Antidepressiva geleidelijker, veiliger en beter afbouwen
|
|
- Hanne de Graaf
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Antidepressiva geleidelijker, veiliger en beter afbouwen Peter Groot
2 Relaties met een farmaceutisch bedrijf of sponsor vrijwilliger bij tx.org
3 Peter C. Groot 1983 VU: studie scheikunde (biochemie, klinische chemie) 1989 VU: PhD 'Structure and evolution of the human α amylase gene family' 1990 NKI: genetische gevoeligheid darmkanker (muis) 1994 UU Diergeneeskunde: genetica van de hond 1998 UU Farmacie: genetische gevoeligheid voor allergische astma (muis) 2004 depressie antidepressiva 2006 OU: start deeltijdstudie psychologie, master klinische psychologie 2013 onderzoeker User Research Centre Universiteit Maastricht
4 Antidepressiva afbouwen onttrekkingsverschijnselen Onttrekkingsverschijnselen zijn de lichamelijke en/of psychische verschijnselen die op kunnen treden na staken of een te snelle dosisreductie van een middel. Onttrekkingsverschijnselen kunnen optreden bij alle middelen waaraan ons lichaam moet wennen.
5 Onttrekkingsverschijnselen van antidepressiva Vlaminck, van Vliet & Zitman. Ned Tijdschr Geneeskd 149, , GRIEPACHTIGE VERSCHIJNSELEN hoofdpijn lethargie zweten rillingen moeheid eetlustvermindering spierpijn GASTRO-INTESTINALE SYMPTOMEN buikpijn nausea vomitus diarree anorexie EVENWICHTSSTOORNISSEN duizeligheid coördinatiestoornissen EXTRAPIRAMIDALE STOORNISSEN parkinsonisme acathisie catatonie tremoren dystonie ataxie PSYCHISCHE SYMPTOMEN agitatie prikkelbaarheid stemmingsdaling huilbuien angst manie hypomanie hallucinaties delirium agressiviteit paranoïde wanen SLAAPSTOORNISSEN inslaapstoornis nachtmerries excessief dromen levendige dromen SENSORISCHE STOORNISSEN elektrische schok -sensaties paresthesieën OVERIGE VERSCHIJNSELEN cognitieve stoornissen hartritmestoornissen
6 De oorzaak van onttrekkingsverschijnselen
7 De oorzaak van onttrekkingsverschijnselen Wanneer treden onttrekkingsverschijnselen op? als veranderingen te snel gaan (als de dosis te snel wordt verlaagd) Hoe kunnen we onttrekkingsverschijnselen voorkomen? door het lichaam na een dosisverlaging voldoende tijd te geven om een nieuw evenwicht te bereiken Hoeveel tijd is daar voor nodig? verschilt per antidepressivum, hangt af van: grootte en de snelheid waarmee de dosis wordt veranderd gebruiksduur: stoppen na een paar weken geeft minder problemen dan stoppen na een paar maanden gebruikte antidepressivum: grote verschillen in farmacologische eigenschappen eliminatiehalfwaardetijd (fluoxetine 'veilig' middel, paroxetine en venlafaxine berucht)
8 Halfwaardetijden van antidepressiva Halfwaardetijd (uur) Type/klasse Stofnaam Actief metaboliet Merknaam Actief Stof metaboliet TCA imipramine desipramine (8-20) (10-35) TCA clomipramine desmethylclomipramide Anafranil (12-36) 36 TCA amitriptyline Tryptizol (10-25) TCA nortriptyline Nortrilen 26 (16-38) TCA doxepine desmethyldoxepine Sinequan 17 (8-24) 51 (33-80) TCA dosulepine desmethyldosulepine Prothiaden 51 (35-50) TeCA maprotiline (43-45) SSRI fluoxetine norfluoxetine Prozac (48-72) (84-192) SSRI citalopram Cipramil 36 SSRI paroxetine Seroxat (10-25) SSRI sertraline Zoloft 26 (22-36) SSRI fluvoxamine Fevarin (17-22) SSRI escitalopram Lexapro 30 SNRI venlafaxine desmethylvenlafaxine Efexor 5 11 MAOI fenelzine Nardil 11,6 MAOI tranylcypromine Parnate (1,5-3) MAOI moclobemide Aurorix (1-4) TeCA, NaSSA mianserine Tolvon 32 (21-61) SARI trazodon Trazolan (5-13) NaSSA mirtazapine Remeron (20-40) atypisch bupropion Wellbutrin 20 metaloninerg agomelatine Valdoxan (1-2)
9 Hoe snel verdwijnt een antidepressivum uit het lichaam? venlafaxine 5 desmethylvenlafaxine 11 paroxetine fluoxetine desmethylfloxetine aannames: steady state, in één keer stoppen met gebruik
10 drie groepen Langzame groep (meer dan 43 uur) fluoxetine, maprotiline, dosulepine niet snel problemen (concentratie neemt op 'natuurlijke' wijze langzaam af) Middengroep (15 36 uur) citalopram, mianserine, escitalopram, sertraline, mirtazapine, nortriptyline, bupropion, clomipramine, amitriptyline, imipramine, doxepine en fluvoxamine in één keer stoppen geeft niet meteen (d.w.z. binnen één of twee dagen) problemen maar is daarna wel mogelijk ===> bij hogere dagelijkse doses niet in één keer stoppen Snelle groep (minder dan 12 uur)* paroxetine (vanwege afwijkende kinetiek en kortste halfwaardetijd van 10 uur), venlafaxine, fenelzine, tranylcypromine, moclobemide en trazodon meeste problemen bij het stoppen in één keer stoppen of pil vergeten kan al binnen één dag tot onttrekkingsverschijnselen leiden ===> altijd geleidelijk afbouwen!!! * agomelatine buiten beschouwing vanwege sterk afwijkend werkingsmechanisme
11 Al na één dag problemen ( dat ik zo'n ontzettende last krijg van onttrekkingsverschijnselen als ik het te laat inneem of vergeet... [over paroxetine]... enige nadeel aan paroxetine is, dat indien je het per ongelijk vergeet te slikken, je gelijk last hebt van onttrekkingsverschijnselen Oppassen met vergeten van dagelijkse dosis. Tweemaal vergeten en volgens bijsluiter gewacht tot het tijd was voor nieuwe dosis. Laatste uren hiervoor soort van stroomstoten door mijn middenrif en geluiden tussen een piep en zoemen in oren... [over venlafaxine]... Ik had er namelijk veel last van als ik mijn 150mg vergat. Halverwege de dag kreeg ik dan schichten (als bliksem ongeveer) door mijn hoofd. Ik wist dan direct, o jee, pil vergeten... [over venlafaxine] Therapietrouw is heel belangrijk!!!!! Onjuist advies:... De apotheek raadde mij aan het om de dag te nemen maar dit werkte niet goed... [over venlafaxine]
12 Waarom voldoen de huidige afbouwschema s niet? De geleidelijke afbouwschema s waarmee in de klinische praktijk wordt gewerkt zijn helemaal niet geleidelijk!!!
13 SRI S blokkeren de heropname van neurotransmitters Onttrekkingsverschijnselen bij afbouw paroxetine (casus) ik kreeg erge afkickverschijnselen van 10 naar 5 Mg maar daar was mee om te gaan! Van de 20 naar 15 en van 15 naar 10 heb ik trouwens weinig klachten ervaren maar van 5 Mg naar 0 Mg ging het fout,ik heb het 5 weken volgehouden en toen moest ik worden opgenomen omdat ik niet meer kon eten (ik was 47 kilo) en slapen en ondraaglijke ontwenningsverschijnselen ervaarde!
14 Vuistregels voor het opstellen van een afbouwschema 1. Langzaam afbouwen beter dan (te) snel 2. Groter aantal kleine stappen beter dan klein aantal grote stappen 3. Meeste en kleinste stappen in de laatste fase van het afbouwen praktisch probleem: de laagste standaarddoseringen zijn te hoog!!!
15 Taperingstrips, een korte geschiedenis (1) Taperingstrips, wat zijn dat? Harry Leurink De medicijnontwenningsstrip genomineerd voor 'het idee van het jaar' (NRC 31 dec 2004)... Kalmeringsmiddelen, slaapmiddelen en pijnstillers: veel mensen slikken ze en ze worden steeds vaker voorgeschreven.... het is behoorlijk moeilijk om er mee te stoppen.... vaak zorgen de bijwerkingen weer voor nieuwe problemen en kwalen.... geleidelijk de dosis afbouwen werkt meestal wel, maar is een hele opgave en veel gedoe... mijn idee is de ontwenningsstrip: een zeer geleidelijk aflopende dosis medicatie verpakt in strips met een tijdvolgorde.
16 Taperingstrips, een korte geschiedenis (2) Antidepressiva beter afbouwen Pleidooi voor een richtlijn`afbouwen van antidepressiva Een knelpuntenanalyse. (Groot & v Ingen Schenau, 2013) Stoppakketten... Voor een denkbeeldig antidepressivum zou een serie van 150 pillen kunnen worden gemaakt met achtereenvolgens 150, 149, 148, 147,... t/m 1 mg van een bepaald antidepressivum. (Groot, Silhouet herfst 2011) Afbouwsetjes... Te oordelen naar de vele binnen en buitenlandse fora op internet die vanuit het perspectief van de gebruiker onttrekkingsverschijnselen beschrijven als de grootste hobbel bij het afbouwen van SSRI's, zou je zeggen dat er voor afbouwsetjes wereldwijd een flinke markt is. (Radar 2010) Graded dosage calendar packs... I wish to suggest the pharmceutical industry to introduce: graded dosage calendar packs for psychiatric medication requiring staged changes in dose. (Mitchell (1997). Br J Psych 170:288) Withdrawal symptoms following discontinuation of imipramine therapy. Kramer, Klein & Fink (1961). Am J Psychiatry 118:
17 Cinderella Therapeutics tx.org Cinderella is een stichting zonder winstoogmerk (ANBI status) die zich inzet om zogenaamde stiefkindgeneesmiddelen en behandelingen voor patiënten beschikbaar te maken Stiefkindgeneesmiddelen zijn middelen die niet door de industrie worden ontwikkeld omdat ze onvoldoende winst zullen opleveren. Cinderella heeft de ANBI status: giften aan Cinderella mogen van de belasting worden afgetrokken. Project Tapering in 2010 ingebracht door Harry Leurink
18 Taperingstrips voor paroxetine en venlafaxine Baer Arts, Ton van Balkom, Aartjan Beekman Marc Blom Tom Birkenhäger Bert van Hemert Witte Hoogendijk Jan van Ingen Schenau René Kahn Ralph Kupka Roos van der Mast Willem Nolen Jim van Os Frenk Peeters Eric Ruhé Aart Schene Floor Scheepers Robert Schoevers Anne Speckens Jan Spijker Jan Swinkels Ton Vergouwen Frank Verhulst
19 Taperingstrip voor het afbouwen van paroxetine
20 Het probleem van de dokter in de spreekkamer klinische trials op basis van DSM criteria leveren kennis op groepsniveau, maar die kennis is niet automatisch geldig voor alle leden uit de betreffende groep (niet iedereen heeft hetzelfde) de 'beste' behandeling voor een groep is een gemiddelde, en kan voor iemand iemand uit die groep een slechte behandeling blijken te zijn, en omgekeerd Dokters behandelen geen groepen, maar individuele patiënten ===> de dokter weet niet (en kan niet weten) wat voor een bepaalde patiënt de optimale afbouwsnelheid is Oplossing?
21 De patiënt laten kiezen paroxetine afbouwtrajecten bestelformulier/recept: tx.org
22 Een beter verhaal Als u uw antidepressiva wilt afbouwen dan moet u weten dat u daarbij last kunt krijgen van onttrekkingsverschijnselen. U kunt die voorkomen door geleidelijk af te bouwen. Jammer genoeg kan niemand voorspellen hoe langzaam u dat moet doen om daar geen of zo weinig mogelijk last van te hebben. Dat kan namelijk voor iedereen anders zijn. Daarom zijn een aantal taperingstrips ontwikkeld die u in staat stellen om zelf te kiezen hoe lang u over het afbouwen wilt doen. Met 1 strip bouwt u in 28 dagen af, met 2 strips in 56 dagen en met 3 strips in 84 dagen. Hoe langer u over het afbouwen doet, hoe kleiner de kans op het optreden van onttrekkingsverschijnselen. Alsukiestvoorsnelafbouwenenerdoenzichtochklachten snel en er toch klachten voor dan is dat op zich geen ramp, want u kunt er dan voor kiezen om alsnog over te stappen op een langzamer schema of om die klachten te verdragen, want ze zullen uiteindelijk overgaan. Als u kiest voor een heel langzaam schema dan zult u niet weten of een sneller schema in uw geval ook had gekund, maar het enige wat u dat dan kost is extra tijd. Schadelijk is langzamer afbouwen namelijk niet.
23 Wat patiënten moeten weten Antidepressiva zijn niet verslavend geen craving geen onmiddellijke beloning gemakkelijk pil vergeten ===> Therapietrouw belangrijk!!!! Onderscheid onttrekkingsverschijnselen terugkeer angst/depressie onttrekkingsverschijnselen direct maar tijdelijk depressie/angst later, gaan (meestal) niet vanzelf over Wat te doen bij onttrekkingsverschijnselen? verdragen van de klachten (ze gaan over) kiezen voor langzamer schema anders? Wat te doen bij terugkeer angst/depressie? terug naar (huis)arts / psychiater hervatten farmacotherapie anders?
24 Belangrijke punten (samenvatting) Onttrekkingsverschijnselen gevolg van te snelle dosisreductie Oplossing? geleidelijk afbouwen / taperingstrips Hoe geleidelijk? verschilt per persoon / per antidepressivum Eliminatiehalfwaardetijd geen constante (interindividuele verschillen / ziekte / ouderdom) vuistregels opstellen afbouwschema langzaam beter dan (te) snel groter aantal kleine stappen beter dan klein aantal grote stappen meeste en kleinste stappen in laatste fase goed uitleggen aan patiënten: dat antidepressiva niet verslavend zijn onderscheid ontrekkingsverschijnselen / terugkeer angst, depressie dat u niet weet wat de optimale afbouwsnelheid is dat ze daarom zelf mogen kiezen
25 Tot besluit: waar hebben u en uw patiënten behoefte aan? taperingstrips voor andere antidepressiva? taperingstrips voor de afbouw van slaap en kalmeringsmiddelen? taperingstrips voor dosisreductie van antipsychotica? taperingstrips voor afbouw/reductie van andere medicijnen? opbouwstrips? laat het ons weten! suggesties/vragen: p.c.groot@maastrichtuniversity.nl tx.org
26 Taperingstrips voor andere antidepressiva? stofnaam halfwaardetijd (uur) 1 gebruikers 2 TCA amitriptyline (10-25) TCA nortriptyline 26 (16-38) TCA clomipramine (12-36) / SSRI paroxetine (10-25) beschikbaar SSRI citalopram SNRI venlafaxine binnenkort beschikbaar SSRI sertraline 26 (22-36) SSRI escitalopram SSRI fluoxetine (48-72) / (84-192) afbouwstrip niet nodig SSRI fluvoxamine (17-22) overig mirtazapine (20-40) overig bupropion overig trazodon (5-13) stof/actief metaboliet; 2 GIPdatabase 2013
27 Taperingstrips voor dosisreductie van antipsychotica? Dosisreductie leidt tot beter functioneren op lange termijn 1,2 Zelfmonitoring/zelftitratie levert betere resultaten op (vergelijk met diabetes, bloeddruk 3 ) Combineren met mhealth (experience sampling methodology, PsyMate) 1. Dosisreductiestrategie in plaats van onderhoudsbehandeling na eerste psychose: op lange termijn tweemaal zo vaak herstel. Wunderink L. (2014) Tijdschrift voor Psychiatrie 56: Recovery in remitted first-episode psychosis at 7 years of follow-up of an early dose reduction/discontinuation or maintenance treatment strategy: long-term follow-up of a 2-year randomized clinical trial. Wunderink et al (2013). JAMA Psychiatry 70: Effect of self-monitoring and medication self-titration on systolic blood pressure in hypertensive patients at high risk of cardiovascular disease: The tasmin-sr randomized clinical trial. McManus et al. (2014). JAMA 312:
28 Taperingstrips voor slaap en kalmeringsmiddelen? wordt aan gewerkt andere medicijnen? opbouwstrips? andere ideeën, suggesties? laat het ons weten! suggesties/vragen: tx.org
Antidepressiva geleidelijker, veiliger en beter afbouwen. Peter Groot
Antidepressiva geleidelijker, veiliger en beter afbouwen Peter Groot p.c.groot@maastrichtuniversity.nl 1 Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante
Nadere informatieOnttrekkingsverschijnselen voorkomen bij de afbouw van antidepressiva: het nut van taperingstrips
De oorspronkelijke versie van dit artikel verscheen in september 2014 in het nascholingstijdschrift voor psychofarmacologie Psyfar (www.psyfar.nl) Onttrekkingsverschijnselen voorkomen bij de afbouw van
Nadere informatie[UPPER. Brug tussen wetenschap, apotheek en maatschappij] Doorgaan of stoppen. met antidepressiva
[UPPER Brug tussen wetenschap, apotheek en maatschappij] Doorgaan of stoppen met antidepressiva UPPER Inhoudsopgave 1 Over deze brochure 3 2 Antidepressiva in het kort 4 3 Doorgaan of stoppen? 5 4 Wat
Nadere informatiein gesprek over: Medicijnen tegen depressies
in gesprek over: Medicijnen tegen depressies Colofon Auteur: P.F. Bouvy Redactie: E.A.M. Knoppert-van der Klein (eindredacteur) E. van Meekeren A.W.M.M. Stevens M.A.V. van Verschuer Publicatie: Nederlandse
Nadere informatieAntidepressiva. Voorlichting voor cliënt en hulpverlener Jan van Ingen Schenau Psychopraxis jaargang 10, nummer 3 (juni 2008) p.
Voorlichting Antidepressiva Voorlichting voor cliënt en hulpverlener Jan van Ingen Schenau Psychopraxis jaargang 10, nummer 3 (juni 2008) p. 120-125 Inhoud Neurotransmitters Soorten antidepressiva Wanneer
Nadere informatieTaperingstrips voor paroxetine en venlafaxine
korte bijdrage Taperingstrips voor paroxetine en venlafaxine p.c. groot, en de Consensusgroep Tapering 1 achtergrond Taperingstrips kunnen worden gebruikt voor het geleidelijk afbouwen van medicijnen zoals
Nadere informatietips informatie Medicijnen bij een depressie
& tips informatie Medicijnen bij een depressie U voelt zich somber, prikkelbaar of lusteloos. En hebt nergens meer zin of plezier in. Dat kan duiden op een depressie. Uw arts heeft u daarom een antidepressivum
Nadere informatieANTIDEPRESSIVA PATIËNTENINFORMATIE ALGEMENE INFORMATIE OVER GEBRUIK EFFECTEN EN BIJWERKINGEN VAN ANTIDEPRESSIVA
ANTIDEPRESSIVA PATIËNTENINFORMATIE ALGEMENE INFORMATIE OVER GEBRUIK EFFECTEN EN BIJWERKINGEN VAN ANTIDEPRESSIVA 1. Wat zijn antidepressiva? Antidepressiva zijn medicijnen die veel gebruikt worden om depressies
Nadere informatiein gesprek over: Medicijnen tegen depressies
in gesprek over: Medicijnen tegen depressies Colofon Auteur: P.F. Bouvy Redactie: W. Smith-van Rietschoten (eindredacteur) J.L.M. van der Beek E.A.M. Knoppert-van der Klein R.B. Laport C.R. van Meer E.
Nadere informatieMAO-remmers (informatie, voedingsadviezen en de combinatie met andere medicijnen)
MAO-remmers (informatie, voedingsadviezen en de combinatie met andere medicijnen) Uw arts heeft u een klassieke MAO-remmer (Parnate, Nardil) voorgeschreven. MAO-remmers worden voorgeschreven bij ernstige
Nadere informatieTien tips bij het stoppen met antidepressiva
Tien tips bij het stoppen met antidepressiva Christiaan Vinkers, psychiater Stoppen of niet: voor veel antidepressivagebruikers is het terecht een belangrijk onderwerp. Logisch ook, want niemand wil langer
Nadere informatieVereniging Afbouwmedicatie Patiëntenvereniging Afbouwmedicatie komt op voor de belangen van de patiënt die geneesmiddelengebruik op verantwoorde wijze wil afbouwen of stoppen. Voor die langzame afbouw
Nadere informatieInfospot. De antidepressiva. April - Mei - Juni 2014
Infospot De antidepressiva April - Mei - Juni 2014 Infospot - De antidepressiva - April - Mei - Juni 1 Inhoud Inleiding 3 I. Gebruik van de antidepressiva 4 II. Resultaten Farmanet 4 1. Aantal patiënten
Nadere informatieErvaringsdeskundigheid als bron van innovatie
User Research Centre Ervaringsdeskundigheid als bron van innovatie Taperingstrips en zelfmonitoring voor dosisoptimalisatie tapering strip Peter Groot p. c. g r o o t @ m a a s t r i c h t u n ive r s
Nadere informatieOntwikkelingen sinds het verschijnen van deze nota
Deze nota kan vrijelijk worden gedownload vanaf www.cinderella-tx.org Ontwikkelingen sinds het verschijnen van deze nota 15 juni 2015 Op 30 december 2013 werd de eerste taperingstrip gerealiseerd. In de
Nadere informatieTweede serie vragen:
Tweede serie vragen: Vraag van Argos: Er zijn goede resultaten met het afbouwen van venlafaxine via zogenaamde taperingstrips: hierbij gaat de patiënt in 4 of meer weken terug in dagelijks gebruik van
Nadere informatieANTIDEPRESSIVA BETER AFBOUWEN. Pleidooi voor een richtlijn `afbouwen van antidepressiva. Een knelpuntenanalyse
ANTIDEPRESSIVA BETER AFBOUWEN Pleidooi voor een richtlijn `afbouwen van antidepressiva Een knelpuntenanalyse Peter Groot Jan van Ingen Schenau 1 2 ANTIDEPRESSIVA BETER AFBOUWEN Pleidooi voor een richtlijn
Nadere informatieN=1 experimenten met taperingstrips en ESM voor dosisoptimalisatie van antipsychotica
User Research Centre N=1 experimenten met taperingstrips en ESM voor dosisoptimalisatie van antipsychotica Peter Groot p.c.groot@maastrichtuniversity.nl Masterclass Utrecht 12 febr 2016 1 Disclosurebelangen
Nadere informatieInformatie over de antidepressiva-test. Advies op maat over medicijnen tegen depressie, psychose of angststoornis
Informatie over de antidepressiva-test Advies op maat over medicijnen tegen depressie, psychose of angststoornis www.antidepressiva-test.nl M e d i c a t i e l a b Met deze folder willen wij u informeren
Nadere informatieBehandeling met antidepressiva
Behandeling met antidepressiva Onderstaande notitie is opgesteld door Theo Lijding, huisarts, medisch adviseur van lijn1, en is gebaseerd op het FTTO voorschrijven antidepressiva. In deze notitie zijn
Nadere informatiePatiëntenbrochure. Antidepressiva. Afbouwen of doorgaan?
Patiëntenbrochure Antidepressiva Afbouwen of doorgaan? Antidepressiva Afbouwen of doorgaan? Heeft u - in overleg met uw (huis)arts - besloten te stoppen met het gebruik van de antidepressiva? Of overweegt
Nadere informatieVoorbij het protocol..
Voorbij het protocol.. Behandelen van een depressie die niet opknapt. Hans Warning, verpleegkundig specialist GGZ 2 Eigenlijk eerst Psycho educatie Bibliotherapie Hardlopen / activeren Probleem Oplossende
Nadere informatieMevrouw Heleen Pons, Msc Inkoper Farmacie CZ. Onderwerp: rationaliteit taperingstrip (2) Geachte mevrouw Pons,
Mevrouw Heleen Pons, Msc Inkoper Farmacie CZ Onderwerp: rationaliteit taperingstrip (2) Datum 21-07-2016 Uw kenmerk rationaliteit taperingstrip Geachte mevrouw Pons, Omdat wij partij zijn in de discussie
Nadere informatieborstvoeding Uit enkele case-reports is bekend dat trazodon in kleine hoeveelheden overgaat in de moedermelk.
Kinderwens, en : trazodon 2519 t/m 2522 NNH = Number Needed to Harm; non-sri = geen serotonineheropnameremmer; RR = Relatieve Risico; RV = Risico Verschil; SNRI =serotonine-noradrenalineheropnameremmer;
Nadere informatiein gesprek over: Medicijnen tegen angststoornissen
in gesprek over: Medicijnen tegen angststoornissen Colofon Auteurs: A.J.L.M. van Balkom I.M. van Vliet Redactie: W. Smith-van Rietschoten (eindredacteur) J.L.M. van der Beek E.A.M. Knoppert-van der Klein
Nadere informatieSSRI-gebruik tijdens zwangerschap, bevalling en kraambed
SSRI-gebruik tijdens zwangerschap, bevalling en kraambed Documentgebied Groep(en) Autorisatie Beoordelaar(s) Verloskunde Alle partijen aangesloten bij het VSV Nijmegen en omstreken F.Vandenbussche R. Verlaak,
Nadere informatieFAQ s over het gebruik van Antidepressiva
FAQ s over het gebruik van Antidepressiva 1. Aan wie worden antidepressiva voorgeschreven? Een behandelaar schrijft antidepressiva voor als de diagnose depressie is vastgesteld. De behandelaar volgt de
Nadere informatieInleiding psychofarmaca. Anton J.M. Loonen Farmacotherapie bij psychiatrische patiënten
Inleiding psychofarmaca Anton J.M. Loonen Farmacotherapie bij psychiatrische patiënten De eerste moderne psychofarmaca 1875: cocaïne (Freud) 1931: Rauwolfia serpentina (Sen & Bose) 1935: amfetamine (Prinzmetal
Nadere informatieNauwe-kamerhoekglaucoom 0050 & primair open-kamerhoekglaucoom: Antidepressiva en dapoxetine
Nauwe-kamerhoekglaucoom 0050 & primair open-kamerhoekglaucoom: Antidepressiva en dapoxetine IOP: intraocular pressure; oogdruk. NKG: nauwehoekglaucoom. OKG: openhoekglaucoom. POAG: primary open angle glaucoma.
Nadere informatieSlecht slapen of juist overmatig veel. Geen trek in eten meer hebben of juist extra veel eten, waardoor je afvalt of juist aankomt in gewicht.
bipolaire stoornissen bipolaire stoornissen 1/6 Antidepressiva worden veel gebruikt in Nederland. De mensen die deze middelen gebruiken, hebben vragen die ze graag aan jou als deskundige willen stellen,
Nadere informatieKort & Krachtig behandelprotocollen. Pharmacotherapy for depressive and/or anxiety disorders [in Dutch]
Kort & Krachtig behandelprotocollen Pharmacotherapy for depressive and/or anxiety disorders [in Dutch] FARMACOTHERAPIE BIJ ANGST- en/of STEMMINGSSTOORNISSEN MODULE SSRI Inhoud Algemene introductie 4 Bijeenkomst
Nadere informatieVragen aan Pandora Helpdesk over gebruik antidepressiva bij zwangerschap Door Froukje Bos, beleidsmedewerker, PandoraNieuws december 2006
Vragen aan Pandora Helpdesk over gebruik antidepressiva bij zwangerschap Door Froukje Bos, beleidsmedewerker, PandoraNieuws december 2006 De afgelopen zeven jaar is het antidepressivagebruik in ons land
Nadere informatieDr. P.C. Groot, Maastricht University
User Research Centre Eigen stemming meten Taperingstrips en zelfmonitoring voor minder en beter gebruik van medicijnen zoals antidepressiva en antipsychotica n=1 experiment Peter Groot p.c.groot@maastrichtuniversity.nl
Nadere informatieWorkshop Medicijnen, werkt t of werk t.. tegen? Els Coyajee-Geselschap apotheker
Workshop Medicijnen, werkt t of werk t.. tegen? Els Coyajee-Geselschap apotheker Inhoud workshop Inventarisatie vragen Waar of niet waar Medicatie en hun bijwerkingen Pijnbestrijding Antidepressiva Benzodiazepinen
Nadere informatieDepressie behandeling: additie en augmentatie strategieën. Leo Timmerman Opleider psychiatrie GGZ Drenthe
Depressie behandeling: additie en augmentatie strategieën Leo Timmerman Opleider psychiatrie GGZ Drenthe Relaties met een farmaceutisch bedrijf of sponsor Geeft presentaties voor: AstraZeneca Eli Lilly
Nadere informatiePatiënteninformatie bij gebruik van een MAO-remmer (fenelzine (Nardil ) of tranylcypromine (Parnate )).
Patiënteninformatie bij gebruik van een MAO-remmer (fenelzine (Nardil ) of tranylcypromine (Parnate )). Uw behandelend arts heeft met u gesproken over het innemen van een klassieke MAO-remmer. Misschien
Nadere informatieBIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKER. Temazepam Aurobindo 10 en 20 mg, capsules. Temazepam Aurobindo 20 mg, capsules temazepam
1.3.1 Bijsluiter Rev.nr. 1502 Pag. 1 van 5 BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKER Temazepam Aurobindo 10 mg, capsules Temazepam Aurobindo 20 mg, capsules temazepam Lees goed de hele bijsluiter voordat
Nadere informatieFarmaceutische zorg voor patiënten met depressie. Programma 2014 Les 3 Najaar
Farmaceutische zorg voor patiënten met depressie Programma 2014 Les 3 Najaar Inhoudstafel Depressie Diagnose Verloop Pathofysiologie Oorzaken Behandeling Antidepressiva Werking Soorten Bijwerkingen Interacties
Nadere informatieStoppen met antidepressiva: ervaringen van gebruikers
Utrechtse Wetenschapswinkels, voor maatschappijgericht onderzoek Stoppen met antidepressiva: ervaringen van gebruikers Wetenschapswinkel Geneesmiddelen Faculteit Farmaceutische Wetenschappen, Utrecht Wetenschapswinkel
Nadere informatieOproep om onderzoek afbouw antidepressiva openbaar te maken
OPROEP AAN ALLE ZORGVERZEKERAARS Peter C. Groot en Jim van Os, 12 september 2018 Samenvatting Verantwoord kunnen stoppen met antidepressiva is belangrijk. Zorgverzekeraars hebben hier onderzoek naar gedaan
Nadere informatiePSYCHOFARMACA. Gert- Jan Hendriks, psychiater Directeur Centrum voor Angststoornissen Overwaal Hoofd Zorgprogramma Angststoornissen Pro Persona
Shared decisison making en Empowerment Gert- Jan Hendriks, psychiater Directeur Centrum voor Angststoornissen Overwaal Hoofd Zorgprogramma Angststoornissen Pro Persona PSYCHOFARMACA Shared decision making
Nadere informatieFormularium psychofarmaca ouderenpsychiatrie
Formularium psychofarmaca ouderenpsychiatrie Maart 2003 Inhoud Inhoudsopgave Hoofdstuk 1: Inleiding, verantwoording, toelichting Hoofdstuk 2: Medicatie bij depressie Hoofdstuk 3: Medicatie bij bipolaire
Nadere informatieTO CONTINUE OR NOT TO CONTINUE. Hersteld van een eerste psychose: doorgaan of stoppen met antipsychotica?
HAMLETT* TO CONTINUE OR NOT TO CONTINUE Hersteld van een eerste psychose: doorgaan of stoppen met antipsychotica? Prof. dr. Iris Sommer Dr. Marieke Begemann * Handling Antipsychotic Medication: Long-term
Nadere informatieTitel protocol ziektebeeld SSRI/SNRI gebruik in zwangerschap Transmuraal verloskundig samenwerkingverband
Titel protocol ziektebeeld SSRI/SNRI gebruik in zwangerschap Discipline Transmuraal verloskundig samenwerkingverband Doel/doelstelling Eenduidig beleid bij SSRI/SNRI gebruik in zwangerschap. Achtergrondinformatie
Nadere informatieSelectieve serotonineheropnameremmers en onttrekkingsverschijnselen
korte bijdrage Selectieve serotonineheropnameremmers en onttrekkingsverschijnselen Een overzicht van de literatuur en haar klinische relevantie a.c.m. vergouwen, a. bakker samenvatting In de afgelopen
Nadere informatieVERPLEEGKUNDIGE AANDACHTSPUNTEN BIJ HET GEBRUIK VAN PSYCHOFARMACA
VERPLEEGKUNDIGE AANDACHTSPUNTEN BIJ HET GEBRUIK VAN PSYCHOFARMACA Het voorschrijven van geneesmiddelen is = een proces en niet louter een beslissing van de arts. Hierbij is een belangrijke taak weggelegd
Nadere informatieMedisch protocol te gebruiken door verloskundigen, Obstetrieverpleegkundigen en kinderverpleegkundigen, kinderartsen en gynaecologen.
Antidepressiva SSRI gebruik en zwangerschap - obstetrie Toepassingsgebied Medisch protocol te gebruiken door verloskundigen, Obstetrieverpleegkundigen en kinderverpleegkundigen, kinderartsen en gynaecologen.
Nadere informatiePsychiatrie rond zwangerschap. Corné van Lieshout, psychiater
Psychiatrie rond zwangerschap Corné van Lieshout, psychiater Casus 1 Mw. Pietersen 32 jaar Na 1 e partus (25 e ) depressief, na 2 mnd spontaan over Na 2 e partus (28 e ) weer depressief. HA gaf 50mg sertraline
Nadere informatieDe toegevoegde waarde van antipsychotica bij de behandeling van een depressie. P. Moleman directeur Moleman Psychopharmacology
De toegevoegde waarde van antipsychotica bij de behandeling van een depressie P. Moleman directeur Moleman Psychopharmacology Relaties met een farmaceutisch bedrijf of sponsor Geen 3 Casus: 39-jarige man,
Nadere informatieGebruikers over antidepressiva
Themanummer MGv over SSRI's, 3 maart 2005 Froukje Bos & Toon Vriens Gebruikers over antidepressiva Vragen en klachten aan de Helpdesk van Stichting Pandora Stichting Pandora zet zich sinds 1964 in voor
Nadere informatieTemazepam Teva 10 mg, capsules Temazepam Teva 20 mg, capsules
1.3.3 : Bijsluiter Bladzijde : 1 Lees deze bijsluiter zorgvuldig door voordat u start met het gebruik van dit geneesmiddel. Bewaar deze bijsluiter, het kan nodig zijn om deze nogmaals door te lezen. Heeft
Nadere informatieDepressie en psychose. Prem Adhien Apotheker/epidemioloog
Depressie en psychose Prem Adhien Apotheker/epidemioloog Docent Prem Adhien Apotheker Universiteit Utrecht: docent Farmaceutische Wetenschappen Hogeschool Utrecht: docent MPA Inhoud Begintoets Geneesmiddelgroepen
Nadere informatieDe toegevoegde waarde van antipsychotica bij de behandeling van een depressie. P. Moleman directeur Moleman Psychopharmacology
De toegevoegde waarde van antipsychotica bij de behandeling van een depressie P. Moleman directeur Moleman Psychopharmacology Relaties met een farmaceutisch bedrijf of sponsor Geen Antidepressivum, antipsychoticum
Nadere informatie, v26; FK Achtergrondinformatie Bipolaire Stoornis
2015041635, v26; FK Achtergrondinformatie Bipolaire Stoornis 5 Consultatiedocument Farmacotherapeutisch Kompas voor registratiehouders Graag reactie voor 30 november 2017 van de registratiehouders die
Nadere informatieBIJSLUITER. SERTRALINE 25 mg tablet
BIJSLUITER SERTRALINE 25 mg tablet Lees de hele bijsluiter goed vóórdat u dit geneesmiddel gaat gebruiken want er staat belangrijke informatie in voor u. - Bewaar deze bijsluiter. Misschien heeft u hem
Nadere informatieDoelmatig voorschrijven van antidepressiva in de huisartspraktijk
Dit rapport is een uitgave van het NIVEL in 2005. De gegevens mogen met bronvermelding (Anita Volkers Annemarie de Jong, Dinny de Bakker, Liset van Dijk, Doelmatig voorschrijven van antidepressiva in de
Nadere informatieSeksualiteit, psychiatrie, psychofarmaca en zorg
Seksualiteit, psychiatrie, psychofarmaca en zorg Dr. Rikus Knegtering, psychiater Lentis Groningen UMCG-UCP, Rob Giel Onderzoekscentrum, Neuroimaging center Rijksuniversiteit Groningen Congres Amersfoort
Nadere informatieEen kwestie van maatwerk
Medicamenteuze interventies ter vermindering van agressief gedrag Een kwestie van maatwerk Dr Rob Heerdink Pharmacoepidemiology & Clinical Pharmacology Utrecht Institute for Pharmaceutical Sciences Universiteit
Nadere informatieTweede inhoudelijke reactie op de notitie 'Onderzoek naar effectiviteit taperingstrips bij afbouw antidepressiva'.
Tweede inhoudelijke reactie op de notitie 'Onderzoek naar effectiviteit taperingstrips bij afbouw antidepressiva'. Peter C. Groot en Jim van Os Dr. Peter C. Groot is onderzoeker/ervaringsdeskundige bij
Nadere informatieZenuwpijn behandelen met medicijnen
Zenuwpijn behandelen met medicijnen Deze folder geeft uitleg over de behandeling van zenuwpijn met medicijnen. Deze medicijnen zijn meestal geen gewone pijnstillers, maar komen uit de groep van de anti-epileptica
Nadere informatiedrugs abc antidepressiva
drugs abc antidepressiva Antidepressiva zijn psychoactieve geneesmiddelen, die een stimulerende werking hebben ter hoogte van het centrale zenuwstelsel. Ze worden voor zeer verschillende aandoeningen voorgeschreven
Nadere informatieBIJSLUITER. OXAZEPAM 5 mg en 25 mg tablet
BIJSLUITER OXAZEPAM 5 mg en 25 mg tablet Lees de hele bijsluiter goed vóórdat u dit geneesmiddel gaat gebruiken want er staat belangrijke informatie in voor u. - Bewaar deze bijsluiter. Misschien heeft
Nadere informatieBIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKER
BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKER Tranquiritine Sinofarm 0,5 mg, zachte capsules Tranquiritine Sinofarm 3 mg, zachte capsules Tranquiritine Sinofarm 5 mg, zachte capsules Spiriteïne Dit geneesmiddel
Nadere informatieParkinsonismen Vereniging. Parkinson en Psychose
Parkinsonismen Vereniging Parkinson en Psychose Inhoudsopgave Inleiding 4 Psychose 4 Oorzaak 5 Door de ziekte van Parkinson 5 Door het gebruik van anti-parkinsonmedicatie 5 Door een lichamelijke aandoening
Nadere informatieBIJSLUITER. MELATONINE 1 mg, 3 mg en 5 mg tablet
BIJSLUITER MELATONINE 1 mg, 3 mg en 5 mg tablet Lees de hele bijsluiter goed vóórdat u dit geneesmiddel gaat gebruiken want er staat belangrijke informatie in voor u. - Bewaar deze bijsluiter. Misschien
Nadere informatieVerantwoord afbouwen mogelijk maken
Verantwoord afbouwen mogelijk maken Afbouwmedicatie is onmisbaar om te kunnen stoppen met geneesmiddelgebruik Ervaringen van patiënten en voorschrijvers Vereniging Afbouwmedicatie Hengelo, januari 2018
Nadere informatieTHERAPEUTIC DRUG MONITORING Nederlandse Vereniging van Ziekenhuisapothekers -- Commissie Analyse en Toxicologie
SELECTIEVE SEROTONINE HEROPNAME REMMERS Geldt voor Indicatiegebied Monstermateriaal Afnametijdstip Bewaarcondities Inzending Interpretatie doelgroepen: volwassenen depressie en angststoornissen grote buis
Nadere informatieBIJSLUITER. CLOZAPINE 6,25 mg tabletten
BIJSLUITER CLOZAPINE 6,25 mg tabletten Lees de hele bijsluiter goed vóórdat u dit geneesmiddel gaat gebruiken want er staat belangrijke informatie in voor u. - Bewaar deze bijsluiter. Misschien heeft u
Nadere informatiePrednison bij ziekte van Crohn en colitis ulcerosa Maag-Darm-Levercentrum
Prednison bij ziekte van Crohn en colitis ulcerosa Maag-Darm-Levercentrum Beter voor elkaar Inleiding De maag-darm-leverarts (MDL-arts) heeft samen met u besloten om u te behandelen met Prednison. In deze
Nadere informatieWAT IS AURORIX EN WAARVOOR WORDT HET GEBRUIKT?
Roche Nederland B.V. Patiëntenbijsluiter Aurorix 150 Lees de hele bijsluiter zorgvuldig door voordat u start met het gebruik van dit geneesmiddel. - Bewaar deze bijsluiter, het kan nodig zijn om deze nogmaals
Nadere informatieKamervragen antidepressiva en taperingstrips
Kamervragen antidepressiva en taperingstrips Peter C. Groot en Jim van Os juni 207 Dr. Peter C. Groot is onderzoeker/ervaringsdeskundige bij User Research Center, Universiteit Maastricht, en vrijwilliger
Nadere informatieDoen bij Depressie. Module 3 Fase 4 - Behandelen. Medicamenteuze behandeling van depressie bij cliënten van verpleeghuizen.
Doen bij Depressie Module 3 Fase 4 - Behandelen Module 3 Medicamenteuze behandeling Bijlage 8 Medicamenteuze behandeling van depressie bij cliënten van verpleeghuizen Protocol gebaseerd op het Addendum
Nadere informatieOntwikkelaars taperingstrip voor afbouw psychofarmaca gaan conflict aan met zorgverzekeraars
Dit bestand bevat de brief die genoemd wordt in de tweede paragraaf van het persbericht van de Universiteit Maastricht van 11 mei 2016: Ontwikkelaars taperingstrip voor afbouw psychofarmaca gaan conflict
Nadere informatieZwangerschap bij de psychiatrische patient. Cijfers telefoondienst TIS. TIS kenniscentrum. vragen/exposities SSRI s 20-11-2015
Zwangerschap bij de psychiatrische patient Bernke te Winkel Wetenschappelijk medewerker Teratologie Informatie Service TIS kenniscentrum Cijfers telefoondienst TIS Informatie geven Website (en boek) -
Nadere informatieInformatie voor mensen met een manischdepressieve. hun partners en andere betrokkenen. Kinderwens3
Informatie voor mensen met een manischdepressieve stoornis, hun partners en andere betrokkenen. Kinderwens3 Kinderwens Informatie voor mensen met een manisch-depressieve stoornis, hun partners en andere
Nadere informatieDe toepassing van de multidisciplinaire richtlijn voor depressie in de 2 e lijn
De toepassing van de multidisciplinaire richtlijn voor depressie in de 2 e lijn Frans Poolen, Altrecht A. van Schaik, B. Penninx & T. van Balkom VGCt, najaarscongres 2012 Vraagstelling In hoeverre worden
Nadere informatieBIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKER. Temazepam Aurobindo 10 en 20 mg, capsules. Temazepam Aurobindo 20 mg, capsules temazepam
1.3.1 Bijsluiter Rev.nr. 1806 Pag. 1 van 5 BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKER Temazepam Aurobindo 10 mg, capsules Temazepam Aurobindo 20 mg, capsules temazepam Lees goed de hele bijsluiter voordat
Nadere informatieDe behandeling van een therapieresistente bipolaire depressie
07/03-40-Vos 30-10-2003 09:27 Pagina 703 gevalsbeschrijving De behandeling van een therapieresistente bipolaire depressie a.m. vos, g.w. akkerhuis, w.a. nolen samenvatting0een succesvolle toepassing van
Nadere informatieBIJLAGE III AMENDEMENTEN VAN RELEVANTE RUBRIEKEN VAN DE SAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN EN BIJSLUITERS
BIJLAGE III AMENDEMENTEN VAN RELEVANTE RUBRIEKEN VAN DE SAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN EN BIJSLUITERS NB: De amendementen van de samenvatting van de productkenmerken en bijsluiters moeten hierna
Nadere informatieOxazepam Teva 10 mg, tabletten Oxazepam Teva 50 mg, tabletten oxazepam
1.3.1 : Bijsluiter Bladzijde : 1 BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR GEBRUIKERS Oxazepam Teva 10 mg, Oxazepam Teva 50 mg, oxazepam Lees goed de hele bijsluiter voordat u dit geneesmiddel gaat gebruiken - Bewaar
Nadere informatieMasterclass Antidepressiva
Masterclass Antidepressiva Papendal, 09-11-2016 Hans Warning, VS psychiatrie Motto Ieder voordeel, heb ze nadeel. Je gaat het pas zien als je het doorhebt. Bron: J.C. (datum onbekend) 2 Masterclass antidepressiva
Nadere informatieMedicatiegebruik bij mensen met een verstandelijke beperking
Medicatiegebruik bij mensen met een verstandelijke beperking Congres Mind the Body 12 februari 2015 Barber Tinselboer, AVG s Heeren Loo locatie Apeldoorn Inhoud Casus Medicatie en de cliënt met een verstandelijke
Nadere informatieUITLEG OVER DE BEHANDELING VAN POSTTRAUMATISCHE STRESSSTOORNIS DE DIAGNOSE POSTTRAUMATISCHE STRESSSTOORNIS
UITLEG OVER DE BEHANDELING VAN POSTTRAUMATISCHE STRESSSTOORNIS In deze tekst worden deze verschillende behandelmogelijkheden voor posttraumatische stressstoornis op een rij gezet. De informatie is bedoeld
Nadere informatieMaag-, darm- en leverziekten
Afdeling: Onderwerp: Maag-, darm- en leverziekten Prednison bij ziekte van Crohn en Colitis ulcerosa Inleiding De maag-darm-leverarts (MDL-arts) heeft samen met u besloten om u te behandelen met Prednison.
Nadere informatieDepressieve stoornissen in de huisartsenpraktijk stapsgewijs inzicht via de nieuwe multidisciplinaire richtlijn
Depressieve stoornissen in de huisartsenpraktijk stapsgewijs inzicht via de nieuwe multidisciplinaire richtlijn Mark Scherders, psychiater, Catharina Ziekenhuis Eindhoven Kees Klop, psychiater, Máxima
Nadere informatieOnderbouwing afbouwschema s antidepressiva
Notitie, 30 januari 2019 Peter C. Groot en Jim van Os Dr. Peter C. Groot is als onderzoeker en ervaringsdeskundige verbonden aan het User Research Center van de Universiteit Maastricht. User Research Center,
Nadere informatiedr. Wiepke Cahn UMCUtrecht
dr. Wiepke Cahn UMCUtrecht Ypsilon 30 jaar Schizofrenie onderzoek staat in Nederland nu 20 jaar op de kaart - Ypsilon en onderzoekers trekken met elkaar op sinds die tijd Epidemiologische studies genetica
Nadere informatieAngst en paniekstoornissen
Angst en paniekstoornissen Denk aan een angststoornis bij: Onverklaarbare lichamelijke klachten Verergering van bestaande lichamelijke klachten Misbruik psycho-actieve stoffen Claimend of eisend gedrag
Nadere informatieARIPIPRAZOLE TEVA JOUW HANDLEIDING INFORMATIEBROCHURE VOOR PATIËNTEN / VERZORGERS. (door de arts af te geven aan elke patiënt/verzorger)
De Belgische gezondheidsautoriteiten hebben bepaalde voorwaarden verbonden aan het in de handel brengen van het geneesmiddel ARIPIPRAZOLE TEVA. Het verplicht plan voor risicobeperking in België, waarvan
Nadere informatieToelichting bestelformulier/recept ESCITALOPRAM (Lexapro)
Toelichting bestelformulier/recept ESCITALOPRAM (Lexapro) Hebt u het juiste recept/formulier voor u? Er is afbouwmedicatie in taperingstrips voor Antidepressiva (21), Antipsychotica (20), Anti-epileptica
Nadere informatieEldepryl Part IB2: Patiëntenbijsluiter
tabletten page 1 of 6 Uw arts heeft u Eldepryl tabletten voorgeschreven. Dit is een middel dat gebruikt wordt bij de ziekte van Parkinson. In deze bijsluitertekst vindt u informatie over het gebruik van
Nadere informatieToelichting bestelformulier/recept TRAZODON (Trazolan)
Toelichting bestelformulier/recept TRAZODON (Trazolan) Hebt u het juiste recept/formulier voor u? Er is afbouwmedicatie in taperingstrips voor Antidepressiva (21), Antipsychotica (20), Anti-epileptica
Nadere informatieStoppen met roken Farmacotherapie
Stoppen met roken Farmacotherapie Hulpmiddelen Welke middelen zijn er beschikbaar? Hoe werken ze en hoe worden ze gebruikt? Wat zijn de contra indicaties, de bijwerkingen, de voor- en nadelen? Welk middel
Nadere informatiedoelgroepen: kinderen, volwassenen grote buis stolbloed; bepaling in serum 10-14 uur na laatste inname Klinisch Farmaceutisch laboratorium
TRICYCLISCHE ANTIDEPRESSIVA Geldt voor Indicatiegebied Monstermateriaal Afnametijdstip Bewaarcondities Inzending Interpretatie doelgroepen: kinderen, volwassenen depressie grote buis stolbloed; bepaling
Nadere informatieTips tegen nervositeit
Vijf jaar lang heb ik een slaapmiddel gebruikt om in slaap te komen soms had ik de moed om het eens zonder dat tabletje te proberen. Ik sliep dan zo slecht, dat ik de moed snel weer opgaf. Toch vond ik
Nadere informatiepijnbestrijding na uw opname
pijnbestrijding na uw opname NSAID s en opioïden Pijnbestrijding thuis U bent opgenomen in Medisch Centrum Alkmaar (MCA), maar u mag binnenkort naar huis. In deze folder vindt u algemene uitleg over de
Nadere informatieBijsluiter: informatie voor de patiënt
Tracydal 20 mg filmomhulde tabletten Tranylcypromine Bijsluiter: informatie voor de patiënt Lees goed de hele bijsluiter voordat u dit geneesmiddel gaat innemen want er staat belangrijke informatie in
Nadere informatieDe Multidisciplinaire Richtlijn SSRI s tijdens zwangerschap, kraambed en lactatie. Tom Schneider, gynaecoloog Mede namens de Richtlijncommissie
De Multidisciplinaire Richtlijn SSRI s tijdens zwangerschap, kraambed en lactatie Tom Schneider, gynaecoloog Mede namens de Richtlijncommissie Waarom een richtlijn Prevalentie depressie 20%, angststoornissen
Nadere informatieInformatie over lithium
Informatie over lithium Afdeling Psychiatrie Uw arts heeft u het middel... voorgeschreven. In deze folder krijgt u informatie over de werking en bijwerking van het medicijn. Wanneer moet u uw geneesmiddel
Nadere informatiePatiënteninformatie. Behandeling van pijn met atypische pijnmedicatie
Patiënteninformatie Behandeling van pijn met atypische pijnmedicatie Inhoud Inleiding 3 Omschrijving en doel van de behandeling 3 Verloop van de behandeling 4 Referenties 6 Bijlage 6 Opbouwschema Lyrica
Nadere informatie