Joachim Maes Katholieke Universiteit Leuven Laboratorium voor Aquatische Ecologie 03 december 2004

Transcriptie

1 Het visbestand van de Zeeschelde: actuele toestand en trends op basis van vismonitoring Joachim Maes Katholieke Universiteit Leuven Laboratorium voor Aquatische Ecologie december

2 Vismonitoring in het Schelde de schelde is de belangrijkste rivier in vlaanderen ecologisch uniek trefpunt van visfauna s zeevis (kinderkamer) zoetwatervis trekvis estuarium

3 Vismonitoring in het Schelde monitoring via koelwater en fuiken het visbestand van de zeeschelde: stand van zaken en trends algemene toestand zeevis riviervis trekvis besluiten estuarium

4

5 foto: Maarten Stevens

6 foto: Maarten Stevens

7 foto: Maarten Stevens

8 foto: Maarten Stevens

9 Zandvliet Antwerpen Steendorp Kastel 99 99

10 Haring: zeevis, scholen, waterkolom 7% Tong: zeevis, bodem % Bot: trekvis, bodem % Blankvoorn: riviervis, eurytoop % foto s :

11 Zeebaars: zeevis,% Brakwatergrondel: estuariene (zee)vis,% Dikkopje: zeevis,% foto s :

12 Dunlipharder: trekvis Fint: trekvis Pos: riviervis to s :

13 Brasem: riviervis Driedoornige stekelbaars: trekvis Spiering: trekvis to s :

14 Zandvliet Aantal vissen per fuik per dag Antwerpen Kastel Steendorp Antwerpen Zandvliet Steendorp Kastel

15 Zandvliet Antwerpen (Kennedytunnel) Aantal vi ssen pe r fuik per dag Aantal vissen per fuik per dag Zandvliet 7 9 Maanden sinds april Maanden sinds april jaar jaar Steendorp Kastel Antwerpen Aantal vi ssen per fuik per dag Aantal vissen per fuik per dag Steendorp Kastel 7 9 Maanden sinds april Maanden sinds april jaar jaar

16 PC II - - SAL, O, %O T, ph NH, BZV Zandvliet Antwerpen Steendo rp Ka s t e l zeevis spiering, fint, bot Zandvliet PC I PC II spiering snoekbaars bot fint tong steenbolk z eeb a ars ha r ing ha rd e r schol baars bittervoorn b l auwb an d br grondel pos p a ling dikkopje d stekelbaars b la nkv o o r n giebel rietvoorn kar p e r ko lb l ei brasem PC I pos, paling, stekelbaars, dikkopje, brakwatergrondel Antwerpen Steendorp Principaal componenten analyse (N =, PC I en PC II %) riviervis Kastel

17 zeevissen gebruiken de schelde als kinderkamer migraties van jonge vis tussen zee en rivier temperatuur foto: EcoMare

18 eurytope riviervissen die tolerant zijn voor vervuiling geen rekrutering stroomminnende soorten die uiterwaarden gebruiken zijn afwezig rol voor overstromingsgebieden

19 Soort Aan/afwezig bot d stekelbaars dunlipharder elft fint houting paling rivierprik spiering steur zalm zeeforel zeeprik ½ trekvis lokaal afwezig of regionaal uitgestorven ½ trekvis vooral in brakwaterzone

20 Apr-9 Z. May-9 Z. Jun-9 Z. Jul-9 Z.9 Sep-9 Z. Sep-9 A. Oct-9 Z.7 Nov-9 Z. Dec-9 Z. Feb-9 A. Feb-9 S. Mar-97 Z 7. Mar-97 A.7 Mar-97 S. Mar-97 K. Jun-97 Z 7. Apr-9 Z May-9 Z Jun-9 Z Jul-9 Z Sep-9 Z Sep-9 A Oct-9 Z Nov-9 Z Dec-9 Z Feb-9 A Feb-9 S Mar-97 Z Mar-97 A Mar-97 S Mar-97 K Jun-97 Z logistisch model: p(y) = exp(b +b [O ]) (+ exp(b +b [O ])

21 Kans op aanwezigheid paling fint spiering bot driedoornige stekelbaars 7 9 Zuurstofconcentratie (mg O L - )

22 Apr-9 Z. May-9 Z. Jun-9 Z. Jul-9 Z.9 Sep-9 Z. Sep-9 A. Oct-9 Z.7 Nov-9 Z. Dec-9 Z. Feb-9 A. Feb-9 S. Mar-97 Z 7. Mar-97 A.7 Mar-97 S. Mar-97 K. Jun-97 Z 7. Apr-9 Z May-9 Z Jun-9 Z Jul-9 Z Sep-9 Z Sep-9 A Oct-9 Z Nov-9 Z Dec-9 Z Feb-9 A Feb-9 S Mar-97 Z Mar-97 A Mar-97 S Mar-97 K Jun-97 Z Apr-9 Z. May-9 Z. Jun-9 Z 7. Jul-9 Z. Sep-9 Z 9. Sep-9 A. Oct-9 Z. Nov-9 Z. Dec-9 Z 7. Feb-9 A. Feb-9 S. Mar-97 Z 9. Mar-97 A 9. Mar-97 S 9. Mar-97 K 9.9 Jun-97 Z logistisch model:. p(y) = exp(b +b [O ]+b T+b T ) (+ exp(b +b [O ]+b T+b T )

23 Driedoornige stekelbaars.. Kans Zuurstof concentratie (mg O L - ) Temperatuur ( C)

24 Spiering Temperatuur ( C) Kans Zuurstof concentratie (mg O L - ) Paling Temperatuur ( C) Fint Bot Temperatuur ( C) Kans Zuurstof concentratie (mg O L - ) Kans Zuurstof concentratie (mg O L - ) Temperatuur ( C) Kans Zuurstof concentratie (mg O L - )

25 mei Zandvliet Doel Kallo A'pen Kruibeke Bazel Steendorp Temse StAmands Vlassenbr Denderm StOnolfs Appels Uitbergen Wetteren Melle Temperatuur ( C) Zuurstofconcentratie (mg O L - ) 7

26 ..7. paling. Zandvliet Doel Kallo A'pen Kruibeke Bazel Steendorp Temse StAmands Vlassenbr Denderm StOnolfs Appels Uitbergen Wetteren Melle Kans... fint..

27 Temperatuur (99) Zuurstofconcentratie (99) 9 D Graph 9 D Graph Km van de monding Zandvliet Doe l Kallo A'pen Kruibeke Bazel Steendorp Temse StAmands Vlassenbr Denderm StOnolfs Appels Uitbergen Wetteren Melle Maand Km van de monding Zandvliet Doe l Kallo A'pen Kruibeke Bazel Steendorp Temse StAmands Vlassenbr Denderm StOnolfs Appels Uitbergen Wetteren Melle Maand

28 Fint (99) Spiering (99) Maand 7 Maand 7 Km van de monding Km van de monding Bot (99) Paling (99) Maand 7 Maand 7

29 Temperatuur () Zuurstofconcentratie () 9 D Graph 9 D Graph Km van de monding Zandvliet Do el Kallo A'pen Kruibeke Bazel Steendorp Temse StAmands Vlassenbr Denderm StOnolfs Appels Uitbergen Wetteren Mel le Maa nd Km van de monding Zandvliet Do el Kallo A'pen Kruibeke Bazel Steendorp Temse StAmands Vlassenbr Denderm StOnolfs Appels Uitbergen Wetteren Mel le Maa nd

30 Bot (99) Bot () Maand 7 Maand 7 Km van de monding Km van de monding

31 Bot Zandvliet Aantal vissen per dag per fuik - Antwerpen Kastel Steendorp Antwerpen Zandvliet Steendorp Kastel

32 Fint (99) Fint () Maand 7 Maand 7 Km van de monding Km van de monding

33 Fint Aantal vissen per dag per fuik Kastel Steendorp Antwerpen Zandvliet 99-99

34 Spiering (99) Spiering () Maand 7 Maand 7 Km van de monding Km van de monding

35 Spiering Aantal vissen per dag per fuik Kastel Steendorp Antw erpen Zandvliet 99-99

36 Paling (99) Paling () Maand 7 Maand 7 Km van de monding Km van de monding

37 Paling Aantal vissen per dag per fuik Kastel Steendorp Antwerpen Zandvliet 99-99

38 Gunstige trend in de visdensiteit De aantallen vissen per fuik nemen toe Toestand van het zeevisbestand in de Zeeschelde is normaal De schelde is een kinderkamer voor zeevis Toestand van het riviervisbestand is ongunstig Het doorbreken van de relatie tussen de rivier en de alluviale overstomingszone verhindert de rekrutering van jonge vis Een rol is weggelegd voor gecontroleerde overstromingsgebieden Toestand van het trekvisbestand verbetert Nuance: ½ van de trekvisfauna is nagenoeg uitgestorven Periodes zonder zuurstof vormen steeds minder een migratiebarriere voor trekvis