3. De gezondheidsproblemen in de praktijk

Transcriptie

1 3. De gezondheidsproblem in de praktijk Aanduiding EHS probleem In de tijd zijn er meerdere omschrijving klachtpatroon bij blootstelling aan EMV geweest. Al in de beginjar de digitale technologieontwikkeling war er huidklacht bij de werknemers in de elektronicalaboratoria bij beeldschermwerkers. De Zweed Eriksson collega s hebb daar e uitvoerig overzicht over geschrev. De dermatoloog Olle Johansson heeft in die jar aangetoond dat weefsels in de huid als gevolg EMV ging ontstek dat histamine e rol speelde bij die lokale ontstekingsreacties. Maar er was meer. De epidemioloog La Hillert (2002) heeft na e groot quêteonderzoek onder burgers Stockholm gemerkt dat er eiglijk twee klass reacties war. Dat war respectievelijk de lichamelijke (somatische) klacht, zoals huidproblem de multisysteem klacht zoals slaapproblem de daar afgeleide klacht met e psychische compont die gestuurd werd uit de hers. Na de sterke uitbreiding aantal zdmast voor de mobiele telefonie (GSM UMTS) begon te vall dat ms in de omgeving die mast in toemde mate last kreg vooral slaapproblem met gerelateerde psychische klacht. Klacht war sterker naarmate m dichterbij woonde of werkte. Vooral in Duitsland war er bezorgde arts gezondheidswerkers die verband zag tuss de door de mast uitgestraalde EMV de gezondheidsklacht. Zij steld Freiburger Appell, e wijd verspreid documt dat roept tot behoedzaamheid in de omgang met hoogfrequte veld. Tegwoordig klag ms zeld meer over huidklacht. Er zit dus e verschuiving in de aard de hinder die ms ondervind verschillde typ EMV. Voor eerst heeft e Oostrijkse groep arts richtlijn gesteld voor de diagnose behandeling patiënt met EMV gerelateerde gezondheidseffect, de Guideline of the Austrian medical association for the diagnosis and treatmt of EMF- related health problems and related illnesses (EMF syndrome) (2006). Relatie met SOLK symptom? Kmerk EHS is dat er ge diagnostisch kmerk is dat arts klinische laboratoria zeld organische afwijking vind die de oorzaak de klacht kunn vorm. EHS werd ige tijd als één de vage gezondheidsklacht beschouwd, waar de lossing gezocht dide te word in e professionele psychologische begeleiding naar acceptatie probleem. Intuss zijn er meerdere groep gezondheidsklacht beschrev die evmin langs zuiver medische weg kond word gelost. Zo stelde Trimbos-instituut in 2010 e documt waarin die klacht word ontleed ondergebracht onder de verzamelnaam SOLK. Dat staat voor Somatisch onvoldode verklaarde lichamelijke klacht somatoforme stoorniss. Daartoe word gerekd klacht als chronisch vermoeidheidssyndroom, fibromyalgie prikkelbare darmsyndroom. De klacht somatische problem hebb grote gelijkis met die EHS, zoals hieronder beschrev. Naast deze analyse versche in 2013 Nederlands huisartsgootschap (NHG) e vertaling deze gegevs naar de praktijk de huisarts, de NHG Uit: Hugo Schooneveld (2014) - Elektrostress Handboek - Ler omgaan met ziekmakde elektromagnetische veld.

2 Standaard somatisch onvoldode verklaarde lichamelijke klacht (SOLK). De arts kan dit bij de hand houd wanneer hij zint middel om de patiënt zonder medisch idtificeerbare aandoing te help. SOLK is e werkhypothese, e richtlijn om e behandelplan te kunn stell dat afgestemd is de ernst de situatie met de participatie de patiënt. M zou voor e eheid in begripsvorming ws dat EHS als één de SOLK klacht zou word erkd, anderzijds wst m dat ook weer niet. Want arts zijn gefocust behandeling de ziekte de patiënt, met inachtneming alle voorzorg mogelijkhed. Voor EHS-ers echter is nodig de oorzaak - de storde veld - weg te nem om de klacht te do verdwijn. Voor SOLK behandelplann is de persoon die ctraal staat, voor de behandeling EHS dit m zich juist te richt voortraject, de fysische oorzaak de problem. Toch zou in de toekomst zo kunn word dat EHS wel als klacht in dit NHG documt wordt gom. Er zijn zekere procedurele overekomst met probleem prikkelbare darmsyndroom, waar ook ge medisch idtificeerbare oorzaak voor is aan te wijz, maar dat toch in de NHG-standaard is gom. We wacht de eerstvolgde revisie over e paar jar. De bekdheid de EHS problematiek onder arts burgers moet eerst word vergroot. In dit hoofdstuk analyser we eerst de problem die elektrogevoelige ms in ons land rapporteerd bij blootstelling aan EMV in hun omgeving. De gegevs zijn gebaseerd quêtes die over e reeks jar werd gehoud onder ms die zich uit eiger beweging meldd met EHS problem. Ter aanvulling vergelijking word EMV effect uit andere bron vermeld Korte- langetermijn EMV effect We moet twee verschillde deelgebied interesse onderscheid: 1. De kortetermijn EHS klacht: Relatief snelle effect hele organisme (elektrostress) waar de persoon dagelijks als EHS klacht mee te mak heeft. Het grootste deel de klacht komt voort uit blootstelling aan elektronische apparatuur thuis, school of in de werkomgeving, die tot e sterk verminderd welbevind leid. We zull de meeste aandacht aan dit laatste deelgebied bested, niet in minst omdat de effect altijd relatief snel word onderkd. Als in e vroegtijdig stadium acties word ondernom om de blootstelling te verminder, blijkt de kans verergering de klacht klein de kans herstel groot. 2. De langetermijn effect kankerinductie gotoxische effect spel o.a. kankerinductie door DNA beschadiging. Maar ook aandoing aan cel- orgaanfuncties kom voor, wek, maand of jar na blootstelling aan EMV. Daarnaast word in sommige person nerveuze, immuun- hormoonfuncties verstoord (zie hoofdstukk 9-11). Dit hoofdstuk gaat specifiek in EHS klacht korte termijn. EHS klacht die ms per quête hebb gemeld E belangrijke bron informatie is de quête die sinds 2003 gehoud werd onder elektrogevoelige person die steun zocht bij de Stichting EHS. Het databestand telt in 2013 ruim 400 cases uit Nederland. Die quête was uitsluitd gericht klacht die ms t tijde quêtering ervoer. In ge der gevall werd gemeld dat 28 - Uit: Hugo Schooneveld (2014) - Elektrostress Handboek - Ler omgaan met ziekmakde elektromagnetische veld.

3 iemand leed aan e herstumor of andere vorm kanker. De klacht die ms meldd l per persoon sterk uite (zie Schooneveld Kuiper). In figur in tabel 3.1. wordt e 3. overzicht De gezondheidsproblem gegevs in de de aard praktijk de klacht. Let wel: Tot nu toe is er ge kel effect gezi dat als e directe reactie blootstelling kan geld. Let wel: Sommige Tot nu toe is ms er ge kel kunn effect binn gezi kele dat als e second directe reactie of minut blootstelling merk dat ze kan zich geld. in e Sommige h stord ms kunn veld bevind, binn kele maar second dat ze of minut veld merk voel is dat nooit ze geblek. zich in Ook e h is stord er ge veld duidelijke bevind, marker maar dat ze voor veld e voel elektrogevoeligheid. is nooit geblek. Daarom Ook is er ge duidelijke marker voor e elektrogevoeligheid. Daarom moet we do met moet we do met reacties die achteraf word ervar die alle berust reacties die achteraf word ervar die alle berust secundaire effect secundaire organisme effect ( zuwstelsel) organisme blootstelling ( zuwstelsel) aan storde EMV. blootstelling Deze vertraging aan storde in effect EMV. duid Deze er vertraging dat na binnkomst effect duid e er EMV dat prikkel er na e binnkomst fysiologisch proces e gang EMV prikkel komt, e waar fysiologisch vervolgs proces effect gang wordt komt, gevoeld. waar Wat we dus vervolgs zi is altijd e effect indirect wordt gevoeld. effect. Wat we dus zi is altijd e indirect effect. Uit figuur 3-2 blijkt dat zintuigfuncties heel vaak door EMV aangesprok word: Uit figuur 3-2 blijkt dat zintuigfuncties heel vaak door EMV aangesprok word: gehoor, de gehoor, gezichtszin de gezichtszin beharing beharing de huid. de huid. Veel Veel de gemelde EHS EHS symptom kom kom in combinatie combinatie voor. Individuele voor. Individuele reacties verschill reacties verschill orm elkaar, orm maar zoals elkaar, 3. hier De maar gezondheidsproblem zichtbaar zoals is gemaakt hier zichtbaar in de komt praktijk er is e gemaakt aantal effect komt er in veruit e aantal de effect meeste ms in veruit voor. de meeste ms voor. Individuele variaties De klacht die ms rapporter vertegwoordig e 3 orm brede waaier kleine - Uit: grote Hugo EHS Schooneveld symptom. (2014) De - Elektrostress kritische arts Handboek die - zijn Ler spreekuur omgaan met e ziekmakde groep EHS-ers elektromagnetische te zi krijgt veld. de klacht elk h aanhoort, zal daar ge systeem in zi zal de ms zonder 29

4 Individuele variaties De klacht Individuele die ms variaties rapporter vertegwoordig e orm brede waaier kleine grote EHS symptom. De arts die zijn spreekuur e groep EHS-ers te De klacht die ms rapporter vertegwoordig e orm brede waaier kleine zi grote krijgt EHS symptom. de klacht De kritische elk arts h die aanhoort, zijn spreekuur zal daar e ge groep systeem EHS-ers in te zi zi krijgt zal de klacht de ms zonder elk verdere h aanhoort, adviez zal daar naar ge huis systeem stur. in Er zi zit echter zal de wèl ms systeem zonder in, in verdere die zin adviez dat ieder naar zijn huis eig stur. klacht Er zit echter heeft wèl zi systeem ontwikkel in, in die zin die dat verander ieder zijn eig niet zo klacht gauw. heeft Per individu zi ontwikkel zijn de klacht die verander constant; niet verwarrde zo gauw. Per individu is dat zijn aangebor de klacht stresssysteem constant; verwarrde in stressuiting is dat verschilt aangebor stresssysteem ieder ander. in de stressuiting verschilt ieder ander. Figuur 3-3. Het verband tuss de aanwezigheid EMV EHS klacht. Verschillde EMV drag bij aan elektrosmog in de ruimte. Specifieke veldtyp daarin veroorzak in person A, B of C specifieke klacht: neurologische, somatische /of psychische klacht. Iedere persoon heeft e eig repertoire klacht. Per individu bekek heeft e bepaald veld e herhaalbaar effect. Per groep person bekek lijkt er door de grote individuele variaties ge systeem in te ontdekk Veld rond de elektronica 4 mobieltjes Wie e ming heeft over bezwar mobiel bell heeft altijd over de kans krijg herstumor. Dat is aansprekd, voorstelbaar de tumor zijn telbaar. De dokter kan vaststell. Maar er is meer aan de hand. Objectief gezi zijn de dagelijkse problem ms, die teg de straling mobieltjes e overgevoeligheid hebb gebouwd, getalsmatig veel erger. De problem h zijn er altijd overal, hoewel variabel in hevigheid de dokter kan die klacht niet goed doorzi of e behandeling stell. Voorbeeld klacht zijn: duizeligheid, rode or wege de warmteontwikkeling uit de mobieltjes zelf; oorsuizing, hoofdpijn, conctratiestoring andere klacht. Zij gaan daar niet aan dood, de dokter leveranciers mobieltjes verzeker je dat tuss de or zit is zaak orde te schepp in je eig woon-/werkruimte. Hoewel de meeste ms nergs last dk te hebb, merkt e merkelijk aantal person toch wel dat ze vaag afwezig word tijds mobiel bell. Extreem gevoelige person kunn niet meer samzijn met ms in e ruimte waar gebeld wordt, of waar WiFi andere zdertyp in bedrijf zijn. Of dat dezelfde 30 - Uit: Hugo Schooneveld (2014) - Elektrostress Handboek - Ler omgaan met ziekmakde elektromagnetische veld.

5 ms zijn die later door de EMV tumor gaan l of andere ellde krijg, is niet te zegg. Onderzoek naar deze EHS aspect mogelijke relaties met tumorvorming zijn nog niet gedaan. Sommige extreem elektroevoelige ms lhebb ast de mobiele telefoons ander, tot meters afstand. Ook wanneer er niet es gebeld wordt mobieltje in de zak gehoud wordt. Het is voor omstanders zaak daar reking mee te houd. Wanneer er niet actief gebeld wordt zal mobieltje meestal ge hoogfrequte veld uitstral. Toch is dus er de mogelijkheid dat dan de laagfrequte magnetische wisselveld uit mobieltje EHS hinder veroorzak. Ms zijn zich daar niet bewust Analyse de klachtpatron Gemoedstoestand Naar blijkt uit de quêtes ervar EHS-ers de periode elektrostress als e sombere gemoedstoestand, waarbij de buitwereld wordt buitgeslot. Externe prikkels als fel licht, lawaai gezelschapp word gemed. Ms zijn in zichzelf gekeerd, autistisch, contactgestoord afwezig. Er word weinig initiatiev gom. Signal buit dring moeizaam door, hoewel zintuig prima functioner. Het korte-termijngeheug functioneert bijna niet, conctratievermog is gereduceerd. M slaapt slecht, hoewel m overdag slaperig is. Er zijn onbestemde angst, paranoiagevoels suïcidegedacht. Maar emaal terug in e elektrisch schone omgeving, gaat alles binn één of twee dag weer normaal. Het lijkt er alsof de combinatie EMV met emotionele stress e EHSuitlokkde factor is. Hoe die toestand zich verder ontwikkelt hangt de persoon af. Individu reager niet dezelfde manier De respons is bij de meeste ms variabel, vermoedelijk samhangt met de stemming de beleving e primaire stressreactie. Reacties zijn per persoon wel voorspelbaar korte termijn onveranderlijk. Na e schoon weekdje weg is de stemming maandagmorg doorgaans prima. Op de één of andere manier is dat gunstig voor de weerstand teg gevaarlijke veld kan m er weer e dagje teg. Omgekeerd kom alle veld harder aan wanneer m moe is aan eind de week of na e vervelde ervaring werk of onderweg. Kortom, de mtale toestand is de factor die we later aanduid als de emotionele versterkingsfactor. De consequtie is dat milde EMV in depressieve toestand e sterke reactie gev die de persoon verder in de put helpt. Deze veronderstelling is gebaseerd de waarneming depressieve gedrag person die zich aan arbeidsproces onttrekk zich low profile gaan stell. Het standaardadvies aan ms met EHS is e poosje te verblijv in e elektrisch schone omgeving. Wie daar knapt bij terugkeer naar huis weer terugvalt in de oude kwaal weet in elk geval dat EMV de oorzaak zijn de gezondheidsproblem. Deze strategie heeft ook e keerzijde. Sommige ms herstell tijds schone testverblijf dermate goed dat de overgang naar de vuile toestand thuis of werk als heel moeilijk ervar wordt e sterk negatieve reactie roept. Blijkbaar is m 31 - Uit: Hugo Schooneveld (2014) - Elektrostress Handboek - Ler omgaan met ziekmakde elektromagnetische veld.

6 in de uit huis situatie helemaal gereset. Nieuwe confrontaties met de traditionele EMV hebb vervelde gevolg e gevoeligheid. Maar hieruit blijkt ook dat e EMV-rijke omgeving tot zekere hoogte wt. M bouwt gaandeweg e zekere tolerantie. Maar ieder heeft in dit zicht zijn eig ervaring. De EHS klacht kunn in de tijd verander Sommige ms reager na e EMV blootstelling met e kele klacht, bijvoorbeeld hoofdpijn, moeheid of anderszins. De meest echter kn e combinatie twee of (veel) meer psychische somatische klacht. In de lo de tijd kan klachtpatroon verander, vooral bij de ms die in staat zijn hun omgeving te manag. We veronderstell dat dit gevolg is de eliminatie risicofactor, waarmee ook de bijbehorde klacht achterwege blijv. Nieuwe bronn EMV di zich in de lo de tijd aan gev weer andere problem. Bij e verregaande EMV sanering kan m vrijwel klachtvrij lev. Maar de gevoeligheid zich verdwijnt niet m moet zijn hoede blijv voor verhevigde of nieuwe bronn EMV. Gaan de problem ooit over? Ja, wanneer m kan organiser om zowel zijn eig omgeving als werk stralingsarm in te richt. De gevoeligheid als zodanig blijft, maar wordt in de lo de tijd minder. Ook de vaak bijkomde overgevoelighed voor andere milieufactor kunn dan afnem. Het wordt geleidelijk aan gemakkelijker zich in de maatschappij te beweg, omdat m zijn blootstellingsrisico s kt de grootste gevar kan omzeil of eliminer. Blijkbaar kan lichaam in e schoon milieu weer regerer. Ergs in de reactieket prikkelwaarneming tot stressverwerking is de angel uit de cascade reacties gehaald. E bijkomd prettig verschijnsel is dat ook de andere gevoelighed als allergieën intoleranties grotdeels kunn verdwijn. Niet helemaal blijft pass, maar toch. Wat als er ge maatregel gom word? Ms reager heel verschilld besef dat EMV h kunn hinder. Sommig zijn assertief goeg prober uit te vind welke apparat h precies hinder welke veldtyp dat betreft. Veldreductie geeft dan de nodige verlichting. Ander, die dat te laat ontdekk, zijn soms al sociaal maatschappelijk uitgerangeerd hebb niet meer de kracht middel om passde maatregel te nem. Daarbij komt dat immuunsysteem kan zijn verstoord dat zich ook vatbaarhed voor andere milieufactor pathog ontwikkel. Herstelmogelijkhed word dan wel problematisch. Is EHS leeftijdsafhankelijk? Onze leeftijdsstatistiek ler dat de problem in alle leeftijdsgroep voorkom. Recte waarneming lijk aan te ton dat steeds meer jonger symptom EHS verton. Dat is e slecht vooruitzicht voor dieg die nog e lev voor zich hebb, in e tijd waarin de veldsterkt naar verwachting voorlig alle maar zull toem Uit: Hugo Schooneveld (2014) - Elektrostress Handboek - Ler omgaan met ziekmakde elektromagnetische veld.

7 Is EHS erfelijk? Ruim e kwart de ms die de quête invuld meldd dat ze één of meer bloedverwant hadd, die ook elektrogevoelig war. Dat kan er duid dat de aanleg om EHS te ontwikkel e getische compont heeft. Maar zou dat ook in laboratorium te test zijn? Naar anekdotische bericht e Amerikaanse arts is dat te zi aan immuunsysteem, met name aan de markers die de witte bloedlichaampjes zitt zorg voor de immuunherkning vreemde stoff: de zogaamde Human leucocyte antigs (HLA). In 20% de ms bevatt die antig teg schimmels. Het zou juist binn deze groep ms zijn dat zich EHS kan ontwikkel. Wetschappelijk is dat overigs nog niet vastgesteld. Uit dezelfde bron komt bericht dat ms met kwikbelasting extra gevaar l, omdat dat metaal de functie zuwcell ernstig belemmert. Het kwik uit amalgaam tandvulling zou langzaam loss via bloed in zuwstelsel terecht kom. Sommig trekk daaruit de consequtie dat ze amalgaam maar uit gebit lat verwijder verg door composiet. Dat is e kunststof die de tandarts bereidt door twee stoff te mg, waarbij de substantie katalytisch verhardt. Wanneer dat niet zorgvuldig laagje voor laagje gebeurt, lekk er residu weg, waar ms met e chemische overgevoeligheid heftig reager. Zo heftig, dat ze weer terugker naar amalgaam. Het malaisegevoel Elektrogevoelige person die ge kans zi om de EMV in hun omgeving te ontl l de kans met hun gezondheid in e neergaande spiraal te kom. Het weerstandsvermog vermindert immuunsysteem gaat vreemd do of laat afwet; hangt er maar af welk deel systeem onder de loep wordt gom. Bekde klacht zijn l e acute verkoudheid loneus, pijn in spier gewricht, gezette slijmvliez neus, og mond zovoort. De weerstand teg infecties bacteriën, viruss andere ziekteverwekkers wordt kleiner. Door de productie cytokin door de bloedcell ontstaan overal in lichaam ook in de hers ontstekingsreacties, die ziektegevoel wekk. Vanuit die verzwakte toestand kunn allergieën intoleranties toeslaan kan er e overgevoeligheid voor allerg, stuifmeel, voedsel, chemische verbinding of geur ontstaan. Slaapkwaliteit Veel scholier meld dat ze gewoonlijk slecht slap, moe school kom onderprester. Onderzoek als die Röösli Hug (2011) hebb al aangetoond dat mobiel bell in de avond e effect heeft de EEG dat deze verstoring oorzaak slaapgedrag is. Maar bij volwass is zo n verband er niet. Wanneer GSM veld in e slaaplaboratorium aan vrijwilligers werd aangebod bleek dat de uitslag in vooral de alfa-region te versterk. De slapde proefpersoon is zich daar niet bewust. Ook ms die zeid elektrogevoelig te zijn, werd door die bestraling niet erger gestoord dan de niet gevoelige controleperson. Relatie tuss type stoorveld klachtpatroon? Iedere keer dat e elektrogevoelig persoon door e schadelijk veld getroff wordt naar hij of zij achteraf constateert-, word dezelfde gezondheidsklacht ervar Uit: Hugo Schooneveld (2014) - Elektrostress Handboek - Ler omgaan met ziekmakde elektromagnetische veld.

8 Tuss person zijn de klacht verschilld maar per persoon zijn ze reproduceerbaar. Daarbij lijkt er niet toe te do welk type veld hier aan de orde is, hoog- of laagfrequt. De effect blijv doorgaans zelfde. Daar staat tegover dat sommig bij snel aanvoel e schadelijk veld, vaak wel zegg te kunn aangev welk type veld betreft soms ook nog uit welke richting komt. Bewijz voor de juistheid die bewering zijn helaas schaars vooral blijft jammer dat zeld is nagegaan tot welke EHS klacht dat veldcontact zal leid, na verstrijk de lattietijd. Niet alle veldcontact hoev te leid tot EHS klacht. Het interessante punt blijft wel of uitelde veldtyp toch e overekomstige fysiologische uitwerking kunn hebb. Vooralsnog lijkt e tombola: is niet te voorspell welk probleem iemand gaat ontwikkel. Ook tuss led e gezin, of tuss andere bloedverwant is er soms nauwelijks overekomst in EHS symptom, terwijl er toch aanwijzing zijn dat er getische compont in spel zijn bij kunn ontwikkel EHS Betrokk orgaansystem Het hart-/vaatsysteem Hartslag, contractiesterkte ritmiek word door verschillde del zuwstelsel geregeld bij sommige ms levert e EMV blootstelling problem met hart. De één ondervindt e sterk onregelmatige hartslag die medisch ingrijp vereist, e ander reageert met wegvall iedere regulatie, waardoor hart in e vast ritme blijft doorklp, zonder te reager wisselde lichamelijke psychische belasting. Beide reacties zijn ongewst. E afwijkde hartslag is e symptoom verstoorde functies sympathische of parasympathische zuwstelsel. Het hart reageert momtaan de schakelmomt met aankelijk e pervlakkige versnelde verslapte hartslag, gevolgd door e onmiddellijk herstel bij beëindiging blootstelling. Hartslag beïnvloeding door hoogfrequte veld Wars de psychologische testprocedures heeft de bioloog Magda Havas met Colling ( ) met vrijwilligers interessante proev gedaan die weliswaar ge grote internationale aandacht hebb getrokk, maar die wel e brede kijk gev de reacties lichaam zowel hoog- als laagfrequte veld. Daaruit bleek dat hart bijna onmiddellijk reageert bestraling de proefpersoon met hoogfrequte veld. Sommige person die werd blootgesteld aan veld e Dect basisstation vertoond bij signaal-aan e onmiddellijke versnelling de hartslag bij signaal-uit was effect weer over (figuur 3-4). Havas merkt dat niet iedere deze reactie vertoont; ook hier is de reactie dus individueel bepaald. Havas vermoedt dat de steeds vaker voorkomde plotselinge hartstilstand bij jonge atlet ook aan EMV te wijt is. De suggestie wordt in de hand gewerkt doordat de sterke toame af 1998 draadloze communicatievorm hand in hand gaat met de toame aantal jong-overled Uit: Hugo Schooneveld (2014) - Elektrostress Handboek - Ler omgaan met ziekmakde elektromagnetische veld.

9 3. De gezondheidsproblem in de praktijk Figuur 3-4. Effect draadloze communicatie de hartslag. Sommige person reager sterk signaal e snoerloze Dect telefoon met e versnelling de hartslag. Normaal klt hart tamelijk regelmatig vertoont in dit geval slag per minuut (bovste grafiek). Bij aanzett e Dect telefoon gaat hart plotseling versnell tot slag per minuut. Bij Dect-uit komt normale tempo terug (onderste grafiek). Bron: Havas, met toestemming. Havas vermoedt dat de steeds vaker voorkomde plotselinge hartstilstand bij jonge atlet ook Racing heart bij blootstelling aan Dect telefoon WiFi aan EMV te wijt is. De suggestie wordt in de hand gewerkt doordat de sterke toame af In 1998 provocatie-experimt draadloze communicatievorm Magda hand in Havas hand gaat is geblek met de toame dat sommige aantal person jongoverled. e sterk versnelde, maar zwakkere, hartslag krijg wanneer momtaan signaal e Dect- of e WiFi-basisstation h bereikt. Bij weghal deze hoogfrequte Racing heart EMV bronn bij blootstelling is dat effect aan ook direct Dect weer telefoon verdw. WiFi Hoe deze prikkels In provocatie-experimt hart bereik is niet gehelderd. Magda Havas Niet is geblek alle person dat sommige reager person echter momtaan dezelfde e manier, sterk versnelde, er maar duidt zwakkere, dat hartslag ook hier krijg sprake wanneer is e signaal zekere e gevoeligheid Dect- of e die WiFibasisstation of kan h verwerv. bereikt. Bij Het weghal autonome deze zuwstelsel hoogfrequte zal EMV hier bronn zeker e is dat rol effect spel. ook m bezit Ook direct in weer andere verdw. gevall Hoe deze geeft prikkels blootstelling hart bereik aan is signaal niet gehelderd. e Niet WiFi alle installatie person reager echter dezelfde manier, er duidt dat ook hier sprake is e zekere problem: Sommig ervar dat hun hart soms hol slaat of gaat fibriller, gevoeligheid die m bezit of kan verwerv. Het autonome zuwstelsel zal hier zeker e rol soms met pijn de borst. Maar ook jonge schoolkinder in Canada lijd aan dit spel. verschijnsel. Ook in andere In gevall e aantal geeft blootstelling gevall kon aan dit toegeschrev signaal e word WiFi installatie aan de problem: WiFi installatie in Sommig school, ervar want wanneer dat hun hart de soms WiFi werd hol slaat uitgezet of gaat was fibriller, verschijnsel soms met pijn racing de borst. heart verdw. Maar ook jonge schoolkinder in Canada lijd aan dit verschijnsel. In e aantal gevall kon dit toegeschrev word aan de WiFi installatie in school, want wanneer de WiFi werd uitgezet Hartslag was verschijnsel bij baby s racing heart verdw. Bij baby s in de couveuse kan de hartslag snel reager EMV uit apparaat, naar Hartslag bij baby s Bellii vond. Die couveuses word mechanisch gevtileerd als de elektromotor werd Bij baby s aangezet in de couveuse bleek er kan ter plekke de hartslag snel reager matrasje e EMV magnetisch uit apparaat, wisselveld naar Bellii 1000 vond. Die couveuses word mechanisch gevtileerd als de elektromotor werd aangezet bleek nt te heers. Baby s hartslagvariaties veranderd momtaan werd weer normaal er ter plekke matrasje e magnetisch wisselveld 1000 nt te heers. Baby s wanneer hartslagvariaties de vtilator veranderd werd momtaan uitgezet. De werd invloed weer normaal andere wanneer factor de vtilator de werd hartslag, zoals uitgezet. lawaai, De invloed kon word andere uitgeslot. factor de De hartslag, conclusie zoals is lawaai, dat kon autonome word uitgeslot. zuwstelsel, De dat conclusie de hartslag is dat regelt, autonome heel zuwstelsel, goed snel dat de magnetische hartslag regelt, veld heel goed kan reager. snel Dat geldt voor magnetische laag- zowel veld als kan hoogfrequte reager. Dat geldt veld. voor laag- Het zowel lijkt de als onderzoekers hoogfrequte e veld. traumatische Het lijkt toestand de onderzoekers baby s e in traumatische dergelijke voorziing toestand baby s onder in dergelijke te brg. voorziing onder te brg. Bloeddruk -samstelling Bloeddruk -samstelling De bloeddruk bloeddruk wordt wordt door door meerdere meerdere factor factor geregeld. EMV geregeld. blootstelling EMV heeft blootstelling bij sommig heeft e bij sterk verhogde, dan wel verlagde werking, afhankelijk de conditie die persoon. Als sommig e sterk verhogde, dan wel verlagde werking, afhankelijk de bepaalde tak moet word verricht, die in e EMV omgeving tot werkstress leid, wordt de conditie bloeddruk hoger die naarmate persoon. meer Als inspanning bepaalde vergt tak om moet die tak word af te krijg. verricht, die in e EMV omgeving tot werkstress leid, wordt de bloeddruk hoger naarmate meer inspanning vergt om die tak af te krijg Uit: Hugo Schooneveld (2014) - Elektrostress Handboek - Ler omgaan met ziekmakde elektromagnetische veld.

10 Bloedcell Wanneer bloedcell buit lichaam bestraald word met hoogfrequte veld (900 MHz) l ze schade, naar Lu medewerkers (2012) vond. Na 8 uur was al 37% doodgegaan. Dat was gevolg de vorming reactieve vrije radical (ROS) in de mitochondrieën. Er war in de cel onvoldode stoff aanwezig met e anti-oxydantwerking om die zuurstof te neutraliser. Er is ge red om aan te nem dat deze werking niet ook treedt bij bloedcell in perifere weefsels als de huid. Huidweerstand bij emotionele belasting Ms verschill in de vochtigheid hun huid; met vochtgehalte verandert ook de ohmse weerstand. Naarmate we meer gaan transpirer zal de weerstand afnem. Daar is ook principe de leugdetector gebaseerd: wanneer e door de politie verdacht persoon psychisch belast wordt door leugs te vertell, zal hij gaan zwet zal de leugdetector dat ook aangev. Evzo zal e elektrogevoelig persoon, die aan e EMV wordt blootgesteld, gaan transpirer e veranderde huidweerstand gaan verton. E klamme huid is e duidelijk veel voorkomd EHS effect. Omgekeerd is iemand met e lagere huidweerstand ook gevoeliger voor EMV, zoals de Oostrijkse onderzoekers Leitgeb Schrottner (2003, 2008) vaststeld. De prikkeldrempel waarbij e persoon bij e elektrische prikkeling de onderarm e duidelijke pijnssatie voelde, lag bij iemand met e lage huidweerstand gemiddeld lager dan bij iemand met e hogere weerstand (drogere huid). Het is misschi niet toevallig dat elektrogevoelig ook e gevoeliger huid blek te hebb, hoewel er e belangrijke overlap tuss beide categorieën bestaat. De algeme vraag blijft dus of de huid e functie vervult bij de signalering elektrische wissel- of gelijkstroomveld, zelfs als de persoon zich daar niet bewust is. Muiz die aan e 60Hz wisselstroomveld werd blootgesteld, vertoond zichtbare trilling de snorhar in 60Hz ritme. Leung (1990) nam waar dat er door de huid die dier e bruine substantie (talg) werd afgegev na verlo tijd viel de dier dood neer. Het lijkt er dat er zich e stressreactie voordoet die daar debet aan is. Zoiets gebeurt ook als reactie afknipp de snorhar bij ratt: ze sterv aan overmatige stress nu ze ge input uit de tasthar ervar. Ook elektrogevoelige person rapporter regelmatig dat ze spoedig na e heftige blootstelling aan EMV jeuk aan de behaarde hoofdhuid krijg haar moet wass om zich weer prettig te voel. Spier De neurologische aansturing spier in verschillde del lichaam kan in de war rak. Dat uit zich in zeer uitelde klacht als kramp, vooral de hoofdhuid, nekspier, pols onderarm onderb, restless legs, onderhuidse spiertrekking de b die e jeukerig gevoel gev, kramp in de buik, ingewand, sluitspier blaas anus etc. E regelmatig geuite klacht elektrogevoelig is dat m bepaalde plekk straat door de knieën zakt: m verliest tijdelijk de controle over ledemat. Interessant is dat ms met EHS soms klag over spierpijn die niets te mak hebb met fysieke inspanning. Die pijn aan spier spieraanhechting kom 36 - Uit: Hugo Schooneveld (2014) - Elektrostress Handboek - Ler omgaan met ziekmakde elektromagnetische veld.

11 gaan soms wordt er e verband gelegd met blootstelling aan EMV. Er zijn duidelijke overekomst met de aandoing fibromyalgie (FM), ook wel weke-del reuma goemd. Sommig uit de hoek de FM meld omgekeerd dat hun problem minder word wanneer ze niet alle in e warmer klimaat vertoev, maar ook minder stress ervar door verminderde blootstelling aan EMV. FM kan dus gevoeglijk als e EHS kmerk aangemerkt 3. De 3. word. De gezondheidsproblem gezondheidsproblem E medische in remedie de in de praktijk praktijk is er evmin als voor EHS; alle pijnstillers tranquillizers word door de arts voorgeschrev. Tabel Tabel Laboratoriummeting Laboratoriummeting fysiologische fysiologische EHS EHS effect effect bloedsuikerconctratie bloedsuikerconctratie (bij (bij vuile vuile stroom ) stroom ) bloeddruk bloeddruk verlies verlies normale normale hartslagvariaties: hartslagvariaties: dysfunctie dysfunctie autonome autonome zuwstelsel zuwstelsel versnelde versnelde hartslag hartslag (bij (bij dubbelblinde dubbelblinde WiFi WiFi Dect Dect provocatiestudies provocatiestudies verlaagde verlaagde huidweerstand) huidweerstand) verminderde verminderde doorbloeding doorbloeding de de huid huid (warmteconservering) (warmteconservering) te lage te lage melatonineconctratie melatonineconctratie conctratie conctratie stresshormon stresshormon chronische chronische ontsteking ontsteking schildklier schildklier lever lever dysfunctie dysfunctie doorbloeding doorbloeding hers hers geremd geremd conctratie conctratie HSP-25 HSP S100B S100B eiwit eiwit als als uiting uiting weefselstress weefselstress histamineconctratie histamineconctratie in in bloed. bloed. Klinisch Klinisch meetbare meetbare effect effect aan hart aan hart bloedvaatstelsel bloedvaatstelsel Tabel Klinisch 3-1 geeft meetbare e aantal fysiologische effect aan process hart die bloedvaatstelsel in klinisch onderzoek te met Tabel 3-1 geeft e aantal fysiologische process die in klinisch onderzoek te met zijn die zijn Tabel 3-1 die geeft alle of aantal in combinatie fysiologische met process andere die factor in klinisch als EHS onderzoek symptom te met kunn zijn die alle of in combinatie met andere factor als EHS symptom kunn word gevat. word alle of gevat. in combinatie met andere factor als EHS symptom kunn word gevat. In e ongepubliceerde congresmededeling vertelde de Franse oncoloog, professor Dominique In e Belpomme ongepubliceerde congresmededeling Parijse vertelde ARTAC instituut voor vertelde Franse kankeronderzoek, de Franse oncoloog, oncoloog, professor dat hij aan de professor Dominique hand Dominique Belpomme bloedonderzoek Belpomme Parijse bij e (2011) ARTAC paar honderd instituut EHS Parijse voor patiënt ARTAC kankeronderzoek, aangetoond instituut voor dat hij had dat kankeronderzoek, aan hand in bloedbeeld toch dat bloedonderzoek wel hij aan interessante de hand bij e correlaties paar bloedonderzoek honderd EHS met EHS klacht bij patiënt e paar aangetoond te zi honderd zijn. EHS had patiënt dat er in aangetoond bloedbeeld toch had wel interessante dat er in correlaties bloedbeeld met toch EHS wel klacht interessante te zi correlaties zijn. met EHS klacht te zi T aanzi de volgde klacht bij de aangegev perctages zijn patiënt vond zijn. T aanzi Belpomme T aanzi de afwijkde volgde waard volgde klacht (Tabel klacht bij de aangegev 3-2): bij de aangegev perctages perctages zijn patiënt vond zijn patiënt Belpomme vond afwijkde hij afwijkde waard waard (Tabel 3-2): (Tabel 3-2): Tabel Tabel Afwijking Afwijking in in bloedbeeld bloedbeeld EHS EHS patiënt patiënt (Belpomme (Ref**] (Belpomme) 2011) verlaagde verlaagde vitamine vitamine D spiegel, D spiegel, e e metabolische metabolische verstoring verstoring (71,9%) (71,9%) waard waard voor voor heatshock heatshock proteïn proteïn HSP27 HSP27 HSP70, HSP70, cellulaire cellulaire stress stress (45%) (45%) antilicham antilicham teg teg O-myeline, O-myeline, cellulaire cellulaire stress stress (27,5%) (27,5%) S100B S100B eiwit, eiwit, hersproblem hersproblem (13,9%) (13,9%) verhoogd verhoogd histaminegehalte, histaminegehalte, ontstekingsverschijnsel ontstekingsverschijnsel door door histamine histamine afgifte afgifte door door mestcell mestcell (35,8%) (35,8%) antilicham antilicham IgE IgE type, type, e e allergie allergie (22,5%) (22,5%) verminderde verminderde melatonine melatonine uitscheiding uitscheiding e e verminderde verminderde synthese synthese in de in de pijnappelklier pijnappelklier (33,3%). (33,3%). Dahm Dahm medewerkers medewerkers mat mat in in bloed bloed stoff die geld als markers voor e verstoorde 37 stoff die geld als markers voor e verstoorde schildklierschildklier leverwerking. leverwerking. Ze Ze kreg kreg aanwijzing aanwijzing voor voor bestaan bestaan chronische chronische ontsteking, mogelijk door de circulerde cytokin. Eén ander moet verder uitgezocht ontsteking, - Uit: Hugo Schooneveld mogelijk (2014) - door Elektrostress de circulerde Handboek - Ler cytokin. omgaan met ziekmakde Eén elektromagnetische ander moet verder veld. uitgezocht word. word. Ge Ge de de proefperson proefperson vertoonde vertoonde alle alle kmerk kmerk verstoorde verstoorde functies; functies; er was er was

12 Dahm medewerkers mat in bloed stoff die geld als markers voor e verstoorde schildklier- leverwerking. Ze kreg aanwijzing voor bestaan chronische ontsteking, mogelijk door de circulerde cytokin. Eén ander moet verder uitgezocht word. Ge de proefperson vertoonde alle kmerk verstoorde functies; er was tuss de individu e brede spreiding in symptom. Dat klt met onze bevinding dat ieder individu zijn eig manier heeft ontwikkeld om zijn stresstoestand te uit. 3. De gezondheidsproblem in de praktijk 3.5. Bedreiging door andere milieufactor 3.5. Bedreiging door andere milieufactor Invloed conditie overige andere milieufactor Steeds weer blijkt dat de vatbaarheid voor EMV andere milieufactor kan word beperkt Overlap door met te werk andere aan milieusignal e goede lgezondheid, voeding beweging te won in gezonde omgeving. Verhoging de weerstand helpt! Het EHS probleem wordt over algeme als verschijnsel zichzelf bekek, zeld als milieufactor Het EHS naast probleem andere factor. wordt over Dat is jammer algeme omdat als de verschijnsel 'flankerde' gezondheidsklacht zichzelf bekek, zeker zeld e rol als kunn milieufactor spel. Naar naast bleek andere uit de factor. quêtes Dat komt is jammer EHS bij 68% omdat de de flankerde respondt voor gezondheidsklacht in combinatie met één zeker of meer e rol kunn de aandoing spel. Naar als, bijvoorbeeld: bleek uit de quêtes komt EHS bij 68% de respondt voor in combinatie met één of meer de aandoing multi-chemical ssitivity (MCS), als, bijvoorbeeld: chronisch polymorfe lichtdermatose (CPLD), fibromyalgie multi-chemical (FM), ssitivity (MCS), ultralaag chronisch geluid polymorfe (ULG) lichtdermatose (CPLD), sick fibromyalgie building syndrome (FM), (SBS), ultralaag geluid (ULG) sick building syndrome (SBS), Daarnaast kunn er psychische factor als stress emotionele calamiteit aan de EHS Daarnaast kunn er psychische factor als stress emotionele calamiteit aan de klacht t grondslag ligg, als: EHS klacht t grondslag ligg, als: post-traumatische stress dystrofie (PTSD), post-traumatische stress dystrofie (PTSD), psychische stress (burnout). psychische stress (burnout), Het perctage Diabetes quêterespondt (type 2). dat daaraan leed is weergegev in figuur 3-5. Het perctage quêterespondt dat daaraan leed is weergegev in figuur 3-5. Figuur 3-5. Het perctage EHS-ers dat naast EMV aangaf hinder te hebb de hier goemde milieufactor.. Ook allergieën pseudo-allergieën voor voedingsmiddel kom veel voor. Het Ook lijkt allergieën dat kom bij deze veel voor milieugevoelig pseudo-allergieën de ssor voor voedingsmiddel. voor die factor Het gevoeliger lijkt er zijn dat bij deze milieugevoelig de ssor voor die factor gevoeliger zijn afgesteld dan bij de gemiddelde ms, of de ctrale verwerking weging de prikkels is anders. 38 Maar er is meer aan de hand. Terwijl vel niet teg fel licht kunn, zijn er ander die last hebb lichtflits. Flits kunn psychedelische effect hebb tijds dansfeest, of tijds - Uit: Hugo Schooneveld (2014) - Elektrostress Handboek - Ler omgaan met ziekmakde elektromagnetische veld. rijd e weg met bom waar de zon fikkerd doorhe schijnt. Dat kan leid tot

13 afgesteld dan bij de gemiddelde ms, of de ctrale verwerking weging de prikkels is anders. Maar er is meer aan de hand. Terwijl vel niet teg fel licht kunn, zijn er ander die last hebb lichtflits. Flits kunn psychedelische effect hebb tijds dansfeest, of tijds rijd e weg met bom waar de zon flikkerd doorhe schijnt. Dat kan leid tot epileptische aanvall. Onderzoek toonde aan dat de lichtflits via e afzonderlijke route in de hers word verwerkt. Gewone beeld zoals die door de og word waargom, verl normaal gesprok via de tische zuw naar de tische ctra, aan de andere kant de hers achterin. De nerveuze informatie lichtflits, echter, lot langs e ander pad. Elektrofysiologische afleiding de hers ton aan, dat de nerveuze vertaling de lichtflitsinformatie met zelfde laagfrequte tempo de hers doorgeleid word. Waar eindpunt ligt is niet te zegg; maar lijkt waarschijnlijk dat die informatie door betrokk hersgedeelt geïnterpreteerd wordt als onnatuurlijk stressverwekkd. E normale neuronale coördinatie is niet mogelijk epileptische insult kunn ontstaan. Overlap met andere ziekt aandoing In de wetschappelijke literatuur wordt e aantal aandoing ziekt ook in verband gebracht met blootstelling aan EMV. Dat zijn o.a.: leukemie bij kinder volwass ziekte Alzheimer autisme astma amyotrofische lateraal sclerose (ALS) repetitive strain injury (RSI) atttion defecit hyperactivity dystrhy (ADHD) posttraumatische stress dystrofie (PTSD) Veld trilling Zoals gezegd zijn de klacht elektrogevoelige person niet erg specifiek; andere milieufactor kunn dezelfde of vergelijkbare klacht gev. Dat geldt ook voor sommige trilling zoals die de ondergrond of gebouw waar m zich in bevindt. E aantal ms rapporteert sommige plaats last te hebb zwakke knieën: m zakt zonder ige aanleiding door de b, om daarna weer zonder problem te staan. Steeds dezelfde plaats. Het is e raadsel hoe dat komt. E bijzondere combinatie EMV zou de oorzaak zijn, maar gegevs zijn nog te fragmtarisch om te bouw. Hier aan verwant is misschi de ervaring sommige person dat de vloer of de woning staat te trill. Andere ms voel die plekk meestal niets met fysische meetapparatuur is nooit ige vibratie of geluid vastgesteld. Bij inspectie betreffde woning (vaak e appartemt) blijk er soms in de kelder pomp te staan, of permant draaide vtilator dak. Dat die onmeetbaar onhoorbaar kleine trilling veroorzak, of laagfrequte EMV, blijft mogelijk. Mogelijk geeft zuwstelsel deze ms de mechanoreceptor in be valse feedback informatie die als trilling door ctrale zuwstelsel word geïnterpreteerd. Ander in huis del deze ssaties meestal niet Uit: Hugo Schooneveld (2014) - Elektrostress Handboek - Ler omgaan met ziekmakde elektromagnetische veld.

14 Windmols Ook in de omgeving moderne windmols uit ms soms EHS-achtige gezondheidsklacht, vooral in de USA. Het zijn mogelijk de ultralage geluidstrilling die de wiek afkomstig zijn, die drukreceptor in de huid autonome zuwstelsel activer, waardoor stressreacties word geroep. Magda Havas meldt dat er e Engelse baming voor is: fibroacoustic disease. Ultralage geluid (ULG) lijk e groot probleem te zijn voor sommige ms in de voormalige mijnstreek in Zuid Limburg, in gebied gaswinning in West Groning in de buurt warmte-krachtctrales of grote transformatorhuiz. De meeste andere ms in die gebied hor niets bijzonders meting wijz meestal niets uit. Maar dat neemt niet weg dat sommig erg ziek word SOLK klacht ontwikkel die 3. invaliderd De gezondheidsproblem werk. Belanggroepering de praktijk organiser zich, maar overhed lat afwet ton ge belangstelling voor die problem. industriële Slachtoffers activiteit houd daar, maar gedreun in Groning zoud zware machines de zware verantwoordelijk compressor kunn voor zijn hun die ongemak. aardgas de In leiding Groning inpomp zoud voor distributie de zware door compressor land. Inderdaad kunn blek zijn de klacht die es aardgas af te nem de to leiding die compressor inpomp war voor distributie uitgezet. Maar door medewerking land. Inderdaad autoriteit blek om de begrip klacht ton es voor af de klacht nem to die ultralage die compressor geluid te war demp uitgezet. laat zich In de wacht. mijnstreek in Het vallde Limburg ligt in deze dat rapport moeilijk, is dat wegs de beschrev gebrek ziekteverschijnsel aan industriële activiteit heel sterk lijk daar. Maar die elektrostress. medewerking autoriteit om begrip te ton voor de klacht die ultralage geluid te demp laat zich wacht. Het Invloed vallde de in deze darmflora rapport is dat de beschrev ziekteverschijnsel heel sterk Zeerlijk onlangs is die door elektrostress. werk Cryan Dinan duidelijk geword dat micro-organism in de darm ( microbiota ) e belangrijke rol spel in de fysiologie ontstaan ziekt bij de Invloed ms. Er zijn in de de darmflora soms meer dan duizd soort bacteriën nog veel meer ondersoort, die gespecialiseerd zijn in de productie voedingsstoff neuroactieve Zeer onlangs is door werk Cryan Dinan (2012) duidelijk geword dat stoff die elders in lichaam actief zijn. Neuroactieve stoff gev aanleiding tot ziekt die micro-organism in de darm ( microbiota ) e belangrijke rol spel in de fysiologie soms tred, in bijzonder door stresservaring chronische stress. ontstaan ziekt bij de ms. Er zijn in de darm soms meer dan duizd Deze neuroactieve stoff passer de darmwand beïnvloed ctrale zuwstelsel, soort bacteriën nog veel meer ondersoort, die gespecialiseerd zijn in de productie immuunsysteem hormonale system. Angstgevoels, stemmingswisseling, pieker voedingsstoff neuroactieve stoff die elders in lichaam actief zijn. depressies kunn daar gevolg zijn. In figuur 3-6 is daarom als milieutrigger e pijl uit de darm Neuroactieve ingetekd. Gezi stoff uit gev aanleiding lichaam is de tot darminhoud ziekt die buitwereld. soms tred, Stoff in uit bijzonder de darm kom door stresservaring lichaam binn via chronische darmepitheel. stress. Figuur 3-6. Schema 6 milieufactor, waaronder EMV, die onze gezondheid alle, of in combinatie, kunn bedreig. Fysische factor als EMV, (UV)licht ultralaag geluid, alsmede chemische factor als geur, allerg neuroactieve verbinding uit darmbacteriën kunn gelijksoortige gezondheidsklacht veroorzak, terwijl sterke emotionele ervaring de klacht kunn vererger. Via receptor of ssor word deze signal aan ctraal zuwstelsel doorgegev, Ctra in brein reager daar door fysiologische functies in lichaam te regel of ontregel, met EHS klacht als gevolg. Stressreacties volg e per individu kmerkd patroon. Stoff die ook door de microbiota gemaakt word zijn bijvoorbeeld metaboliet voedingsstoff zoals koolhydrat, choline, vetzur zovoort. Daarnaast zijn er aminozur, neuroactieve stoff neurotransmitters als acetylcholine, 40 damine, serotonine, melatonine GABA. Deze stoff met neuromodulatie-effect werk direct in perifere /of ctrale zuwstelsel - Uit: Hugo Schooneveld kunn (2014) daardoor - Elektrostress belangrijke Handboek - gedragsverandering Ler omgaan met ziekmakde elektromagnetische inducer, inclusief veld. traumatische.

15 Deze neuroactieve stoff passer de darmwand beïnvloed ctrale zuwstelsel, immuunsysteem hormonale system. Angstgevoels, stemmingswisseling, pieker depressies kunn daar gevolg zijn. In figuur 3-6 is daarom als milieutrigger e pijl uit de darm ingetekd. Gezi uit lichaam is de darminhoud buitwereld. Stoff uit de darm kom lichaam binn via darmepitheel. Stoff die ook door de microbiota gemaakt word zijn bijvoorbeeld metaboliet voedingsstoff zoals koolhydrat, choline, vetzur zovoort. Daarnaast zijn er aminozur, neuroactieve stoff neurotransmitters als acetylcholine, damine, serotonine, melatonine GABA. Deze stoff met neuromodulatie-effect werk direct in perifere /of ctrale zuwstelsel kunn daardoor belangrijke gedragsverandering inducer, inclusief traumatische Uit: Hugo Schooneveld (2014) - Elektrostress Handboek - Ler omgaan met ziekmakde elektromagnetische veld.