeentelijke bijdrage van ,- Communicatie 1. De gemeenten worden schriftelijk op de hoogte gebracht van de vastgestelde programmabegroting Onder overhead wordt volgens het BBV verstaan het geheel van functies gericht op sturing en ondersteuning van de medewerkers in het primaire proces. Pagina 2 van 3

157 2. De programmabegroting 2018 wordt op de website van Regio Twente gepubliceerd. Vervolg 1. Voor 1 augustus 2017 verzenden van de vastgestelde programmabegroting naar gedeputeerde staten van Overijssel. 2. In 2018 uitvoering geven aan in de programmabegroting 2018 beschreven programma s. Bijlagen Programmabegroting Enschede, 5 april 2017 Dagelijks bestuur, secretaris, ir. G.H. Tamminga voorzitter, dr. G.O. van Veldhuizen Besluit van het algemeen bestuur, gelezen het voorstel van het dagelijks bestuur van 5 april 2017 Vastgesteld in de vergadering van het algemeen bestuur van 12 juli 2017 secretaris, voorzitter, ir. G.H. Tamminga mr. drs. R.G. Welten, plv. Pagina 3 van 3

158 2018 Programmabegroting

159

160 Voorwoord Programmabegroting 2018 Voorwoord Samenwerken is onze kernwaarde; met en voor de 14 Twentse gemeenten en andere partners werken we aan een sterk en vitaal Twente. Die samenwerking is en blijft volop in beweging, ook in Deze bewegingen zijn momenteel nog niet allemaal concreet te duiden; in 2017 werken we samen met de besturen en raden van de Twentsen gemeente bijvoorbeeld nog volop aan het werkprogramma , de evaluatie van Organisatie voor Zorg en Jeugdhulp Twente (OZJT) en de evaluatie van de Agenda van Twente. Bij de evaluatie van de Agenda van Twente zijn de vier O s (ondernemers, onderzoekers, onderwijs en overheid) en de Twente Board nauw betrokken. Daarnaast ontstaat naar verwachting in de loop van 2017 meer helderheid over het vervolg van Twentebedrijf en de mogelijke effecten daarvan voor Regio Twente. Stuk voor stuk leveren deze ontwikkelingen effecten op voor onze werkzaamheden en daarmee de begroting van Hierover is half april het moment waarop conform de Wet op de gemeenschappelijke regelingen (Wgr) de programmabegroting aan uw gemeenten wordt voorgelegd nog niet op alle fronten duidelijkheid. Dit betekent ook dat een aantal onderdelen uit voorliggende begroting onder voorbehoud van besluitvorming is opgenomen. Indien de besluitvorming anders verloopt dan bij de betreffende onderdelen vermeld, dan levert dit voor 2018 een begrotingswijziging op. De voorliggende begroting is daarmee grotendeels gebaseerd op de begroting van 2017, waarbij de bekende begrotingswijzigingen en begrotingsregels zijn verwerkt. Een groot deel van de taken en daarmee de begroting van Regio Twente is ook in 2018 going concern ; bijvoorbeeld op het gebied van publieke gezondheid, recreatieve voorzieningen en bijbehorende bedrijfsvoering. De evaluatie van Kennispunt Twente in 2016 is positief verlopen; deze samenwerking is dus per 2017 voortgezet. Dit geldt ook voor Twentse Kracht. Beide samenwerkingen (coalitions of the willing) zijn in voorliggende begroting verwerkt. Samenwerken en verbinden in Twente is en blijft onze kracht. Onze circa 560 medewerkers zetten zich met onze partners dagelijks in voor een vitale regio, om de ruim inwoners een goed leefklimaat te blijven bieden. Of het nu gaat om onze dienstverlening in de consultatiebureaus, het onderhoud van parken en routenetwerken, het samenwerken op diverse beleidsterreinen of het ondersteunen vanuit bedrijfsvoering. Dit doen we met een nuchtere Twentse aanpak en goed vakmanschap. Daarbij zetten we in 2018 extra in op het actiever verbinden van de verschillende programma s en vakafdelingen binnen de organisatie Regio Twente. Het verbinden in onze organisatie éen met onze partners staat daarbij centraal; daarop willen we ons huisvestingsconcept en digitale omgeving ook aanpassen. secretaris, voorzitter, ir. G.H. Tamminga dr. G.O. van Veldhuizen 3

161 Inhoudsopgave Programmabegroting 2018 Inhoudsopgave Voorwoord Samenvatting Inleiding en leeswijzer Vaststelling Regio Twente Beleidsbegroting Programmaplan Domein Gezondheid Domein Leefomgeving Programma Sociaal Economisch sterk Twente Programma Recreatieve Voorzieningen Bestuur en ondersteuning Organisatie voor de zorg en de Jeugdhulp in Twente & Samen Coalitions of the Willing Ontwikkelagenda Netwerkstad Twente Kennispunt Twente Acquisitie Milieu, Duurzaamheid en Afval Twentse Kracht Salarisadministratie Overzicht algemene dekkingsmiddelen Paragrafen Weerstandsvermogen en risicobeheersing Onderhoud kapitaalgoederen Bedrijfsvoering Verbonden partijen Financiering Financiële begroting Overzicht van baten en lasten per taakveld en toelichting inclusief meerjarenraming Specificatie daling gemeentelijke bijdrage 2018 t.o.v Overzicht van geraamde incidentele baten en lasten Uiteenzetting van de financiële positie en de toelichting geprognosticeerde balans Berekening EMU-saldo Bijlagen Bijlage 1 Productmatrix naar taakveld Bijlage 2 Gemeentelijke bijdrage 2018 (per taakveld)

162 Inhoudsopgave Programmabegroting 2018 Lijst van figuren en tabellen Figuur 1 Opbouw weerstandsvermogen Figuur 2 Solvabiliteitsratio Figuur 3 Netto Schuldquote Figuur 4 Netto Schuldquote Gecorrigeerd Figuur 5 Overzicht van baten en lasten inclusief meerjarenraming Tabel 1 Overzicht van baten en lasten Tabel 2 Beleidsindicatoren Tabel 3 Overzicht algemene dekkingsmiddelen Tabel 4 Samenvatting beschikbare weerstandscapaciteit Tabel 5 Samenvattend overzicht geïnventariseerde risico's Tabel 6 Weerstandsratio Tabel 7 Normering weerstandsratio Tabel 8 Renteschema Tabel 9 Renteomslagpercentage Tabel 10 Renterisiconorm

163 Samenvatting Programmabegroting Samenvatting Overzicht van baten en lasten 2018 Het overzicht van lasten en baten, de financiële uitgangs- en aandachtspunten bij de begroting 2018 en de meerjarenraming vormen samen het deel van de programmabegroting dat ten grondslag ligt aan de controle van de rechtmatigheid en het oordeel over het getrouwe beeld van de jaarrekening door de accountant. Onderstaand het overzicht van lasten en baten voor het jaar Domein Taakveld Lasten* Baten* Gem. bijdrage Per ** inwoner Gezondheid 7.1 Volksgezondheid , Samenkracht en burgerparticipatie GGD , Begraafplaatsen en crematoria ,15- Totaal Gezondheid ,91 Leefomgeving 2.1 Verkeer en vervoer , Economische ontwikkeling , Openbaar groen en (openlucht) recreatie , Milieubeheer Totaal Leefomgeving , Bestuur , Treasury , Alg. / Ov. uitkeringen gemeentefonds ,67 Totaal Bestuur en ondersteuning ,85 OZJT/Samen Samenkracht en burgerparticipatie OZJT , Geëscaleerde zorg ,01 Totaal Organisatie voor de Zorg en de Jeugdhulp in Twente ,18 Coalition of the 0.1 Bestuur (Netwerkstad) Willing 3.1 Economische ontwikkeling (Kennispunt) Totaal Coalition of the Willing Totaal van de programma's , Overhead ,28 Algemene dekkingsmiddelen (gemeentelijke bijdrage) ,67 Totaal saldo van baten en lasten Mutaties Reserves 0.10 Mutaties reserves ,14 Totaal Mutaties reserves ,14 Totaal ,81 Tabel 1 Overzicht van baten en lasten 2018 * betreft de som van alle baten en lasten op productniveau / projectniveau. ** aantal inwoners per zijn vastgesteld op Het bedrag per inwoner is exclusief de bijdrage aan Netwerkstad en Kennispunt Twente. De uitgaven verbonden aan taken in het kader van Coalition of the Willing worden op basis van het inwoneraantal van de deelnemers toegerekend. De uitgaven van de Jeugdgezondheidszorg worden verdeeld op basis van het aantal jeugdigen, dus in dit overzicht is het een indicatie van het bedrag per inwoner. De gemeentelijke bijdrage 2018 stijgt met voor het basistakenpakket, ten opzichte van de gemeentelijke bijdrage 2017 (na wijziging). Deze stijging, die aansluit op de door de 14 Twentse gemeenten opgestelde begrotingskaders, is het gevolg van de volgende wijzigingen: de geraamde salarissen 2017 ( ) t.o.v. de raming in de begroting 2017 (=met name de verwachte salarisverhoging); de geraamde salarissen en geraamde looncompensatie 2018 ( ) en prijscompensatie ( ) volgens de voorspelling van het Centraal Plan Bureau; de aanpassing van de begroting conform de BBV stelselwijziging ten aanzien van de rentetoerekening ( ). Voor de drie deelnemende gemeenten aan Kennispunt Twente (Coalition of the Willing) daalt de gemeentelijke bijdrage door de aanpassing van de begroting van Kennispunt met

164 Samenvatting Programmabegroting 2018 Per saldo daalt de totale gemeentelijke bijdrage voor het jaar 2018 met zijnde 0,09%, ten opzichte van de gemeentelijke bijdrage 2017 (na wijziging). Voor een nadere specificatie van de stijging van de gemeentelijke bijdrage wordt hier kortheidshalve verwezen naar hoofdstuk 12 Financiële toelichting (paragraaf ). Voor een specificatie van de financiële gevolgen van de individuele gemeente staan in bijlage 2. 7

165 Inleiding Programmabegroting Inleiding en leeswijzer De programmabegroting De programmabegroting omvat het geheel van taken en activiteiten van Regio Twente. Ze heeft een kaderstellende functie: ze wijst gelden toe aan programma s en autoriseert de besteding van die gelden. Op deze wijze ondersteunt ze het algemeen bestuur bij de uitvoering van zijn controlerende en kaderstellende taak en het budgetrecht. Zowel de begroting als de jaarstukken zijn in het Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten (BBV) in de vier onderstaande onderdelen verdeeld: Begroting Beleidsbegroting 1. Programmaplan Jaarverslag 1. Programmaverantwoording Financiële begroting Jaarstukken 2. Paragrafen 2. Paragrafen 3. Overzicht van baten en 3. Programmarekening lasten en de toelichting Jaarrekening 4. Uiteenzetting van de 4. Balans financiële positie en de toelichting Leeswijzer Deze leeswijzer maakt u wegwijs in de programmabegroting. In de inleidende hoofdstukken 1 en 2 staat de samenvatting aangevuld met de inhoud en achtergronden van de programmabegroting. In hoofdstuk 3 staat de door het dagelijks bestuur en de bestuurscommissies aan het algemeen bestuur voorgelede besluit ter vaststelling. Hoofstuk 4 heeft ook een inleidende karakter: het schetst een beeld van Regio Twente. Beleidsbegroting De beleidsbegroting omvat programma s, samenhangende sub programma s en paragrafen. In de programma s en sub programma s (hoofdstukken 5 t/m 9) wordt ingegaan op de maatschappelijke effecten en de manier waarop Regio Twente die effecten wil realiseren. Dit gebeurt aan de hand van de, door BBV verplichte, volgende drie w-vragen: 1. Wat willen we bereiken? 2. Wat doen we ervoor? 3. Wat gaat het kosten (overzicht baten en lasten)? De eerste vraag betreft het beoogde maatschappelijke effect, dat kan worden vertaald in één of meerdere algemene beleidsdoelstellingen. Dit wordt uitgewerkt in een programma. De tweede vraag gaat in op activiteiten in termen van de output-/outcomegegevens die nodig zijn voor het bereiken van het beoogde maatschappelijke effect. Dit wordt beschreven in de sub programma s die bij het betreffende programma horen, of in het programma zelf als geen sub programma s aanwezig zijn. De derde vraag heeft betrekking op de baten en lasten die aan het programma respectievelijk het sub programma worden toegewezen om de gewenste effecten te bereiken. De paragrafen van de programmabegroting geven een dwarsdoorsnede van de financiële aspecten vanuit een bepaald perspectief. Het gaat daarbij om onderwerpen die van belang zijn voor het inzicht in de financiële positie van Regio Twente. Dit betreft weerstandsvermogen en risicobeheersing, onderhoud kapitaalgoederen, bedrijfsvoering, verbonden partijen, financiering en rechtmatigheid. Financiële begroting Door vaststelling van deze begroting autoriseert het algemeen bestuur het dagelijks bestuur, de bestuurscommissies en het bestuurdersoverleg Kennispunt Twente tot het doen van uitgaven voor realisatie van de programma s. 8

166 Inleiding Programmabegroting 2018 Vernieuwing Besluit Begroting en Verantwoording De programmabegroting is ingericht volgens het vernieuwde BBV, die voor gemeenschappelijke regelingen vanaf de programmabegroting 2018 van kracht is. De vernieuwingen en de effecten op de begroting van Regio Twente worden hieronder uiteengezet. Aanleiding vernieuwing De vernieuwing van het BBV komt voort uit de adviezen van de hiervoor aangestelde commissie Depla. Met de vernieuwing van het BBV wordt het volgende beoogd: versterken van de kaderstellende en controlerende taak van het algemeen bestuur; verbetering in de vergelijkbaarheid van de programmabegroting en de jaarstukken tussen overheidsorganisaties. Vernieuwingen De vernieuwingen zijn gericht op de volgende onderdelen: 1. Taakvelden 2. Beleidsindicatoren 3. Kosten van overhead 4. Verbonden partijen 5. Financiële kengetallen en geprognosticeerde balans 6. Vervallen onderscheid investeringen met economisch en maatschappelijk nut 7. Toerekening van rente 1. Taakvelden Vanaf de programmabegroting 2018 is het voor Regio Twente verplicht om taakvelden op te nemen. In het vernieuwde BBV worden 50 taakvelden vermeld, de activiteiten van Regio Twente zijn ondergebracht in de van toepassing zijnde taakvelden. De taakvelden zijn onderverdeeld over de programma s waardoor de programma-indeling van Regio Twente ongewijzigd blijft. 2. Beleidsindicatoren Er zijn 39 indicatoren opgenomen in het vernieuwde BBV. De voor Regio Twente van toepassing zijnde indicatoren zijn opgenomen in de programmabegroting. 3. Kosten van de overhead Onder overhead wordt verstaan het geheel van functies gericht op sturing en ondersteuning van de medewerkers in het primaire proces. In de voorgaande programmabegrotingen van Regio Twente werden de overheadkosten verdeeld over de programma s. In elk programma zat dus een component overhead. In de programmabegroting 2018 zijn alle overheadkosten verantwoord op het taakveld Overhead. Door deze verschuiving is er geen goede vergelijking meer mogelijk met de programmabegrotingen van voorgaande jaren. 4. Verbonden partijen Vanaf de programmabegroting 2018 dient Regio Twente meer informatie over verbonden partijen op te nemen, waaronder een risicoanalyse. De verbonden partijen dienen ook geïntegreerd te zijn in de beleidsbegroting. 5. Financiële kengetallen en geprognosticeerde balans In de begroting 2017 heeft Regio Twente voor het eerst financiële kengetallen opgenomen. Vanaf de programmabegroting 2018 is de plicht bijgekomen om ook een geprognosticeerde balans op te nemen. 6. Vervallen onderscheid investeringen met economisch en maatschappelijk nut Met ingang van de programmabegroting 2018 dienen ook de investeringen met een maatschappelijk nut geactiveerd te worden. 7. Toerekening van rente Vanaf de programmabegroting 2018 is de verwerking van de rentebaten en lasten veranderd. De omslagrente dient gebaseerd te zijn op de verwachte werkelijk te betalen rente. Rente over eigen vermogen (zogenaamd bespaarde rente) is komen te vervallen. Door deze veranderingen wordt er geen rente toegerekend aan de verschillende programma s waardoor er geen vergelijking meer mogelijk is met de programmabegrotingen van voorgaande jaren. 9

167 Vaststelling Programmabegroting Vaststelling Het algemeen bestuur van Regio Twente dient de programmabegroting 2018 als geheel vast te stellen. Het algemeen bestuur delegeert de bevoegdheid tot het aangaan en afwikkelen van financiële en andere rechten en verplichtingen binnen de programmabegroting aan het dagelijks bestuur, de bestuurscommissies en het bestuurdersoverleg Kennispunt Twente, voor zover deze bevoegdheid niet reeds uit de wet en vastgestelde regelingen voortvloeit. Het dagelijks bestuur, de bestuurscommissies en het bestuurdersoverleg Kennispunt Twente voeren de in de begroting opgenomen programma s, het daaraan ten grondslag liggende beleid en de paragrafen uit en rapporteren daarover aan het algemeen bestuur in tussentijdse rapportages en jaarstukken. Het algemeen bestuur van Regio Twente; Gelezen het voorstel van het dagelijks bestuur en bestuurscommissies van 5 april 2017; BESLUIT tot vaststelling van: a. de programmabegroting b. het overzicht gemeentelijke bijdrage begroting 2018 (zie bijlage 2), met dien verstande dat het totaalbedrag zoals genoemd in deze bijlage ( ) in principe ongewijzigd zal blijven. Op programmaonderdelen kunnen wijzigingen ontstaan vanwege een gewijzigde kostentoerekening van apparaatskosten in de productenraming 2018 die in december 2017 verschijnt. en neemt kennis van: c. de in de paragrafen genoemde risico s. Aldus vastgesteld in de openbare vergadering van het algemeen bestuur van Regio Twente van 12 juli Dagelijks bestuur, secretaris, voorzitter, ir. G.H. Tamminga dr. G.O. van Veldhuizen 10

168 Regio Twente Programmabegroting Regio Twente Twente is een stedelijke regio, een regio van 14 gemeenten met inwoners waar het bruist van de creativiteit in een prachtige omgeving met een sterke identiteit en een voor Nederland en Europa krachtig technologisch profiel. Er is in Twente ruimte voor innovatief ondernemerschap met kansen op het gebied van hightech systemen en materialen/maakindustrie, binnen de vrijetijdseconomie, in de sector logistiek en de biobased economy. Maar, Twente is ook een kwetsbare regio gezien het gemiddeld inkomen en de werkgelegenheid. Beide blijven achter bij het Nederlands gemiddelde. Dienstverlenende netwerkorganisatie Twente verdient een overheid die zich samen met ondernemers, onderzoekers en onderwijs sterk maakt voor de regio. Een overheid die slim samenwerkt, zodat de dienstverlening aan de Twentse samenleving zo goed mogelijk verloopt. Daar zet Regio Twente zich maximaal voor in. Samen met de gemeenten en onze andere partners werken we aan een duurzame en vitale samenleving. Als samenwerkingsverband van en vóór de 14 Twentse gemeenten (verlengd lokaal bestuur) is Regio Twente actief op diverse terreinen: gezondheid (GGD Twente), zorg en jeugdhulp Twente (OZJT), recreatieve voorzieningen, sociaal economische structuurversterking en belangenbehartiging/lobby. Ze onderhoudt nauwe relaties met de rijksoverheid in Den Haag, de Provincie Overijssel en met de EU. Ook speelt Regio Twente een belangrijke rol bij het actief promoten van het merk Twente als vooraanstaande kennisregio, zowel landelijk als in Europa. Daarnaast participeert Regio Twente in - en levert haar bijdrage aan - de verdere inrichting van het Twentebedrijf. Regio Twente werkt als dienstverlenende netwerkorganisatie samen met de gemeenten, andere overheden en maatschappelijke partners. Daarin staan klant- en resultaatgericht werken, innovatie en kwaliteit in onze producten en diensten steeds centraal. En is dat wat goed is voor Twente is goed voor Regio Twente het uitgangspunt. Innovatieve regio versterken Regio Twente levert met haar inzet ondersteunend aan de Twente Board en de samenwerkende gemeenten - een bijdrage aan het versterken van Twente als een innovatieve, ondernemende en internationaal georiënteerde kennisregio. Een duurzame en vitale regio waar ruimte is voor kennisontwikkeling en innovatief ondernemerschap, maar ook een regio waar rust en ruimte is om gezond te leven, te werken en te recreëren. Twentse samenwerking bevorderen Door belangrijke maatschappelijke ontwikkelingen de sociaaleconomische situatie van Twente, bezuinigingen bij overheden, de nieuwe taken van gemeenten op het gebied van de participatie, WMO en jeugdzorg, globalisering en demografische veranderingen en vergrijzing groeit de behoefte aan samenwerking in Twente, zowel bij de gemeenten als andere organisaties. Regio Twente is een belangrijke aanjager van het verder versterken van de samenwerking in de regio, niet alleen tussen de 14 gemeenten, maar ook tussen en met andere maatschappelijke sectoren. 11

169 Programmaplan Programmabegroting 2018 Beleidsbegroting Programmaplan 5. Domein Gezondheid Verantwoordelijkheid van en besluitvorming in Domein directeur Bestuurscommissie Publieke Gezondheid S. Dinsbach Inleiding In Twente zal de bevolking de komende 25 jaar licht krimpen en gelijktijdig bovengemiddeld vergrijzen. Het aantal 65-plussers stijgt van naar Een groei van (46%). De potentiële beroepsbevolking neemt af met circa , en het aantal 0-20 jarigen daalt met circa Kortom aanzienlijke gevolgen voor onder andere arbeidsmarkt, inkomen, bestedingen en kosten voor zorg/ondersteuning. Al naar gelang de specifieke situatie kunnen de verschillen per gemeente groter zijn en kan de demografische ontwikkeling direct gevolgen hebben voor de leefbaarheid/infrastructuur. Deze demografische ontwikkeling is een gegeven. Centrale vraag vanuit gezondheidsoptiek is op welke wijze gezondheid een bijdrage kan leveren om hierop te anticiperen. Gemeenten hebben een taak in het beschermen, bevorderen en bewaken van de gezondheid van hun inwoners op basis van de Wet publieke gezondheid (Wpg). Voor de uitvoering draagt mede GGD Twente zorg. Deze meer traditionele taak(-opvatting) en -uitvoering verschuift echter meer en meer. Gemeenten hebben door de transities in het sociaal domein een grote verantwoording in het systeem van de gezondheidszorg gekregen. Deze transities zijn in aanvang vooral technisch gerealiseerd. In toenemende mate wordt nu gewerkt aan het anders vorm geven van het systeem binnen het sociaal domein. Het besef dat voorkomen van ziekte beter is dan genezen en dat voorkomen ook veel kosten bespaart op langere termijn, maakt dat gezondheid meer aandacht krijgt. De demografische ontwikkeling versterkt dit. Het bovenstaande staat overigens nog los van het gegeven dat mensen een goede gezondheid vrijwel altijd op de eerste plaats stellen. Het beste medicijn voor gezondheid(-sbeleving) is werk. Zowel voor inkomen/besteding als de sociale functie ( ik doe er toe ). Omgekeerd is een goede gezondheid(- sbeleving) belangrijk om beschikbaar te zijn voor de arbeidsmarkt of breder te participeren in de samenleving. De bijdrage vanuit gezondheid (dus ook de inzet van de GGD) is een focus op gezonde levensjaren. Gezonde levensjaren bevordert het goed doorlopen van de schoolloopbaan, participatie, beschikbaarheid voor de arbeidsmarkt en betekent op latere leeftijd minder/later beroep op (zorg-) voorzieningen. Ook in Twente leven we gemiddeld langer en langer in goede gezondheid. De verschillen in gezondheid(- sverwachting) tussen de Twentse burgers zijn echter groot. En Twente kent als regio achterstand op veel andere regio s in Nederland. De komende jaren is het dan ook belangrijk om, voortbouwend op de ingeslagen weg, de inzet verder vorm te geven. We moeten ons hierbij echter wel realiseren dat het een zaak is van lange adem en inzet vraagt van veel partijen. Partijen die zich beroepsmatig dagelijks bezighouden met gezondheid, maar ook partijen die het maatschappelijk middenveld vormen, zoals scholen, welzijnsorganisaties en sportclubs. Deze hebben immers met hun dienstverlening effect op de gezondheid van inwoners. Voor het verbeteren van de gezondheid hebben we ook de bedrijven nodig die actief zijn in Twente. Enerzijds omdat veel van hun werknemers Twentse burgers zijn en anderzijds omdat de manier van produceren en de eindproducten invloed kunnen hebben op de gezondheid. Daarnaast ligt er een sterke relatie tussen de mate van gezondheid en het hebben van werk. Vanuit de focus op gezonde levensjaren zal de aansluiting op specifieke gemeentelijke vraagstukken en behoeften, zoals implementatie Omgevingswet, het bevorderen van participatie en zelfredzaamheid van de burger het creëren van voldoende passende werkgelegenheid, juist in de veranderende samenleving cruciaal zijn. Generiek is het uitgangspunt dat preventie, in de vorm van een gezonde leefstijl, grote baten heeft voor mensen in de zin van vitaliteit, langer genieten van het leven en van een grotere inzetbaarheid. Daarnaast zijn er mensen met een ziekte of aandoening, maar die daarmee niet per se beperkt of ongezond zijn. Centraal hierbij is hoe goed mensen in staat zijn zich aan te passen aan veranderende omstandigheden. Het gaat om veerkracht en zelfredzaamheid. Eigen kracht en eigen 12

170 Programmaplan Programmabegroting 2018 verantwoordelijkheid van burgers zijn belangrijke uitgangspunten. Van belang is dat burgers voldoende in staat worden gesteld de eigen gezondheidsvaardigheden te vergroten. Toelichting op het programma GGD Twente heeft het bewaken, beschermen en bevorderen van een gezonde Twentse samenleving als missie meegekregen van zijn bestuurders. De ambities van de Twentse gemeenten op het gebied van gezondheid voor hun burgers zijn opgenomen in de Bestuursagenda Meer operationele activiteiten en indicatoren worden expliciet opgenomen in de productenramingen per jaar. De focus van GGD Twente op gezonde levensjaren vindt primair plaats vanuit de ruim jaarlijkse eigen klantcontacten. Secundair vindt dit plaats door het aangaan van samenwerking met andere partijen die klantcontacten hebben. In die samenwerking willen wij de samenwerkingspartner verleiden tot inzet die leiden tot meer gezondheid. De wijze waarop bijna alle klantcontacten worden uitgevoerd en onderzoeks- en beleidscapaciteit wordt ingezet, blijft de komende drie jaar in het licht staan van een tweetal rode draden: inzet is vereist van meerdere partijen (vitale coalities); mogelijkheden van mensen om zich aan te passen aan hun omstandigheden en deze mogelijkheden, waaronder veerkracht en zelfredzaamheid, versterken (positieve gezondheid). GGD Twente is primair een uitvoeringsorganisatie. Dit houdt in dat verreweg het grootste deel van de (financiële) inzet plaatsvindt in going concern taken. Enkele voorbeelden voor het jaar 2015: onderzoeken kinderen 0-12; onderzoeken kinderen 12-18; onderzoeken op indicatie; keer geparticipeerd in lokale zorg netwerken; 592 meldingen infectieziekten; 3201 consulten TBC inspecties kinderopvang; SOA consulten; 223 meldingen milieuvraagstukken (asbest, binnenmilieu, bodem); 329 lijkschouwen en 206 keer betrokken bij euthanasie. Bij veel van deze contacten is de GGD zichtbaar. Bij een aantal taken wordt de GGD pas zichtbaar als zich een calamiteit voordoet. In het geval van een ramp en/of crisis kunnen het leven en de gezondheid van vele personen en/of grote maatschappelijke belangen in ernstige mate worden bedreigd of geschaad. In het GGD Rampen Opvang Plan (GROP) zijn de taakverdeling en samenwerking bij crises en rampen beschreven voor de bij de uitvoering betrokken organisaties, de GGD en de Geneeskundige Hulpverleningsorganisatie in de regio (GHOR). Beiden zijn organiek verbonden door een éénhoofdige leiding in de persoon van de directeur Publieke Gezondheid. Het ligt voor de hand dat bevorderen gebeurt vanuit de focus op gezonde levensjaren. De nadruk ligt hierbij op een gezonde start, dus investeren in de gezondheid van de jeugd als basis voor een gezonde levensloop. Neemt niet weg dat op latere leeftijd; zowel bij volwassen als ouderen, nog voldoende gezondheidswinst te behalen is. Juist vanwege het toenemende belang van de sociale context, blijkt dat de logische verschuiving van inzet naar een geografische eenheid (wijk/buurt) die wij voorzagen, doorzet. Zo hebben verschillende gemeenten de steekproef op 4 cijferige postcode niveau in de volwassenen en ouderen monitor opgehoogd om beeld te krijgen wat de gezondheidssituatie op dat niveau is. Sociaal economische factoren bepalen daarnaast in grote mate het aantal gezonde levensjaren. De groep met lage sociaal economische status (SES) heeft een grote achterstand in gezonde levensjaren ten opzichte van de groep met een hogere SES. We realiseren ons dat Sociaal Economische GezondheidsVerschillen (SEGV) een venijnig probleem is. Wellicht niet oplosbaar, maar in onze overtuiging zeker wel te verkleinen. Grote winst is te behalen door extra aandacht voor de groep met een lage sociaal economische status. Afgelopen periode hebben we deze aandacht gegeven via de Academische werkplaats Jeugd ( kinderen in armoede, verbinding maken met projecten baanbrekend landschap en scoren met gezondheid ). In de wijze waarop taken worden uitgevoerd is het meeste effect op gezondheid te behalen door samen te werken met andere beleidsterreinen van gemeenten. Maar ook door samenwerking te smeden met maatschappelijke organisaties en maatschappelijke partijen. De afgelopen tijd zijn er diverse coalities gesloten zoals Twente gezond, Vitaal Twente en samenwerking in diverse lokale projecten. Met de partijen die betrokken zijn bij de introductie van de nieuwe Omgevingswet (ingaand 2019) zijn de banden aangehaald. Door op deze wijze samen te werken zijn grotere effecten te behalen dan wanneer wij ons beperken tot sec publieke gezondheid. 13

171 Programmaplan Programmabegroting 2018 Wat willen we bereiken? Inspanningen van de GGD dienen uiteindelijk in het teken te staan van meer gezonde levensjaren. Op basis van de prioriteiten die de 14 Twentse gemeenten eerdere hebben geformuleerd, heeft GGD Twente ambities geformuleerd. Bevorderen: 1. minimaal net zo lang in gezondheid leven als in de rest van Nederland; 2. in Twente heeft iedereen gelijke kansen op gezondheid; 3. ouderen zijn in de gelegenheid om gezond oud te worden; Bewaken: 4. de Twentse jeugd is in staat om een gezond leven te leiden; 5. nieuwe ontwikkelingen en bedreigingen worden tijdig gesignaleerd en aangepakt; Beschermen: 6. risicogroepen krijgen specifieke aandacht, zodat hun gezondheid kan verbeteren; 7. infectieziekten en andere bedreigingen uit de omgeving worden voorkomen en gereduceerd. Wat doen we ervoor? GGD Twente wil zijn ambities realiseren door zijn corebusiness adequaat en op een kwalitatief hoog niveau uit te voeren. Voor de jeugdgezondheidszorg betekent dit dat het speelveld, dat het landelijk professioneel kader voor professionals biedt om samen met ouders het basispakket JGZ meer flexibel uit te voeren, optimaal wordt benut. Bijvoorbeeld door best-practices uit de uitvoeringspraktijk vanuit pilots in JGZ-teams voor de hele JGZ beschikbaar te maken. Door de jeugdverpleegkundigen en jeugdartsen zodanig te scholen/in te werken dat zij alle vormen van consulten en contacten kunnen uitvoeren voor alle jeugdigen (integraal werken). En als laatste door assistenten te equiperen om hier de juiste ondersteuning in te kunnen bieden. Ook voor de andere onderdelen van GGD Twente geldt dat we inzetten op up-to-date-opgeleide professionals. Elke afdeling heeft daarvoor een opleidingsplan. We stemmen onze dienstverlening voortdurend zoveel als mogelijk af met de cliënten. Zowel op inhoud- als op procesniveau. Alle inspanningen zullen een lange adem vergen. Dat geldt ook voor de verwachte resultaten. Maatschappelijke effecten zullen pas over een langere periode zichtbaar zijn en veroorzaakt worden door inspanningen op meerdere terreinen en de inzet van meerdere partijen. De inzet van GGD Twente op jaarschijfniveau, met de specifieke voor dat jaar geldende activiteiten en indicatoren, wordt opgenomen in de productenraming. Uit langjarige monitoring zal blijken in welke mate het lukt onze ambities te bereiken. Een één-op-één relatie leggen tussen investeren in een gezonde start en beperking van zorgkosten op latere leeftijd is niet te leggen. Hooguit via een beleidstheorie. Desondanks is monitoring van belang om op enigerlei wijze resultaat van inspanningen te zien. GGD Twente participeert in diverse (landelijke) gremia om te komen tot een adequate set van indicatoren die bewijslast kunnen leveren voor het leiden tot grotere participatie door de inspanningen vanuit gezondheid. Eind 2016 is een eerste versie van het meetinstrument positieve gezondheid opgeleverd. Waar mogelijk gebruiken we dit. Ook de volwassenen- en ouderenmonitor, gehouden in het najaar 2016 en uitgewerkt in 2017, levert ongetwijfeld aanknopingspunten voor het opstellen van indicatoren. In de Academische Werkplaats Jeugd in Twente, onderdeel Versterking van zorg voor kinderen in armoede, wordt onderzocht hoe professionals in de zorg voor jeugd, in samenwerking met gezinnen die in armoede leven, gezondheid en welzijnsproblemen bij kinderen kunnen oppakken. Hierbij wordt gebruik gemaakt van zogenaamde Eigen-Kracht principes. Juist vanwege het integrale karakter en onderlinge afhankelijkheid zijn outcome effecten ook te meten in, veelal al bestaande, (gemeentelijke) onderzoeken rond o.a. arbeidsparticipatie, beschikbaarheid vrijwilligerswerk, mantelzorg(-ondersteuning), schooluitval en het beroep op Wmo-voorzieningen. Het boeken van vooruitgang op deze thema s is dan ook een verdienste van veel partijen, inclusief de aandacht voor gezonde levensjaren. 14

172 Programmaplan Programmabegroting 2018 Overzicht van baten en lasten Gezondheid Baten Lasten Saldo Taakveld: Volksgezondheid Taakveld: Samenkracht en burgerparticipatie Taakveld: Begraafplaatsen en crematoria Totaal Taakveld Overhead Gemeentelijke bijdrage Betreft de som van baten en lasten op product / projectniveau. Gemeentelijke bijdrage Gezondheid -1% 0% 36% 63% Volksgezondheid Samenkracht en burgerparticipatie GGD Begraafplaatsen en crematoria Overhead 15

173 Programmaplan Programmabegroting Domein Leefomgeving Domein directeur ir. G.H. Tamminga Inleiding Domein Leefomgeving is het faciliterende domein voor de teams Economie, Recreatieve Voorzieningen, Organisatie voor de Zorg en Jeugdhulp (OZJT), Netwerkstad Twente, Kennispunt Twente. Zowel Netwerkstad, Kennispunt Twente als OZJT hebben een eigen begroting die binnen de algemene begroting van Regio Twente is opgenomen, zie Coalition of the Willing. 6.1 Programma Sociaal Economisch sterk Twente Programmamanager drs. S.L. van der Steen De Twentse gemeenten staan samen voor de opgave om een optimaal vestigings- en ondernemingsklimaat te realiseren en nieuwe initiatieven mogelijk te maken zodat de regio aantrekkelijk is en blijft voor bedrijven, bezoekers, ondernemers, studenten en natuurlijk hun inwoners. Samen hebben de gemeenten meer slagkracht, kennis, massa, invloed en netwerk. Door samenwerking kunnen concrete voordelen worden gerealiseerd in kostenbesparing, kwaliteit en de vermindering van kwetsbaarheid. Samenwerking van de 14 gemeenten op het gebied van sociaaleconomische structuurversterking is één van de te behartigen belangen van Regio Twente. Binnen de organisatie van Regio Twente, geeft Team Economie hier concreet vorm aan. In de eerste helft van 2018 wordt ingezet op de afhandeling van het investeringsprogramma Agenda van Twente. Ervan uitgaande dat de in 2017 uitgevoerde verkenning naar een opvolger hiervan succesvol is verlopen, wordt ook ingezet op het faciliteren van deze nieuwe Agenda. Aangezien de inhoud van deze nieuwe Agenda bij het opstellen van deze programmabegroting nog niet bekend was, is de inzet vanuit Regio Twente voor deze Agenda vooralsnog geraamd op dezelfde inzet als die in Zodra het verschijnen en de inhoud van de nieuwe Agenda duidelijk is, kan indien noodzakelijk met een begrotingswijziging de juiste inzet vanuit Regio Twente aangegeven worden. Daarnaast faciliteren we de samenwerking op het gebied van arbeidsmarkt, belangenbehartiging en lobby, bereikbaarheid en logistiek en vrijetijdseconomie. Ook voor de samenwerking op duurzaamheid en afval worden afspraken omtrent de inzet van Regio Twente gemaakt. De verwachting is dat ook voor de gezamenlijke acquisitie een beroep wordt gedaan op inzet vanuit Regio Twente. Tegelijkertijd volgen we de economische ontwikkelingen en houden we het vizier open voor andere onderwerpen waarbij de Twentse gemeenten samen sterker staan dan alleen. Speerpunten Het programma Sociaal Economisch sterk Twente kent de volgende speerpunten: Afhandeling Agenda van Twente (nieuwe) Agenda van Twente Belangenbehartiging/Lobby Arbeidsmarkt Bereikbaarheid/logistiek Vrijetijdseconomie Duurzaamheid en afval Acquisitie 16

174 Programmaplan Programmabegroting 2018 Kaderstellende beleidsnota s Beleidsnota Visie Vrijetijdseconomie Twente Vastgesteld door wethouders Vrijetijdseconomie Datum vaststelling september 2015 Twente werkt! Twente Board 11 december 2014 Visitatierapport commissie Draijer: Versterken Economische kracht van Twente; Overdrachtsdocument arbeidsmarkt/ez Ontwikkelingsperspectief en werkprogramma Netwerkstad Twente Board 10 juni 2014 wethouders arbeidsmakt en economische zaken PS en betrokken gemeenteraden 20 februari 2014 december 2013 Human Capital Agenda Voormalige regioraad 13 februari 2013 Innovatiesprong Twente VoormaligeRregioraad 13 februari 2013 Arbeidsmarktvisie 2020 Voormalige regioraad 20 juni

175 Programmaplan Programmabegroting 2018 Verantwoordelijkheid van en besluitvorming in Bestuurscommissie Agenda van Twente Innovatie 1. Afhandeling investeringsprogramma Agenda van Twente Zoals aangegeven zal in de eerste helft van 2018 worden ingezet op de afhandeling van het investeringsprogramma Agenda van Twente. Ervan uitgaande dat de in 2017 uitgevoerde verkenning naar een opvolger hiervan succesvol is verlopen, wordt dan ook ingezet op het faciliteren van deze nieuwe Agenda. Voor de afhandeling hiervan is ,- geraamd. Dit bedrag maakt onderdeel uit van het taakveld Economische Ontwikkeling. Medio 2018 eindigt van rechtswege het aandeelhouderschap van Regio Twente in Twence Holding B.V. Bij de overdracht van de aandelen van Twence aan de individuele gemeenten, eind 2011, is vastgelegd dat Regio Twente (bijzonder) aandeelhouder blijft totdat de 80 miljoen aan dividend ten behoeve van de Agenda van Twente is volgestort. De laatste 8 miljoen wordt uitgekeerd uit het bedrijfsresultaat van Twence over Over de winstbestemming neemt de Algemene vergadering van Aandeelhouders in april 2018 een besluit. Wat willen we bereiken? Stimuleren ontwikkeling en positionering van Twente als innovatieve Kennisregio met speerpunt High Tech Systemen en Materialen. Wat doen we ervoor? Twente als innovatieve Kennisregio 1. Uitvoering geven aan de programmalijn Innovatiefonds Twente van de Innovatiesprong Twente. In 2017 is de laatste inleg in het Innovatiefonds Twente geïnvesteerd. Met behulp van de eerdere inleg in het Innovatiefonds Twente zal het mogelijk zijn vervolginvesteringen op te halen voor bedrijven uit de bestaande portefeuille. Jaarlijks vindt de verantwoording plaats tijdens de aandeelhoudersvergadering. In 2018 zal er geen nieuwe inleg meer zijn vanuit Regio Twente, maar in 2018 en verder zal het Innovatiefonds Twente nog wel investeringen kunnen doen in nieuwe participaties of een 2e ronde investeringen in ondernemingen waar in eerdere jaren reeds in is geïnvesteerd door het fonds. Hiervoor zijn in de voorliggende periode reserveringen gepleegd in het fonds. 2. Uitvoering geven aan de programmalijn MKB-vouchers- en kredieten (Innovatie in gemeenten) van de Innovatiesprong Twente. In 2018 en verder worden terugbetaling van kredieten ontvangen en zullen de bedrijven gevolgd worden die nog kredieten hebben lopen. Daarmee wordt nader invulling gegeven van het fondsbeheer. 3. Branding is een belangrijk instrument om Twente te positioneren als innovatieve hightech regio. Daarom was in de Innovatiesprong geld beschikbaar gesteld voor de programmalijn Regiobranding. In 2018 wordt de subsidie van 2017 vastgesteld. 4. Vanuit de Agenda van Twente (fondsen, innovatieplatform) lopen een aantal projecten door die in 2018 nog worden vastgesteld. Voeren van beheer en afhandeling verstrekte middelen. Met welke verbonden partijen gaan wij het doen? Twence Holding B.V. In 2018 ontvangen we de laatste jaarlijkse winstuitkering van 8 miljoen euro van Twence Holding B.V. Deze winstuitkering wordt vervolgens geïnvesteerd in (de afrekening en vaststelling van) de laatste nog lopende projecten van de huidige Agenda van Twente, de investeringsagenda van de 14 Twentse gemeenten die van heeft gelopen. PPM Oost N.V. PPM Oost is fondsbeheerder van het Innovatiefonds Twente B.V. (zie hieronder). Ook na afloop van de Agenda van Twente blijft PPM Oost in 2018 een actieve partner voor Regio Twente als fondsbeheerder van het Innovatiefonds Twente dat doorloopt ook zonder nieuwe inleg. Innovatiefonds Twente B.V. Een van de programmaonderdelen van het investeringsprogramma Innovatiesprong Twente is het beheren van een fonds ter stimulering van innovatieve investeringen in Twente. Het Innovatiefonds Twente richt zich op de financiering van innovatieve Twentse MKB-bedrijven. Het Innovatiefonds Twente is 100% eigendom van Regio Twente en daarmee is Regio Twente enige aandeelhouder van het fonds. PPM Oost N.V. (zie hierboven) is fondsbeheerder. Regio Twente heeft in voorgaande jaren aan het Innovatiefonds Twente minimaal beschikbaar gesteld aan vroege fase high tech ondernemingen, gericht op de topsector Hightech systemen en materialen (HTSM), een sector waar 18

176 Programmaplan Programmabegroting 2018 Twente sterk in is. In 2018 zal er geen nieuwe inleg meer zijn vanuit Regio Twente, maar zal het Innovatiefonds Twente nog wel investeringen kunnen doen in nieuwe participaties of een 2 e ronde investeringen in ondernemingen waar in eerdere jaren reeds in is geïnvesteerd door het fonds. Hiervoor zijn in de voorliggende periode reserveringen gepleegd in het fonds. Uitvoering is zoals gezegd in handen van PPM Oost die hiervoor een vergoeding ontvangt. Daar is reeds rekening mee gehouden in de totale inleg door de fondsbeheerder. Hier zijn in 2018 geen extra kosten gemoeid voor Regio Twente. Indicatoren E / P Bron 1. Evaluatie Innovatiesprong P Kennispunt Twente 2. Aantal afgesloten vouchers en kredieten en aflossing lening E = effectindicator en P = prestatie-indicator P Regio Twente Nulmeting (Jaar) 1 (2016) 6 kredieten 20 vouchers (2014) Huidig niveau (2016 Ambitie niveau (2018) kredieten 1 voucher Geen nieuwe kredieten en vouchers afgelost Verantwoordelijkheid van en besluitvorming in Dagelijks bestuur 2. Arbeidsmarkt / Human Capital Agenda Het gebied van de Twentse gemeenten valt exact samen met de arbeidsmarktregio Twente. Twente is één van de vijfendertig landelijke vastgestelde arbeidsmarktregio s. Elke arbeidsmarktregio kent één centrumgemeente die voor het rijk als verantwoordelijk aanspreekpunt geldt (SUWI-Wet). In Twente is de gemeente Enschede centrumgemeente. Vanuit het Rijk wordt de samenwerking op gebied van arbeidsmarkt tussen gemeenten onderling en tussen gemeenten en arbeidsmarktpartijen in de regio verplicht gesteld. In Twente zijn de regionale arbeidsmarktpartijen: gemeenten, UWV, werkgevers en beroepsonderwijs. Vanuit een bestuursopdracht faciliteert Regio Twente de samenwerking en verbinding van arbeidsmarktpartijen door middel van diverse overleggen, projectaanzetten, bijeenkomsten, afstemming, communicatie en subsidievoorstellen. Tevens is zij van hieruit belast met de uitvoering van een aantal regionale arbeidsmarkt projecten. waarvan het middelenbeheer en coördinatie in afstemming met gemeenten bij Regio Twente is neergelegd. Het betreft hierbij projecten welke extern gefinancierd worden en die niet ten laste komen van de gemeentelijke bijdrage komen. Regio Twente faciliteert daarnaast arbeidsmarktinformatie, de duiding van arbeidsmarktontwikkelingen, en ondersteunt samenwerkingspartijen bij de realisatie van de arbeidsmarktagenda Twents arbeidsmarktperspectief 2020, coördineert onderdelen van het uitvoeringsplan (Jeugdwerkloosheidoffensief, leren en werken, onderdelen in de prestatie-overeenkomst met ROC, sectorplannen). Qua doelgroepenbeleid worden de arbeidsmarktpartijen specifiek ondersteund bij o.a. jeugdwerkloosheid en startende zelfstandigen. Regio Twente onderhoudt in haar facilitering naar regionale arbeidsmarktpartijen contacten binnen en buiten de regio welke van belang zijn voor een goede werking van de regionale arbeidsmarkt, binnen de regio Twente Board, buiten de regio landelijke organisaties (o.a. UWV, SZW, SBB) en bovenregionale organisaties (bv. EUREGIO, Provincie Overijssel en andere arbeidsmarktregio s). Wat willen we bereiken? Een betere en meer flexibel werkende arbeidsmarkt, waarbij we de regionale arbeidsmarktpartijen (gemeenten, UWV, werkgevers en beroepsonderwijs) stimuleren in samenwerking aan regionale oplossingen voor vraag- en/of aanbod- tekorten en overschotten. Wat doen we ervoor? 1. Faciliteren en ondersteunen van gemeenten bij hun onderlinge afstemming en metarbeidsmarktpartners beroepsonderwijs, werkgevers en UWV uitkeringsinstantie. Faciliteren afstemming met Twente Board en partijen in EUREGIO verband. 2. Het faciliteren van de hernieuwde samenwerking (schakelen van lokaal naar regionaal) bij de regionale werkgeversbenadering en werkzoekendendienstverlening; koppeling met vraag- en aanbodbehandeling op de werkpleinen (subregionaal). 3. Arbeidsmarktpartners stimuleren tot initiatieven welke leiden tot het oplossen van de mismatch tussen vraag en aanbod, waaronder terugdringing moeilijk vervulbare vraag en het voorkomen van langdurige werkloosheid in relatie tot werkzoekend aanbod. 19

177 Programmaplan Programmabegroting Verbeteren aansluiting onderwijs- en arbeidsmarkt via innovatie in structuren van samenwerkingsuitvoering, waaronder ook het faciliteren van verbetering en bevordering van beroepskwalificatie in samenhang met arbeidsmarkt. (ondersteuning CIVV projecten). 5. Met het Twents arbeidsmarktperspectief 2020 uitvoering geven aan een HUMAN CAPITAL agenda voor de gehele arbeidsmarkt. Hierbij wordt een koppeling gemaakt met de vraag vanuit bedrijven en met de sectoren techniek, zorg, handel en logistiek; ook koppeling met doelgroepen jongeren (tot 27 jaar) en ouderen (50+). 6. Het jaarlijks opnieuw afsluiten van prestatieovereenkomsten als onderdeel van de Innovatiesprong; met name op het gebied van Techniekpact Twente, Uitvoeringsprogramma arbeidsmarkt (Prestatieovereenkomst Twents arbeidsmarktperspectief ) en Centrum voor Innovatief vakmanschap, Regionaal investeringsfonds aanvragen (RIFF). 7. Het bevorderen van een regionale transparante arbeidsmarkt door o.a. verzorgen duiding bij de regionale arbeidsmarktmonitor en aansluiting zoeken bij Twentebranding via o.a. Twente.com. Indicatoren 1. Uitgave van arbeidsmarktmonitor 2. Het afsluiten van prestatieovereenkomsten 3. Regionale werkloosheid, met bijzondere aandacht voor jeugdwerkloosheid. 4. Geactualiseerde arbeidsmarktplan Twents arbeidsmarkt Perspectief 2020 (TWAM 2020) E / P P Bron Arbeidsmarkt monitor Nulmeting (Jaar) Huidig niveau x uitgave + 12 x cijfer tabellen P Diversen 2014 (3) 4x jaarbeschikkinge n P P CBS, Arbeidsmarkt monitor, en Twente Index Beleidpslan TWAM 2020 / uitvoeringsage nda (jeugd tot 25jr: 6.000) 2013 TWAM Uitvoeringsa genda Versie Begeleide bijeenkomsten P x PHA, van 6x AOA, Portefeuillehoudersoverleg diverse Arbeidsmarkt e.a. andere werkgroepen arbeidsmarkt overleggen commissies E = effectindicator en P = prestatie-indicator Ambitie niveau 4 x document publicatie, 12x tabellen publicatie 4 x jaar beschikking (jeugd tot 25jr: 5.500) 1x Nieuwe TWAM versie x PHA, 6x AOA Min. 20 ander begeleide overleggen 3. Vrijetijdseconomie De Twentse vrijetijdseconomie is een pijler onder de Twentse economie. De sector is een banenmotor in alle lagen van de arbeidsmarkt. De belangen van de sector dragen bij aan de ruimtelijke kwaliteit, het woon- en verblijfsgenot en cultuurwaarden zoals cultuurhistorie, kunst en evenementen. De vrijetijdseconomie is daarbij ook een drager van het vestigingsklimaat van Twente als top technologische regio in het groen. In 2018 zetten we verder in op het continueren van de vermarkting van het toeristisch product. Belangrijk daarbij is dat het toeristisch product doorontwikkeld wordt omdat de vrijetijdseconomie een trendgevoelige sector is. Er is in vervolg op het Uitvoeringsprogramma Vrije Tijd Twente een visie op de Twentse vrijetijdseconomie opgesteld, waarmee ook een aanvraag is gedaan voor provinciale financiering van de Twentse vrijetijdseconomie 2016 en verder. De nieuwe governance die vanaf 2016 operationeel is, zal optimaal benut worden om het toeristisch merk Twente verder, middels Twente Marketing, te laden. Twente Marketing is een onderdeel van MarketingOost en is verantwoordelijk voor het vermarkten van toeristisch Twente. Twente Marketing doet dit in nadrukkelijke samenwerking met het (toeristisch/recreatief) bedrijfsleven, VVV's/TTI's, ondernemersverenigingen, evenementenorganisatoren, cultuur-en natuurpartijen, gemeenten en Provincie Overijssel. De financiële bijdrage vanuit de Twentse gemeenten voor promotie en marketing die geraamd is op 1,- per inwoner zal afhankelijk van de verkenning naar een opvolger van het investeringsprogramma Agenda van Twente onderdeel uitmaken van een nieuwe Agenda voor Twente, of als dat niet het geval is, deel uit maken van het basistakenpakket voor het programma Sociaal Economisch sterk Twente. In 20

178 Programmaplan Programmabegroting 2018 dat geval zal de gemeentelijke bijdrage verhoogd worden met het daarvoor benodigde bedrag, nu geraamd op 1,- per inwoner. Indien hiertoe wordt besloten zal de programmabegroting worden aangepast via een begrotingswijziging. In 2018 wordt ook verder gewerkt aan de uitlijning van een efficiënte toeristische keten in Overijssel en de Twentse promotie en marketing daarvan. Ook wordt aandacht besteed aan kansrijke cross-overs, zoals die tussen vrijetijdseconomie en innovatie. De monitoring van de Twentse vrijetijdseconomie wordt verzorgd door Kennispunt Twente. Wat willen we bereiken? 1. Behoud en groeien van het aandeel arbeidsplaatsen vrijetijdseconomie. 2. Behoud en groei van de toeristische bestedingen in Twente. 3. Behoud en groei van het aantal overnachtingen in Twente. 4. Behoud en groei van het percentage spontane naamsbekendheid Twente. Behoud en groei van het percentage geholpen naamsbekendheid Twente. Wat doen we ervoor? 1. Adviseren en deelnemen Gastvrij Twente. 2. Adviseren en deelnemen Gastvrij Overijssel. 3. Onderhouden van de relatie met MarketingOost inclusief afstemming directie en merkleider. 4. Subsidie beoordelen en verstrekken aan MarketingOost, inclusief het opstellen van de jaarlijkse subsidiebeschikking en subsidievoorwaarden en het bespreken van de voortgangsrapportage. 5. Regie voeren op het beleidsterrein vrijetijdseconomie richting stakeholders. 6. Voorbereiden, faciliteren, adviseren en deelnemen bestuurlijk en ambtelijk overleg en uitvoering geven aan voorgenomen acties. Indicatoren E / P Bron Nulmeting (2012) Huidig niveau (2015) Ambitie niveau (2018) 1. Arbeidsplaatsen VTE P Kennispunt Oost Toeristische bestedingen in Twente P Kennispunt Oost 127,6 mln. 140,4 mln. 142 mln Overnachtingen in Twente Spontane naamsbekendheid Twente P P Kennispunt Oost Kennispunt Oost 3,3 mln. 22% 3,2 mln. 21% 3,3 mln. 22% 5. Geholpen naamsbekendheid Twente P Kennispunt Oost 87% 85% 87% E = effectindicator en P = prestatie-indicator 4. Belangenbehartiging/lobby De lobbyactiviteiten in Den Haag en Brussel leveren een belangrijke bijdrage aan de Twentse doelen. Regio Twente heeft om die reden vertegenwoordigingen in Den Haag en Brussel. De Twentse lobby is ingebed in de Oost-Nederlandse lobby. Twente is in Oost-Nederland en internationaal gezien een ondernemende hightech regio met innovatiekracht en potentie. Er wordt fors geïnvesteerd in innovatie, sociaaleconomische structuurversterking en verbetering van de bereikbaarheid. Bij tal van opgaven spelen Den Haag en Brussel een grote rol. Omdat Rijksbeleid en Europees beleid de kaders bepalen waarbinnen Twente haar inzet vorm kan geven óf omdat Den Haag en Brussel instrumenten bieden die bij kunnen dragen aan het realiseren van de regionale doelen. Onze inzet is erop gericht de mogelijkheden van het Rijksbeleid en Europees beleid proactief te benutten door tijdig te anticiperen op politiek-bestuurlijke ontwikkelingen, de Twentse belangen in Den Haag en Brussel onder de aandacht te brengen en e borgen in relevante beleidsdossiers en te verzilveren in relevante programma s. 21

179 Programmaplan Programmabegroting 2018 Twente participeert in invloedrijke netwerken voor kennisuitwisseling, het vormen van partnerschappen voor (Europees) gesubsidieerde projecten en beleidsbeïnvloeding. Ook werkt Regio Twente grensoverschrijdend samen binnen de EUREGIO. In afwachting van besluitvorming over een nieuwe Agenda van Twente, verwachten wij de internationale agenda van Twente in 2017 te herijken. De herijkte agenda is een gezamenlijke agenda van de 14 Twentse gemeenten, die vervolgens ook gedeeld zal worden met de Twentse partners. Het jaar 2018 staat in het licht van het uitvoeren van de acties uit deze agenda. De lobby Den Haag richt zich in hoofdzaak op de behartiging van de Twentse belangen via het politiekbestuurlijke circuit (Eerste en Tweede Kamer). De Twentse lobbyist vormt de oren en ogen van Twente in Den Haag en signaleert kansen en bedreigingen. De lobby wordt gestuurd via een strategische, dynamische lobbyagenda. Wat willen we bereiken? Verstevigen van de gezamenlijke lobby in Oost-Nederlands verband, zowel in Den Haag als Brussel. Zorgdragen voor een goede positionering van de Twentse belangen in Den Haag en Brussel. Versterken van de grensoverschrijdende samenwerking met de Duitse buurregio s Niedersachsen en Nordrhein Westfalen. Benutten van mogelijkheden binnen Europese programma s met deelname van Twentse partijen in projecten. Wat doen we ervoor? 1. Uitwerking en uitvoering van een strategische lobbyagenda Twente en deze gezamenlijk met maatschappelijke partners (de vier O s: ondernemers, onderzoek, onderwijs, overheden) actueel houden; 2. Opstellen en uitvoeren van heldere lobbystrategieën en lobbyboodschappen op de prioritaire Twentse dossiers. Behartigen van de Twentse belangen bij andere overheden (Provincie Overijssel, Rijk, EU en grensoverschrijdend); 3. Uitvoeren van de herijkte Internationale Agenda Twente en bijbehorend activiteitenplan; 4. Zichtbaar maken van lobbysuccessen middels een jaarrapportage van de lobbyinzet en belangrijkste lobbyresultaten; 5. Informatievoorziening en rapportage: verspreiding lobbybericht Haagsche Post en nieuwsbrief Twente Internationaal; 6. Verder structureren en organiseren van de lobby vanuit Twente; 7. Tweemaandelijkse ambtelijke en bestuurlijke bijeenkomsten om lobbydossiers voor te bereiden en lobbyacties uit te zetten; 8. Volgen van en actief inspelen op de voor Twente prioritaire dossiers van het Rijk; 9. Voorbereiden, volgen en terugkoppelen van debatten (terugmelding debatten, Kamerstukken doorsturen, Kamervragen en brieven aan Kamerleden opstellen en versturen, bestuurders in contact brengen met Kamerleden, etc.); 10. Onderhouden van contacten met Kamerleden en stakeholders in Den Haag en stakeholders in Brussel (Europese Commissie, Europarlementariërs, PV); 11. Organiseren/faciliteren van diverse werkbezoeken en evenementen aan/in Twente en profileren Twente bij evenementen in Den Haag en Brussel; 12. Intensiveren van de ambtelijke en bestuurlijke contacten met partners in Niedersachsen en Nordrhein Westfalen en actieve bijdrage aan de provinciale Duitslandstrategie; 13. Sluiten en onderhouden van strategische partnerschappen aansluitend op de regionale beleidsdoelen; 14. Invullen schakelrol bij het verkennen van (Europese) subsidiekansen voor het realiseren van regionale opgaven; De samenwerking tussen de subsidieadviseurs van Twentse gemeenten kan worden benut om Twentse projecten en doelen beter te matchen met (Europese) subsidies; 15. Faciliteren en ondersteunen van bedrijfsleven, onderwijs en onderzoek in hun (inter)nationale activiteiten; 16. Afstemmen Haagse lobbyactiviteiten met de Twentse lobby in Brussel (en visa versa). In Den Haag en Brussel wordt de belangenbehartiging al enige tijd intensief afgestemd met die van de provincies Overijssel en Gelderland, waarmee de lobby beduidend meer massa heeft gekregen. We zien hiervan de eerste resultaten, en zetten de ingezette aanpak voort. De standpuntbepaling vindt bovendien zoveel mogelijk in triple helix-verband (samenwerkende organisaties van bedrijfsleven, overheid, onderwijs- en kennisinstellingen) plaats via de Twente Board. 22

180 Programmaplan Programmabegroting 2018 Indicatoren E / P Nulmeting (2016) Huidig niveau (2016) Ambitie niveau (2018) 1. Jaarrapportage met lobbyactiviteiten en P resultaten 2. Strategische dynamische agenda met P lobbyprioriteiten 3. Het organiseren en faciliteren van 5 ambtelijke P en 5 bestuurlijke overleggen 4. Maandelijks lobbybericht Haagsche Post P Twee keer per jaar nieuwsbrief Twente internationaal P E = effectindicator en P = prestatie-indicator Verantwoordelijkheid van Besluitvorming in Dagelijks bestuur Portefeuillehoudersoverleg Mobiliteit 5. Logistiek en bereikbaarheid Logistiek is een van de economisch kansrijke sectoren in Twente. In samenwerking met de Provincie Overijssel hebben de Twentse gemeenten in 2017 een acquisiteur logistiek aangesteld bij Oost NV voor een krachtige gezamenlijke Twentse acquisitie. Daarbij verdient het arbeidspotentieel aandacht. De onderwijssector wordt gestimuleerd het opleidingsaanbod goed af te stemmen op de vraag op de arbeidsmarkt. De Twentse gemeenten (in afstemming met Regio Twente) en Provincie Overijssel werken nauw samen op het werkterrein van logistiek en goederenvervoer via de Strategische Logistieke Alliantie. Deze samenwerking wordt in 2018 voortgezet. Binnen het thema Logistiek is de ontwikkeling van een Trans-Europees Netwerk voor Transport (TEN-T) een belangrijk gegeven. In 2018 gaan we door met aandacht vragen bij het Rijk en Europa voor de aanpak van de infrastructurele knelpunten op deze oost-westverbinding en in de regio, ten behoeve van de versterking van de regionale economie en de BV Nederland. Wat willen we bereiken? Oplossen van de logistieke en infrastructurele knelpunten ten behoeve van regionaal economische structuurversterking, optimale bereikbaarheid en een concurrerend investerings- en vestigingsklimaat in Twente. Sturing op logistieke structuurversterking via actieve samenwerking met stakeholders binnen Twente. Profilering van Twente als logistieke regio. Wat doen we ervoor? 1. Het faciliteren en stimuleren van de samenwerking van de Twentse gemeenten op gemeenschappelijke dossiers. 2. Het faciliteren en stimuleren van de samenwerking met Provincie Overijssel op gemeenschappelijke dossiers. 3. Deelname aan Taskforce Logistiek en Kernteam Strategische Logistieke Alliantie. 4. Het organiseren van lobby, bevorderen van samenwerking en bundeling van krachten om knelpunten in de hoofdinfrastructuur (weg, water en spoor) op te lossen. Water: Lobby voor Europese subsidie verruiming Twentekanalen tot klasse Va, waarmee de afgegeven garantstelling op het regionaal voorkeursalternatief kan worden vrijgespeeld. Agendering van het belang van aanpassing van Twentse binnenhavens en faciliteiten voor het maximaal faciliteren van klasse Va scheepvaart en lobby voor Rijksbijdrage en Europese subsidie. Spoor: continueren lobby voor verbetering van de (inter)regionale en internationale grensoverschrijdende spoorverbindingen, waaronder de opwaardering van de Amsterdam- Berlijnlijn de verbinding Enschede-Münster. Weg: Aanpak knelpunten A1, A35, N35, N36 en N18 en inzet op versnelling van de uitvoering van reeds geplande maatregelen. 5. Actief participeren en meedenken in de (te starten) Euregionale projectgroep bereikbaarheid. 6. Oppakken van eventuele vervolgacties uit de INTERREG V projecten EUREGIO Goederencorridor en SpoorRegio. 7. Bij de relevante gremia onder de aandacht brengen van belang aansluiting onderwijsarbeidsmarkt voor de logistieke sector. 23

181 Programmaplan Programmabegroting Het bevorderen van behoud en groei van bestaande bedrijven en aantrekken van nieuwe bedrijvigheid. Het samen met Provincie Overijssel en partners uitvoering geven aan een krachtige acquisitie-aanpak op het gebied van logistiek. 9. Regionaal afstemmen van mobiliteits- en bereikbaarheidsvraagstukken. 10. Opstellen en laten vaststellen van het Bestedingsvoorstel regionale middelen verkeer en vervoer Indicatoren E/P Nulmeting (2016) Huidig niveau (2016) 1. Aantal overleggen Kernteam Strategische P Logistieke Alliantie 2. Aantal overleggen Taskforce Logistiek P Deelname Portefeuillehoudersoverleg P Mobiliteit 4. Deelname Ambtelijk Overleg Mobiliteit P Bestedingsvoorstel middelen Verkeer en P Vervoer Gezamenlijke acquisitieaanpak logistiek P 0 1 (=2017) 1 E = effectindicator en P = prestatie-indicator Ambitie niveau (2018) Overzicht van baten en lasten Sociaal Economisch sterk Twente Baten Lasten Saldo Taakveld: Economische ontwikkeling Taakveld: Verkeer en vervoer Totaal Taakveld Overhead Gemeentelijke bijdrage

182 Programmaplan Programmabegroting Programma Recreatieve Voorzieningen Verantwoordelijkheid van en besluitvorming in Programmamanager Dagelijks bestuur ing. J. Kloots Inleiding Regio Twente exploiteert de recreatieparken Hulsbeek, Rutbeek en Lageveld. Daarnaast onderhoudt Regio Twente de recreatieve Twentse fietspaden en de diverse routesystemen voor fietsen, wandelen, mountainbiken, paardrijden en auto s. Deze voorzieningen zijn gericht op zowel de inwoner van Twente als op de toerist. Met name het netwerk van de fietspaden en de kwalitatief hoog aangeschreven routesystemen in Twente vormen voor de toerist een belangrijk criterium om Twente te kiezen voor een (korte) vakantiebestemming. Belangrijke ontwikkelingen waarmee Recreatieve Voorzieningen te maken heeft zijn: Financiële taakstelling ten aanzien van het rendement van de recreatieparken; Beperkte financieringsmogelijkheden voor de pachters/ondernemers op de diverse parken; Toenemende bekendheid van Twente (van belang i.v.m. instandhouding en doorontwikkeling van fietspaden en routes); Fors toegenomen areaal aan routes. Speerpunten Naast de reguliere exploitatie en het beheer zijn de speerpunten voor de komende jaren: Het verder ontwikkelen van de routenetwerken voor fietsen, wandelen, paardrijden en mountainbiken en het zorgdragen voor een efficiënt beheer en een verbeterde digitale bereikbaarheid van de routes. Daarbij, voor zover mogelijk, gebruik maken van subsidies van derden. Conform het huidige beleid streven naar meer en breder gebruik van de recreatieparken (toename maatschappelijk rendement) en naar een verdere verbetering van de exploitatie van de recreatieparken. Dit uit te voeren door het huidige stringente bezuinigingsbeleid te handhaven en daarnaast te zorgen voor extra inkomsten uit pacht, evenementen en parkeren. Kaderstellende beleidsnota s Beleidsnota Vastgesteld door Datum vaststelling KplusV: onderzoek inzake de toekomst van de recreatieparken Hulsbeek, Rutbeek en Lageveld. Parken worden door Regio Twente geëxploiteerd (d.w.z. geen overdracht naar de markt) met daarbij een scherpe financiële taakstelling. Voormalige regioraad 12 november 2014 Adviezen visitatiecommissie Regioraad Voormalige regioraad 3 juli 2013 Rendementsverbetering recreatieparken Regio Twente Dagelijks bestuur december

183 Programmaplan Programmabegroting 2018 Werkzaamheden Recreatieve voorzieningen Wat willen we bereiken? 1. Stimuleren van het gebruik van de recreatieparken en toeristische routenetwerken, te weten het wandel-, fiets- paardrij en MTBnetwerk en autoroutes. 2. Het verbeteren van het financiële rendement van de recreatieparken van 18% in 2009 naar 40% in Wat doen we ervoor? Recreatieparken Regio Twente streeft naar meer bezoek aan de parken door deze aantrekkelijker te maken voor het publiek en voert hiervoor nieuwe projecten en verbeteringen uit. Ook ligt de focus op een verdere verlaging van de uitgaven van de beheerkosten en een toename van de inkomsten (verbetering rendement). Hierbij worden alle mogelijkheden onderzocht en benut om er voor te zorgen dat het stopzetten van de provinciale exploitatiesubsidie (met een afkoopsom om het hierdoor ontstane exploitatietekort af te dekken) niet leidt tot verhoging van de gemeentelijke bijdrage aan de recreatieve infrastructuur. De verhoging van de inkomsten geschiedt door meer evenementen op de parken te (laten) organiseren en door vestiging van nieuwe bedrijven. In het oog springende werkzaamheden/ projecten voor 2018 zijn: afronding planologische procedure (door derden) van het bungalowterrein op het Rutbeek en zo mogelijk start van de aanleg; binnenhalen van nieuwe pachters op het Hulsbeek, het Lageveld en het Rutbeek en de doorontwikkeling van diverse bedrijven op deze parken; binnenhalen extra evenementen; uitvoering van diverse projecten op de parken om deze aantrekkelijk te houden voor publiek, bv de Essenroute op het Hulsbeek en vervanging toiletgebouw op het Lageveld. Routenetwerken Getracht wordt de Routenetwerken voortdurend aan te passen en deze steeds aantrekkelijker te maken voor het publiek. Ook wordt een goed, adequaat en innovatief beheer gevoed en zullen de websites worden verbeterd i.v.m. een goede digitale bereikbaarheid. Tevens zorgdragen voor goed kaartmateriaal. Bij het beheer van de fietspaden en de Routenetwerken wordt de samenwerking met gemeenten en met de andere, relevante partijen waar mogelijk geïntensiveerd. Kansen op het vlak van inzet van personen met afstand tot de arbeidsmarkt uit de diverse gemeenten worden zoveel als mogelijk benut. Indicatoren E Bron Nulmeting Huidig Ambitie / (2009) niveau niveau P (2016) (2018) 1. Financiële rendements- P Jaarrekening 18% 34% 40% ontwikkeling parken c.a. 2. Mate van uitvoering MTB P Jaarrekening km km netwerk. E = effectindicator en P = prestatie-indicator Overzicht van baten en lasten Recreatieve Voorzieningen Baten Lasten Saldo Taakveld: Openbaar groen / (openlucht) recr Totaal Mutaties reserves Taakveld Overhead Gemeentelijke bijdrage *Betreft de som van baten en lasten op product / projectniveau. Taakstelling In het saldo van Recreatieve Voorzieningen is een nog resterende taakstelling verwerkt van In 2013 heeft de Provincie Overijssel de jaarlijkse onderhoudsbijdrage afgekocht. Deze afkoopsom is gereserveerd. In verband met het vervallen van de jaarlijkse bijdrage moet Recreatieve Voorzieningen in totaal bezuinigen. Voor zover deze taakstelling niet wordt gerealiseerd wordt deze 26

184 Programmaplan Programmabegroting 2018 onttrokken aan de hiervoor ingestelde reserve Provinciale bijdrage. Maatregelen om te komen tot structurele invulling van de taakstelling zijn de parkeer inkomsten op de drie recreatieparken alsmede verwachte erfpacht opbrengsten naar aanleiding van het te realiseren bungalow park op het Rutbeek en inkomsten uit evenementen. 27

185 Programmaplan Programmabegroting Bestuur en ondersteuning Bestuur en ondersteuning In 2018 komt de evaluatie van de gemeenschappelijke regeling aan de orde. De vernieuwde Twentse samenwerking, die per 1 januari 2016 is ingegaan, wordt dan onder de loep genomen. In de Regeling Regio Twente is bepaald dat deze regeling uiterlijk een maand voorafgaande aan het eind van de zittingsperiode van de gemeenteraad wordt geëvalueerd. Deze evaluatie geschiedt door het algemeen bestuur, gehoord de gemeenteraden. De volgende gemeenteraadsverkiezingen zijn op 21 maart 2018, hetgeen betekent dat de evaluatie voor 21 februari 2018 moet zijn afgerond. De bespreking in het algemeen bestuur is het slotstuk van het proces dat in 2017 ingang gezet is. Wij stellen ons voor bij evaluatie in elk geval te betrekken de betrokkenheid van de gemeenteraden bij de samenwerking. De ervaringen die tot dan toe zijn opgedaan met de raadsbetrokkenheid zullen hierbij worden benut. Door wijziging van de financiële regelgeving (BBV) mogen kosten die voorheen indirect aan een programma werden toegerekend (de overheadkosten), niet meer aan dat programma doorberekend worden. Het taakveld overhead is om deze redenen centraal ondergebracht bij Bestuur en ondersteuning. Het bedrag aan overhead wat bij Bestuur en ondersteuning is opgenomen is de som van de bedragen die opgenomen is onder alle programma s. Ook dienen de verbonden partijen sinds de vernieuwing van het BBV opgenomen te worden in de beleidstoelichting. Gemeenschappelijke regeling Twentebedrijf is voor het eerst opgenomen in de programmabegroting In het kader van de besluitvorming over het rapport Samenwerken doen we zelf is het Twentebedrijf opgericht. Het Twentebedrijf is een gemeenschappelijke regeling van Twentse gemeenten en Regio Twente met als doel samenwerkingen op het gebied van Bedrijfsvoering. Het Twentebedrijf wordt stapsgewijs opgebouwd. Overzicht van baten en lasten Bestuur en Ondersteuning Baten Lasten Saldo Bestuur Overhead Treasury Alg. / Ov. uitkeringen gemeentefonds** Totaal Mutaties reserves Gemeentelijke bijdrage ** In het genoemde saldo van de lasten zit een bedrag opgenomen voor onvoorzien van ,-. Als gevolg van de BBV wijziging dienen wij een viertal beleidsindicatoren verplicht op te nemen. Via deze indicatoren is het mogelijk om organisaties beter te vergelijken met elkaar. Indicator 2018 Formatie FTE per inwoners 0,53 FTE Apparaatskosten Kosten per inwoner 55,66 Externe inhuur Kosten als % van totale loonsom plus kosten inhuur externen 5,3% Overhead % van totale lasten 27,8% Tabel 2 Beleidsindicatoren 28

186 Programmaplan Programmabegroting

187 Programmaplan Programmabegroting Organisatie voor de zorg en de Jeugdhulp in Twente & Samen14 Verantwoordelijkheid van en besluitvorming in Programmamanager Bestuurscommissie OZJT drs. E. Fokkink Inleiding De veertien Twentse gemeenten werken samen rond de decentralisaties Wmo en Jeugdzorg. Als onderdeel van deze samenwerking hebben zij een Organisatie voor Zorg en Jeugdhulp in Twente (OZJT) opgericht. Regio Twente faciliteert deze samenwerking. Via een wijziging van de Regeling Regio Twente zijn de taken voor de regionale samenwerking vastgelegd waarbij rekening wordt gehouden met de wettelijke plicht tot regionale samenwerking. Ook is per 1 januari 2015 een bestuurscommissie OZJT operationeel. Op deze manier wordt gerichter en efficiënter gewerkt aan de taken rond jeugd en maatschappelijke ondersteuning. De 14 gemeenten werken binnen Samen14 samen binnen een duidelijke projectstructuur, met projectsturing en concreet opdrachtgeverschap en opdrachtnemerschap. Voor ieder thema geldt dat er een wethouder (lid van bestuurscommissie) en een manager (lid managersoverleg) verantwoordelijk is afronding van de opdracht. De thema waarbinnen we OZJT/Samen14 samenwerken zijn ingedeeld in drie prioriteiten: Samen Aanpakken: thema s die de 14 gemeenten raken en een hoog risico met zich meebrengen. (Deel-)oplevering op korte termijn. Samen Doen: thema s waar de 14 gemeenten gezamenlijk op willen (door)ontwikkelen. Samen Leren: thema s waar de 14 gemeenten vooral lokaal mee te maken hebben, maar waar ervaringen delen en uitwisseling belangrijk is. OZJT is een kleine organisatie en steunt grotendeels op de ambtelijke inzet vanuit de gemeenten in Samen14. Tot de taken van de organisatie behoren: a) samenwerking in het sociaal domein met name rond de Jeugdzorg en Wmo faciliteren ten behoeve van de lokale uitvoering; b) de bestuurscommissie OZJT faciliteren; c) inkoop/contractmanagement uitvoeren ten behoeve van de verplichte taken jeugdzorg conform het governance-besluit; d) tijdelijke en flexibele inrichting van het (strategisch) contractmanagement en contractbeheer voor alle overige, niet verplichte gerealiseerde inkoop t.b.v. de Wmo of jeugdhulp; e) de monitoring & reflectie in samenwerking met het Kennispunt Twente organiseren; f) leveren het accounthouderschap van (het gesubsidieerde) Veilig Thuis Twente (VTT) In 2017 vindt de evaluatie OZJT plaats. Deze programmabegroting is mede afhankelijk van de uitkomsten van de evaluatie. Trends en ontwikkelingen De bestuurscommissie OZJT bepaalt de thema s waar de gemeenten op samenwerken en daarmee ook de inzet voor OZJT. In het managersoverleg maken de gemeenten afspraken over de inzet voor de verschillende projecten. Het bestuurlijk overleg zorgt waar nodig tevens voor de doorgeleiding naar lokale besluitvorming. Bij de transitie van de nieuwe taken in 2015 stond met name het verzorgen van zorgcontinuïteit centraal. Inmiddels merken we dat gemeenten zowel lokaal als in de samenwerking steeds verdere stappen maken in de transformatie. Dit zien we binnen OZJT/Samen 14 terug in het steeds verder ontwikkelen van het contractmanagent, verbetering van monitoring en reflectie, accounthouderschap van VTT en de integrale inkoop Jeugd en Wmo. Kaderstellende beleidsnota s Beleidsnota Vastgesteld door Datum vaststelling Visienota Transformatie jeugdzorg Twente en Colleges van B&W 2012/2013 Visie- en keuzenota Maatschappelijke ondersteuning in Twente Colleges van B&W 2012/

188 Programmaplan Programmabegroting 2018 Werkzaamheden Wat willen we bereiken? De Twentse gemeenten werken nauw samen met het doel een optimaal werkende jeugdhulp en maatschappelijke ondersteuning in Twente te realiseren. Binnen OZJT pakken de gemeenten een aantal taken verplicht en vrijwillig samen op. Vanuit de Wmo en Jeugdwet is het verplicht om de volgende taken regionaal uit te (laten) voeren: advies- en meldpunt huiselijk geweld en kindermishandeling (nu Veilig Thuis Twente; VTT); jeugdbescherming en jeugdreclassering; jeugdzorgplus; residentiële/specialistische jeugdzorg; crisisdienst. OZJT wil graag een kleine, flexibele organisatie blijven die nauwe aansluiting heeft met de 14 gemeenten. OZJT faciliteert de samenwerking tussen gemeenten, waarbij kennis en kunde (denk aan beleidsinhoudelijk, bedrijfsvoering, et cetera) afkomstig is van gemeenten. Wat doen we ervoor? In 2018 geven we in OZJT uitvoering aan de volgende taken: Relatiebeheer VTT Contractmanagement Monitoring en reflectie Coördinatie en faciliteren Mobiliteitslab (12 gemeenten) Hiervoor komen de volgende thema s in 2018 in aanmerking: Vervoer: inrichting mobiliteitscentrum. Huishoudelijke Ondersteuning: monitoring en ontwikkeling nieuwe werkwijze Toezicht: gezamenlijk uitvoering geven aan WMO toezicht Reflectiekamer: samen georganiseerd reflecteren op de decentralisaties Integrale inkoop Jeugd en Wmo: implementatie en verder ontwikkelen op basis van contra VTT: verdere doorontwikkeling organisatie en samenwerking gemeenten. Vanwege de lange termijn tussen het opstellen van deze begroting en het feitelijke werk in 2018, zijn deze samenwerkingsthema s hier kort benoemd. De bestuurscommissie OZJT kan haar eigen prioriteiten stellen. Hiermee heeft zij de mogelijkheid om gedurende het jaar thema s bij te stellen. Mogelijk geeft de actualiteit ook aanleiding tot een voorstel tot begrotingswijziging. Indicatoren 1. Project aanbesteding vervoer in het kader van zorg 2. Inkoop Huishoudelijke Ondersteuning 3. Vormgeven monitoring en reflectie in samenwerking met de 14 gemeenten en Kennispunt Twente 4. Integrale inkoop jeugd en Wmo: implementatie inkoop en verder ontwikkelen op basis van contractmanagement. 5. Contractmanagement: evaluatiegesprekken Huidig niveau (2016) Voorbereiding aanbesteding. Voorbereiding aanbesteding. Regionale monitor voor jeugd, ieder kwartaal Uitgangspunten inkoop uitwerken. Per aanbieder tenminste één gesprek per jaar. Ambitie niveau (2018) Aanbesteding afgerond, Mobiliteitslab operationeel ingangsdatum overeenkomsten Na inkoop en implementatie verder ontwikkelen op basis van contractmanagement. Regionale monitor voor jeugd en WMO, ieder kwartaal. Uitbreiding met onderwijs. Na inkoop en implementatie verder ontwikkelen op basis van contractmanagement. Per aanbieder tenminste één gesprek per jaar. 31

189 Programmaplan Programmabegroting Organiseren van ontmoeting tussen zorgaanbieders en gemeenten 7. Verantwoording Veilig Thuis Twente Tweemaal Meet-up & éénmaal Zorgplein Werkplan, kwartaalrapportages, subsidieaanvraag Tweemaal Meet-up & éénmaal Zorgplein Kwartaalrapportages, subsidieaanvraag Overzicht van baten en lasten Organisatie voor de Zorg en de Jeugdhulp in Twente & Samen14 Baten Lasten Saldo Taakveld: Samenkracht en burgerparticipatie Taakveld: Geëscaleerde zorg Totaal Taakveld Overhead Gemeentelijke bijdrage

190 Programmaplan Programmabegroting Coalitions of the Willing Binnen Regio Twente wordt in verschillende allianties van gemeenten, waterschap en Regio Twenteorganisatie op verschillende ondersteunende werkprocessen samengewerkt. In dit hoofdstuk worden een aantal samenwerkingen beschreven. 9.1 Ontwikkelagenda Netwerkstad Twente Verantwoordelijkheid van en besluitvorming in Programmamanagers Colleges van B&W van de Netwerksteden G.J. Meijer Inleiding Netwerkstad Twente is een vrijwillige samenwerking van de gemeenten Almelo, Borne, Enschede, Hengelo en Oldenzaal. De specifieke stedelijke uitdagingen, het feit dat de steden de motor zijn van de economische ontwikkeling en de plek waar het grootste deel van de culturele voorzieningen geconcentreerd zijn, maakt dat soms een specifieke aanpak voor de steden gewenst is. De Ontwikkelagenda is het belangrijkste samenwerkingsdossier van de Netwerksteden en de Provincie Overijssel. Hierin worden de mogelijke toekomstbeelden voor Netwerkstad Twente en de bijbehorende kansen en bedreigingen verkend tot Daarbij is een werkprogramma voor de komende jaren vastgesteld, met investeringsprojecten (ca. 90 miljoen euro samen met maatschappelijke partners) en samenwerkingsafspraken. De samenwerking in de Ontwikkelagenda is financieel en organisatorisch geborgd in een bestuursovereenkomst tussen de 5 Netwerksteden en de Provincie Overijssel. Op basis van de Midterm Review in 2016 is gekozen voor een focus op de 4 thema s economie, binnensteden, bereikbaarheid en strategisch programmeren. Dit zijn dan ook de 4 leidende thema s. Trends en ontwikkelingen De samenwerking Netwerkstad vindt plaats in de context van heroriëntatie op de samenwerking binnen Netwerkstad Twente en opstarten van een nieuwe investeringsagenda voor Twente. Kaderstellende beleidsnota s Beleidsnota Vastgesteld door Datum vaststelling Ontwikkelagenda deel 1: Ontwikkelingsperspectief 2040 Ontwikkelagenda deel 2: Werkprogramma Gemeenteraden NT, Provinciale staten Gemeenteraden NT, Provinciale staten Economische Motor Twente Colleges van B en W 2012 Kantorenvisie Netwerkstad Gemeenteraden NT 2011 Herijking Bedrijventerreinenbeleid Netwerkstad Gemeenteraden NT 2014 Internationale Agenda van Twente BC Netwerkstad/DB RT 2008 Nota grondbeleid NT Regionale Woonvisie Twente Regionale Woonprogrammering Twente Suburbaan wonen in de NT Midterm Review Ontwikkelagenda Colleges van B en W Colleges van B en W Colleges van B en W Colleges van B en W Colleges B/W en GS

191 Programmaplan Programmabegroting 2018 Leidende thema s 1. Economie Wat willen we bereiken? Werkgelegenheid na streven, inzetten op transformatie van industriële regio naar innovatieve kennisregio met daarbij passende moderne maakindustrie met als speerpunten HTSM, AAM, Logistiek. Dit gebeurt in 2018 primair met de 14 Twentse gemeenten, de Provincie Overijssel, Twente Board aangevuld met andere partijen vanuit de 4 O s. De nieuwe Agenda van Twente is het kader. NT heeft hier een voorklimmersrol. Wat doen we ervoor? We investeren via de gezamenlijke investeringsagenda bij de Ontwikkelagenda in ondertunneling spoorse-doorsnijding Borne, Versterking stationsgebied Oldenzaal, en Stationsgebied Almelo. Indicatoren 1. Projecten in uitvoering en afronding E / P P Bron Voortgangsrapportage Ontwikkelagenda E = effectindicator en P = prestatie-indicator 2. Bereikbaarheid Huidig niveau (2016) Projecten in uitvoering Ambitie niveau (2018) 2 Projecten afgerond. Ondertunneling in voorbereiding en afgerond in 2020 Wat willen we bereiken? Optimale in- en externe bereikbaarheid van de Netwerkstad Twente. Wat doen we ervoor? In 2017 wordt een expertmeeting gehouden waarmee duidelijkheid moet worden verkregen over rollen en taken en over de speerpunten die worden nagestreefd. Indicatoren E/ Huidig P niveau (2017) 1. Verbetering interne pm pm bereikbaarheid 2. Verbetering externe bereikbaarheid pm pm E = effectindicator en P = prestatie-indicator Ambitie niveau (2018) 3. Strategisch programmeren Wat willen we bereiken? Strategisch programmeren: mogelijk maken van woon- en werklocaties op die plekken waar dat voor het stedelijk gebied als geheel het meest rendement heeft. We hanteren de Ladder voor duurzame verstedelijking. Afstemming van grondbeleid tussen de gemeenten is een voorwaarde om gezamenlijk te kunnen programmeren. Wat doen we ervoor? Strategisch programmeren: Afstemming programma woningbouw. Afstemming programma bedrijventerreinen en kantoren, Afstemming methode grondzaken om programmering te kunnen ondersteunen. 34

192 Programmaplan Programmabegroting 2018 Indicatoren 1. Afstemming programma woningbouw 2. Afstemming programma werklocaties E / P P Bron E = effectindicator en P = prestatie-indicator P Regionale Woonprogrammering en Beter suburbaan wonen NT Regionale Programmering Werklocaties 3. Grondzaken P Programmeringsdocumenten Nulmeting (Jaar) 2016 Huidig niveau (2016) Afstemming Suburbaan wonen 2015 geen afstemming 2017 Arrangement in voorbereiding Ambitie niveau (2018) Kwalitatieve programmatische afstemming Kwalitatieve programmatische afstemming 3 Financiële arrangementen uitgewerkt 4. Binnensteden Wat willen we bereiken? 1. Complementaire binnensteden: uitvoering geven aan de vastgestelde complementaire profielen van de 5 binnensteden. 2. Pilot spontane Binnensteden wordt onderdeel van reguliere werkproces. 3. Realisatie project Verbindingszone Stadscampus-Binnenstad Enschede en project Stationsgebied Almelo. Wat doen we ervoor? 1. Complementaire binnensteden: Actualisatie profielen voor de vijf steden, optekenen lessen Pilot spontane stad Identificeren welke aanpakken werken en welke partijen belangrijk zijn 2. Implementatie Pilot in reguliere werkprocessen. 3.Uitvoering project Stationsgebied Almelo en project Verbindingszone Stadscampus-Binnenstad Enschede. Indicatoren E Bron / P 1. Profielen steden E Ontwikkelagenda 10. Pilot Spontane P Evaluatie binnensteden Spontane Binnensteden 3. Projecten P Voortgangsrapportage Ontwikkelagenda E = effectindicator en P = prestatie-indicator Nulmeting (Jaar) Huidig niveau (2016) 2016 In voorbereiding 2016 In voorbereiding Ambitie niveau (2018) Geactualiseerde profielen Onderdeel van reguliere werkproces In uitvoering gerealiseerd 5. Programmaondersteuning Wat willen we bereiken? 1. Optimale uitvoering van de 4 thema s door het organiseren van daarvoor benodigde bestuurlijke en ambtelijke overleggen. 2. Ondersteunen van samenwerkingsinitiatieven als deze voordelen kunnen opleveren voor het stedelijk gebied van Twente en daarmee voor Twente als geheel. Wat doen we ervoor? Het organiseren, agenderen, inhoudelijk voorbereiden en deelnemen aan de benodigde ambtelijke en bestuurlijke overleggen ten behoeve van de uitvoering van de 4 thema s van de ontwikkelagenda. Het voorbereiden van de besluiten die genomen worden over de gezamenlijke investeringsagenda. 35

193 Programmaplan Programmabegroting 2018 Beheerorganisatie: monitoring projecten en financiële afhandeling. Indicatoren E/ Huidig Ambitie P niveau niveau (2016) (2018) 1. Aantal bestuurlijke overleggen ontwikkelagenda P Aantal directeuren overleggen ontwikkelagenda P 10 4 E = effectindicator en P = prestatie-indicator Overzicht van baten en lasten Netwerkstad Baten Lasten Saldo Taakveld: Bestuur Totaal Taakveld Overhead Gemeentelijke bijdrage Betreft de som van baten en lasten op product / projectniveau. Gemeentelijke bijdrage Netwerkstad Twente 35% 65% Taakveld: Bestuur Taakveld Overhead 36

194 Programmaplan Programmabegroting Kennispunt Twente Verantwoordelijkheid van Besluitvorming in Programmamanager Bestuurdersoverleg Kennispunt Twente Colleges van B & W drs. I. Bakker Inleiding De komende jaren wil Kennispunt Twente zich verder ontwikkelen tot een onderzoeksbureau voor alle Twentse gemeenten en voor aan de gemeenten gelieerde organisaties. Kennispunt Twente richt zich op alle domeinen die voor gemeenten en de regio Twente van belang zijn. Kennispunt Twente kent een werkprogramma waarin inspanningen voor het algemeen belang van de deelnemende gemeenten (een coalition of the willing) en Twente zijn opgenomen. Kennispunt Twente wordt aangestuurd door een bestuurlijk programmeringsoverleg en een ambtelijke regiegroep. Regio Twente is de gastheer van Kennispunt Twente. Kennispunt Twente heeft echter een onafhankelijke positie om kritisch en onafhankelijk onderzoek en advies te kunnen garanderen. Missie Kennispunt Twente: Kennispunt Twente stelt zich ten doel de kennispositie van de Twentse gemeenten en van Regio Twente te versterken. Dit doel bereikt Kennispunt Twente door hoogwaardige sturingsinformatie te leveren, die aansluit bij actuele besluitvorming voorzien is van duiding en handelingsperspectief biedt. Kennispunt Twente is het eerste aanspreekpunt en een betrouwbare partner voor onderzoek en advies in alle stadia van beleidsontwikkeling en uitvoering. Kennispunt Twente onderhoudt nauwe contacten met Twentse gemeentelijke organisaties en met Regio Twente op zowel ambtelijk als bestuurlijk niveau en participeert in vaste samenwerkingsverbanden en gelegenheidscoalities. Intensieve samenwerking met regionale en landelijke kennisinstituten als de UT, Saxion en VNG/King draagt bij aan het optimaliseren van de kennispositie van en de productontwikkeling voor de gemeenten. De deelnemende gemeenten hebben eind 2016 een nieuwe bestuursovereenkomst opgesteld voor de periode Deze overeenkomst wordt in 2018 tussentijds geëvalueerd. Trends en ontwikkelingen De doorontwikkeling van Kennispunt Twente vindt plaats in een turbulente maatschappelijke context. Gemeenten moeten bezuinigen, maar krijgen ook meer verantwoordelijkheden. De samenleving wordt diverser en complexer. Burgers dienen meer en meer op hun eigen kracht te worden aangesproken. Gemeenten werken op verschillende terreinen al samen, een trend die doorzet met samenwerking op het gebied van bedrijfsvoering en economische zaken. De gemeenten oriënteren zich in hun bestuurlijke opgaven steeds meer regionaal. Er zijn veel overlappende vragen en thema s voor gemeenten en Regio Twente. Dit biedt voor Kennispunt Twente kansen in het gericht opschalen en regionaliseren van vraagstukken en problemen. Kennispunt Twente wil komen tot een regionaal integrerend aanbod: samenhang waar mogelijk, specialisatie waar nodig. Het goed gebruiken van de enorme hoeveelheid beschikbare data wordt steeds belangrijker voor gemeenten. Data gedreven werken neemt een vlucht waarbij Kennispunt Twente een belangrijke uitvoerende en faciliterende rol voor de gemeenten kan spelen. Speerpunten Twentebreed werken Dienstverlening in de vorm van onderzoek en statistiek voor de overige 14 gemeenten van Twente krijgt steeds verder vorm. De kleinere Twentse gemeenten kunnen meeprofiteren van de brede basisstatistiekfunctie van Kennispunt Twente en ook meegaan in opgeschaalde regionale onderzoeken. Verbinden en signaleren Kennispunt Twente wil de gemeenten ook proactief met advies kunnen bijstaan. Het kan hierbij gaan om trends en ontwikkelingen die landelijk spelen en ook van belang zijn voor Twente en om verdieping op eigen onderzoek en statistiek. Opschaling van vraagstukken en synergie creëren Er zijn veel overlappende vragen en thema s voor gemeenten en Regio Twente. Voor onderbouwd en vernieuwend beleid is er behoefte aan een samenhangend aanbod van kennis- opschaling van vraagstukken naar een inter- en bovengemeentelijk niveau. Voor eenduidige beleidsonderbouwing is hierbij verdere uniformering en standaardisatie van werkprocessen en (regionale) harmonisatie van definities en operationalisaties op kerngebieden van belang, evenals verdergaande bundeling in dataverzameling, -verwerking en ontsluiting. 37

195 Programmaplan Programmabegroting 2018 Vernieuwing in methoden De overheid gaat steeds meer informatie gestuurd werken. Dit vergt andere competenties en nieuwe technieken als data science. Kennispunt Twente wil een goed adviseur en ondersteuner zijn voor de gemeenten hierbij. Kaderstellende beleidsnota s Beleidsnota Vastgesteld door Datum vaststelling Bestuursovereenkomst Kennispunt Twente Colleges van gemeenten Almelo, Enschede, Hengelo en dagelijks bestuur Regio Twente DB 15 december 2016 Werkzaamheden Wat willen we bereiken? Kennispunt Twente wil Twente breed kwalitatief hoogwaardig onderzoek en statistiek bieden voorzien van duiding om de kennispositie van de gemeenten en de regio te versterken Wat doen we ervoor? Bij Kennispunt Twente werken onderzoekers en dataspecialisten. Zij genereren kennis door eigen onderzoek en dataverzameling en door hun kennis te verbinden aan die van strategische partners als UT, Saxion en Provincie Overijssel. We maken gebruik van innovatieve en beproefde onderzoeksmethoden en zoekt synergie tussen kwantitatief en kwalitatief onderzoek, tussen data en duiding. De kern van de activiteiten bestaat uit statistische beschrijvingen en prognoses, monitoronderzoek en toegepast beleidsonderzoek. De burgerpanels die door Kennispunt Twente worden beheerd, zijn een belangrijke pijler onder het werk. De panels worden zo mogelijk uitgebreid naar andere gemeenten. Daarnaast biedt de Twentse Databank een stevige basis om de implicaties van lokaal en regionaal beleid te kunnen onderzoeken. Kennispunt Twente legt deze databank aan en onderhoudt deze. De databank wordt in 2018 verder uitgebouwd. Het duiden van maatschappelijke ontwikkelingen in de vorm van adviseren blijft een kerntaak in eigen beheer. Het ontwikkelen van nieuwe producten in antwoord op nieuwe beleidsopgaven geschiedt in samenspraak met kennisinstituten en gespecialiseerde bureaus. Indicatoren 1. Kennispunt Twente werkt Twente breed, wat zich vertaalt in een groeiende, bredere opdrachtenportef euille en meer regionale opdrachten 2. Opdrachtgevers beoordelen de kwaliteit en relevantie voor besluitvorming van de producten van Kennispunt Twente positief E / P P Bron E = effectindicator en P = prestatie-indicator E Evaluatie Kennispunt Twente Evaluatie Kennispunt Twente Nulmeting (Jaar) Huidig niveau (2016) 2015 Kennispunt Twente voert regiobrede projecten uit en heeft 3 nieuwe gemeenten als opdrachtgever % van de opdrachtgevers en stakeholders beoordeelt Kennispunt Twente als zeer positief 80% beoordeelt de producten als zeer relevant Gemiddeld rapportcijfer 7,5 Ambitie niveau (2018) Groei in regiobrede projecten en meer Twentse gemeenten als opdrachtgever; tenminste 3 gemeenten als opdrachtgever erbij Rapportcijfer 7,5 behouden 90% beoordeelt producten als relevant 38

196 Programmaplan Programmabegroting 2018 Overzicht van baten en lasten Kennispunt Twente Baten Lasten Saldo Taakveld: Economische ontwikkeling Totaal Taakveld Overhead Gemeentelijke bijdrage Betreft de som van baten en lasten op product / projectniveau. Gemeentelijke bijdrage Kennispunt Twente 30% 70% Taakveld: Economische ontwikkeling Taakveld Overhead 39

197 Programmaplan Programmabegroting Acquisitie Inhoudelijk verantwoordelijk en besluitvorming in Programmanager Stuurgroep Business in Twente drs. S.L. van der Steen Inleiding De 14 Twentse gemeenten hebben afgesproken om gezamenlijke acquisitie te verrichten op HTSM en Logistiek. Daartoe is in 2016 een actieprogramma opgesteld en een Stuurgroep Business in Twente ingericht. Ook is besloten om daarvoor als gemeenten extra financiering te organiseren. Voor 2016 heeft dit geleid tot een begrotingswijziging van circa ,- Naar verwachting wordt van Regio Twente evenals in 2016 en 2017 faciliterende werkzaamheden verwacht ten behoeve van deze Twentse acquisitie. Afhankelijk van de besluitvorming rondom de nieuwe Agenda van Twente zullen deze werkzaamheden deel uitmaken van deze nieuwe agenda dan wel een aanvulling zijn op de werkzaamheden vanuit het basistakenpakket. 9.4 Milieu, Duurzaamheid en Afval Verantwoordelijkheid van Portefeuillehouders overleg Milleu, Duurzaamheid en Afval Besluitvorming in Colleges van B & W Programmamanager drs. S.L. van der Steen Inleiding In 2016 hebben alle colleges ingestemd met de bestuursopdracht Milieu, Duurzaamheid en Afval (MDA). Op basis van deze bestuursopdracht werken de Twentse gemeenten door middel van Coalitions of the Willing samen op de thema s MDA. De focus ligt daarbij op Energie en Afval. Milieu, Duurzaamheid en Afval Wat willen we bereiken? Streven naar een circulaire economie, waarbij de focus ligt op een energieneutraal Twente in 2050 en een afvalloze regio in Wat doen we ervoor? Organiseren en ondersteunen van Ambtelijke Overleggen Milieu Duurzaamheid en Afval en Portefeuillehoudersoverleg Milieu Duurzaamheid Afval; Strategisch meedenken met gemeenten en externe partners over de MDA-thema s; Regio-coördinatie Duurzaamheid; Uitvoering projecten Afvalloos Twente; Follow-up en monitoring Duurzaam (T)huis Twente; Ondersteuning werkgroepen Indicatoren E/P Huidig niveau (2016) Ambitie niveau (2018) 1. Aantal bestuurlijke overleggen P Aantal ambtelijke overleggen P Advisering en ondersteuning inhoudelijke E Twee wekelijkse Twee wekelijkse werkgroepen advisering advisering 4. Overleggen Regio-coördinatie P Themabijeenkomsten P Monitoring Duurzaam (T)huis Twente P Follow up Afvalloos Twente E procesbegeleiding procesbegeleiding E = effectindicator en P = prestatie-indicator Beleidsnota Vastgesteld door Datum vaststelling Bestuursopdracht MDA PHO MDA/gemeenten 2016 Rapport Naar Afvalloos Twente 2030 PHO MDA/gemeenten 2013 P.M. Regionale Energievisie Diverse gemeenten P.M. 40

198 Programmaplan Programmabegroting Twentse Kracht Verantwoordelijkheid van en besluitvorming in Programmamanager Dagelijks bestuur ir. J. Regtuijt Inleiding Gemeenten krijgen er in de komende jaren nieuwe en complexe taken en uitdagingen bij. Hiervoor zijn gemotiveerde, opgeleide en getalenteerde medewerkers nodig. Werkgevers en medewerkers maken het samen mogelijk dat het personeel zich kan inzetten voor de nieuwe uitdagingen. Dit kan door te investeren in de ontwikkeling van onze medewerkers en het stimuleren van mobiliteit. Het platform Twentse Kracht werken voor de Twentse overheid- biedt verschillende producten en diensten aan, die bijdragen aan het versterken van de interne arbeidsmarkt van de Twentse overheid. Dit alles passend bij de organisatorische en financiële ontwikkelingen en de veranderende rol van de overheid. Twentse Kracht staat voor aantrekkelijk werkgever- en werknemerschap, waarbij duurzame en flexibele inzetbaarheid, mobiliteit en ontwikkelmogelijkheden maximaal zijn. Twentse Kracht ontleent haar bestaansrecht aan de veranderende rol van de overheid en arbeidsmarkt en de wens van diverse SSNT partners hierin samen op te trekken en resultaten te bereiken. Kaderstellende beleidsnota s Beleidsnota Vastgesteld door Datum vaststelling Voorstel op- en inrichting Platform Werken voor de Twentse Overheid Kring van gemeentesecretarissen 29 oktober 2014 Werkzaamheden Wat willen we bereiken? We richten ons op een interne Twentse arbeidsmarkt zonder belemmeringen voor de betrokken overheden en medewerkers met oog voor de opgaven van de Twentse overheden. De inzetbaarheid, mobiliteit en ontwikkelmogelijkheden zijn daarbij maximaal en dragen bij aan aantrekkelijk werkgeverschap van Twentse overheden. Het platform is ontstaan vanuit de wens en noodzaak om in regionaal verband arbeidsmobiliteit, flexibele en duurzame inzetbaarheid, ontwikkeling en aantrekkelijk werkgeverschap op te pakken. De samenwerking in het platform Twentse Kracht legt het accent op het beperken van kwetsbaarheid, kwaliteit, benutten van kansen en kostenbesparing en met ruimte voor verschillen in mate, schaal en aansluitsnelheid. Deze accenten staan voor samenwerking met het doel om gemeenschappelijkheid, verbinding en identiteit te borgen. Wat doen we ervoor? Vacature uitwisseling Het platform Twentse Kracht biedt de deelnemende organisaties de gelegenheid op de site haar vacatures, klussen en projecten aan de samenwerkende organisaties kenbaar te maken. Dit draagt bij aan interne mobiliteit en helpt onderling taakstellingen te vervullen. Twentse School De Twentse school biedt, in nauwe samenwerking met de deelnemende organisaties, trainingen en workshops aan. Trainingen die direct bijdragen aan mobiliteit en flexibele en duurzame inzetbaarheid én trainingen gericht op de professionele en werkinhoudelijke ontwikkeling. Regionale mobiliteits- en ontwikkeling bevorderende activiteiten Het platform Twentse Kracht faciliteert mobiliteits- en ontwikkeling bevorderende activiteiten. Deze activiteiten worden jaarlijks afgestemd op de behoeften van de deelnemende organisaties. Indicatoren E Bron Nulmeting Huidig Ambitie / (Jaar) niveau niveau P (2016) (2018) 1. Aantal deelnemers TS P Intern 185 (2014) Aantal bezoekers site P Intern - - Stijging E = effectindicator en P = prestatie-indicator 41

199 Programmaplan Programmabegroting 2018 Per 1 januari 2017 gaat het platform door voor onbepaalde tijd. Deze besluitvorming heeft plaatsgevonden op 26 oktober 2017 tijdens het secretarissenberaad. Het financiële plaatje waarmee wordt doorgegaan blijft vooralsnog gelijk aan voorgaande jaren. In de komende twee jaar wordt onderzocht wat kansen en bedreigingen zijn wanneer Twentse Kracht zelfvoorzienend zou zijn. Overzicht van baten en lasten Twentse Kracht Baten Lasten Saldo Taakveld: Overhead Gemeentelijke bijdrage Betreft de som van baten en lasten op product / projectniveau. 42

200 Programmaplan Programmabegroting Salarisadministratie Verantwoordelijkheid van en besluitvorming in Programmamanager Dagelijks bestuur ir. J. Regtuijt Inleiding Naar verwachting gaan enkele klanten in 2018 op een aantal ehrm onderdelen (verder) digitaliseren, hetgeen effect heeft op onze dienstverlening. Ook krijgen de gezamenlijk met gemeenten en Veiligheidsregio Twente (VRT) te benoemen (verbeter)acties 2018 vorm. Tevens zoeken we actief samenwerking met andere (gezamenlijke) salarisadministraties in Twente op waar dit meerwaarde biedt. Tot slot ontstaat in 2018 naar verwachting helderheid over de effecten van het werken met een meer integraal systeem (ERP). Kaderstellende beleidsnota s Beleidsnota Vastgesteld door Datum vaststelling Besluit Gezamenlijke salarisadministratie Voormalige regioraad 3 juli 2013 Werkzaamheden Wat willen we bereiken? 1. Goede, efficiënte dienstverlening aan onze klanten 2. Realiseren van de gezamenlijk te benoemen (verbeter)acties Wat doen we ervoor? 1. a. Tijdig, juist en volledig betalen van salarissen, andere vergoedingen en afdrachten. Verzorgen van bijbehorend informeren/adviseren en applicatiebeheer. b. Afspraken uit dienstverleningsovereenkomsten (DVO s) monitoren in kwartaalrapportages (QRAP s). 2. a. In overleg met betrokken gemeenten (verbeter)acties benoemen en uitvoeren. Idem t.a.v. VRT. Voortgangsbewaking via kwartaalrapportages (QRAP s). Indicatoren E/P Huidig niveau (2016) 1. Producten / dienstencatalogus met standaardpakket en plus opties E = effectindicator en P = prestatie-indicator Ambitie niveau (2018) P Basis Zowel DVO s als QRAP s met alle deelnemers op orde. 43

201 Programmaplan Programmabegroting Overzicht algemene dekkingsmiddelen 2018 Domein Taakveld Lasten* Baten* Gem. bijdrage 0.5 Treasury Algemene dekkingsmiddelen (gemeentelijke bijdrage) Saldo van baten en lasten Tabel 3 Overzicht algemene dekkingsmiddelen 44

202 Paragrafen Programmabegroting Paragrafen De programmabegroting bevat de volgende paragrafen: 1. Weerstandsvermogen en risicobeheersing 2. Onderhoud kapitaalgoederen 3. Bedrijfsvoering 4. Verbonden partijen 5. Financiering Evenals in voorgaande jaren stelt het algemeen bestuur voor het begrotingsjaar 2018 kaders vast om zijn controlerende kaderstellende taak en het budgetrecht uit te kunnen voeren. Deze paragrafen vormen gezamenlijk dat instrument. Ze geven een dwarsdoorsnede van de financiële aspecten van de begroting vanuit een bepaald perspectief. Het gaat hierbij om onderdelen die betrekking hebben op de beleidslijnen van beheersmatige aspecten. Deze aspecten kunnen grote financiële gevolgen hebben en daardoor de realisatie van de programma s beïnvloeden Weerstandsvermogen en risicobeheersing In juni 2013 heeft het Rijk het BBV aangepast. Bij die gelegenheid is besloten de naam van de verplichte paragraaf Weerstandsvermogen te veranderen in paragraaf Weerstandsvermogen en risicobeheersing, om het belang van het aspect risicobeheersing in deze paragraaf beter tot uitdrukking te laten komen. Dit sluit goed aan bij het op 16 november 2011 door de voormalige regioraad vastgestelde beleidsnota risicomanagement en weerstandsvermogen. Inmiddels is op 12 februari 2014 het gewijzigde beleidsnota risicomanagement en weerstandsvermogen en de herziene nota reserves en voorzieningen vastgesteld door de voormalige regioraad. Bij de bespreking van dit voorstel is de behoefte ontstaan voor een nadere verdieping van de nut en noodzaak van de bij Regio Twente aanwezige reserves. Op 11 februari 2015 is een nader voorstel over nut en noodzaak van de reserves en voorzieningen behandeld in de voormalige regioraad. Naar aanleiding daarvan wordt, mede met het oog op de ontwikkelingen rond de bestuurlijke samenwerking in Twente nog een verdiepingsslag gemaakt, alvorens tot besluitvorming over te kunnen gaan. Risicobeheersing In de inleiding genoemde nota s zijn de spelregels vastgesteld die we de afgelopen jaren hebben ontwikkeld rond risicobeheersing. Het belangrijkste element daarin is dat we risico s steeds gestructureerd inventariseren en monitoren. Jaarlijks vindt er een actualisatie plaats van de geïnventariseerde risico s. Hiervan wordt verslag gedaan via de jaarrekening en/of de bestuursrapportage. Het belangrijkste doel van risicomanagement is om risico s beter beheersen. Doordat we de risico s jaarlijks inventariseren en monitoren, zijn we beter in staat tijdig maatregelen te nemen om te voorkomen dat risico s werkelijkheid worden of om de financiële gevolgen daarvan te beperken. Weerstandsvermogen Het weerstandsvermogen is het vermogen van de organisatie om tegenvallers op te vangen zonder dat dit leidt tot een verhoging van de algemene bijdrage van de gemeenten dan wel tot noodzakelijke ombuigingen in het bestaand beleid. Verderop wordt er toegelicht welke risico s betrekking hebben op Regio Twente, deze risico s worden in deze paragraaf weergegeven in een samenvattend overzicht. Om te bepalen of het weerstandsvermogen toereikend is, leggen we de relatie tussen de financieel gekwantificeerde risico s en de daarbij benodigde weerstandscapaciteit enerzijds en de beschikbare weerstandscapaciteit anderzijds. De relatie tussen beide wordt in onderstaand figuur weergegeven: Geïnventariseerde Risico's Beschikbare middelen Benodigde weerstandscapaciteit Beschikbare weerstandscapaciteit Weerstandsvermogen Figuur 1 Opbouw weerstandsvermogen 45

203 Paragrafen Programmabegroting 2018 Beschikbare weerstandscapaciteit De incidentele weerstandscapaciteit (reserves) is het vermogen om calamiteiten eenmalig op te kunnen vangen zonder dat dit invloed heeft op de voortzetting van taken. Bestemmingsreserves zijn ingesteld om kosten af te dekken die uit specifieke werkzaamheden, gevolgen of risico`s voortkomen. Wijziging van de bestemming leidt echter in de meeste situaties tot vertraging of zelfs afstel van plannen. Wij hanteren het standpunt dat deze door het algemeen bestuur kunnen worden ingezet bij financiële problemen of calamiteiten. Zij maken daarom onderdeel uit van het weerstandsvermogen (eigen vermogen). Hier geldt dat bij aanwending van deze bestemmingsreserves voor andere doeleinden dan waarvoor deze reserves voorshands zijn ingesteld, andere dekkingsmiddelen aangewezen moeten worden of de ambities moeten worden bijgesteld en dat dit ook in de begroting / meerjarenraming verwerkt dient te worden. Bij veel overheidsorganisaties is sprake van beklemde bestemmingsreserves. Deze worden gecorrigeerd op de weerstandscapaciteit. Als beklemde reserves niet als beschikbare weerstandscapaciteit worden gezien is dit van invloed op de weerstandsratio. Bij Regio Twente zijn enkele bestemmingsreserves als beklemd geoormerkt. Deze bestemmingsreserves worden niet meegenomen in de beschikbare weerstandscapaciteit. De laatst bekende incidentele weerstandscapaciteit en de bijbehorende geïnventariseerde risico s voor de programmabegroting 2018 zijn in onderstaand tabel samengevat. Domein (bedragen in ) bedrag / bandbreedte Omvang risico's Weerstands capaciteit Over- / onderdekking Bron / onderbouwi ng bedrag Algemeen Risicoanalyse Bedrijfsvoering Risicoanalyse Leefomgeving Risicoanalyse Gezondheid Risicoanalyse Totaal Tabel 4 Samenvatting beschikbare weerstandscapaciteit Benodigde weerstandscapaciteit Op 11 februari 2015 is een nader voorstel over nut en noodzaak van de reserves en voorzieningen behandeld in de voormalige regioraad. Naar aanleiding daarvan wordt, mede met het oog op de ontwikkelingen rond de bestuurlijke samenwerking in Twente nog een verdiepingsslag gemaakt, alvorens tot besluitvorming over te kunnen gaan. Deze verdiepingsslag wordt gekoppeld met het updaten van de risico-inventarisatie en dient nog plaats te vinden. In tabel 5 is het meest actuele overzicht weergegeven. Ook hiervoor geldt dat de inventarisatie een momentopname is en afhankelijk van de (jaarlijkse) omstandigheden kan fluctueren. 46

204 Paragrafen Programmabegroting 2018 Risico-inventarisatie Specificatie van door Regio Twente geïnventariseerde risico s. Nr. Domein Algemeen Naam risico Bedrag / bandbreedte Effect Kans 1 Productieverlies door onvoldoende benutten ICT % 3 Voorfinanciering AvT / IPT % 5 Terugkeergarantie voormalig personeelsleden % 18 Hypothecaire leningen personeel % 19 Debiteuren (excl. openbare lichamen) % 22 Juridische procedures en aansprakelijkheid % 26 Fraude % 30 Efficiënt gebruik Twentehuis % 31 Wet Werk en Inkomen naar arbeidsvermogen % Domein Bedrijfsvoering Risico's programmabegroting 2018 Tabel 5 Samenvattend overzicht geïnventariseerde risico's. Weerstandsratio Waarderingsratio Beschikbare weerstandscapaciteit (A) Benodigde weerstandscapaciteit (B) Ratio (A/B) 1,3 Tabel 6 Weerstandsratio Leveren diensten aan externe partijen % 6 Aanbestedingsprocedures bedrijfsvoering % 7 Afhankelijkheid geautomatiseerde systemen % 11 Gevolgen afschaffing WGR+ Status voor Bedrijfsvoering % 20 Uitgezette financiele middelen rc, spaarrekeningen en deposito`s - - 1% 23 Ziekteverzuim (langdurig) % 32 Verlenen diensten aan 'coalition of the willing' - - 0% Domein Leefomgeving Aanbestedingsprocedures Leefomgeving % 9 Derving erfpacht- /exploitatierechten % 10 Parkeergelden % 12 Gevolgen afschaffing WGR+ Status voor Leefomgeving % 21 Woonruimten en bedrijfsgebouwen % 24 Ziekteverzuim (langdurig) % 28 Projecten en subsidies DLO % 29 Indexaties BDU - - 0% Domein Gezondheid Aanbestedingsprocedures gezondheid % 14 Doorontwikkeling ICT applicaties GGD Twente % 15 Opbrengsten tarieftaken GGD % 16 Opbrengsten SOA % 17 PGA % 25 Ziekteverzuim (langdurig) % 27 Daling projectinkomsten % Totaal Subtotaal Subtotaal Subtotaal Subtotaal Toelichting weerstandsratio De ratio weerstandsvermogen is op basis van de omvang van de geïnventariseerde risico s en de beschikbare weerstandscapaciteit berekend. Zoals hierboven is weergegeven komt de weerstandsratio voor uit op 1,3, dat volgens de door het algemeen bestuur vastgestelde normering C, als voldoende wordt aangemerkt. De verwachting is dat de ratio in 2017 stijgt naar 1,4 in verband met de toevoegingen aan de egalisatiereserves vanuit het jaarrekeningresultaat Voor de jaren 2018 en verder is de verwachting dat de ratio gelijk blijft aan die van Het is wel belangrijk om te realiseren dat de ratioberekening geen exacte wetenschap is en het verloop erg lastig te voorspellen is. 47

205 Paragrafen Programmabegroting 2018 Klasse Ratio Betekenis >= < A 2,0 Uitstekend B 1,4 2,0 Ruim voldoende C 1,0 1,4 Voldoende D 0,8 1,0 Matig E 0,6 0,8 Onvoldoende F - 0,6 Ruim onvoldoende Tabel 7 Normering weerstandsratio Financiële Kengetallen Solvabiliteit Dit kengetal geeft inzicht in de mate waarin Regio Twente in staat is aan de financiële verplichtingen te voldoen. Onder de solvabiliteitsratio wordt verstaan het eigen vermogen als percentage van het balanstotaal. Onder het eigen vermogen verstaan we de algemene reserve en de overige bestemmingsreserves en het resultaat uit het overzicht baten en lasten. Met het kengetal solvabiliteit wordt beoordeeld in hoeverre het bezit op de linkerzijde van de balans schuldenvrij is. 22,5% 23,7% 34,8% 35,3% 35,9% 36,5% Figuur 2 Solvabiliteitsratio Rekening 2016 Begroting 2017 Begroting 2018 Raming 2019 Raming 2020 Raming 2021 De verwachting is dat de solvabiliteitsratio gaat toenemen in De solvabiliteitsratio wordt erg beïnvloed door de voorfinanciering in het kader van de Agenda van Twente. Regio Twente voorfinanciert indien nodig uit eigen middelen de te verstrekken bijdragen voor de Agenda van Twente. Dit heeft te maken met het jaarlijks achteraf ontvangen van de dividenduitkering van Twence en is conform de vastgestelde afspraken met het toenmalige algemeen bestuur. Naar verwachting wordt in 2018 voor het laatst de dividend uitkering ontvangen waardoor het eigen vermogen gaat toenemen (zie hiervoor ook de geprognosticeerde balans). De solvabiliteitsratio van Regio Twente scoort volgens de VNG normen voldoende (>20%). Netto schuldquote De netto schuld quote weerspiegelt het niveau van de schuldenlast van Regio Twente ten opzichte van de eigen middelen. De netto schuldquote geeft een indicatie van de druk van de rentelasten en de aflossingen op de exploitatie. 4,2% 4,0% 3,5% 3,2% 2,9% 2,6% Figuur 3 Netto Schuldquote Rekening 2016 Begroting 2017 Begroting 2018 Raming 2019 Raming 2020 Raming 2021 De netto schuldquote van Regio Twente laat zien dat de druk van rentelasten en de aflossingen op de exploitatie laag is.. Een netto schuldquote tussen de 0% en 100% wordt door de VNG als normaal bestempeld. 48

206 Paragrafen Programmabegroting 2018 Netto schuldquote gecorrigeerd voor uitgeleend geld Om inzicht te verkrijgen in hoeverre sprake is van doorlenen wordt de netto schuldquote zowel in- als exclusief doorgeleende gelden weergegeven. Op die manier wordt in beeld gebracht wat het aandeel van de verstrekte leningen is en wat dit betekent voor de schuldenlast. De wijze waarop de netto schuldquote gecorrigeerd voor de doorgeleende gelden wordt berekend is gelijk aan de netto schuldquote, met dien verstande dat bij de financiële activa (cf. art. 36 BBV lid b, c, d, e en f) ook alle verstrekte leningen aan verbonden partijen en andere verstrekte leningen worden opgenomen. 0,1% 1,8% 2,2% 2,8% 2,5% -3,9% Rekening 2016 Begroting 2017 Begroting 2018 Raming 2019 Raming 2020 Raming 2021 Figuur 4 Netto Schuldquote Gecorrigeerd De netto schuldquote is nu gecorrigeerd voor uitgeleend geld aan verbonden partijen en de verstrekte hypothecaire leningen aan personeel. De netto schuldquote inclusief uitgeleend geld laat zien dat de druk van de rentelasten en de aflossingen op de exploitatie nog steeds laag is. 49

207 Paragrafen Programmabegroting Onderhoud kapitaalgoederen Kapitaalgoederen worden onderscheiden in vaste en vlottende activa, die als bezittingen op de balans staan, omdat het nut zich over meerdere jaren uitstrekt (zoals bedrijfsgebouwen, recreatieparken en fietspaden). Ze onderscheiden zich doordat ze voor hun instandhouding en verbetering structureel een substantieel beslag op middelen in de exploitatiebegroting leggen. Dit geldt niet voor de financiële activa en de bedrijfsmiddelen (vlottende activa), omdat die regelmatig worden vervangen. De kapitaalgoederen waarover we hier spreken, betreffen het programma Recreatieve Voorzieningen (domein Leefomgeving). De beoogde kwaliteit en het onderhoud daarvan bepalen het voorzieningenniveau en de jaarlijkse lasten. Recreatieparken Recreatieve Voorzieningen beheert de recreatieparken Het Hulsbeek (Oldenzaal), Het Rutbeek (Enschede) en Het Lageveld (Wierden) en bezit op een aantal bijbehorende bedrijfsgebouwen. Het gaat hierbij om beheercentra met bijbehorende schuren en loodsen. Tevens bezitten de parken allemaal meerdere toiletgebouwen. Daarnaast zijn op de parken nog een aantal panden in eigendom. Deze panden zijn veelal verhuurd.. Tevens heeft Regio Twente een aantal dienstwoningen in eigendom, die worden verhuurd aan de beheerders van de parken. De boekwaarde van het in deze kapitaalgoederen geïnvesteerd vermogen staat aangegeven en gespecificeerd op de balans. Eventuele verschillen in de boekwaarde en de waarde in het economisch verkeer (zo die al bekend is) worden aangemerkt als stille reserve. Het beleidskader Voor de instandhouding van de recreatieparken zijn in de begroting 2018 budgetten voor jaaronderhoud en kapitaallasten opgenomen. Daarnaast zijn ten behoeve van groot onderhoud stelposten (dotaties aan reserves) opgenomen (circa in 2018). Groot onderhoud wordt uitgevoerd middels een meerjarenplanning. Uit het beleidskader voorvloeiende financiële consequenties In de begroting 2018 worden zijn de volgende bedragen aan deze reserves voor de bekostiging van het groot onderhoud. Tevens zijn de saldi van deze reserves per 31 december 2016 aangegeven. Park Dotatie 2018 Saldo Hulsbeek Rutbeek Lageveld Fietspaden Fietspaden Programma Recreatieve Voorzieningen beheert namens de Twentse gemeenten de recreatieve Fietspaden (350 km) in Twente. Het beleidskader Voor het onderhoud aan het kapitaalgoed recreatieve Fietspaden zijn in de begroting 2018 budgetten voor het jaaronderhoud en kapitaallasten opgenomen. Daarnaast is ten behoeve van groot onderhoud een stelpost (dotaties aan reserve) opgenomen. Groot onderhoud wordt uitgevoerd middels een meerjarenplanning. Uit het beleidskader voortvloeiende financiële consequenties Voor het kapitaalgoed fietspaden wordt in 2018 een dotatie aan de reserve groot onderhoud gedaan van Per 31 december 2016 een omvang van Tot slot is er voor het regulier onderhoud van deze kapitaalgoederen nog een reserve voor vervangingsen vernieuwingsinvesteringen voor de recreatieparken ingesteld. Deze reserves wordt jaarlijks gevoed met of aangewend voor de afdekking van het exploitatieresultaat van de recreatieparken en het onderhoud aan de recreatieve fietspaden. Dit betekent dat de omvang van het jaarlijks uit te voeren groot onderhoud mede afhangt van het exploitatieresultaat van het voorafgaande jaar. 50

208 Paragrafen Programmabegroting Bedrijfsvoering Verantwoordelijkheid van en besluitvorming in Domein directeur Dagelijks bestuur ir. J. Regtuijt Inleiding Domein Bedrijfsvoering richt zich op het effectief en efficiënt leveren van dienstverlening aan interne en externe klanten (zoals Veiligheidsregio Twente (VRT)). Ook zijn de salarisadministratie voor enkele gemeenten en VRT en Twentse Kracht bij domein Bedrijfsvoering ondergebracht. Dit geldt ook voor het contractbeheer van de regioring. Daarbij streven we ernaar vanuit de klantvraag onze processen samenhangend in te richten en heldere afspraken over verwachtingen te maken. Ons kostprijsmodel helpt ons onze dienstverlening op een transparante wijze toe te rekenen. Trends en ontwikkelingen In de loop van 2017 krijgt het werkprogramma Regio Twente vorm. Daarnaast ontstaat in 2017 helderheid over een mogelijk vervolg van Agenda van Twente. Uit beide ontwikkelingen zijn voor domein Bedrijfsvoering relevante ondersteunende opgaven af te leiden voor 2018 en verder. Daarnaast zien we zowel vanuit onze eigen organisatie als vanuit onze samenwerkingspartners steeds meer behoefte aan een modern, flexibel kantoorconcept en verdergaande digitalisering van werk(processen). De daarbij ingeslagen koers van domein Bedrijfsvoering krijgt in 2018 een vervolg. Speerpunten De focus ligt de komende periode op de thema s digitaal, gastvrij en verbonden. Dit dient bij te dragen aan een goede, efficiënte ondersteuning van onze klanten om het eigenlijke werk (primaire processen) mogelijk te maken. Kaderstellende beleidsnota s Beleidsnota Vastgesteld door Datum vaststelling Gemeenschappelijke Regeling Regio Twente Raden, colleges van B&W en burgemeesters Twentse gemeenten Oorspronkelijk in Laatstelijk gewijzigd per 1 januari 2016 Programmabegroting Algemeen bestuur Jaarlijks voor 15 april Financiële- en controleverordening (art. 212 en 213) Organisatieverordening (waarin opgenomen financieel statuut) Voormalige regioraad 30 september 2015 Voormalige regioraad 29 juni 2009 Treasurystatuut Regio Twente Voormalige regioraad 11 november 2015 Controleprotocol Regio Twente (art. 213) Voormalige regioraad 30 september 2015 Risicomanagement en weerstandsvermogen Voormalige regioraad 12 februari 2014 Procesvoorstel onderzoek naar doelmatigheid c.q. mogelijke bezuinigingen en heroriëntatie samenwerking Intern controleplan Regio Twente (evaluatie wanneer benodigd) Voormalige regioraad 10 oktober 2012 Dagelijks bestuur 20 oktober

209 Paragrafen Programmabegroting 2018 Werkzaamheden Wat willen we bereiken? 1. Goede, efficiënte en integrale dienstverlening aan onze klanten 2. Verdergaande digitalisering met bijbehorend kantoorconcept 3. Verbeteren (inhoudelijke) stuurinformatie Wat doen we ervoor? 1. a. Door ontwikkelen dienstverleningsconcept (DVO s, kostprijsmodel, kwartaalrapportages) en onderliggende processen/pdca. b. Verder verbeteren/digitalisering (basis)processen. c. Vervolg op marktconsultatie/implementatie van integraal systeem (in 2017 uitgevoerd). 2. a. Onderzoek naar (zoveel mogelijk) in Cloud werken afronden (Cloud 2020). b. Modernisering huisvesting Twentehuis. 3. a. Ondersteuning inhoudelijke dashboards t.b.v. stakeholders (bijv. Agenda van Twente). b. Interne management dashboards en benchmarks verbeteren. Indicatoren E / P Huidig niveau Ambitie niveau 1. Kostprijsmodel/DVO s P DVO s met alle klanten. DVO s en QRAP s met alle klanten. PDCA verbeterd. 2. Verbeteren processen P Aantal (deel) processen 5 (deel) processen (lean) (lean/digitaliseren) verbeterd/ gedigitaliseerd verbeterd/ gedigitaliseerd E = effectindicator en P = prestatie-indicator 52

210 Paragrafen Programmabegroting Verbonden partijen Deze paragraaf betreft derde rechtspersonen waarmee Regio Twente een bestuurlijke en financiële band heeft, door een participatie in een vennootschap of in stichtingen. We beperken ons hier tot die partijen waarin Regio Twente een bestuurlijk én financieel belang heeft. Met een bestuurlijk belang bedoelen we een zetel in het bestuur van een deelneming of stemrecht. Een financieel belang houdt in dat Regio Twente middelen ter beschikking heeft gesteld en die zal verliezen bij faillissement van de verbonden partij en/of als financiële problemen bij de verbonden partij op haar verhaald kunnen worden. Van een financieel belang is ook sprake als Regio Twente bij liquidatie van een derde rechtspersoon middelen uitgekeerd kan krijgen. Het bovenstaande impliceert dat er relaties met derde partijen bestaan die slechts een financieel of een bestuurlijk belang inhouden. Deze staan niet in deze paragraaf benoemd. Ook doet zich voor dat Regio Twente een instelling of stichting jaarlijks subsidie verstrekt en op één of andere wijze deelneemt aan het bestuur daarvan maar bij een faillissement juridisch niet aansprakelijk is. Een dergelijke rechtspersoon is geen verbonden partij, omdat er geen sprake is van een financieel belang. Een voorbeeld hiervan is de Personeelsvereniging Regio Twente. Beleidskader verbonden partijen Het beleid van Regio Twente met betrekking tot verbonden partijen is vastgelegd in het Beleidskader deelneming in of relatie met rechtspersonen die op 14 april 2014 is vastgesteld door het dagelijks bestuur. Hierin staan afspraken over het aangaan van verbindingen met derden en de wijze van sturing en beheersing daarvan. Er is geen eensluidend antwoord te geven op de vraag of kan worden deelgenomen in een rechtspersoon of dat daarmee anderszins een relatie wordt aangegaan. Elk geval vraagt om een specifieke afweging. Wel kan als algemeen uitgangspunt worden aangegeven dat er vanuit de optiek van Regio Twente sprake moet zijn van een duidelijk publiek belang. Risicoanalyse Voor de programmabegroting 2018 heeft Regio Twente een risicoanalyse opgesteld van de verbonden partijen. Voor deze analyse is er een onderscheid gemaakt in bestuurlijke en financiële risico s. De bestuurlijke risico s, denk hierbij aan directie/bestuur en eigenaarsbelang, zijn gekoppeld aan de financiële risico s, denk hierbij aan financiële bijdrage/afhankelijkheid en aansprakelijkheid. In het overzicht hierna wordt een opsomming gegeven van de relevante verbonden partijen met de bijbehorende meest recente (concept) jaarcijfers In de programmabegroting 2018 is de gemeenschappelijke regeling Twentebedrijf voor het eerst opgenomen: Gemeenschappelijke regelingen Twentebedrijf Statutair gevestigd te Enschede. Informatie Bedragen X Doelstelling en openbaar belang In het kader van de besluitvorming over het rapport Samenwerken doen we zelf is het Twentebedrijf opgericht. Het Twentebedrijf is een gemeenschappelijke regeling van Twentse gemeenten en Regio Twente met als doel samenwerkingen op het gebied van Bedrijfsvoering. Het Twentebedrijf wordt stapsgewijs opgebouwd. 2. Bestuurlijk belang In artikel 3 van de Bedrijfsvoeringsregeling Twentebedrijf wordt het dagelijks bestuur van Regio Twente vermeld als deelnemer in het Twentebedrijf. 3. Financieel belang De interne bedrijfsvoering wordt georganiseerd vanuit een zogenaamd casco en gaat uit van een groeimodel. Er staat op dit moment nog niet vast welke taken het Twentebedrijf voor Regio Twente gaat uitvoeren waardoor er geen direct financieel belang is. 4. Risico s Het bestuur van het Twentebedrijf bestaat uit leden van de colleges van de 14 Twentse gemeenten en een lid van het dagelijks bestuur van Regio Twente. De netwerkdirectie wordt gevormd door de 14 Twentse gemeentesecretarissen en de secretaris-directeur van Regio Twente. De bedrijfsvoering van het Twentebedrijf wordt georganiseerd vanuit een groeimodel. Er worden op dit moment geen Risico 53

211 Paragrafen Programmabegroting Ontwikkelingen 6. Eigen vermogen begin 2016 Eigen vermogen eind Vreemd vermogen begin 2016 Vreemd vermogen eind Jaarresultaat Vennootschappen en coöperaties Twence Holding B.V. statutair gevestigd te Enschede. Bedragen X Doelstelling en openbaar belang diensten afgenomen van het Twentebedrijf waardoor er geen financieel risico is. De risicoscore is laag. Informatie Uitoefenen van tijdelijk preferent aandeelhouderschap, gedurende de periode dat jaarlijks een extra winstuitkering van 8 miljoen euro wordt verkregen. Deze winstuitkering wordt vervolgens jaarlijks geïnvesteerd in de Agenda van Twente, de investeringsagenda van de 14 Twentse gemeenten. De gemeenten geven via deze agenda vorm aan het versterken van de sociaal economische structuur van de regio. 2. Bestuurlijk belang In verband met de uitkering van dividend voor de Agenda van Twente beschikt Regio Twente, totdat in totaal 80 miljoen euro is uitgekeerd, over 819 tijdelijk winstdelende preferente aandelen. 3. Financieel belang In 2011 zijn alle aandelen van Twence Holding B.V. overgedragen aan de Twentse gemeenten, die daarmee allen individueel aandeelhouder in Twence Holding B.V. zijn geworden. Een aantal (819) tijdelijk preferente aandelen zijn aan Regio Twente overgedragen, als titel voor de tijdelijke extra winstuitkering, zolang die door Twence Holding B.V. aan Regio Twente wordt uitgekeerd. Daarnaast heeft Regio Twente zich contractueel aan Twence Holding B.V. verbonden om jaarlijks ton afvalstoffen te leveren. De feitelijke nakoming van deze verplichtingen berust bij de Twentse gemeenten. 4. Risico s De bestuurlijke invloed is laag aangezien Regio Twente één preferente aandeel heeft. Het financiële risico is groot, de dividenduitkering van Twence wordt jaarlijks gebruikt voor de verplichtingen vanuit de Agenda van Twente. In 2018 wordt naar verwachting voor het laatst de dividenduitkering ontvangen over het boekjaar Ten aanzien van de bedrijfsvoeringrisico s in verband met de dividenduitkering voor de Agenda van Twente zijn er maatregelen getroffen door Twence Holding B.V. De risicoscore is daardoor midden. 5. Belangrijkste ontwikkelingen Inmiddels wordt in toenemende mate (brandbaar) afval uit Engeland verwerkt door Twence. Door deze maatregel wordt het risico van onvoldoende dividenduitkering, en daarmee het risico om niet te kunnen voldoen aan de afgesproken uitkering aan de Agenda van Twente, zo veel mogelijk beperkt. De risicoscore is daardoor midden. 6. Eigen vermogen begin Eigen vermogen eind Vreemd vermogen begin 2016 Vreemd vermogen eind Jaarresultaat Risico 54

212 Paragrafen Programmabegroting 2018 PPM Oost N.V. statutair gevestigd te Zwolle. Bedragen X Doelstelling en openbaar belang Informatie PPM Oost N.V. is fondsbeheerder van het Innovatiefonds Twente B.V. Om af te stemmen op en raakvlakken af te tasten met een beleidskader dat de Provincie Overijssel ook op dit gebied uitvoert, is er voor gekozen om het beheer van ons Twents investeringsfonds in handen te leggen van PPM Oost N.V. Reden hiervoor is dat zij jarenlange expertise hebben opgebouwd in het beoordelen van projectaanvragen en bovendien op de hoogte zijn van innovatieve ontwikkelingen in Oost Nederland. Bovendien kan hiermee voor de doelgroep een optimale match worden gemaakt voor de inzet van provinciale gelden (in geheel Overijssel) als de Twentse gelden (alleen in Twente). Om deze constructie mogelijk te maken is het noodzakelijk dat Regio Twente aandeelhouder is van PPM Oost N.V., daartoe is een aandeel in de N.V. verworven. Zodra het investeringsprogramma is voltooid, wordt ook dit tijdelijke aandeelhouderschap weer opgeheven. 2. Bestuurlijk belang Om PPM Oost N.V. in de gelegenheid te stellen om dit fonds te kunnen besturen, heeft Regio Twente één aandeel in PPM Oost N.V. aangekocht. 3. Financieel belang Regio Twente heeft één aandeel in PPM Oost N.V. aangekocht. Dit is contractueel vastgelegd. 4. Risico s Bestuurlijke invloed is laag aangezien Regio Twente een minimaal belang heeft in PPM Oost, zij investeren ook namens de provincies Overijssel en Gelderland. De informatievoorziening is goed georganiseerd tussen Regio Twente en PPM Oost. Het financiële risico is ook laag aangezien het financieel belang in PPM-oost erg is laag en Regio Twente is ook niet financieel aansprakelijk. De risicoscore is daardoor laag. 5. Belangrijkste ontwikkelingen Ook na afloop van de Agenda van Twente in 2018 blijft PPM Oost een actieve partner voor Regio Twente en de fondsbeheerder van het Innovatiefonds Twente. 6. Eigen vermogen begin Eigen vermogen eind Vreemd vermogen begin Vreemd vermogen eind Jaarresultaat Risico Innovatiefonds Twente B.V. statutair gevestigd te Enschede. Bedragen X Doelstelling en openbaar belang Informatie Een van de programmaonderdelen van het investeringsprogramma Innovatiesprong Twente is het beheren en door middel van subsidies uitgeven van een fonds ter stimulering van innovatieve investeringen in Twente. Het Innovatiefonds Twente richt zich op de financiering van innovatieve Twentse MKB-bedrijven. Via deze fonds geeft Regio Twente verder vorm aan het versterken van de sociaal economische structuur van de regio. 2. Bestuurlijk belang Innovatiefonds Twente is 100% eigendom van Regio Twente en daarmee is Regio Twente enige aandeelhouder van het fonds. Hierbij moet wel vermeld worden dat PPM Oost N.V. fondsbeheerder is. 3. Financieel belang Regio Twente stelt het Innovatiefonds Twente op termijn beschikbaar die gericht is op de top sector Hightech systemen en materialen (HTSM), een sector waar Twente sterk in is. Het bovenstaande bedrag is als volgt onderverdeeld: 2014:

213 Paragrafen Programmabegroting : : : Risico s Bestuurlijke invloed is hoog aangezien Regio Twente 100% eigenaar is van het fonds en ook het bestuur vormt. De informatievoorziening is goed georganiseerd tussen het fonds en Regio Twente. De jaarlijkse bijdrage bedraagt gemiddeld 3 mln. bovendien is Regio Twente als 100% eigenaar financieel aansprakelijk. Doordat Regio Twente 100% eigenaar is van het fonds is het tegelijkertijd ook in staat om tijdig financieel bij te sturen indien nodig. De risicoscore is daardoor laag. 5. Ontwikkelingen Het innovatiefonds is een revolverend fonds en blijft doorlopen naar de afloop van de Agenda van Twente in Eigen vermogen begin 2016 Eigen vermogen eind Vreemd vermogen begin Vreemd vermogen eind Jaarresultaat Risico 56

214 Paragrafen Programmabegroting Financiering De uitvoering van programma s wordt mede ondersteund door de financieringsfunctie. Deze functie voorziet in de financieringsbehoefte bij de uitvoering van beleidstaken, door het zo nodig aantrekken van externe financieringsmiddelen, dan wel het beheren en uitzetten van gelden die daarvoor niet direct nodig zijn. Ontwikkelingen treasuryfunctie De overgang van de Wgr-plus en de verplichting tot schatkistbankieren zijn van ingrijpende invloed op de financiële positie van Regio Twente in de toekomst, wat ook in het nieuwe treasurystatuut is vastgelegd. Hoewel Regio Twente momenteel nog over een beperkte hoeveelheid financieringsmiddelen kan beschikken, is de verwachting gerechtvaardigd dat vanaf 2017 en volgende jaren incidenteel een beroep moet worden gedaan op financieringsmiddelen uit de geld- en kapitaalmarkt. Daarvoor is een goede periodiek geactualiseerde liquiditeitsprognose onontbeerlijk en moeten bevoegdheden daarvoor bij verschillende functionarissen worden belegd. Inmiddels is inmiddels een begin gemaakt met het ontwikkelen van een systeem voor adequate liquiditeitsplanning, belegging van taken bij bevoegde functionarissen en het opstellen van een daarvoor geldende instructie. De treasury functie heeft een intensieve rol bij de uitbetaling en voorfinanciering van subsidieaanvragen in het kader van de Agenda van Twente (AvT) en het Innovatieplatform Twente (IPT) en de Innovatiesprong Twente (IST). Deze worden hoofdzakelijk gefinancierd uit een jaarlijks van Twence Holding B.V. te ontvangen extra winstuitkering van 8 mln. Om ook hiervoor met het oog op voorfinancieringseffecten tijdig in de benodigde liquiditeitsbehoefte te kunnen voorzien, wordt er permanent een meerjarige liquiditeitsprognose bijgehouden en geactualiseerd. Hierin worden de inkomende en uitgaande geldstromen en de daaruit voortvloeiende liquiditeitsbehoefte dan wel overschotten zichtbaar gemaakt. Ook wordt inzicht verschaft in de nog uitbetaalde restbedragen op eerder verstrekte voorschotten. Dit overzicht niet uit de balans blijkende verplichtingen AvT / IPT / IST wordt daartoe jaarlijks opgesteld en geactualiseerd. Wettelijk kader BBV vernieuwing rente Vanwege de wijziging van de BBV is door de commissie BBV een nieuwe notitierente gepubliceerd. De belangrijkste wijzigingen en de beleidskeuzen van Regio Twente zijn daarin: Rentevergoeding over eigen vermogen wordt door de commissie BBV ontraden en daarom kies Regio Twente er ook voor om geen rente toe rekening aan het eigen vermogen. Het toerekenen van rente aan taakvelden dient plaats te vinden via het taakveld Treasury. Voor de vernieuwing van het BBV konden gemeenten en gemeenschappelijke regelingen zelf bepalen hoe zij de omslagrente bepalen en kiezen. De omslagrente dient nu berekend te worden aan de hand van rentelasten en rentebaten op opgenomen en respectievelijk verstrekte geldleningen. De omslagrente mag maximaal 0,5% van dit samenstel afwijken. Uit het opgestelde renteschema blijkt voor Regio Twente een omslagpercentage van 0,1% waardoor wij ervoor kiezen om geen rente omslagpercentage te hanteren. 57

215 Paragrafen Programmabegroting 2018 Schema rentetoerekening Begroting jaar 2018 Bedrag (in ) a. Externe rentelast langlopende leningen Externe rentelast kortlopende leningen (kasgeld) ,00 b. externe rente baten IST geldleningen externe rentebaten verstrekte hypothecaire leningen Saldo rentelasten en rentebaten (a-b) c1 Rente GREX 0,00 c2 Rente projectfinanciering 0,00 c3 Rentebaat van door verstrekte leningen indien specifieke lening aangetrokken 0,00 Aan taakvelden toe te rekenen externe rente d1 Rente over eigen vermogen 0,00 d2 Rente over voorzieningen 0,00 Totaal aan taakvelden toe te rekenen rente e. Aan taakvelden toe te rekenen rente (renteomslag %) 0,1% Toe te rekenen rente aan taakvelden (in ) f. Verwacht renteresultaat op taakveld treasury Tabel 8 Renteschema 2018 Berekening voorgecalculeerde omslagpercentage 2018 Bedrag (in ) Boekwaarde MVA eind Investeringen Afschrijvingen Verwachte Boekwaarde MVA begin Toe te rekenen rente Voor gecalculeerde omslagpercentage ,1% Tabel 9 Renteomslagpercentage De uitvoering van het financieringsbeleid vindt plaats binnen de kaders zoals gesteld in de Wet Financiering Decentrale Overheden (Wet FIDO). Om vooral de financieringsrisico s te beperken is in de Wet FIDO een tweetal instrumenten opgenomen, te weten de rente risiconorm en de kasgeldlimiet. Door de bepalingen van de Wet FIDO worden gemeenschappelijke regelingen verplicht alle geldelijke overschotten bij het Ministerie van Financiën te beleggen, schatkistbankieren Renterisiconorm De rente risiconorm bepaalt dat jaarlijks maximaal 20% van het begrotingstotaal onderhevig mag zijn aan renteherziening en herfinanciering. Hiermee is een maximumgrens gesteld aan het renterisico op de langlopende lening portefeuille. Van renteherziening is sprake als in de leningsovereenkomst is bepaald dat de rente gedurende de looptijd in een bepaald jaar zal worden aangepast. Herfinanciering is het aangaan van een nieuwe lening om de oude af te lossen. De rente risiconorm beperkt dus de aflossingen op de bestaande leningenportefeuille. In 2016 is er bij Regio Twente geen sprake geweest van renteherziening en/of herfinanciering. Mogelijk moet in 2018 voor het eerst een beroep worden gedaan op de kapitaalmarkt, om in de financieringsbehoefte te voorzien. In dat geval is de renterisiconorm relevant en zal deze ook worden toegepast. In onderstaand tabel is de renterisiconorm uiteengezet. 58

216 Paragrafen Programmabegroting 2018 Nr Omschrijving (bedragen x Jaarrekening Begroting Begroting Raming Raming Raming 1.000) Begrotingstotaal Renterisiconorm (20% van ) 3 renteherziening Aflossing Rente risico (3+4) Ruimte onder renterisiconorm (2-5) Tabel 10 Renterisiconorm Kasgeldlimiet De kasgeldlimiet is in de wet FIDO opgenomen om de directe gevolgen van een snelle rentestijging te beperken. De kasgeldlimiet bepaalt dat gemeenschappelijke regelingen hun financieringsbehoefte voor slechts een beperkt bedrag met kortlopend vreemd vermogen financieren. De norm is in de wet gesteld op 8,2% van het begrotingstotaal aan lasten (excl. de stortingen in de reserves). Het percentage wordt berekend als een kwartaalgemiddelde. Ook hiervoor geldt dat hiervan tot op heden nog geen gebruik is gemaakt. Naar verwachting zal mogelijk wel gebruik worden gemaakt van kasgeldfinanciering in 2018, in dat geval zal de geldende regelgeving daarvoor worden toegepast. Schatkistbankieren Uit oogpunt van doelmatigheid is in de Wet FIDO een drempelbedrag opgenomen. Hiermee kan een bepaald bedrag buiten de schatkist worden gehouden, dit drempelbedrag is bepaald op 0,75% van het begrotingstotaal. Voor Regio Twente komt dit in 2018 neer op

217 Financiële begroting Programmabegroting Financiële begroting 12.1 Overzicht van baten en lasten per taakveld en toelichting inclusief meerjarenraming Domein Taakveld Lasten* Baten* Gem. bijdrage Lasten* Baten* Gem. bijdrage Lasten* Baten* Gem. bijdrage Lasten* Baten* Gem. bijdrage Gezondheid 7.1 Volksgezondheid Samenkracht en burgerparticipatie GGD Begraafplaatsen en crematoria Totaal Gezondheid Leefomgeving 2.1 Verkeer en vervoer Economische ontwikkeling Openbaar groen en (openlucht) recreatie Milieubeheer Totaal Leefomgeving Bestuur Treasury Algemene uitkering en overige uikeringen Totaal Bestuur en ondersteuning OZJT/Samen Samenkracht en burgerparticipatie OZJT Geëscaleerde zorg Totaal Organisatie voor de Zorg en de Jeugdhulp in Twente Coalition of the 0.1 Bestuur (Netwerkstad) Willing 3.1 Economische ontwikkeling (Kennispunt) Totaal Coalition of the Willing Totaal saldo van baten en lasten programma's Overhead Algemene dekkingsmiddelen (gemeentelijke bijdrage) Totaal saldo van baten en lasten Mutaties Reserves 0.10 Mutaties reserves Totaal Mutaties reserves Geraamd resultaat Figuur 5 Overzicht van baten en lasten inclusief meerjarenraming 60 60

218 Financiële begroting Programmabegroting 2018 Toelichting op het overzicht van baten en lasten In deze begroting is n.a.v. het besluit van de voormalige regioraad d.d. 12 november 2014 rekening gehouden met de Financiële uitgangs- en aandachtspunten voor verbonden partijen die door de hoofden Financiën aan Regio Twente worden verstrekt. Daarnaast hanteren we in de begroting een aantal uitgangspunten die niet direct tot een wijziging van de gemeentelijke bijdrage leiden. Het overzicht van baten en lasten zoals weergegeven in figuur 5 is drastisch gewijzigd in verband met de vernieuwing van het BBV. Hierdoor is het niet meer mogelijk om een goed vergelijk te maken met de programmabegrotingen en jaarstukken van de voorgaande jaren. Een goed vergelijk tussen de jaarstukken en programmabegroting zal vanaf het dienstjaar 2019 wel mogelijk zijn. Loon- en prijscompensatie Voor de looncompensatie wordt uitgegaan van 1,4% (CPB raming). Dit is echter wat betreft de looncompensatie slechts een raming. De beleidslijn in deze is dat een verschil op de loonsom (overschot of tekort) separaat met de gemeenten wordt vereffend via de tussentijdse rapportage (BERAP) of via de jaarstukken. Voor de prijscompensatie wordt uitgegaan van de CPB raming van minus 1,5%. Bijdrage per gemeente De gemeentelijke bijdrage 2018 (excl. de bijdrage Jeugdgezondheidszorg) wordt verdeeld over de gemeenten op basis van de inwoneraantallen per 1 januari 2017 en de bijdrage voor de Jeugdgezondheidszorg op basis van het aantal jeugdigen per 1 januari Uitgangspunten meerjarenraming Bij de opstelling van de meerjarenraming zijn de volgende uitgangspunten gehanteerd: 1. De looncompensatie 2018 t/m 2021 wordt geraamd op 1,4 % en de prijscompensatie 2018 t/m 2021 op 0,80 % (conform CPB raming voor 2018); 2. Het aantal inwoners/jeugdigen is voor de jaren 2017 t/m 2019 gefixeerd op het aantal inwoners/jeugdigen in de begroting 2018; Zittend vervoer Als uitvloeisel van de zorgplicht voor personeel van een reeds in 2002 afgestoten activiteit, genaamd zittend vervoer, wordt nog aan twee voormalige personeelseden een WW uitkering uitbetaald. Deze uitkering loopt nog tot uiterlijk 2020 en neemt jaarlijks af. Voor het jaar 2018 wordt nog voor ca aan kosten verwacht. Deze kosten komen volledig voor rekening van de voormalige Gemeentekring Almelo-gemeenten (GKA gemeenten), omdat het zaakwaarnemend de afwikkeling betreft van een ooit door de Gemeentekring Almelo uitgevoerde activiteit. Onvoorziene uitgaven In 2018 wordt evenals in voorgaande jaren een post onvoorzien van ,- geraamd. Om in bepaalde situaties adequaat, effectief en efficiënt te kunnen handelen verdient het aanbeveling om incidenteel te kunnen beschikken over een dergelijke begrotingspost. Het geraamde bedrag wordt onttrokken aan de algemene reserve, zodat een verhoging van de gemeentelijke bijdrage hiervoor niet aan de orde is. Voordat aanspraak gemaakt wordt op deze post, wordt nagegaan of het saldo van de algemene reserve toereikend om deze onttrekking te kunnen doen. Het dagelijks bestuur legt vervolgens in de eerstvolgende vergadering van het algemeen bestuur verantwoording af. De onttrekking moet passen binnen het karakter en de doelstelling van de gemeenschappelijke regeling. In de tussentijdse rapportage wordt gerapporteerd over mogelijke besteding van de post onvoorzien. Tarieftaken Voor taken, die niet via de algemene bijdrage van gemeenten worden bekostigd, gelden tarieven die alle bedrijfskosten moeten afdekken. Deze tarieven, gerelateerd aan een reëel te verwachten omzet, dienen tenminste een kostendekkend exploitatieresultaat op te leveren. In de begroting zijn deze taken kostendekkend opgenomen. In de praktijk blijkt dit niet altijd op te gaan. In de risicoparagraaf is dit risico benoemd

219 Financiële begroting Programmabegroting 2018 Agenda van Twente / Innovatie Platform Twente / Twentse Innovatiesprong (AvT / IPT/ IST) Inleiding Vanaf het jaar 2007 is gedurende 10 jaar het programma Agenda van Twente ( in ruime zin) uitgevoerd. Dit programma omvatte de financieringsprogramma s Agenda van Twente (AvT sec) met een omvang van 30 mln., Innovatie Platform Twente (IPT) met een omvang van 20 mln. en de Innovatie Sprong Twente (IST) met een omvang van 30 mln. In totaal is hiermee door de Twentse gemeenten in de afgelopen jaren ca. 80 mln. in de ontwikkeling van de Twentse economie geïnvesteerd, gedeeltelijk in samenwerking met cofinanciering door de Provincie Overijssel, het rijk en Europese structuurfondsen zoals EFRO. De Twentse investeringsbijdragen zijn gefinancierd uit een jaarlijks van Twence Holding B.V. voor dit doel ontvangen extra winstuitkering groot 8 mln. De laatste bijdrage van Twence Holding B.V. in deze reeks wordt naar verwachting in het begrotingsjaar 2018 uitgekeerd. Deze bijdrage is bestemd om het in de afgelopen jaren opgebouwde en voorziene financieringstekort in te lopen. Omdat de financiering vanuit Twence Holding B.V. gemiddeld ongeveer een jaar achterliep bij de beschikbaar gestelde financieringsbijdragen uit het programma, was het toegestaan om maximaal 8 mln. uit algemene middelen van Regio Twente voor te financieren. Als onderdeel van de verstrekking van financieringsbijdragen is binnen het programma AvT via het MKB fonds Vouchers en Kredieten voor ca. 3 mln. in de vorm van geldleningen verstrekt. Daarop wordt rente ontvangen en deze leningen (ca. 20 in getal) worden naar verwachting in de komende jaren t/m 2020 successievelijk afgelost. Vanuit de huidige Agenda van Twente worden voor het begrotingsjaar 2018 nog beperkt activiteiten voorzien. Deze richten zich voornamelijk op het debiteurenbeheer rond verstrekte kredieten. Daarnaast stammen uit de achterliggende periode nog een beperkt aantal subsidievoorschotten die nog moeten worden beoordeeld en afgerekend. De laatste te verstrekken bijdragen uit het AvT programma sec, ca. 2,4 mln. worden in 2017 voorzien. Voor het IPT programma gaat het hierbij om ca. 0,7 mln. en bij het IST programma om ca. 4 mln. Daarnaast zijn er in dit begrotingsjaar mogelijk nog een beperkt aantal in eerdere jaren verstrekte voorschotten in omloop die voor afrekening in aanmerking komen. Over aantal en omvang hiervan en het uiteindelijke resultaat daarvan is in dit stadium geen betrouwbare inschatting te geven. Deze is mede afhankelijk van de afwikkelingen in het begrotingsjaar 2017 dat nog volop loopt. Zoals aangegeven worden volgens planning in 2018 uit de tot AvT programma behorende financieringstrajecten geen nieuwe te verstrekken bijdragen meer verwacht. Ontwikkeling vervolgprogramma In juni 2016 is door het algemeen bestuur besloten tot het instellen van een onderzoek naar de mogelijkheden en voorwaarden waaronder het vigerende Agenda van Twente op enigerlei wijze kan worden voortgezet en gefinancierd. Hiervoor is een budget uitgetrokken van ,-. Op dit moment, waarop deze toelichting op de begroting voor 2018 geschreven wordt, is dit onderzoek nog in volle gang en verkeert het in een zodanig stadium dat over de uitkomsten daarvan op dit moment nog niets zinvols kan worden gemeld. De concrete uitwerking van deze plannen moet nog worden afgewacht. Zodra er meer bekend is zal hierover via de BERAP, de jaarstukken 2017 of door middel van een bestuursvoorstel ter besluitvorming, nader worden gecommuniceerd. Samenwerking in Coalition of the Willing verband Er zijn verschillende ontwikkelingen m.b.t. samenwerking tussen gemeenten en Regio Twente op het gebied van bedrijfsvoering ( Coalition of the Willing ). Deze ontwikkelingen hebben geen invloed op de gemeentelijke bijdrage, omdat de kostenverrekening tussen de deelnemende partijen op basis van onderlinge afspraken worden verrekend 62 62

220 Financiële begroting Programmabegroting Specificatie daling gemeentelijke bijdrage 2018 t.o.v Programmabegroting Begroting 2017 na wijziging Totale bijdrage Per saldo een daling van de bijdrage 2018 t.o.v Uitgangspunten begroting 2018 Looncompensatie Werkgeverslasten 2017, ambtsjubilea, periodieken, e.d. CPB raming Looncomp ov budgetten Totaal looncompensatie Prijscompensatie 2018 (-1,5%) Aanpassing Kennispunt conform bestuursovereenkomst Stelselwijzing BBV - rentetoerekening Totale daling gemeentelijke bijdrage 2018 t.o.v Overzicht van geraamde incidentele baten en lasten Voor de periode 2018 tot en met 2021 worden de volgende incidentele baten en lasten geraamd: Taakveld Volksgezondheid Lasten Baten Saldo Economische ontwikkeling Lasten Baten Saldo Saldo incidentele baten en lasten

221 Financiële begroting Programmabegroting Uiteenzetting van de financiële positie en de toelichting geprognosticeerde balans Door de vernieuwing van het BBV is de verplichting vastgesteld dat gemeenten en gemeenschappelijke regelingen een geprognosticeerde balans opnemen voor het begrotingsjaar, het voorliggende jaar en de drie jaren volgend op het begrotingsjaar. Bedragen in MVA FVA Vlottende activa Totaal activa Eigen vermogen Vaste schulden Vlottende schulden Totaal passiva Jaarrekening 2016 Prognose eind 2017 Prognose eind 2018 Prognose eind 2019 Prognose eind 2020 Prognose eind Berekening EMU-saldo Omschrijving 1 Begroting Begroting Raming Raming Raming Afschrijvingen ten laste van de exploitatie Bruto dotaties aan de post voorzieningen ten laste van de exploitatie Exploitatiesaldo vóór toevoeging aan c.q. onttrekking uit reserves (zie BBV, artikel 17c) Investeringen in (im)materiële vaste activa die op de balans worden geactiveerd Baten uit bijdragen van andere overheden, de Europese Unie en overigen, die niet op de exploitatie zijn verantwoord en niet al in mindering zijn gebracht bij post 4 Desinvesteringen in (im)materiële vaste activa: Baten uit desinvesteringen in (im)materiële vaste activa (tegen verkoopprijs), voor zover niet op exploitatie verantwoord Aankoop van grond en de uitgaven aan bouw-, woonrijp maken e.d. (alleen transacties met derden die niet op de exploitatie staan) Baten bouwgrondexploitatie: Baten voorzover transacties niet op exploitatie verantwoord Lasten op balanspost Voorzieningen voorzover deze transacties met derden betreffen Lasten ivm transacties met derden, die niet via de onder post 1 genoemde exploitatie lopen, maar rechtstreeks ten laste van de reserves (inclusief fondsen en dergelijke) worden gebracht en die nog niet vallen onder één van bovenstaande posten Verkoop van effecten: Nee Nee Nee Nee Nee a Gaat u effecten verkopen? (ja/nee) b Zo ja wat is bij verkoop de verwachte boekwinst op de exploitatie? Berekend EMU-saldo

222 Financiële begroting Programmabegroting 2018 Verloopoverzicht reserves Hieronder treft u het verloopoverzicht aan de van de mutaties in de reserves die worden geraamd. Met betrekking tot grootonderhoud op de recreatieparken en fietspaden worden dotaties aan reserves opgenomen. Onttrekkingen aan de reserves voor grootonderhoud geschieden op basis van een meerjarenplanning. Per jaarschijf wordt door de parkbeheerders beoordeeld welk grootonderhoud dient plaats te vinden. De kosten voor grootonderhoud worden vervolgens bij de jaarrekening onttrokken uit de reserves. Verloopoverzicht reserves Reserve groot onderhoud recreatieparken en fietspaden Saldo per Toevoegingen Onttrekkingen Saldo per Saldo per Saldo per Saldo per Saldo per Algemene reserve * * Toevoeging algemene reserve resultaatbestemming jaarrekening Arbeidskosten gerelateerde verplichtingen In onderstaand overzicht zijn de arbeidskosten gerelateerde verplichtingen opgenomen, die jaarlijks een vergelijkbaar volume hebben. De dekking van deze verplichtingen is in de meerjarenraming voorzien. Bedragen in Jaarlijks Vakantiegeld Eindejaarsuitkering Vakantiedagen Investeringen Hieronder treft een overzicht van de verwachte herinvesteringen: Herinvesteringen Investeringen met economisch nut

223 Bijlagen Programmabegroting 2018 Bijlagen Bijlage 1 Productmatrix naar taakveld 0.1 Bestuur Dagelijks bestuur Project Shared Services Netwerk Twente (algemeen) Deelprojecten SSNT Bestuursondersteuning NWS OA Basiskwaliteit OA Versterken economische klimaat OA Verbeteren stedelijke kwaliteit OA Binden van talent OA Excellente overheid Euregio Project RUNIN (Kennispunt) 0.10 Mutaties reserves Mutaties reserves Het Hulsbeek (groot onderhoud) Mutaties reserves Het Rutbeek (groot onderhoud) Mutaties reserves Het Lageveld (groot onderhoud) 0.4 Overhead Bestuursondersteuning Bedrijfsvoering Twentse Kracht Twentse School Twentebedrijf Dienstverlening Provincie Traineeship Netwerkstad ICT Regionaal datanetwerk gemeenten (RDNG) ICT Digikoppeling Bestuursondersteuning Leefomgeving Samen Directie en Algemeen BV: Leiding & Secretariaat BV: Service BV: Advies BV: Management & Project Support (M&PS) BV: Algemeen beheer Ondernemingsraad Verzorgen personeelsadministratie Verzorgen salarisadministratie Adv. over personele en organisatievraagstukken Verzorgen financiële administratie Verzorgen verzekeringsportefeuille Verstrekken financieel advies, beleid en controle Verzorgen juridische advisering Verzorgen Post en Archief Verzorgen inkoop, logisitieke en reproservices Verzorgen gebouwgebonden services Verzorgen communicatie advies Verzorgen beheer en onderhoud websites Verzorgen ICT voorzieningen Kwaliteitszorg 66

224 Bijlagen Programmabegroting LO Kennispunt LO Economie LO Recreatieve Voorzieningen Organisatie voor Zorg en Jeugdhulp Twente (OZJT) GGD Directie Hoofd Staf Gezondheid Staf Secretariaat Staf Epi. Gezondheidsbevordering & Beleid (EGB) Staf Informatie Bedrijfsvoering Projecten (IBP) Documentatiecentrum Publieksinformatie digitaal AGZ Leiding & Secretariaat AGZ TBC AGZ Milieu en Gezondheid AGZ Inspectie en Hygiëne AGZ Seksuele Gezondheid AGZ Infectieziekten AGZ Forensische Geneeskunde AGZ OGGZ JGZ Leiding JGZ Bedrijfsbureau JGZ Stafbureau JGZ Cursusbureau JGZ Projecten JGZ JGZ Logopedie Hulpkostenplaats JGZ JGZ team Enschede JGZ team Hengelo/Borne/Hof van Twente JGZ team Haaksb./Oldenz./Losser/Dinkelland/Tubb JGZ team Almelo/Twenterand JGZ team Hellendoorn/Rijssen-Holten/Wierden AGZ GGD Rampen Opvang Plan (GROP) Zittend Vervoer Piofach Leefomgeving LO Directie Catering HV Twentehuis Algemeen Beheer Concern Algemeen Beheer LO Concernkosten GGD Algemeen Beheer GGD 0.5 Treasury Geldleningen/uitzettingen < 1 jaar Geldleningen/uitzettingen = of > 1 jaar Winstuitkering Twence BV 0.7 Algemene uitkering en overige uitkeringen gemeentefonds Concernkosten Algemene baten en lasten 0.8 Overige baten en lasten Taakstellingen 2.1 Verkeer en vervoer LO Mobiliteit 67

225 Bijlagen Programmabegroting Economische ontwikkeling Uitvoeringsorg. Innovatieplatform Twente (IPT) Internationaal & Lobby Uitvoeringsorganisatie Agenda van Twente (AvT) Nieuw Regionaal Investeringsprogramma Strategie Sociaal Economisch Sterk Twente Project Twente Index Project Startersbeleid Project Arbeidsmarktplan (AVT) Project Jeugdwerkloosheid Twente board (Economic board Taskforce Economie) Ontsluiting werkzoekendenbestand Innovatie Arbeidsmarkt Project Werkbedrijf Vergunninghouders aan het werk in Twente Financieringsbijdragen Agenda van Twente Financieringsbijdragen IPT Twents Investeringsfonds Innovatiesprong Intergemeentelijk innovatiefonds Human Capital programma Techniekpact Twentse Innovatiesprong (ISP) Acquisitie Vrije Tijd Project 1000 jongerenplan Logistiek / Ten-t LO Kennispunt Regio Branding / PR Twente Toerisme in Twente 5.7 Openbaar groen en (openlucht) recreatie Strategie Recreatieve Voorzieningen Het Hulsbeek Investeringen HB jaarschijf Twente beleven door te verbinden Evenementen HB Het Rutbeek Investeringen RB jaarschijf Evenementen RB Het Lageveld Investeringen LV jaarschijf Evenementen LV Fietspaden Routenetwerken MTB routenetwerk Twente Kwaliteitsimpuls Project paardeneconomie KIR 1. Knelpunten in routes oplossen KIR 2. Informatievoorziening langs routes KIR 3. Voorzieningen langs routes KIR 6. Basis voor routeplanner KIR 7. Twentse dorpsroutes KIR 9. Themaroutes 68

226 Bijlagen Programmabegroting KIR 10. Stadsrandroutes KIR 11. Routes voor doelgroepen KIR 12. Waterbeleving KIR 18. Regionale apps ontwikkelen 6.1 Samenkracht en burgerparticipatie Regietafel Vluchtelingen Transitie Jeugdzorg 6.1 Samenkracht en burgerparticipatie OZJT OZJT Mobiliteitslab OZJT 6.1 Samenkracht en burgerparticipatie GGD Inspectie en Hygiëne: kinderopvang 6.81 Geëscaleerde zorg Veilig Thuis Twente 7.1 Volksgezondheid Infectieziektebestrijding Seksuele gezondheid Aanvullende Seksualiteits Hulpverlening (Sense) GGD Rampen Opvang Plan (GROP) TBC Bestrijding en Preventie TUBIS samenwerking Inspectie en Hygiëne: prostitutieinrichtingen Inspectie en Hygiëne: tattoo en piercing Inspectie en Hygiëne: overige WPG Inspectie en Hygiëne: project Schone Scholen M&G Voorlichting/behandeling vragen&klachten M&G Onderzoek en advisering M&G Advisering milieu-incidenten Gezondheidsmonitor Luchthaven Twente Gezondheidsrisico's defensiemedewerkers Reizigerszorg OGGZ Meldpunt Woningvervuiling Project OGGZ: Inloopspreekuur OGGZ: Schoonmaakpot Almelo OGGZ: Schoonmaakpot Hengelo OGGZ: Schoonmaakpot Enschede Forensische zorg SOA/HBV - project Centrum voor Seksueel Geweld (CSG) LHBT project Advisering lokaal gezondheidsbeleid Inzicht in Gezondheidssituatie/TGV Grootschallig epidemiologisch onderzoek Kring Oost Nederland (KON) Gezondheidsbevordering Basis Project TBC Regionalisatie Publieke Gezondheidszorg Asielzoekers (PGA) AGZ Publieke Gezondheidszorg Asielzoekers (PGA) JGZ Twentse samenwerking rond zorgloketten Eigen Kracht Twente Bestuursondersteuning GGD OR inzet GGD Twente Integraal dossier JGZ

227 Bijlagen Programmabegroting Triage groep 2 Basisonderwijs Triage groep 7 Basisonderwijs Triage klas 2 HAVO/VWO Instroomonderzoek Speciaal Onderwijs Herhalingsonderzoek Speciaal Onderwijs Triage klas 2 VMBO Preventief gezondheidsonderzoek (PGO) nieuwkomers Groepsgerichte monitoring Onderzoek op indicatie Basis Onderwijs (BO) Onderzoek op indicatie Voortgezet Onderwijs (VO) Rijksvaccinatieprogramma (RVP) Huisbezoek op indicatie Voorkoming schoolverzuim Zorggebonden netwerken Zorggebonden netwerken VO Contactmoment adolescenten Contactmoment 4e tot 7e dag e neonatale gehoorscreening Contactmoment 2e week (huisbezoek) Contactmoment 4e week Contactmoment 8e week Contactmoment 3 maanden Contactmoment 4 maanden Contactmoment 6 maanden Contactmoment 7,5 maanden op indicatie Contactmoment 9 maanden Contactmoment 11 maanden Contactmoment 14 maanden Contactmoment 18 maanden Contactmoment 2 jaar Contactmoment 3 jaar Contactmoment 3 jaar 9 mnd Contactmoment CB op indicatie Telefonisch spreekuur verpleegkundige JGZ Inloopspreekuur verpleegkundige JGZ Huisbezoek op indicatie JGZ Observaties orthopedagoog Project aandachtskinderen JGZ Indv. en groepsgerichte voorl. en advies JGZ Indirect cliëntgebonden activiteiten Prenatale Voorlichting PGJ (Pedagogische Gezinsbegeleiding JGZ) LOES in Twente LOES info CJG Enschede LOES info CJG Hengelo LOES Haaksbergen LOES Oldenzaal Project Academische Werkplaats Jeugd Twente (AWJT) Oldenzaal CJG Taalprotocol Borne Project Zwangerschap & Geboorte Academ. Werkplaats Jeugd Twente Versterking ZKA Digitaal Dossier (DD) 70

228 Bijlagen Programmabegroting GGD Kwaliteitszorg Informatievoorziening Opleidingsinrichting zorgopleiding HV Twentheplein HV Gebouw Lansinkveste HV Dependances JGZ HV JGZ Milieubeheer Milieu (algemeen) Project Twente bewust verlicht Afvalloos Twente Twentse duurzaamheidsagenda 7.5 Begraafplaatsen en crematoria Forensische Zorg - Lijkschouw 71

229 Bijlagen Programmabegroting 2018 Bijlage 2 Gemeentelijke bijdrage 2018 (per taakveld) Gemeente Aantal inw '17 Bestuur Bestuur (NWS) Mutaties reserves Resultaat baten en lasten Overhead Overhead Kennispunt Almelo Borne Dinkelland Enschede Haaksbergen Hellendoorn Hengelo Hof van Twente Losser Oldenzaal Rijssen / Holten Tubbergen Twenterand Wierden Totaal Alg. / Ov. Openbaar Overige Econom. Gemeente uitkeringen Verkeer en Econom. groen en Treasury baten en ontw. gemeente- vervoer ontw. (openlucht) lasten (KNP) fonds recreatie Almelo Borne Dinkelland Enschede Haaksbergen Hellendoorn Hengelo Hof van Twente Losser Oldenzaal Rijssen / Holten Tubbergen Twenterand Wierden Totaal Gemeente Samen- Geëscakracht en Volksgezond Milieu leerde zorg burgerparticip heid beheer 18- atie GGD Samenkracht en burgerpartic ipatie OZJT Begraafplaatsen en crematoria Totaal Almelo Borne Dinkelland Enschede Haaksbergen Hellendoorn Hengelo Hof van Twente Losser Oldenzaal Rijssen / Holten Tubbergen Twenterand Wierden Totaal De gemeentelijke bijdrage van taakveld 7.1 Volksgezonheid en Coalition of the Willing is niet rechtstreeks te herleiden naar een bijdrage per inwoner, omdat uitgaven in het kader van Jeugdgezondheidszorg, Netwerkstad en Kennispunt Twente op basis van het aantal jeugdigen c.q. het aantal inwoners van de deelnemende gemeenten worden toegerekend. 72

230 AAN Algemeen bestuur VAN Dagelijks bestuur DATUM AFDELING Financiën & Control ONDERWERP Reactie dagelijks bestuur op ingediende zienswijzen programmabegroting 2018 Zienswijzen programmabegroting 2018 Gemeente Hengelo: Zienswijze: Ten aanzien van de Begroting 2018 en meerjarenperspectief: Geadviseerd wordt om het algemeen bestuur van de Regio Twente in overweging te geven om de toevoeging aan de reservepositie in alle jaarschijven te elimineren en hiervoor de bijdragen van gemeenten (naar beneden) aan te passen. Daarnaast maakt de gemeenteraad van Hengelo een voorbehoud ten aanzien van de gevraagde 1,- per inwoner voor promotie en marketing (Vrijetijdseconomie). Of de gemeente Hengelo akkoord gaat met deze aanvullende bijdrage wordt besloten bij de behandeling van de kadernota in onze gemeenteraadsvergadering van 18 juli Reactie dagelijks bestuur: De toevoeging aan de reservepositie betreft de stortingen in de reserves groot onderhoud van de recreatieparken Hulsbeek, Rutbeek en Lageveld en fietspaden. Deze toevoeging dient om de verwachte kosten van groot onderhoud te kunnen dekken. De onttrekking aan deze reserves groot onderhoud vindt op realisatiebasis plaats en is niet geraamd in de begroting. Deze reserves worden, mede op advies/verzoek van de provincie Overijssel, omgezet naar voorzieningen met een concreet meerjaren onderhoudsplan. Op 11 februari 2015 is in het algemeen bestuur afgesproken dat er een nadere brede verdieping zal plaatsvinden met betrekking tot weerstandsvermogen en risicomanagement en de nota reserves en voorzieningen, rekening houdend met de ontwikkelingen in de WGR setting van Regio Twente (verlengde stuurgroep Robben). In 2016 vond de transitie van Regio Twente WGR+ naar een WGR plaats. Ook gaf 2016 meer duidelijkheid voor de organisatie. Daarmee zijn de nodige ingrediënten beschikbaar om tot een vervolgstap nut en noodzaak reserves en voorzieningen Regio Twente te komen. In het portefeuillehouderberaad Middelen van 12 april 2017 is dit ook bevestigd door de voorzitter. Voor de behandeling van de begroting 2019 komt Regio Twente met een integraal voorstel in het kader van reserves, voorzieningen en weerstandsvermogen. Dit voorstel zal in een projectvorm worden opgesteld in samenwerking met het portefeuilleberaad Middelen. Instemming door het algemeen bestuur met de voorliggende programmabegroting 2018 betekent niet dat u automatisch akkoord gaat met het toevoegen van 1,- per inwoner aan de begroting voor promotie en marketing (vrijetijdseconomie). In het overleg van de bestuurscommissie Agenda van Twente van 10 mei 2017 is afgesproken dat de 1,- per inwoner voor vrijetijdseconomie niet in de financiering van de Agenda voor Twente wordt opgenomen. De gevraagde 1,- per inwoner wordt binnenkort via de lijn van nieuw beleid voor een zienswijze aan de gemeenteraden aangeboden waarna besluitvorming is voorzien in de vergadering van het algemeen bestuur op 27 september 2017.

231 PAGINA 2/3 Gemeente Hellendoorn: Zienswijze: In de programmabegroting 2018 Regio Twente is een gemeentelijke bijdrage opgenomen voor regionale samenwerking Verkeer en Vervoer, zijnde 0,44 per inwoner. Formeel valt de regionale samenwerking Verkeer en Vervoer onder de vrijwillige samenwerking op basis van Coalition of the Willing. Het verrast ons dan ook dat we dit niet terug zien in het betreffende hoofdstuk. Wij stellen u dan ook voor om het onderdeel Verkeer en Vervoer alsnog toe te voegen aan hoofdstuk 7 van de programmabegroting. Belangrijker is echter dat het hierbij gaat om specifieke middelen die zijn geoormerkt voor het beleidsveld Verkeer en Vervoer. Dat impliceert dat gelden die aan het einde van het jaar niet zijn uitgegeven beschikbaar blijven voor het betreffende beleid en niet ten gunste komen van de algemene middelen van de Regio Twente. In 2016 is dit laatste wel gebeurd. We kunnen daar mee instemmen, maar vanaf 2017 willen we in deze toch de principiële lijn volgen. Sociaal-economische structuurversterking en recreatieve voorzieningen behoren tot de kerntaken van de Regio Twente, waarvoor in 2015 met het rapport van de commissie- Robben het fundament is gelegd. We betreuren dan ook dat in de programmabegroting 2018 geen middelen zijn geraamd voor activiteiten rondom acquisitie en recreatie en toerisme. Wij stellen u voor in de programmabegroting 2018 voor acquisitie 0,50 per inwoner op te nemen en voor recreatie en toerisme 1,00 per inwoner. Reactie dagelijks bestuur: We hebben kennis genomen van de zienswijze met betrekking tot het omzetten van 0,44 per inwoner van gemeentelijke bijdrage naar een Coalition of the Willing. Op 11 november 2015 heeft de voormalige regioraad besloten om in te stemmen met de aanwending van de bestaande gemeentelijke bijdrage Mobiliteit voor o.a. voor Belangenbehartiging op het gebied van Verkeer en Vervoer in Belangenbehartiging behoort ook tot het basispakket van de vernieuwde samenwerking die op 1 januari 2016 is gestart. Deze aanwending hebben we in 2017 gecontinueerd (besluit van het algemeen bestuur van 15 december 2016). In het portefeuillehouderoverleg Mobiliteit van 29 juni 2017 wordt hierover een standpunt voor 2018 ingenomen. Over de uitkomst daarvan informeren wij u nader, zodat u dit kunt meenemen in uw besluitvorming. De bijdrage van 0,50 per inwoner voor acquisitie is een afspraak die de 14 gemeenten zelf hebben gemaakt (Portefeuillehoudersoverleg Economische Zaken / Stuurgroep Business in Twente) voor een periode van 3 jaar (2017, 2018, 2019). Besluitvorming is vervolgens binnen de afzonderlijke gemeente georganiseerd en de afspraken hieromtrent zijn bevestigd in de vergadering van het algemeen bestuur van 27 oktober Voor het ophalen van het eerste jaar van de drie is gebruik gemaakt van een eenmalige begrotingswijziging. Voor de beantwoording van de vraag over de bijdrage van 1,00 per inwoner voor vrijetijdseconomie verwijzen wij u naar bij de gemeente Hengelo vermelde reactie. Gemeente Almelo: Zienswijze: Voor de extra 1,- per inwoner voor vrijetijdseconomie geen bijdrage van de gemeenten te vragen, maar een maximale inspanning te leveren om die binnen de begroting 2018 van Regio Twente te vinden.

232 PAGINA 3/3 Reactie dagelijks bestuur: De programmabegroting 2018 bevat geen autonome ontwikkelingen en op grond van de ingevulde ombuigingstaakstelling is er geen ruimte binnen de begroting voor de extra bijdrage voor vrijetijdseconomie. Voor de volledigheid verwijzen wij u ook naar bij de gemeente Hengelo vermelde reactie.