Mark Elchardus, Lilith Roggemans en Jessy Siongers

Transcriptie

1

2 Inhoud Lijst van tabellen en figuren 13 Lijst van gebruikte afkortingen 29 Inleiding De Brusselse jeugd onderzocht 35 Mark Elchardus, Lilith Roggemans en Jessy Siongers 1. Inleiding Brussel Multiculturele stad Jonge stad Arme stad Onderwijs in Brussel Opzet onderzoek Beschrijving van de onderzoeksbevolking Culturele oorsprong Sociaal-economische situatie Evaluatie van de steekproef Wegingscoëfficiënten berekenen Vergelijking met schoolgegevens van het Departement Onderwijs Vergelijking met ander onderzoek in Brusselse scholen Probleem van de ontbrekende antwoorden Het aantal missende antwoorden Sociologische schets ontbrekende antwoorden Situatieschets Nederlandstalige leerlingen 62

3 6 Inhoud 6.2 Mogelijke oplossingen Besluit 66 Bibliografie Het schoolwelbevinden in Brussel 69 Ogi De Clerck en Nicole Vettenburg 1. Inleiding Literatuurgegevens over beïnvloedende factoren van schoolwelbevinden Persoonsgerelateerde factoren Gezinsgerelateerde factoren Schoolgerelateerde factoren Onderzoeksvragen Onderzoeksopzet Onderzoekspopulatie Onderzoeksvariabelen Schoolwelbevinden Beïnvloedende factoren Statistische analyses Resultaten Schoolbeleving Relatie met de leerkrachten Besluit 93 Bibliografie Bijlagen Brusselse jongeren in het verenigingsleven 107 Sarah Herbots 1. Inleiding Verbondenheid in een grootstedelijke context Sociale participatie bij jongeren in het Nederlandstalige Brusselse onderwijs: de cijfers Diverse achtergonden: diverse participatiepatronen? Participatiebevorderende elementen 121

4 Inhoud 7 6. Inclusieve versus exclusieve verenigingstypes De gevolgen van middenveldparticipatie Besluit 133 Bibliografie Bijlagen De ideale levensloop van de Brusselse jeugd 137 Lilith Roggemans 1. Inleiding Allochtone paden De ideale levensloop van Brusselse jongeren Ideale timing Verschillen naar geslacht Verschillen naar sociaal-economische situatie Verschillen naar onderwijsvorm Verschillen naar religie Tussentijds besluit Multivariate analyses Werkgerelateerde transities Familiegerelateerde transities Ideale volgorde van transities Bivariate analyses Multivariate analyse Besluit 176 Bibliografie Bijlagen Consumptieafhankelijkheid onder Brusselse jongeren: een identiteit van dingen 183 Mark Elchardus en Sarah Herbots 1. Inleiding Consumptie en identiteit Consumptie en romantisch geluk Een nieuwe identiteit Consumptieafhankelijkheid 191

5 8 Inhoud 3. Op zoek naar een verklaring voor consumptieafhankelijkheid Manipuleerbaarheid door een gebrek aan kritische afstand Manipuleerbaarheid door het streven naar autonomie Onderdompeling Identiteit als verantwoordingsstrategie Een verschuiving van identiteit Toets van de hypothesen Identiteit, voelen, denken en doen Consumptieafhankelijkheid en afwijkend gedrag Afwijkend gedrag en de discrepantie tussen consumptieafhankelijkheid en koopkracht Besluit 211 Bibliografie Bijlagen Brusselse jongeren over andere culturen: van vijand tot lief 217 Jessy Siongers 1. Inleiding Van sociale afstand tot sociale intimiteit: de studie van intergroepsrelaties Onderzoeksopzet Een algemene kijk op intergroepsrelaties bij Brusselse jongeren De bereidheid tot intergroepsrelaties gemeten bij verschillende etnische groepen De bereidheid tot sociale contacten met andere levensbeschouwelijke groepen De ene vreemde is de andere niet: op zoek naar onderliggende dimensies Besluit 232 Bibliografie Bijlagen De contacthypothese getoetst bij Brusselse jongeren 239 Jessy Siongers 1. Inleiding 239

6 Inhoud 9 2. De contacthypothese: een literatuuroverzicht Van noodzakelijke tot faciliterende condities De contacthypothese getoetst in een schoolcontext Onderzoeksopzet en operationalisering van de variabelen Afhankelijke variabelen: de bereidheid tot sociale contacten met andere personen Contactindicatoren De analyseresultaten: leidt intensief contact tot minder sociale afstand? Besluit 260 Bibliografie Antisemitisme in de Brusselse scholen 265 Mark Elchardus 1. Antisemitisme? Antisemitisme en andere vormen van vooroordelen Xenofobie en judeofobie De specificiteit van antisemitisme De mogelijke verklaringen getoetst Theologisch antisemitisme Antisemitisme als gevolg van xenofobie Toetsen van de hypothesen Het antisemitisme van de autochtonen Antisemitisme bij niet-islamitische allochtone leerlingen Antisemitisme bij moslims Antisemitisme in de Brusselse scholen Besluit 287 Bibliografie Bijlagen Dader- en slachtofferschap onder Brusselse scholieren 297 Diederik Cops en Hanne Op de Beeck 1. Inleiding Daderschap Prevalentie daderschap 297

7 10 Inhoud 2.2 Meer delinquente jongeren in Brussel? Delinquente vrienden Registratie daderschap Correlaten van daderschap Slachtofferschap Prevalentie van slachtofferschap De verdeling van slachtofferschap Brusselse jeugd vergeleken Verklarende factoren van slachtofferschap Besluit Jeugddelinquentie in Brussel: een stand van zaken Daders als slachtoffers 323 Bibliografie Bijlagen Jongerengeweld in Brussel. Op zoek naar een contextuele verklaring 329 Hanne Op de Beeck en Johan Put 1. Inleiding Sociale desorganisatie Mechanismen op het individuele niveau School als context voor jongerengeweld Gedifferentieerde demografische samenstelling Socialisatieprocessen spelen zich af tussen schoolgenoten Onderzoeksopzet Hypothesen Variabelen Analytisch plan Resultaten Variantie op schoolniveau Toets van individuele en school-ses Toets van individuele mechanismen Besluit 343 Bibliografie Bijlagen 348

8 Inhoud Alcohol- en softdrugsgebruik in Brussel 349 Dries Cardoen, Hans Berten en Nicole Vettenburg 1. Inleiding Middelengebruik, maatschappelijke kwetsbaarheid en stedelijkheid Operationalisering van de variabelen Alcohol- en softdrugsgebruik: de cijfers Prevalentie en incidentie Alcohol- en softdrugsgebruik naar geslacht en leeftijd Alcohol- en softdrugsgebruik naar onderwijsvorm De invloed van indicatoren voor maatschappelijke kwetsbaarheid Op het al dan niet gebruik door Brusselse scholieren Op het regelmatige gebruik door middelengebruikende Brusselse scholieren Middelengebruik en stedelijkheid Besluit 371 Bibliografie Bijlagen De onveilige hoofdstad!? Buurtbeleving en onveiligheidsgevoelens in Brussel 383 Diederik Cops en Johan Put 1. Inleiding Sociale (des)organisatie, overlast en onveiligheidsgevoelens Sociale relaties in de woonbuurt Overlast als stedelijk probleem De buurt als socialiserings- en opvoedingsmilieu Onveiligheidsgevoelens bij Brusselse jongeren Buurtbeleving bij Brusselse jongeren De invloed van de buurt op het onveiligheidsgevoel Algemene analyses Wonen in Brussel: een andere onveiligheidsbeleving? Directe en indirecte verbanden tussen buurtfactoren en onveiligheidsgevoelens Besluit 403

9 12 Inhoud Bibliografie Bijlagen Jong in Brussel. Bevindingen uit de JOP-monitor Brussel 409 Nicole Vettenburg, Mark Elchardus en Johan Put 1. Inleiding De subjectieve leefwereld van Brusselse jongeren Het schoolwelbevinden in Brussel Een multiculturele stad: solitair of solidair? De onveilige hoofdstad!? Het gedrag van Brusselse jongeren Brusselse jongeren in het verenigingsleven De grootstad: een voedingsbodem voor problematisch gedrag? Consumptieafhankelijkheid: een identiteit van dingen De ideale levensloop van de Brusselse jeugd Het leven zoals het is: jongeren in de hoofdstad Brussel en Vlaanderen Van multiculturaliteit naar interculturaliteit 425