bring science to life. your life.

Transcriptie

1 JAARVERSLAG 2018

2 bring science to life. your life. AMBASSADEUR VAN HET LAATSTE UUR Met onze ambassadeurs van het eerste uur vanuit imec en onderwijs schiet toen nog een stichting onze Society uit de startblokken. In de voetsporen van een stille slimme diplomaat, een hoge boom, een visionaire klimaatambassadeur avant la lettre: Roger Van Overstraeten, de stichter van imec. De gouden jaren 10. RVO-Society groeit gezapig in gelden, projecten en mensen. In netwerking met onderwijs-, onderzoeks- en andere partners. Om jongeren te interesseren voor wetenschap, technologie, wiskunde en engineering. RVO-Society is een voorloper in de STEM-discussie en kiest resoluut voor een climate change in onderwijs Meer subsidie voor het intensieve werk als ervaringsgerichte wetenschapseducator van jongeren. Met Scivil, een kenniscentrum voor Citizen Science, nu ook een rol als bruggenbouwer met burgers. Meer technologie en wetenschap voor een meer inclusieve en duurzame samenleving. De erkennig is groot, de uitdaging nog groter. En nu. Nu moet ik gaan. Ik dank mijn team, onze partners en vrienden voor wat was en wens Ilse veel geluk bij wat komt. Als ambassadeur van het laatste uur zal ik de waarden van RVO-Society blijven uitdragen. Ik hoop jullie ook. Jo Decuyper, algemeen directeur RVO-Society 3

3 INHOUDSTAFEL Ambassadeur van het laatste uur... 3 Interview Jo Decuyper... 6 Basisonderwijs Verantwoordelijke Uitgever Ilse Ooghe Algemeen directeur RVO-Society Redactie Sanne Strouven Tom Torremans (Sensato Contentcreatie) Concept en Design La fem. Fotografie Birgit Puttemans Julie Decuyper Imec Coördinatie Magali Jacobs Secundair onderwijs Hoger onderwijs Scivil Events Voor alle kinderen Vrijetijdsaanbod Medewerkers van RVO-Society Een vliegende start bij RVO-Society Gepubliceerd op 29 april 2019 Bijlagen Partners

4 Interview Jo Decuyper ER KOMT EEN NIEUW BELEID, MAAR MET DEZELFDE WAARDEN Jo Decuyper stond negentien jaar geleden mee aan de doopvont van RVO-Society. Als directeur leidde hij de organisatie op zijn eigen manier. Met veel vrijheid voor zijn team, een onuitputtelijke passie voor wetenschap en een groot geloof in jongeren. Met zijn pensioen in zicht gaf hij zopas de directeursfakkel door aan Ilse Ooghe. Maar niet zonder nog even achterom te kijken en onomwonden te praten over zijn mooie carrière. En de toekomst. Mijn passie voor wetenschap heb ik altijd gehad. Van nature ben ik heel nieuwsgierig. Ik was het type kind dat prutste, dingen uit elkaar haalde en terug in elkaar stak. Voornamelijk op zolder. Ik deed daar heel bizarre dingen met tv s en hoogspanning. Toen ik achttien werd, moest ik kiezen wat ik ging studeren. Maar helaas, ik kom uit een gezin van vier kinderen. Mijn ouders zagen studeren niet zitten. Zij wilden dat ik zou bijdragen aan het gezinsinkomen. Ik deed dat enkele jaren. En toen kreeg ik de kans om avondschool te volgen. "Al die dingen die zich afspelen aan de rand van de wetenschap. Ik vond dat bijzonder boeiend." Koninginnenvak Fysica Ik had interesse in wat toen industrieel ingenieur elektronica heette. Alleen werd er in die periode overgestapt van klassieke naar moderne wiskunde. Een hinderpaal. Het werd dan maar fysica. Achteraf bekeken was het een fantastisch vak voor mij. Het is eigenlijk het koninginnenvak waarmee je alles probeert te begrijpen. Ik specialiseerde mij in theoretische fysica. Waarom? Omdat ik daarmee heel diep kon doordringen in wat ik graag wilde weten. Wiskunde, kwantummechanica, relativiteitstheorie Al die dingen die zich afspelen aan de rand van de wetenschap. Ik vond dat bijzonder boeiend. Na mijn studies bleef ik een tijdje hangen als assistent. Ik deed er onderzoek over rare onderwerpen, zoals nietlineaire partiële differentiaalvergelijkingen. Ingewikkelde toestanden. (lacht). Het was wel tof. A.I. avant la lettre Op de unief gebeurde er een kleine omwenteling. Er kwamen steeds krachtigere computers. De eerste tekenen van artificiële intelligentie doken zelfs op. Mijn interesse was meteen gewekt. Ik ging daarom computerwetenschappen studeren. Daar leerde ik Luc Steels kennen, oprichter van het Artificial Intelligence Laboratory. Hij had een ongelooflijk tof laboratorium. We zaten daar met een kliek van geneeskundestudenten, taalkundigen, wiskundigen, ingenieurs Echt een superlab. Daar werkte ik aan dingen als neurale netwerken, wat nu zeer actueel is. Ik heb er uiteindelijk mijn doctoraat over gemaakt. Het was een bijzonder tof domein, maar op de unief kon je er geen carrière in maken. 7

5 ONDERWIJS Roger Van Overstraeten eren Ik kreeg de kans om bij de overheid een wetenschapsbeleid voor Vlaanderen te ontwikkelen. Dat was een bijzonder toffe tijd. We begonnen als eerste in Vlaanderen met wetenschapscommunicatie. Uiteindelijk werkte ik daar zes jaar. In 1999 overleed Roger Van Overstraeten. Vermits ik vanuit de administratie goeie relaties had met imec, kwamen zij naar mij toe. Zij wilden iets doen om Roger Van Overstraeten te eren. Ze dachten aan een leerstoel, maar eigenlijk hadden ze meer ambitie. Daarom richtten ze een stichting op. Ik vond dat een fantastische kans. Zeker Focus op wetenschap en met een link naar het onderzoek van imec met alles wat op imec leefde. Ik solliciteerde om dat hier te mogen opstarten. Af en toe moet je geluk hebben, want ik kreeg de kans. Wij begonnen met een wit blad. En heel weinig geld. We hadden een raad van bestuur van twaalf mensen. Ik was de directeur. Het enige personeelslid ook. Veronique kwam er daarna bij. We kenden een langzame start. Een van de eerste projecten die we deden was met websites rond solidariteit voor Kom op tegen Kanker. Baanbrekend voor die periode. Hun actievoerders konden het internet goed gebruiken voor werven en reclame. Maar niemand kende daar wat van. Dus wij koppelden hieraan jongeren. Zij maakten de websites en dat leverde heel toffe resultaten op. Je voelde dat er veel potentie in zat. In die periode was het eigenlijk een grote noodkreet om meer IT-mensen hebben. Geleidelijk zijn we zo meer geëvolueerd naar wetenschap en techniek. Mét de jongeren. Missie geïnspireerd op visie Roger Van Overstraeten Voor de missie van RVO-Society baseerden we ons op uitspraken van Roger Van Overstraeten. Hij vond bepaalde dingen heel belangrijk. Zoals? Dat onderzoek moet leiden tot economische en maatschappelijke toepassingen. Hij vond ook dat veel te weinig meisjes kozen voor ingenieurs. Daarnaast vond hij ook dat we moesten inzetten op zonnecellen in het teken van duurzaamheid. Roger Van Overstraeten was een grote inspiratiebron voor ons. Maar hoe ga je dan aan de slag, hè? We wilden geen onderwijsinstelling worden. Evenmin een pure wetenschapscommunicator. Die waren er al aan de universiteiten. We wilden ergens een beetje tussenin schipperen. Daar waar er nog een lacune of een niche was. Mét een focus op wetenschap en met een link naar het onderzoek van imec. Dat was de grote troefkaart die we van in het begin trokken. En de raad van bestuur volgde mij daarin gelukkig altijd. Chip, Chip, Hoera! Dat was één van onze eerste projecten voor kleine kinderen. Vanuit imec waren er al stappen gezet. En ik had heel goeie contacten in het onderwijs en de begeleidingsdiensten. Dus geleidelijk aan konden we zo n project opstarten. We deden regelmatig mee aan een oproep voor projecten. Dat heeft ons financieringen en armslag gegeven. Met zoveel interessante en urgente uitdagingen in het verschiet is er geen tijd te verliezen. Telkens konden we zo verder bouwen aan ons pakket van projecten. En meer en meer doen wat we zelf graag wilden. Wat hierbij een belangrijk leermoment was? Ik herinner mij dat zo een tien jaar terug de raad van bestuur mij vroeg om hierover een strategische discussie te houden. Ik heb dat toen verkeerd aangepakt. Ik schreef die strategie zelf achter mijn bureau. Ik vond het belangrijk dat duurzaamheid hét sleutelwoord werd. Ik had daar ook argumenten voor. Maar de raad van bestuur had liever een dialoog gehad. Uiteindelijk zijn ze mij wel gevolgd. En dat bleek een goeie keuze. Vandaag is duurzaamheid één van de belangrijke thema s. Without the hot air Dat ik al vroeg inzette op duurzaamheid? Mijn leven is een aaneenschakeling van opportunities. In Oxford heb je één van de meest fantastische bookshops. Ik vond daar het boek Without the hot air van fysicus David MacKay. Hij vindt dat niemand echt goeie berekeningen maakt rond klimaatverandering. In zijn boek staan heel goede berekeningen. Begrijpelijk zelfs. Die kerel berekende alles wat we persoonlijk aan energie verbruiken per dag. In een bepaalde eenheid: kilowattuur. Hij rekende uit welke groene energie we alle- 8 9

6 ONDERWIJS maal kunnen opwekken. Maar ook welke sociaal aanvaardbaar zijn. Dit is nog altijd zeer actueel. Als Anuna De Wever met de politici praat, dan zeggen de politici: We zijn bezig. En zij zegt: Het is niet genoeg. Ik weet dat op die discussie de wetenschap correcte antwoorden kan geven. Dat zou ik de jongeren willen bijbrengen. Je moet niet rond de pot draaien. Je moet naar de feiten kijken. Ik heb er dus altijd voor gepleit dat we probeerden wetenschappelijke diepgang in ons verhaal te krijgen. Iedereen op zijn maximumniveau inzetten RVO-Society is heel traag gegroeid. Dat was niet altijd gemakkelijk, want je probeert een team te maken van goeie mensen. Maar je hebt te weinig structurele financiering. Ik moest dus voortdurend zoeken naar nieuwe projecten. Ik stond onderaan de pyramide. Als zij het niet konden oplossen, zakte het probleem naar beneden en kwam het bij mij. Het team moet zich dan ook voortdurend aanpassen. Dat heeft een tijdje voor spanningen gezorgd. Maar ik had een model in mijn hoofd om de zaak te runnen: de omgekeerde pyramide. Ik probeerde iedereen op zijn maximumniveau in te zetten. Ik stond onderaan de pyramide. Als zij het niet konden oplossen, zakte het probleem naar beneden en kwam het bij mij. Dan probeerde ik het terug een boost te geven, zodat ze verder konden. Dat heeft eigenlijk goed gewerkt. Ik had hier heel goeie mensen die met kennis van zaken en interesse aan de slag gingen. En allemaal met een hart voor kinderen en onderwijs. Dat was een essentiële karakteristiek. Samen hebben we veel moois kunnen doen. Ik moet wel toegeven dat er een gemakkelijke entry was als we ons moesten voorstellen. Op ons kaartje staat ook imec. Mensen zijn dan sowieso al geïnteresseerd. En ze kwamen ook gemakkelijk naar hier. Dat genereerde publiciteit. We zijn zo kunnen groeien. Uiteindelijk is onze structurele financiering ook opgekrikt. Door imec zelf om te beginnen, maar ook door de overheid. Zo konden we weer op lange termijn plannen. Het gaf ons de ruimte om meer te focussen op onze niche. De laatste substantiële verhoging van subsidie was vorig jaar. We sloten een nieuw convenant voor de komende vijf jaar. Hierdoor konden we weer een sprong vooruit maken. In tussentijd zijn er nieuwe dingen bij gekomen, zoals Citizen Science. Ik zie ongelooflijke opportuniteiten om dat aan RVO-Society te koppelen. In die zin zijn we zo altijd wel een buitenbeentje geweest. Wij konden de grenzen aftasten van wetenschapscommunicatie, onderwijs, educatie Langs de andere kant motiveerden we leerkrachten om hun eigen grenzen af te tasten. Best innovatief. Wij konden de grenzen aftasten van wetenschapscommunicatie, onderwijs, educatie... RVO-Society is bij uitstek een netwerkorganisatie Ons aanbod is gericht aan kinderen van 5 tot 25. Dat is een hele brede stretch. Om dat te kunnen, moet je natuurlijk even brede competenties hebben. Maar niet altijd zelf. Je kunt ook met partners werken. Vandaar dat RVO-Society voor mij bij uitstek een netwerkorganisatie is. We hebben heel veel input gekregen van anderen, onder andere van KU Leuven en de VUB. Daardoor kunnen we unieke dingen maken. Zoals bijvoorbeeld het IR13-project. Het is een trein waarmee kinderen logische problemen kunnen oplossen. Nu heb je veel STEM-academies waar er met robots gewerkt wordt. Tien jaar geleden deden we dat eigenlijk al. Omdat we zo een beetje vrijbuiter zijn, konden we altijd de richting uitgaan waarin wij het meest interesse hadden. Maar dat is niet het enige. Degene die ons financieren willen weten of de projecten een gevolg krijgen. Dat is een belofte die wij kunnen waarmaken. Als je ons aanbod van vandaag bekijkt, zitten daar projecten in die we tien jaar geleden startten. De incubatieperiode van een goed project is minstens drie jaar. En om dan echt te scalen, moet je er nog een paar jaar kunnen bijdoen. En volhouden. Tot dusver is dat vrij goed gelukt, denk ik. De mooiste verwezenlijkingen Het was een grote uitdaging om de wetenschappen binnen te brengen bij doelgroepen van leerkrachten, hoewel ze geen wetenschappelijke opleiding hebben gehad. Eén van de projecten waar ik persoonlijk heel erg blij mee ben, is PlanetWatch. Het zegt het al. Het gaat over duurzaamheid. Het gaat over de jongeren wetenschappelijke methoden aanleren. Dat was helemaal niet zo evident. Op een bepaald 10 11

7 moment gingen we dat laten vallen. Er was niet genoeg respons. Toch vond ik dat we ermee door moesten gaan. Dankzij een kleine subsidie konden we verder groeien. Het is een project dat vandaag nog altijd aanslaat. Onze relatie met Cera en met de maatschappelijke projecten van Cera zijn ook mooi. In het begin waren wij de gedelegeerden om de Cera Award te organiseren. Het was op zich wel heel interessant, maar na verloop van tijd leerden wij elkaar beter kennen. Wij hun maatschappelijke werking en hun engagement naar zwakkere doelgroepen. En zij hebben ons eigenlijk beïnvloed om vanuit onze werking na te denken of we ook niet meer moeten outreachen naar hun doelgroepen. Dat is eigenlijk ook het verhaal van Citizen Science geweest. De relatie met het kabinet verbeterde steeds. Op het moment dat ze dan initiatief wilden nemen, keken ze naar ons om dat hier te parkeren. De toekomst van RVO-Society Wat voor mij overeind moet blijven, is de link met imec. Dat is onze fantastische troef. RVO-Society is de link met de maatschappij, waar we eigenlijk naast duurzaamheid ook gezondheid hebben aangeboord. Ik vind ervaringsgericht werken superbelangrijk. Kinderen moeten dingen kunnen ervaren en dingen kunnen doen. Dat laat mij niet los, eerlijk gezegd. De overheid kijkt naar ons als rolmodel. Er ligt nu een uitdaging met de STEM-academies. Hoe kunnen we STEM van de goede soort in de scholen krijgen? E-learning kan een belangrijke tool zijn. Het bestaat al, maar het is nu sterk aan het groeien. Daarnaast is er ook Smart Education waarnaar imec onderzoek doet. Er liggen daarin heel wat opportuniteiten voor Ilse. We zullen moeten inzetten op een aantal van die thema s. Zij doet daarvoor een overlegronde met Ik vind ervaringsgericht werken superbelangrijk. Kinderen moeten dingen kunnen ervaren en dingen kunnen doen. de bestuurders, stakeholders en collega s. Van daaruit komt er waarschijnlijk een nieuw beleid. Maar met dezelfde waarden. Ik heb er alle vertrouwen in dat Ilse RVO-Society naar the next level gaat brengen. Wat ik mijn collega s nog wil meegeven? Ik denk dat ze alleen maar gelukkig gaan zijn, wanneer ze zich kunnen vinden in de waarden van RVO-Society. Op dit moment voelen ze dat allemaal wel, denk ik. Ze mogen het ook uitdragen naar anderen. De overheid kijk naar ons als rolmodel. Er liggen daarin heel wat opportuniteiten voor Ilse

8 BASIS- ONDERWIJS BASIS- ONDERWIJS SE- CUNDAIR BASISONDERWIJS DERWIJS 14 Trajecten Net als vorig schooljaar, organiseert de provincie Oost-Vlaanderen in 2018 opnieuw een techniektraject. Tijdens dat traject volgen leerkrachten nascholingen met aandacht voor de nieuwste STEM-ontwikkelingen, waarna ze met die input zelf aan de slag gaan in hun eigen klas. Op maandag 16 april lanceert de provincie Vlaams-Brabant het STEM-traject basisonderwijs voor alle Vlaams-Brabantse scholen, een vergelijkbaar project als dat van de provincie Oost-Vlaanderen. Elf basisscholen maken deel uit van dit traject. De STEM-coaches en coördinatoren van deze scholen volgen verschillende sessies. Er zijn leerlabo s waarbinnen de kennis rond de didactiek van STEM aangescherpt wordt, er volgen praktijklabo s met concrete activiteiten, en er is een labo filosoferen waarbij leerkrachten ervaren hoe filosoferen het denken prikkelt en onderzoek stimuleert. Voor dit professionaliseringstraject werkt RVO-Society nauw samen met initiatiefnemer provincie Vlaams-Brabant en de andere partners, de STEM-coördinatie KU Leuven, VIVES en Odisee.

9 SECUNDAIR ONDERWIJS SECUNDAIR ONDERWIJS UNDAIR ERWIJS 16 The Sky is the Limit Hoe blijft een zweefvliegtuig in de lucht? Welke wetenschappelijke principes zorgen ervoor dat een vliegtuig vliegt, en welke natuurwetten werken in op het toestel zodat het niet neerstort? RVO-Society lanceert de gloednieuwe opleiding The sky is the limit, waar al deze vragen een antwoord krijgen. Leerkrachten STEM en techniek, natuurwetenschappen en wetenschappelijk werk van de eerste graad secundair onderwijs bouwen tijdens deze workshop eerst een eigen isomozaag. Vervolgens snijden ze vleugels om zelf een zweefvliegtuig te maken. Tegelijkertijd leren ze alles over aerodynamica en belangrijke begrippen voor de bouw van je vliegtuig, zoals aanvalshoek, instelhoek en lift. Deze workshop gaat bovendien door op een zeer inspirerende plaats: het vliegveld van Goetsenhoven (Tienen), waar je SE- Vanuit mijn opleiding als biologe vind ik het belangrijk dat iedereen de wetenschappelijke methode kent. RVO-Society is een uniek platform om dit in Vlaanderen SEsamen met mijn team te bereiken. De trajecten van het basisonderwijs leggen hiervoor de basis. Sandra Nauwelaerts CUNDAIR Coördinator educatieve cel ONDERWIJS tussen de echte vliegtuigen en zweefvliegtuigen staat. Water in de stad Het STEM-project Bos Online onderzocht aan de hand van high tech sensoren of bomen een bufferend effect op het microklimaat hebben, o.a. door de manier waarop ze water opvangen. Het project kende echter een moeilijke doorstart, doordat het niet vanzelfsprekend bleek om gassensoren buiten op te stellen en de batterijen pertinent te vervangen. Het klimaat blijft echter een belangrijk en hedendaags thema. Het Bos Onlineproject is daarom geïntegreerd in een nieuw en verbeterd project; Water in de stad. Het project Water in de stad is beschikbaar in de e-classroom, het digitaal platform van RVO-Society dat projecten in een blended learning -formaat aanbiedt. Met tools als zelfstudie, experimenten, face-to-face learning, onderzoek op het internet... leren de leerlingen in modules alles over het thema. Bij Water in de stad kijken we naar het verschijnsel van stedelijke wateroverlast of urban flooding. We gaan na welke invloed de intensiteit van regenbuien heeft, ontdekken hoe water in de bodem infiltreert, leren meettoestellen bouwen en gebruiken en gaan op zoek naar oplossingen. Dit project wordt getest met pilootleerkrachten en zal worden aangeboden in het schooljaar

10 SECUNDAIR ONDERWIJS PlanetWatch Voor het zesde jaar op rij organiseert RVO-Society het project PlanetWatch en het vervolg Planet- Change voor de eerste en tweede graad secundair onderwijs. Jongeren kunnen bij dit project met behulp van bio-indicatoren op bladeren van de es en de esdoorn metingen uitvoeren. Zo detecteren ze de aanwezigheid van vervuilende stoffen in hun leefmilieu. Determineren van bomen, veldwerk, culturen SEvan micro-organismen opkweken in een lab en alle Nadat de leerlingen conclusies trekken over de CUNDAIR luchtkwaliteit in hun omgeving, kunnen ze nog een stap verder gaan en deelnemen aan PlanetChange. MOS coördineert acties die de klas of de school wil ONDERWIJS Je kan er niet omheen: het thema luchtkwaliteit is een hot topic, meer en meer burgers komen in actie voor gezondere lucht. Ook jongeren zijn hiermee bezig, iets wat RVO-Society alleen maar kan toejuichen. gegevens op registreren, het komt bij dit project allemaal aan bod. ondernemen om de luchtkwaliteit te verbeteren. STEM voor Zorg Eén van de belangrijke pijlers van RVO-Society is de (gezondheids)zorg. Onze focus ligt o.a. op de techniek met toepassingen in de zorgsector. In 2017 werd dit doel versterkt met het pilootproject STEM voor Zorg. Op 9 mei 2018 vindt het eindevent van deze piloot plaats op imec. Meteen staan er scholen en zorginstellingen te springen om aan het volgende projectjaar in september 2018 deel te nemen. STEM voor Zorg laat jongeren van de derde graad secundair onderwijs samenwerken over studierichtingen heen, en biedt hen de opportuniteit om samen aan STEM te werken. Jongeren uit een zorgrichting en technisch-wetenschappelijk geschoolden worden samengebracht in één team. Samen werken ze technische oplossingen uit voor reële vragen uit zorginstellingen uit de buurt. Deze interdisciplinaire teams kunnen zo niet alleen kennismaken met elkaars vaardigheden en van elkaar bijleren, tegelijkertijd worden ook de schotten tussen de onderwijsvormen ASO, TSO en BSO weggehaald. Dementia Remote Control - een aangepaste afstandsbediening voor ouderen met dementie - van het Vesaliusinstituut in Oostende ging met de hoofdprijs lopen. Maar echt alle teams getuigden van een enorm engagement en hadden duidelijk een enorme stap uit hun comfortzone gezet. Dat geeft je energie om je dagelijks te blijven inzetten voor het project. Geweldig om te zien hoe een lowcostoplossing, soms een wereld van verschil kan maken. 18 Magali Jacobs Projectcoördinator STEM voor Zorg

11 HOGER ONDERWIJS Cera Award Wat STEM voor Zorg in het secundair onderwijs wil betekenen, beoogt Cera Award al heel wat langer in het hoger onderwijs; Cera Award wil in cocreatie nieuwe technologische toepassingen creëren voor een duurzamere en inclusievere samenleving. SE- Het laat studenten technologie en/of exacte wetenschappen een masterproef, eindwerk of projectopdracht schrijven, met als einddoel een werkend prototype dat de levenskwaliteit van kwetsbare doelgroepen in de maatschappij verbetert. CUNDAIR Cera Award volgt de studenten in dit traject van begin tot einde met ondersteuning en coaching. De onderwijsinstelling evalueert de student op het einde van het traject en beoordeelt de technische kwaliteiten van het project, Cera Award evalueert het proces. Het interdisciplinair samenwerken van de ONDERWIJS studenten leidt namelijk niet alleen tot een werkend prototype. Gaandeweg ontwikkelen en verbeteren de studenten ook hun sociale, communicatieve en creatieve competenties, die door Cera Award beloond worden. Het is bijzonder waardevol om op een project als Cera Award te kunnen werken, waarbij je kan bijdragen aan maatschappelijke noden, voeling blijft hebben met jong technisch talent, op de hoogte blijft van technologische evolutie en kan samenwerken met een hartverwarmende partner als Cera, waarbij samenwerking, solidariteit en respect voor iedereen de basis vormt voor ondernemerschap. Het partnerschap Cera en RVO is dan ook uniek. Het combineren van onderwijs en maatschappelijke relevantie, resulteert in evenwichtige jong volwassenen. Katrien Van Melkebeek Projectcoördinator Cera Award Gaandeweg ontwikkelen en verbeteren de studenten ook hun sociale, communicatieve en creatieve competenties, die door Cera Award beloond worden. HOGER ONDERWIJS In 2018 realiseren 31 jonge talenten oplossingen voor 11 socialprofitorganisaties. Op 5 oktober mogen zij allen een Cera Award in ontvangst nemen, als beloning voor hun engagement en persoonlijke progressie. Ann Dooms, wiskundige bij de Vrije Universiteit Brussel die hoopt jongeren aan te steken met de passie voor wiskunde, wint de Senior Cera Award

12 SCIVIL SCIVIL Citizen Science is een perfecte tool om met STEM in het onderwijs aan de slag te gaan omdat het per definitie maatschappelijk relevant is. Daarom zijn RVO-Society en Scivil in mijn ogen de ideale partners. Annelies Duerinckx Projectcoördinator Scivil Wel is het de taak van het kenniscentrum, als netwerkorganisatie, de inhoudelijke spelers op vlak van Citizen Science in Vlaanderen te detecteren, met elkaar in contact te brengen, en te verenigen in een stuurgroep. Deze stuurgroep adviseert over algemene aspecten van Citizen Science, en vanuit aparte werkgroepen over concrete inhoudelijke aspecten. Zo ontstaan ook werkgroepen rond communicatie, datamanagement, luchtkwaliteit, onderwijs, ethische en juridische aspecten. In deze werkgroepen zitten mensen uit de onderzoekswereld, beleidsinstanties en relevante professionele organisaties, en telkens ook minstens één vertegenwoordiger van de goedgekeurde projecten en de coördinator van het kenniscentrum. Scivil wil deze wetenschappers, burgers, beleidsinstellingen en bedrijven verenigen, ondersteunen en informeren voor meer burgerwetenschap in Vlaanderen. Op de Dag van de Wetenschap op 26 november 2017 komt Vlaams minister Philippe Muyters naar RVO-Society en imec, om deel te nemen aan een reeks hands-on workshops. Er wordt geëxperimenteerd met stroomkringen, robots en drones. De Vlaams minister van Innovatie heeft ook een aankondiging: om de Citizen Science Community in Vlaanderen te versterken, is er een kenniscentrum nodig. RVO-Society krijgt de taak om dat kenniscentrum Citizen Science in januari 2018 op te richten. RVO-Society vaardigt twee werknemers af die de taak krijgen dit kenniscentrum vorm te geven. Het wordt vrij snel duidelijk dat een zeer grondige analyse nodig is om een duidelijke missie, visie en doelstellingen naar de verschillende stakeholders af te lijnen. Een externe, objectieve doorlichting dringt zich op om het kenniscentrum een duidelijke identiteit, concrete rollen en afgelijnde taken te geven. Het kenniscentrum volgt daarom een strategisch brandingtraject dat het ook een officiële naam en logo oplevert. Deze oefening wordt afgerond in januari 2019, wanneer Scivil officieel het levenslicht ziet. Scivil heeft overigens niet alle inhoudelijke expertise inzake Citizen Science zelf in huis, en ambieert dat ook niet. Tegelijkertijd lanceert de minister een eerste Citizen Science-oproep van 1 miljoen euro, om onderzoekers die Citizen Science bij hun onderzoek willen betrekken te stimuleren. Een goed project kan zo tot euro subsidie krijgen. Deze oproep levert 50 ingediende projecten op, die door het departement Economie, Wetenschap en Innovatie aan een grondige evaluatie onderworpen worden. Na deze evaluatie worden uiteindelijk zeven projecten weerhouden. Om nog meer sterke projecten uit deze oproep te kunnen ondersteunen, wordt er eind 2018 opnieuw euro vrijgemaakt, goed voor nog eens zes goedgekeurde projecten. Dankzij deze projecten kunnen burgers, ongeacht hun achtergrond, meewerken aan wetenschappelijke projecten. En zo krijgen onderzoekers hulp van het grote publiek bij het uitvoeren van wetenschappelijke taken zoals observaties, metingen en datacollectie én leren burgers het wetenschappelijk onderzoeksproces kennen. Scivil wil deze wetenschappers, burgers, beleidsinstellingen en bedrijven verenigen, ondersteunen en informeren voor meer burgerwetenschap in Vlaanderen

13 Techpeditie Onder de bezoekers zijn bijna leerlingen en leerkrachten die mede dankzij RVO-Society hun weg naar de Techpeditie vinden. and& festival De Techpeditie van imec, dat is een rondreizende pop-up expo over slimme technologieën die ons leven leuker, gezonder en duurzamer maken. Van maart tot oktober reist deze expo heel Vlaanderen rond, houdt halt in 13 steden, en vertrekt na enkele boeiende en interactieve dagen weer naar de volgende tussenstop. Leuven Mindgate organiseert van 2 tot 5 mei het and& festival. Gedurende 4 dagen en nachten is Leuven hét centrum van de gezondheids-, high tech- en creatieve wereld. Met 100 uitvinders, ondernemers en artiesten en meer dan bezoekers is deze eerste editie een groot succes. EVENTS Ook in 2018 is RVO-Society aanwezig op maar liefst 29 events. Hieronder een kleine greep van nieuwe events waar RVO-Society aan mag deelnemen. Dankzij de Techpeditie ontdekken bezoekers hoe minuscule chips hun weg banen in grote (maatschappelijk relevante) thema s zoals gezondheid, mobiliteit, het stadsleven, infotainment, onderwijs, energie en industrie. Er is vooral focus op de impact die deze chips op ons leven en de toekomst hebben. Online games als onderdeel van de les, samenwerken met een robotcollega, een digitale stresstest ondergaan, koken met slimme verpakkingen, de luchtkwaliteit in je omgeving meten... de (toekomst-)mogelijkheden met de chips van imec zijn vrijwel oneindig. In oktober klokt de Techpeditie af op bezoekers. Onder de bezoekers zijn bijna leerlingen en leerkrachten die mede dankzij RVO-Society hun weg naar de Techpeditie vinden. De opkomst is het grootst in Antwerpen, maar in Genk daagt het grootste bezoekersaantal op één dag op. De verwondering in de kinderen hun ogen, de blijdschap op hun gezichtjes als ze het snappen, als we ze mee hebben. De gedrevenheid bij de kinderen als ze er geen genoeg van krijgen. Super om te zien dat kinderen blijven komen en vaak ook met hun ouders terugkomen omdat ze het zo leuk vonden. Zaterdag 5 mei is een familiedag, met extra aandacht voor jongeren en hun ouders. Op zo n dag kan RVO-Society niet ontbreken. Experimenteren met een stroomkring, met elektriciteitssetjes spelen, de werking van drones van binnen en van buiten ontdekken... het kan tijdens het and& festival allemaal. In 2020 wordt er een nieuwe editie georganiseerd. Na het overweldigend succes van de editie van 2018, staat RVO-Society samen met alle andere partners weer klaar om alle nieuwsgierige en leergierige jongeren te mogen ontvangen. 24 Birgit Puttemans Verantwoordelijke events 25

14 EVENTS SuperNova Het and& festival is niet het enige nieuwe techfestival waar RVO-Society in 2018 aan deelneemt: ook SuperNova staat op de agenda. De eerste editie van dit tech- en innovatiefestival vindt op 27, 28, 29 en 30 september plaats in Antwerpen. Het festival staat op donderdag 27 en vrijdag 28 september in het teken van de professionals. Tijdens SuperNova Professional zijn er een conferentie, futuristische lezingen én een tech fair waar meer dan 80 vernieuwende bedrijven hun blik op de toekomst werpen. Zaterdag 29 en zondag 30 september staat dan weer in het teken van het grote publiek, met een heuse expeditie. Het SuperNova Festival nodigt mensen uit om het leven van de toekomst te ontdekken aan de hand van de SuperNovaexpeditie. Deze unieke en interactieve expeditie omvat in totaal 16 locaties, met meer dan 120 boeiende installaties en verbazingwekkende demo s. Tussen alle verrassende muziek en uitvoeringen, hands-on workshops en verschillende voordrachten van wetenschappers en futuristen, staat RVO-Society haar mannetje. Wij kunnen het grote publiek inspireren dankzij onze drones, kamishibaiverhalen en experimenten met de stroomkring. VOOR ALLE KINDEREN RVO-Society wil garant staan voor sociale en maatschappelijke inclusie en zo nog meer jongeren uit kansengroepen of met een beperking bereiken. Een analyse van de deelnemers van het vrijetijdsaanbod leert ons namelijk dat we vooral kinderen bereiken die al een link hebben met wetenschap en techniek, of wiens ouders bij wetenschappelijke organisaties of instellingen (bv. imec of KU Leuven) werken. Het is namelijk onze missie om àlle kinderen te enthousiasmeren voor wetenschappen en techniek. Zo komt er het besef dat het niet vanzelfsprekend is om iedere jongere te bereiken en dat we bewust aandacht moeten hebben voor minderheidsgroepen. Om dat bereik te vergroten, de drempels voor minderheidsgroepen bloot te leggen én die drempels ook aan te pakken, levert RVO-Society verschillende inspanningen

15 VOOR ALLE KINDEREN Zo starten we een samenwerking met vzw TADA (ToekomstATELIERdelAvenir), een organisatie die maatschappelijk kwetsbare tieners uit Brusselse buurten praktijklessen van bevlogen professionals biedt. Voorlopig blijft het bij een éénmalige samenwerking, maar RVO-Society blijft deze organisatie een warm hart toedragen en kijkt uit naar toekomstige samenwerkingsmogelijkheden. Daarnaast volgen alle medewerkers de sessie armoedein-zicht die onze partner Cera organiseert. We leren dat armoede een veel grotere impact heeft dan we op het eerste zicht denken. De drempels naar het aanbod van RVO-Society zijn meer dan enkel de kostprijs van een kamp of activiteit. Ouders in armoede leven vaak in een continue stresssituatie en zullen daardoor minder goed op voorhand plannen, omdat ze niet weten wat de toekomst brengt. De kampen zijn daarentegen snel volzet, waardoor late beslissers niet altijd een plaats kunnen bemachtigen. Zo werken we samen met Kinderwerking Fabota, een deelwerking van Buurtwerking t Lampeke dat jongeren tal van activiteiten aanbiedt in het Leuvense. Via hen bereiken we kansarme gezinnen en maken we hen warm voor ons aanbod. Bij elk kamp reserveren we nu enkele plaatsen voor Fabota. Op die manier kunnen de ouders tot vlak voor aanvang van het kamp inschrijven. We werken ook samen met UiTPAS. Met de UiTPAS spaar je punten telkens je aan een UiTPAS-activiteit deelneemt, die je weer kan inruilen voor extra voordelen. Uniek aan deze pas is dat mensen met een kansenstatuut recht hebben op sterk verminderde tarieven. Dankzij dit partnership kunnen rechthebbenden hun kind inschrijven voor 20% van de kostprijs van de activiteit van RVO-Society. De stad Leuven past 40% bij, RVO-Society draagt de overige 40% zelf. Daarnaast hebben we een mooie wisselwerking met PEP vzw (Positive Education Psychology), die de etnische kloof in het onderwijs wil dichten. RVO-Society geeft bijvoorbeeld workshops en doet mee aan projecten als de rolmodellenbeurs. Medewerkers van PEP zorgen er voor dat het aanbod van RVO-Society inclusief is, bijvoorbeeld door de opdrachtenbundels na te kijken op stigmatiserende taal en/of prenten. Zo werkt RVO-Society hard aan een inclusief aanbod voor iedereen. Want wetenschap en techniek biedt voor iedereen toekomstperspectieven. We leerden ook dat het belangrijk is om samen te werken met organisaties die al samenwerken met deze ouders, omdat zij het vertrouwen van de gezinnen in armoede al hebben en vaak dicht bij hen staan. Uit deze inzichten vloeiden enkele boeiende, leerrijke samenwerkingen voort waar ik mij dagelijkse met alle plezier voor inzet. 28 Kristien Rombouts Coördinator sociale educatieve projecten 29

16 Vrijetijdsaanbod VRIJETIJDS- AANBOD KAMPEN & BENDES Het is echt fijn werken als kampbegeleider. Het RVO-team is gewoonweg supertof en de kampen zijn nooit saai. Elk nieuw kamp voelt een beetje aan als thuiskomen. RVO-Society wil jongeren warm maken voor wetenschap en techniek. We zetten daarom in op een uitgebreid aanbod met workshops en bijscholingen voor leerkrachten, die op hun beurt de kennis en inzichten delen met hun klas. Maar daar houdt het niet op. RVO-Society wil buiten de schoolomgeving ook een rechtstreekse impact hebben op jongeren en de passie voor STEM aanwakkeren. Een brede waaier van vrijetijdsactiviteiten zorgt voor ieder wat wils, zowel voor jong als iets ouder, en dit zowel tijdens het schooljaar als tijdens de vakantieperiodes. Op woensdagnamiddagen organiseert RVO-Society daarom de techniekbende. In 2018 staan er twee edities op het programma, één in februari en één in november. De bendeleden die zich inschrijven voor zo n editie, kunnen op vier woensdagen op rij bij RVO-Society terecht voor een namiddag vol techniek en wetenschap. Deze jongens met pit en meisjes met lef (en omgekeerd) ontdekken er spelenderwijs alles over elektriciteit, voeren wetenschappelijke experimentjes uit en leren zelfs technische vaardigheden zoals solderen. Na vier weken stellen ze hun experimenten en uitvindingen aan hun ouders, grootouders en andere supporters voor. En ook tijdens de schoolvakanties zit RVO-Society niet stil. Tijdens de paas- en zomervakantie worden er verschillende kampen georganiseerd, voor jongeren tussen 8 en 16 jaar. In de paasvakantie is dat Toffe Techneuzen, waar curieuzeneuzen rondneuzen in de wondere wereld van techniek en wetenschap. Ze krijgen een beter inzicht in de technologische vooruitgang en ontdekken hoe de wetenschap onze leefwereld heeft veranderd. In de zomermaanden wordt Toffe Techneuzen nog eens herhaald. Er kiezen ook heel wat jongeren voor Space Team, waar jongeren een buitenaards leuke week beleven, alles ontdekken over de ruimtevaart en zelf een raket de lucht in schieten. IR13 haalt tijdens de kampweek dan weer de innerlijke ingenieur in een bende dertienjarigen naar boven en laat hen een legotreintje elektronisch manipuleren zodat het zelfs de moeilijkste opdrachten uitvoert. Drone Factory en Drone Academy staan dan weer helemaal in het teken van een ander vernuft staaltje techniek; de drone. Tijdens deze twee kampen voor verschillende leeftijdsgroepen leren jongeren alles over de werking van zo n toestel, ze halen ze uit elkaar, zetten ze terug in elkaar en leren er manoeuvres mee uitvoeren. De techniekbendes en kampen van 2018 zijn een groot succes. Door de enthousiaste reacties van de jongeren en de grote vraag naar meer van dat, plant RVO-Society in 2019 nog meer in te zetten op deze vrijetijdsactiviteiten. 30 Sigfried Seldeslachts Kampbegeleider 31

17 MEDEWERKERS VAN RVO-SOCIETY In volgorde op foto van links naar rechts Matthias Stroobants, Geert Vancuyck, Kristien Rombouts, Tim Louagie Katrien Van Melkebeek, Joren Claes, Veronique Steurs, Sandra Nauwelaerts, Els Van den Troost Birgit Puttemans, Magali Jacobs, Annelies Duerinckx, Sanne Strouven, Koen Pierlet Jo Decuyper, Sofie Stoop, Evelyne Vanden Bosch, Leen De Vos ( Kristof Jacobs verliet RVO-Society op 31 mei 2018 ) Leden van de Algemene Vergadering G. Declerckv H. De Man B. De Moor L. De Schamphelaere J.C. Deschamps R. Dillemans P. Lagasse P. Van Wayenberge L. Popeliers Imec Agoria Erelid: Mvr. A. Van Overstraeten Raad van bestuur RVO-Society Luc Kindt, LK Investment Baudouin Corluy, Agoria Hubert De Neve, imec Ludo Deferm, imec Saskia Kinds, Embracing Serendipity Jo Decuyper is geen lid maar steeds aanwezig als directeur van RVO-Society Bénédicte Haven is secretaris en Liesbet Van Dyck boekhouder voor de raad van bestuur van RVO-Society Bij RVO-Society kan ik echt mijn eigen ding doen. Ik krijg kansen die ik vroeger als leerkracht niet kreeg. Het is echt fijn om deel uit te maken van dit team. Matthias Stroobants nieuwe educatieve medewerker Technologie en het menselijk leven kunnen niet gescheiden worden. Technologie heeft invloed op het milieu, de mensen en de samenleving als geheel. De rol van de RVO-Society is kinderen te interesseren voor technologie en wetenschap met een positieve impact op onze samenleving: denken, doen en durven. Luc Kindt Voorzitter RVO-Society 33

18 EEN VLIEGENDE START BIJ RVO-SOCIETY De wereld rondom ons lijkt een versnelling hoger te schakelen. Het klimaat en de snelle wijzigingen ervan laten niemand meer onberoerd. Wereldleiders zijn verplicht kleur te bekennen. Onze jeugd, academici en bedrijven vragen om aandacht voor onze toekomst. Geen beter moment om deze bezorgdheden te onderbouwen met wetenschappelijke inzichten en manieren om deze om te zetten in actie via een brede implementatie in scholen van innovatieve educatieve projecten als PlanetWatch en PlanetChange. Ook binnen het onderwijs beweegt veel. Het traject rond implementatie van STEM in het basisonderwijs met de integratie van een jaarplantool geeft leerkrachten de kans om kwaliteitsvolle projecten te integreren in hun lessen en tegelijkertijd hun planlast te verminderen. De introductie van de nieuwe eindtermen in de 1ste graad van het secundair onderwijs daagt scholen uit om kennis te integreren, om leerlingen zelfgestuurd te laten leren. Dit is niet eenvoudig te realiseren, waardoor het interessant is om beroep te kunnen doen op een organisatie als RVO-Society, met ervaring in het vertalen van technologische innovaties naar nieuwe educatieve contexten, nieuwe leermiddelen en nieuwe didactische methodes. Een project zoals Arduino vanonder het fijn stof is daarbij erg welkom. Jongeren worden in contact gebracht met de problematiek van fijn stof en manieren om het te meten via de RVO e-classroom, het digitaal platform van RVO-Society. Ze kunnen daarbij op eigen tempo leren volgens STEM-didactiek. Online data en feedback van de gebruikers worden gebruikt om het systeem verder te verfijnen. Deelname aan het I-learnproject samen met imec en 35

19 KU Leuven zal ons in staat stellen om dit verder te professionaliseren. Innovatieve bedrijven en instellingen zijn voortdurend op zoek naar sterke technische profielen, wetenschappers en ingenieurs. Het lijkt meer dan ooit een uitdaging om alle potentiële talent te vinden. Het lijkt meer dan ooit een uitdaging om alle potentiële talent te vinden. Alle jongens en meisjes in Vlaanderen zouden in contact moeten kunnen komen met STEM-initiatieven. RVO-Society dient zijn impact hierin te vergroten via samenwerking met andere partners binnen STEM-partnerschappen in Leuven en Gent. Het is een geruststelling en een stimulans te weten dat Jo onze eerste ambassadeur en mentor is en blijft. Verder is het ook boeiend om van dichtbij betrokken te zijn bij het uitbouwen van burgerparticipatie in wetenschappen. Hoe kunnen wetenschappers beroep doen op een breed publiek bij het vergaren van data? Hoe kunnen burgers tegelijkertijd meer voeling krijgen met wetenschappelijk onderzoek, door er zelf deel van uit te maken? Het uitbouwen van Scivil als kenniscentrum van Citizen Science én het nagaan hoe dit ook de andere activiteiten van RVO-Society kan versterken, geeft een extra dimensie aan de hele organisatie. Met zoveel interessante en urgente uitdagingen in het verschiet is er geen tijd te verliezen. Gelukkig mag ik dit doen met een zeer enthousiast en professioneel team, dat gebeten is door de STEM-microbe, gepassioneerd is door innovatie in wetenschap en techniek en een groot hart heeft voor jongeren en onderwijs. Rest me alleen nog Jo te bedanken voor de visie en de passie waarmee hij RVO-Society al die jaren geleid heeft. Het is een geruststelling en een stimulans te weten dat Jo onze eerste ambassadeur en mentor is en blijft. RVO-Society kon onder hem floreren en uitgroeien tot de succesvolle organisatie die ze vandaag is. Het is dan ook een hele eer om hem op te volgen en de vlucht vooruit te nemen. Let s take off! Ilse Ooghe BIJLAGEN 36 37

20 EVENTS EN BEURZEN 2018 NAAM EVENEMENT DATUM PLAATS Zorg voor de toekomst: draagbare sensoren WZV Toermalien, Genk workshops voor ToekomstAteliers - Ateliersdel'Avenir imec, Leuven Superdojo De Borre Bierbeek Doebeurs Vlaams-Brabant Brabanthal, Leuven Maakbar Leuven Leuven And&Play Festival Leuven Levensloop Leuven Leuven AV RVO-Society imec, Leuven Eindevent STEM voor Zorg imec, Leuven STEM-Platform imec, Leuven Technologica Flanders Expo, Gent Istem voor leerkrachten Gent Zorg van de toekomst: Virtual Reality WZV De Pelikaan, Deurne Infosessie voor lerarenopleiding kleuter en basisonderwijs imec, Leuven U/Turn Zomerterras Herk de Stad Supernova Antwerpen Prijsuitreiking Cera Award Cera, Leuven Kinderuniversiteit KULeuven Leuven STEM-dag BaO Technopolis Technopolis, Mechelen STEM-dag 3de graad SO Technopolis Technopolis, Mechelen STEM-dag 1ste en 2de graad SO Technopolis Technopolis, Mechelen YOUCA Action Day imec, Leuven Kinderuniversiteit KULeuven campus Arenberg, Leuven VELEWE campus Arenberg, Leuven PEP Rolmodellenbeurs campus Technologie, Hoboken Ontmoetingsdag Cera Depot, Leuven Dag van de Wetenschap imec, Leuven Dag van de Wetenschap Antwerpen Zorg voor de toekomst: 3D-printen Hangar K, Kortrijk RVO-Studs evaluatie en voorstelling nieuwe workshops imec, Leuven Slotevent Vraag voor de Wetenschap Brussel TOTAAL

21 OPLEIDINGEN AAN LEERKRACHTEN 2018 KLEUTERONDERWIJS # lessen # deelnemers leerkracht studenten lerarenopleiding Zes aanleidingen tot techniek in de kleuterklas Realisaties techniekhoek Kamishibai BASISONDERWIJS # lessen # deelnemers leerkracht studenten lerarenopleiding Mijn klas vol energie/elektriciteit/knappe knutsels De stroomkringuitdaging Techniek tot STEM De zonnecelontdekking Gejaagd door de wind The sky is the limit SECUNDAIR ONDERWIJS # lessen # deelnemers leerkracht studenten lerarenopleiding Ingenieur vanaf It s Alive Drones & sciences uittesten exoskelet uittesten Bos-Online The sky is the limit TOTAAL

22 SCHOOLTRAJECTEN 2018 BASISONDERWIJS # lessen # deelnemers scholen leerkrachten Traject 'Techniek? Ook in mijn school.' provincie Vlaams-Brabant Traject 'Techniek? Ook in mijn school.' provincie Oost-Vlaanderen Gent Traject 'Techniek? Ook in mijn school.' provincie Oost-Vlaanderen Gent Sancta Maria School Willebroek Vrije basisschool Sint-Medardus Basisschool Mariagaarde Huveneer Bornem Maria Assumpta Brussel Vesalius Mortsel GVBS Zoutleeuw BALO Diest SECUNDAIR ONDERWIJS # lessen # deelnemers scholen leerkrachten traject STEM voor zorg traject STEM voor zorg project Planetwatch project Planetwatch e-learning 'Arduino vanonder Fijn Stof' e-learning 'Arduino vanonder Fijn Stof' TOTAAL

23 BUITENSCHOOLSE ACTIVITEITEN 2018 Techniekbende I 3-5 Techniekbende - de ontdekkers 10-12j 4-12 OPLEIDING/WORKSHOP/KAMP # lessen/ workshops per halve dag leerkrachten/ ouders # unieke deelnemers jongeren Achter de schermen nanotechnologie Achter de schermen gezondheidszorg Achter de schermen zonnecellen Ontdek de chip ism prof Atoom Ontdek de chip zomerkamp IR Uitvinderskamp/ Space team Toffe Techneuzen kamp Ontdek de zonnecel Internaatkamp IR13 (ism JCW) Kinderuniversiteit - workshop IR Kinderuniversiteit - workshop SdS 4-96 Drone academie ism Sporty Drone Factory 12-14j ism Sporty Drone café 12-15j ism STEM-unif KULeuven 6-20 Drone café 15-18j ism STEM-unif KULeuven 3-6 workshop dé stroomkring uitdaging op doebeurs Vlaams-Brabant workshop IR13 op doebeurs Vlaams-Brabant workshop dé stroomkring uitdaging op Technologicabeurs Gent workshop dé stroomkring uitdaging op Levensloop Leuven Dag van de Wetenschap - SdS Dag van de Wetenschap - drones Dag van de Wetenschap - IR Dag van de Wetenschap - kamishibai workshop Drone op Superdojo workshop IR13 voor TADA workshop sfeerlapje op Maakbar Leuven workshop Dé Stroomkring Uitdaging op And&Play Festival Leuven workshop IR13 op And&Play Festival Leuven workshop Drones op And&Play Festival Leuven workshop Dé Stroomkring Uitdaging op U/Turn workshop Dé Stroomkring Uitdaging op Supernova workshop drones op Supernova workshop drones op PEP 2-16 TOTAAL

24 BALANS 2018 PARTNERS RVO - SOCIETY 01/01/ /12/2018 ACTIVA Deelneming Core 7.500,00 Voorraad ,97 Vorderingen ,10 Termijndeposito s en liquide middelen ,06 Overlopende rekeningen 1.646,50 met de steun van TOTAAL ACTIVA ,63 CURIOUS CATS serious games for children PASSIVA Overgedragen positief (negatief) resultaat ,87 Leveranciers en handelsschulden ,31 DEPARTEMENT LEEFMILIEU, NATUUR & ENERGIE Schulden m.b.t. belastingen, bezoldigingen en sociale lasten ,61 Borg 2.095,06 Overlopende rekeningen ,78 S ms TOTAAL PASSIVA ,

25 Roger Van Overstraeten Society vzw Kapeldreef 75, 3001 Leuven