6,5 ER ZIJN DRIE SOORTEN BLOEDCELLEN: WAT ZIJN NU DE TAKEN VAN DE DIVERSE BLOEDCELLEN? Spreekbeurt door een scholier 1815 woorden 11 maart 2005

Transcriptie

1 Spreekbeurt door een scholier 1815 woorden 11 maart ,5 240 keer beoordeeld Vak Nederlands Kanker Om te begrijpen hoe leukemie iemand ziek maakt, moet je eerst iets over je eigen lichaam weten; hoe het opgebouwd is en hoe het werkt. Daarna kun je beter begrijpen wat er in je lichaam niet in orde is als je leukemie hebt. In je lichaam heb je een hart longen, een maag enz.; elk met een eigen taak. Als deze organen allemaal doen wet ze moeten doen dan gaat alles goed. lets heel belangrijks in je lichaam is je bloed. En leukemie is kanker in je bloed. 1. Het bloed; Jullie weten natuurlijk allemaal wat er gebeurt als je in je vinger snijdt. Het doet zeer en er komt rood bloed uit. Na een poosje stopt het bloeden. Dan komt er een hard korstje op je vinger. Hoe komt het dat het bloeden stopt? En waarom is bloed rood? Als je een buisje vult met wat bloed en het een tijdje laat staan dan zie je iets heel vreemds gebeuren: eerst was de hele inhoud rood maar nu zit er onder in een donkerrode vloeistof, en erboven een gele vloeistof. Je bloed is net water waar iets in zit waardoor het een rode kleur krijgt. De rode kleur is dan onder in het buisje gezakt. Het gele water noemen de doktoren serum. Het serum vervoert alle afval behalve koolzuur (CO2) naar de nieren. ER ZIJN DRIE SOORTEN BLOEDCELLEN: Een groot deel van de bloedcellen is helder rood en deze bloedcellen zien er uit als donuts. Ze heten rode bloedcellen (erytrocyten). Van de rode bloedcellen heb je er het meest in je bloed, daarom is je bloed rood. Een ander deel, iets grotere bloedcellen, is wit. Dat zijn de witte bloedcellen (leukocyten). Van de witte bloedcellen zijn er een aantal soorten. Een derde groep bloedcellen lijken op korreltjes. Dit zijn de bloedplaatjes (trombocyten). Waarom heb je nu al die verschillende cellen in je bloed nodig? WAT ZIJN NU DE TAKEN VAN DE DIVERSE BLOEDCELLEN? a. de rode bloedcellen(erytrocyten) Je gebruikt overal in je lichaam zuurstof. De rode bloedcellen halen de zuurstof op in je longen. Daar wordt het ingeademd. Daarna brengen ze de zuurstof overal waar het nodig is. zonder zuurstof kunnen je spieren en botten niet goed werken. Pagina 1 van 5

2 b. de witte bloedcellen (Ieukocyten) Je hebt 2 soorten witte bloedcellen de granulocyten en de lymfocyten. EERST DE GRANULOCYTEN: Dit zijn witte bloedcellen die, als je ze onder de microscoop ziet, sproeten hebben. Als je een ontsteking hebt aan je vinger doet dat zeer en is je vinger een beetje rood. Dat komt door die ontsteking. De granulocyten eten de bacteriën op en zorgen ervoor dat je vinger weer beter wordt. ALS TWEEDE DE LYMFOCYTEN: Lymfocyten maken antilichamen dat zijn chemische stoffen die ze aan bacteriën vast maken zodat de granulocyten weten dat het bacteriën zijn. c. bloedplaatjes (trombocyten) Je weet wat er gebeurd als je in je vinger snijdt, dan komt er bloed uit, dat wordt snel donkerder van kleur, het bloeden stopt en er komt een korstje op. Dit noem je stollen. Wanneer er te weinig bloedplaatjes zijn, duurt het bloeden langer. Door verschillende Ziekten kun je te weinig bloedplaatjes hebben, waardoor je gemakkelijk bloedt. Ook bij leukemie kan dit zo zijn. d. Hoe komen nu de bloedcellen in je bloed? Alle bloedcellen worden in de loop van de tijd oud of raken versleten. Daarom moeten op tijd nieuwe bloedcellen gemaakt worden. Dat gebeurt in het binnenste van je botten; in je beenmerg. In het beenmerg lijken je bloedcellen eerst allemaal op elkaar; net zoals de baby s die er in het begin ook allemaal hetzelfde uitzien. Dan groeien de bloedcellen op en krijgen allemaal een taak. Als ze groot zijn, kun je al deze bloedcellen goed uit elkaar houden. En zie je nu dat je skelet zo belangrijk is. Als je beenmerg niet goed werkt, duurt het niet lang voordat je bloed ook niet in orde is, omdat in je beenmerg je bloedcellen leren wat ze in je bloed moeten doen. 2. De cellen; Niet alleen je bloed bestaat uit cellen, maar je hele lichaam. Cellen kunnen er heel verschillend uitzien; iedere cel ziet eruit zoals zijn taak is. Cellen die hetzelfde moeten doen, blijven bij elkaar in een groep. Er zijn spiercellen, hersencellen, huidcellen enzovoort. Delen in het lichaam die uit gelijke cellen bestaan noemt men organen. Het bloed zorgt ervoor dat alle organen zuurstof en voedingsstoffen krijgen omdat ze anders niet goed kunnen werken. Als jij niet eet, kan je ook niet goed leren. Hoe verschillend de cellen er ook uitzien, één ding doen ze allemaal hetzelfde; ze vermeerderen zich door zich telkens in tweeën te delen. 3. De botten; Je weet al dat midden in je botten, het beenmerg, de bloedcellen gemaakt worden. Daarom moeten botten van buiten heel hard zijn. Maar binnenin, het beenmerg, zijn ze zacht en zitten ze vol met gaatjes. In die gaatjes is plaats voor de bloedcellen die zich door delen om nog meer bloedcellen te maken. Wat is leukemie? Pagina 2 van 5

3 Weet je nog dat de bloedcellen zich in het beenmerg delen en langzaam groeien en hun taak leren voordat ze in het bloed komen? Deze cellen die nog moeten leren en nog niet klaar zijn voor hun taak noemen de dokters onrijpe cellen. Als deze onrijpe cellen zich niet langzaam en netjes delen maar heel erg snel en raar, dan zijn er erg snel heel veel cellen. Spoedig zijn die rare cellen met zoveel dat ze de andere, de goede bloedcellen, gaan verdringen. Ze verspreiden zich in het hele beenmerg en als er zoveel zijn dat er niet meer bij kunnen, dringen ze zich in je bloed zonder dat ze iets geleerd hebben. Met het bloed komen ze in je hele lichaam. Daar staan ze dan een beetje te niksen en storen de goede cellen in hun werk. Deze rare cellen, die niets doen en andere van hun werk houden, zijn leukemiecellen. Wanneer je van de onrijpe cellen veel te veel hebt, dan heb je leukemie. Waar komt leukemie vandaan? Dat is nu de belangrijkste vraag. Waarom gebeurt dit? In vele landen proberen de dokters daar achter te komen, maar nog steeds weet niemand het. We weten wel waardoor het zeker niet komt en dat is ook er belangrijk. Leukemie is geen erfelijke ziekte; als 1 van je ouders leukemie heeft gehad hoef je niet bang te zijn dat jij het ook krijgt. Je kan iemand niet aansteken als je leukemie hebt. Je kan het niet aan iemand anders geven zoals bij griep of als je verkouden bent. In ieder geval is het voor iedereen belangrijk dat je er niets aan kan doen als je leukemie hebt. Niemand is iets vergeten of niet gedaan en niemand had het kunnen verhinderen. KLACHTEN DIE DOOR LEUKEMIE VEROORZAAKT WORDEN ZIJN ZEER VERSCHILLEND o Je bent altijd moe o Je hebt heftige koortsaanvallen, bent ineens verkouden of hebt ontstekingen o Je krijgt heel vlug blauwe plekken o Je botten doen je zeer Maar onthoudt dat zulke klachten ook door andere ziekten veroorzaakt kunnen worden. Veel kinderen kunnen ineens koorts hebben, verkouden zijn of blauwe plekken hebben; dat wil niet zeggen dat je leukemie hebben. Als het nodig is word er een beenmergonderzoek gedaan. Daaruit kunnen de doktoren zien of je leukemie hebt. Verschillende soorten leukemie; Leukemie kan je erg snel ziek maken en de soort leukemie heet acute leukemie. Leukemie kan ook langzaam beginnen; dan heet het chronische Leukemie. Chronische leukemie komt zelden voor bij kinderen. Als kinderen leukemie krijgen, is het bijna altijd acute leukemie. De behandeling verschilt voor iedere vorm van leukemie. Daarom moet de dokter eerst weten welke vorm van leukemie je hebt. En daarvoor moet je helemaal onderzocht worden. Pagina 3 van 5

4 Hoe leukemie behandeld wordt; Alle medicijnen die tegen de leukemie helpen, storen meestal de bloedcellen bij het delen. Zulke medicijnen noemen de dokters cytostatica. Behalve de bacteriën worden natuurlijk ook de gezonde cellen gestoord bij het delen. Maar de gezonde cellen delen zich veel langzamer dan de bacteriën. Tijdens de deling zijn de gezonde cellen net zo kwetsbaar voor cytostatica de bacteriën. De gezonde cellen kunnen niet goed werken en daardoor kun je je naar voelen als je cytostatica krijgt. Bloedcellen die aan het delen zijn, kun je ook op een andere manier in de war brengen. Door bestraling. Dan gaan de cellen ook dood, net als bij cytostatica, de medicijnen. Dit geldt natuurlijk vooral voor de bacteriën, want die delen zich het snelst. ER IS NOG EEN MANIER UITGEVONDEN OM JE TE GENEZEN VAN LEUKEMIE DAT IS EEN BEENMERGTRANSPLANTATIE Beenmergtransplantatie; Wat is een beenmergtransplantatie eigenlijk. En welke manieren zijn er. 1. Heet autologe beenmergtransplantatie. Hierbij wordt je eigen beenmerg weggehaald, je beenmerg wordt behandeld en weer in het lichaam teruggebracht. 2. Heet syngene of isogene beenmergtransplantatie. Dan krijg je beenmerg van iemand anders dat precies het zelfde is als dat van jou. Dit gebeurt meestal bij eeneiige tweelingen. 3. Heet allogene beenmergtransplantatie. Hierbij wordt meestal een broer of zus als donor gebruikt, van wie de witte bloedcellen bijna hetzelfde zijn aan die van jou De plastic tent Bacteriën in je lichaam kunnen je heel erg ziek maken als al de granulocyten dood zijn. Als je gezond bent, merk je niets van deze bacteriën. Daarom worden, voordat je nieuw beenmerg krijgt, je darmen door medicijnen schoongemaakt, zodat ook daar alle bacteriën weg zijn. Ook je huid wordt helemaal schoongemaakt. Je begrijpt dat de dokters je willen beschermen tegen bacteriën die van buitenaf je lichaam binnen willen. Bij het begin van de beenmergtransplantatie, word je in een plastic tent gelegd. In de tent kunnen de bacteriën niet bij je komen. Bijwerkingen; Door de medicijnen kun je je misselijk voelen en moet je overgeven. Als je de medicijnen langer gebruikt gaat dat vanzelf weer over. Ook je haar kan uitvallen maar als je stopt met die medicijnen groeit het wel weer aan. Ook kun je snel ontstekingen krijgen. Bloedtransfusie; Als je te weinig bloed in je lichaam hebt, dan kan je door een infuus bloed van iemand anders krijgen. Dat heet bloedtransfusie. Pagina 4 van 5

5 Alle mensen hebben rode en witte bloedcellen en bloedplaatjes in hun bloed en bij alle mensen werken de bloedcellen hetzelfde. Je kunt alleen bloed krijgen van iemand met de zelfde bloedgroep als jij. Beenmergpunctie; In je beenmerg worden je bloedcellen gemaakt. Ook de bacteriën groeien in je beenmerg op. Daarom is het heel erg belangrijk dat de dokter je beenmerg onderzoek. Hij kan zien of er bacteriën in zitten en of de medicijnen, de gezonde cellen in het beenmerg niet teveel beschadigt. Om een beetje merg uit je botten te halen, zoekt de dokter een bot uit dat vlak onder de huid Iigt. Dat is bij jou de heupen; de bovenste rand van de bekken, meestal aan de achterkant. De dokter kan ook beenmerg uit het borstbeen halen. Eerst word je huid schoongemaakt en dan word je verdoofd. De dokter haalt dan met een speciaal naaldje dat van binnen hol is een beetje beenmerg uit je bot. Ondanks de verdoving doet dit wel pijn. % procenten % Tegen leukemie word ook wel kinderkanker gezegd maar dat klopt niet want ook volwassenen kunnen leukemie krijgen. Leukemie is de meest voorkomende kankersoort bij kinderen. Elk jaar krijgen er in Nederland iets meer dan 400 kinderen onder de 16 jaar leukemie. Van die 400 geneest 75%. Pagina 5 van 5